1-2 اهمیت و ضرورت.. 5

1-3 اهداف تحقیق: 7

1-3-1 هدف کلی: 7

1-3-2 اهداف ویژه: 7

1-4 سؤال‌های تحقیق: 8

1-5 فرضیه‏های تحقیق: 8

1-5-1 فرضیه اصلی: 8

1-5-2 فرضیه های فرعی: 8

1-6 تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی: 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1 کاراته. 11

2-1-1 تاریخچه پیدایش کاراته در جهان: 11

2-1-2 تاریخچه کاراته در ایران: 12

2-1-3 کاراته- دو چیست؟. 14

2-1-4 تکامل کاراته: 15

2-2 تماشاگران: 15

2-2-1 انواع تماشاگران. 16

2-2-3 چارچوب روانی – اجتماعی برای بررسی تماشاگران. 16

2-2-4 تأثیرات تماشاگران و ماهیت وظیفه حرکتی.. 17

2-2-5 مدلهای تفسیر کننده تاثیر تماشاگران. 18

2-2-6 تاثیرات تماشاگران (پاره ای عوامل تاثیرگذار) 20

2-3 بازاریابی در ورزش… 24

2-3-1 بازاریابی.. 24

2-3-2 تقسیمات بازاریابی ورزشی.. 25

2-3-3 محصول و خدمت.. 26

2-3-4 بازار. 28

2-3-5 مصرف كنندگان. 29

2-3-6 تقسیم بندی بازار. 29

2-3-7 آمیزه بازاریابی.. 29

2-3-8 آمیخته بازاریابی خدمت ورزشی.. 32

2-3-9 استراتژی بازاریابی.. 33

2-3-9-1 استراتژی بازاریابی و رفتار مصرف كننده 34

2-3-9-2 رفتار مصرف كننده 34

2-3-9-3 الگوی رفتار مصرف كننده 34

2-3-10 ماهیت رفتار مصرف كننده 35

2-3-11 عواملی كه بر رفتار مصرف كننده اثر می گذارند. 37

2-3-12 فرآیند ارتباط در فروش میان تماشاگران به عنوان مصرف کنندگان: 39

2- 3-13 تشخیص قهرمان. 41

2-3-14 تماشاگران به عنوان مصرف کنندگان. 42

2-3-15 عوامل موثر در حضور و عدم حضور. 42

2-4 انگیزش… 44

2-4-1 تئوری فروید درباره انگیزش… 44

2-4-2 تئوری انگیزشی هرزبرگ.. 45

2-4-3 تئوری مازلو درباره انگیزش… 45

2-4-5 تئوری انگیزش و استراتژی.. 47

2-4-6 انگیزه های متدوال در طرفداران ورزش… 47

2-4-7 انگیزه گریز. 48

2-4-8 انگیزه سرگرمی.. 48

2-4-9 تفاوت های جمعیت شناختی در انگیزه های طرفداران ورزشی.. 49

2-4-10 انگیزه های درونی و بیرونی طرفداران ورزش… 49

2-5 پیشینه تحقیق. 50

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1 روش تحقیق. 59

3-2 روش و ابزارگرد آوری اطلاعات.. 59

3-2-1 پرسشنامه انگیزه های حضور تماشاگران. 59

3-3 جامعه و نمونه آماری.. 60

3-4 روش نمونه گیری.. 61

3-5 متغیر های تحقیق. 61

3-6 اعتبار پرسشنامه. 62

3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 62

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها

4-1 بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی.. 64

4-2 بخش دوم: تجزیه و تحلیل استنباطی.. 72

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1 بحث و نتیجه گیری: 82

5-1-1 یافته های توصیفی: 83

5-2 پیشنهادهای تحقیق: 85

5-3 پیشنهادات برای تحقیقات آینده: 86

5-4 محدودیت های تحقیق: 86

 پیوست هاو ضمائم

منابع

 

 

 

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی “انگیزه ها و عوامل موثر بر حضور تماشاچیان مسابقات کاراته در شهر تهران” انجام گرفته است.  روش این تحقیق پیمایشی و ابزار اندازه گیری پرسشنامه بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام علاقه مندان و تماشاگران به مسابقات کاراته در شهر تهران می باشند که در تاریخ 5/7/1392 در مجموعه ورزشی شهید شیرودی تهران که در نوبت صبح و عصر برگزار گردید بر اساس تخمین محقق و نظر مسئولان برگزاری مسابقات تعداد تماشاگران را حدود 1000نفر بوده است که 278 پرسشنامه بر اساس فرمول کوکران مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگرفت.  روش نمونه گیری که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است، تصادفی می‌باشد.

بررسی‌های انجام شده در این پژوهش نشان داد که بین میزان حمایت از تیم و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد، علاقه مندی و حمایت از تیم عامل مهمی است که نشان می‌دهد تماشاگران به تیم محبوب خود علاقه داشته و جهت حمایت از تیم محبوبشان به تماشای مسابقات می آیند. همچنین علاقه مندی نشان می‌دهد که علاقه بالایی در بین طرفداران نسبت به تیم وجود دارد و این علاقه به مرور زمان ایجاد شده و گسترش یافته است، حال حفظ این علاقه مندی به تیم برعهده بازاریابان ورزشی و مدیران تیم می باشد.

بین میزان علاقه به بازیکن خاص و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد.
بین میزان گریز و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد.
بین میزان خدمات رفاهی و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد.
بین میزان هیجان مسابقات و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود دارد.
بین میزان علم به کاراته و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود دارد.
بین میزان پیروزی نیابتی و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد.
بین میزان بازی پایاپای و حضور تماشاگران رابطه معنی داری وجود ندارد.
بین میزان سرگرم کنندگی بازیها و حضور تماشاگران در مسابقات کاراته شهر تهران رابطه معنا داری وجود دارد.
 

واژگان کلیدی: انگیزه ها و عوامل، حضور تماشاچیان، مسابقات کاراته، شهر تهران

 

 

 

مقدمه

ورزش یکی از پدیده های دنیای امروز است که با ابعاد زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناسی انسان ارتباط مستقیم و تنگاتنگی دارد. توجه علوم مختلف به ورزش موجب شده است که علوم تخصصی مرتبط با ورزش و ابعاد مختلف انسان به وجود آید و هدف این علوم کمک به انسان برای سالم ماندن، ماهر شدن، عملکرد بهتر داشتن و اجتماعی شدن است (عبدلی، 1384).

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و همزمان با آن موفقیتهای روز افزون در علوم ورزشی، سبب شده است تا ورزشکاران و مدال آوران به سوی دانش روز گرایش پیدا کنند تا از این طریق بتوانند در کسب مدالهای قهرمانی در المپیک و بازیهای جهانی و آسیایی موفق عمل نمایند.

برای ازدیاد کارایی در انجام فعالیتهای ورزشی روزمره چه به صورت ورزش قهرمانی و حرفه ای و چه ورزش همگانی، می بایست از کتب علمی آموزشی بهره جست و با شیوه های متعدد در راستای موفقیت در میادین ورزشی بکوشیم  ( بلاند این کالائیس ژرماین 2007).

گرایش فزاینده به ورزش باعث پیدایش مسائل و موضوعاتی شده است که ذاتا ماهیت اجتماعی دارند. از آن جا که نیازهای حقیقی مردم، در واقع از لابلای شرایط اجتماعی و اقتصادی سرچشمه می گیرد و این امر بویژه در پی دگرگونیهای ناشی از رهیافتهای تغییر اجتماعی، عوامل انتقال فرهنگی، پیشرفت، شگفت انگیز فناوری و تکامل شیوه های اطلاع رسانی نمایان تر است، از طرف دیگر، شکی نیست که میان ورزش و نیروهای گوناگون اجتماعی تاثیرات متقابلی وجود دارد (انور الخولی، 1383).

در راستای فعالیتهای ورزشی گروهی از افراد بعنوان ورزشکار خود در مسابقات و مبارزات شرکت می کنند و گروههای دیگر که توانایی یا امکان حضور در میادین ورزشی و

در تابستان در مرحله‌ی تولید، انبار داری و توزیع با مشکلات عدیده‌ای به خصوص در خوزستان همراه است. در پایان میتوان گفت چون بر طبق تکنیک امپدانس بهتر است نتایج از قبیل فرمول یا معادله‌ی انطباق 2 روش در هر فصل برای همان فصل مورد استفاده قرار گیرند. نتایج بدست آمده در این پژوهش نیز این موضوع را مورد تایید قرار داده است.

 کلید واژه‌ها: مایونز – تکنیک امپدانس – روش کشت مرجع- میزان تطابق- بار میکروبی

مقدمه

به احتمال بسیار زیاد مایونز یکی از پرمصرف‌ترین سس‌های امولسیونی یا چاشنی‌ها در دنیای امروز است. ریشه دقیق این ماده هنوز کاملاً مشخص نیست. این ماده برای اولین بار در اویل دهه 1900 تولید شده و از سال 1917تا سال 1927 در آمریکا مرسوم شد. به این علت که موادی مانند تخم مرغ و روغن ترکیبات اصلی آنرا تشکیل می‌دهند، می‌تواند نقش مؤثری را در تأمین موادمغذی و انرژی لازم برای انسان داشته باشد.      بطورکلی سس برای لذیدی، بهبود و تکمیل طعم غذا بوده است و باید برای تهیه آن نهایت دقت را نمود تا نتیجه مطلوب به دست آید. مقصودی(1384). به دلیل pH پایین و چربی بالا این ماده تا حدی در مقابل فساد میکروبی مقاوم است. هرچند که ممکن است در اثر وجود مخمرها و قارچ ها دچار فساد شود. این ماده به صورت سنتی از مخلوط کردن تخم‌مرغ، روغن، سرکه و چاشنی‌ها تولید می‌شود که به صورت معمول حاوی          70 تا80 درصد چربی می‌باشد. برای تولید مایونز کم‌چرب ما نیازمند مواد اضافی دیگری هستیم تا پایداری سس را حفظ کنیم. در واقع مایونز فرآورده غذایی آماده‌ای است که به صورت امولسیون دائم روغن در آب بوده و دارای بو و مزه ملایم و رنگ آن کرم تا زرد کمرنگ می‌باشد این ماده به دلیل اکسیداسیون خود به خود مستعد فاسد شدن است و میزان پایداری آن به نوع روغن استفاده شده در آن بستگی دارد. در مایونزهایی که در منزل تولید می‌شود و در مایونزهای تجاری اولیه رایج‌ترین نوع فساد شکسته شدن امولسیون‌ها در اثر ترکیب کره‌ها و ادغام شدن قطره‌های روغن است. به هرحال گاهی میزان روغن در مایونز برابر 74 درصد کل حجم مایونز می‌باشد. کیوسوگلو و شرمان اظهار داشتند که چسبندگی مایونز که ناشی از تخم‌مرغ می‌باشد بعد از آماده شدن به سرعت به حداکثر مقدار می‌رسد که نسبت به امولسیون تولید شده توسط صمغ و پروتئین سویا سریعتر است. نمک یکی از موادی است که در بهینه‌سازی خواص مایونز نقش دارد. بنابه 3 دلیل عمده افزودن نمک خواص مایونز را بهبود می‌بخشد.

– اول اینکه نمک به توزیع مناسب زرده‌های تخم‌مرغ کمک می‌کند.

– دوم نمک به فرآیند خنثی‌سازی هرگونه بار الکتریکی در پروتئین‌ها کمک می‌کند که امکان جذب شدن و تقویت لایه‌های موجود در سطح دانه‌های روغن را فراهم می‌آورد.

– سوم اینکه خنثی‌سازی هرگونه ماده باردار( شارژ) به ذرات روغن مجاور هم اجازه می‌دهد تا قویتر با یکدیگر واکنش دهند.

pH مایونز نقش قابل توجهی در ساختار امولسیون در مواقعی دارد که میزان pH حول و حوش نقطه‌ی میانگین ایزوالکتریک مربوط به پروتئین زرده تخم‌مرغ است و سیکوالاستیتی و پایداری مایونز بایستی در حداکثر مقدار خود باشد. pH مایونز معمولاً بین 6/3 تا 4 است که البته نبایستی از 1/4 تجاوز نماید.

pH پایین در سس مایونز به عنوان یک عامل جلوگیری کننده از فعالیت اغلب میکروارگانیسم‌ها عمل می‌کند. نکته مهم و قابل توجه این است که هرگز نباید رعایت اصول بهداشت در تمام مراحل تولید سس مایونز و سرد کردن کافی آن را فراموش کرد، زیرا رعایت این اصول سبب به حداقل رسیدن تعداد و احتمال حضور میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در سس مایونز می‌شود. به عبارت دیگر اگر موازین بهداشتی در کلیه مراحل تولید به خوبی رعایت نشود، امکان دارد تعداد میکروارگانیسم‌ها بیش از حد بالا رود، در چنین مواردی چنانچه به صورت اتفاقی و در صورت بروز اشتباه در ترکیب، pH سس بالا می‌رود، احتمال بروز مسمومیت غذایی و فساد محصول وجود خواهد داشت. این پدیده به ویژه در تولید دستی و غیر صنعتی (تولید خانگی[1]) سس مایونز در خانه و رستورانها امکان بروز بیشتری دارد( اسمیتل 1997، رادفورد و همکاران 1993). فساد در سس مایونز و سس‌های سالاد در نتیجه عوامل متعددی از قبیل دو فاز شدن امولسیون، اکسیداسیون و هیدرولیز چربی بوسیله عوامل شیمیایی و بیولوژیکی و رشد میکروارگانیسم‌های تولیدکننده گاز و بد طعمی است .در سال (1949) ویلیامز بیان کرد که فساد میکروبیولوژیکی سس‌ها به‌طور معمول توسط باکتری‌ها و مخمرها صورت می‌پذیرد. سس‌های مایونز خانگی بیشتر مستعد فساد بوسیله سالمونلا، استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس، کمپلوباکتر و دیگر میکروارگانیسم‌ها هستند (اسمیتل 1997). مرگ میکروارگانیسم‌ها توسط pH مایونز، نوع و غلظت اسید، زمان و درجه حرارت نگهداری و ذخیره‌سازی، فعالیت آنتی‌میکروبی ترکیباتی ازقبیل نمک، سرکه، شکر، خردل، روغن، سفیده تخم‌مرغ و غیره می‌باشد (اسمیتل 1997). از عمده‌ترین عوامل میکروبی بیماری‌زا که امکان حضور آن در سس مایونز وجود دارد به انواع باکتریهای   سالمونلا می‌توان اشاره کرد این میکروب به دلیل مصرف تخم‌مرغ پاستوریزه نشده احتمال انتقال به سس مایونز و ایجاد مسمومیت سالمونلوز[2] در مصرف‌کنندگان را دارد. سهم سس مایونز (خانگی) در بروز مسمومیت سالمونلوز در مقایسه با سایر مواد غذایی تا حدود         9 درصد ذکر می‌شود در حالی که تخم مرغ 28 و گوشت طیور 26 درصد موارد بروز مسمومیت مذکور را سبب می‌شوند (رادفورد و همکاران 1993). با توجه به افزایش روز افزون میزان تولید در صنایع غذایی، استفاده از تکنیک‌ها یا روش‌های جدیدی که بتواند ضمن داشتن دقت و حساسیت کافی در حداقل زمان ممکن، نتایج مربوط به وضعیت بهداشتی کنترل میکروبی مواد غذایی مورد آزمایش را ارائه نماید، از جمله نکات بسیار مهم در صنایع غذایی امروز می‌باشد تا بدینوسیله بتوان در مقایسه با روش‌های قدیم یا رایج هرچه سریع‌تر نسبت به انجام کنترل کیفیت میکروبی موادغذایی اقدام نمود (فضل ارا 2012). ارزیابی بار میکروبی، در کارخانجات در حداقل زمان و اطمینان از کیفیت محصول قبل از ارسال آن به بازار مصرف از جمله نکات بسیار مهم و حائز اهمیت می‌باشد که با توجه به روش‌های مرسوم و رایج روش استاندارد مرجع بسیار وقت‌گیر بوده و نیازمند آماده‌سازی وسایل و مواد مورد نیاز می‌باشد وجود روشی که بتواند در حداقل زمان با حداکثر دقت محصولات را مورد بررسی قرار دهد برای کارخانجات نه تنها از لحاظ اطمینان از ایمنی غذایی بلکه از لحاظ کاهش مدت زمان قرنطینه محصول و عدم نیاز به فضای زیاد انبار جهت قرنطینه بسیار کارایی دارد و برای ادارات نظارتی از لحاظ تضمین ایمنی غذا برای مصرف‌کننده در کمترین زمان ممکن می‌تواند بسیار مفید باشد. از جمله روش‌های جدید در ارزیابی بار میکروبی (سرمادوست هادرسس مایونز) بهره‌گیری از تکنیک امپدانس یا مقاومت الکتریکی می‌باشد که در این روش جداسازی سریع میکروب‌ها از طریق نمایش فعالیت‌های متابولیک به وسیله ایجاد تغییر در مقاومت الکتریکی امکان‌پذیر می‌باشد که با توجه به حصول سریع‌تر، دقیق‌تر، مطمئن‌تر نتایج، امروزه کاربرد روز افزونی در کنترل کیفیت محصولات متنوع غذایی در اتحادیه اروپا یافته است و در سال‌های اخیر در ایران از این تکنولوژی در زمینه صنایع مختلف مثل صنایع لبنی، صنایع گوشت و ماهی استفاده کردند و در این تحقیق برای اولین بار تراکم میکروبی سرما دوست‌ها در سس مایونز با استفاده از روش امپدانس برای دستیابی به نتایج در زمان کوتاه‌تر و دقت بیشتر و کاهش خطای انسانی و مقایسه بین روش استاندارد مرجع و روش امپدانس و میزان تطابق این دو روش و تعیین حداکثر و حداقل زمان آزمون با روش امپدانس ارزیابی شد.

با توجه به شرایط موجود در ایران، هیچگونه سابقه‌ای از استفاده از تکنیک امپدانس در ارزیابی کنترل کیفیت انواع سس تا سال 1389 وجود نداشت و در این سال تراکم میکروبی مزوفیل‌ها در سس مایونز با روش امپدانس مورد مطالعه قرار گرفت و مدل ریاضی مربوطه بر اساس تطابق روش امپدانس با روش مرجع پورپلیت به دست آمد. به عبارت دیگر با توجه به آن که عمدتاً شرایط نگهداری سس مایونز در سرما و شرایط یخچالی است، طراحی مدل ریاضی در مورد تراکم میکروبی سرمادوست‌ها و کاربردی کردن آن در کنترل کیفیت سس مایونز در ایران انجام نشده است. لذا با توجه به این موضوع و حصول نتایج مناسب در مطالعه قبلی در مورد تراکم میکروبی مزوفیل‌ها در سس مایونز، انجام مطالعه حاضر بر روی سرمادوست‌ها در سس مایونز مدنظر واقع شد.

 1-1 بیان مسأله اساسی تحقیق وضرورت انجام تحقیق

1-2 پرسش اصلی تحقیق (مسئله تحقیق)

1-3 فرضیه‌ها

1-4 ضرورت انجام تحقیق

1-5 جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق

1-6 اهداف مشخص تحقیق

  1-1 بیان مسأله اساسی تحقیق وضرورت انجام تحقیق

سس مایونز یکی از قدیمی‌ترین و درحال حاضر از پرمصرف‌ترین سس‌‌های مورد استفاده در دنیا می‌باشد. این سس چاشنی‌ است که از امولسیون شدن روغن‌های گیاهی در یک فاز آبی شامل سرکه به وجود می‌آید. مایونز یک امولسیون دائم روغن در آب بوده و امولسیون آن توسط زرده تخم‌مرغ پایدار می‌گردد زیرا زرده تخم مرغ، لسیتین فراهم می‌کند که سبب پایداری این امولسیون می‌شود و ممکن است دارای ترکیبات اختیاری مانند اسیدی‌کننده‌های خوراکی (مانند سرکه اسیدسیتریک یا اسیدمالیک ویا اسیدلاکتیک، آبلیمو(، پایدارکننده و نگهدارنده‌ها. روغن گیاهی، شکر، نمک، طعم دهنده‌ها، امولسیفایر و نگهدارنده مجاز خوراکی است.

سس مایونز از نظر رفتار رئولوژیکی در دسته سیالات تیکسوتروپیک قرار می‌گیرد. در این سیالات با افزایش زمان، ویسکوزیته آنها در یک سرعت برشی ثابت کاهش می‌یابد و دو منحنی افزایش سرعت برشی و کاهش سرعت برشی در آنها منطبق نیستند و یک پسماند یا هیسترزیس بین آنها مشاهده می‌‌شود. بنابراین ویژگی‌های جریان این سیالات هم به سرعت برشی و هم به زمان وابسته است. در سس مایونز، تنش تسلیم نیز وجود دارد. بدین معنا که تنش وارد شده به آن باید به حدی برسد تا مایونز جریان یابد (فلاینت و همکاران 2001).

1-1-1 بافت                                                   

بافت این محصول باید به‌طور صاف، یکنواخت، کوتاه و خامه‌ای باشد و هیچ‌گونه اثری از توده‌ای شدن و حالت شنی نباید در آن مشاهده شود. این فرآورده می‌بایستی دارای بافت نیمه‌جامد یکنواختی باشد و قابلیت قاشق‌زنی داشته باشد و از ظرف معکوس شده زمانی که در دمای 32 درجه سانتیگراد نگهداری می‌شود روان نشود. ناپایداری محصول یعنی جداشدن فاز روغن از آب بسیار نامطلوب است (فلاینت و همکاران، 2001).

 1-1-2 ساختمان میکروسکوپی

سس مایونز یک امولسیون روغن در آب می‌باشد که شامل قطرات روغنی است که به صورت فشرده با یکدیگر می‌باشند. انداره قطرات روغن در آن به‌طور متوسط 5/2 میکرون است. این قطرات توسط لایه‌های نازک بین‌سطحی با ضخامت تقریبی140 آنگستروم احاطه شده‌اند. فاز پیوسته که بین قطرات روغن قرار می‌گیرد شامل ذرات با دانسیته کم در فاز آبی می‌باشد. این ذرات از نظر شکل متفاوت بوده و اندازه آنها به طور متوسط ۵۵۰ آنگستروم است و به نظر می‌رسد ذرات حاصل از گرانول‌های زرده تخم‌مرغ باشند. این ذرات بر روی سطح قطرات و همچنین به یکدیگر می‌چسبند و تشکیل پل می‌دهند. شکل‌گیری این پل بدون شک بر روی ویژگی‌های رئولوژیکی مایونز تأثیرگذار می‌باشد و پوشش فیلم نیز پایداری امولسیون را افزایش می‌دهد. سرعت‌های بالای فرایند تهیه امولسیون و هموژنیزاسیون مهمترین اثر را بر روی ریز کردن ذرات روغن و بر روی بافت و ساختمان میکرو این سس دارد (آپلمان، 1949).

 1-1-3 ویژگی‌های حسی

از نظر طعم و بو، مایونز قابل مصرف، طعم و بوی مواد متشکله خود را دارد و بدون طعم و بوی ناشی از فساد است. فرآورده باید طعم و بوی ملایم سرکه را به همراه ادویه (خردل) و یک طعم روغنی داشته باشد. مایونز ممکن است طعم زرده تخم‌مرغ را نیز دارا باشد. تمام ویژگی‌های حسی محصول تحت تأثیر نوع محصول (خصوصاً از لحاظ میزان روغن) و زمان و دمای نگهداری آن می‌باشد. افزایش میزان روغن معمولاً باعث تشدید طعم و بوی ترشی سرکه، افزایش قوام و ویسکوزیته و بهبود احساس دهانی مایونز می‌گردد. هموژنیزاسیون محصول نیز باعث تشدید طعم شیرینی و روشن‌تر شدن رنگ امولسیون می‌گردد. خصوصیات طعمی مایونز به مقدار زیادی تحت تأثیر خردل است. زیرا خردل حاوی ایزوتیوسیانات می‌باشد. ایزوتیوسیانات‌ها در محلول‌های آبی بوسیله افزودن اسید سیتریک پایدار می‌شوند (دپری و همکاران، 2001). فساد در سس مایونز و سس‌های سالاد در نتیجه عوامل متعددی از قبیل دو فاز شدن امولسیون، اکسیداسیون و هیدرولیز چربی بوسیله عوامل شیمیایی و بیولوژیکی و رشد میکروارگانیسم‌های تولیدکننده گاز و بدطعمی است (فلاینت و همکاران، 2001).

 1-1-4 ویژگی‌های میکروبی

ویلیام در سال 1949 بیان کرد که فساد میکروبیولوژیکی سس‌ها به‌طور معمول توسط باکتری‌ها و مخمرهاست و فساد سس سالاد (با نشاسته بالا) به وسیله مخمر شبیه به Zygoscacharomyces globiformis است. اپلمان و همکارانش، در بررسی به گونه‌های ناشناخته‌ای از Sacharomyces در سس‌های فاسد که حاوی میزان بالایی از باسلیوس سوبتیلیس بودند دست یافتند (فلاینت و همکاران، 2001). چارلتون و همکارانش، اولین بار فساد سس را به لاکتوباسلیوس گزارش دادند و آز آن جمله می‌توان به لاکتوباسیلوس فروکتی ورانس اشاره کرد. پایداری سس مایونز به چندین فاکتور مانند میزان روغن، میزان زرده تخم‌مرغ، ویسکوزیته، نسبت حجمی مناسبی از فاز روغن به فاز آب، روش مخلوط کردن، کیفیت آب مصرفی، درجه حرارت بستگی دارد (هریسون و همکاران 1985). زرده تخم‌مرغ عامل اصلی در پایداری امولسیون سس مایونز است هر چند علت اصلی آن را به دلیل کلسترول درون زرده تخم‌مرغ می‌داند امروزه از پروتئین گیاهی به عنوان بهبود دهنده خاصیت امولسیون سس مایونز استفاده می‌شود (کای و همکاران، 1966). امروزه مایونز به میزان فراوانی به شکل صنعتی تولید شده و در دسترس مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد ولی هنوز تعداد زیادی از افراد به دلیل طعم تند و تیزی و اسیدی کمتر و بافت بهتر تهیه مایونز به صورت خانگی را ترجیح می‌دهند (انون و همکاران، 1989). مایونز خانگی بیشتر مستعد فساد بوسیله سالمونلا، استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس، کمپلوباکتر و دیگر میکروارگانیسم‌ها هستند (اسمیتل، 1977). مرگ میکروارگانیسم‌ها توسط pH مایونز، نوع و غلظت اسید، زمان و درجه حرارت نگهداری و ذخیره‌سازی، فعالیت آنتی‌میکروبی ترکیباتی ازقبیل نمک، سرکه، شکر، خردل، روغن، سفیده تخم‌مرغ و غیره می‌باشد (اسمیتل، 1977).

امروزه تمایل به ساخت سس‌هایی با ترشی کمتر (کاهش سرکه) و کالری کم (کاهش روغن) افزایش یافته که این امر دو نتیجه مهم میکروبیولوژی را دربر دارد.

الف ـ اگر مقدار اسیدسیتریک افزایش یابد، pH فرآورده کاهش یافته که سبب پایداری میکروبیولوژی فرآورده می‌شود.

ب ـ اگر مقدار روغن کاهش یابد، فاز آبی افزایش یافته که سبب کم شدن غلظت اسید آلی و نمک در فاز آبی گردید و باعث افزایش احتمال آلودگی میکروبیولوژی در فرآورده می‌شود. (استاندارد، 2454).

1-15 چرائی استفاده از تکنیک امپدانس

ارزیابی بار میکروبی، شمارش کلی میکروب در سس‌ مایونز یکی از دستورالعمل‌های ضروری و مطابق با استاندارد شماره 2965 می‌باشد که می‌بایست از حدود اعلام شده در استاندارد مذکور فراتر نباشد و لذا بررسی محصولات تولیدی در کارخانجات در حداقل زمان و اطمینان از کیفیت محصول قبل از ارسال آن به بازار مصرف از جمله نکات بسیار مهم و حائز اهمیت می‌باشد که با توجه به روش‌های مرسوم و رایج مرجع بسیار وقت‌گیر بوده و نیازمند آماده‌سازی وسایل و مواد مورد نیاز می‌باشد لذا در اجرای این طرح بهره‌گیری از روش‌های جدید همچون تکنیک امپد انس 1 و بررسی میزان تطابق آن با روش‌های مرجع در قالب طراحی یک مدل ریاضی پیشگو مدنظر واقع گردید تا بدینوسیله بتوان با بهره‌گیری از تکنیک امپدانس به روش دقیق‌تر، مطمئن‌تر و سریع‌تر که بتوان در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به ارزیابی نمونه‌‌های مورد آزمایش و دستیابی به نتایج اقدام نمود. مفهوم اندازه‌گیری امپدانس الکتریکی رشد میکروبی توسط جی. ان. استوارت در سال 1899 شناخته شد. اما تا سال 1970 از این تئوری برای این هدف استفاده نشده بود.

از آنجا که از نظر اقتصادی در صنایع غذایی تولید سریع و انبوه برگشت سرمایه از اهمیت زیاد برخوردار است به موازات آن کنترل کیفی تولیدات دارای اهمیت بسیاری

 

2-2-5- پخش فضایی.. 18

2-2-7- کلان‌شهر و رشد شهری.. 18

2-2-8- شهرگرایی:. 19

2-2-9- حریم شهر: 19

2-2-10- حومه شهر.. 19

2-2-11- روستا 20

2-2-12- چشم‌انداز روستایی.. 20

2-2-13- حاشیه روستایی – شهری.. 21

2-2-14- روستاهای خوابگاهی.. 22

2-2-15- تغییرات فیزیکی.. 22

2-2-16- ساختار روستایی:. 22

2-2-17- ساختار کالبدی سکونتگاه:. 23

2-2-18- شکل سکونتگاه:. 23

2-2-19- فرم (سکونتگاه):. 23

2-2-20- الگوی (سکونتگاه):. 23

2-2-21- کارکرد (سکونتگاه):. 24

2-2-23- نظام سکونتگاهی:. 24

2-2-31- تغییر کاربری اراضی.. 25

2-2-33- پیوند:. 26

2-2-33- 1- پیوندهای روستایی – شهری (rural – urban linkages):  26

2-2-34- ابعاد محیطی شهر و پیوستگی روستایی – شهری.. 27

2-2-35- شبکه. 29

2-3- تعاریف موضوعی رساله. 29

2-3-1- ادغام یا الحاق.. 29

2-3-2- خزش… 31

2-3-2-1- تعریف خزش شهری: 31

2-3-2-2- خزش روستایی:  32

2-3-2-3- اشکال خزش شهری: 33

2-3-2-4- اثرات منفی الگوی خزش شهری: 33

2-4- نظریه‌های پایه تحقیق.. 33

2-4-1- نظریه مکان مرکزی    34

2-4-2- رویکرد قطب رشد  34

2-4-3- توسعه اگروپلیتن:  36

2-4-4- نظریه سرمایه‌داری بهره‌وری    37

2-4-5- رویکرد شبکه منطقه‌ای    38

2-4-6- پیوندهای روستایی – شهری:  40

2-4-7-  پویش ساختاری – کارکردی    41

2-4-8-  پیوستگی ساختاری-کارکردی    41

2-4-9- قانونمندی‌های پویش ساختاری – کارکردی    42

2-5- جمع‌بندی، رویکرد حاکم بر تحقیق؛. 44

3-1- مقدمه. 46

3-2- روش تحقیق.. 46

3-3- قلمرو مکانی و زمانی تحقیق.. 46

3-4- جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 46

3-4-1- جامعه آماری    46

3-4-2- حجم نمونه  46

3-4-3- نمونه‌گیری    46

3-5- روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات… 47

3-6- ابزار تحقیق.. 47

3-7- روش تجزیه‌وتحلیل.. 47

3-8- روایی و پایایی پرسشنامه. 47

 

3-9- معرفی جامعه موردمطالعه. 48

3-9-1- ویژگی‌های عمومی سکونتگاه روستایی موردمطالعه  48

3-9-2- ویژگی‌های محیطی و اکولوژیک      48

3-9-2-1- موقعیت    48

3-9-3- ارتفاعات    51

3-9-4- شیب    51

3-9-5- آب‌وهوا 52

3-9-6- منابع آب    52

3-9-7- پوشش گیاهی    53

3-10- ویژگی‌های اجتماعی – فرهنگی.. 53

3-10-1- ویژگی‌های جمعیتی    53

3-10-2- زبان   54

3-10-3- مذهب    54

3-10-4-  ویژگی‌های اقتصادی:  54

3-11-  تعریف عملیاتی مفاهیم اساسی تحقیق.. 55

3-12- فرآیند انجام تحقیق:. 57

4-1- مقدمه. 60

4-2- کلانشهر تهران و تاثیرات آن بر حوزه پیرامونی.. 60

4-3- خزش شهری در روستای فیلستان به عنوان یک مرکز پیرامونی.. 62

4-3-1- عوامل کالبدی    62

4-3-3- عوامل جمعیتی    79

5-1- مقدمه. 100

5-2- جمع‌بندی.. 100

5-3- آزمون فرضیات… 101

5-4- نتیجه گیری.. 103

منابع. 105

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

رشد کلان‌شهرها از ابتدای رشد همواره توأم با تصرف، تغییر و دگرگونی پیرامون است. تصرف فضای پیرامونی و اختصاص آن به فضای مصرف شهری به‌صورت مداوم و بی‌پایان ادامه دارد تا اینکه کلان‌شهرها با موانع غیرقابل مرتفع روبرو شوند. تهران به‌عنوان پایتخت ایران ظرف نیم‌قرن اخیر به‌شدت با رشد و گسترش درزمین‌های مجاور خود رشد کرده است: این شهر در فاصله سال‌های 1335 تا 1385 سالانه به‌طور میانگین حدود 14 کیلومترمربع را به تصرف خود درآورده است (عربی،1387: 55). نباید از این واقعیت گذشت که سوای این تاثیر مستقیم رشد شهر تهران که موجب دست‌اندازی مستقیم به زمین‌های محدوده پیرامونی می‌شود، تاثیر غیرمستقیم این پیامد بر پسکرانه کلان‌شهری که به جاپای اکولوژیک موسوم است محدوده بسیار وسیعی را در بر می‌گیرد. تمامی شهرهای پیرامون تهران و روستاهای اطراف آن به‌تبع تغییرات شهری و افزایش هزینه‌های سکونت در شهر و ایجاد تقاضا برای محصولات مختلف دچار وابستگی به کلان‌شهر می‌شوند. خزش شهری که به دست‌اندازی کلان‌شهر به فضاهای دوردست برای رفع نیازهای خود اطلاق می‌شود پدیده‌ای است که به‌شدت در منطقه کلان‌شهری تهران و اغلب روستاهای پیرامونی اتفاق افتاده است.

1-2- طرح مسئله و ضرورت تحقیق

ویژگی‌های خاص زندگی گروه‌های انسانی و خصوصیات معین محیطی، مجموعه‌ای پویا و مبتنی بر کنش متقابل را به وجود می‌آورند که درگذر زمان تغییر می‌پذیرد. به سخن دیگر، به سبب اثرگذاری روابط متقابل محیط طبیعی و فرهنگی – انسانی، نظامی، مکانی – فضایی فراهم می‌آید که پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. این تغییر و تحول، در ابعاد مختلف، در بستر مکان و درگذر زمان شکل می‌گیرد: به همین دلیل این‌گونه دگرگونی‌ها خصلتی مکانی – فضایی و زمانی داشته، قاعدتا تابع روندهای متنی و زمانی هستند. افزون بر این، هر فضای مکانی – فضایی به‌عنوان یک واقعیت مکانی، نه‌تنها تحت تاثیر نیروها و عوامل درونی، بلکه ضمناً متاثر از نیروها و عوامل بیرونی است (سعیدی،1377: 3 – 4).

سکونتگاه‌های روستایی، همانند هر پدیده دیگر، خواه‌ناخواه در معرض این عوامل درونی و بیرونی قرار می‌گیرند. این تحولات در بسیاری موارد منهایی برون‌زا داشته، به‌واسطه رخدادهای بیرونی در سطوح محلی، منطقه‌ای، ملی و جهانی پدیدار شده و می‌شوند. بدین‌سان و در پی این فرآیند، سکونتگاه‌های روستایی در معرض دگرگونی‌هایی قرار دارند که اغلب در بیرون از عرصه‌های روستایی شکل می‌گیرند و جلوه‌های گوناگون آن‌ها در عرصه‌های روستایی به صور مختلف و در زمینه‌های متنوع تجلی می‌یابند، آنچه کمتر موردعنایت بوده است این‌که این‌گونه تجلیات در تحول کالبدی سکونتگاه‌های روستایی که معمولا به‌عنوان تحولات فیزیکی – ظاهری موردتوجه قرار می‌گیرند، به‌نوبه خود می‌توانند موجب دگرگونی‌های درونی و حتی ابعاد اجتماعی – اقتصادی محیط‌های روستایی گردند. در مقابل، دگرگونی‌های ایجادشده در ابعاد اجتماعی و اقتصادی خصوصیات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی را متاثر می‌سازند (سعیدی، عباس، 1388: 40).

درواقع، رشد سریع، به‌ویژه در شهرهای مرکزی و بزرگ، در اغلب موارد، به‌واسطه دو پدیده توأمان تحقق‌یافته است. خزش، یعنی رشد بی‌رویه افقی به‌سوی اراضی پیرامون و الحاق، یعنی ادغام محیط‌های روستایی و شهرهای کوچک پیرامونی به بدنه شهری. این فرایند، به‌ویژه در کلان‌شهرها، نه‌تنها زمینه درهم‌ریختگی مرز عینی میان کلان‌شهر و حومه را فراهم کرده، بلکه موجب ابهام در تشخیص شهر اصلی از حومه و حاشیه پیرامونی آن شده است. در حقیقت که پدیده خزش شهری با دست‌اندازی کانون‌های شهری به اراضی پیرامونی و اغلب زمین‌های کشاورزی و روستایی پیرامونی در پیوند تنگاتنگ قرار دارند. ازجمله مسائلی که این پدیده در روستاهای پیرامونی کلان‌شهرها به وجود می‌آورد می‌توان به مسائل زیر اشاره کرد: نابودی اراضی حاصلخیز و منابع تجدید ناشدنی، تهدید و کاهش انسجام اجتماعی، جدایی گزینی فضایی، نابرابری و شکاف فزاینده طبقاتی، قانون‌گریزی و بزهکاری شهری، بیکاری پنهان و آشکار، حذف فضاهای باز، افزایش مصرف سوخت و انرژی، وابستگی روزافزون به خودرو، دسترسی نابرابر به امکانات و تسهیلات آموزشی و بهداشتی – درمانی، آلودگی روزافزون هوا و منابع آب‌وخاک و تخریب محیطی(سعیدی و حسینی حاصل، 1390: 130).

نقش‌پذیری شهر پاکدشت متاثر از اثرپذیری تهران در قالب جریانات فضایی به‌ویژه جریان سرمایه و مردم سبب شده تا فعالیت‌های جدیدی پیرامون شهر پاکدشت (به‌عنوان یکی از عرصه‌های شهری کلان‌شهر تهران) نظیر ایجاد گلخانه‌های پرورش گل و گیاه و کارگاه تولید مبل و ارزانی نسبی زمین، باعث جذب مهاجران و سوداگران زمین (به دلیل ارزانی زمین نسبت به شهر) قرارگرفته سبب شده تا پدیده خزش شهری در این عرصه شکل بگیرد که پیامدهایی را برای سکونتگاه‌های روستایی محدوده موردمطالعه در ابعاد مختلف (زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و به‌ویژه کالبدی به‌عنوان‌مثال: تغییر کاربری اراضی، تغییر شبکه معابر، تغییر مصالح ساختمانی و شکل خانه‌های روستایی و …) را به دنبال داشته است.

1-3- پیشینه تحقیق

بررسی ادبیات و سوابق مساله تحقیق یکی از مراحل مهم شروع هر کار تحقیقاتی است، زیرا اطلاعات حاصل از این بررسی مددکار و مکمل تحقیق است (سیانی،1383: 8). هدف از بررسی ادبیات تحقیق، آشنایی با مقوله‌های اصلی طراحی طرح تحقیق همچون: آشنایی با مرزهای شناخته‌شده و چارچوب فکری پیشینیان، فرضیه‌های مطرح‌شده در تحقیق پیشینیان و اینکه از چه روش‌های استفاده‌شده، مشکلات چه بوده و مساله تحقیق از کی و چطور مطرح بوده است و از تجربیات آنان استفاده کرده تا کم و کاستی‌های موجود، برطرف شود (سلیمانی، 1392، جزوه درسی).

در بخش ادبیات تحقیق، محقق یافته‌های دیگران و به عبارتی سابقه و پیشینه مساله یا نتایج تحقیقات دیگران و نیز قضایای کلی و نظریه‌های مرتبط با مساله تحقیق را گردآوری می‌کند و درصورتی‌که پاسخ مساله خود را پیدا نکرد مرحله پژوهش را آغاز می‌کند. علاوه بر این از تجارب پژوهشی دیگران در تدوین چهارچوب نظری کار خود و طراحی روش‌شناسی آن استفاده می‌کند و تکیه‌گاهی نیز برای استدلال در مرحله‌ی ارزیابی فرضیه‌ها فراهم می‌نماید (حافظ نیا، 1389: 106).

پیشینه

مطالعه لوپز و همکاران در رابطه با توسعه شهری و نقش آن در کاهش اراضی شهری و آلفن در سال 2003 در مورد تغییر کاربری اراضی و شهرنشینی در آدنا ترکیه نشان داد که شهرنشینی یکی از مهم‌ترین دلایل انسانی گسترده در کاهش اراضی زراعی، تخریب زیستگاه‌ها و پوشش گیاهی است. تغییر مناطق روستایی به شهر به‌واسطه توسعه در حال حاضر با نرخ بی‌سابقه‌ای در تاریخ انسانی اتفاق می‌افتد که اثرات مخربی بر اکوسیستم و محیط‌زیست دارند. محمد ظاهری در بررسی روند گسترش کالبدی شهر تبریز در ایجاد تغییرات کاربری اراضی روستایی، به مهاجرت‌پذیری و به‌تبع آن به افزایش سریع جمعیت و تحولات صورت گرفته در نوع فعالیت اشاره نمود که تغییرات عمده‌ای در اراضی روستایی داشته است و علت بایر شدن باغات و اراضی را بالا رفتن قیمت اراضی درنتیجه ساخت‌وسازهای شهری دانسته که در آن افزایش سرعت تغییر کاربری همگام با افزایش سریع جمعیت است. این تغییرات با تبعاتی چون تخریب و انهدام سطوح سبز یا زمین‌های کشاورزی همراه بوده است (ظاهری، 1387: 184 – 181). پورمحمدی در ارزیابی گسترش فضایی – کالبدی شهر زنجان با تاکید بر تغییر کاربری زمین از 1355 – 1384 مهاجرت روستاییان را از عمده‌ترین دلایل در گسترش فضایی و کالبدی شهر زنجان بیان نموده‌اند به‌طوری‌که 49 درصد از ساکنین کنونی شهر زنجان از مهاجرین درون استانی می‌باشند (پورمحمدی و همکاران، 1378: 19 – 13). احدی نژاد در ارزیابی و پیش‌بینی گسترش فیزیکی شهر اردبیل با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، افزایش جمعیت شهر اردبیل و نیاز مسکن را علل عمده تغییرات اراضی پیرامون شهر بیان نموده‌اند و نیز میزان تغییرات صورت گرفته در منطقه 34 درصد است که بیشترین تغییرات مربوط به تغییر کاربری اراضی کشاورزی به کاربری‌های ساخته‌شده است (احدی نژاد و همکاران، 1390: 21 – 18).

در رابطه با تغییرات و تحولات کالبدی – فضایی و فیزیکی سکونت‌گاه‌های انسانی اعم از شهر یا روستا مطالعات زیادی صورت گرفته است؛ اما آنچه در این میان آن‌چنان که شایسته است، بدان توجه نشده است، تأثیراتی است که در اثر روابط و پیوندهای روستا – شهری متوجه سکونت‌گاه‌های روستایی پیرامون می‌گردد و تحولات کالبدی – فضایی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از مهم‌ترین مطالعاتی که درزمینهٔ روابط و پیوندهای روستا – شهری و تحولات کالبدی – فضایی و فیزیکی سکونت‌گاه‌های انسانی بخصوص روستاها ارائه‌شده می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-3-1- مقالات:

سعیدی، عباس و ریحانه سلطانی مقدس (1383)، در مقاله‌ای با عنوان نقش پیوندهای کلان‌شهری در تحول کالبدی – فضایی روستاهای پیرامونی، نمونه: روستای حصار در حوزه کلان‌شهر مشهد تاکید می‌کنند که جریان‌های فضایی متنوعی بین مادر شهر و سکونتگاه‌های روستایی پیرامون وجود دارد که این جریان‌ها بسیاری از تحولات روستاها را بسترسازی می‌کنند. روستاهای واقع در حوزه مادر شهر و روستاهای پیرامونی، چشم‌انداز روستایی را همراه با چشم‌انداز شهری به نحوی توأمان دگرگون می‌سازند. این مقاله هرچند بر پیوندهای روستایی – شهری که حاصل تعاملات دوسویه سکونتگاه‌های روستایی و کانون‌های شهری در عرصه منطقه‌ای است، تاکید دارد، اما برخلاف انتظار، به‌نوعی تازه از روابط سنتی در چارچوب «سرمایه‌داری بهره وری» می‌رسد که گویای روابط سلطه ای بین شهر و روستاست. افزون بر این، به راین نکته تاکید شده که این تصور نادرست است که پیوندهای روستایی – شهری در همه شرایط الزاما با منافع متقابل برای شهرها و روستاها همراه خواهد بود، زیرا در شرایط متفاوت ممکن است حتی پیوندها به نابرابری فضایی و آسیب‌پذیری بیشتر گروه‌های کم بهره‌مند (روستایی) در مقابل گروه‌های شهری منجر شود. این مطالعه به بررسی جریان‌های افراد و سرمایه بین روستای حصار و مادر شهر مشهد پرداخته و پیامدها و دگرگونی‌های کالبدی و اجتماعی – اقتصادی آن را بررسی کرده است. در جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ارایه شده نهایتا سرمایه به‌عنوان مهم‌ترین عامل این‌گونه جریان‌ها، نقش و جایگاه برجسته‌ای را در تحولات فضایی ایفا نموده است، چراکه تحولات کالبدی بی‌شماری حاصل از سرمایه‌گذاری شهرنشینان در روستا ایجادشده است. ضمناً افزایش قابلیت‌های جذب گردشگر در روستا نیز نتیجه این جریان دانسته شده است (سعیدی و سلطانی مقدس، 1383).
سعیدی، عباس و ناصر شفیعی ثابت (1392) در مقاله‌ای با عنوان پدیده‌ی خورندگی چشم‌انداز و تحول کاربری اراضی کشاورزی روستاهای پیرامونی کلان‌شهر تهران، کلان‌شهرها و نواحی پیرامونی آن‌ها را با تمام اجزا و عناصر درونی، به‌صورت یک نظام فضایی یکپارچه و منسجم معرفی می‌نمایند. به‌نحوی‌که روابط و مناسبات در درون این نظام تمام اشکال و نمودارهای به‌هم‌پیوسته و وابستگی‌های کارکردی و عوامل پدیدآورنده آن‌ها را در بر می گیرد. شهر شبکه‌ای از ویژگی‌های به‌هم‌پیوسته را تشکیل می‌دهد که حیات زنده و پویای آن در فضا به دامنه‌ی ارتباطات و پیوندهای آن با نواحی پیرامونی بستگی دارد. ازاین‌رو، این فرایند به تغییر شکل فضای زیستی و بوم‌شناختی خود و پیرامون منجر شده و سازمان فضایی ویژه‌ای را به لحاظ ساختاری – کارکردی متبلور می‌سازد. گسترش ناموزون شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها نه‌تنها به تعیین انواع کاربری در محیط‌های پیرامونی منتهی می‌شود، بلکه به محو کاربری‌های مؤثر در پایداری محیطی می‌انجامد (سعیدی، عباس و شفیعی ثابت 1392).
– سعیدی، عباس (1384) پژوهشی را با عنوان «روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی – شهری یک بررسی ادراکی» با تبیین مفاهیم روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی – شهری ضمن جداسازی این دو مفهوم، مفهوم جدید پیوندهای روستایی – شهری را وارد ادبیات توسعه روستایی ایران نمود. وی اعتقاد دارد روابط شهر و روستا با پیوندهای روستایی – شهری، هرچند تشابه ظاهری دارند، اما دو مفهوم متفاوت و نماینده دو زمینه مطالعاتی مختلف هستند؛ بنابراین کاربرد این دو مفهوم ضرورتا در چارچوب‌های خاص خود یعنی مبانی ادراکی معین و روشنی که بر اساس آن پدیدار آمده‌اند، قابل‌فهم خواهد بود (سعیدی، 1384).

– مایک، داگلاس (1998) در پژوهشی با عنوان «استراتژی شبکه منطقه‌ای برای پیوندهای دوسویه روستایی – شهری» مباحث پیشین مرتبط با روابط شهر و روستا را در قالب نگرش «قطب رشد» مطرح می‌سازد و با نگاهی انتقادی به نگرش‌های قطب رشد به‌ویژه در مقایسه با رویکرد شبکه منطقه‌ای، در فرآیند توسعه منطقه‌ای روستایی بر تغییر ساختاری و توسعه روستایی با نقش‌ها و عملکردهای شهری از طریق مجموعه جریانات روستایی – شهری تاکید دارد. وی در این فرآیند ضمن تبیین عملکردها و نقش‌های شهری و روستایی پنج نوع جریان مردم، تولید، کالاها، سرمایه و اطلاعات را شناسایی می‌نماید که اعتقاد دارد باعث پیوند مکمل و دوسویه روستایی – شهری می‌گردند.

– قادرمزی، حامد و افشاری، مریم در مقاله‌ای با عنوان تحولات کالبدی روستاهای پیراشهری در فرایند تعاملات روستا شهری (نمونه موردی: روستاهای حسن‌آباد و نایسر سنندج)، بر تاثیر شهر سنندج بر تغییر کاربری‌های روستایی تاکید می‌کنند (قادرمرزی،1388)

1-3-2- پایان‌نامه‌ها:

ناصر شفیعی ثابت، در رساله دکتری خود با عنوان «تحولات کالبدی – فضایی روستاهای پیرامون کلان‌شهر تهران با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی کشاورزی (1382 – 1352) مورد روستاهای ناحیه رباط‌کریم در سال 1385»، مساله دگرگونی ناهنجار و نامتعادل ساختار کشاورزی و بروز مسائل زیست‌محیطی، تحولات شدید و ناموزون در جمعیت، فعالیت‌های اقتصادی و ارتباطات و حمل‌ونقل روستاهای ناحیه رباط‌کریم درنتیجه تغییر کاربری اراضی ارزشمند کشاورزی را موردبررسی قرار می‌دهد. برخی نتایج این مطالعه به‌قرار زیر است:
الف- مهاجرپذیری شدید روستاها و نیاز به تامین آب آشامیدنی درنتیجه کاهش شدید آب کشاورزی که مهاجرفرستی کشاورزان این روستاها را به تهران، رباط‌کریم، شهریار و … به دنبال داشته است.

ب- اراضی کشاورزی رهاشده فراوان و ارزانی نسبی، دسترسی نسبی به امکانات و خدمات عمومی و مجاورت با کلان‌شهر تهران، در کنار فقدان ضوابط مشخص، ساخت‌وسازهای بی‌رویه را تشدید نمود.

ج- تبدیل اراضی کشاورزی به واحدهای مسکونی و کارگاه‌های صنعتی و دامی داخل و خارج بافت روستاها.

د- قیمت زمین و مسکن در روستاهای ناحیه رباط‌کریم طی سال‌های 1352 تا 1385 حدود 4 هزار برابر رشد یافته است و وام اقتصادی توزیعی دولت در روستاهای این ناحیه (وام مسکن و کارگاه صنعتی) به ترتیب برابر 8/58 و 5/76 درصد بوده است که به گسترش این‌گونه ساخت‌وسازها منجر شده است (شفیعی ثابت، 1386).

حسینی حاصل، صدیقه در رساله دکتری خود با عنوان «بررسی تطبیقی روند تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون کلان‌شهر تهران. (پس از انقلاب اسلامی)، با تاکید بر مجموعه‌های روستایی کهریزک رودبار قصران» با تاکید بر مجموعه‌های روستایی کهریزک و رودبار قصران، در سال 1389 به بررسی تطبیقی دودسته از روستاها، در بخش جنوب و شمالی کلان‌شهر تهران می‌پردازد و تغییر کاربری‌های زراعی و باغی به ساخت‌وسازهای شهری را همراه با پیامدهای متفاوت کالبدی – فضایی به بحث می‌گذارد: در بخش جنوبی تغییر کاربری‌ها با دگرگونی نامتناسب بافت‌های روستایی توسط جمعیت عمدتا کم برخوردار و بعضا مهاجر همراه است، درحالی‌که در بخش شمالی محدوده موردمطالعه، تغییر کاربری‌ها به‌صورت خانه‌های ویلایی و همچنین خانه‌های دوم اقشار نسبتا مرفه جامعه تجلی‌یافته است. بحث درباره تعارض کالبدی – فضایی در هر دو بخش و به‌طور تطبیقی بین این دو بخش از مواردی است که محقق به‌صورت مشروح به آن می‌پردازد. (حسینی حاصل، 1389).
جعفر امجدی در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود در سال 1383 با عنوان نقش واحدهای کارگاهی در تحول ساختاری – کارکردی سکونتگاه‌های روستایی مورد: دهستان وهن آباد (رباط‌کریم)، به بررسی روند دگرگونی اراضی روستایی به کاربری‌های شهری می‌پردازد و با داده‌های دقیق نشان می‌دهد چگونه اراضی وسیعی از باغات و مزارع پیرامونی کلان‌شهر تهران به ساخت‌وسازهای مسکونی و کارگاه‌های مختلف تجاری، در و پنجره سازی، تعمیر اتومبیل و مانند آن تبدیل‌شده است (امجدی، 1383).
نعمتی، حسین در پایان‌نامه كارشناسی ارشد خود در دانشگاه تربیت‌معلم به بررسی تحولات شهر و شهرنشینی بهبهان با تاكید بر توسعه كالبدی-فضایی در دوره زمانی 1375-1345 پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که شهر بهبهان تا قرن 14 ه – ق تحولات گسترده و بی‌سابقه‌ای را پشت سر گذاشته است تا اینكه در قرن اخیر هماهنگ با دیگر شهرهای ایرانی، پذیرای پیامدهای حاصل از روند مدرنیزاسیون و دیگر تحولات اقتصادی-اجتماعی شده است. همچنین شهر اكنون با توجه به تحولات خیلی سریع كه در جامعه به وقوع پیوست و همچنین رشد نامتناسب شهرنشینی، با مسائل و مشكلات خاصی به‌ویژه در عرصه كالبدی-فضایی مواجه است (نعمتی، 1383).
سعیدی راد، مجید (92-91) در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود در دانشگاه شهید بهشتی با عنوان «تحولات کالبدی روستاهای پیرامون شهرها نمونه موردی بخش اشترینان شهرستان بروجرد» به بررسی تحولات کالبدی فضایی سکونتگاه‌های روستایی بخش اشترینان پرداخته و این تحولات را از بعد از انقلاب اسلامی در پنج دسته‌ی اقتصادی، اجتماعی، محیطی، کالبدی، فضایی، سیاسی – نهادی مورد کنکاش قرارداده است و به این نتیجه رسیده است که شهرگرایی و مخصوصا گسترش افقی شهر اشترینان تحولات فوق را سبب گردیده است (سعیدی راد، 1392).
1-3-3- سایر پایان‌نامه‌ها

منیژه احمدی، (1393)، در رساله دکترای خود تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهر اردبیل را بررسی کرده است (احمدی، 1393).
شهره تاج، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود شهری شدن چشم‌انداز روستایی اطراف شهر تهران – روستاهای نمونه دهستان قلعه‌نو خالصه، بخش کهریزک. شهرستان ری، استاد راهنما: فاطمه بهفروز، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، 1367 (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)،
مرادی نصر، حسن (1390) در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «تحلیل فضایی تحولات کاربری اراضی سکونتگاهای روستایی پیرامون شهرهای ایران، مورد: شهر الشتر (لرستان) و تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیرامون شهر» براثر پیشروی شهر الشتر و پیوند با این روستاها بررسی کرده است (مرادی نصر، 1390).
به‌طورکلی از پیشینه پژوهش‌ها و مطالعات صورت گرفته در موضوع موردنظر چنین می‌توان نتیجه گرفت که روستاهای واقع در پیرامون شهرها به علت برخورداری از روابط، مناسبات، تعاملات و یا پیوندهای روستا- شهری، دارای فرصت‌ها و تنگناهای گوناگونی در مسیر توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی می‌باشند. از یک‌سو این‌گونه روستاها به علت نزدیکی به شهر می‌توانند از خدمات و کالاهای شهری، فرصت‌های شغلی، زیرساخت‌های شهری در راستای توسعه خود بهره بگیرند، اما از سوی دیگر همین روستاها معمولاً گرفتار چالش‌های متعدد از قبیل تغییرات کالبدی (تغییرات در فرم و شکل سکونتگاه روستایی و شهری شدن ظاهر آن)، آلودگی‌های زیست- محیطی، بهره‌برداری بی‌رویه و غیراصولی از منابع، تغییر ساختار اقتصادی که مسیر دستیابی به توسعه پایدار سکونت‌گاه‌های روستایی را با مشکلاتی متعدد روبرو ساخته است. این‌چنین دریافت می‌شود که روستاهای پیرامون شهرها، هرچند در مسیر توسعه خود به‌شدت متأثر از رشد و گسترش شهرها و تعاملات و روابط خود با آن‌ها هستند، اما این تأثیر بیشتر به شکل افزایش جمعیتی و گسترش کالبدی سکونت‌گاه‌های روستایی پیرامون شهرها تجلی می‌یابد.

1-4- اهداف تحقیق

پژوهش حاضر به دنبال تحقق بخشیدن به اهداف زیر است:

1-6 )پرسش یا فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………..18

1- 7 ) اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….20

1-8 )حدود مطالعاتی………………………………………………………………………………………………………….20

2 )فصل دوم ( مروری بر ادبیات تحقیق )………………………………………………………………………………21

2- 1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………22

2-2 )تابع تولید…………………………………………………………………………………………………………………23

 

2-3 )بازده به مقیاس…………………………………………………………………………………………………………..26

2-4 )مجموعه امکان تولید…………………………………………………………………………………………………..28

2-5 )مفهوم کارایی…………………………………………………………………………………………………………….29

2-6 )تحلیل پوششی داده ها ( DEA )………………………………………………………………………………..35

2-6-1 )ویژگی ها و قابلیت های کاربردی DEA …………………………………………………………………37

2-6-2 )معایب DEA ………………………………………………………………………………………………………38

2-6-3 )مفهوم ورودی محور و خروجی محور ………………………………………………………………………39

2-6-4 ) مفهوم کارایی در تحلیل پوششی داده ها ………………………………………………………………….40

2-7 )واحد مجازی ……………………………………………………………………………………………………………42

2-8 )مدل نسبت CCR……………………………………………………………………………………………………..45

2-8-1 )مدل مضربی و پوششی CCR ورودی محور……………………………………………………………..49

2-8-2 )مدل مضربی و پوششی CCR خروجی محور …………………………………………………………..52

2-9 )مدل BCC………………………………………………………………………………………………………………53

2-9-1 )مدل مضربی و پوششی BCC ورودی محور …………………………………………………………….53

2-9-2 )مدل مضربی و پوششی BCC خروجی محور ……………………………………………………………55

2-10 )رتبه بندی واحد های کارا (A&P ) ………………………………………………………………………….56

3 )فصل سوم ( اجرای تحقیق ) …………………………………………………………………………………………..58

3-1 )مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………59

 

3-2 )روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..60

3-3 )ابزار گرد آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………….61

3-4 )جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………….61

3-5 )مدل تحقیق………………………………………………………………………………………………………………62

3-6 )اعتبار و روایی…………………………………………………………………………………………………………..63

3-7 )روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………..65

4 )فصل چهارم ( تجزیه و تحلیل اطلاعات )………………………………………………………………………….66

4-1 )مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………..67

4- 2 )طبقه بندی اطلاعات………………………………………………………………………………………………….68

4-2-1 )انتخاب متغیرهای ورودی و خروجی ………………………………………………………………………..68

4-2-2 )انتخاب ادارات ثبت احوال ……………………………………………………………………………………..71

4-3 )ارائه اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………..74

4-4 )تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس پرسش اصلی تحقیق ………………………………………………….78

4-5 )رتبه بندی ادارات ثبت احوال استان مرکزی و اصفهان در شرایط اطمینان ( قطعیت)…………….78

4-5-1)رتبه بندی ادارات ثبت احوال استان مرکزی واصفهان با مدل مضربی CCRورودی محور…….80

4-5-2 ) رتبه بندی ادارات ثبت احوال کارا با استفاده از مدل (A&P)…………………………………….81

4-5-3 ) تحلیل خروجی مدل مضربی CCR ورودی محور استان اصفهان…………………………………83

4-5-4) تحلیل خروجی مدل مضربی CCR ورودی محور استان مرکزی…………………………………..86

4-5-5) تحلیل خروجی مدل مضربی CCR ورودی محور برای استان های مرکزی و اصفهان……..88

4-5-6 ) مقدار کمبود یا مازاد……………………………………………………………………………………………..91

فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادها)……………………………………………………………………………….96

5-1 ) نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………97

5-2 ) پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………….100

5-3 )محدودیت ها …………………………………………………………………………………………………………..101

5-4 ) ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………102

5-4-1 ) مدل CCR نوشته شده ادارات ثبت احوال استان اصفهان توسط نرم افزار lingo …………102

5-4-2 ) مدل CCR نوشته شده ادارات ثبت احوال استان مرکزی توسط نرم افزار lingo………….116

5-4-3 ) مقایسه ادارات ثبت احوال استان اصفهان با استان مرکزی نوشته شده در مدل CCR توسط نرم افزار lingo………………………………………………………………………………………………………………122

 

5-4-4) مقایسه ادارات ثبت احوال استان مرکزی با استان اصفهان نوشته شده در مدل CCR توسط نرم افزار lingo ………………………………………………………………………………………………………………142

5-4-5 ) رتبه بندی ادارات ثبت احوال کارا در استان اصفهان با استفاده از مدل (A&P)……………153

5-4-6 ) رتبه بندی ادارات ثبت احوال کارا در استان مرکزی با استفاده از مدل (A&P)……………159

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………..162

 

 چکیده :

امروزه تحقیقات گسترده ای در زمینه کارایی سازمان ها  صورت می پذیرد و روش های متعددی برای تخمین و اندازه گیری کارایی ارائه شده است که می توان آنها را به دو دسته مهم پارامتریک و ناپارامتریک قرار داد . از جمله روش های ناپارامتریک تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA) می باشد که در شرایط قطعیت و عدم قطعیت داده ها به ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده (DMU) می پردازد . با توجه به این که در اکثر مسائل بهینه سازی ، عدم قطعیت موجود در داده ها در نظر گرفته نمی شود احتمال موجه بودن جواب تا حد زیادی پایین می آید و باعث کاهش اعتماد به موجه بودن جواب مساله می شود . بهینه سازی استوار (RO) از جمله تکنیک هایی است که با در نظر گرفتن عدم قطعیت در داده ها ، جواب مساله را با احتمال زیادی موجه می گرداند .

همچنین با توجه به افزایش ادارات ثبت احوال در شهرها و شهرستان ها و همچنین ضروری بودن این ادارات برای ثبت وقایع حیاتی ( تولد ، فوت ، ازدواج ، طلاق ) و همچنین دیگر خدمات این اداره مثل تعویض شناسنامه ، صدور والمثنی کارت ملی ارزیابی عملکرد وکارایی آنها برای مدیران اداره ثبت احوال و همین طور دولت و مردم بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است  .بنابراین در این پژوهش سعی شده است که با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها در فضای بهینه سازی استوار به بررسی و مقایسه کارایی نسبی 13 اداره ثبت احوال استان مرکزی و 23 اداره ثبت احوال استان اصفهان پرداخته شود و براین اساس ادارات کارا و ناکارا مشخص شود و رتبه بندی گردند .

در این پژوهش از دو مدل پایه DEA  ، از یک مدل آن یعنی مدل (CCR) و سپس با استفاده از روش اندرسون و پیترسون (A&P) برای رتبه بندی ادارات ثبت احوال و همچنین از 3 متغیر ورودی ( جمعیت ، هزینه های جاری ، تعداد نیروی انسانی ) و 4 متغیر خروجی ( درآمد ، تولد و فوت ، ازدواج و طلاق ، تعویض شناسنامه ) استفاده شده است و با استفاده از آزمون همبستگی اسپیرمن این نتیجه حاصل شد که بین درجات کارایی حاصل از مدل DEA همبستگی زیادی وجود دارد . همچنین اداره ثبت احوال خنداب در استان مرکزی با (225222/2 ) به عنوان برترین اداره ثبت احوال قرار گرفت و اداره ثبت احوال تیران و کرون با(999644/4 ) در استان اصفهان به عنوان برترین اداره ثبت احوال قرار گرفت  و همچنین با مقایسه دو استان مرکزی و اصفهان اداره ثبت احوال تیران و کرون به عنوان برترین اداره ثبت احوال بین دو استان قرار گرفت و با حذف جداگانه هر کدام از متغیر ها و حل دوباره مدل به بررسی و تحلیل نتایج حاصله پرداخته شد .

کلیدواژه ها:

ادارات ثبت احوال ، کارایی ، مدل تحلیل پوششی داده ها ، مدل CCR ،ارزیابی ، رتبه بندی ، مدل اندرسون و پیترسون (A&P)

مقدمه :

اندازه گیری کارایی به خاطر اهمیت آن در ارزیابی عملکرد یک شرکت یا سازمان همواره مورد توجه محققین قرار داشته است . امروزه تحقیقات گسترده ای در زمینه سنجش کارایی سازمان ها صورت می پذیرد و روشهای متعددی برای تخمین و اندازه گیری کارایی ارائه شده است که می توان آنها را در دو دسته مهم پارامتریک و ناپارامتریک قرار داد . ( آزاده ، محمدعلی و همکاران ، 66 ، 1384 )

تحلیل رگرسیون یک روش پارامتری می باشد که با میانگین سازی در مقایسه واحد ها به بهترین عملکرد موجود در مجموعه واحد های تحت بررسی دست می یابد . از جمله روش های ناپارامتری می توان تکنیک تحلیل پوششی داده ها DEA را نام برد که هرکدام از مشاهدات را در مقایسه با مرز کارا بهینه می کند و به طور کلی با ترکیب تمامی واحد های تحت بررسی یک واحد مجازی با بالاترین کارایی را ساخته و واحد های ناکارا  را با آن می سنجد . ( آزاده ، محمدعلی و همکاران ، 42 ، 1384 )

موضوع مورد نظر ما توسعه مدل DEA با استفاده از رویکرد بهینه سازی استوار RO می باشد که بهینه سازی استوار برای حل مدل های برنامه ریزی ریاضی در شرایط عدم قطعیت بکار می رود . عدم قطعیت در شرایط واقعی همیشه وجود داشته است و لحاظ نکردن آن منجر به غیر موجه شدن جواب تا حد بسیار بالایی خواهد شد و در واقع در بحث بهینه سازی استوار به دنبال جوابی هستیم که با در نظر گرفتن عدم قطعیت داده ها با یک احتمال بسیار بالایی موجه باشد .

بهینه سازی استوار یکی دیگر از رویکرد های جدید برخورد با عدم قطعیت است . این تکنیک اولین بار توسط آقای سویستر در سال 1970 معرفی شد . عدم اطمینان همیشه در شرایط واقعی وجود داشته است و لحاظ نکردن آن منجر به غیر موجه شدن جواب تا حد بسیار بالایی خواهد شد . در واقع در بحث بهینه سازی استوار ، به دنبال جوابی هستیم که با در نظر گرفتن عدم قطعیت در داده ها با یک احتمال بسیار بالایی موجه باشد . ( سیفی ، عباس وهمکاران ، 1383 )

با توجه به توسعه و کاربرد مدل های مختلف ارزیابی عملکرد و کارایی در صنایع دیگر ، بانک ها ، بیمه ها و ارگان های دیگر به طور وسیعی مورد مطالعه در این زمینه قرار گرفته اند و بسیاری از محققان در مناطق مختلف کشور به ارزیابی عملکرد و کارایی سازمان ها پرداخته اند . با تحقیقاتی که نگارنده انجام داده است بسیاری از این مطالعات  از تکنیک ها و مدل های متنوع DEA ، AHP ، TAPSIS استفاده نموده اند ولی متاسفانه در کشور ایران مطالعات و تحقیقاتی در زمینه کارایی و ارزیابی ادارات ثبت احوال کل کشور انجام نشده است .       

1-1)مقدمه :

یکی از آمار های اساسی برای تصمییم سازی و برنامه ریزی در کشور ، آمار جمعیت و به ویژه آمار وقایع حیاتی می باشد که وظیفه جمع آوری و ثبت آن به سازمان ثبت احوال کشور محول شده است . این سازمان ثبت دقیق و به موقع وقایع حیاتی را از طریق به کارگیری ظرفیت های موجود و فناوری های نوین به عنوان اولویت اول فعالیت های خود مد نظر قرار داده و در جهت بهبود بخشیدن به کیفیت ثبت و تامین نیاز جامعه به آخرین اطلاعات و آمار های انسانی ، تلاش نموده مکانیز مهای نظارتی مطلوبی را بر فرایند جمع آوری ، ثبت و تولید آمار های حیاتی مربوط به جمعیت کشور اعمال نماید ؛ بطوریکه با ارائه  آمارهای مورد نیاز دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی  بر اساس سیاستها و خط مشی های معین ، توانسته نقش مهمی را در تصمیم گیری ها و تخصیص امکانات و منابع کشور ایفا نموده ، و امکان محاسبه  شاخص های جمعیتی و تجزیه و تحلیل های آماری را بر اساس داده های ثبتی برای جامعه علمی کشور فراهم سازد . 
سازمان ثبت احوال کشور به دلیل دراختیار داشتن اسناد هویت و تابعیت فردی و آمارهای حیاتی یکی از ارکان مهم حکومت تلقی می شود. ارائه خدمات عمومی به آحاد مردم و اطلاعات ویژه جمعیتی به ارکان حکومت از ویژگی های اختصاصی و انحصاری این سازمان است .

ثبت احوال از نظر کیفیت ، ساختار ، خدمات ، بسیار پیچیده و گوناگون می باشد و دارای محدودیت های داخلی از  قبیل قوانین ومقررات ثبت شده می باشند . همچنین با توجه به این که این اداره دارای داده های  مختلف از قبیل نیروی انسانی ، تجهیزات ، اطلاعات ،پول و غیره و همچنین دارای ستانده های مختلف از قبیل آمار ها، وخدمات گوناگون و پول و غیره می باشد ،  بنابراین اندازه گیری و مقایسه عملکرد ادارات ثبت احوال عمل بسیار مشکلی می باشد .

 حال با توجه به این که در تجزیه و تحلیل چندین واحد تصمیم گیری[1]( DMU ) که دارای چندین ورودی و خروجی می باشد ، مدل تحلیل پوششی داده ها [2]( DEA ) ، ابزار بسیار مفیدی می باشد و مستقیما با در نظر گرفتن نسبت ورودی های متنوع به خروجی های متنوع تولید شده (یا خدمات) بهره وری را اندازه گیری می کند ، می توان در ارزیابی عملکرد ادارات ثبت احوال از این مدل استفاده نمود .

بنابراین در این تحقیق سعی می کنیم با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده  ها   DEA به ارزیابی کارایی نسبی ادارات ثبت احوال استان مرکزی واستان اصفهان بپردازیم.

 1-2 )تاریخچه مطالعاتی: 

فارل[3] نخستین کسی بود که در سال 1975 توسط روشهای غیر پارامتریک ،اقدام به اندازه گیری کارایی واحد تولیدی نمود. او با استفاده از خروجی و ورودی واحد های تصمیم گیری (DMU) تابع تولید را چنان بر مجموعه خروجی و ورودی ها برازش داد که حاصل برازش فوق ، یک تابع قطعه قطعه خطی بود . مقاله فارل اساس کار مقاله (چارنز، کوپر و رودز )[4] در سال 1978 قرار گرفت . آنها تحلیل اولیه فارل را که در حالت یک خروجی و چند ورودی مطرح شد ، به حالت چند ورودی و چند خروجی تعمیم دادند . ادامه دهندگان این روش ( بنکر[5] ، چارنز و کوپر ) بودند که در سال 1984 مدل BCC یکی از مدل های DEA را ارائه دادند این افراد پایه گذاران مدل های تحلیل پوششی داده ها هستند. ( قیصری ، کیوان و همکاران ،1386،6 )

در حال حاضر بیش از هزاران مقاله در خصوص مدل های متنوع DEA ارائه گردیده  است ، ده ها کتاب در این خصوص نوشته شده و چندین نرم افزار مرتبط طراحی گردیده است و سمینار های متعدد جهانی ، منطقه ای و ملی در زمینه ی تحلیل پوششی داده ها برگزار شده است .

بی تردید DEA منحصر به پژوهش عملیاتی و اقتصادی نمی شود . سیستم های دارویی ، زراعت ، حمل و نقل ، جنگل بانی، سیاست، صنایع الکترونیک ، مدیریت رستوران و هتل ، تولید ، لجستیک ، حسابداری و … از جمله رشته هایی هستند که از مدل DEA در آنها به وفور استفاده شده است .( پارسا، وحید ،1386 ).

هرچند در کشور های پیشرفته بحث DEA از مدت زمان پیش تر توسعه یافته (1975) اما در کشور ایران تازگی دارد و از سال 1373 مطالعه مدل های DEA توسط دپارتمان تحقیق در عملیات موسسه مطالعات علوم ریاضیات آغاز شد و اصلی ترین کار ها در این زمینه توسط محمد رضا مهرگان ، رضا علیرضائی و جهانشاهلو  انجام شده است . ( فتحی هفشجانی ، کیامرث . 1383) .

داده ها را در مدل های DEA می توان به صورت قطعی و غیر قطعی به کار برد . در مطالعاتی که  با داده های غیر قطعی صورت گرفته است امکان دارد که داده ها از یک تابع توزیع احتمالی مشخصی پیروی کنند که باعث توسعه مدل DEA ی تصادفی [6](SDEA) شده است یا این که داده به صورت فازی در نظر گرفته می شود که موجب توسعه مدل DEA ی فازی[7] می شود یا این که هیچ گونه اطلاعاتی در خصوص تابع توزیع احتمال داده ها وجود ندارد  و تنها اطلاعات موجود در خصوص تابع توزیع مقدار پارامتر ، بازه ای با حدود مشخص بالا و پایین است که مقدار پارامتر در آن قرار خواهد گرفت . (قیصری ، کیوان و همکاران ،1386،136)

با توجه به عدم قطعیت[8] موجود در داده ها ، توسعه DEA با داده های غیر قطعی الزامی است . در این تحقیق مدل تحلیل پوششی داده ها DEA  در فضای بهینه سازی استوار RO توسعه داده می شود .

 

بهینه سازی استوار یکی دیگر از رویکرد های جدید برخورد با عدم قطعیت است . این تکنیک اولین بار توسط اقای سویستر[9] در سال 1970 معرفی شد . عدم اطمینان همیشه در شرایط واقعی وجود داشته است و لحاظ نکردن آن منجر به غیر موجه شدن جواب تا حد بسیار بالایی خواهد شد . در واقع در بحث بهینه سازی استوار ، به دنبال جوابی هستیم که با در نظر گرفتن عدم قطعیت در داده ها با یک احتمال بسیار بالایی موجه باشد . ( سیفی ، عباس و همکاران . 1383)

بهینه سازی استوار [10](RO)در سال های اخیر با کار های بن تال ، نمیر و فسکی ،ال قاوی بر تسمیس  و سیم[11] توسعه داده شده و در حال حاضر مدل های پیشنهادی ( بن تال و نمیر و فسکی ) و (برتسمیس و سیم ) پرکاربرد ترین مدل های بهینه سازی استوار می باشند . (سجادی ، سید جعفر و همکاران ،2008 )

باتوجه به توسعه و کاربرد مدل های مختلف ارزیابی عملکرد و کارایی در دنیا ، صنایع  و ادارات مختلف ، به طور مثال ارزیابی کارایی واحد های خرید شرکت های گاز رسانی استانی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها که در این مقاله کارایی واحد های خرید شرکت های گاز رسانی استانی، که پس از چهار سال از سیستم خرید متمرکز به غیر متمرکز تغیر یافته اند ، بررسی می گردد. در حالت کلی معیار هایی که برای اندازه گیری کارایی به کار می رود به دو دسته تحلیل نسبت و تحلیل مرز کارایی تقسیم می شود . در روش تحلیل مرز کارایی ، ابتدا مرزی به عنوان مرز کارایی تولید یا در نظر گیری هزینه ، در نظر گرفته شده است و فعالیت بر روی مرز به عنوان بهترین عملکرد و زیر مرز به عنوان نا کارایی تلقی می شود .نیروی انتظامی ، صنعت حمل و نقل هوایی و بانک ها به طور وسیعی مورد مطالعه در این زمینه قرار گرفته اند و بسیاری از محققان در مناطق مختلف دنیا به ارزیابی عملکرد و کارایی این صنایع پرداخته اند . با تحقیقاتی که نگارنده انجام داده است بسیاری از این مطالعات از تکنیکها و مدل های متنوع DEA ،[12]AHP، TAPSIS[13] استفاده نموده اند و متاسفانه چه در کشور های دنیا و چه در کشور ایران مطالعات و تحقیقاتی در رابطه با اداره ثبت احوال و عملکرد این اداره انجام نشده است.  

 

از جمله مطالعاتی که در ایران در مورد مدل تحلیل پوششی داده ها می توان بیان نمود :

بررسی کارائی شعب سازمان بیمه تامین اجتماعی در استان تهران با تکنیک  تحلیل پوششی داده هاDEA :

تعیین پرتفویی از سرمایه گذاریها، از مهمترین مباحث امروزین در مدیریت سرمایه گذاری می‌باشد. در این راستا مدلهایی جهت تعیین پرتفوی بهینه ارائه شده که هر کدام جهت رفع نواقص، توسط مدلهای دیگری جایگزین شده‌اند. از جمله مهمترین مشکلات مدلهای ارائه شده عدم در نظر گرفتن شاخصها و معیارهای چندگانه در ارزیابی کارایی پرتفوی سهام می باشد. در این تحقیق با هدف رفع این مشکل از تحلیل پوششی داده‌ها استفاده شده است. تحلیل پوششی داده‌ها، تکنیکی ناپارامتریک برای سنجش و ارزیابی کارایی نسبی مجموعه‌ای از واحدهای تصمیم گیرنده با ورودی‌ها و خروجی‌ها‌ی چندگانه است.

با استفاده از این روش شرکتهای کارا و ناکارا مشخص گردیده و با رتبه بندی شرکتهای ناکارا، الگوهای کارا جهت رسیدن آنها به مرز کارایی ارائه شده است. همچنین میزان تاثیر هر یک از متغیرها در میزان کارایی شرکتها تعیین شده است که برای این منظور از الگوی CCR با ماهیت ورودی و با فرم پوششی استفاده شده است . شرکت های کارا نیز با استفاده از الگوی اندرسون- پیترسون رتبه بندی شده اند. گردآورنده اطلاعات را از طریق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته و با استفاده ازنرم افزارWINQSBمورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند . نتایج تحقیق نشان می دهد از بین 96 شرکت مورد بررسی  تعداد 18 شرکت کارا و مابقی ناکارا شناخته شده اند .

فصل سوم. 36

بررسی اساسنامه دیوان از منظر حقوق جزای اختصاصی.. 36

  3-2- جرایم علیه بشریت.. 37

.  3-4- جنایت جنگی.. 38

3-5: ساختار اساسنامه دیوان. 45

فصل چهارم. 52

اساسنامه دیوان كیفری بین‌المللی به بیان اصول كلی حقوق كیفری.. 52

4-1- تحلیل عملكرد دیوان كیفری بین‌المللی.. 53

نتیجه. 58

منابع. 60

 

چکیده :
در صحنه بین المللی دادگاه ها(دیوانها) ی بین المللی ای بوجود آمده اند که دودسته بوده اند :
1) دادگاه هایی ازنظرزمانی محدود ودرواقع موردی وبرای رسیدگی به   وضعیت خاص تشکیل یافته اند : مثل دیوان کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق ودیوان کیفری رواندا[2] که این دادگاه فقط صلاحیت رسیدگی به جرائم ارتکابی درقلمرو خاص وزمان محدودی را داشت ونمی توانستند به جرائم خارج از قلمرو جغرافیائی وهمچنین زمانی صلاحیت خود دخالت داشته باشند .

) دادگاه‌هائی که ازطرف برندگان جنگ علیه شکست خوردگان جنگ تشکیل یافته بود : مثل دیوان‌های کیفری نورنبرگ و توکیو(

دادگاه بین المللی‌کیفری هیچ یک از این دوخصیصه را نداشت و بلکه دارای صلاحیت عام ازنظر زمان وجغرافیا می باشد همچنین دادگاهی نیست که ازطرفی گروهی خاص (مثل برندگان جنگ) علیه گروه خاصی دیگر (مثل شکست خوردگان جنگ)تشکیل شده باشد .

موضوع بحث صلاحیت :
در مورد دادگاه کیفری دومفهوم در موضوع صلاحیت قابل بررسی است :

1. قابلیت پذیرش (admissibilbty) ؛ عبارت است از اینکه در پرونده خاصی که مطرح است و ازنظر صلاحیت مشکلی ندارد آیا این پرونده را می شود دردادگاه کیفری مطرح کرد یانه ؟ودادگاه پذیرنده این پرونده است یانه ؟
2. صلاحیت (jurisdiction)؛ عبارت است از قابلیت دادگاه جهت رسیدگی به دعاوی مختلف از لحاظ عناصر زمانی ،مکانی ، نوع جرائم وضعیت مرتکبان و… که این موضوع همان صلاحیتی است که در دادگاه های دیگر هم مطرح است و از نظر زمانی برقابلیت پذیرش تقدم دارد [1].

صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی

صلاحیت «دادگاه کیفری بین‌المللی» از جهات مختلف قابل بررسی است ؛
1) صلاحیت موضوعی ؛

براساس بند 1 ماده 5 اساسنامه «دادگاه کیفری بین‌المللی» جرائمی که «دادگاه کیفری بین‌المللی» صلاحیت رسیدگی به آن را دارد عبارتند از :

1. نسل کشی ؛

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                   صفحه

فصل اول : مقدمه و کلیات

1-1اهمیت و ضرورت مطالعه. 2

1-2رودخانه اروند و موقعیت جغرافیایی آن.. 4

1-3- ضرورت لایروبی و پیامدهای زیست محیطی آن.. 6

1-3-1 اثرات لایروبی بر تغییرات فیزیکوشیمیایی و زیستی محیط آب… 7

1-3-1-1 کیفیت آب و عوامل مؤثر بر آن.. 9

1-3-1-2 اهمیت ارزیابی کیفیت آب… 10

1-3-1-3 اثرات لایروبی در محیط آب… 13

1-3-2 تأثیر لایروبی بر غلظت فلزات سنگین در محیط… 17

1-3-2-1- فلزات مورد مطالعه. 19

1-3-3 اثر لایروبی بر ماکروبنتوزها 21

1-3-3-1 تأثیر آلاینده‌ها بر موجودات کفزی.. 23

1-3-3-2 ماکروبنتوزها به عنوان شاخص….. 24

1-4 استفاده از شاخص‌ها در ارزیابی محیط… 26

1-5 اهداف… 27

1-6 فرضیه های تحقیق.. 27

فصل دوم : مروری بر پیشینه و پژوهش

2-1 سابقه انجام تحقیق‌ 29

2-2 مطالعات انجام شده در اروند رود. 29

2-3 مطالعات خارج از کشور. 30

فصل سوم : مواد و روش‌ها

3-1 منطقه مورد مطالعه. 34

3-2 روش‌های نمونه‌برداری به کار رفته در مطالعه حاضر. 36

3-2-1-روشهای میدانی.. 36

3-2-1-1- نمونه‌برداری از آب… 36

3-2-2 روش‌های آزمایشگاهی.. 39

3-2-2-1 اندازه‌گیری آب… 39

3-3-2-2 اندازه‌گیری رسوب… 41

3-2-3 اندازه‌گیری‌های محاسباتی.. 43

3-2-3-1 شاخص کیفیت آبWQI. 43

3-2-3-2 بررسی شاخص کیفیت آب با روش بسکارنWQIBA. 45

3-2-3-3 شاخص های اکولوژیک اجتماعات… 47

3-2-3-3-1 شاخص غالبیت سیمپسون.. 47

3-2-3 -3-2 شاخص تراز زیستی.. 47

3-2-3-3-3 شاخص تنوع شانون – وینر. 47

3-3 ابزار تجزیه و تحلیل آماری.. 48

فصل چهارم :نتایج

4-1 پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب… 50

4-1-1 اکسیژن محلول.. 50

4-1-2 دما 50

4-1-3 شوری.. 51

4-1-4 اسیدیته. 52

4-1-5 هدایت الکتریکی.. 53

4-1-6 کدورت… 53

4-1-7-مقدار مواد جامد.. 54

4-1-8 نیترات… 55

4-1-9 فسفات… 55

4-1-10 تقاضای اکسیژن بیولوژیکی.. 56

 

4-1-11 تقاضای اکسیژن شیمیایی.. 57

4-2 مواد آلی کل در رسوبات… 58

4-3 دانه بندی رسوبات… 59

4-4 غلظت فلزات سنگین در رسوب مراحل مختلف نمونه برداری.. 61

4-7 شاخص‌های اکولوژیک….. 67

4-8 نتایج آزمون همبستگی بین تراکم ماکروبنتوزها و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی.. 68

4-9 نوع و تراکم گونه‌های شناسایی شده. 70

4-10 شاخص کیفیت آبWQI. 71

4-11 نتایج همبستگی میان کیفیت آب WQI با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب… 72

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1 فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب… 75

5-2 شاخص کیفیت آب… 78

5-3تغییر مقدار فلزات سنگین.. 82

5-4 تغییر در سایز رسوبات و مقدار مواد آلی در اثر لایروبی.. 86

5-5 اثر فاکتورهای محیطی بر موجودات بنتیک….. 87

5-6 بررسی شاخص‌های اکولوژیک….. 89

5-7 نتیجه گیری نهایی.. 91

5-8پیشنهادات… 92

منابع

منابع فارسی.. 94

منابع لاتین.. 95

پیوست… 112

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                   صفحه

جدول(1-1) بارآلودگی وارده از فاضلاب‌های شهری، كشاورزی و صنعتی به رودخانه (تن در سال). 5

جدول (1-2) منابع آلاینده تخلیه فاضلاب شهری مؤثر بر رودخانه اروند.. 6

جدول(1-3) سازمان سلامت جهانی(WHO) و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران(ISIRI, 1998). 12

جدول 1-4- برخی از مهم‌ترین اثرات مثبت و منفی لایروبی.. 17

جدول3-1 -مختصات ایستگاه‌های مورد بررسی در منطقه اروند رود. 34

جدول(3-2) اعداد مورد نیاز در محاسبه WQI. 44

جدول(3-3) تعیین کیفیت آب طبق نتایج کمی، در مدل بسکارن 1979. 46

جدول(3-4) درصدهای مؤثر در محاسبه WQIBA. 46

جدول(4-1)میانگین مقدار مواد آلی در رسوب… 58

جدول(4-2) میزان همبستگی بین فاکتورهای محیطی و تراکم ماکروبنتوزها 69

جدول(4-3) گونه‌های شناسایی شده در مراحل مختلف لایروبی در ایستگاه‌های مورد مطالعه و فراوانی‌آن‌ها در متر مربع. 70

جدول(4-4) میزان همبستگی بین کیفیت آبWQI با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب… 73

جدول(5-1) راهنمای کیفیت آب UNEP, 2008.. 80

جدول (5-2) طبقه‌بندی متداول آلودگی آب در انگلستان براساس …………. 81

جدول(5-3) استاندارهای جهانی غلطت فلزات سنگین در رسوب میکروگرم بر گرم. 82

جدول(5-4) مقدار استاندارد فلزات در محدوده تحمل موجودات آبزی و مقایسه با نتایج مطالعه حاضر. 84

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                   صفحه

شکل1-1- اسکله سیزده بندر خرمشهر در هنگام لایروبی.. 15

شکل1-3 -حمل و انتقال رسوبات اروند رود از اسکله سیزده در هنگام لایروبی.. 22

شکل3-1- نقشه جغرافیایی محدوده مطالعاتی.. 35

شکل 3-2 – موقعیت جغرافیایی مورد مطالعه در منطقه اروند رود. 35

شکل3–5 اندازه گیری برخی از فاکتورهای آب… 37

شکل3–4 نمونه برداری آب در اروند رود اسکله 13. 37

شکل3–3 دستگاه سنجش فاکتورهای محیطی.. 37

شکل3-8 – دستگاه ICP-oes. 38

شکل3-7- نمونه برداری از رسوب در اروند رود. 38

شکل3-10- دستگاه اسپکتروفتومتر. 40

شکل3-9- دستگاه انکوباتور. 40

شکل4-1 تغییرات اکسیژن محلول در چهار نوبت قبل ، درهنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 50

شکل4-2 تغییرات دما در چهار نوبت قبل، در هنگام بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی 2. 51

شکل4-3 تغییرات شوری در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 52

شکل 4-4 تغییرات اسیدیته در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 52

شکل4-5 تغییرات هدایت الکتریکی در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعداز لایروبی1 وبعد از لایروبی2. 53

شکل4-6 تغییرات کدورت در چهارنوبت قبل، در هنگام و دو نوبت بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 54

شکل4-7 تغییرات مقدار مواد جامد معلق در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 54

شکل4-8 تغییرات نیترات محلول در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 55

شکل4-9 تغییرات فسفات محلول در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 56

شکل4-10 تغییرات تقاضای اکسیژن بیولوژیکی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 57

شکل4-11 تغییرات تقاضای اکسیژن شیمیایی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 58

شکل4-12 تغییرات میزان مواد آلی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 59

شکل4-13 تغییرات میزان سیلت و رس در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 60

شکل4-14 تغییرات میزان شن و ماسه در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 60

شکل4-15 تغییرات میزان غلظت فلز کادمیم در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 61

شکل4-16 تغییرات میزان غلظت فلز سرب در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 62

شکل4-17 تغییرات میزان غلظت فلز مس در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 62

شکل4-18 تغییرات میزان غلظت فلز روی در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 63

شکل4-19 تغییرات میزان غلظت فلز کادمیم در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 64

شکل4-20 تغییرات میزان غلظت فلز سرب در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 64

شکل4-21 تغییرات میزان غلظت فلز مس در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 65

شکل4-22 تغییرات میزان غلظت فلز روی در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 وبعد از لایروبی 2. 66

شکل4-23- همبستگی غلظت فلزات در آب و رسوب بر حسب میکروگرم بر لیتر. 67

شکل4-23 میزان تغییرات شاخص‌های اکولوژیکی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 68

شکل4-24 تغییرات شاخص کیفیت آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 72

 

فصل اول

 

مقدمه و کلیات

 

1-1اهمیت و ضرورت مطالعه

استفاده از راه‌های آبی در پیشبرد اهداف اقتصادی و تجاری هر کشوری ضروری می‌باشد. نیاز به استفاده از حمل و نقل دریایی در برنامه‌های تجارت داخلی و بین‌المللی اجتناب ناپذیر می‌باشد. انتقال طیف وسیعی از کالاها از طریق بزرگ‌راه‌های آب علاوه بر منافع اقتصادی و فراهم نمودن کارایی بالا به عنوان حامی طبیعت و دوستدار محیط زیست شناخته شده است.

رودخانه‌ها جریان‌های تند آبی هستند که مسیرهای طولانی را طی می‌کنند و در طول مسیر خود در نتیجه انجام عمل فرسایش گل و لای بسیاری را به بستر رودخانه انتقال می‌دهند. با گذشت زمان در طول مسیر رودخانه هم زمان با انجام عمل فرسایش، رسوبات به تدریج در بستر انباشته می‌شوند، و اگر لایروبی صورت نگیرد لنگرگاه پر شده و حمل و نقل و تردد کشتی‌ها با مشکل رو به رو می‌گردد. انجام عمل رسوبگذاری عمق رودخانه را کاهش می‌دهد. با توجه به سرعت رسوبگذاری رودخانه، لایروبی به صورت دوره‌ای، انجام می‌شود تا رسوبات جمع شده در كف رودخانه‌ها و دریاچه‌ها جمع آوری شده و عمق مورد نظر به وجود آید. جهت رفت و آمد آسان کشتی‌ها، نیاز به پروژه‌های لایروبی ضروری است. وضعیت کنونی بنادر تجاری بزرگ و برنامه‌های توسعه آن‌ها در آینده، ضرورت تأمین یا حفظ آبخور کافی جهت پذیرش کشتی‌های بزرگ را مشخص می‌سازد. در بندرهای کوچک نیز جهت پیشبرد اهداف گوناگون نگهداری اعماق لازم با تداوم عملیات لایروبی مورد نیاز می‌باشد. ضمن دست‌یابی به این هدف این عملیات سبب تداوم تجارت بین‌المللی، صنعت توریسم و کسب لذت از قایقرانی تفریحی و ماهیگیری در محیط‌های آبی می‌شود. فعالیت‌های لایروبی جهت اعمال مدیریت سیستم های آبی ضروری می‌باشند (Wal et al., 2011). گرچه طبق نظر محققین، این عملیات از جنبه زیست محیطی، اثرات گوناگونی در محیط آب ایجاد می‌کند ولی به منظور دستیابی به راه‌های آبی در بسیاری از کشورهای جهان، این پروژه‌ها اجرا می‌گردند و مقادیر بسیاری از رسوبات بستر دریا، جا به جا می‌شوند (Carvalho et al.,2001).

گسترش فناوری از یک طرف و نیاز به افزایش بازدهی اقتصادی منجر به ساخت کشتی‌های بزرگ‌تر شده است، این امر مستلزم افزایش عرض و عمق بسیاری از رودخانه‌ها و کانال‌ها و ایجاد بزرگراه‌های آبی برای دست‌یابی مناسب به بندرها و لنگرگاه‌ها است. جهت ایجاد بنادر جدید عملیات لایروبی در جهت ایجاد بندر با عمق و عرض مناسب، به کار می‌رود که به آن لایروبی احداثی می‌گویند. برای تداوم در کاربرد این کانال‌ها به لایروبی نگهداری نیاز می‌باشد. این لایروبی با برداشتن مواد رسوبی در کانال‌ها و آبراهه‌ها سبب از بین رفتن مشکلات تردد در این مکان‌ها می‌گردد. هدف از این دو نوع لایروبی ایجاد و تداوم استفاده از کانال‌های آبی می‌باشد. گاهی لایروبی در شهرها و مکان‌های صنعتی به منظور حذف آلاینده‌ها و حفاظت از سلامت محیط زیست آبی می‌باشد، به این لایروبی، لایروبی زداینده یا اصلاحی می‌گویند. در هر صورت لایروبی به هر منظوری که انجام پذیرد، می‌تواند اثرات زیست محیطی را به دنبال داشته باشد که قابل بررسی است (پاک، 1390).

ایجاد آشفتگی در بستر دریا و تغییرات فیزیکی که به دنبال دارد و هم‌چنین احتمال رها شدن آلاینده‌ها از بستر آب به درون ستون آب همه از عواقب لایروبی می‌باشد که با اعمال یک ارزیابی صحیح در جهت مدیریت بهتر می‌توان از بسیاری از خطرات مربوط به حیات آبزیان و تغییرات منفی در محیط زیست دریا جلوگیری به عمل آورد (EPA, 2001; EIA, 2009).

رودخانه‌ اروند یکی از مهم‌ترین منابع آبی کشور ایران می‌باشد، که نقش مهمی در تعادل زیستی، اکولوژیکی، اجتماعی، رشد اقتصادی و پیشرفت صنایع دارد. این رودخانه راه

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق و چارچوب نظری…………………………………………….. 16

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

بخش اول : اهداف آموزشی…………………………………………………………………………………………………………………. 18

بخش دوم : محتوای آموزشی……………………………………………………………………………………………………………… 26

بخش سوم : الگوی تدریس…………………………………………………………………………………………………………………. 68

بخش چهارم : ارزشیابی………………………………………………………………………………………………………………………. 81

بخش پنجم :پیشینه های تحقیق…………………………………………………………………………. 116

بخش ششم :چارچوب نظری………………………………………………………………………………………………………………. 131

فصل سوم :روش تحقیق…………………………………………………………………………………….. 136

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

3-2- جامعه آماری وحجم نمونه……………………………………………………………………………………………………….. 137

3-3- شیوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………… 138

 

3-4-  روش جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………. 138

3-5- ابزارهای جمع آوری………………………………………………………………………………………………………………….. 138

3-6-  تعیین روایی وپایایی ابزاراندازه گیری…………………………………………………………………………………….. 138

3-7- شیوه تجزیه وتحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………….. 138

3-8-  مراحل انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 139

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها…………………………………………………………………….. 140                                                                                    

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 141

بخش اول : توصیف آماری ویژگیهای جمعیت شناسی نمونه پژوهشی…………………………………………… 141

بخش دوم : تحلیل استنباطی داده های مرتبط بامتغیرهای تحقیق………………………………………………… 156

فصل پنجم : خلاصه ،نتیجه گیری وپیشنهاد ها……………………………………………………… 172

خلاصه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 173

یافته های   پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………… 174

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….. 176

محدو یت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………… 180

پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 180

منابع……………………………………………………………………………………………………………….. 181

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 181

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 187

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………… 189

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 189

پیوست ها

چكیده انگلیسی

فهرست نمودارها

نمودار(1-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

نمودار(2-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

نمودار(3-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

نمودار(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

نمودار(5-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 146

نمودار(4-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 142

نمودار(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143

نمودار(4-3)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144

فهرست اشكال

جدول(2-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

جدول(2-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

جدول(3-2…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

جدول(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

جدول 4-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 141

جدول(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 142

جدول(4-3)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143

جدول(4-4)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 145

جدول(4-5)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 148

جدول(4-6)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 151

جدول(4-7)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 154

جدول(4-8)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 155

جدول(4-9)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-10)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-11)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-12)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 160

جدول(4-13)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 160

جدول(4-14)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 161

جدول(4-15)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 161

جدول(4-16)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 162

جدول4-17)………………………………………………………………………………………………………………………………………… 163

جدول(4-18)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 164

جدول(4-19)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 164

جدول(4-20)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165

جدول(4-21)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 166

جدول(4-22)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 166

جدول(4-23)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 167

جدول(4-24)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 168

جدول(4-25)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 168

جدول(4-26)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 169

جدول4-27)………………………………………………………………………………………………………………………………………… 169

جدول(4-28)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 170

جدول (4-29)……………………………………………………………………………………………………………………………………… 171

 

چكیده

پژوهش حاضر با عنوان راهكارهای غنی­سازی برنامه­ریزی درسی در مدارس عادی از دیدگاه معلمان مقطع دبیرستان شهر تهران درسال تحصیلی 91-90 انجام شد. روش انجام پژوهش، به لحا‌ظ گردآوری داده توصیفی _  پیمایشی به لحاظ هدف پژوهش كاربردی بود. جامعه آماری پژوهش شامل معلمان مقطع دبیرستان ‌شهر تهران درسال تحصیلی 91- 90  به وسیله نمونه­گیری  خوشه­ای تصادفی چند مرحله ای انجام شد و تعداد 340  نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع­آوری شده از آمار توصیفی و آمار

متغیرها و مدل پژوهش…………………….. 10
روش پژوهش……………………………… 15
روش‌ها و ابزار گردآوری اطلاعات…………….. 15
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………… 16
قلمرو پژوهش……………………………………… 16
جامعه و نمونه آماری پژوهش……………………………. 17
تعاریف واژگان کلیدی…………………………… 17
ساختار پژوهش……………………………………… 18
خلاصه فصل 19
فصل دوم

مقدمه…………………………………. 21
مفهوم وجوه نقد…………………………. 23
اهمیت جریان وجه نقد…………………….. 24
رویکردهای تحقیقی درارتباط با سودمندی اقلام تعهدی در پیش بینی جریانهای نقـدی ………………………… 26
عوامل موثر بر پیش بینی جریانهای نقدی……… 29
تعریف مدیریت سود……………………….. 30
اهمیت مدیریت سود ………………………. .30
مدیریت سود یا تقلب……………………… 31
انگیزه های مدیریت سود…………………… 32
کشف مدیریت سود…………………………………… 37
تعریف اقلام تعهدی…………………………………. 39
کیفیت اقلام تعهدی…………………………………. 40
مدل های موجود برای بررسی کیفیت اقلام تعهدی……………… 41
کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای اندازه گیری کیفیت سود 43
ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻧﻘﺪی ﺑﻪ ﺳﻮد…………………………. 44
ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﮐﻞ اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی………………. 44
ﺑﺮآورد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ارﺗﺒﺎط اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ……………… 45
ارﺗﺒﺎط ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی و اراﺋﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ………. 45
مدیریت سود و مدیریت اقلام تعهدی………………………. 47
تحقیقات انجام شده در خارج از کشور ……………………. 50
تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………….. 53
فصل سوم

3-1- مقدمه………………………………… 57

3-2( جامعه آماری پژوهش……………………… 57

3-3) تعیین حجم نمونه پژوهش………………….. 57

3-4) اهداف مشخص تحقیق………………………. 59

3-5) سوال‌های پژوهش…………………………. 60

3-6) فرضیه‌های پژوهش………………………… 60

3-7) روش پژوهش……………………………..   61

3-8) روش و ابزار جمع‌آوری اطلاعات……………… 61

3-9) تعریف متغیرها و نحوه محاسبه آن ها ……….   62

3-10) مدل‌های پژوهش…………………………. 66

3-11) اعتبار درونی و برونی پژوهش…………….. 67

3-12) روش واکاوی مدل‌ها و آزمون فرضیات………… 67

3-13) روش داده‌های پانل……………………… 68

3-14) روش اثراث ثابت……………………….. 69

3-15) آزمون چاو یا F مقید…………………… 70

3-16) آزمون هاسمن………………………….. 71

3-17) آزمون معنی دار بودن مدل……………….. 71

3-18) آزمون معنی دار بودن ضرایب……………… 71

3-19) آزمون مربوط به بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 72

3-20) آزمون‌های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی.. 72

3-21)  فرض نرمال بودن باقیمانده‌ها……………. 72

3-22) فرض عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مستقل…… 73

3-23) فرض مستقل بودن باقیمانده‌ها…………….. 74

3-24) فرض عدم وجود ناهمسانی واریانس ها میان باقیمانده‌ها  74

3- 25) فرض عدم وجود خطای تصریح مدل و خطی بودن مدل 75

فصل چهارم

4-1) مقدمه………………………………… 77

4-2) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق……………… 77

4-3) آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته تحقیق…   79

4-4)آزمون ایستایی متغییرهای پژوهش …………………………………………………………………………………..82

 

4-5) بررسی همبستگی میان متغیرهای تحقیق……….. 83

4-6) بررسی هم‌خطی میان متغیرهای مستقل…………. 86

4-7) نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق………. 86

4-8) خلاصه فصل……………………………… 96

فصل پنجم

5-1) مقدمه………………………………… 98

5-2) خلاصه پژوهش……………………………. 98

5-3) نتایج آزمون فرضیه……………………… 99

5-4)نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..100

5-5) محدودیت‌های تحقیق ……………………… 100

5-6) پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج تحقیق………… 101

5-7) پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده…………. 101

5-8) خلاصه فصل……………………………… 102

منابع و مآخذ………………………………. 103

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………….111

 

 

 

 

فهرست جداول

 

فصل 2

جدول 2- 1 نمایندگان اقلام تعهدی……………………………………………………………………………………………..49

جدول 2-2 خلاصه تحقیقات انجام شده درخارج ازکشور……………………………………………………………….50

جدول2-3 خلاصه تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………….53

فصل 3

جدول3 -1 روندانتخاب نمونه آماری ………………………………………………………………………………………….58

جدول 3-2 فراوانی اعضای نمونه به تفکیک نوع صنعت ………………………………………………………………..59

فصل 4

جدول 4-1 آمارتوصیفی متغییرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………79

جدول 4-2 نتایج آزمون نرمال بودن متغییرارزیابی وپیش بینی جریان های نقدی آتی …………………………80

جدول 4-3 نتایج آزمون نرمال بودن بعدازنرمال سازی ……………………………………………………………………82

جدول 4-4 آزمون مانایی داده ها ………………………………………………………………………………………………..84

جدول 4-5 ماتریس ضرایب همبستگی ………………………………………………………………………………………..85

جدول 4-6 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل اول……………………………………………………………………..87

جدول 4-7 نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل اول…………………………………………………..88

جدول 4-8 نتایج آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………89

جدول 4-9 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل دوم……………………………………………………………………..91

جدول 4-10نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل دوم………………………………………………….91

جدول 4-11  نتایج آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………..93

جدول 4-12نتایج آزمون چاووهاسمن برای مدل سوم…………………………………………………………………….94

جدول 4-13نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل سوم………………………………………………..95

جدول 4-1.نتایج آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………….95

پیوست

جدول الف-1  فهرست شرکتهای نمونه آماری تحقیق…………………………………………………………………..113

 

 

فهرست نمودارها

فصل 4

نمودار4-1 نمایش عدم نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………………81

نمودار4-2 نمایش نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………….83

 

 

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی نقش اقلام تعهدی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی شرکت‌ها است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیلی- علی بوده و مبتنی بر تحلیل داده‌های تابلویی (پانل دیتا) است. در این پژوهش اطلاعات مالی 103 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386 تا 1391 بررسی شده است (618 شرکت – سال). برای تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده‌ی پژوهش از نرم‌افزار 7 Eviews  استفاده شده است. نتایج تحقیق در ارتباط با تایید فرضیه اول پژوهش نشان از آن داشت که اقلام تعهدی اختیاری تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند. همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته در ارتباط با  فرضیه دوم پژوهش به این نتیجه رسیدیم که اقلام تعهدی غیر اختیاری تاثیر معناداری در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی ندارند. در نهایت نتایج پژوهش در ارتباط با تایید فرضیه سوم پژوهش حاکی از آن بود که اقلام تعهدی کل تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند.بطورمختصر نتایج حاصل ازپژوهش بیانگرآنست که اقلام تعهدی اختیاری وکل تاثیرمعنی دارومستقیمی در پیش بینی جریان های نقدی آتی دارند، اما اقلام تعهدی غیراختیاری تاثیرمعنی داری در پیش بینی جریان های نقدآتی ندارند.

واژه های کلیدی:

اقلام تعهدی اختیاری، پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی، اقلام تعهدی غیر اختیاری، اقلام تعهدی کل و پانل دیتا.

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

بر یکدیگر تأثیر گذار است اما سلامت روانی تاثیر گذار ترین متغیر بر سلامت جسمی میباشد. سلامت جسمی مردان  شهرستان خرم آباد بهتر از زنان میباشد ولی از نظر سلامت روانی تفاوتی بین دو گروه وجود ندارد.

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

مقدمه:

بهبود شرایط زندگی وافزایش طول عمروامید به زندگی پدیده سالمندی را دراکثر جوامع بدنبال داشته است وسازمان ملل متحد برنامه«سالمندی فعال»را برای سالمندان مطرح کرده است، سالمندی  فعال یعنی به حداکثررساندن سطح سلامت، مشارکت و امنیت افراد سالمند به منظورتقویت کیفیت زندگی آنها، که هر کدام از اینها تمهیدات اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و اقتصادی خاص خود را می‌طلبد و باتوجه به اینکه جمعیت جهان به سوی سالمندی پیش می رود وبه همراه خود مسائل جدیدی را بوجودآورد.از این رو بررسی عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر بر سلامت  جسمی و روانی سالمندان و مسائل مربوط به سالمندان دارای اهمیت ویژه ای است. بر پایه آخرین پژوهش های سازمان ملل میزان مرگ ومیر درکشورهای روبه رشدکاهش چشم گیری یافته وبا افزایش میزان متوسط عمرتعداد افرادسالخورده نیزفزونی یافته است درکشورهای پیشرفته نسبت افراد بالای65 سال به کل جمعیت به 16درصدرسیده است که این نسبت برای کشورهای درحال رشد حدوداً 5/3 درصدمیباشد.

طبق گزارش مرکز آمار ایران در سرشماری1385 تعداد سالمندان بالای 60 سال در ایران حدود 1/5 میلیون نفرکه این میزان در حدود 3/7 درصد جمعیت کشورو در استان لرستان 7/6 درصد و شهرستان خرم آباد2/6 درصدجمعیت می باشد. در سرشماری سال1390 سالمندان کشور2/8درصد کل جمعیت معادل 2/6 میلیون راسالمندان بالای 60 سال تشکیل می دهدو کشور هم اکنون وارد مرحله‌ نخست سالمندی یعنی جمعیت بالای 60 سال بین 7 تا 14 درصد شده است، پیش‌بینی می‌شود که تا 30 سال آینده وارد مرحله فوق سالمندی، یعنی بیش از 21 درصد جمعیت سالمند شود. اگر این سیرادامه پیداکند، ازاین پس در ایران شاهد جمعیتی خواهیم بودکه ازآن بعنوان جمعیت سالمند یاد می شود)مرکزآمارایران 1385 ،1390).از جمله دلایلی که جمعیت شناسان را به بررسی مسئله سالمندی تشویق میکردپیش بینی کاهش باروری ومرگ و میر در کشورهای درحال توسعه ورسیدن به مرحله سالمندی از یک طرف و نیز نگرانی سیاستگزاران دولتی در آن کشور برای برنامه ریزی صحیح برای آمادگی با مسئله سالخوردگی جمعیت و نیز تأکید سازمان ملل متحد در سال 1982 در اجلاس وین بر مسئله سالمندی بود( کینسلا[1]  به نقل از مارتین و پرستون[2] 1994).

     درمجموع امروزه مسائل ومشکلات سالمندان که باافزایش تعدادونسبت آن مرتبط است آنقدر از دیدگاه ملل جهان اهمیت پیداکرده است که سال 1999،سال بین المللی سالمندان نامیده شده است(مرکز آمار ایران،1385).هرچند چالش اصلی بهداشت عمومی در قرن بیستم، افزایش امید به زندگی بود، در قرن بیست و یک ” زندگی با کیفیت بهتر ” مهمترین دغدغه ها در این حوزه است. بدیهی است چون هدف از زندگی سالمندان فقط داشتن عمر طولانی و زنده بودن نیست، بلکه نوع و کیفیت زندگی آنها نیز مهم می باشد. از این رو ارتقای کیفیت زندگی سالمندان در مرحله اول نیازمند داشتن اطلاعات جامع در مورد کیفیت زندگی آنها است. همچنین افزایش شمار افرادسالمند دچار ناتوانی و اختلال عملکرد و نبود نظام حمایتی درخانواده بعلت کوچکتر شدن خانواده ها، شاغل شدن زنان وپراکنده شدن اعضای خانواده موجب افزایش تقاضابرای مراقبتهای دراز مدت از سالمندان در دهه های آینده خواهد شد   ( ساجدی و همکاران2004 : 36، 105،108).

   گسترش شهرنشینی و زندگی مکانیزه که لازمه آن قبول شیوه های نوین برای زندگی است، اثر معکوسی بر سلامت بخصوص سلامت انسان گذاشته و در ارتباط با مقوله سلامت ابعاد دیگری را مشخص نموده است.دو بعداین ابعاد سلامت روان وجسم افراد جامعه است. مقوله ای که اگرچه تازگی ندارد لیکن از نظر تخصصی دیرزمانی نیست که به آن توجه گردیده است. سازمان بهداشت جهانی نیزسلامتی رارفاه وآسودگی کامل از نظر جسمی و روانی و اجتماعی ونه فقدان بیماری جسمی تعریف نموده است. در این میان سالمندی تغییری است که با گذشت زمان صورت گرفته است، دارای جنبه های مثبت و منفی بوده و پویایی فرایندهای زیستی، ادراک، رشد و تکامل و بلوغ را در بر می گیرد.توجه به شیوع بیمارهای روانی در جامعه، اهمیت تلاش در جهت اعتلای سلامت روانی افراد بارزتر می گردد. مهمترین مسئله در این ارتباط پیشگیری ازمسائلی است که باعث می گردد سلامت جسم و روان افراد جامعه مختل گردد و بالطبع پیامدهای منفی در پی داشته باشد.پیشگیری از بروز این عوامل نیز جز با آشنایی وبررسی عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر بر سلامت جسمی و روانی سالمندان جامعه ای که قصد پیشگیری در آن را داریم ممکن نیست. چرا که آشنایی با وضع موجود ما را در جهت بکارگیری روشهای مناسب، برای از بین بردن عوامل تهدید کننده در سلامت   جسمی و روانی و بکارگیری روش ها و ابزارهای مناسب در این جهت یاری می نماید. بحث سلامت جسمی و روان سالمندان به دلیل پرورش نسل از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از نظر علمی نقش سلامت جسمی و روانی در سطح امید به زندگی سالمندان ارزشمند است.     این زمان که زندگی انسانها روز به روز بیشتر ماشینی می شود، نقش سالمندان را در زندگی خود نمی توان نادیده گرفت زیرا آنان سرشار از تجربه هستند. ترقی،پویایی واعتلای هر جامعه ای با داشتن عناصر و اعضایی سالم وکارآمد در آن اجتماع میسر می باشد، افرادیکه علاوه بر وضعیت جسمانی مناسب از لحاظ وضعیت روحی و روانی نیز در حد متعادل و مطلوبی باشند. بدون تردید نتیجه مطلوب ترکیب سلامت جسمانی و روانی، داشتن جامعه ای شکوفا و با آتیه روشن است. سلامت روانی مقوله ای بسیار حائز اهمیت است چرا که تأثیر روح و روان برعملکرد جسمانی بر هیچکس پوشیده نیست. پرداختن به این بحث به دلیل اهمیتش لازم و ضروری می باشد و نباید فراموش کرد که بسیاری از این سالمندان تا چند سال قبل افرادی سالم، مقتدر، خلاق خوش فکر، تحصیل کرده و مدبر بوده اند و هر یک دریک یا چند زمینه علمی، فرهنگی، هنری اقتصادی و…به جامعه خدمت کرده اند. پس لازم است جامعه نیز آنها را به عنوان سرمایه ملی تلقی کرده و برای حفظ و ارتقای سلامتی، آسایش و رفاه زندگی آنان قدمهای قابل قبولی بردارد. براین اساس تحقیق حاضربا هدف تعیین عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر برسلامت جسمی و روانی سالمندان درشهرستان خرم آباد انجام شده است و باشناخت وضعیت سلامت جسمی و روانی جامعه سالمند، به افرادی که قصد برنامه ریزی برای آینده آن جامعه را دارند در بر آوردهای معقولانه کمک خواهند کرد.

1-1- بیان مسئله

تعداد کل سالمندان جهان در سال 2006را 687 میلیون و 923 هزار  نفر برآ ورد شد واعلام  کردندکه این تعداد تا سال 2050 به رقم یک میلیارد و 968 میلیون و 153 نفر خواهد رسید در حالی که هم اکنون60درصد افراد سالمنددر کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند(سازمان ملل متحد2006). در حال حاضر 2/8درصد از کل جمعیت ایران را افراد سالمند بالای 60سال تشکیل میدهندکه معادل 2/6میلیون نفر است. پیش بینی می شود این رقم تا سال 2050 به 26 میلیون و 393 هزار نفر معادل 26 در صد کل جمعیت کشور برسد. امید زندگی برای مردان و زنان ایرانی بعد از 60 سالگی طی سال های 2005 تا 2010 به ترتیب 17 و 18 سال بر آورد شده است. نرخ رشد سالانه جمعیت در فاصله سرشماری های 1375 تا 1385 در کشور ایران6/1 در صد بوده و این  در حالی است که نرخ رشد جمعیت سالمند3/7درصد معادل2/5 میلیون نفر و در فاصله سرشماری 1385 تا 1390 نرخ رشد 2/8 درصد معادل 2/6 میلیون نفراست. با توجه به ساختار کنونی جمعیت کشور انتظار میرود که در سالهای آینده این جمعیت بیش از گذشته نیز افزایش یابد و افزایش نسبت سالمندی در کشور ما از سال 1420 به بعد خود نمایی خواهد کرد(مرکز آمار ایران 1381،1385،1390 ).

جداول 1، 2و3 روند سالخوردگی جمعیت وتصویر های عینی از سالمندان را در کل کشور،استان لرستان وشهرستان خرم آباد را از سال 1335 تا 1385 نشان می دهد.

همانطور که در جداول1،2 و3 ملاحظه میگردد، نسبت جمعیت سالمند کل کشور از جمعیت سالمند شهرستان خرم آباد بیشتر است بنابراین با توجه به کاهش باروری، کاهش مرگ و میر و در نتیجه افزایش طول عمر که پیامد پیشرفت های پزشکی است،موجب افزایش نسبت سالمندان به کل جمعیت شده است.ایران از جمله شهرستان خرم آباد، ازاین قاعده مستثنی نیست. کاهش سطح زاد و ولد و باروری علاوه بر تأثیر قاطعی که بر میزان رشد جمعیت واز آن طریق تعدیل شتاب افزایش تعدادجمعیت داشته، برترکیب وساختار جمعیت نیز تأثیرخواهد گذاشت وکاهش مستمر زاد و ولد و انتقال از باروری طبیعی به باروری کنترل شده به تدریج ساختار سنی جمعیت را ازوضعیت جوانی خارج و به طرف سالمندی سوق می دهد به همین لحاظ، هرم سنی جمعیت ایران که به جرأت میتوان گفت در طول تاریخ همواره قاعده ای گسترده داشته وبه لحاظ تمرکز بیش از 40 درصد از کل جمعیت در سنین کمتر از 15 سال از ساختاری جوان برخوردار بوده، در دو دهه اخیر به سبب کاهش باروری تغییر شکل داده و نوعی فرورفتگی در قاعده هرم سنی ایجاد شده است به همین سبب تغییر شکل هرم سنی، نسبت جمعیت کمتر از 15 سال از رقمی بیش از 45 درصد در سال 1365 به رقمی کمتر از 30 درصد در حال حاضر کاهش و در واقع در فاصله 20 سال با روندی بی سابقه به کمتر از دو سوم تقلیل یافته است(میرزایی 1385: 57).

بنابراین علت اصلی سالخوردگی جمعیت، کاهش باروری طی 50 سال اخیر، باروری کل جهان از حدود5 بچه برای هر زن به حدود 7/2 کاهش یافت وبه نظر می رسد طی 50 سال آینده به حدود 1/2(سطح جانشینی)برسد.هرچند هم اکنون در اکثر کشورهای توسعه یافته،مقدارآن زیرسطح جایگزینی است. کاهش باروری در ایران در نیمه دوم دهه 1360 شروع شد و طی سه دهه اخیر کاهش سریعی داشته است( عباسی شوازی و دیگران 2009).

پس ضرورت پرداختن به موضوع سلامت وسالمندی، در کشورما نیزبه عنوان اولویتی مهم بیش از پیش نمایان می شود. با توجه به اینکه سازمان ملل متحد برنامه «سالمندی فعال» را برای سالمندان مطرح کرده است و سالمندی فعال یعنی به حداکثر رساندن سطح سلامت، مشارکت و امنیت افراد سالمند به منظورتقویت کیفیت زندگی آنها، هرکدام از اینها تمهیدات اجتماعی، بهداشتی،فرهنگی و اقتصادی خاص خود را می‌طلبد. کاهش جمعیت درسن کار به همراه پیری و افزایش وابستگی سالمندان از جمله مهمترین چالش های ناشی از سالمندی جمعیت در سال‌های آینده است. کشور با سالمند شدن جمعیت با چالش های اجتماعی مانند افزایش شکاف نسلی بین جوانان و سالمندان و کاهش

1-9: محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 15

1-10: خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………. 15

فصل دوم: ادبیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 16

 بخش اول: مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………… 17

2-1-1: مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 18                 

2-1-2: مفهوم رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………………………………… 18

2-1-3: تعاریف رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………………………… 19

2-1-4: سیر تکوین مفهوم رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………….. 21

2-1-5: دیدگاه های صاحبنظران در خصوص مفهوم رفتار شهروندی سازمانی …………………………… 22

2-1-5-1: دیدگاه چستر بارنارد در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………… 23

2-1-5-2: دیدگاه کاتز و کاهن در رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………. 23

2-1-5-3: دیدگاه اسمیت در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 23

2-1-5-4: دیدگاه اورگان در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 24

2-1-5-5: دیدگاه گراهام در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 26

2-1-5-6: دیدگاه پودساکف در رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………. 27

2-1-6: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………………………………. 28

2-1-7: رفتار درون نقش و فرانقش …………………………………………………………………………………….. 30

2-1-8: پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………………………… 31

2-1-9: رفتار شهروندی سازمانی و همبسته های آن در سازمان ………………………………………………. 33

2-1-10: تعریف فرهنگ ……………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-11: مفهوم فرهنگ سازمانی و اهمیت مطالعه آن …………………………………………………………….. 34

2-1-12: سیر تکوین مفهوم فرهنگ سازمانی ………………………………………………………………………… 35

2-1-13: نقش ها، ویژگی ها و اجزا فرهنگ سازمانی …………………………………………………………….. 36

2-1-14: فرهنگ ملی ………………………………………………………………………………………………………… 39

2-1-15: مطالعات هافستد (ابعاد فرهنگ های ملی) ………………………………………………………………. 40

 

2-1-15-1: فاصله قدرت ………………………………………………………………………………………………….. 41

2-1-15-2: ابهام گریزی …………………………………………………………………………………………………… 42

2-1-15-3: فردگرائی- جمع گرائی ……………………………………………………………………………………. 44

2-1-15-4: زن گونگی- مردگونگی …………………………………………………………………………………… 45

2-1-16: اثرگذاری فرهنگ ملی بر فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………… 46

2-1-17: فرهنگ و رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………………….. 47

2-1-18: مفهوم و تعاریف تعهد سازمانی ……………………………………………………………………………. 48

2-1-19: اهمیت تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………………….. 48

2-1-20: انواع تعهد سازمانی …………………………………………………………………………………………….. 49

2-1-20-1: مدل پورتر و همکاران …………………………………………………………………………………….. 49

2-1-20-2: مدل میر و آلن ……………………………………………………………………………………………….. 50

2-1-20-3: مدل مایر و شورمن …………………………………………………………………………………………. 50

2-1-21: عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………… 50

2-1-22: راهکارهای افزایش تعهد سازمانی …………………………………………………………………………. 52

2-1-23: تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………………. 52

2-1-24: خلاصه بخش اول ………………………………………………………………………………………………. 53

بخش دوم: مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………….. 54

2-2: پیشینه تحقیقات ………………………………………………………………………………………………………… 55

2-2-1: پیشینه تحقیقات رابطه بین تعهد و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………. 55

2-2-1-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 55

2-2-1-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 56

2-2-2: پیشینه تحقیقات ارتباط بین فاصله قدرت و تعهد سازمانی ………………………………………… 56

2-2-2-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 56

2-2-2-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 57

2-2-3:پشینه تحقیقات ارتباط بین جمع گرائی- فردگرائی و رفتار شهروندی سازمانی ……………… 58

2-2-3-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 58

2-2-3-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 59

2-2-4: پیشینه تحقیقات ارتباط بین مردگرائی- زن گرائی و رفتار شهروندی سازمانی ………………. 60

2-2-4-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 60

2-2-4-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 60

2-2-5: پیشینه تحقیقات ارتباط بین ابهام گریزی و تعهد سازمانی ………………………………………….. 61

2-2-5-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 61

2-2-5-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 61

2-2-6: پیشینه تحقیقات ارتباط بین فرهنگ سازمانی با تعهد و رفتار شهروندی سازمانی ………….. 61

2-2-6-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 61

2-2-6-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 62

فصل سوم: روش شناسی تحقیق …………………………………………………………………………… 69

3-1: مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………… 70

3-2: روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………. 70

3-3: جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………. 71

3-4: حجم نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………. 71

3-4-1: روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………… 72

3-5: ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………. 72

3-6: روائی ……………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-7: پایائی ……………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-8: روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………….. 74

3-9: خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………… 79

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات …………………………………………………. 80

4-1: مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 81

4-2: روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………. 81

4-3: مدل مفهومی پژوهش ……………………………………………………………………………………………….. 81

4-3-1: تحلیل مدل مفهومی توسط مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………… 82

4-3-2: خروجی نرم افزار لیزرل ……………………………………………………………………………………….. 82

4-3-3: نتایج مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………………………………………. 83

4-4: آزمون پایائی ابزار (آلفای کرونباخ) ……………………………………………………………………………. 85

4-5: آزمون فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 85

4-5-1: فرضیه اول …………………………………………………………………………………………………………. 86

4-5-2: فرضیه دوم …………………………………………………………………………………………………………. 87

4-5-3: فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………… 89

4-5-4: فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………………………………… 90

4-5-5: فرضیه پنجم ……………………………………………………………………………………………………….. 92

4-6: خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………….. 93

فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات …………………………………………. 95

5-1: مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 96

5-2: مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی اجرای تحقیق ……………………………………………. 96

5-3: یافته ها ………………………………………………………………………………………………………………….. 96

5-3-1: نتایج آزمون ها ……………………………………………………………………………………………………. 96

5-3-1-1: نتایج مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………………………………….. 97

5-3-1-2: نتایج آزمون آلفای کرونباخ ………………………………………………………………………………. 97

5-3-1-3: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیات ………………………………………………………………. 97

5-3-1-3-1: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه اول ……………………………………………………….. 97

5-3-1-3-2: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه دوم ……………………………………………………….. 97

5-3-1-3-3: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه سوم ………………………………………………………. 98

5-3-1-3-4: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه چهارم ……………………………………………………. 98

5-3-1-3-5: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه پنجم ……………………………………………………… 98

5-4: بحث و مقایسه ……………………………………………………………………………………………………….. 99

5-4-1: شباهت ها ………………………………………………………………………………………………………….. 101

5-4-2: تفاوت ها …………………………………………………………………………………………………………… 101

5-5: پیشنهادات محقق به سازمان مورد مطالعه ……………………………………………………………………. 101

5-5-1: پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق …………………………………………………………………….. 101

5-5-2: سایر پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………………………….. 103

5-6: پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده ………………………………………………………………………………… 104

5-7: خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………….. 105

 

منابع و مأخذ

عنوان                                                                                                                          صفحه

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………… 107

 

ضمائم

عنوان                                                                                                                          صفحه

پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………………….. 113

خروجی نرم افزارهای SPSS وLisrel  ………………………………………………………………………….. 120

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                          صفحه

جدول 2-1: تفاوت های مهم میان جوامع با فاصله قدرت زیاد و کم ……………………………………… 42

جدول 2-2: تفاوت های مهم جوامع ابهام گریزی قوی و ضعیف ………………………………………….. 43

جدول 2-3: تفاوت های مهم در جوامع جمع گرا و فردگرا ………………………………………………….. 45

جدول 2-4: تفاوت های مهم جوامع مردگرا و زن گرا …………………………………………………………. 46

جدول 2-5: تحقیقات مشابه و نتایج آنها ……………………………………………………………………………. 63

جدول 3-1: نحوه طبقه بندی جامعه آماری ………………………………………………………………………… 72

جدول 3-2: نحوه طبقه بندی نمونه آماری …………………………………………………………………………. 72

جدول 3-3: آزمون های آماری مورد استفاده در تحقیقات مشابه …………………………………………… 75

جدول 3-4: کثرت استفاده از آزمون های آماری در تحقیقات مشابه ……………………………………… 78

جدول 4-1: معادل انگلیسی، نام و نام اختصاری در نرم افزار لیزرل برای هر متغیر …………………. 82

جدول 4-2: نتایج اجرای مدل در بین متغیرهای پژوهش …………………………………………………….. 83

جدول 4-3: برآورد ضرایب اثرات مستقیم، غیرمستقیم و کل متغیرها ……………………………………. 84

جدول 4-4: جدول مربوط به آزمون آلفای کرونباخ ……………………………………………………………. 85

جدول 4-5: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر تعهد بر رفتار شهروندی سازمانی .. 86

جدول 4-6: ضریب رگرسیونی تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی …………………………….. 86

جدول 4-7: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر فاصله قدرت بر تعهد سازمانی …… 88

جدول 4-8: ضریب رگرسیونی فاصله قدرت و تعهد سازمانی …………………………………………….. 88

جدول 4-9: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر جمع گرائی بر رفتار شهروندی ….. 89

جدول 4-10: ضریب رگرسیونی جمع گرائی و رفتار شهروندی سازمانی ……………………………… 89

جدول 4-11: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر مردگرائی بر رفتار شهروندی …… 91

جدول 4-12: ضریب رگرسیونی مردگرائی و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………… 91

جدول 4-13: : مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر ابهام گریزی بر تعهد سازمانی .. 92

جدول 4-14: ضریب رگرسیونی ابهام گریزی بر تعهد سازمانی …………………………………………… 93

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                        صفحه

شکل 1-1: مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………. 12

شکل 2-1: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از نظر اسمیت و همکاران ……………………………………. 24

شکل 2-2: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از نظر اورگان …………………………………………………….. 25

شکل 2-3: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی به زعم گراهام ……………………………………………………. 26

شکل 2-4: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از دید پودساکف و همکاران ………………………………… 28

شکل 2-5: ویژگی های ده گانه فرهنگ سازمانی از دید رابینز ……………………………………………… 37

شکل 4-1: مدل مفهومی پژوهش …………………………………………………………………………………….. 81

شکل 4-2: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرهای تحقیق با استفاده از نرم افزار لیزرل در حالت استاندارد .. 82

شکل 4-3: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرهای تحقیق با استفاده از نرم افزار لیزرل در حالت معناداری .. 83

شکل 4-4: تأثیر رگرسیونی متغیر تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی …………………………. 87

شکل 4-5: تأثیر رگرسیونی متغیر فاصله قدرت بر تعهد سازمانی …………………………………………. 88

شکل 4-6: تأثیر رگرسیونی متغیر جمع گرائی بر رفتار شهروندی سازمانی ……………………………. 90

شکل 4-7: تأثیر رگرسیونی متغیر مردگرائی بر رفتار شهروندی سازمانی ……………………………….. 92

شکل 4-8: تأثیر رگرسیونی متغیر ابهام گریزی بر تعهد سازمانی …………………………………………… 93

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

مقدمه:
شرایط کاملاً متحول و حاکم بر سازمان ها، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی آن ها در چنین شرایطی، نیاز آن ها را به نسل ارزشمندی از کارکنان بیش از پیش آشکار نموده است. این کارکنان بی تردید وجه ممیز سازمان های اثربخش از غیر اثربخش هستند (رامین مهر و همکاران، 1388). مطالعه رفتار کارکنان در محیط های کاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است. مباحثی همچون ادراک، انگیزش، نگرش های شغلی، فرهنگ، جوسازمانی و… از جمله مواردی هستند که به بررسی بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازد، اما بحثی که در دو دهه اخیر مطرح شده و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان را نیز به خود جلب کرده، رفتار شهروندی سازمانی[1] (OCB) است (امینی و همکاران، 1386).

پژوهشگران سازمانی به تلاش هایی که فراتر از وظایف تعریف شده کارکنان باشد، رفتار شهروندی سازمانی می گویند. اهمیت اینگونه رفتارها به حدی است که برخی از محققان این حیطه را بر آن داشته تا بدنبال شناخت محرک های آن باشند ( علیزاده و همکاران، 1388، 28). در تحقیقات متغیرهای متعددی از قبیل رضایت شغلی، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی، شخصیت، سبک رهبری و…، در احتمال بروز رفتار شهروندی سازمانی شناسایی شده اند.

مدارک و شواهد گویای این حقیقت است که فرهنگ سازمانی پیش شرط بنیادی برای تقویت و پرورش رفتار شهروندی سازمانی محسوب می شود (علیزاده و شهرانی، 1387). در بیست و چند سال گذشته فرهنگ سازمانی مورد توجه خاص صاحبنظران قرار گرفته است و صدها محقق در خصوص فرهنگ سازمانی، شروع به تحقیق نموده و کتب و مقالات فراوانی را به رشته تحریر درآورده اند (اندرخوا و صفایی، 1383). در تحقیقاتی که در خصوص فرهنگ ارائه گردیده است تقریباً همه (8/98 درصد) تأکید بر اهمیت و تأثیر آن بر رفتار سازمانی و مسائل مدیریت منابع انسانی داشته اند (علیون، 1387، 5). بر این اساس الگوهای مختلفی جهت شناخت و بررسی فرهنگ سازمانی از سوی پژوهشگران و صاحبنظران ارائه گردیده که مدل چهار بعدی هافستد از جمله آن ها می باشد. هافستد[2] (1998) بیان می دارد که مدیریت و سازمان ها از ابتدا تا انتها زیر نفوذ فرهنگ هستند.

در این بخش پس از تشریح و بیان موضوع تحقیق، اهمیت موضوع و انگیزش انتخاب آن بطور تفصیلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس هدف اصلی از انجام پژوهش، چارچوب نظری، فرضیات پژوهش، مدل مفهومی پژوهش ارائه خواهد شد. در آخر نیز تعاریف متغیرهای اصلی پژوهش، قلمرو پژوهش و محدودیت های آن ذکر می گردد.

 

تشریح و بیان مسأله
امروزه سنجش رفتار افراد در محیط کار و سازمان با هدف دستیابی به نوعی از رفتار فردی که به کارائی و اثربخشی سازمانی کمک دهد مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، زیرا سازمان بدون تمایل کارکنان به همکاری قادر به توسعه اثر بخشی خود نیستند. سازمان ها نیازمند کارکنانی می باشند که فراتر از الزامات رسمی و قانونی شغل خود تلاش کنند (سبحانی نژاد و همکاران، 1388، 9). آنچه امروزه در ادبیات مدیرت بدیهی می نماید آن است که سازمان ها به کارکنانی با تمایل به حرکت در فراسوی الزامات رسمی شغل نیاز دارند (Morrison, 1994). رفتارهای مثبت فراتر از نقش، تحت عنوان “رفتار شهروندی سازمانی” مورد توجه قرار گرفته و غفلت از آن ها در ارزیابی عملکرد کارکنان پذیرفتنی نیست، چرا که سازمان ها به لزوم مشارکت داوطلبانه، خودآگاه و بلند مدت افراد در جهت دستیابی به اهداف سازمانی واقف شده اند (کاخکی و قلی پور، 1386).

سازمان ها برای دستیابی به کارائی و اثربخشی، مفهوم رفتار شهروندی سازمانی را رایج نموده و چنین رفتارهائی را در سازمان های دولتی و خصوصی گسترش داده اند، بنابراین امروزه مطالعه رفتار شهروندی سازمانی به موضوعی اساسی در سازمان ها تبدیل شده است (Garg & Renu, 2006, 529). رفتار شهروندی سازمانی برای هر سازمان مطلوب است چرا که با متغیرهای سازمانی مهمی چون: رضایت شغلی، نگهداری سیستم و بهره وری سازمانی ارتباط دارد. نتایج مطالعات نشان می دهد مدیران می توانند رفتار شهروندی سازمانی را با ایجاد و بهبود محیط کاری مثبت، پرورش دهند (Turnipseed & Murkison, 1996). طی دو دهه گذشته تحقیقات متعددی به منظور دستیابی به عوامل زمینه ساز بروز رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است. محققان در این مدت در تلاش برای نشان دادن عوامل تقویت کننده رفتار شهروندی سازمانی بوده اند (Barbuto et al, 2001). شناخت عوامل زمینه ساز و همبسته رفتار شهروندی از آن جهت اهمیت دارد که با مشخص شدن آن عوامل، سازمان می تواند در جهت تقویت آن ها اقداماتی به عمل آورده و از این طریق امکان بهره برداری بیشتر و بهتر از پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی فراهم می شود (سبحانی نژاد، 1389، 68). در تحقیقات متغیرهای متعددی از قبیل رضایت شغلی، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی، شخصیت، سبک رهبری و…، در احتمال بروز رفتار شهروندی سازمانی شناسائی شده اند که در این تحقیق به بررسی فرهنگ سازمانی (ابعاد فرهنگی هافستد) و تأثیر آن در بروز رفتار شهروندی سازمانی می پردازیم.

امروزه یکی از بحث انگیزترین مباحث مجامع گوناگون، بالاخص در جوامع به اصطلاح در حال رشد، فرهنگ سازمانی می باشد. این واژه مفهومی را در بر دارد که تأثیرات عمیقی بر زندگی افراد و جوامع گزارده است و از سوی دیگر رابطه مستقیمی با اندیشه و عملکرد کارکنان ادارات دارد (اندرخورا و صفائی، 1383، 2). توجه به فرهنگ در سطح سازمان و جامعه موضوع تازه ای نیست، اما ارزش و اهمیت آن چند دهه ائی است که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و اندیشمندان بسیاری به تحقیق و پژوهش در این زمینه پرداخته اند. در محدوده علم مدیریت و سازمان نیز متفکران بسیاری در پی تعاریفی جامع برای آن و نیز تبیین ارتباط آن با ساختار سازمانی و در نتیجه تبیین ویژگی ها و عناصر فرهنگ سازمانی و تأثیر آن بر رفتار افراد سازمان پرداخته اند (همان منبع).

در سال 1974 هافستد به مطالعه پایگاه بزرگ داده های تحقیقی در مورد ارزش های مردم در 50 کشور جهان پرداخت. تحلیل های آماری که وی بر روی ارزش های مشابه

مبحث سوم- نقد مبانی حفظ مصلحت عامه در جرایم پراکنده کیفری

 

 

نقد مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران

 

1-بیان مسئله

طرح مقوله مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران و تشریح آن در حدود و ثغور لازم مسئله ای است که در این تحقیق بدان پرداخته ایم .در واقع در این رساله برآنیم که این مسئله را روشن و شفاف سازیم که آیا مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران با واقعیات موجود و آنچه در جامعه اتفاق می افتد مطابقت دارد یا خیر؟آیا انتظارات واقعی از دستگاه قضایی و سیستم عدالت کیفری برآورده می شود؟تعیین چگونگی ماهیت کیفری جرم انگاری در حقوق کیفری ایران از جمله دیگر مباحث است.فی الواقع تشخیص رابطه ای که کشف روند جرم انگاری بر شیوه قانون نویسی و قانون گذاری دارد نیز دارای اهمیت می باشد.

 

 

 

2-سوالات تحقیق

تحقیق پیش رو در ابتدا با طرح سوالاتی در طرح مقدماتی روبرو بوده است که به ذکر آن می پردازیم.

-1سوال اصلی تحقیق آن است که مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران به خصوص در جرایم تعزیری و بازدارنده کدام اند؟در واقع با بررسی ماهیت و علت وجودی و توجه به فلسفه جرم دانستن مواردی که مطرح می کنیم در حد بضاعت نگارنده به سوال مذکور در جای جای تحقیق پاسخ داده می شود.

-2اما باید توجه نمود که پرسش مذکور لاجرم پرسش های دیگری را نیز در پی خواهد داشت.از جمله آنکه دستگاه قانونگذاری یا پارلمان کشور تا چه حد به مبانی و اصول جرم انگاری در وضع قانون خود را مقید و پای بند می داند؟

-3سوال دیگر آنکه به فرض تشخیصی درست جرم انگاری آیا اقدام مقنن در فرآیندهای دیگر جرم انگاری،مثلا در تعیین نوع و مقدار مجازات اقدام صحیحی است یا خیر؟

پاسخ به سوالات مذکور و از این دست سوالات در این رساله مد نظر قرار گرفته و به تناسب موضوع در هر مبحث بدان پاسخ گفته ایم.

 

3-فرضیه های اصلی تحقیق

در درجه اول اعتقادات مذهبی و پس از آن حفظ نظم عمومی مهمترین مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران می باشند.در واقع فرضیه اصلی تحقیق مورد مذکور است.در ثانی مقنن در برخی از جرم انگاریها به خصوص در قلمرو جرایم تعزیری و بازدارنده از حدود مبانی پیش گفته عدول کرده است.به عبارت دیگر در این موارد جرم انگاریها نه در قلمرو مذهب قابل توجیه است و نه در قلمرو مصلحت و حفظ نظم جامعه.

از آن جا که مبانی جرم انگاری یکی از عمده مسائل مورد بحث می باشد باید دانست که در جرایم تعزیری و بازدارنده قانونگذار مبنایی را مد نظر داشته که بر آن اساس  آن

2-5- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف ……………………………………………………………

2-6- اکولوژی ذرت …………………………………………………………………………………………..

2-6-1- پراکندگی جغرافیایی ……………………………………………………………………………..

2-6-2- درجه حرارت …………………………………………………………………………………………

2-6-3- رطوبت ………………………………………………………………………………………………..

2-6-4- نور ………… ……………………………………………………………………………………….

2-6- 5- خاک ……………………………………………………………………………………………..

2-7- نقش در تغذیه  ………………………………………………………………………………………

2-8- مواد غذایی مورد نیاز ذرت ………………………………………………………………………

2-8-1- نیتروژن ………………………………………………………………………………………..

2-9- تثبیت زیستی نیتروژن و کودهای زیستی ……………………………………………….

2-9-1- دی ازوتروف‌ها …………………………………………………………………………

2-9-1-1- دی ازوتروف‌های آزادزی …………………………………………………………

2-9-1-1-1- هتروتروف‌ها ……………………………………………………………………….

2-9-1-1-1-1- ازتوباکتر ………………………………………………………………………….

2-9-1-1-2- فتوتروف‌ها ………………………………………………………………………..

2-9-1-2- دی ازوتروف همیار ………………………………………………………………..

2-9-1-2-1- آزوسپیریلوم ………………………………………………………………………

2-9-1-3- دی ازوتروف‌های همزیست ……………………………………………………….

2-10- نیتروکسین …………………………………………………………………………………

2-11- اثرات نیتروژن و کودهای زیستی بر عملکرد و سایر صفات گیاهی ذرت………….

2-12- پرایمینگ (پیش تیمار) …………………………………………………………………..

2-12-1- اسموپرایمینگ ……………………………………………………………………..

2-12-2- هیدروپرایمینگ …………………………………………………………………..

2-12-3- ماتریکوپرایمینگ ……………………………………………………………….

2-12-4- پرایمینگ هورمونی ………………………………………………………………

2-12-5- بیوپرایمینگ ………………………………………………………………………..

2-12-6- هالوپرایمینگ ……………………………………………………………………..

2-12-7- ترموپرایمینگ ……………………………………………………………………..

2-13- عوامل مؤثر در پرایمینگ …………………………………………………………

2-14- ماده HB-101 و اثرات آن بر گیاهان زراعی و باغی ……………………….

2-15- اثر پرایمینگ بر عملکرد و سایر صفات گیاهی ……………………………

2-16- تداخل علف‌های هرز …………………………………………………………….

فصل سوم : مواد و روش‌ها …………………………………………………………….

3-1- مشخصات جغرافیایی و وضعیت اقلیمی محل اجرای آزمایش………….

3-2- مشخصات خاک محل آزمایش …………………………………………………..

3-3- مشخصات رقم ذرت مورد استفاده در آزمایش…………………………….

3-4- طرح آزمایش مورد استفاده ………………………………………………………

3-4-1- نقشه طرح ……………………………………………………………………………..

3-5-  عملیات اجرای آزمایش …………………………………………………………..

3-5-1- کاشت ……………………………………………………………………………….

3-5-1-1- آماده کردن زمین ………………………………………………………………….

3-5-1-2- پیش تیمار کردن بذر ذرت ……………………………………………………..

3-5-2- داشت …………………………………………………………………………………

3-5-3- برداشت ………………………………………………………………………………

3-5-4- آزمایشگاه …………………………………………………………………………..

3-6- صفات مورد آزمایش …………………………………………………………………..

3-6-1- صفات زراعی ……………………………………………………………………….

3-6-1-1- عملکرد دانه ………………………………………………………………………..

3-6-1-2- عملکرد بیولوژیک ………………………………………………………………….

3-6-1-3- شاخص برداشت ……………………………………………………………..

 

3-6-1-4- ارتفاع بوته ……………………………………………………………………

3-6-1-5- ارتفاع پانیکول ………………………………………………………………….

3-6-1-6- وزن هزار دانه ……………………………………………………………..

3-6-1-7- تعداد دانه در بلال …………………………………………………………….

3-6-1-8- قطر چوب بلال ………………………………………………………………

3-6-2- صفات فنولوژیک ……………………………………………………………..

3-6-3- صفات فیزیولوژیک ……………………………………………………………

3-6-3-1- تخمین میزان کلروفیل برگ ………………………………………………

3-6-3-2- شاخص‌های رشد …………………………………………………………..

3-6-3-2-1- شاخص سطح برگ ………………………………………………………

3-6-3-2-2- سرعت رشد گیاه …………………………………………………………

3-6-3-2-3- سرعت فتوسنتز خالص ………………………………………………..

3-6-3-2-4- سرعت رشد نسبی …………………………………………………….

3-6-4- صفات آزمایشگاهی …………………………………………………………

3-6-4-1- درصد جوانه‌زنی …………………………………………………………..

3-6-4-2- میانگین سرعت جوانه‌زنی ……………………………………………..

3-6-4-3- وزن خشک گیاهچه ………………………………………………………

3-7- محاسبات آماری …………………………………………………………………..

فصل چهارم : نتایج و بحث………………………………………………………..

نتایج تجزیه واریانس………………………………………………………………….

4-1- عملکرد و اجزای عملکرد و شاخص برداشت………………………………..

4-1-1- عملکرد دانه …………………………………………………………………..

 4-1-2- وزن هزار دانه ……………………………………………………………

4-1-3- تعداد دانه در ردیف بلال …………………………………………………

4-1-4- تعداد ردیف در بلال ………………………………………………………

4-1-5- تعداد دانه در بلال ……………………………………………………………….

4-1-6- عملکرد بیولوژیک …………………………………………………………….

4-1-7- شاخص برداشت ……………………………………………………………….

4-2- صفات فیزیولوژیک …………………………………………………………………..

4-2-1- شاخص کلروفیل …………………………………………………………….

4-2-2- شاخص‌های رشد ………………………………………………………………..

4-2-2-1- شاخص سطح برگ …………………………………………………………

4-2-2-2- سرعت رشد محصول ……………………………………………………….

4-2-2-3- سرعت فتوسنتز خالص ………………………………………………….

4-2-2-4- سرعت رشد نسبی …………………………………………………………..

4-3- صفات مرفولوژیک …………………………………………………………………..

4-3-1- ارتفاع بوته ………………………………………………………………………

4-3-2- ارتفاع پانیکول ……………………………………………………………

4-3-3- قطر چوب بلال …………………………………………………………..

4-4- تراکم و وزن خشک علف‌های هرز …………………………………………

4-4-1- تراکم علف‌های هرز ………………………………………………………..

4-4-2- وزن خشک علف‌های هرز ……………………………………………………..

4-5- صفات فنولوژیک ………………………………………………………………….

4-6- آزمون‌های بذر ……………………………………………………………………..

4-6-1- درصد جوانه‌زنی …………………………………………………………….

4-6-2- سرعت جوانه‌زنی …………………………………………………………..

4-6-3- وزن خشک گیاهچه ……………………………………………………….

4-7- همبستگی ……………………………………………………………………………….

نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………..

پیشنهادات ………………………………………………………………………………

منابع مورد بررسی ……………………………………………………………………

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………….

چکیده:

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بذر، نیتروکسین و کود نیتروژنه بر رشد و عملکرد ذرت، این تحقیق به صورت دو آزمایش در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال زراعی 1389  به اجرا درآمد. آزمایش مزرعه‌ای  به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار با سه عامل، پیش تیمار بذر در سه سطح شامل: شاهد یا بدون پیش تیمار، پیش تیمار بذر با آب مقطر و پیش تیمار بذر با HB-101. کود زیستی نیتروکسین در دو سطح شامل: مصرف و بدون مصرف و کود شیمیایی نیتروژن از منبع اوره  نیز در سه سطح شامل: 0، 225 و 450 کیلوگرم در هکتار پیاده شد. نتایج نشان داد که اثرات پیش تیمار بذر بر همه صفات کمی مانند عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد ردیف دانه در بلال و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار شد. بر اساس نتایج به دست آمده پیش تیمار بذر، از میان شاخص‌های فیزیولوژیکی بر سرعت رشد محصول (CGR) و سرعت رشد نسبی (RGR) تأثیر معنی‌دار داشت. همچنین در بین صفات مورفولوژیکی ذرت، تأثیر پیش تیمار بذر بر ارتفاع بوته و شاخص کلروفیل معنی‌دار شد. اثر کود زیستی نیتروکسین تنها بر شاخص برداشت، ارتفاع پانیکول، قطر چوب بلال، بیوماس علف هرز و سرعت فتوسنتز خالص (NAR)، معنی‌دار نگردید. اثر کود شیمیایی نیتروژن بر همه صفات مورد آزمایش بجز قطر چوب بلال معنی‌دار شد. نتایج مقایسه میانگین به روش دانکن در سطح احتمال 5 درصد نشان داد که عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل و سرعت رشد نسبی (RGR)، تحت تأثیر اثرات متقابل دوگانه قرار گرفتند. بیشترین میزان تعداد دانه در ردیف (22/44 عدد)، عملکرد دانه (12570 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (25701 کیلوگرم در هکتار)، شاخص کلروفیل (42) و ارتفاع (41/209 سانتی‌متر) از تیمار مصرف نیتروکسین با مصرف  225 کیلوگرم کود نیتروژن و بیشترین وزن هزار دانه (05/345 گرم) و بیشترین سرعت رشد نسبی (074/0 گرم برگرم در روز) از پیش‌تیمار بذر با آب مقطر و مصرف 450 کیلوگرم کود نیتروژن به دست آمد. در آزمایشگاه، به منظور بررسی تأثیر محیط گیاه مادری بر جوانه‌زنی بذرهای ذرت، نتایج نشان داد که کود نیتروژن بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و وزن خشک گیاهچه، تا‌ثیر معنی‌داری داشت. بیشترین درصد جوانه‌زنی (11/83 درصد)، سرعت جوانه‌زنی (1/8) و وزن خشک گیاهچه (10/304 میلی‌گرم) به تیمار مصرف 450 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در محیط مادری مربوط بود. همبستگی عملکرد با وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در بلال، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مثبت و معنی دار شد.

فصل اول: مقدمه

مقدمه:

فقر و گرسنگی همراه با ازدیاد روز افزون جمعیت در بیشتر كشورهای جهان و همچنین محدودیت زمین‌های قابل كشت برای تامین مواد غذایی مردم جهان، سرنوشت آینده بشر را به صورت وحشتناكی ترسیم می‌كند. این واقعیت تلخ كه آینده جهان را تهدید به نابودی می‌كند از مدتها پیش انسانها را برآن داشته است كه با افزایش تولید محصولات كشاورزی و بهره‌برداری هرچه بیشتر از حداكثر امكانات موجود، درصدد تأمین كمبود مواد غذایی از طریق انتخاب بهترین گیاهان زراعی و یافتن ارقام پر محصول برآیند. بنابراین چاره‌ای جز تلاش در جهت افزایش تولیدات كشاورزی در كشور نیست و از آنجایی كه سطح زیر كشت و زمین‌های زراعی موجود چندان قابل افزایش نمی‌باشد، باید برای تامین غذای مردم جهان تولید محصولات كشاورزی در واحد سطح افزایش یابد و تا آنجا که ممکن است از گیاهان پر سودتر با دوره رشد كوتاه‌تر استفاده شود (بهاروند، 1388).

گیاهان خانواده غلات از نظر تنوع و میزان تولید در تغذیه انسان بیشترین سهم را دارند. دانه‌های تولید شده از غلات، به خاطر ارزش غذایی زیادی که  در تغذیه انسان و دام دارند، نزدیک به 90 درصد کل تولید دانه را تشکیل می‌دهند (نور محمدی و همکاران، 1384). ذرت گیاهی یکساله از خانواده گندمیان است که در بین گیاهان زراعی درجات بالایی از اهلی شدن را سپری کرده است. اگرچه در مورد منشاء و تکامل اولیه ذرت اتفاق نظر ضعیفی وجود دارد، اما عموماً معتقد هستند که ذرت در حدود 7000 تا 10000 سال قبل در جنوب مکزیک اهلی شده است. ذرت گیاهی است  پر سود و با دوره رشد نسبتاً كوتاه كه میزان عملكرد دانه آن در واحد سطح نسبت به گیاهان مشابه به مراتب بیشتر بوده و می‌تواند قسمتی از نیاز غذایی جامعه بشری را جواب گو باشد (بهاروند، 1388). به دلیل استعداد زیاد، در تولید دانه، ذرت را پادشاه غلات نامیده‌اند (امام، 1383).

ذرت پس از گندم و برنج، مهمترین ماده غذائی دنیا را تشکیل می‌دهد و به دلیل ویژگی‌های بسیار زیاد خود مانند قدرت سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون، مقاومت مطلوب نسبت به خشکی و ورس، عملکرد زیاد در هکتار، توانایی قرار گرفتن در تناوب‌های مختلف با گیاهان، بسیار زود در تمام دنیا گسترش یافته است (نور محمدی و همکاران، 1384). ذرت از جمله گیاهانی است که عملکرد دانه آن در عرض‌های جغرافیایی بالاتر از خاستگاه خویش، بیشتر می‌باشد . این موضوع بیانگر توسعه‌ی اقتصادی و استفاده‌ی بیشتر از نهاده‌ها در تولید این محصول در عرض‌های جغرافیایی بالاتر است، هرچند طول دوره روشنایی بیشتر و فصل رشد طولانی‌تر هم در این امر مؤثر بوده‌اند (امام، 1383). با توجه به سهم 65 تا 70 درصدی ذرت در ترکیب جیره غذایی طیور کشور و روند رو به رشد تولید مرغ و تخم مرغ و افزایش مصرف سرانه آن‌ها و گسترش روز افزون جمعیت کشور و افزایش تقاضا و همچنین نیاز بخش صنعت و فرآورده‌های غذایی به ذرت، موجب گردیده است تا در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به افزایش تولید ذرت در کشور صورت گیرد (بهاروند، 1388).

 با توجه به اینکه عمده زمین‌های زراعی کشور ایران در ردیف خاک‌های کم بازده قرار دارند، عملاً یکی از دلایل افت عملکرد، نبود شرایط بهینه بستر بذر می‌باشد. این امر با مدیریت صحیح علمی تا حدود زیادی قابل جبران است. ازجمله مهمترین تیمارهای افزایش دهنده قدرت جوانه‌زنی بذور می‌توان به پرایمینگ[1](پیش تیمار) اشاره داشت. به استناد پژوهش‌های صورت گرفته این روش از کارائی بالایی به ویژه در شرایط نامساعد محیط و بستر بذر برخوردار است. پرایمینگ بذر روشی است كه به واسطه آن بذرها پیش از قرارگرفتن در بستر خود و مواجهه با شرایط اكولوژیكی محیط، به لحاظ فیزیولوژیكی و بیوشیمیایی آمادگی جوانه‌زنی را به دست می‌آورند. این امر می‌تواند سبب بروز واکنش‌های زیستی و فیزیولوژیكی متعددی در بذر پیش تیمار شده و گیاه حاصل از آن گردد به‏طوری‏كه این موارد را می‌توان در چگونگی جوانه‌زنی، استقرار اولیه گیاه، بهره‌برداری از نهاده‌های محیطی، زودرسی و افزایش عملکرد و كیفیت محصول مشاهده كرد. تسریع جوانه‌زنی در بذرهای پیش تیمار شده می‌تواند ناشی از افزایش فعالیت‌ آنزیم‌های تجزیه كننده مثل آلفا– ‏‏آمیلاز، افزایش سطح انرژی زیستی در قالب افزایش مقدار ATP، افزایش سنتز RNA و DNA، افزایش تعداد و در عین حال ارتقای عملكرد میتوكندری‌ها باشد (مسعودی و همکاران، 1387).

 تغذیه معدنی یکی دیگر از مهمترین عوامل تعیین کننده عملکرد نهایی گیاهان زراعی می‌باشد. پیشرفت‌های علمی در تغذیه گیاهی، انقلابی در تولید محصولات زراعی به وجود آورده است به طوری که 50 درصد عملکرد ذرت و سایر غلات بدون در نظر گرفتن بهبود در کیفیت و ارزش غذایی محصولات، به واسطه کاربرد کودهای تجاری شیمیایی است (فرامرزی و همکاران، 1384). مصرف کود تا هنگامی مقرون به صرفه است که میزان افزایش عملکرد، هزینه مصرف کود بیشتر را تأمین نماید. به عبارت بهتر استفاده از کود نیز مانند هر سرمایه‌گذاری دیگر بایستی بازده منطقی داشته باشد زیرا که قانون بازده نزولی در مورد کود نیز صادق است (شهسواری و صفاری، 1384).

 امروزه به دلایل مختلف، مصرف کودهای آلی کاهش یافته و نیاز غذایی گیاهان، بیشتر از طریق کودهای شیمیایی تأمین می‌شود. برای مثال در آمریکا 70 درصد نیتروژن مصرفی از طریق کودهای شیمیایی، 6 درصد از طریق کودهای دامی و 24 درصد از طریق پسماند‌های گیاهی تأمین می‌شود. استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی به خصوص

فصل بندی. 4
روش تحقیق. 4
محدودیت های پژوهشی. 4
8 . خاتمه 5

فصل اول. 6

معرفی اندرزنامه­های پهلوی. 6

چیستی اندرزنامه 7
ویژگی­های متون اندرزی. 9
معرفی مهم­ترین اندرزنامه­ها 12
1.3. دینکرد 12

2.3. مینوی خرد 15

3.3. یادگار بزرگمهر 16

4.3. اندرزهای انوشیروان. 18

5.3. اندرزهای آذربادمهرسپندان. 19

6.3. چیدۀ اندرز پوریوتکیشان. 22

7.3. اندرز اوشنر دانا 23

8.3. اندرز خسرو قبادان. 24

9.3. پنج خیم روحانیان. 24

10.3. اندرز دانایان به مزدیسنان. 24

11.3. اندرز دستوران به بهدینان. 25

12.3. خیم و خرد فرخ مرد 25

13.3. اندرز بهزاد فرخ پیروز 25

فصل دوم :مفاهیم کلیدی در اندرزنامه­های پهلوی. 27

مینو و گیتی. 27
1.1. دلبستگی  و عدم دلبستگی. 33

2.1. دلگرمی به مینو 34

3.1. تلاش برای مینو 35

4.1. دلیل مینو گروشی. 35

5.1. ابزارهای مینو و گیتی. 36

6.1. راه حلی برای زندگی در گیتی و در عین حال مینوی بودن. 38

7.1 میزبانی. 38

تن و روان. 40
پیمان. 50
خرد 57
خیم 68
فصل سوم : چگونگی نظام اخلاقی در اندرزنامه­های پهلوی. 76

مکاتب اخلاق. 77
زمینه و زمانه اخلاق فضیلت. 80
1.2. سقراط. 80

2.2. افلاطون. 81

3.2. ارسطو 81

4.2. دوران متأخر 82

 

ویژگی­های اخلاق فضیلتی در اندرزنامه­ها 84
1.3.خوبی به خودی خود خوب است. 84

2.3. تأکید بر موضوع انسان. 85

3.3.تأکید بر رشد اخلاقی. 86

4.3. توصیه­گری. 86

5.3. عدم تساوی مردمان. 87

6.3. تبیین انگیزه و عمل اخلاقی. 88

7.3. توجه به غایات. 89

8.3.صبغۀ دینی  89

9.3. خوبی و بدی. 92

روایی و ناروایی یک فضیلت. 93
فصل چهارم: اخلاق کاربردی در اندرزنامه­های پهلوی. 98

6- جنبه جدید بودن و نوآوری طرح………………………………………………………………………….. 17

7- روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………… 17

8- ساختار و بدنه اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………. 18

تعاریف………………………………………………………………………………………………………………………. 18

1- مبانی تفسیر قرآن………………………………………………………………………………………………… 18

2- مفهوم استنباط…………………………………………………………………………………………………….. 19

3- تمثیل………………………………………………………………………………………………………………… 20

4- سنت‏ها‌‏ی الهی……………………………………………………………………………………………………. 21

5- قصه………………………………………………………………………………………………………………….. 22

فصل اول: مبانی عمومی در استنباط از قرآن و مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن

1-1- مبانی عام یا پیش فرضهای استنباط از قرآن………………………………………………………… 25

1-1-1- نص و قرائت واحد قرآن………………………………………………………………………….. 25

1-1-2- قابل فهم بودن قرآن و جواز تفسیر آن……………………………………………………….. 28

1-1-3- حجیت ظواهر قرآن…………………………………………………………………………………. 30

1-1-3-1- تعریف حجت و معنای حجیت در علم اصول…………………………………….. 31

1-1-3-2- ظاهر و نص……………………………………………………………………………………. 31

1-1-3-3- دلیل حجیّت ظواهر…………………………………………………………………………. 32

1-1-4- ساختار چند معنایی قرآن كریم…………………………………………………………………. 33

1-1-5- انسجام و پیوستگی آیات قرآن كریم………………………………………………………….. 34

1-1-5-1- ادله قرآنی………………………………………………………………………………………. 35

1-1-5-1-1- آیه نفی اختلاف در قرآن………………………………………………………….. 35

1-1-5-1-2- آیه «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ..»……………………….. 36

1-1-5-1-3- طبقه بندی آیات محکم و آیات متشابه……………………………………….. 37

1-1-5-2- ادله روایی………………………………………………………………………………………. 37

1-1-6- جاودانگی قرآن کریم……………………………………………………………………………….. 38

1-1-6-1- ادله قرآنی………………………………………………………………………………………. 39

1-1-6-1-1- آیات جهان‏شمولی قرآن……………………………………………………………. 39

1-1-6-1-2- انطباق بر فطرت………………………………………………………………………. 40

1-1-6-2- ادله روایی………………………………………………………………………………………. 40

1-2- مبانی خاص یا پیش فرضهای استنباط کلامی از قصص قرآن………………………………… 41

1-2-1- حقانیت قصص قرآن……………………………………………………………………………….. 41

1-2-1-1- پیشینه غیرحقیقی دانستن قصص قرآن……………………………………………….. 43

1-2-1-2- نقد و بررسى‏ غیر حقیقی دانستن قصص قرآن…………………………………….. 46

1-2-1-3- آیات بیانگر حقانیت قصص قرآن………………………………………………………. 48

1-2-1-3-1- تصریح به حق بودن قصص قرآن………………………………………………. 48

1-2-1-3-2- تعبیر به نبأ………………………………………………………………………………. 49

1-2-1-3-3- تصریح به جزئیاتی چون موقعیت، زمان و مكان قصه…………………… 50

1-2-1-3-4- تأیید و یا عدم انکار تحقق برخی از قصص از ناحیه افراد مطلع…….. 52

1-2-1-3-5- تصریح قرآن به تمثیل در موارد خاص……………………………………….. 55

1-2-1-4- شبهه اقتباس قصص قرآن از مصادر یهودی و نصرانی………………………….. 58

 

1-2-2- هدفمند بودن قصص قرآن……………………………………………………………………….. 61

1-2-2-1- اغراض قصه گویی در قرآن……………………………………………………………… 62

1-2-2-2- تبیین آموزه‌های امامت…………………………………………………………………….. 64

1-2-3- ارتباط امامت با نبوت در عرصه وصایت، خلافت و وراثت …………………………. 66

1-2-3-1- ارتباط «خلافت» با «نبوت» و «امامت»………………………………………………… 66

1-2-3-1-1- معنى ‏‏‏‏‏‏‏لغوی…………………………………………………………………………     66

1-2-3-1-2- معنى‏‏‏‏‏‏‏اصطلاحی……………………………………………………………………….. 68

1-2-1-3-3- کاربرد قرآنی…………………………………………………………………………… 69

1-2-3-2- جدا انگاری یا تفاوت مقام «امامت» از «نبوت»…………………………………….. 73

1-2-3-3- ائمه وارثان انبیاء، اوصیاء و حجج الهی(ع)………………………………………….. 76

1-2-3-3-1- معنی وارث بودن امام………………………………………………………………. 76

1-2-3-3-2- اهمیت به ارث بردن میراث انبیاء و اوصیاء الهی………………………….. 77

1-2-3-3-2-1- ادله قرآنی……………………………………………………………………….. 77

1-2-3-3-2-2- ادله روایی………………………………………………………………………. 79

1-2-4- قصص قرآن نمایانگر سنت‌های الهی…………………………………………………………. 82

1-2-4-1- ویژگی‏ها‌‏ی سنت‏ها‌‏ی الهی……………………………………………………………….. 83

1-2-4-2- تجلی سنت‌های الهی در قصص قرآن………………………………………………… 84

1-2-4-2-1- عدم لیاقت ظالمان در تصدی امامت…………………………………………… 85

1-2-4-2-2- پذیرش اعمال متقین………………………………………………………………… 86

1-2-4-2-3- عطای اجر نیکوکاران……………………………………………………………….. 86

1-2-4-2-4- سرانجام منکران………………………………………………………………………. 86

1-2-4-3- گونه‌های بیان سنت‌های الهی در قصص قرآن……………………………………… 87

1-2-4-3-1- تصریح…………………………………………………………………………………… 87

1-2-4-3-2- اشارات داستانی………………………………………………………………………. 88

1-2-4-4- هماهنگی محتوایی میان آیات قصص و آیات دیگر در بیان سنت‌های الهی 90

1-2-5- جریان یا ایستایی قصص قرآن تا روز قیامت………………………………………………. 92

1-2-5-1- جستاری در قاعده جری و تطبیق………………………………………………………. 93

1-2-5-2- جرى و تطبیق، رمز جاودانگى قرآن…………………………………………………… 96

1-2-5-3- جستاری در روایات «حذو النعل بالنعل»…………………………………………….. 98

1-2-5-3-1- مصادر اهل سنت…………………………………………………………………….. 98

1-2-5-3-2- مصادر امامیه…………………………………………………………………………… 99

1-2-5-4- نمونه‌هایی از جاری بودن آیات قصص……………………………………………. 101

فصل دوم: کارآمدی استنباط کلامی از قصص قرآن در باب امامت

2-1- ادله کارآمدی استدلال به قصص قرآن در موضوع امامت……………………………………. 106

2-1-1- استناد کلامی به قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)…………………… 106

2-1-1-1- استناد کلامی به قصص قرآن در احادیث پیامبر اکرم(ص)…………………… 106

2-1-1-2- استناد کلامی به قصص قرآن در روایات ائمه اطهار(ع)……………………….. 108

2-1-2- استنباط کلامی از قصص قرآن توسط اصحاب ائمه(ع) و تأیید ائمه(ع)………… 111

2-1-3- بکارگیری این شیوه توسط دانشمندان امامیه و اهل سنت……………………………. 113

2-1-4- بیان غیر مستقیم و مستقیم مباحث امامت در آیات قصص و غیر قصص………. 115

2-1-5- جدایی ناپذیری قصص قرآن و سنتهای الهی…………………………………………….. 117

2-1-6- ایستایی یا پایایی اصول اعتقادی ادیان الهی……………………………………………….. 117

2-2- گونه‌های ارتباط قصص قرآن با مباحث کلامی امامت………………………………………… 119

2-2-1- ارتباط تصریحی……………………………………………………………………………………. 119

2-2-2- ارتباط اشاری……………………………………………………………………………………….. 121

2-2-3- ارتباط تأویلی……………………………………………………………………………………….. 122

2-2-3-1- آیه «بَقِیَّتُ اللَّهِ..»…………………………………………………………………………….. 123

2-2-3-2- آیه «إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ..»………………………………….. 125

2-2-3-3- آیه «فَبَدَّلَ الَّذینَ ظَلَمُوا..»………………………………………………………………… 126

2-2-3-4- آیه «..وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشیدٍ»………………………………………………………. 127

2-3- گونه‏های استدلال به قصص قرآن در مباحث کلامی امامت………………………………… 128

2-3-1- جواب نقضی……………………………………………………………………………………….. 128

2-3-2- جواب حلی…………………………………………………………………………………………. 129

2-3-3- مفهوم اولویت………………………………………………………………………………………. 130

فصل سوم: جایگاه امامت در قصص قرآن و چگونگی استدلال علماء امامیه بر آن

3-1- شرایط امامت………………………………………………………………………………………… 133

3-1-1- اختصاص حق تعیین امام به خداوند………………………………………………………… 133

3-1-1-1- آیات جعل «خلیفة»………………………………………………………………………… 136

3-1-1-2- آیات جعل «امام»…………………………………………………………………………… 137

3-1-1-3- آیات منصب «وزارت»……………………………………………………………………. 138

3-1-1-4- آیات «اختیار»……………………………………………………………………………….. 138

3-1-1-5- آیات «اصطفاء» و «اجتباء»………………………………………………………………. 140

3-1-1-6- آیات اعطاء مقام «نبوت» و «رسالت»………………………………………………… 142

3-1-1-7- آیات «مکنت دادن» و «اعطاء ملک»………………………………………………….. 143

3-1-2- وجوب نص بر امام……………………………………………………………………………….. 144

3-1-2-1- نص در مورد خلافت هارون…………………………………………………………… 144

3-1-2-2- نص بر فرمانروایی طالوت………………………………………………………………. 145

3-1-2-3- عنصر وصیت در سیره انبیاء الهی…………………………………………………….. 147

3-1-3- علم و شجاعت از شرایط خلافت و امامت……………………………………………….. 152

3-1-3-1- قصه حضرت آدم(ع) و تعلیم أسماء…………………………………………………. 152

3-1-3-2- قصه طالوت………………………………………………………………………………….. 154

3-1-4- عصمت امام…………………………………………………………………………………………. 156

3-1-4-1- آیات قصص بیانگر عصمت امام……………………………………………………… 156

3-1-4-1-1- آیات استخلاف آدم(ع)…………………………………………………………… 157

3-1-4-1-2- آیه ابتلاء ابراهیم(ع)……………………………………………………………….. 158

3-1-4-1-3- آیه «وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا..»…………………………………………. 162

3-1-4-1-4- آیه «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‏ آدَمَ وَ نُوحاً..»…………………………………………….. 165

3-1-4-1-5- آیه اقتداء به هدایت انبیاء………………………………………………………… 166

3-1-4-2- خاستگاه و سرچشمه عصمت…………………………………………………………. 167

3-1-4-2-1- آیه سبب موهبت امامت…………………………………………………………. 167

3-1-4-2-2- آیه برهان رب……………………………………………………………………….. 168

3-1-4-2-3- آیات استخلاف آدم(ع) و تعلیم أسماء………………………………………. 170

3-1-5- صدور معجزه از امام……………………………………………………………………………… 171

3-1-5-1- اصطلاح معجزه و تفاوت آن با کرامت……………………………………………… 171

3-1-5-2- جایگاه معجزة در منظومه فکری امامیة……………………………………………… 175

3-1-5-3- کارکرد معجزة در منظومه فکری امامیة……………………………………………… 176

3-1-5-4- عدم انحصار معجزه به انبیاء……………………………………………………………. 177

3-1-5-5- استناد به صدور خرق عادت از طالوت…………………………………………….. 182

3-1-6- محدَّث بودن امام…………………………………………………………………………………… 184

3-2- وراثت و مصلحت الهی در تعیین امام………………………………………………………………. 192

3-3- ضرورت مستمر وجود خلیفه و امام در زمین تا قیامت………………………………………. 200

3-3-1- آیات استخلاف آدم و تعلیم اسماء…………………………………………………………… 200

3-3-2- آیات نجات انبیاء و پیروان آنان………………………………………………………………. 202

3-4- وجود صفات مستخلف در خلیفه و امام………………………………………………………….. 204

3-5- برتری انبیاء و حجج الهی بر فرشتگان…………………………………………………………….. 205

3-6- تقدم وجود خلیفه بر دیگران………………………………………………………………………….. 206

3-7- امامت و هدایت به امر…………………………………………………………………………………… 207

3-8- سبب موهبت امامت………………………………………………………………………………………. 209

3-9- امکان تصدی مقام امامت در کودکی………………………………………………………………… 210

3-10- رجعت………………………………………………………………………………………………………. 215

-10-1- امکان رجعت بر پایه قصص قرآن……………………………………………………………. 215

3-10-2- رجعت بر پایه آیات استخلاف……………………………………………………………… 217

3-10-3- آیه «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ..»…………………………….. 218

3-11- توسل و استغاثه………………………………………………………………………………………….. 222

3-11-1- توسل حضرت آدم(ع)…………………………………………………………………………. 222

3-11-2- حضرت یوسف(ع) و درخواست از ساقی پادشاه در زندان……………………….. 223

3-11-3- استغاثه فرزندان یعقوب(ع) به یوسف(ع)……………………………………………….. 224

3-11-4- توسل فرزندان حضرت یعقوب(ع) به پدر………………………………………………. 226

3-11-5- توسل و استغاثة فرعونیان و بنی اسرائیل به حضرت موسی(ع)………………….. 226

3-11-5-1- درخواست برداشتن رجز………………………………………………………………. 226

3-11-5-2- درخواست آب……………………………………………………………………………. 227

3-11-5-3- درخواست طعام………………………………………………………………………….. 228

3-12- تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان………………………………………………………………… 229

3-12-1- تبرک به مقام ابراهیم(ع)……………………………………………………………………….. 229

3-12-2- پیراهن یوسف(ع) و بازگشت بینایى یعقوب(ع)……………………………………….‏ 230

3-12-3- تبرک جستن به تابوت در بنی إسرائیل…………………………………………………… 231

3-12-4- تبرک جستن به جایگاه اصحاب کهف…………………………………………………… 233

3-12-5- مبارک بودن حضرت عیسی(ع)…………………………………………………………….. 234

3-13- زیارت معصومان(ع)…………………………………………………………………………………… 235

3-13-1- دعاء حضرت ابراهیم(ع)……………………………………………………………………… 235

3-13-2- دعوت مردم به حج توسط حضرت ابراهیم(ع)……………………………………….. 238

3-13-3- مزار اصحاب کهف……………………………………………………………………………… 240

3-14- شفاعت………………………………………………………………………………………………. 241

3-14-1- شفاعت حضرت نوح(ع) برای پسرش…………………………………………………… 242

3-14-2- شفاعت حضرت ابراهیم(ع) برای قوم حضرت لوط(ع)……………………………. 242

3-14-3- درخواست آمرزش حضرت ابراهیم(ع) برای آزر…………………………………….. 244

3-14-4- درخواست آمرزش حضرت نوح(ع) برای پدر و مادر و مؤمنان…………………. 245

3-14-5- درخواست آمرزش حضرت ابراهیم(ع) برای پدر و مادر…………………………… 246

3-14-6- آمرزش طلبی حضرت موسی(ع) برای خود و برادرش…………………………….. 246

فصل چهارم: مباحث مهدویت در قصص قرآن

4-1- امکان پنهانی بودن ولادت امام عصر(ع)…………………………………………………………… 248

4-1-1- ولادت پنهانی حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع)……………………………… 248

4-1-2- انکار امام عصر(ع) توسط عموی حضرت………………………………………………… 249

4-2- امکان تصدی مقام امامت در کودکی………………………………………………………………… 249

4-3- غیبت حضرت مهدی(ع)……………………………………………………………………………….. 252

4-3-1- شبهه ناروایی غیبت برای امام………………………………………………………………….. 252

4-3-2- آیا غیبت خلاف عادت است………………………………………………………………….. 255

4-3-3- حکمت غیبت………………………………………………………………………………………. 258

4-3-4- رؤیت امام عصر(ع) بى‏آنکه شناخته شود………………………………………………….. 265

4-4- طول عمر امام عصر(ع)………………………………………………………………………………….. 267

4-5- پایایی دوران جوانی امام عصر(ع)…………………………………………………………………… 269

4-5-1- قصه اصحاب کهف……………………………………………………………………………….. 271

4-5-2- ماجرای عزیر(ع)…………………………………………………………………………………… 271

4-6- صدور معجزه در وقت ظهور………………………………………………………………………….. 274

4-7- حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)…………………………………………………………………. 277

4-8- آداب انتظار………………………………………………………………………………………………….. 279

4-8-1- صبر جمیل داشتن…………………………………………………………………………………. 280

4-8-2- امیدواری به امر فرج……………………………………………………………………………… 280

4-8-3- غیبت را ناشی از علم و حكمت خداوند دانستن……………………………………….. 280

4-8-4- تأثر و اندوه در فراق و اشتیاق…………………………………………………………………. 281

4-8-5- به یاد امام عصر(ع) بودن………………………………………………………………………… 282

4-8-6- شكوه از غیبت به نزد خدا، مناجات و دعا………………………………………………… 284

4-8-7- اقدام عملی همراه با امیدواری به وصال……………………………………………………. 286

نتایج و یافته‏ها‌‏………………………………………………………………………………………. 287

فهرست منابع………………………………………………………………………………………… 289

چکیده:

قصص قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی با رویکردهای تاریخی، جغرافیایی، زیبایی شناسی و اعجاز بیانی در این موضوع سامان یافته است. در این میان بعد کلامی آن به ویژه در مسائل کلامی امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است که حجم بسیار آیات قصص، هدفمندی قرآن در بیان قصص و جدایی ناپذیری سنت های الهی از قصص قرآن، تناسب معنایی آیات قصص و غیر قصص به ویژه در موضوع امامت و استنباط کلامی مباحث امامت از قصص قرآن در روایات پیامبر و ائمه اطهار(ع)، اصحاب ایشان، و آراء تفسیری دانشمندان امامیه و اهل سنت ضرورت پژوهش در این زمینه را نمایان می سازد.

لذا این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه تحقیق کتابخانه‏ا‏ی در منابع روایی، تفسیری، کلامی و علوم قرآنی فریقین سامان یافته، در تبیین و تنقیح قلمرو استنباط کلامی در نظر دارد که بر اساس ظهور و سیاق آیات قصص و روایات کلامی پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) در باب قصص قرآن، و با بررسی آراء کلامی متکلمان، مفسران و محدثان إمامی از قصص قرآن در موضوع امامت، میزان و درجه کارآمدی تمسک به کتاب الهی در استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه امامت و در نهایت جایگاه ویژه استناد به قصص قرآن در اثبات مباحث کلامی امامت را به عنوان یکی از شیوه های کارآمد کلامی نشان دهد.

ضرورت وجود خلیفه و امام در زمین تا روز قیامت، شروط امامت(اعم از اختصاص تعیین امام به خداوند، وجوب نص بر امام، علم و شجاعت از شروط خلافت و امامت، عصمت، صدور معجزه، محدَّث بودن)، وجود صفات خداوند در امام، تقدم وجود خلیفه بر دیگران، هدایت به امر از شؤون امامت، امکان تصدی مقام امامت در کودکی، رجعت، توسل، تبرک جستن به اولیاء و آثار ایشان، زیارت معصومان(ع) و شفاعت مهمترین مباحث کلامی امامت در استنباط از قصص قرآن مى‏باشد. افزون بر اینکه پنهانی بودن ماجرای ولادت امام عصر(ع)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیبت، طول عمر، بقاء بر شباب، صدور معجزه، حکومت عدل جهانی و آداب انتظار از مهمترین مباحث کلامی مهدویت در قصص قرآن بشمار مى‏رود. بررسی مبانی عمومی در استنباط از قرآن و نیز مبانی تخصصی در استنباط کلامی از قصص قرآن از دیگر مباحث این نوشتار بشمار می رود.

مقدمه:

موضوع امامت یکی از مهترین مباحث کلامی است که از جایگاه ویژه ای در میان مسلمانان برخوردار است لذا پژوهش های بسیاری پیرامون آن سامان یافته است که در میان این آثار به ظرفیت قصص قرآن در استنباط کلامی مسائل امامت کمتر مورد توجه قرار گرفته که در این نوشتار به این موضوع خواهیم پرداخت.

اما ارائه مبانی تخصصی استنباط کلامی از آیات قصص و نیز تبیین گونه های ارتباط قصص با مسائل کلامی امامت و نیز گونه های استدلال به قصص قرآن و نیز ارائه دیدگاه تفسیری-کلامی در آیاتی که کمتر مورد توجه مفسران قرار گرفته و نیز مطالعات میدانی از مهمترین سختی های فراروی این نوشتار بوده است که الطاف الهی و استمداد از معصومان(ع) این سختی ها را هموار نمود و در نهایت این اثر سامان یافت.

کلیات

1- تعریف مسأله و تبیین موضوع

قصص قرآن از دیرباز مورد توجه مفسران، محدثان و دانشمندان علوم قرآنی بوده و از ابعاد گوناگون پژوهش‏های متنوعی در این موضوع سامان یافته است برخی از این آثار روایی و برخی ناظر به ابعاد تاریخی و جغرافیایی قصص قرآن است و برخی دیگر مربوط به ابعاد زیبایی شناسی قصص قرآن و ابعاد هنری و اعجاز بیانی آن است.

از سوی دیگر هر یک مفسران باتوجه به رویکرد تفسیری خویش در ذیل آیات قصص به تفسیر آن پرداخته‏ا‏ند. در برخی از تفاسیر اهل سنت غالباً به جزئیات قصص پرداخته‏ا‏ند مانند «جامع البیان» طبری(د 310ق)، «لطائف الاشارات»‏ قشیری(د 465ق)، «الجامع لأحکام القرآن» قرطبی(د 671ق)، «الدر المنثور» سیوطی(د 911ق) که در ذیل قصص روایات متعددی دیده مى‏شود، که جزئیات گوناگونی از قصص قرآن در آن بیان شده که برخی از آنها از قبیل إسرائیلیات و روایات غیر معتبر به شمار مى‏رود و چه بسا خالی از ابعاد هدایتی و تربیتی باشد.[1]                         

در این میان یکی از موضوعات اساسی در تفسیر قرآن، ابعاد کلامی و جنبه‏های استنباط کلامی از قصص قرآن در حوزه مباحث «امامت» است. لذا موارد گوناگونی مى‏توان یافت که مفسران امامی در تفسیر برخی آیات قصص نکات قابل توجهی از مباحث «امامت پژوهی» در استنباط از آن قصص بیان کرده‏ا‏ند، در آثار کلامی امامیه در مباحث «امامت» نیز اهتمام بسیاری نسبت به تفاسیر امامیه، در استنباط کلامی به آیات دیده مى‏شود. از سوی دیگر تأمل در روایات تفسیری اهل بیت(ع) در باب قصص قرآن نشان مى‏دهد که یکی از مهمترین شیوه‏های اهل بیت(ع) در تبلیغ امامت و تبیین ابعاد گوناگون آن و نیز در پاسخگویی به شبهات شیعیان و در احتجاج با مخالفان این است که به قصص قرآن در مسائل کلامی «امامت» استناد بسیاری داشته‏ا‏ند. نمونه‏های متعددی از روایات رسول خدا(ص) در آثار روایی امامیه و اهل سنت و نیز روایات بسیاری از اهل بیت(ع) در آثار روایی و تفسیری امامیه شاهد این مدعاست حتی برخی از اصحاب معصومان(ع) در مناظرات و احتجاجات خویش با مخالفان از این شیوه بهره جسته‏ا‏ند. در آثار کلامی متقدم و متأخر امامیه نیز این شیوه از جایگاه ویژه‏ا‏ی برخوردار است.

از سوی دیگر دانشمندان اهل سنت در تفاسیر و کتب علوم قرآنی و تک نگاری‏های خویش در باب قصص قرآن، تنها به ابعاد زیبایی شناسی قصص قرآن و ابعاد هنری و اعجاز بیانی آن پرداخته‏ا‏ند و غالباً به ارتباط آن با مباحث امامت اشاره‏ا‏ی نکرده‏ا‏ند. ایشان در مباحث پیرامون «اهداف، اغراض و رسالت قصص قرآن» نیز مباحثی از قبیل تسلی دادن به رسول خدا(ص) و مؤمنان، عبرت از امت‏های پیشین، تثبیت روح ایمان در مسلمانان و مطالبی این چنین بیان کرده‏ا‏ند و غالباً اشاره‏ا‏ی به ابعاد استنباطی مباحث امامت از قصص قرآن نداشته‏ا‏ند، این امر عجیبی نیست چراکه در خصوص امامت تفاوتی اساسی در مبانی کلامی با امامیه دارند اما تعجب اینجاست که برخی آثار علوم قرآنی و تک نگاری‏های امامیه در باب قصص قرآن، نیز کمتر اشاره‏ا‏ی به «مباحث امامت» دیده مى‏شود و غالباً متأثر از همان دیدگاه‏های علوم قرآنی دانشمندان اهل سنت هستند. از سوی دیگر آثاری با موضوع «امامت در قرآن» که در دوران معاصر نگاشته شده غالباً به آیات معروفی چون آیه ولایت، آیه إطاعت از اولی الأمر، آیه تطهیر، آیه إکمال، و آیاتی از این قبیل إشاره کرده‏ا‏ند و به بهره‏های کلامی از قصص قرآن در مسائل امامت کمتر توجه کرده‏ا‏ند. لذا امامت پژوهی در قصص قرآن و به تعبیر دیگر تبیین جایگاه قصص قرآن در استنباط کلامی در موضوع امامت یکی از خلاهای اساسی در حوزه مطالعات میان رشته‏ای رشته‏های علوم قرآنی، تفسیر قرآن و علم کلام است. البته قرار نیست که در این رساله در هر موضوعی همه استدلالها را ذکر کنیم به عنوان مثال در بحث عصمت، ادله قرآنی، روایی، عقلی و موارد دیگر را مطرح کنیم یا در مسأله طول عمر ادله عقلی، علمی، قرآنی و روایی را مورد بررسی قرار دهیم زیرا این خروج از موضوع محسوب مى‏شود. رسالت اصلی این رساله مشخص کردن بخشی از ظرفیت‏ها‌‏ی قصص قرآن در زمینه استدلالهای قرآنی مربوط به مسائل اساسی امامت و مهدویت است تا اگر از امامت سخن مى‏گوییم از این ظرفیت عالی غافل نمانیم.

2- ضرورت تحقیق و هدف

توجه به نکات زیر بر لزوم و ضرورت پژوهش در این موضوع مى‏افزاید.

أ- توجه به حجم قابل توجه قصص قرآن و ضرورت نگاه نو به قصص قرآن در استنباط مباحث امامت و مهدویت

ب- با استناد به قصص قرآن کریم در تبیین مباحث امامت و مهدویت و پاسخگویی به مهمترین شبهاتی که از دیرباز تاکنون وجود داشته است، مى‏توان پاسخ داد به ویژه در مقام احتجاج با اهل سنت و با آنان که روایات امامیه را نمى‏پذیرند.

ج- إرائه یکی از شیوه‏های اهل بیت(ع) در تبلیغ و احتجاج با مخالفان

7- جنبه نوآوری تحقیق.. 5

8- روش انجام  تحقیق.. 5

9- مفاهیم. 5

1-9- سیره 5

7- جنبه نوآوری تحقیق.. 5

8- روش انجام  تحقیق.. 5

9- مفاهیم. 5

1-9- سیره 5

2-9- سیاست… 6

1-2-9- مفهوم لغوی سیاست… 6

2-2-9- مفهوم اصطلاحی سیاست: 7

3-2-9- تعریف خاص سیاست… 9

4-2-9- سیاست در فرهنگ اسلامی.. 9

3-9- سیره سیاسی.. 11

10- سازماندهی تحقیق.. 11

فصل اول: کلیات و چارچوب نظری.. 13

مقدمه فصل اول. 14

1-1- محیط پیدایش اسلام. 15

1-1-1- وضعیت شبه جزیره عربستان. 15

1-1-1-1- مفهوم جاهلیت و ویژگی‌های آن. 15

2-1-1-1- اوضاع جغرافیایی عربستان. 20

3-1-1-1- اوضاع فرهنگی عربستان. 24

4-1-1-1- اوضاع اقتصادی عربستان. 27

5-1-1-1- اوضاع سیاسی و مذهبی عربستان. 28

1-5-1-1-1- اوضاع سیاسی عربستان. 28

2-5-1-1-1- اوضاع مذهبی عربستان. 32

2-1-1- وضعیت ادیان الهی در شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام. 34

1-2-1-1- وضعیت دین مسیحیت… 34

2-2-1-1- وضعیت دین یهود. 37

3-1-1- وضعیت سیاسی جهان در آستانه ظهور اسلام. 39

1-3-1-1- دولت فارس به هنگام ظهور اسلام. 40

2-3-1-1- امپراطوری روم. 44

2-1- چارچوب نظری.. 45

جمع بندی فصل اول. 48

فصل دوم: راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشکیل حکومت… 50

مقدمه فصل دوم. 51

1-2- موقعیت شبه جزیره عربستان در زمان بعثت پیامبر (ص) 52

2-2- شرایط شکل گیری انقلاب… 53

1-2-2- ویژگیهای پیامبر(ص) به عنوان رهبر انقلاب… 54

3-2-2- ایدئولوژی اسلامی.. 57

3-2- راهبردفرهنگی پیامبر(ص) 58

1-3-2- تربیت انسان. 58

1-1-3-2- اصل رهایی انسان از ذلت و خواری.. 63

2-1-3-2- اصل برابری و تساوی.. 64

3-1-3-2- کرامت ارزشی انسان. 64

2-3-2- رفتار پیامبر(ص) در مقابل قریش در مکه. 65

4-2- راهبرد سیاسی پیامبر(ص) 73

1-4-2- انتخاب مرکز حکومت… 73

2-4-2- بیعت… 76

1-2-4-2- بیعت عشیره 79

2-2-4-2- بیعت عقبه اول. 79

 

3-2-4-2- بیعت عقبه دوّم. 79

4-2-4-2- بیعت رضوان. 80

5-2-4-2- بیعت نساء. 81

6-2-4-2- بیعت غدیر. 82

3-4-2- انتخاب مسجد به عنوان پایگاه حکومت… 83

4-4-2- ایجاد نظام برادری.. 84

5-4-2- تدوین قانون اساسی مدینه. 85

6-4-2- تعیین مرز مدینه. 89

7-4-2- سازماندهی نظام اداری.. 89

1-7-4-2- کار. 90

2-7-4-2- علم و قدرت و شایستگی.. 90

3-7-4-2- مساوات… 90

4-7-4-2- انتخاب والیان و فرماندهان و کارگزاران. 91

8-4-2- گسترش دعوت اسلامی.. 92

5-2- راهبرد امنیتی پیامبر (ص) 93

1-5-2- انعقاد پیمان های سیاسی.. 93

2-5-2- تشکیل نیروی نظامی……………………………………………………………………. 96

3-5-2- برقراری عدل و قسط.. 97

4-5-2- رفتار پیامبر (ص) در مقابل منافقان. 98

1-4-5-2- موعظه. 99

2-4-5-2- دعوت به تدبر در قرآن کریم. 99

3-4-5-2- انذار و تهدید. 99

4-4-5-2- مدارا 100

5-4-5-2- افشاگری.. 100

6-4-5-2- حذر (هوشیاری و احتیاط) 101

7-4-5-2- اعراض…. 101

8-4-5-2- غلظت… 101

9-4-5-2- جهاد. 102

جمع بندی فصل دوم. 103

فصل سوم: ساختار نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 104

مقدمه فصل سوم. 105

1-3- ضرورت تأسیس دولت اسلامی در سیره نبوی(ص) 106

1-1-3- تعریف دولت و حکومت… 106

2-1-3- ضرورت اصل حکومت… 109

3-1-3- ضرورت حکومت اسلامی.. 113

4-1-3- نسبت سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) از دیدگاه اندیشمندان اسلامی.. 118

5-1-3- تفکیک ناپذیری سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) 127

2- 3- مرزهای قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 134

3-3- عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 141

1-3-3- نهاد رهبری.. 141

2-3-3- دستگاه اداری.. 143

3-3- 3- دستگاه قضایی.. 143

4-3-3- دستگاه دبیرخانه. 144

5-3- 3- دستگاه اقتصادی.. 145

1-5-3-3- تشکیلات گردآوری زکات… 146

2-5-3-3- واگذاری منابع طبیعی.. 147

3-5-3-3- قراردادهای اقتصادی.. 147

4-5-3-3- کنترل بازار و تجارت: 147

6-3-3- دستگاه دیپلماسی.. 149

7-3-3- دستگاه نظامی.. 151

8-3-3- دستگاه آموزشی و تعلیمی.. 154

4-3- شبکه قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 155

1-4-3- اقلیت‌ها یا افرادی بی‌طرف… 156

2-4-3- حمایت کنندگان منفعل.. 163

1-2-4-3- مردان مسلمان خارج از دارالخلافه.. 164

2-2-4-3- زنان مسلمان. 168

3-4-3- فعالان سیاسی.. 175

1-3-4-3- جریان سیاسی مهاجران. 176

2- 3-4-3- جریان سیاسی انصار. 180

3- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌امیه. 182

4- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌هاشم: 182

جمع بندی فصل سوم. 184

فصل چهارم: کار ویژه‌های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 186

مقدمه فصل چهارم. 187

1-4- مرکز تصمیم‌گیری در سیره نبوی(ص) 188

1-1-4- نقش شورا در سیره نبوی(ص) 189

2-1-4- مشورت در سیره عملی رسول خدا(ص) 194

2-4- دامنه قدرت در سیره نبوی(ص) 203

1-2-4- ولایت تکوینی.. 203

2-2-4- ولایت تشریعی.. 205

3-2-4- ولایت بر حکومت… 207

3-4- جریان قدرت در سیره نبوی(ص) 211

1-3-4- منشأ قانون در دولت نبوی (ص) 211

2-3-4- جایگاه مردم در حکومت پیامبر(ص) 214

1-2-3-4- تعریف دموکراسی.. 215

2-2-3-4- اسلام و دموکراسی.. 216

3-2-3-4- نقش مردم در حکومت پیامبر(ص) 216

4-4- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 218

1-4-4- عملکرد پیامبر (ص) به عنوان رهبر مسلمانان. 219

2-4-4- عملکرد والیان حکومت نبوی(ص) 223

1-2-4-4- اصل امر به معروف و نهی از منکر. 223

2-2-4-4- اصل نصیحت… 224

جمع بندی فصل چهارم. 226

فصل پنجم: نتیجـه گیـری.. 228

1ـ کلیات و چارچوب نظری.. 229

2ـ راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشکیل حکومت: 230

3ـ ساختار نظام سیاسی نبوی (ص) 232

الف)ضرورت تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص) 232

ب) مرزهای قدرت در سیره نبوی (ص) 233

ج) عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 233

د) شبکه قدرت در سیره نبوی (ص) 234

4- کار ویژه های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 235

الف- مرکز تصمیم گیری در سیره نبوی (ص) 235

ب- دامنه قدرت در سیره نبوی (ص) 236

ج- جریان قدرت در سیره نبوی (ص) 237

د- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 237

فهرست منابع و مآخذ. 240

فهرست کتابها 240

فهرست مقالات… 247

نرم افزارها 250

نمایه. 252

2-9- سیاست… 6

1-2-9- مفهوم لغوی سیاست… 6

2-2-9- مفهوم اصطلاحی سیاست: 7

3-2-9- تعریف خاص سیاست… 9

4-2-9- سیاست در فرهنگ اسلامی.. 9

3-9- سیره سیاسی.. 11

10- سازماندهی تحقیق.. 11

فصل اول: کلیات و چارچوب نظری.. 13

مقدمه فصل اول. 14

1-1- محیط پیدایش اسلام. 15

1-1-1- وضعیت شبه جزیره عربستان. 15

1-1-1-1- مفهوم جاهلیت و ویژگی‌های آن. 15

2-1-1-1- اوضاع جغرافیایی عربستان. 20

3-1-1-1- اوضاع فرهنگی عربستان. 24

4-1-1-1- اوضاع اقتصادی عربستان. 27

5-1-1-1- اوضاع سیاسی و مذهبی عربستان. 28

1-5-1-1-1- اوضاع سیاسی عربستان. 28

2-5-1-1-1- اوضاع مذهبی عربستان. 32

2-1-1- وضعیت ادیان الهی در شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام. 34

1-2-1-1- وضعیت دین مسیحیت… 34

2-2-1-1- وضعیت دین یهود. 37

3-1-1- وضعیت سیاسی جهان در آستانه ظهور اسلام. 39

1-3-1-1- دولت فارس به هنگام ظهور اسلام. 40

2-3-1-1- امپراطوری روم. 44

2-1- چارچوب نظری.. 45

جمع بندی فصل اول. 48

فصل دوم: راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشکیل حکومت… 50

مقدمه فصل دوم. 51

1-2- موقعیت شبه جزیره عربستان در زمان بعثت پیامبر (ص) 52

2-2- شرایط شکل گیری انقلاب… 53

1-2-2- ویژگیهای پیامبر(ص) به عنوان رهبر انقلاب… 54

3-2-2- ایدئولوژی اسلامی.. 57

3-2- راهبردفرهنگی پیامبر(ص) 58

1-3-2- تربیت انسان. 58

1-1-3-2- اصل رهایی انسان از ذلت و خواری.. 63

2-1-3-2- اصل برابری و تساوی.. 64

3-1-3-2- کرامت ارزشی انسان. 64

2-3-2- رفتار پیامبر(ص) در مقابل قریش در مکه. 65

4-2- راهبرد سیاسی پیامبر(ص) 73

1-4-2- انتخاب مرکز حکومت… 73

2-4-2- بیعت… 76

1-2-4-2- بیعت عشیره 79

2-2-4-2- بیعت عقبه اول. 79

3-2-4-2- بیعت عقبه دوّم. 79

4-2-4-2- بیعت رضوان. 80

5-2-4-2- بیعت نساء. 81

6-2-4-2- بیعت غدیر. 82

3-4-2- انتخاب مسجد به عنوان پایگاه حکومت… 83

4-4-2- ایجاد نظام برادری.. 84

5-4-2- تدوین قانون اساسی مدینه. 85

6-4-2- تعیین مرز مدینه. 89

7-4-2- سازماندهی نظام اداری.. 89

1-7-4-2- کار. 90

2-7-4-2- علم و قدرت و شایستگی.. 90

3-7-4-2- مساوات… 90

4-7-4-2- انتخاب والیان و فرماندهان و کارگزاران. 91

8-4-2- گسترش دعوت اسلامی.. 92

5-2- راهبرد امنیتی پیامبر (ص) 93

1-5-2- انعقاد پیمان های سیاسی.. 93

2-5-2- تشکیل نیروی نظامی……………………………………………………………………. 96

3-5-2- برقراری عدل و قسط.. 97

4-5-2- رفتار پیامبر (ص) در مقابل منافقان. 98

1-4-5-2- موعظه. 99

2-4-5-2- دعوت به تدبر در قرآن کریم. 99

3-4-5-2- انذار و تهدید. 99

4-4-5-2- مدارا 100

5-4-5-2- افشاگری.. 100

6-4-5-2- حذر (هوشیاری و احتیاط) 101

7-4-5-2- اعراض…. 101

8-4-5-2- غلظت… 101

9-4-5-2- جهاد. 102

جمع بندی فصل دوم. 103

فصل سوم: ساختار نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 104

مقدمه فصل سوم. 105

1-3- ضرورت تأسیس دولت اسلامی در سیره نبوی(ص) 106

1-1-3- تعریف دولت و حکومت… 106

2-1-3- ضرورت اصل حکومت… 109

3-1-3- ضرورت حکومت اسلامی.. 113

4-1-3- نسبت سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) از دیدگاه اندیشمندان اسلامی.. 118

5-1-3- تفکیک ناپذیری سیاست و رسالت در سیره نبوی(ص) 127

2- 3- مرزهای قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 134

3-3- عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 141

1-3-3- نهاد رهبری.. 141

2-3-3- دستگاه اداری.. 143

3-3- 3- دستگاه قضایی.. 143

4-3-3- دستگاه دبیرخانه. 144

5-3- 3- دستگاه اقتصادی.. 145

1-5-3-3- تشکیلات گردآوری زکات… 146

2-5-3-3- واگذاری منابع طبیعی.. 147

3-5-3-3- قراردادهای اقتصادی.. 147

4-5-3-3- کنترل بازار و تجارت: 147

6-3-3- دستگاه دیپلماسی.. 149

7-3-3- دستگاه نظامی.. 151

8-3-3- دستگاه آموزشی و تعلیمی.. 154

4-3- شبکه قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص) 155

1-4-3- اقلیت‌ها یا افرادی بی‌طرف… 156

2-4-3- حمایت کنندگان منفعل.. 163

1-2-4-3- مردان مسلمان خارج از دارالخلافه.. 164

2-2-4-3- زنان مسلمان. 168

3-4-3- فعالان سیاسی.. 175

1-3-4-3- جریان سیاسی مهاجران. 176

2- 3-4-3- جریان سیاسی انصار. 180

3- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌امیه. 182

4- 3-4-3- جریان سیاسی بنی‌هاشم: 182

جمع بندی فصل سوم. 184

فصل چهارم: کار ویژه‌های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 186

مقدمه فصل چهارم. 187

1-4- مرکز تصمیم‌گیری در سیره نبوی(ص) 188

1-1-4- نقش شورا در سیره نبوی(ص) 189

2-1-4- مشورت در سیره عملی رسول خدا(ص) 194

2-4- دامنه قدرت در سیره نبوی(ص) 203

1-2-4- ولایت تکوینی.. 203

2-2-4- ولایت تشریعی.. 205

3-2-4- ولایت بر حکومت… 207

3-4- جریان قدرت در سیره نبوی(ص) 211

1-3-4- منشأ قانون در دولت نبوی (ص) 211

2-3-4- جایگاه مردم در حکومت پیامبر(ص) 214

1-2-3-4- تعریف دموکراسی.. 215

2-2-3-4- اسلام و دموکراسی.. 216

3-2-3-4- نقش مردم در حکومت پیامبر(ص) 216

4-4- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) 218

1-4-4- عملکرد پیامبر (ص) به عنوان رهبر مسلمانان. 219

2-4-4- عملکرد والیان حکومت نبوی(ص) 223

1-2-4-4- اصل امر به معروف و نهی از منکر. 223

2-2-4-4- اصل نصیحت… 224

جمع بندی فصل چهارم. 226

فصل پنجم: نتیجـه گیـری.. 228

1ـ کلیات و چارچوب نظری.. 229

2ـ راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشکیل حکومت: 230

3ـ ساختار نظام سیاسی نبوی (ص) 232

الف)ضرورت تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص) 232

ب) مرزهای قدرت در سیره نبوی (ص) 233

ج) عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 233

د) شبکه قدرت در سیره نبوی (ص) 234

4- کار ویژه های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 235

الف- مرکز تصمیم گیری در سیره نبوی (ص) 235

ب- دامنه قدرت در سیره نبوی (ص) 236

 

<a href="http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%aa%d8%a8%d9%8a%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d9%87-%d8%b3%d9%8a%d8%a7%d8%b3-2/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170858″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/8_001-300x173-300x173.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="173″ /></a>

 

ج- جریان قدرت در سیره نبوی (ص) 237

د- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) 237

فهرست منابع و مآخذ. 240

فهرست کتابها 240

فهرست مقالات… 247

نرم افزارها 250

نمایه. 252

1391 انجام گرفت. برداشت در زمان رسیدن فیزیولوژیکی انجام شد. قطر، ارتفاع و بیوماس گیاه اندازه گیری شد. با عبور دادن ساقه ها از غلتک حجم شربت و مقدار بریکس اندازه گیری شد. میزان اتانول بر اساس بیومس و مقدار بریکس به صورت نظری محاسبه شد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                     صفحه

فصل اول : مقدمه و بررسی منابع

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1
سورگوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..3
1-2-1 طبقه بندی علمی سورگوم ………………………………………………………………………………………………………6

1-2-2 طبقه بندی ژنتیکی سورگوم…………………………………………………………………………………………………….6

1-2-3 توصیف گیاه شناسی سورگوم…………………………………………………………………………………………………..6

1-2-4 انواع سورگوم……………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-2-5 سورگوم شیرین…………………………………………………………………………………………………………………………7

1-2-6 موارد مصرف سورگوم………………………………………………………………………………………………………………..8

1-2-7 اهمیت اقتصادی سورگوم………………………………………………………………………………………………………….9

1-2-8 فیزیولوژی سورگوم…………………………………………………………………………………………………………………10

1-2-9 زمان کشت……………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-2-10 زمان نگهداری ساقه پس از برداشت……………………………………………………………………………………11

1-2-11 میزان قند ساقه در اندام های مختلف سورگوم شیرین در مراحل مختلف رشد………………..12

1-3 کربوهیدرات ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-3-1 بیوسنتز ساکارز………………………………………………………………………………………………………………………14

1-3-2 ساکارز در گیاهان سه کربنه و چهار کربنه……………………………………………………………………………14

1-4- اهمیت نیتروژن برای گیاهان……………………………………………………………………………………………………………………15

1-4-1 نقش نیتروژن در رشد گیاه……………………………………………………………………………………………………16

1-4-2 اثر عناصر غذایی بر راندمان مصرف کود………………………………………………………………………………..18

عنوان                                                                                                                      صفحه

1-5 پساب یا   فاضلاب………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-5-1 پیشینه مصرف پساب ها و فاضلاب ها…………………………………………………………………………………..20

1-5-2 ویژگی پساب ها و فاضلاب ها………………………………………………………………………………………………..20

1-5-2-1 خصوصیات فیزیکی……………………………………………………………………………………………….20

1-5-2-2 خصوصیات شیمیایی و بیولوژیکی………………………………………………………………………..20

1-5-3 ترکیب فاضلاب……………………………………………………………………………………………………………………….21

1-5-4 انواع فاضلاب…………………………………………………………………………………………………………………………..21

1-5-5 کاربرد پساب در آبیاری و رعایت استاندارد های بین المللی…………………………………………………22

1-5-6 آبیاری گیاهان با پساب فاضلاب خانگی…………………………………………………………………………………22

1-5-7 آبیاری سورگوم با پساب فاضلاب…………………………………………………………………………………………..24

1-5-8 آبیاری با پساب و تأثیر آن بر خاک……………………………………………………………………………………….24

1-5-9 اثرات آبیاری با پساب بر عملکرد گیاه……………………………………………………………………………………25

1-6 فلزات سنگین………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

1-6-1 تعریف و رده بندی………………………………………………………………………………………………………………….25

1-6-2 آرسنیک………………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-6-3 جیوه……………………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-6-4 سرب……………………………………………………………………………………………………………………………………….27

1-6-5 کادمیوم…………………………………………………………………………………………………………………………………..27

1-6-6 نیکل………………………………………………………………………………………………………………………………………..28

1-6-7 منابع فلزات سنگین در خاک…………………………………………………………………………………………………29

1-7 گیاه پالایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..30

1-7-1 تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………………….31

عنوان                                                                                                                      صفحه

1-7-2 مزایا و معایب گیاه پالایی فلزات سنگین……………………………………………………………………………….32

1-7-3 گیاهان پالایش کننده…………………………………………………………………………………………………………….32

1-7-4 تیره های گیاهی و انباشت فلزات…………………………………………………………………………………………..33

1-7-5 کاربرد گیاهان بیش انباشتگر در گیاه پالایی…………………………………………………………………………33

1-7-6 مصرف تولیدات گیاه پالایی……………………………………………………………………………………………………34

1-7-7 آینده گیاه پالایی …………………………………………………………………………………………………………………..34

1-8 اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

فصل دوم : مواد و روش­ها

2-1 عملیات مزرعه ای……………………………………………………………………………………………………………………………………….36

2-2 مراحل تصفیه فاضلاب…………………………………………………………………………………………………………………………………36

2-3 مراحل برداشت و اندازه گیری پارامتر های رشد………………………………………………………………………………………..38

2-4 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین……………………………………………………………………………………………..39

2-4-1 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین نمونه گیاهی…………………………………………………………….39

2-4-2 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین نمونه خاک……………………………………………………………….39

2-5 انجام آزمایشات جهت بررسی کلی فرم کل و مدفوعی………………………………………………………………………………40

2-5-1 انجام آزمایشات جهت بررسی کلی فرم های موجود در نمونه خاک و گیاه…………………………………..40

2-5-2 ساخت بافر فسفات…………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-5-3 انجام آزمایش MPN یا روش تخمیر لوله ای…………………………………………………………………………………..41

2-5-3-1 آزمایش احتمالی………………………………………………………………………………………………………………..41

2-5-3-2 آزمایش تأییدی………………………………………………………………………………………………………………….42

2-5-3-3 آزمایش تکمیلی…………………………………………………………………………………………………………………43

عنوان                                                                                                                                      صفحه

2-5-4 رنگ آمیزی گرم……………………………………………………………………………………………………………………………….43

2-5-4-1 روش رنگ آمیزی گرم……………………………………………………………………………………………………….43

فصل سوم : نتایج

3-1 پارامتر های رشد گیاه…………………………………………………………………………………………………………………………………45

3-1-1 بیوماس……………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-1-2 قطر ساقه………………………………………………………………………………………………………………………………………….47

3-1-3 ارتفاع ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-1-4 درصد قند…………………………………………………………………………………………………………………………………………52

3-1-5 حجم شربت ساقه…………………………………………………………………………………………………………………………….55

3-1-6 اتانول…………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-2 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین در خاک و گیاه……………………………………………………………………………….60

3-2-1 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین موجود درخاک قبل از کشت و حاک بعد از برداشت…………60

3-2-1-1 کادمیوم، سرب و نیکل………………………………………………………………………………………………………60

3-2-2 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین موجود در گیاه…………………………………………………………………….63

3-2-2-1 دانه……………………………………………………………………………………………………………………………………..63

3-2-2-2 ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………65

3-2-2-3 برگ…………………………………………………………………………………………………………………………………….67

3-3 نتایج مربوط به تعداد باکتری های کلی فرم کل موجود در گیاه سورگوم…………………………………………………69

3-3-1 نتایج مربوط به تعداد احتمالی کلی فرم کل در آزمایشMPN در گیاه سورگوم……………………………69

3-3-1-1 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..69

3-3-1-2 گیاهان ضدعفونی سطحی نشده ………………………………………………………………………………………71

عنوان                                                                                                                      صفحه

3-3-2 نتایج مربوط به تعداد تأییدی کلی فرم مدفوعی در آزمایشMPN در گیاه سورگوم……………………..76

3-3-2-1 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..76

3-3-2-2 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..79

3-3-3 نتایج مربوط به مرحله تکمیلی آزمایشMPN کلی فرم در گیاه سورگوم………………………………………83

3-4 نتایج مربوط به تعداد باکتری های کلی فرم کل در خاک های کشت سورگوم………………………………………..84

3-4-1 نتایج مربوط به تعداد احتمالی کلی فرم کل در آزمایشMPN در خاک آزمایش………………………….84

3-4-2 نتایج مربوط به تعداد تأییدی کلی فرم مدفوعی در آزمایشMPN در خاک آزمایش……………………86

3-4-3 نتایج مربوط به مرحله تکمیلی آزمایشMPN در خاک آزمایش……………………………………………………87

فصل چهارم : بحث و نتیجه گیری

4-1 بررسی پارامتر های رشد در اثر تیمار های مختلف کود ازت…………………………………………………………………….89

4-2 بررسی پارامتر های رشد در اثر آبیاری با فاضلاب……………………………………………………………………………………..91

4-3 بررسی پارامتر های رشد در اثر همزمان کود اوره و فاضلاب…………………………………………………………………….91

4-4 میزان فلزات سنگین در خاک و قسمت های مختلف گیاه در اثر آبیاری با فاضلاب………………………………..92

4-4-1 غلظت کادمیوم در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………….93

4-4-2 غلظت سرب در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………………93

4-4-3 غلظت نیکل در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………………94

4-5 بررسی میزان کلی فرم کل و مدفوعی در گیاه در اثر آبیاری با فاضلاب……………………………………………………96

4-6 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..99

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….100

فهرست شکل­ها

 عنوان                                                                                                                      صفحه

شکل 3-1 اثر کود اوره بر بیوماس سورگوم شیرین……………………………………………………………………………………………46

شکل 3 -2 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر بیوماس سورگوم شیرین……………………………………………..47

شکل 3-3 اثر کود اوره بر قطر ساقه سورگوم شیرین………………………………………………………………………………………..49

شکل 3 -4 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر قطر سورگوم شیرین………………………………………………….. 50

شکل 3-5 اثر کود اوره بر ارتفاع ساقه سورگوم شیرین……………………………………………………………………………………..51

شکل 3 -6 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر ارتفاع سورگوم شیرین…………………………………………………52

شکل 3-7 اثر کود اوره بر قند ساقه سورگوم شیرین…………………………………………………………………………………………54

شکل 3 -8 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر قند ساقه سورگوم شیرین……………………………………………55

شکل 3-9 اثر کود اوره بر حجم شربت ساقه سورگوم

شیرین……………………………………………………………………………56

شکل 3 -10 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر حجم شربت سورگوم شیرین……………………………………57

شکل 3-11 اثر کود اوره براتانول ساقه سورگوم شیرین…………………………………………………………………………………….59

شکل 3 -12 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر اتانول ساقه سورگوم شیرین……………………………………..60

شکل 3 -13 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین  در خاک کشت گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..62

شکل 3 -14 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در قسمت دانه گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

شکل 3 -15 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین  در قسمت ساقه گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..66

شکل 3 -16 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در قسمت برگ گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

شکل 3 -17 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی شدند)……………………………………..71

عنوان                                                                                                                                      صفحه

شکل 3 -18 مقایسه تعداد باکتری های  کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی نشدند)…………………………………….74

شکل 3 -19 مقایسه تعدادباکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های ساقه خشک شده و مغز ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………………………………………………………………..76

شکل 3 -20 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی شدند)………………………..78

شکل 3 -21 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی نشدند)………………………81

شکل 3 -22 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های ساقه خشک شده و مغز ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………83

شکل3-23 تصاویر مربوط به کلی فرم های موجود در ساقه خشک شده و برگ ضدعفونی نشده…………………..84

شکل3-24 تصویر مربوط به کلی فرم ها درنمونه های ساقه خشک شده و برگ ضدعفونی نشده…………………..84

شکل 3 -25 مقایسه مجموع تعداد باکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های خاک تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….85

شکل 3 -26 مقایسه مجموع تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های خاک تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..87

شکل3-27 تصاویر مربوط به کلی فرم های موجود در خاک آبیاری شده با فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه شده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

شکل3-28 تصویر مربوط به کلی فرم ها در نمونه های خاک آبیاری شده با فاضلاب……………………………………..88

فهرست جدول

 عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول 1-1 مقایسه نیشکر، چغندرقند و سورگوم شیرین در ایران………………………………………………………………………2

جدول 1-2 میزان سطح زیرکشت و تولید سورگوم در برخی کشورهای جهان در سال 1998………………………….4

جدول 1-3 میزان سطح زیرکشت و تولید سورگوم در برخی استان های کشور در سال 1387………………………..5

جدول 1-4 رده بندی گیاه سورگوم………………………………………………………………………………………………………………………6

جدول 1-5 فراوانی جنس های باکتریایی شناسایی شده میان کلی فرم کل و مدفوعی از کاهو و اسفناج………23

جدول 1-6 طیف غلظت های خاک و راهنمای قانونی برای برخی فلزات سمی……………………………………………….30

جدول 1-7 عوامل مؤثر بر قابلیت دسترسی زیستی فلزات………………………………………………………………………………..33

جدول 2-1 خصوصیات کمی و کیفی خاک مورد استفاده در این آزمایش……………………………………………………….37

جدول 2-2 میانگین تعداد باکتری E.coli و pH در آب و پساب های استفاده شده در تیمارها………………………38

جدول 2-3 خصوصیات کیفی و کمی در سه نوع آب مورد استفاده در آبیاری…………………………………………………38

جدول 3-1 تجزیه واریانس بیوماس گیاه……………………………………………………………………………………………………………45

جدول 3-2 مقایسه بیوماس سورگوم شیرین تحت اثردو كیفیت آب آبیاری…………………………………………………….46

جدول 3-3 تجزیه واریانس قطر ساقه گیاه…………………………………………………………………………………………………………48

جدول 3-4 مقایسه قطر ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………………………..48

جدول 3-5 تجزیه واریانس ارتفاع ساقه گیاه……………………………………………………………………………………………………..50

جدول 3-6 مقایسه ارتفاع ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………..51

جدول 3-7 تجزیه واریانس درصد قند ساقه گیاه………………………………………………………………………………………………53

جدول 3-8 مقایسه درصد قند ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………..53

جدول 3-9 تجزیه واریانس حجم شربت ساقه……………………………………………………………………………………………………55

جدول 3-10 مقایسه حجم شربت ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………..56

عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول 3-11 تجزیه واریانس اتانول گیاه…………………………………………………………………………………………………………….58

جدول 3-12 مقایسه اتانول ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………..58

جدول 3-13 تحلیل واریانس کادمیوم در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..61

جدول 3-14 تحلیل واریانس سرب موجود در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول 3-15 تحلیل واریانس  نیکل موجود در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

جدول 3-16 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………….63

جدول 3-17 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………63

جدول 3-18 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………64

جدول 3-19 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………..65

جدول 3-20 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….65

جدول 3-21 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….66

جدول 3-22 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………..67

جدول 3-23 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….67

جدول 3-24 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری……………………..68

جدول 3-25 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در دانه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69

جدول 3-26 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

جدول 3-27 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در برگ گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول 3-28 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در برگ گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….72

جدول 3-29 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….72

جدول 3-30 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در دانه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

جدول 3-31 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (خشک شده در آون)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..74

جدول 3-32 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در مغز ساقه گیاهان…………………………..75

جدول 3-33 تحلیل واریانس  میزان کلی فرم مدفوعی موجود در دانه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 3-34 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 3-35 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در برگ گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول 3-36 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در دانه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….79

جدول 3-37 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

جدول 3-38 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در برگ گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

جدول 3-39 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (خشک شده در آون)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..82

جدول 3-40 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در مغز ساقه گیاهان………………………………………..82

جدول 3-41 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل در خاک بعد از برداشت و خاک قبل از کشت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

جدول 3-42 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم مدفوعی در خاک بعد از برداشت و خاک قبل از کشت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

1-1- مقدمه
در حال حاضر با جمعیت رو به رشد، روند کاهشی زمین های زراعی و افزایش تقاضا برای غذا و  سوخت های زیستی، جهان نمی­تواند با گسترش شمار سطوح برداشت نیازهای جمعیت رو به رشد را تأمین کند(Wurth, 2003). استفاده از ژنتیک برای بهبود بهره وری محصول، ترویج حفاظت و مدیریت خاک و استفاده ازمحصولات کشاورزی پر بازده ضروری است. بر اساس پیش بینی­ها تا سال ۲۰۳0 میلادی، با رشد جمعیت جهان، نه تنها تقاضا برای مواد غذایی 50 درصد بیشتر می‌شود، بلکه بحران انرژی نیز مزید بر علت خواهد شد. از این رو برای برون‌رفت از این دو مشکل مشترک راه حل‌های واحد و متفکرانه‌ای را باید در نظر گرفت. بهترین راه برای توسعه سوخت‌های زیستی به کارگیری اراضی بایر است هر چند که برای تأمین نیازهای اساسی سوخت‌های زیستی منابع متعدد گیاهی وجود دارد، اما با این وجود برای هر کشوری که زمینه و پتانسیل خاص خود را داشته باشد می‌توان به گونه‌ای این موضوع حیاتی را در نظر گرفت(Wurth, 2003). لذا گیاهان به عنوان مهم‏ترین منابع تجدید پذیرو اولین منبع تأمین کننده مواد غذایی برای بشر و دیگر جانوران بوده و به عنوان حلقه اول زنجیره غذایی مورد توجه می­باشند. با توجه به کمبود منابع، انتخاب گونه‏هایی با نیازهای حداقلی برای رشد و بازده بالا در تولید یکی از ضروریات ادامه زندگی می‏باشد (خدابنده ، 1366). ایران از نظر وضعیت اقلیمی جزء کشورهای خشک جهان است که البته روی کمربند خشکی جهان قرار دارد، در 80 سال گذشته جمعیت ایران هفت برابر شده است توسعه جمعیت، توسعه صنعت و کشاورزی و شهرنشینی را در پی دارد بنابراین ما به مرز بحران آبی نزدیک می‌شویم. یا تدبیر و ارتقاء دانش کشاورزی و آشنایی با گونه های گیاهی کم نیاز و مقاوم به خشکی می توان از این اراضی به نحو احسنت بهره مند شد وگوشه­ای از نیازهای غذایی و سوختی جامعه را تأمین کرد؛ از آنجایی که وسعت زیادی از مساحت کشور ایران را بیابان و اراضی کم آب در برگرفته است لذا استفاده از منابعی چون نیشکر و چغندر‏قند که منابع اصلی تولید شکر در اغلب نقاط جهان هستند، برای چنین اقلیمی مناسب نیست ( جدول1- 1). پس برای استفاده از ظرفیت‏های اراضی قابل کشت کشورمان بایستی به دنبال

فصل 1- مقدمه 2
1-1- اسکرمبلر چیست و چرا از آن استفاده می کنیم؟ 2
1-2- مزایای استفاده از اسکرمبلینگ قبل از ارسال داده 3
1-3- دنباله‌های شبه تصادفی 4
1-4- معیارهای میزان تصادفی بودن یک دنباله 5
فصل 2- تئوری عملکرد شیفت‌رجیسترهای خطی با پسخورد 8
2-1- ترکیب و ساختار شیفت رجیسترها 8
2-2- سنتز الگوریتم LFSR 11
2-3- نمایش کلاسیک دنباله های LFSR 18
2-4- شبیه‌سازی و نتایج مربوط به اجرای الگوریتم برلکمپ-مسی بر روی دنباله خروجی LFSR 21
فصل 3- شناسایی پارامترهای اسکرمبلرهای خطی 25
3-1- تشخیص پارامترهای اسکرمبلر با استفاده از دنباله متن ورودی x(t) 28
3-2- تشخیص پارامترهای اسکرمبلرجمعی فقط با استفاده از بایاس متن ورودی 29
3-3- تشخیص پارامترهای اسکرمبلرضربی فقط با استفاده از بایاس متن ورودی 39
3-4- الگوریتم کلوزیو اصلاح شده 42
3-5- نتایج شبیه‌سازی الگوریتم کلوزیو روی اسکرمبلرهای ضربی و جمعی 50
فصل 4- شناسایی پارامترهای اسکرمبلر در حضور نویز کانال 54
4-1- تشخیص اسکرمبلر زمانی‌که نویز به صورت بیت‌های تغییریافته باشد 54
4-2- شناسایی اسکرمبلر زمانی‌که درج بیت به صورت نویز در دنباله رخ دهد 59
3-3- نتایج شبیه‌سازی شناسایی چندجمله‌ای اسکرمبلرها در حضور نویز کانال 65
فصل 5- شناسایی پارامترهای اسکرمبلر با استفاده از کلمه دوگان انکدر کانال 68
5-1- محاسبه بایاس بعد از کدینگ کانال 69
5-2- بازسازی چندجمله‌ای فیدبک اسکرمبلر بعد از عبور از کدینگ کانال 71
5-3- نتایج مربوط به شناسایی اسکرمبلر قرار گرفته پس از انکدر بلوکی 79
نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………..89
منابع……………………………………………………………………………………………………………………91
چکیده و عنوان انگلیسی……………………………………………………………………………………93
 
 
 
 
فهرست شکل‌ها
عنوان                                                                                   صفحه
شکل ‏2‑1. شمای کلی شیفت رجیستر خطی با فیدبک یا (LFSR) که دارای L-مرحله می‌باشد. 9
شکل ‏2‑2. مثال به کار بردن الگوریتم سنتز LFSR روی دنباله [2] ……………. 15
شکل ‏2‑3 .مدار منطقی مربوط به پیاده‌سازی الگوریتم سنتز LFSR [2] 16
شکل ‏3‑2 توزیع متغیر Z [9] 44
شکل ‏3‑3 مقایسه بین الگوریتم کلوزیو و الگوریتم اصلاح شده [9] 48
شکل ‏3‑4 تعداد بیت‌های لازم برای شناسایی چندجمله‌ای اسکرمبلرهای ضربی در الگوریتم کلوزیو 51
شکل ‏4‑1 عبور بیت‌های اسکرمبلر از کانال همراه با نویز 54
شکل ‏4‑2. فاکتور افزایش تعداد بیت‌ها(I) برحسب d و p مختلف در حضور نویز کانال 57
شکل ‏4‑3 تغییرات P(tx , id-1 + 1, Ñ) بر حسب tx …….. 61
شکل ‏4‑4 تغییرات P(tx , id-1 + 1, Ñ) بر حسب tx ……… 62
شکل ‏5‑1 ترتیب عبور بیت‌ها از انکدر کانال و اسکرمبلر 69
شکل ‏5‑2 نحوه‌ی ضرب داخلی بین بلوک‌های کد خطی دنباله بیت دریافتی و کلمه دوگان 73
شکل ‏5‑3 توزیع متغیر . 76
 
 
 
 
 
 
 
/> 
 
 
 
 
فهرست جدول‌ها
عنوان                                                                                   صفحه
جدول ‏2‑1 چندجمله‌ای‌های بنیادین 21
جدول ‏2‑2 چندجمله ای های تجزیه ناپذیر 21
جدول ‏2‑3 چندجمله‌ای ‌های تجزیه‌پذیر 22
جدول ‏2‑4 نتیجه الگوریتم برلکمپ-مسی روی دنباله‌های همراه با خطا 23
جدول ‏3‑1 الگوریتم شناسایی چندجمله‌ای فیدبک اسکرمبلرهای سنکرون [6] 36
جدول ‏3‑2 عملکرد الگوریتم کلوزیو با بایاس [6] 38
جدول ‏3‑3 عملکرد الگوریتم کلوزیو با بایاس [6] 38
جدول ‏3‑4 الگوریتم شناسایی چندجمله‌ای فیدبک اسکرمبلرهای خود- سنکرون [6] 39
جدول ‏3‑5 عملکرد الگوریتم کلوزیو با بایاس [6] 42
جدول ‏3‑6. نتایج الگوریتم کلوزیو روی اسکرمبلرهای جمعی [9] 46
جدول ‏3‑7 مضارب چندجمله‌ای فیدبک [9] 47
جدول ‏3‑8 عملکرد الگوریتم کلوزیو روی خروجی اسکرمبلرهای جمعی بایاس متن ورودی …. 50
جدول ‏3‑9 عملکرد الگوریتم کلوزیو روی خروجی اسکرمبلرهای جمعی بایاس متن ورودی ….. 50
جدول ‏3‑10 عملکرد الگوریتم کلوزیو روی خروجی اسکرمبلرهای ضربی بایاس متن ورودی …. 50
جدول ‏3‑11 عملکرد الگوریتم کلوزیو روی خروجی اسکرمبلرهای ضربی بایاس متن ورودی ….. 51
جدول ‏4‑1 شناسایی چندجمله ای فیدبک اسکرمبلرهای جمعی همراه با نویز ……… 65
جدول ‏4‑2 شناسایی چندجمله ای فیدبک اسکرمبلرهای جمعی همراه با نویز ………. 65
جدول ‏4‑3 شناسایی چندجمله ای فیدبک اسکرمبلرهای ضربی همراه با نویز ……… 65
جدول ‏4‑4 شناسایی چندجمله ای فیدبک اسکرمبلرهای ضربی همراه با نویز   ………. 66
جدول ‏5‑1 بایاس اعمال شده توسط چند انکدر BCH [9] 71
جدول ‏5‑2 نتایج شناسایی اسکرمبلرقرارداده‌شده پس از کدینگ بلوکی خطی [9] 77
جدول ‏5‑3 نتایج شبیه‌سازی اسکرمبلر پس از کدینگ بلوکی 79
 
 
 
 
 

 
فصل اول
 

فصل 1-
مقدمه
مقدمه
1-1- اسکرمبلر چیست و چرا از آن استفاده می کنیم؟
یک سیستم انتقال داده دیجیتالی همواره در ارسال داده‌ها آنها را دچار خطا و آسیب می‌کند که مقدار این اختلالات و آسیب‌ها بسته به آماره‌های منبع تغییر می‌کند. گاهی اوقات همزمان‌سازی، تداخل و مشکلات اکولایز کردن به آماره‌های منبع مربوط می‌شود. اگرچه استفاده از حشویات در ارسال کدها تا حدی عملکرد سیستم را از آماره‌های منبع مستقل می‌کند اما همواره وابستگی‌هایی وجود دارد به علاوه اضافه کردن داده‌های حشویات باعث مشکلاتی از قبیل افزایش نرخ سمبل‌های ارسالی و یا اضافه شدن تراز در سمبل‌ها می‌شود. در یک سیستم ارسال کد اگر فرض کنیم سمبل‌های ارسالی از نظر آماری از هم مستقل هستند آنالیز و خطایابی آن بسیار آسان‌تر خواهد شد. به چنین منبعی که سمبل‌های آن از نظر آماری از هم مستقل هستند منبع سفید می‌گوییم چرا که آنالیز آن مانند نویز سفید گوسی است. روش‌های سفید کردن آماره‌های منبع دیجیتالی بدون استفاده از داده‌های حشویات تحت عنوان اسکرمبلینگ[1] بیان می‌شود. در مخابرات و دی‌کد کننده‌ها، اسکرمبلر[2] دستگاهی است که داده‌ها را قبل از ارسال دستکاری می‌کند و آنها را تغییر می‌دهد. این تغییرات در گیرنده به طور معکوس انجام می‌شود تا به داده‌ی اولیه برسیم. انواع روش‌های اسکرمبلینگ در ماهواره و مودم‌های [3]PSTN مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسکرمبلر را می‌توان درست قبل از یک کدگذار FEC[4] قرار داد یا اینکه می‌توان پس از FEC و قبل از بلوک مدولاسیون قرار داد.

1-2. اهمیت و ضرورت تحقیق                                     5

1-3. هدف تحقیق                                          6

1-4. سوالات تحقیق                                        7

1-5. فرضیات تحقیق                                            7

1-6. روش تحقیق                                          8

1-7. ساختار پایان­نامه                                        8

2- مروری بر مطالعات انجام شده                                       9

2-2. مطالعات انجام شده در خارج                                   12

2-3. مطالعات انجام شده داخلی                                     17

3-  مبانی نظری و ساختار الگو                                      29

3-1. مقدمه                                            30

3-2. بازار                                            31

3-2-1. عناصر و متغیرهای بازار                                  32

3-3. انحصار                                           34

3-3-1. انواع انحصار و عوامل آن                                     35

3-3-1-1. مکتب ساختارگرایی                                 36

3-3-1-2. مکتب شیکاگو – یو.سی.ال.ای                              37

3-3-2. نقش ساختار بازار در تجارت خارجی                            38

3-4. تمرکز صنعتی                                      39

3-4-1. تمرکز کلی و انفرادی (صنعتی)                             39

3-4-2. صرفه­های اقتصادی (صرفه­جویی ناشی از مقیاس)                     40

3-4-2-1. روش­های تخمین حداقل مقیاس کارای بنگاه                      42

3-4-3. اندازه­گیری تمرکز                                   42

3-4-4. روش­های اندازه­گیری تمرکز در بازار                           43

3-4-4-1. معیارهای مطلق و نابرابری تمرکز                            44

3-4-5. شاخص­های اندازه­گیری تمرکز                                44

3-4-5-1. ملاحظاتی در خصوص شاخص­های تمرکز                      44

3-4-6. معرفی شاخص­های مطلق تمرکز                                46

3-4-6-1. نسبت تمرکز چند بنگاه (k بنگاه)                        46

3-4-6-2. شاخص­های هانا و کی  (HK)                           47

3-4-6-3. شاخص هرفیندال- هیرشمن (HHI)                             48

3-4-7. محدودیت و مشکلات شاخص­های تمرکز                           50

3-4-7-1. محدودیت واردات                                  50

3-4-8. تغییرات فن­آوری و تمرکز                             51

3-4-9. تمرکز و سودآوری                                    51

3-4-10. نظریه­های تمرکز                                    52

3-4-10-1. صرفه­جویی ناشی از مقیاس و تمرکز (برداشت دترمینیستیکی)         52

3-4-10-2. برداشت تصادفی تمرکز                                 53

3-4-11. عوامل موثر بر سطح و تغییرات تمرکز                           54

3-5. موانع ورود                                       54

3-5-1. انواع موانع ورود                                   56

3-5-1-1. علل برونزا                                  56

3-5-1-2. علل درونزا                                 57

3-5-1-3. موانع ورود ساختاری                              57

3-5-1-4. موانع ورود استراتژیک                            59

3-6. تفاوت محصول                                      59

3-6-1. تبلیغات                                       60

3-6-2. شدت تبلیغات و ساختار بازار                              61

3-6-3. تاثیر تبلیغات بر ساختار بازار                                62

3-6-3-1. تبلیغات و صرفه­های مقیاس تولید                        63

3-6-4. هزینه­های ثابت و غیر قابل بازگشت                         63

 

3-6-4-1. هزینه­های غیر قابل بازگشت برونزا                           64

3-6-4-1-1. هزینه­های غیر قابل بازگشت برونزا و تمرکز صنعتی               65

3-6-4-2. هزینه­های غیر قابل بازگشت درونزا                           65

3-6-4-2-1. هزینه­های غیر قابل بازگشت درونزا و تمرکز صنعتی              66

3-7. ضریب تعدیل                                       66

3-7-1. ضریب تعدیل ثابت و متغیر                            67

3-8. ساختار الگو                                      67

3-8-1. مدل حالت یکنواخت تمرکز                             69

3-8-2. مدل­های عدم تعادل تمرکز                    70

3-8-3. معرفی متغیرها                                  72

3-8-4. نمونه زیر مجموعه­ای صنایع                  7

4- برآورد الگو و تحلیل نتایج                                           77

4-1. مقدمه                                            78

4-2. داده­ها                                           78

4-3. معرفی الگوها                                          79

4-4. برآورد الگو                                      80

4-4-1. نتایج نمونه کامل صنایع                                   80

4-4-2. نتایج نمونه زیرمجموعه­ای صنایع                                 85

4-4-2-1. نتایج برآورد مدل (2) در دسته­بندی شدت تبلیغات              85

4-4-2-2. نتایج برآورد مدل (3) در دسته­بندی شدت تبلیغات              86

4-4-2-3. نتایج برآورد مدل (2) در دسته­بندی تمرکز                    89

4-4-2-4. نتایج برآورد مدل (3) در دسته­بندی تمرکز                    91

4-5. آزمون­های الگو                                         93

4-5-1. آزمون خودهمبستگی                                   93

الف-1. نمونه کامل صنایع                                  93

الف-1-1. آزمون خودهمبستگی مدل (1)                       93

الف-1-2. آزمون خودهمبستگی مدل (2)                       94

الف-1-3. آزمون خودهمبستگی مدل (3)                       94

ب-1. نمونه زیر مجموعه­ای صنایع                                 94

ب-1-1. آزمون خودهمبستگی مدل (2) با تمرکز بالا                      94

ب-1-2. آزمون خودهمبستگی مدل (3) با تمرکز بالا                      95

ب-1-3. آزمون خودهمبستگی مدل (2) با تمرکز پایین                    95

ب-1-4. آزمون خودهمبستگی مدل (3) با تمرکز پایین                    95

ب-1-5. آزمون خودهمبستگی مدل (2) با تبلیغات بالا                    95

ب-1-6. آزمون خودهمبستگی مدل (3) با تبلیغات بالا                    96

ب-1-7. آزمون خودهمبستگی مدل (2) با تبلیغات پایین                       96

ب-1-8. آزمون خودهمبستگی مدل (3) با تبلیغات پایین                       96

4-5-2. آزمون واریانس ناهمسانی                             97

الف-2. نمونه کامل صنایع                                  97

الف-2-1. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (1)                           97

الف-2-2. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (2)                           98

الف-2-3. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (3)                           98

ب-2. نمونه زیر مجموعه­ای صنایع                                 98

ب-2-1. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (2) با تمرکز بالا                     99

ب-2-2. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (3) با تمرکز بالا                     99

ب-2-3. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (2) با تمرکز پایین                   99

ب-2-4. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (3) با تمرکز پایین                   99

ب-2-5. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (2) با تبلیغات بالا                  100

ب-2-6. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (3) با تبلیغات بالا                  100

ب-2-7. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (2) با تبلیغات پایین                100

ب-2-8. آزمون واریانس ناهمسانی مدل (3) با تبلیغات پایین                101

4-5-3. آزمون والد                                        101

5- خلاصه و نتیجه­گیری                               102

5-1. مقدمه                                      103

5-2. خلاصه                                        103

5-3. نتیجه­گیری                                   104

5-4. پیشنهادها                                   107

5-5. پیشنهادهایی برای مطالعات آتی                              107

5-6. محدودیت­های تحقیق                                108

منابع                                                  109

منابع آماری                                          109

منابع فارسی                                          109

منابع انگلیسی                                             111

پیوست                                             114

طبقه­بندی فعالیت­های اقتصادی ایران ( بر اساس ISIC, Rev. 3,1)   114
شاخص هرفیندال محاسبه شده برای 94 صنعت 120
3. محاسبه نرخ سالانه تعدیل   

مقدمه

رشد و توسعه اقتصاد به وسیله تغییرات در ساختار فعالیت­های اقتصادی مشخص می­شود. توجه به اقتصاد صنعتی در دهه­های اخیر زمینه تحول صنعتی در کشورها به ویژه کشورهای بالغ صنعتی را در برداشته و پرداختن به تحلیل مسایل مربوط به آن را رواج داده است. یکی از شاخه­های مهم اقتصاد صنعتی، بررسی تئوری­های رفتار بنگاه­ها و در کل بازار است. اقتصاددانان کشورهای توسعه­یافته و صنعتی توجه زیادی به اندازه بازاری خود و تولید در مقیاس وسیع کرده­اند؛ از ویژگی­های این کشورها اعتماد و پای­بندی به اجرای قوانین رقابت و مبارزه با انحصار می­باشد. در قرون اخیر، کشورها به منظور اصلاح ساختاری اقتصاد خود، اقدامات وسیعی انجام داده­اند. از جمله برنامه­های اصلاح ساختاری کاهش نقش دولت در اقتصاد و افزایش حضور بخش خصوصی است که لازمه اجرای آن، مهیا شدن شرایط اقتصادی و اجتماعی سازگار با نظام حاکم بر بخش خصوصی می­باشد؛ از این رو باید موانعی که مانع گسترش بازارها هستند، برطرف شوند و دولت نیز در این راستا اقدامات لازم را انجام دهد. لازم به ذکر است جهت اجرای این برنامه­ها، در ابتدا باید شرایط را برای تحقق این امر فراهم نموده و بسترهای مناسب مهیا شوند تا نتایج متفاوت و معکوس مشاهده نشود. اقتصاددانان در سیاست­های اصلاح ساختاری خود، بهترین عملکرد اقتصادی را عملکرد رقابتی می­دانند؛ لذا بررسی مطالعاتی از این دست، باعث تدوین سیاست­های دقیق رقابت و شرایط حصول عملکرد رقابتی می­شود که در نهایت منجر به افزایش کارایی، رفاه مصرف­کنندگان و جامعه می­شود. از این رو بیشتر کشورهای در حال توسعه و کمتر صنعتی شده چون ایران در سال­های اخیر به این موضوع توجه بیشتری نشان داده­اند.

یکی از اقدامات ضروری در جهت افزایش کارایی و حفظ منافع عمومی، تصویب و اجرای قانون رقابت است. در ایران قوانین ضد انحصار و تسهیل رقابت سابقه طولانی ندارد و از تصویب قانون رقابت زمان زیادی نمی­گذرد. چنانکه در برنامه سوم توسعه اقتصادی- اجتماعی ایران فصلی جداگانه به انحصار اختصاص داده شده و قانون رقابت نیز در دست بررسی و نهایی شدن است. ادعا این است که رقابت، تولید، کارایی و بهره­وری را افزایش و قیمت­ها را کاهش می­دهد. به علاوه انحصار به کاهش انگیزه نوآوری فنی منجر می­شود. اختصاص قانون رقابت در برنامه چهارم توسعه ایران حاکی از اهمیت این موضوع در اقتصاد ایران است. نظریه­های اقتصادی به عملکرد برتر بازارهای رقابت در مقایسه با بازارهای انحصاری اشاره دارند. با توجه به اندازه شاخص تمرکز می­توان مشخص کرد چه حد ساختار اقتصادی کشور انحصاری است. هر چه تعداد بنگاه­ها کمتر و یا بخش وسیعی از بازار در اختیار تعداد محدودی از آنها باشد، ساختار بازار به انحصار نزدیکتر است.

از نظر تئوری­های اقتصادی و تجارب تاریخی، اقتصادهای باز، غیرمتمرکز و رقابتی عملکرد بهتری نسبت به سایر سیستم­های اقتصادی داشته­اند. به طور کلی رقابت در تمام ابعاد سبب بهبود عملکرد اقتصاد و افزایش کارایی آن می­شود. رقابت به ویژه در بازارهای صنعتی، موجب کاهش قیمت­ها، ارائه کالاها با خصوصیات و کیفیت­های مختلف و قابل دسترسی بودن بیشتر مصرف­کنندگان به کالاها و خدمات می­گردد. رقابتی بودن بازار نه تنها در بازارهای داخلی، بلکه در بازارهای جهانی نیز مورد توجه می­باشد و رقابت در بازار داخلی مقدمه رقابت در بازارهای جهانی است (بهشتی، صنوبر و فرزانه کجاباد؛ 1388).

با وجود اهمیت موضوع بازار و ساختار آن، باید گفت که مطالعات کاربردی در خصوص بازار در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است و عمده تحقیقات و پژوهش­ها متغیرهای کلان و نحوه کارکرد کلان اقتصادی را مد نظر داشتند. اما در سال­های اخیر، به دلیل تأکید برنامه­های اقتصادی بر افزایش کارایی و رقابت در بازارها گرایش به انجام مطالعات اقتصادی با پایه­های اقتصاد خرد، کنکاش در بازارها و بحث و بررسی پیرامون ماهیت بازارها تا حدی افزایش یافته است.

مبحث تمرکز صنعتی از موضوعات پراهمیت در زمینه سازمان و اقتصاد صنعتی محسوب می­گردد. تمرکز یکی از مهم­ترین متغیرهای ساختاری بازار شمرده می­شود. ساختار بازار ترتیب قرار گرفتن اجزای مختلف بازار می­باشد که خصوصیات سازمانی بازار را معرفی می­کند؛ به طوری­که به کمک این خصوصیات می­توان رابطه اجزای بازار را مشخص نمود. کمّی کردن این قبیل متغیرهای ساختاری، درک مناسبی از خصوصیات ساختاری بازارها را محقق می­سازد؛ به طوری­که بسیاری از دانشمندان و محققین در کارهای تجربی خود از این متغیرها برای شناسایی ساختار بازار استفاده نموده­اند. با محاسبه میزان تمرکز می­توان راجع به ساختار بازار و سنجش قدرت انحصاری در بازارها نظر داد.

محققین با استفاده از مفهوم تمرکز تا حد زیادی قادر به اندازه­گیری سطح رقابت و انحصار در بازارها شدند. البته نمی­توان ادعا نمود که با اندازه­گیری تمرکز بازار، به طور دقیق می­توان به میزان فعالیت انحصاری و قدرت انحصاری اعمال شده در بازارها پی برد، زیرا در بسیاری از بازارها، تمرکز و اندازه آن به طور قطعی معرف سطح رقابت یا انحصار نمی­باشند (عبادی و شهیکی­تاش؛ 1383). لذا در بیشتر مطالعات رابطه مستقیمی بین تمرکز و انحصار در نظر گرفته می­شود؛ به طوری­که یک بازار متمرکز بیانگر آن است که تعدادی از بنگاه­های موجود در بازار دارای قدرت انحصاری هستند.

به طور کلی دلالیل ایجاد انحصار به دو دسته مثبت و منفی تفکیک می­شوند. اگر انحصار به دلیل کارایی برتر بنگاه حاصل شود مثبت و مفید و اگر با رفتار غیررقابتی و مبتنی بودن بر همکاری بنگاه­ها همراه باشد، منفی و مضر می­باشد. انحصار به هر دلیلی که به وجود آید، موجب افزایش قدرت انحصاری می­شود که کاهش رفاه اجتماعی را در پی دارد. میزان کاهش در رفاه جامعه که ناشی از انحصار می­باشد، از جمله مسایل بحث برانگیز در اقتصاد است زیرا عده­ای معتقدند که انحصار منافعی را نیز به همراه دارد که آثار اخلالی آن را برطرف می­کند. از مزایای انحصاری شدن می­توان ایجاد انگیزه برای سایر بنگاه­ها جهت رسیدن به شرایط انحصارگر و کسب سود، تنوع و خدمات بیشتر در ارائه کالاها و خدمات، استفاده بیشتر از تکنولوژی، فن­آوری و بهتر شدن کیفیت کالاها و خدمات نام برد. این مزایا در حالت انحصار چندجانبه نمود بیشتری دارد. اما ایجاد انحصار مشکلات و مضراتی نیز به دنبال دارد که در مجموع باعث کاهش رفاه اجتماعی می­شود.

مشکلی که قدرت انحصاری در بازارهای صنعتی کشور به وجود می­آورد تنها در بازار فروش محصولات خلاصه نمی­شود؛ بلکه به دلیل این که بسیاری از بنگاه­های صنعتی در بازار خرید عوامل نیز دارای قدرت انحصاری هستند، لذا این بنگاه­های انحصاری قادر به کنترل بنگاه­های متوسط هستند و مانع از رشد بنگاه­های کوچک می­شوند. بنگاه­های انحصاری همچنین از قدرت بیشتری برای جذب و به کارگیری نهاده­های تولید برخوردارند و سرمایه و نیروی متخصص را به سمت خود جذب کرده و باعث تشدید قدرت انحصاری خود می­شوند (بهشتی، صنوبر و فرزانه کجاباد، 1388). از طرفی دیگر، وجود انحصار در بازار فروش محصولات و خرید عوامل از دو جهت به بخش صنعت ضربه می­زند. نخست به علت نبودن رقیب برای بنگاه­های انحصاری در بازار محصول، گاهاً کالاهایی با کیفیت پایین و قیمت بالا به فروش می­رسانند و سود انحصاری کسب می­کنند و کمتر به ارتقاء کیفیت و بهبود بهره­وری توجه می­کنند. در ثانی این بنگاه­ها با توجه به نفوذ خود، امکان رشد بنگاه­های کوچک را از آنها سلب می­نمایند (رفیعی، 1386). در انحصار، انحصارگر دارای قدرت اعمال محدودیت بر دیگران است و قیمت و مقدار را به نفع خود تعیین می­کند. لذا جنبه نامطلوب انحصار، همین قدرت اعمال محدودیت انحصارگر است (جلال‌آبادی و میرجلیلی، 1386).

تحلیل تمرکز بازار زمینه مناسب برای درک بهتر ارتباط عناصر ساختاری و عملکردی بازار را فراهم می­آورد و با بررسی بازارها از این دیدگاه بهتر می­توان علل بروز رفتارهای رقابتی یا غیر رقابتی را تشخیص داد. آگاهی داشتن از تمرکز بازار، موانع ورود و سایر متغیرها می­تواند به اجرای صحیح برنامه­های اصلاحی، خصوصی­سازی، حصول اهداف کارایی و افزایش رقابت کمک کند.

ضرورت اندازه­گیری قدرت بازاری به وسیله شاخص تمرکز از آنجا مطرح شد که اکثر بازارها به رفتار غیر رقابتی جهت کسب سود بیشتر گرایش نشان دادند. جهت ارتباط ساختار و عملکرد بازار از این شاخص­ می­توان استفاده کرد. بخش صنعت ایران بر اساس طبقه­بندی استاندارد بین­المللی صنایع (ISIC)[1] چهار رقمی، به 141 صنعت تفکیک شده ­است. در این پژوهش به بررسی انحراف بین حالت یکنواخت[2] و تحقق­یافته تمرکز و سرعت تعدیل آن با استفاده از آمار و اطلاعات راجع به صنایع کارخانه­ای ایران[3] در سطح کدهای چهار رقمی برای 94 صنعت و با بهره­گیری از روش تجزیه و تحلیل داده­های مقطع عرضی[4] پرداخته می­شود. اطلاعات مربوط به تمام بنگاه­ها در هر صنعت به صورت سرشماری و همراه با هزینه­ در دسترس قرار دارد، که محاسبه شاخص تمرکز در هر صنعت را قابل محاسبه نموده است.

در مباحث اقتصادی، مبحث پویایی به مطالعه تغییرات اقتصادی متغیر مورد نظر در گذر زمان می­پردازد. لذا پویایی تمرکز صنعتی، تغییر تمرکز صنعتی را در دو برهه از زمان در بردارد. حالت پویا، بررسی رفتار متغیرها در زمان را دنبال می­کند و معین می­سازد که آیا این متغیرها به حرکت به سوی تعادل متمایل هستند یا نه؟ پویایی یک متغیر نشان­دهنده تفاوت تغییر همان متغیر در طی سال­ها و دوره­های مختلف است؛ که معمولاً این اختلاف با حالت مطلوب و بلندمدت و یا حالت یکنواخت در نظر گرفته می­شود. در این مطالعه مقصود از پویایی تمرکز صنعتی چگونگی حرکت تمرکز به سمت مقدار مطلوب و بلندمدت خودش در طول زمان است.

در این پژوهش هرگاه از تمرکز در وضعیت یکنواخت سخن به میان می­آید، منظور حالت بلندمدت و پایدار تمرکز است.

1-2. اهمیت و ضرورت تحقیق

تمرکز صنعتی می­تواند نشان­دهنده میزان رقابت و انحصار در صنعت باشد. پویایی تمرکز صنعتی از آن جهت اهمیت دارد که تغییرات تمرکز را در طول زمان مورد بررسی قرار داده؛ و میزان انحراف آن را با وضعیت بلندمدت و نحوه حرکت به سمت آن را نشان می­دهد.

با محاسبه تمرکز در طول زمان می­توان علاوه بر تعیین درجه تمرکز که میزان رقابت و انحصار در صنایع را مشخص می­نماید، تغییرات آن را نیز معین کرد که آیا صنایع با افزایش تمرکز مواجه شده­اند یا کاهش و یا بدون تغییر بوده­اند؟ روشن شدن این موضوع راهنمای مناسبی برای دولت، سیاست­گذاران و اقتصاددانان در تدوین و ارائه سیاست­ها می­باشد.

تمرکز بنگاه­ها در صنعت، مورد توجه اقتصاددانان، بازرگانان، استراتژیست­ها و سازمان‌های دولتی است. در بسیاری از کشورهای جهان هر ساله میزان تمرکز بازارها در صنایع مختلف اندازه­گیری می­شود که نتایج آن راهنمای دولت­ها برای سیاست­گذاری­های صنعتی و اقتصادی، بقای رقابت و رعایت حقوق مصرف­کنندگان است. اهمیت موضوع تمرکز در آن

نفت ماده سیاه و بدبویی كه آن را در قدیم روغن سنگ می‌نامیدند بیشتر از هر چیزی تاریخ معاصر ما را تحت تأثیر خود قرار داده است در طول این یكصد سال تاریخ معاصر ایران در برخی مقاطع تاریخ ایران همان تاریخ نفت است این ماده، كه به عقیده برخی طلای سیاه و برخی دیگر بلای سیاه است همواره موجب فراز و نشیب‌هایی در تاریخ ایران بوده است از اشغال ایران در جنگ جهانی تا دست اندازی شوروی بر آذربایجان و مسئله نفت شمال تا قدرت‌گیری رژیم شاه در دهه هفتاد میلادی به وسیله دلارهای نفتی تا تأثیر نیازهای پول كشور در دوره سازندگی و بعد از آن و در تأكید این مسئله همین بس كه در طول این یكصد سال كمتر از سه سال در دوران حكومت مصدق و اندكی زمانی در انقلاب اسلامی جریان تولید نفت متوقف شده است كه در همین دو مورد تأثیرات شگرفی در ساختار جامعه ایران گذاشت اول موجب بی‌پولی و شكست دولت مصدق شده كه مشهور است كه ایشان گفته بودند اگر فقط چند تن از ما می‌خریدند دولت سقوط نمی‌كرد:

در توسعه ایران نفت از اهمیت زیادی برخوردار است چرا كه به دلیل عدم تولید و نبود درآمدهای مالیاتی نفت با درآمد خالص بالایی كه دارد منابع مالی را برای ایجاد زیر ساخت‌های توسعه ایجاد می‌كند.

در سند چشم‌انداز 1404 در بخش صنعت نفت تأكید زیادی بر افزایش حجم تولید چه در بخش گاز و چه در بخش نفت گردیده است برای مثال در سند بیان داشته است كه ایران می‌‌بایست تولید كننده 7% از نفت جهان باشد و تا سال هدف ظرفیت تولید می‌بایست به هفت میلیون بشكه در روز برسد و تولید گاز نیز می‌بایست به 900 میلیون متر مكعب در روز برسد[1] در اینجاست كه اهمیت نقش منابع نفت و گاز مشترك كه ذخائر تازه كشف شده‌ای می‌باشد و از قدرت تولید و فشار بالایی برخوردار هستند و این مسئله می‌تواند افت فشار در چاهای داخلی را جبران كند. تولید نفت و گاز كشور هم اكنون از 22 مخزن در خشكی و 9 مخزن در دریا می‌باشد[2] آمار دیگری حكایت از تولید 80% درصد از نفت كشور از 8 میدان بزرگ نفتی در جنوب كشور می‌كند كه همه آنها در جنوب غربی كشورمان و در خشكی و مرزهای داخلی می‌باشد.[3]

مسئله قابل تأمل در این موضوع این می‌‌باشد كه بهره‌‌برداری از این منابع كه در داخل سرزمین ایران می‌باشد در هر زمانی قابل اجرا است اما منابع مشتركی كه ایران در مناطق مرزی دارد و بیش از 15 حوزه نفتی در خلیج و چند حوزه نفتی در شمال كشور می‌باشد به علت استخراج آنها توسط همسایگانمان در حال از بین رفتن است و این مسئله می‌پذیرد كه مسئولان كشورمان كه در حوزه سیاست‌گذاری نفتی هستند بر این منابع تأكید بیشتری داشته باشند چرا كه غفلت موجب تضییع منافع ملی ایران می‌شود. قراردادهای نفت و گاز در سالهای اخیر به عنوان مهم ترین مشخصه در صنعت نفت و گاز ایران در آمده است و قراردادهای متعددی با کمپانی ها و سرمایه گذاران خارجی تحت این قالب منعقد شده است . یکی از مهم ترین قراردادها که قرارداد بیع متقابل نفتی است به لحاظ حقوقی نوعی قرارداد خرید خدمت پیمانکاری که توسط طرف خارجی فاینانس یا تامین اعتبار می گردد . به موجب این قرارداد سرمایه گذار خارجی موظف است که کلیه عملیات راجع به توسعه و   بازیافت یک میدان نفتی یا گازی را با هزینه و سرمایه خود انجام دهد و در مقابل شرکت ملی نفت تعهد می کند تمام هزینه های سرمایه ای ، غیر سرمایه ای ، عملیاتی و غیره … که به طرف خارجی جهت انجام عملیات مزبور متحمل شده است را با بهره مشخص و طی اقساط برابر الزاما از طریق نفت و گاز حاصله از همان عملیات به او پرداخت نماید از مهم ترین شروط مندرج در این قراردادها شرط انتقال تکنولوژی برتر توسط طرف خارجی ، آموزش نیروهای داخلی ، استهلاک کلیه سرمایه هزینه از محل تولیدات پروژه ، نرخ ثابت سود و غیره … می باشد . عدم ایفای تعهد در مورد هر یک از قراردادهای یا شروط قراردادی می تواند هزینه های زیادی را بر طرف قرارداد تحمیل کند .در این نوشتار سعی نگارنده بر این است كه به بررسی عدم ایفای تعهد در قرارداده های بین المللی نفت و گاز با در نظر گرفتن تحریم های بین المللی و چگونگی تبیین رژیم حقوقی حاكم بر این منابع پرداخته و ابعاد آن را مشخص نماید علاوه بر این موضوع به رویه دیگر كشورها و تقسیم‌‌بندی دیدگاهای موجود و ریشه‌یابی و تأثیر هر كدام بر منافع ملی ایران در دریای خزر و خلیج فارس بپردازد و همانطور كه مشاهده شد خواه ناخواه پرداختن به موضوع نفت و گاز ذخائر موجود در مرزها موجب دفاع از منافع ملی در برابر غارت احتمالی این منابع مردم ایران در برابر زیاده خواهی‌های دیگران می‌شود. با تمهید این مقدمات برآنیم که به سوالات مطرح شده پاسخ دهیم .

واژگان کلیدی: آلودگی هوا، تکنیک های کنترل، تصمیم گیری چند شاخصه، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه و کلیات طرح تحقیق.. 1

1-1 مقدمه.. 2

1-2 بیان مسئله.. 3

1-3 اهداف تحقیق.. 5

1-4 سوالات تحقیق.. 5

1-5 روش انجام تحقیق.. 6

1-6 جامعه آماری.. 6

1-7 سابقه و ضرورت انجام پژوهش.. 7

1-8 جنبه جدید بودن و نوآوری.. 7

فصل دوم: ادبیات موضوع.. 8

بخش اول: مقدمه ای برآلودگی هوا، منابع، اثرات و راه های کنترل آن   9

2-1-1 مقدمه.. 10

2-1-2 ترکیب طبیعی هوا.. 10

2-1-3  آلودگی هوا چیست؟.. 12

2-1-4  تاریخچه آلودگی هوا.. 12

2-1-5 پیامد های هوای آلوده.. 14

2-1-5-1 تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان.. 15

2-1-5-2 تاثیر آلودگی هوا برگیاهان.. 16

2-1-5-3 تاثیر آلودگی هوا بر اموال و آثار هنری و تاریخی.. 17

2-1-5-4 تاثیرات جهانی آلودگی هوا.. 17

2-1-6 ارزیابی خسارات ناشی از آلودگی هوا.. 20

2-1-7 منابع آلودگی هوا.. 21

2-1-7-1 منابع متحرک.. 22

2-1-7-2 منابع ثابت.. 23

2-1-8 سهم صنعت سیمان در آلودگی هوا.. 25

2-1-9 کنترل آلودگی هوا.. 25

2-1-9-1 شاخص کیفیت هوا.. 26

2-1-10 فناوری و تجهیزات کنترل آلودگی هوا.. 28

2-1-10-1 منابع متحرک.. 28

2-1-10-2 منابع ثابت.. 28

بخش دوم: آشنایی با منطق فازی.. 30

2-2-1 مقدمه.. 31

2-2-2 سیر تطور.. 31

2-2-3 روش های علم مدیریت فازی.. 33

2-2-4 مفاهیم اساسی مجموعه های فازی.. 36

2-2-4-1 تابع عضویت.. 36

2-2-4-2 نمایش مجموعه های فازی.. 37

2-2-4-3 زیرمجموعه های فازی.. 38

2-2-4-4 عملگرهای مجموعه های فازی.. 38

بخش سوم: مروری بر شیوه های تصمیم گیری.. 40

2-3-1 مقدمه.. 41

2-3-2تعریف تصمیم گیری.. 41

2-3-3 ماهیت تصمیم گیری.. 42

2-3-4 شرایط حاکم بر تصمیم گیری.. 42

2-3-4-1 تصمیم گیری در شرایط اطمینان کامل.. 43

2-3-4-2 تصمیم گیری در شرایط ریسک (احتمالی).. 43

2-3-4-3 تصمیم گیری در شرایط فازی.. 43

2-3-4-4 تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان کامل.. 44

 

2-3-5 طبقه بندی مدل های تصمیم گیری.. 44

2-3-5-1 طبقه بندی مدل های تصمیم گیری بر اساس نوع مدلسازی.. 44

2-3-5-1-1 فنون تصمیم گیری سخت.. 44

2-3-5-1-2 فنون تصمیم گیری نرم.. 45

2-3-5-1-3 فنون تصمیم گیری ترکیبی.. 45

2-3-5-2 طبقه بندی مدل های تصمیم گیری بر اساس تعداد معیارها.. 45

2-3-5-2-1 فنون تصمیم گیری تک معیاره (تک هدفه).. 46

2-3-5-2-2 فنون تصمیم گیری چند معیاره (MCDM).. 46

2-3-5-2-2-1 تصمیم گیری با اهداف چند گانه (MODM).. 46

2-3-5-2-2-2 تصمیم گیری با شاخص های چند گانه (MADM).. 46

2-3-6 تصمیم گیری چند شاخصه فازی (FMADM).. 50

بخش چهارم: پیشینه تحقیقات انجام شده.. 52

2-4-1 مقدمه.. 53

2-4-2 کاربردهای برنامه ریزی قطعی.. 53

4-2-2 کاربردهای برنامه ریزی های احتمالی و فازی.. 56

4-2-3 کاربرد تکنیک های MADM… 59

فصل سوم: روش تحقیق.. 61

3-1 مقدمه.. 62

3-2 معرفی شرکت سیمان شرق.. 62

3-2-1 تاریخچه مجتمع.. 62

3-2-2 ماموریت، ارزش ها و اهداف شرکت.. 63

3-2-3 مرکز ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE).. 65

3-2-4 فیلتراسیون (کنترل آلودگی هوا).. 66

3-3 روش تحقیق.. 67

3-4 جامعه آماری.. 67

3-5 روش گردآوری اطلاعات.. 67

3-6 ابزار گردآوری اطلاعات.. 68

3-7 سنجش روایی و پایایی ابزار تحقیق.. 69

3-8  روش تجزیه و تحلیل داده ها.. 70

3-9 فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP).. 70

3-10 فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP).. 71

3-11 فرآیند تحلیل سلسله مراتبی گروهی فازی (FGAHP).. 76

3-12 مراحل انجام تحقیق.. 77

فصل چهارم: مدلسازی و حل مدل.. 79

4-1 مقدمه.. 80

4-2 مراحل مدلسازی.. 80

4-2-1 گام اول: تعیین هدف مدل.. 81

4-2-2 گام دوم: تعیین معیارهای مدل.. 82

4-2-3 گام سوم: تعیین زیر معیارهای اولیه مدل.. 82

4-2-4 گام چهارم: تعیین زیرمعیارهای نهایی مدل.. 84

4-2-5 گام پنجم: تعیین گزینه های مدل.. 85

4-2-6 گام ششم: مدل سلسله مراتبی نهایی انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی هوا   86

4-3 تجزیه و تحلیل داده ها.. 88

4-3-1 تعیین اوزان معیارها، زیرمعیارها و گزینه های مدل.. 88

4-3-1-1 تعیین اوزان معیارهای اصلی.. 88

4-3-1-2 تعیین اوزان زیرمعیارها.. 89

4-3-1-3 تعیین اولویت گزینه های مدل.. 93

4-3-2 مقایسه نتایج حاصل از اجرای AHP در دو حوزه قطعی و فازی.. 104

4-3-2-1 مقایسه اوزن معیارهای اصلی.. 107

4-3-2-2 مقایسه اوزان زیرمعیارها.. 108

4-3-2-3 مقایسه اوزان گزینه های مدل.. 109

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 112

5-1 مقدمه.. 113

5-2 نتیجه گیری.. 113

5-2-1 وزن دهی و اولویت بندی معیارهای اصلی.. 114

5-2-2 وزن دهی و اولویت بندی زیرمعیارها.. 115

5-2-3 وزن دهی و اولویت بندی گزینه ها.. 117

5-3 پیشنهادات کاربردی.. 121

5-4 پیشنهادات برای تحقیقات آینده.. 123

فهرست مراجع.. 126

مقدمه

اصل پنجاهم قانون اساسی:

« در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشد داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.»

انسان در طی قرن های اخیر با مصرف روز افزون منابع طبیعی، به رشد و توسعه صنعتی شگرفی دست یافته است، هر چند این توسعه می توانست جامع تر و با رعایت موازین طبیعی و حفظ بیشتر محیط زیست همراه باشد. این موضوع به نام «توسعه پایدار» خوانده می شود و مفهومی فراتر از حفظ محیط زیست را شامل می گردد که در آن امکانات زندگی برای مردم جهان بدون تخریب ظرفیت و منابع طبیعی فراهم می گردد (چهرگانی، 1383). در چند دهه اخیر، مسائل و مشکلات محیط زیست، توجه زیادی را از جانب جوامع و حکومت ها به خود معطوف کرده اند (Grandinetti et al.,2006). برپایی اولین کنفرانس جهانی محیط زیست به سال 1972 میلادی در استکهلم سوئد به صورت جدی مردم را با محیط زیست جهانی آشنا نمود و پس از آن بود که بشر به فکر حفظ و نگهداری بیشتر کره زمین جهت امکان ادامه حیات افتاد. این فعالیت ها گسترش روزافزونی پیدا کرد تا این که بشر دریافت جهت دست یابی به اهداف توسعه پایدار باید استراتژی هایی را تدوین کند(چهرگانی،1383). در این میان، اتحادیه اروپا مفهوم “بهترین تکنولوژی های در دسترس” را به عنوان یک رویکرد جدید و یکپارچه در برخورد با مسائل زیست محیطی ناشی از آلودگی های ایجاد شده توسط صنایع تولیدی، معرفی کرده است. این رویکرد بر این نیاز تاکید می کند که توسعه فرآیندهای جدید تولیدی می بایست با پیاده سازی بهترین تکنیک های در دسترس که می تواند مقدار آلودگی های وارد شده به محیط زیست را حذف کند و یا حداقل کاهش دهد، همراه باشد(Grandinetti et al.,2006).

بر اساس آنچه ذکر شد، در تحقیق حاضر سعی بر آن است تا ضمن شناسایی و تعیین معیارهای موثر بر انتخاب تجهیزات کنترل آلودگی هوا، مدل مناسب برای انتخاب تکنیک مطلوب فیلتراسیون گرد و غبار در کارخانه سیمان شرق با استفاده از رویکرد فازی طراحی شود تا از این طریق بتوان ضمن دست یابی به سطح کاهش مطلوب در میزان انتشار آلودگی به محیط زیست، کمترین هزینه را هم برای صنعت در پی داشته باشد.

1-2 بیان مسئله

معضل آلودگی محیط زیست، بی هیچ تردیدی امروز به عنوان یکی از اصلی ترین چالش های زندگی شهرنشینی شناخته می شود و  همه ساله خسارات فراوان جانی و مالی را به شهروندان و ساکنان شهرهای بزرگ و پر جمعیت جهان تحمیل می­کند (طبیبی،1386). در این میان، معضل آلودگی هوا در صدر فهرست مظاهر آلودگی از بابت خطر ساز بودن قرار گرفته است و مروری بر آمار های سازمان بهداشت جهانی می تواند شاهدی بر این ادعا باشد. بر اساس گزارش های این سازمان، آلودگی هوا در محیط های بسته و فضاهای باز شهری سالانه جان 3,300,000 از ساکنان کره زمین را می گیرد که قسمت عمده این مرگ و میر ها در کشور های در حال توسعه اتفاق می­افتد(WHO,2011).

مهم ترین منابع آلاینده­ی هوا، منابع ناشی از فعالیت­های انسانی هستند که از میان این منابع، منابع آلاینده­ی متحرک شامل انواع وسایل نقلیه و سپس منابع آلاینده­ی ثابت شامل منابع صنعتی، تجاری و­­…. در اولویت می­باشند که از میان منابع ثابت نیز، منابع صنعتی نقش پر رنگ تری را در آلوده کردن هوا ایفا می کنند (اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان، 1381)­­­­­­. از یک سو وجود لاینفک جنبه­های زیست محیطی گوناگون از قبیل انتشار گرد و غبار و انتشار گازهای آلاینده (نظیر دی­اکسید گوگرد, اکسید ازت و دی­اکسید کربن) در فرآیند تولید سیمان و از سوی دیگر با افزایش رشـد صنعت سیـمان در کشور، کارخانجات سیمان سـهم عمده­ای را در افزایـش آلودگی محیط زیست به خود

حقوق محیط زیست، ابزار مهمی برای نظارت و مدیریت توسعه پایدار است. این حقوق در تعیین خط مشی ها و اقدامات حفاظتی محیط زیست و همچنین استفاده معقولانه و پایدار از منابع طبیعی مؤثر است.

 

دانلود پایان نامه ارشد:تحلیل نقش امنیت در توسعه گردشگری در شهرستان رشت و تاثیر آن بر اشتغال
متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته :جغرافیا

گرایش :جغرافیا و برنامه ریزی توریسم
عنوان : تحلیل نقش  امنیت در توسعه گردشگری در شهرستان رشت و تاثیر آن بر اشتغال
 

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد رشت
دانشکده علوم انسانی
گروه تحصیلات تکمیلی جغرافیا
پایان نامه تحصیلی  جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد(M.A.)
رشته: جغرافیا و برنامه ریزی توریسم
 
عنوان:
تحلیل نقش  امنیت در توسعه گردشگری در شهرستان رشت و تاثیر آن بر اشتغال
 
استاد راهنما:
دکتر سید علی پور فیکویی
استاد مشاور:
دکتر پری موسی پور میاندهی
 
تابستان 1392
 

دانلود متن کامل حذف شده

لطفا از دیگر پایان نامه های سایت استفاده کنید

 
راهبری نوشته
 

 

را در زندگی اجتماعی- اقتصادی نمایان سازد. روش کار، بر اساس گردآوری اطلاعات بر پایه مطالعات کتابخانه ای، شرکت در همایش، مصاحبه مستقیم با سؤالات باز( بافندگان و کارشناسان)، مشاهده، استفاده از ابزارهای مردم نگارانه دیداری و شنیداری است. مهمترین دستاوردهای تحقیق عبارتند از:

پیش از انقلاب، دستبافته های ترکمن از نظر کارکرد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی از انسجام و پیوستگی عقلایی برخوردار و در اقتصاد خانوار و رفاه زیستی- روانی بافندگان، نقش مثبت و در تداوم وحدت قوم ترکمن مؤثر بوده است.
پس از پیروزی انقلاب، جنگ، بحران های سیاسی- اقتصادی داخلی و خارجی، افزایش سطح سواد در مقاطع مختلف تحصیلی( دختران و پسران) و …زمینه را برای تحول نقش مایه ها مهیا نمود که به سبب عدم مطالعات بنیادین فرهنگی و انسان شناسانه، نتایج مطلوب حاصل نگردید.
کلید واژه:

نقش مایه – فرش ترکمن – سبک سنتی – سبک جدید – گول    

 

فصل اول: کلیات

                  مقدمه……………………………………………………………………………….1          

1- 1         بیان مسئله…………………………………………………………………………….1

1-2          اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش…………………………………………………….2

1-3          اهداف پژوهش ………………………………………………………………………3

1-4          چارچوب نظری پژوهش ……………………………………………………………..3

1-5          روش پژوهش ……………………………………………………………………….3

1-6          قلمرو مکانی پژوهش ………………………………………………………………..3

1-7          قلمرو زمانی پژوهش…………………………………………………………………4

1-8          ابزارهای گردآوری داده ها…………………………………………………………..4

1-9          محدودیت های پژوهش……………………………………………………………..4

 

فصل دوم: تاریخ و ساختار اجتماعی ترکمن

                  مقدمه……………………………………………………………………………..6              

2-1          واژه شناسی کلمه ترکمن…………………………………………………………….6

2-2          تاریخ  …………………………………………………………………………….7

2-2-1      آسیای میانه…………………………………………………………………………7

2-2-2      تاریخ ترکمنان……………………………………………………………………..9

2-2-3      هخامنشیان………………………………………………………………………..01

2-2-4      دین ترکمنان………………………………………………………………………..12

2-2-5      مغولان……………………………………………………………………………..12

2-2-6      دوران اواخر قاجار و پهلوی………………………………………………………. 15

2-2-6-1   ورود روس ها به آسیای مرکزی در قرن 19……………………………………….. 15

2-2-6-2   دوران پهلوی………………………………………………………………….. 15

2-3            جغرافیا……………………………………………………………………….. 16

2-3-1      موقعیت جغرافیایی……………………………………………………………… 17

2-3-2      جمعیت……………………………………………………………………….. 17

2-3-3      اصالت ترکمن…………………………………………………………………. 18

2-3-3-1   زبان………………………………………………………………………….. 18

2-3-3-2   اسب(اسب های آسمانی)……………………………………………………….. 19

2-3-3-3   موسیقی………………………………………………………………………. 19

2-3-3-4   فرش…………………………………………………………………………. 20

2-4          ساختار اجتماعی تراکمه………………………………………………………….. 20

2-4-1      هرم قدرت……………………………………………………………………… 21

2-4-2       طوایف یموت…………………………………………………………………. 21

2-4-3       تقسیمات عشیرتی یموت………………………………………………………… 22

2-4-4       طوایف گوگلان……………………………………………………………….. 23

2-4-5       تقسیمات عشیرتی گوگلان………………………………………………………. 23

2-5           عوامل مهم در تبیین ساختار اجتماعی طوایف ترکمن…………………………………   24

2-5-1       خانواده……………………………………………………………………….. 24

2-5-2       مردان…………………………………………………………………………. 24

2-5-3       زنان………………………………………………………………………….. 24

2-5-4       تأثیر جغرافیا بر فرهنگ…………………………………………………………. 25

2-5-5       اعتقادات مذهبی و باورها………………………………………………………… 26

2-5-6       اقتصاد………………………………………………………………………… 27

2-5-7       کشاورزی……………………………………………………………………… 29

  پی نوشت………………………………………………………………………..31

فصل سوم: روش / ساختار فرش ترکمن

                   مقدمه…………………………………………………………………………….35

3-1            هنر…………………………………………………………………………… 53

3-2            زیبایی………………………………………………………………………… 36

3-3           بررسی جایگاه جوامع ترکمن بر اساس مطالعات انسان شناسی………………… 36

3-4           تفاوت های عمده در فرم های هنری بین جوامع کوچک و پیچیده……………………… 38

3-5         بررسی نقش هنر بر فرد و جامعه……………………………………………………. 38

3-5-1     کارکردهای هنر…………………………………………………………………. 40

3-5-1-1  لذت حسی برای فرد……………………………………………………………. 40

3-5-1-2  یگانگی فرهنگی……………………………………………………………….. 40

3-5-1-3  هنر و ثبت تاریخ فرهنگی……………………………………………………….. 40

3-5-1-4  نقش هنر در تداوم جامعه………………………………………………………… 41

3-5-1-5  کنترل اجتماعی………………………………………………………………… 41

3-5-1-6  حفظ یا به چالش کشیدن وضع موجود…………………………………………….. 42

3-6         ساختار فرش ترکمن……………………………………………………………… 44

3-6-1      ابزار آلات قالیبافی ترکمن……………………………………………………….. 45

3-6-1-2  دار…………………………………………………………………………… 45

3-6-1-3  شانه« داراق»…………………………………………………………………… 46

3-6-1-4  گره………………………………………………………………………….. 47

3-6-1-5  پشم و رنگ…………………………………………………………………… 47

3-7        فرهنگ قالیبافی………………………………………………………………….. 48

3-7-1    باورها و آداب در بافت قالی……………………………………………………….. 48

3-7-2    چله کشی فرش………………………………………………………………….. 50

3-8       مشخصات فرش ترکمن……………………………………………………………. 51

3-9       منشأ نقش های قالی ترکمن…………………………………………………………. 52

3-10     مظاهر مشخص قالی ترکمن………………………………………………………… 52

3-11     اسامی نقوش قالی ترکمن………………………………………………………….. 53

3-12     نقش های ترکمن و الهام از طبیعت………………………………………………….. 53

3-13     گول…………………………………………………………………………….. 54

3-13-1 انواع گول های سنتی در طوایف ترکمن…………………………………………….. 54

3-13     بعد از انقلاب…………………………………………………………………….. 55

3-14     عناصر صوری در مطالعه فرش ترکمن……………………………………………….. 55

3-14-1  مهارت در بافت…………………………………………………………………. 55

3-14-2  نظم در ظاهر و مهارت……………………………………………………………. 56

3-14-3   فقدان مهارت…………………………………………………………………… 56

3-14-4   تقارن………………………………………………………………………….. 56

3-14-5   تقارن معکوس………………………………………………………………….. 56

3-14-6   ریتم…………………………………………………………………………… 57

3-14-7   طرح های حاشیه ای…………………………………………………………….. 57

3-14-8   تزئین بخش های مهم……………………………………………………………. 57

3-14-9   نماد پردازی……………………………………………………………………. 58

3-14-10 فقدان ثبات تصویری ……………………………………………………………. 58

3-14-11 فقدان یکدستگی نمادها…………………………………………………………. 58

3-14-12 نام نقش ها…………………………………………………………………….. 59

3-14-13 توزیع جغرافیایی تفسیر طرح های مشابه……………………………………………. 59

3-14-14 استنباط از معنی………………………………………………………………… 59

3-14-15 ثبات نمونه های شیوه کار در مقابل ثبات تفسیر……………………………………… 60

3-14-16 سوء تغییر در تقاضا……………………………………………………………… 60

3-14-17 تأثیر سطوح تزئینی……………………………………………………………… 60

3-14-18 سبک…………………………………………………………………………. 60

3-14-19 ثبات شکل…………………………………………………………………….. 60

3-14-20 تبدیل شکل در موارد جدید……………………………………………………… 61

3-14-21 تعیین فنی شکل………………………………………………………………… 61

3-14-22 ویژگی انحصاری سبک…………………………………………………………. 61

3-14-23 نقش مایه های ترکیبی…………………………………………………………… 62

3-14-24 بافنده در محدوده فرهنگی خود…………………………………………………… 62

3-14-25 سیطره سبک بر نوآوری………………………………………………………… 62

3-14-24 عناصر شاخص سبک…………………………………………………………… 62

3-14-27  نابسامانی های کیفی……………………………………………………………. 63

3-15       عوامل عمده عدم ثبات رنگ در منطقه……………………………………………… 63

3-16        مشکلات فرش ترکمن در مصاحبه با بافندگان………………………………………. 63

                   پی نوشت………………………………………………………………………. 65

فصل چهارم: تحلیل

                  مقدمه……………………………………………………………………………..68

4-1         نمونه‌ای از قدیمی­ترین فرش بجای مانده از ترکمن‌های یموت…………………………. 70

4-2         نتایج …………………………………………………………………………… 75

4-3         پیشنهادات ………………………………………………………………………. 76

                 پی نوشت…………………………………………………………………………..77

4-4        منابع و مواخذ……………………………………………………………………. 78

مقدمه:

   ترکمنان، دسته ای از کوچ نشینان زرد پوست آسیای مرکزی بودندکه بدلیل شیوه خاص معیشتی و ویژگی های مترتب بر جوامع کوچک(بدوی) شناخت تاریخ آنان به آسانی میسر نیست. از اینرو، محققان با توجه به شرایط جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، فرهنگ مادی و …راه را برای شناخت عمیق تر فرهنگ این مردم هموار می کنند.

   فرش، بعنوان یکی از مظاهر فرهنگ مادی ترکمن، حامل بخشی از  تجربیات قومی حاصل از فراز و نشیب های طوایف مختلف در طول حیات خویش است. تراکمه، فرش را روح  و یکی از اسناد چهارگانه اصالت و هویت قومی ( زبان، موسیقی، فرش، اسب) دانسته و به آن مباهات می کنند. در این نوشتار، به بررسی دگرگونی نقش در فرش ترکمن در دو طایفه یموت و گوگلان( ساکن در استان گلستان)، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از منظر انسان شناسی هنر پرداخته شده است.

      از دیدگاه انسان شناسی، هیچ فرهنگی را نمی توان بدون هنر متصور شد. از اینرو، انسان شناسان هنر در مطالعه هنرجوامع کوچک، هنر را بر اساس مهارت های ویژه، زیبایی معنا دار و خلاقانه، که بر جنبه های ارتباطی و  عقاید عموم تأثیر گذار است، تعریف می کنند. بر این مبنا، انسان شناسان هنر با کشف شیوه های زیست یک اجتماع، به فهم دلایل خاص تولید هنری و کشف نظام زیبایی شناختی یک پدیده فرهنگی می پردازند. فرش اصیل ترکمن، با حفظ ساختاری مشخص و دارا بودن ویژگی های منحصر به خود، تا دهه های اخیر، حافظ اصالت و هویت قومی بوده  و مادر ترکمن آنرا سینه به سینه به دختران خود، به ودیعه می گذاشت.

   قبل از پیروزی انقلاب ، فرش دستباف ترکمن  نقش مؤثری در اقتصاد و رفاه خانوار داشته و پس از انقلاب،  تحت تأثیر سیاست های اقتصادی داخلی و خارجی، به منظور رقابت و حفظ بازار ، اقدام به تغییراتی در ساختار دار،طرح و رنگ و… دستخوش دگرگونی گردید.

 1-1 بیان مسئله:

   فرش، تنیده با زندگی ترکمن است. فرش نه تنها، ارزشمندترین یادگار از مهارت خلاق مادر ترکمن محسوب می شود، بلکه، بدلیل شیوه خاص زندگی (معیشت بر پایه شکار، گردآوری، سکونت گاه های موقت، ساختار اجتماعی- قبیله ای و…) منبع غنی ای برای مطالعات مردم شناسی و تاریخی آنان نیز بشمار می آید.  در فرش های اصیل ترکمن، ما به یک منبع زیبایی شناسی از کار و تلاش گروهی بر می خوریم که طی نسل های متوالی گردهم آمده و اگر خطری در کمین این بازمانده گرانبهای ازمنه دور دست و کهن باشد، همانا شرایط تمدن و تاراج گری زندگی کنونی است. بدون شک مطالعات انسان شناسانه بر روی یک فرهنگ، علاوه بر فراهم نمودن درک متغیرها موجبات شناخت عمیق و همه جانبه، زمینه را برای ایجاد تحولات مثبت آگاهانه در زمینه های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فراهم می آورد.

   پژوهش حاضر، بطور اخص با نگاهی انسان شناختی به بررسی و تحلیل دگرگونی فرش ترکمن های استان گلستان ( یموت و گوگلان) می پردازد تا در این میان  بتوان، ضمن بیان ویژگی های زیبایی شناسی ذاتی  فرهنگ ترکمن به موقعیت اجتماعی تولید، رواج و پذیرش اثر هنری توجه نمود. لازم به ذکر است که هدف از تحقیق حاضر، ورود به مبحث نمادشناسی نقوش نبوده چرا که خود مستلزم مطالعات و بررسی های درزمانی و تطبیقی بسیار گسترده تری است.

   سؤال اصلی تحقیق این است که آیا تغییرات ساختاری دستبافته های ترکمن طی دو دوره، بر اقتصاد خانوار و رفاه جامعه تأثیر گذار بوده است؟ و یا دگرگونی های حادث در نقوش با سیر پذیرش بازار همسو و هم جهت بوده است؟

  2-1اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش:

_       بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………..2

_       سوالات……………………………………………………………………………………………………………………………….5

_       فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………………………………..5

_       اهمیت و ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………5

_        اهداف مشخص تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..6

_روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..7

_سازماندهی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..7

فصل اول: کلیات………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-1- مفهوم شناسی……………………………………………………………………………………………………………………..8

  1-1-1- دلیل…………………………………………………………………………………………………………………..8

1-1-1-1- تعریف لغوی………………………………………………………………………………………………………8

1-1-1-2-تعریف اصطلاحی………………………………………………………………………………………………………9

   1-1-2:دیجیتال…………………………………………………………………………………………………………….10

1-1-2-1- تعریف لغوی………………………………………………………………………………………………………..10

1-1-2-2- تعریف اصطلاحی…………………………………………………………………………………………………..10

  1-1-3- محیط سایبر یا سایبر اسپیس………………………………………………………………………………..12

1-1-3-1- تعریف لغوی ………………………………………………………………………………………………………….12

1-1-3-2- تعریف اصطلاحی………………………………………………………………………………………………….12

1-1-4-  جرایم رایانه ای…………………………………………………………………………………………………15

1-1-4-1- تعریف لغوی…………………………………………………………………………………………………..15

1-1-4-2- تعریف اصطلاحی……………………………………………………………………………………………15

 1-1-5-  جرایم سایبر …………………………………………………………………………………………………..16

1-1-5-1- مفهوم جرم سایبر…………………………………………………………………………………………………16

1-1-5-2-انواع جرایم سایبر………………………………………………………………………………………………….16

1-2- تاریخچه ادله دیجیتالی   …………………………………………………………………………………………..18

1-2-1- تاریخچه ادله دیجیتالی در جهان…………………………………………………………………18

1-2-2- تاریخچه ادله دیجیتالی در ایران………………………………………………………………..21

فصل دوم- سیستم حاکم بر ادله اثبات دیجیتال…………………………………………………………………………23

2-1- دلیل دیجیتال و عناصر آن……………………………………………………………………………………………..25

2-1-1- قابلیت ارائه………………………………………………………………………………………………25

2-1-2- قابلیت ایجاد علم عادی ……………………………………………………………………………..25

2-1-3- اصالت……………………………………………………………………………………………………..26

2-1-4- قابلیت اثبات امر قضایی……………………………………………………………………………..26

2-2-ویژگیهای ادله دیجیتال در فرایند کیفری………………………………………………………………………..27

2-2-1- ویژگیهای ماهوی……………………………………………………………………………………..27

2-2-2- ویژگیهای شکلی………………………………………………………………………………………..29

2-3- مشکلات ناشی از ویژگیهای ادله دیجیتال………………………………………………………………………….31

       2-3-1-مشکلات تخصصی نظری………………………………………………………………………………31

2-3-1-1- دشواری کشف و شناسایی…………………………………………………………………………..32

2-3-1-2-اخفای جرم………………………………………………………………………………………………..32

2-3-1-3-نامرئی بودن………………………………………………………………………………………………..33

2-3-1-4-کد گذاری مدارک……………………………………………………………………………………….34

2-3-1-5- امحاء مدارک ……………………………………………………………………………………………..34

2-3-1-6-فراوانی داده ها…………………………………………………………………………………………….34

2-3-1-7-مشکل متخصص…………………………………………………………………………………………..35

 2-4- مشکلات عملی(اجرایی)………………………………………………………………………………………………37

2-4-1-  قدرت دستیابی………………………………………………………………………………………….38

2-4-2- قابلیت جمع آوری……………………………………………………………………………………….38

 

فصل سوم: استناد پذیری ادله دیجیتال در فرایند کیفری…………………………………………………………….39

   3-1-استناد پذیری ادله دیجیتال در کشف جرم………………………………………………………….44

3-1-1-  کشف ادله دیجیتال………………………………………………………………………..44

3-1-2-  شناسایی ادله دیجیتال…………………………………………………………………….49

3-1-3-  مستند سازی ادله دیجیتال ……………………………………………………………..51

3-1-4-  تفتیش، توقیف و ضبط ادله…………………………………………………………….54

3-1-5-  گردآوری، ذخیره و ارائه ادله دیجیتال ……………………………………………..62

3-2- تصدیق اصالت دلیل دیجیتال………………………………………………………………………………….67

3-2-1- تصدیق اصالت دلیل دیجیتال از نظر فقه و قانون…………………………………………………74

3-2-2- طریقیت ادله اثبات………………………………………………………………………………………….75

3-2-3-صلاحیت قاضی در تعیین ارزش اثباتی ادله…………………………………………………………75

3-2-4-پذیرش در دادرسی………………………………………………………………………………………….76

3-3-استناد پذیری بعضی جرایم  مهم ارتکابی در محیط سایبر………………………………………….76

3-3-1- كلاهبرداری در سایبر سپس…………………………………………………………………….76

3-3-2- افترا و نشر اطلاعات از طریق پست  الكترونیك………………………………………..77

3-3-3- تطهیر پول نامشروع كامپیوتری در سایبر سپیس…………………………………………78

3-3-4- جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی …………………………………………………………..78

3-3-5-جعل رایانه ای……………………………………………………………………………………….79

3-3-6- جاسوسی رایانه ای………………………………………………………………………………..80

3-3-7- تعرض به حق نشر ، سرقت و تکثیر غیر قانونی…………………………………………80

3-3-8-  نقض حریم خصوصی داده ها………………………………………………………………..80

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………84

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………….88

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………..91

 

چکیده:

بکارگیری فن آوری رایانه نه تنها راههای نوینی برای ارتکاب جرم و سوءاستفاده از فضای سایبر به روی مجرمین گشوده بلکه مشکلات جدی ای را نیز در زمینه آیین رسیدگی کیفری و بکارگیری از مدارک و دلایل الکترونیکی ناشی آنها در فرایند کیفری بوجود آورده است. زیرا، با تولید و جایگزینی  مدارک و دلایل الکترونیکی به جای مدارک و دلایل سنتی که از ویزگی هایی نظیر  غیر قابل رویت  و غیر ملموس بودن برخوردار هستند، مشکلات زیادی برای مقامات پلیسی و قضایی از حیث کشف، شناسایی، تفتیش و بازرسی، توقیف ، گردآوری، حفظ و نگهداری ادله دیجیتال در فرایند کیفری بوجود آورده است. بنابراین، ویژگی های ادله ناشی از فن آوری اطلاعات و مشکلات ناشی از آن سبب شده است که موانعی برابر استنادپذیری ادله الکترونیک بوجود آید.

این تحقیق شامل سه فصل است در فصل اول که تحت عنوان کلیات می باشد به بیان کلیات و تعاریف پرداخته ایم. در فصل دوم به بررسی سیستم حاکم بر ادله اثبات دیجیتال که دلیل دیجیتال و عناصر آن، ویزگی ادله دیجیتالی، مشکلات ناشی از ادله دیجیتال و مشکلات عملی یا اجرایی از جمله تقسیم بندی های آن می باشد. در فصل سوم که مهمترین فصل این پایان نامه است به بررسی استناد پذیری ادله دیجیتالی پرداختیم که شامل استناد پذیری ادله دیجیتال در کشف جرم، تصدیق اصالت دلیل دیجیتال و استناد پذیری برخی جرایم مهم در محیط سایبر می باشد.

با توجه به گسترش رو افزون تکنولوزی در ایران و جهان و به تبع آن افزایش جرایم اینترنتی و مهمتر از آن سهولت در انجام این نوع از جرایم پیسنهاد می شود تا با توجه به وجود قانون در این زمینه توجه بیشتری به تربیت و آموزش نیروهای متخصص بشود تا روند رسیدگی و دادرسی با سرعت و دقت بیشتری انجام شود تا موجبات اطاله ی دادرسی را فراهم نسازد.

واژگان کلیدی:

ادله، دیجیتال، محیط سایبر، رایانه.

 

مقدمه

بیان مسئله- یكی از چالشهای اصلی در مبارزه با جرایم در محیط سایبر، مشكلات مربوط به تعیین هویت مجرم و ارزیابی حجم و آثار عمل مجرمانه می باشد. فرّار بودن داده های الكترونیكی كه امكان تغییر، جابجایی و یا پاك شدن آنها در عرض چندثانیه را فراهم می‌سازد بر مشكلات موجود می افزاید. به عنوان مثال كاربری كه كنترل داده ها را در دست دارد ممكن است از سیستم كامپیوتری برای پاك كردن و از بین بردن داده هایی كه موضوع تحقیقات جنایی هستند؛ استفاده نماید و ادله جرم را از بین ببرد. مسلم است كه دلایل و مدارك به دست آمده از هر جرم شالوده و اساس شناسایی، دستگیری و تعقیب مجرمین می باشد.

در برخی از کشورها بازرسی‌ای كه بر روی جرایم رایانه ای صورت می گیرد، متضمن فعالیت تیمی متشكل از پلیس، دانشمندان علوم جنایی، حقوقدانان، برنامه ریزان و متصدیان اجرایی سیستمهای رایانه ای می باشد.[1](امری که می بایست مورد توجه قانونگذار مانیز قرار گیرد.)[2]بنابراین، به نظر نمی رسد كه هیچ شخصی به تنهایی تمام تخصصهای مذكور را در اختیار داشته باشد.

مجریان قانون در زمینه ارتكاب جرایم در محیط رایانه ای با حجم انبوهی از ادله مواجه می شوند، علاوه بر این در اغلب موارد محیط اینترنت حاوی اطلاعاتی درباره افراد مظنون، قربانیان و حتی نفس جرم به وقوع پیوسته می باشد. درك منسجم و یكپارچه از ادله دیجیتال شناسایی، ساز و كارهای اجرایی مناسب، موقعیت یابی سریع منابعی كه دارای ادله موردنظر می باشند، تحصیل همكاریهای ضروری و موردنیاز یا كسب مجوز بازرسی و توقیف ادله و جمع آوری آنها به طریقی كه در محضر دادگاه قابلیت خود را حفظ نمایند لازم و ضروری می باشد چرا كه بازرسان و قضات نیز به ارزش ذخایر گرانبهای الكترونیكی پی برده‌اند؛ ذخایری محفوظ در سیستم‌های رایانه ای كه استفاده از آنها برای كشف و به جریان انداختن انواع دعاوی احساس می شود.

بعنوان مثال می توان از دعاوی زیر برای قابلیت استناد به دلایل الكترونیك استفاده نمود، این دعاوی كه مربوط به ده سال اخیر است می تواند بعنوان شاهد مثال قابلیت استناد به دلایل دیجیتال و الكترونیك مورد استفاده قرار گیرد (البته در حقوق آمریكا و انگلستان).1

_ اثبات اظهارات راجع به آزار و اذیت جنسی.2

_ اثبات سرقت اسرار تجاری به وسیله كارمند یا دیگر افراد.3

_ اثبات تعرض به حق نشر یا تصدیق استفاده نابجا از نرم افزارهای دارای مجوز.

_ دستیابی به داده ها جهت تعیین دارایی های فرد.

_ كشف مدارك دال بر كلاهبرداری و سایر فعالیتهای مجرمانه.

_ اثبات وجود ارتباط بین قربانی قتل عمد و متهم.

_ ارائه دلیل و مداركی در زمینه تهدید به مرگ كه از طریق پست الكترونیكی فرستاده می شوند.

در رویه قضایی ایران نیز اگر چه در خصوص پذیرش ادله دیجیتال تردید های فراوان وجود داشت. ولی، سرانجام با تصویب قانون تجارت الکترونیک در سال 1382 ارزش اثباتی آن به عنوان یک دلیل مورد تایید قانونگذار ایران قرار گرفت.(به استناد مواد 12،13و 14 قانون تجارت الکترونیکی). در لایحه مجازات جرایم رایانه ای نیز قابلیت استنادی ادله دیجیتال مورد پذیرش قرار گرفته بوذ. در این قانون که مقررات مفصلی در رابطه با کشف، تفتیش، توقیف، حفظ و نگهداری ادله دیجیتال بیان گردیده است؛ بر پذیرش ادله دیجیتالی که به  نحو صحیح کسب گردیده است تاکید شده است.برطبق ماده 58 لایحه مذکور؛ « در صورتی ادلة دیجیتال ارائه شده از سوی ضابطین و مقامات تعقیب قابل استناد است كه علاوه بر مقررات مندرج در این لایخه، زنجیرة حفاظتی نیز در مورد آن رعایت شده باشد. تبصره- منظور از زنجیرة حفاظتی ثبت كلیة اقداماتی است كه ضابطین دادگستری و سایر اشخاص دست‎اندركار، به موجب قانون و با بكارگیری ابزارها و روشهای استاندارد در مراحل شناسایی، كشف، جمع‎آوری، مستندسازی، تجزیه و تحلیل، حفظ و مراقبت از ادلة دیجیتال و ارائة آنها به دادگاه به اجرا درمی‎آورند.» همچنین ماده 59 لایحه مقرر می دارد؛«به جز موارد مندرج در مادة فوق، چنانچه هر یك از طرفین دعوا قصد استناد به ادلة دیجیتال را داشته باشند در صورت اثبات شرایط ذیل، ادلة مزبور قابل استناد خواهد بود: الف ـ ادلة مذكور توسط مدعی‎علیه یا شخصی كه با طرفین دعوا تبانی نكرده، ایجاد، ذخیره یا انتقال داده شده است؛ ب ـ سیستم كامپیوتری مربوطه بطور صحیح عمل می‎كرده یا در صورت وجود نقص، هیچ تاثیری در صحت دلایل ارائه شده نداشته است. ج- در غیر موارد فوق، استنادپذیری ادلة دیجیتال ارائه شده توسط طرفین دعوا تابع قواعد كلی راجع به ادله خواهد بود .»در قانون جرایم رایانه ای نیز در فصل سوم آن به استناد پذیر ادله الکترونیکی پرداخته است در مواد 49و 50  این قانون بالاخص ماده 50 موارد استناد پذیری به ادله ی الکترونیکی بنا به شرایطی پذیرفته شده است.ماده 49 این قانون اشعار میداردبه منظور حفظ صحت و تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری ادله الکترونیکی جمع ‌آوری شده، لازم است مطابق آیین‌نامه مربوط از آنها نگهداری و مراقبت به عمل آید. و قانونگذار در ماذه 50 موارد استنادی را به نوعی روشن ساخته است این ماده بیان میدارد: چنانچه داده ای رایانه ای توسط طرف دعوا یا شخص ثالثی که از دعوا آگاهی نداشته، ایجاد یا پردازش یا ذخیره یا منتقل شده باشد‌ و سیستم‎ رایانه ای یا مخابراتی مربوط به نحوی درست عمل کند که به صحت و تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری داده ها خدشه وارد نشده باشد، قابل استناد خواهند بود.به نظر می رسد منظور از انکار ناپذیری آن باشد که داده ها از چنان قاطعیت و استحکامی برخوردار باشند که طرف دعوا نتواند ان را انکار کند به نوعی از صزاخت و کیفیت برخوردار باشد.لذا به نظر می رسد که جرایم رایانه ای بیشترین چالش را در بخشهای تحقیقات جنایی و ادله اثبات كیفری به همراه داشته است. بنابراین در این تحقیق سعی شده است به این موارد بپردازیم كه ادله دیجیتال به چه معناست؟ جایگاه این ادله در سیستم حقوقی كجاست و در مواجهه با اینگونه ادله به چه نحو باید برخورد كنیم؟

سوالات:

 باشد . ظرفیت آن حدود 200 نفر می باشد و برای سرو غذا در آن نیاز به رزرو نمی باشد . بدلیل استفاده از مواد اولیه تازه و وجود سرآشپزان ماهر کیفیت غذاها بالا می باشد و البته قیمت ها نیز در حد متوسط است. دکوراسیون و طراحی داخلی رستوران کاملا سنتی می باشد دسترسی به مراکز خرید و مرکز شهر آسان می باشد.

رستوران سالود کیش یکی دیگر از رستوران های شیک ، ساحلی و تازه تاسیس در جزیره زیبای کیش رستوران سالود می باشد،این رستوران در دو طبقه همه روزه  آماده پذیرایی از شما عزیزان می باشد،طبقه فوقانی این رستوران یه کافه تراس بسیار زیبا و ویو خلیج همیشه فارس است که در جزیره کیش بی  نظیر است. همچنین برخورد پرسنل بسیار عالی می باشد،در صورت انتخاب رزرو مستقیم جهت حضور خود در رستوران سالود کیش ترانسفر رایگان از محل اقامت شما شهری در اختیار شما قرار می گیرد. کارکنان رستوران سالود کیش در خدمت شما بوده و بعد از پذیرش شما را به سمت رستوران راهنمایی خواهند نمود. در هنگام ورود به سالن در صورت رزرو قبلی، میز شما بنا به درخواست شما مشخص بوده و توسط کارکنان تشریفات داخل سالن به سمت میز خود راهنمایی شده در غیر اینصور اگر شما بدون رزرو به این رستوران رفته اید مشکلی وجود ندارد کارکنان رستوران شما را به میزی مناسب راهنمایی می کنند.این رستوران ارائه دهنده ی انواع غذاهای دریایی، کبابی و خوراک های سنتی با بهترین و درجه یک ترین مواد اولیه غذایی است. با اجرای موزیک زنده توسط خواننده های مطرح جنوبی و ساز و الات مخصوص جزیره همه شب از ساعت 8 تا 11 شب جذابیت و زیبایی این رستوران چند برابر کرده است.

رستوران نسیم لبنان مشهد این رستوران یکی از رستوران های خوب شهر مشهد است که در سه راه ادبیات شهر مشهد قرار دارد. این رستوران که انواع غذاهای عربی را به شما مسافران تور مشهد ارائه می دهد. منوی این رستوران بسیار خاص است و شامل غذاهای لبنانی خوش طعم نظیر بورک، فطایر و بعلبک را با کیفیت بسیار عالی سرو می کند. محیط رستوران بسیار دل نشین است و دارای صندلی های بسیار راحت و محیطی خانوادگی است. غذاهای رستوران ارگانیک است و از موادی مانند کالباس و مایونز در آن ها استفاده نمی شود. این رستوران دارای سرویس رایگان است تا اگر مایل به صرف غذا در رستوران نبودید از این خدمت استفاده نمایید.

رستوران باران مشهد یکی از رستوران های مجلل شاندیز مشهد رستوران باران با خدمات VIP می باشد،این رستوران زیبا مکانی مناسب برای برپایی جشن هاو قرارهای مهم است و در این رستوران انواع غذاهای فرنگی با تشریفات خاص انگلیسی و فرانسوی سرو می شود. غذای ایرانی نیز در منوی این رستوران وجود دارد و کیفیت غذا و سرویس دهی و فضای داخلی این مجموعه بسیار عالی و خوب است.

مجموعه رستورانهای سدروس مشهد این مجموعه رستورانها در سه شعبه سازمان آب،شعبه 17 شهریور،شعبه رضا شهر مشغول به کار می باشد،سدروس نام یک نوع درخت کاج است که در سال ۸۹ برای مجموعه زنجیره ای به نام گروه رستوران های سدروس انتخاب شد که اکنون بعد از گذشت چند   سال به درختی تنومند مبدل شده است که چهارمین شعبه خود را در ۹۴/۰۶/۰۷ افتتاح کرد.این مجموعه با شعار طعمی لذیذ، خاطره ای ماندگار کار خود را شروع و سعی کرد با صداقت و کارآمدی در همه مراحل از طبخ تا عرضه و سرو غذا این مهم را رعایت و سر لوحه کار خویش قرار دهد.این مجموعه رستوران ها داری یک فضای شیک و دنج می باشد که علاوه بر این کافی شاپ هم برای گپ های دوستانه شما در این رستوران تعبیه شده است،این رستوران ها دارای منوی متنوع با کیفیت و قیمت بالا می باشند که شما گردشگران تور مشهد اگر به غذاهای ایرانی علاقه مندید می توانید از این منو بهره مند شوید.

رستوران جی وینو تفلیس گرجستان در مرکز شهر تاریخی تفلیس چند قدم از پل صلح بالاتر این رستوران با سبک ایتالیایی قرار دارد. هدف مسئولین رستوران ارائه خدماتی آگاهان و دوستانه به مشتریان و مسافران تور گرجستان می باشد.وعده های رستوران جی وینو ترکیب دلپذیری از پنیر و فرآورده های گوشتی و کالباس است که در یک یا دو ظرف کوچک برای هر نفر کافیست.رستوران جی وینو یکی از رستوران های برتر تفلیس به انتخاب مسافران این شهر بوده و همچنین یکی از معدود رستوران هایی است که سیگار کشیدن در آن ممنوع است.

رستوران شاکمن تفلیس گرجستان اگر در سفر به تفلیس پایتخت گرجستان به دنبال رستورانی با فضایی گرم،دوستانه،منحصر به فرد با طراحی داخلی گرجی هستید این 

تبعیض بطور اساسی به معنای فروش یك كالا در بازار خارجی با قیمت كمتر از هزینه های نهایی تولید آن كالا در كشور عرضه كننده به منظور كسب مزیت در رقابت با دیگر اعضا در خصوص همان كالا است. موافقتنامة سازمان جهانی تجارت قضاوتی را در این خصوص ارائه نمی كند بلكه تمركز خود را بر این نكته می گذارد كه دولتها چگونه در مقابل تبعیض گرایی عكس العمل نشان می دهند و اقدامات مقابله ای با آن را چگونه تنظیم می كنند. موافقتنامة عهدی تعرفه و تجارت بطور كلی اصول را مطرح می كند كه بر مبنای آنها آزاد سازی تجارت خارجی و دسترسی آسان تر به بازارهای خارجی میسر می گردد و این مهم از طریق لغو موانع غیر تعرفه ای و جایگزینی نظام تعرفه ها در بازرگانی بین المللی بدست می آید. با این وجود همواره احتمال بروز خسارت از ناحیه تجارت خارجی برای برخی كشور ها وجود دارد كه یكی از علل عمدة آن می تواند مبادرت ورزیدن به دامپینگ از سوی یك شركت یا كشور در بازار وارد كننده محصولی خاص باشد. ماده 7 قانون امور گمركی نیز مقرر می دارد هرگاه كالایی با قیمت نامناسب یا تسهیلات غیر عادی از كشوری برای ورود به ایران عرضه شود و این عمل برای اقتصاد كشور، رقابت ناسالم تلقی گردد هیات وزیران می تواند در هر موقع بنا به پیشنهادات وزارت اقتصاد برای ورود كالاهای مذبور از آن كشور سود بازرگانی ویژه ای برقرار كند.

 

تولید كنندگان بیشتر به دلایل رقابتی از جهات اقتصادی دست به رفتار تبعیض آمیز و دامپینگ می زنند و دخالت های دولت در این مورد بیشتر در جهت بهبودی در تراز پرداخت های خارجی خود و یا سایر دلایل سیاسی صورت می پذیرد.

با توجه به مطالب فوق و همچنین بابحث آزاد سازی تجارت جهانی و گسترش فضای رقابتی در سطح بین الملل اهمیت ضرورت رسیدگی و بررسی تبعیض میان اعضا و كالاها و مقررات در خصوص دامپینگ آشكار می گردد، در این مقاله سعی شده است تا راهكارها و روش های موجود برای جلوگیری از تبعیض و رعایت مقررات و چگونگی ایجاد بستری مناسب برای آزاد سازی و رقابت سالم مطرح شود و اصل عدم تبعیض در سازمان تجارت و تجارت ایران در سطح بین الملل مورد برسی قرار گیرد.

الف- بیان مسئله:

اصل عدم تبعیض یکی از اصولی است که از آن بعنوان سنگ بنای سیاست در تجارت یاد میشود.این اصل را میتوان در بسیاری از موارد که منجر به برهم زدن روابط تجاری در 

مسأله ساز شود در كنار آن شكلگیری و رشد فضای فكری دانشجویان در محیطی كه آنچنان كه انتظار می رود عهده دار رسالت آموزش و تحكیم زیربناهای دینی نیست علاوه بر آنكه پاسخی به كنكاش های ذهنی دانشجویان در این زمینه نداده و چالشی را مرتفع نمی سازد هزاران چالش جدید را ایجاد نموده و با انتقال آن به جامعه مسائلی جدیدتری در سطح بسیار وسیع فراهم خواهد آورد.

این مسائل توجه جدی و تدقیق روز افزون به بررسی میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه را به دین آشكار می سازد چرا كه با اطلاع از میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه به دین و معارف دینی علاوه بر آنكه از مخاطرات آتی جامعه پیش گیری راه حل مناسبی برای مسائل مطرح شده در فوق پیش روی، قرار خواهد داد. امید اینكه این تحقیق و تحقیقاتی از این دست گام مؤثری در این راستا باشد.

ضرورت تحقیق:

دانشگاه با گسترش وسیع آموزشی و حجم زیاد مخاطبانش از عرصه هایی است كه نقش كلیدی در اندیشه سازی و اندیشه پروری در جامعه ها دارد. اهمیت غیر قابل انكار دانشگاه در تعمیق ارزشها و هنجارهای اجتماعی واقعیتی است كه به یقین از نگاه تیز بین مسئولین و سیاست گذاران آموزشی پنهان نمانده  و كوشش های گوناگون در اصلاح و بهبود كیفیت فضا و محتوای آموزشی در دانشگاه ها از مصادیق بارز آن است . لیكن تلاشهای صورت گرفته از سوی مسئولین در مقایسه با اهمیت سرمایه های مادی و معنوی كه دانشگاه چه در بعد مادی و چه در ابعاد انسانی در اختیار سیاست گذاران و متولیان امر آموزشی قرار می دهد، بسیار اندك است لذا مغنتم دانستن این سرمایه ها و استفاده بهینه از آنها از ضرورت های اساسی است كه لزوم تحقیق و پژوهش در ارتباط با میزان مقید و پایبندی دانشجویان به دین را آشكار می سازد.

همچنین محیط دانشگاه از بهترین عرصه هایی است كه بستر لازم جهت ایجاد و ابقاء اندیشه های دینی را در ذهن دانشجویان فراهم می آورد و به دلیل برخورداری از امكانات گوناگون فرصت آشنایی هر چه بیشتر و عمیق تر دانشجویان با معارف دینی را در اختیار آنان قرار می دهد از دیگر سوی كمیت و كیفیت سرمایه انسانی كه در اختیار دانشگاه است یعنی دانشجو و بویژه شرایط خاص سنی و روحی- روانی كه دانشجویان در سنین تحصیل در دانشگاه از آن برخوردارند قابلیت انعطاف و تأثیر پذیری بیشتری را در آنها ایجاد نموده كه این می تواند بعنوان مهمترین امكان توسط مسئولیت مورد استفاده بهینه قرار گرفته و به ارتقاء و رشد فكری دانشجویان در زمینه مسائل دینی كمك كند.

این موارد در كنار انتظار جامعه از  نقش غیر قابل انكار دانشگاه در ایجاد زیر بناهای فكری و شخصیتی جوانان و مطالبات به حق جامعه از دانشگاه در تأمین فضای فكری سالم و ترویج آن به سایر ابعاد زندگی اجتماعی دلیل دیگری است كه دقت نظر در حوزه مذكور و بررسی های لازم در این خصوص را می طلبد. گذشته از موارد ذكر شده در فوق موج گسترده تبلیغات منفی علیه باور داشتها و انكارهای دینی در كشورهای مسلمانان و بویژه در كشورها كه از سوی دشمنان و رسانه های خارجی به طور همه جانبه ذهن و فكر اقشار مختلف و بویژه جوانان را هدف قرار داده، واقعیتی است كه غفلت از   آن عواقب وخیمی برای جامعه در ابعاد گوناگون به بار خواهد آورد لذا توجه به این امر و مقابله با آن از طریق آگاهی از میزان پابندی دانشجویان دانشگاه به دین و انگاره های دینی و برنامه ریزی اصولی در جهت حفظ و ارتقاء مؤلفه های دینی، ضرورت پرداختن به این موضوع را بطور جدی خاطر نشان می سازد.

اهداف پژوهش:

اهداف پژوهش حاضر در دو بعد اهداف كلی و اهداف فرعی قابل تجزیه است:

نخستین هدف كلی پژوهش حاضر عبارت است:

الف) عوامل درون دانشگاه مؤثر در پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین، كه اهداف فرعی زیر را در بر می گیرد.

بررسی میزان تأثیر ضوابط و مقرران مربوط به مسائل اسلامی در محیط دانشگاه بر پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی میزان تأثیر برگزاری مراسم مذهبی در ایام خاص در محیط دانشگاه بر پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی میزان تأثیر وجود امكانات لازم در جهت رشد فضای فكری دانشجویان در محیط دانشگاه بر پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی میزان تأثیر كیفیت متون آموزشی دانشگاه بر پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی تأثیر برگزاری مراسم مذهبی در ایام خاص در محیط دانشگاه بر میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی تأثیر برگزاری مراسم نماز جماعت در محیط دانشگاه به میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی تأثیر پایبندی اساتید دانشگاه به دین و مؤلفه های دینی بر میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
بررسی تأثیر كیفیت پوشش و وضعیت ظاهری اساتید و سایر دانشجویان بر میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.
دومین هدف كلی پژوهش حاضر عبارت است:

ب) بررسی عوامل برون دانشگاهی مؤثر در پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین كه اهداف فرعی زیر را در بر می گیرد:

1- بررسی تأثیر تعامل و ارتباط با همسالات كم اعتقاد بر میزان پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین.

2- بررسی تأثیر میزان مطالعه كتب مذهبی توسط دانشجویان دانشگاه آزاد بر پایبندی آنان به دین.

3- بررسی تأثیر كیفیت پوشش دانشجویان دانشگاه آزاد بر میزان پایبندی آنان به دین.

4- بررسی تأثیر میزان رعایت موازین اسلامی توسط دانشجویان دانشگاه آزاد بر میزان پایبندی آنان به دین

5- بررسی میزان تقید و پایبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به فرائض دینی از جمله نماز و تأثیر آن بر میزان پایبندی آنان

6- بررسی تأثیر سطح تحصیلات خانواده بر میزان پاپبندی دانشجویان دانشگاه آزاد به دین

7- بررسی تأثیر منطقه سكونت دانشجویان دانشگاه آزاد بر میزان پایبندی آنان به دین .

8- بررسی تأثیر میزان برخورداری دانشجویان دانشگاه آزاد از رفاه اقتصادی بر میزان پایبندی آنان به دین.

فرضیات پژوهش:

بخش اول: کلیات تحقیق. 3

1- 1- عنوان تحقیق. 3

1-1-1- عنوان به زبان فارسی. 3

2-1-1- تعداد واحد پایان نامه. 3

3-1-1- بیان مساله اساسی تحقیق. 3

4-1-1- اهمیت و ضرورت تحقیق. 5

5-1-1- ادبیات و سوابق تحقیق. 5

6-1-1- اهداف مشخص پژوهش.. 7

1-6-1-1- هدف اصلی پژوهش.. 7

2-6-1-1- اهداف فرعی تحقیق. 7

7-1-1- سئوالات تحقیق. 7

1-7-1-1- سئوال اصلی. 7

2-7-1-1- سئوالات فرعی. 7

8-1-1- فرضیه های تحقیق. 7

1-8-1-1- فرضیه ی اصلی. 7

2-8-1-1- فرضیه ی فرعی. 7

9-1-1- تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی. 7

10-1-1- روش تحقیق. 8

11-1-1- متغیرهای مورد بررسی. 8

12-1-1- سازماندهی تحقیق. 9

بخش دوم: چارچوب نظری تحقیق. 10

1-2-1- چارچوب نظری تحقیق. 10

2-2-1-تاملی در مفهوم دولت.. 11

3-2-1- تعریف دولت.. 12

4-2-1- نظریه های دولت.. 13

1-4-2-1- دیدگاه افلاطون. 13

2-4-2-1- ماهیت دولت از نظر ارسطو. 13

3-4-2-1- ماهیت دولت از دیدگاه لاک.. 14

4-4-2-1- دیدگاه اپیکور. 15

5-4-2-1- رواقیون. 15

6-4-2-1- اندیشه های سیاسی روم درباره ی دولت.. 16

7-4-2-1- اندیشه های مسیحی در موضوع دولت.. 17

8-4-2-1- اندیشه های توماس اکو ئیناس.. 18

9-4-2-1- اندیشه های ضد پاپ و دولت.. 19

5-2-1- دولت در اندیشه های عصر جدید 20

1-5-2-1- اندیشه های ماکیاول در مورد دولت.. 20

2-5-2-1- جنبش های دین زدائی و دولت.. 21

3-5-2-1- نظر یانژآنبدن در مورد دولت.. 22

4-5-2-1- دیدگاه هوگو گروسیوس.. 23

5-5-2-1- نظریات هابز در رابطه با دولت.. 23

6-5-2-1- مونتسکیو و دولت.. 24

7-5-2-1- دولت از دیدگاه روسو. 24

8-5-2-1- اگوست کنت ونگاه وی به دولت.. 25

9-5-2-1- مارکس و دولت.. 26

6-2-1- اشکال مختلف دولت.. 27

1-6-2-1- دولت های ملوک الطوایفی. 27

2-6-2-1- دولت پاتریمونیال. 27

3-6-2-1- دولت مطلقه. 29

1-3-6-2-1- ریشه های تاریخی پیدایش و زوال دولت مطلقه. 29

2-3-6-2-1- توجیه نظری پیدایش دولت مطلقه. 29

3-3-6-2-1- عوامل موثر بر پیدایش دولت مطلقه. 30

 

4-3-6-2-1- ویژگی های دولت مطلقه. 30

7-2-1- مفهوم مدرنیته. 32

1-7-2-1- مدرنیته در اندیشه ی ماکس وبر. 33

2-7-2-1- مفهوم دولت مدرن. 34

3-7-2-1- جامعه شناسی تاریخی دولت مدرن. 34

نتیجه گیری.. 36

بخش سوم: مبانی نظری هویت.. 37

مقدمه. 37

3-1- مبانی نظری هویت.. 37

1-3-1-تعریف هویت.. 37

2-3-1- فلسفه وجودی هویت.. 39

3-3-1- مروری بر دیدگاه های نظری هویت.. 39

1-3-3-1- دیدگاه مدرنیستی. 39

2-3-3-1- دیدگاه جاوید انگاری یا کهن گرائی. 40

3-3-3-1- دیدگاه زیست شناختی. 41

4-3-3-1- دیدگاه مارکسیستی در تبین هویت ها 41

5-3-3-1- دیدگاه های کلاسیک در موضوع هویت.. 41

4-3-1- رویکردهای مدرن به هویت.. 42

1-4-3-1- نظریه آنتونی گیدنز. 42

2-4-3-1- نظریه فردریک بارث.. 43

3-4-3-1- پسا ساخت گرایی و هویت.. 43

4-4-3-1- مکتب کنش متقابل نمادین و هویت.. 43

5-3-1- انطباق و سازگاری هویتی. 45

6-3-1- مفهوم هویت ترکیبی. 46

7-3-1- عوامل موثر بر آینده هویت.. 47

8-3-1- بررسی رابطه ی قدرت و هویت.. 47

9-3-1- جهانی شدن و هویت.. 48

10-3-1- هویت قومی. 50

11-3-1- شکل گیری مفهوم دولت – ملت.. 51

12-3-1- هویت ملی و مفهوم آن. 54

نتیجه گیری.. 55

فصل دوم:ماهیت دولت در ایران

مقدمه. 56

1-2- فرهنگ سیاسی در ایران و ماهیت دولت در ایران. 56

2-2- فرهنگ سیاسی قبل از اسلام 56

3-2- فرهنگ سیاسی ایران بعد از اسلام 58

4-2- فرهنگ سیاسی ایران در دوره ی معاصر. 59

5-2- پیشینه ی ساخت دولت مدرن در ایران. 61

6-2- ساخت سیاسی دولت ملی در ایران. 62

7-2- نگاه پاتریمونالیستی به ماهیت دولت ایران. 65

فصل سوم: هویت ملی در ایران

مقدمه. 67

1-3- تاسیس هویت ملی در ایران. 67

2-3- هویت ایرانی در پرتو مدرنیسم 67

3-3- هویت ایرانی در پرتو مدرنیسم 68

4-3- فرآیند هویت سازی در ابتدای شکل گیری دولت مدرن. 68

5-3- بنیانهای سیاسی جامعهی سنتی ایران. 69

6-3- ورود اندیشه ناسیونالیسم به ایران. 70

1-6-3- ناسیونالیسم قومی در ایران. 71

7-3- هویت مدرن در پرتومدرنیسم ایرانی. 72

8-3- نقش نخبگان در توجیه هویت مدرن ایران. 73

9-3- نخبگان سیاسی وادبیات قوم مدارانه. 74

10-3- سیاست های قومی و تاثیر آن بر هویت ملی. 80

1-10-3- سیاست قومی دولت ایران در قبال اقوام 84

2-10-3- سیاست های قومی قبل ازدولت مدرن. 84

1-2-10-3- سیاسیت قومی در دوره ی قاجار. 85

2-2-10-3- سیاست های قومی دوران مشروطه. 85

فصل چهارم: نا کارآمدی دولت مدرن در ساخت هویت ملی

1-4- مراحل اولیه تشکیل دولت ملی در ایران. 88

2-4- سیاست قومی رضا شاه در ایران. 88

3-4- مصادیق سیاست های قومی رضا شاه در ایران. 92

4-4-توصیف وضع مناطق قومی در ایران بعد از رضا شاه 92

5-4- سیاست های قومی پهلوی دوّم 94

نتیجه گیری.. 97

منابع. 99

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
چکیده:
مفهوم دولت مدرن عبارت است از تغییر و تحولاتی است که نیمه دوم قرن هیجده و اوایل قرن نوزده در اروپا اتفاق افتاد و موج آن به کشورهای دیگر از جمله ایران رسید.  جنبش مشروطیت در ایران  که واکنشی در مقابل این تحولات  بود به دلایل متعددی نتوانست دولت مدرن در ایران  رابه معنای واقعی کلمه تشکیل دهدو به تبع آن هویت ملی راجایگزین هویت­های قومی و قبیله نماید. در عوض نوعی استبداد جایگزین آن گردید. به این دلیل ما شاهد تنوع تعاریف این نوع هویت در یک صد سال اخیر در جامعه ی ایران بودیم بطوری که اغلب در فرهنگ سیاسی ایرانیان به غلط هویت ملی با هویت نژادی و زبانی آمیخته می شود و تصوری صحیحی از آن تا کنون حتی نزد نخبگان سیاسی حاصل نشده است.

 

واژگان کلید: دولت مدرن- هویت ملی

 

 

 
 
 
 
 
 
مقدمه:
در معنای جدید آن تقسیم­بندی جهان به واحدهای سیاسی بر اساس مرزبندی جغرافیایی منجر به خلق مفهومی به نام هویت ملی گردید. رفته رفته دولت­های جدید التأسیس با پذیرش هنجارهای سرمایه­داری و قوانین و مقررات اقتصاد جهانی، مطلق­گرایی سیاسی را کنار گذاشته و انعطاف بیشتری در پذیرش ارزش­های ناشی از مدرنیسم و لیبرالیسم در حوزه­های اجتماعی و اخلاقی از خود نشان دادند.

اما این وضع در کشورهای جهان سوم روند فوق­الذکر را طی نکرد و در بازه­های زمانی مختلف بین گشایش سیاسی و استبداد نوسان نمود. در ایران بعد از نهضت مشروطه، همراه با اولین مراحل پیدایش مدرنیته و تشکیل دولت شبه مدرن ملی تقابل بین سنت و مدرنیسم به خشونت گرائید و سطوحی از منازعات قومی و قبیله­ای همراه با تهاجم به کلیه­ی مظاهر سنت­گرایی از طرف دولت نوظهور، موجی از واگرایی قومی و قبیله­ای را در ایران فراهم آورد. ونتوانست مفهوم مدرن هویت ملی را به درستی جایگزین سایر هویت­های مادون، نظیر هویت زبانی، قومی، قبیله­ای، نژادی و مذهبی نماید. بدین ترتیب در همان اوایل پیدایش هویت ملی در ایران، نوعی چالش بین این هویت با سایر هویت­ها آغاز شد. پژوهنده در این تحقیق مدعی است که طرح مسئله­ی هویت ملی در ایران و تلاش برای نهادینه کردن آن از سوی دولت شبه مدرن رضا خان، به درستی انجام نگرفت و به جای آن هویت قومی از سوی دولت و نظریه پردازان آن زمان تبلیغ و تثبیت شد. بعدها این برداشت از ظهور مشروطه تا پیدایش انقلاب اسلامی از سوی بسیاری از اندیشمندان، نظریه پردازان و سیاست­مداران مورد تائید قرار گرفت و تا کنون هیچ مصالحه­ای بین نخبگان سیاسی حاکم و سایر اقلیت­های قومی بر سر این مفهوم حاصل نشده است.

از سوی دیگر، به دلیل اینکه در ساخت سیاسی ملت – دولت زندگی می­کنیم، ضروری است که بدانیم چه نسبتی میان هویت­های مختلف با هویت ملی برقرار می­شود و تا چه حد امکان یافتن راه­های گریز برای جلوگیری از اختلاف بین آنها وجود دارد، به گونه­ای گه هیچ سطحی از هویت سطوح دیگر را تحت الشعاع قرار ندهد.

 
 
 
 

 

 

 

فصل یک: کلیات تحقیق
بخش اول: کلیات تحقیق
1- 1- عنوان تحقیق
1-1-1- عنوان به زبان فارسی
بررسی رابطه بین تاسیس دولت مدرن در ایران و هویت ملی

2-1-1- تعداد واحد پایان نامه
3-1-1- بیان مساله اساسی تحقیق
هویت ملی و دولت مفاهیم مدرنی هستند که در اثر تغییر و تحولات قرن 17 وارد حوزه ی علوم انسانی شدند به این ترتیب که دولت در سه حوزه ی اقتصادی شامل توسعه صنعتی و رشد نظام سرمایه داری به همراه درهم ریختگی اقتصاد سنتی و ایجاد بازار ملی و هم در حوزه ی علوم سیاسی متاثر از انقلاب فرانسه و دیدگاه­های مونتسکیو و در بعد فرهنگی مدیون توسعه ی تکنولوژیکی وسایل ارتباط جمعی و آموزش همگانی پدیدار شد. بنابراین دولت مدرن در اروپا حاصل ضرورت­ها و تکامل در سه حوزه ی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بعد از انقلاب صنعتی بود. برای تشکیل چنین دولتی فرآیندهای زیر طی شده اند.

1-مرحله ملت سازی[1]

2-مرحله دولت سازی[2]

3-تدوین معیارهای صحیح جهت توزیع عادلانه ی منابع

4-ترک علایق ماقبل مدرن و سیاست گذاری خارج از علایق شخصی و گروهی.

برای طی مراحل فوق مستلزم ضروریات ساختاری برای رسیدن به یک جامعه ی ملی است بدیهی است این مراحل جنبه ی انتزاعی نداشته بلکه در یک زمینه ی اجتماعی و فرآیندی تجربی به همراه گذر از یک مرحله­ی آزمون و خطا و رسیدن به خرد جمعی یا رسیدن به یک هم رایی درباره تعاریف مشترکی نظیر فرد، جامعه، مالکیت، سیاست قدرت و… می باشد.

اما هویت ملی به تبع تشکیل دولت­های مدرن بوجود آمد چرا که تا قبل از پیدایش دولت­های مدرن، آنچه که ساخت سیاسی جوامع را تشکیل می داد، مرزبندی­های قومی بود. اما زایش هویت ملی به عنوان پدیده­ای اجتماعی و سیاسی، خود آگاه و مستقل و تکوین این هویت و تحقق آن در چارچوب دولت­های ملی جدید، بستگی به میزان رعایت حقوق شهروندی و برابری انسان­ها به عنوان عضوی از یک دولت ملی دارد. هر اندازه مفهوم هویت از عناصر نژادی، زبانی، قومی، قبیله ای، دینی، طبقاتی، جنسی و تباری فاصله گیرد به مفهوم هویت ملی و مفهوم مدرن ملت نزدیک می شود و از واگرایی ملت کاسته می گردد.

در ایران قبل از شکل گیری دولت مدرن یا شبه مدرن، رؤسای قبایل، طوایف و عشایر در مناطق جغرافیایی دارای اختیارات و قدرت زیادی بودند حتی تمرکز گرایی دولت ایلی قاجار هم نتوانست از حوزه نفوذ و قدرت این رهبران بکاهد زیرا این دولت، دولتی ملوک الطوایفی بود و از لحاظ نظامی و مالی به قبایل و رؤسای آنها اتکا داشت آنچه که در ایران باید اتفاق می افتاد تضعیف هویت های مادون و برجستگی هویت مافوق (هویت ملی) نسبت به سایر هویت ها است. گر چه انقلاب مشروطه تا حدودی توانست زمینه ساخت هویت ملی را در شکل جدید آن در فرهنگ سیاسی ایران رواج دهد، اما به دلایلی چند از قبیل فقر، بی سوادی، جدایی جغرافیایی و همه گیر نبودن نهضت، این مفهوم نتوانست در ذهن عامه مردم ایران نضج گیرد و عاقبت در اثر برخورد با دیوار ستبر سنت گرایی متلاشی شد آنچه بعد از شکست جریان مشروطه خواهی رخ داد، بر خلاف شکل گیری دولت­های قرن 17 و 18 اروپا که حاصل سنتز نیروهای داخلی بود، نوعی یورش همگانی و تضاد خشونت آمیز بین آنچه در ظاهر مدرن است و آنچه که سنتی می نمود. حاصل این تضاد عدم امکان زیست سیاسی پایدار و مبتنی بر گفتمان معقول ومشارکت جو بین دولت و سایر اقوام ایرانی است یورش خشونت آمیز به نظم سنتی چند ساله و تلاش سرکوب گرایانه ی رضا خان به منظور ایجاد یک جامعه ی فارغ از سنت دقیقاً بر خلاف مدل­های غربی ایجاد دولت –ملت بود چرا که در مدل غربی دولت از دل دگرگونی­های نظام سنتی بیرون آمد. در این تحقیق پژوهنده مدعی است که سنتز دولت – ملت و پیدایش مفهوم هویت ملی در ایران حاصل یک توافق همگانی نبود بلکه در اثر سرکوب و تضاد بوجود آمده است .پروسه ی ساخت هویت ملی از همان ابتدا گروه­های قومی و قبیله ای ایران را به چالش کشید و نوعی مقاومت منفی در مقابل تکوین هویت ملی در معنای مدرن آن ایجاد نمود نتیجه ی این فرآیند نگاه غیر خودی به مفهوم دولت از سوی جامعه ی قومی ایران بود بطوری که بین هویت ملی در معنای صحیح آن و سایر هویت ها ایجاد شکاف عمیق نمود در نتیجه پروژه ی توسعه در تاریخ ایران به دلیل این ساخت متباین نتوانست خلا ایجاد شده بین دولت و ملت را پر نماید.

هر چند که رضا خان و بعد از وی فرزندش تلاش فراوانی نمودند تا مولفه های هویت ملی را از افسانه­های ایران باستان بگیرند و این خلا هویتی را پر نمایند، اما به دلیل تصنعی بودن این اسطوره ها و تکریم و تقدس آنها از سوی قدرت مرکزی مورد پذیرش عموم قرار نگرفتند وعاقبت در اثر چالشی های داخلی و خارجی این مفاهیم همراه با رویداد انقلاب اسلامی در ایران متلاشی شدند.

آنچه که در پژوهش فعلی مورد نظر است دریافت رابطه ی بین تشکیل دولت مدرن در ایران و افزایش یا کاهش همگرایی ملی است در این تحقیق دولت مدرن در ایران به دولتی اطلاق می شود که بعد از شکست انقلاب مشروطه و رسیدن رضا خان به قدرت آغاز می شود و سعی در ایجاد وحدت ملی بر اساس مرزهای جغرافیایی ایران دارد محقق به دنبال دریافت و فهم این رابطه است که اساسا دولت مدرن در ایران به معنی و مفهوم واقعی آن تشکیل شده است یا خیر؟ و اگر هم تشکیل شده باشد زایش هویت ملی در ایران چگونه بوده است؟

4-1-1- اهمیت و ضرورت تحقیق
از آنجایی که مفاهیمی مانند هویت، ملت و دولت مفاهیمی سیال بوده و از جامعه ای به جامعه ی دیگر تا حدودی متفاوتند، راه را بر برداشت های متفاوت از این مفاهیم باز می کنند و هر گروه و یا تفکری بر حسب اصول و مبادی و فلسفه وجودی خود گاهی تعریف های متباین از اصطلاحات بالا را با سایر احزاب و گروه­های دیگر ارائه می نماید.

وجود این برداشت های متفاوت بخصوص هنگامی که جامعه ملی متکثر باشد و حاکمیت در دست یک گروه قومی خاص قرار گیرد سبب تضاد و افزایش واگرایی در این جامعه می شود. بدین ترتیب اهمیت اتفاق نظر بر تعاریف مشترک از مفاهیم فوق سبب می شود تا فضای سیاسی آن جامعه برای پذیرش و مشارکت سایر گروه­های قومی شفاف­تر شود و راه را برای مشارکت گروه­های مختلف و تشکیل جامعه مدنی مبتنی بر تفاهم و انعطاف پذیری هموار نماید.

5-1-1- ادبیات و سوابق تحقیق
پژوهش­های متعددی در زمینه تفاهیم دولت، هویت، ملیت و قومیت تاکنون توسط پژوهش گران داخلی و خارجی صورت گرفته و یک بُعد یا ابعاد مختلف این مفاهیم را مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار داده اند. بعضی از این دیدگاه­ها واقع بینانه تر بوده و به دور از تعصبات قومی و یا نژادی به مسئله هویت دولت توجه داشته اند. بعضی هم با فرض یکسان بودن تحولات جهانی گرایش به تعمیم پذیری نتایج ملاحظات گروهی و قومی و با توجه به هویت های تاریخی اقدام به بررسی موضوع نموده اند از جمله ی این منابع:

الطائی، علی، بحران هویت قومی در ایران؛ موضوع این کتاب قبل از اینکه سیاسی باشد، فرهنگی است. نویسنده ضمن توجه به تنوع قومی و فرهنگی در ایران عدم توجه به این مسئله از سوی سازمان­های رسمی و غیر رسمی را موجب بحران هویت در این کشور شده است.
احمدی، حمید، قومیت و قوم گرایی در ایران، افسانه یا واقعیت. در این اثر ضمن توجه به مفاهیم و اصطلاحات بکار گرفته شده در مطالعات قومی در خاورمیانه و ایران مسئله تفکیک نژادی را رد می کند و آن را حاصل ذهنیت پردازی می داند.
حمید، احمدی، ایران هویت، ملیت، قومیت. شامل مجموعه ای از مقالات است که پیرامون مسائل قومی و هویتی در ایران نوشته شده است.
صدر، ضیاءالدین، کثرت قومی و هویت ملی ایرانیان: اهمیت این اثر در ارائه تعریف منطقی از هویت ملی در ایران در مقابل سایر هویت های هشت گانه می باشد. نویسنده ضمن به نقد کشیدن دیدگاه­های ناسیونالیستی در ایران، عامل اصلی گرایش­های قومی را تفسیر غلط از مفهوم ملت و هویت می داند که توسط مدرنیست های قوم گرای ایران ارائه شده است. این کتاب می تواند اثر مفیدی در تصحیح مفهوم هویت ملی در ایران باشد.
حیسنی، جواد، جامعه شناسی وفاق اجتماعی و اقلیت های قومی در ایران. در این اثر ضمن دارا بودن طرح نظری در زمینه ی جامعه شناسی وفاق اجتماعی در ایران به مفهوم توسعه در مناطق مختلف ایران اشاره کرده است. همچنین تاثیر گروه قومی حاکم بر وفاق یا واگرایی قومی رابررسی کرده است.
برتون، رولان، ترجمه ناصر فکوهی، این کتاب به عنوان یک منبع پایه در بخش مطالعات قومی در حوزه سیاسی کاربرد دارد. در این اثر هویت قومی و نقش عواملی چون زبان و جغرافیا در ساخت هویت مورد بحث قرار گرفته است همچنین جایگاه دولت در رابطه با اقوام و مدیریت چالشهای قومی در جهان امروز در حوزه ی وسیع جهانی مورد توجه قرارداده است.
بیگدلو، رضا، باستان گرایی در تاریخ معاصر ایران: این اثر از معدود آثاری است است که چهره واقعی ناسیونالیسم ایرانی را در رابطه با اقوام ایرانی آشکار می کند. نویسنده ی کتاب آغاز این ایدئولوژی را بطور رسمی از اواخر دوره ی قاجاریه می پندارد گر چه وجود آن را در تاریخ ایران ناشی از شکست­های پی در پی ایرانیان و حقارت ناشی از آن می داند وی ضمن طرح ایده های قوم گرایان ایرانی در ادبیات و تاریخ معاصر ایران معتقد است که این گرایش­های ناسیونالیستی حاصل تحولات مغرب زمین بوده که به سمت رادیکالیسم قومی و نژادی فارس گرایانه سوق داده شده و به جریانی خود محور و ضد دموکراسی تبدیل گردیده است. این جریان نقش مهمی در ساخت دولت – ملت در ایران ایفا نموده و رابطه دولت-ملت را از شکل دموکراتیک آن به شکل استبدادی رهنمون نموده است.
6-1-1- اهداف مشخص پژوهش
1-6-1-1- هدف اصلی پژوهش
بررسی رابطه ی تاسیس دولت مدرن و شکل گیری هویت ملی

2-6-1-1- اهداف فرعی تحقیق
الف: آشنایی با ساخت دولت مدرن در ایران

ب: آشنایی با چگونگی شکل گیری هویت ملی

ج: آشنایی با عوامل موثر بر عدم شکل گیری هویت مدرن در ایران

7-1-1- سئوالات تحقیق
1-7-1-1- سئوال اصلی
 تاسیس دولت مدرن در ایران چگونه سبب عدم شکل گیری هویت ملی گردید

2-7-1-1- سئوالات فرعی
الف: ساخت دولت مدرن در ایران چگونه بوده است؟

ب: تاچه اندازه هویت ملی ایران به تبع تاسیس دولت ملی شکل گرفته است؟

8-1-1- فرضیه های تحقیق
1-8-1-1- فرضیه ی اصلی
ساخت دولت مدرن در ایران مانع شکل گیری هویت ملی شده است.

2-8-1-1- فرضیه ی فرعی
فرضیه اول: ساخت دولت مدرن در ایران غیردموکراتیک و اجباری بوده است.

9-1-1- تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی
دولت مدرن : شکل جدیدی از دولت است که حاصل انقلاب­های دموکراتیک اواخر قرن 18 و ابتدای قرن 19 یعنی انقلاب فرانسه در 1789 و سپس سایر انقلاب­های اروپایی می

 واژگان کلیدی :

تغذیه ، آداب ، نظم، نثر، قرن دهم .

 

 

مقدمه
این جانب از روزهای آغازین تحصیل در رشته زبان و ادب فارسی هماره به این می اندیشیدیم که این رشته چگونه می تواند در زندگی انسان ها مستقیماً تاثیر گذار بوده؛ و مفاهیم ارزنده و وسیع آن را چگونه می توان در زندگی بکار بست.

و چون تغذیه و غذا خوردن از ابتدایی نیازهای اساسی انسان است برآن شدم تا به بررسی نقش تغذیه و آداب آن در آثار منظم و منثور ادب فارسی پرداختم ، و در این راه به مطالب شیرین و نغز دست یافتم باشد عملکردن برآنچه گفته آمد حاصل شود.

 

 

بیان مسئله
از   آنجا که موضوع این پژوهش به بررسی “تغذیه و آداب آن در آثار منظم و منثور فارسی از آغاز تا قرن دهم هجری” می پردازد نگارنده ابتدا به بررسی تغذیه و آداب آن در متون نظم و سپس در متون نثر فارسی پرداخته است، به بیان دیگر آنچه در ادب فارسی در مورد تغذیه و آداب آن وارد شده است سرشار است از مضامین اخلاقی و تعلیمی و خواهان آنم جامعه ای ادب دوست را به این موضوع آشنا سازم و بتوان در این راه از این پژوهش بهره کافی را برگرفت .

ابتدا به بررسی مضامین تغذیه در متون نظم و سپس در متون نثر فارسی پرداختن و در این راستا به موارد پند و اندرز و راه و روش پیشگیری در سلامت دست یافتم .

پرسش های تحقیقاتی

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

در این پژوهش به منظور بررسی ارتباط مهارت های شناختی و فراشناختی با انگیزۀ پیشرفت تحصیلی و تعیین ویژگی های فنی پرسشنامۀ مهارت های شناختی و فراشناختی و انگیزۀ پیشرفت هرمنس(هرمنس،1970، تجدیدنظرشدۀ هومن و عسگری، 1379) تعداد 1000 نفر دانشجو (4/78 درصد زن و 6/21 درصد مرد) با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. از طریق روش آلفای کرانباخ ضریب اعتبار پرسشنامه های مهارت های شناختی و فراشناختی و انگیزۀ پیشرفت تحصیلی، به ترتیب 89/0 و 788/0 به دست آمد. روایی پرسشنامه ها از طریق تحلیل عاملی اکتشافی برآورد شد. از پرسشنامه مهارت های شناختی و فراشناختی، 6 عامل استخراج شد، که 2/39 درصد کل واریانس را تبیین ‌کرد. از پرسشنامۀ انگیزۀ پیشرفت هرمنس، 5 عامل استخراج شد، که 6/34 درصد کل واریانس با آن تبیین شد. با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون، رابطه مهارت های شناختی و فراشناختی دانشجویان با انگیزۀ پیشرفت آنها مورد بررسی قرارگرفت؛ مولفه های مهارت های شناختی و فراشناختی با انگیزۀ پیشرفت در سطح کمتر از 01/0 همبستگی معناداری داشت. آزمون تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون t برای مقایسه مهارت های شناختی و فراشناختی زنان و مردان نشان می دهد که متغیرهای شناختی و فراشناختی مرور ذهنی و کنترل و نظارت، در پسران کمتر از دختران و آگاهی در پسران بیشتر از دختران بود. آزمون کروسکال والیس نشان داد گروه های متفاوت سنی در متغیرهای شناختی و فراشناختی برنامه ریزی، مرور ذهنی، کنترل و نظارت، و ارزشیابی تفاوت معنادار داشت ولی بین بقیه متغیرهای شناختی و فراشناختی در سنین مختلف تفاوت معنادار وجود نداشت.

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                صفحه
 
 
 
فصل یکم
معرفی پژوهش
 
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
 
بیان مسآله ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10
 
اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15
 
سوال های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………. 16 

تعاریف متغیرها………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17

فصل دوم
بررسی پیشینۀ پژوهش

بخش اول : راهبردهای یادگیری

شناخت و فراشناخت …………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

پیدایش رویکرد فراشناخت …………………………………………………………………………………………………………………… 23

مولفه های فراشناخت ……………………………………………………………………………………………………………………………. 25

مهارتهای فراشناختی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 28

راهبردهای شناختی ………………………………………………………………………………………………………………………………   … 36

راهبردهای فراشناختی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 42

مداخلات رسمی و غیر رسمی برای آموزش راهبردهای فراشناختی …………………………………………….. 43

آموزش و پرورش رسمی فراشناخت ………………………………………………………………………………………………….. 43

               مراحل آموزش رسمی راهبردهای فراشناختی …………………………………………………………….. 46

               روش تدریس مبتنی بر نظریه فراشناخت……………………………………………………………………….. 47

               مفاهیم اساسی روش تدریس فراشناختی……………………………………………………………………….. 49

مداخلات آموزشی غیر رسمی برای آموزش راهبردهای فراشناختی ……………………………………………… 50

مداخلات غیررسمی برای آموزش راهبردهای فراشناختی ………………………………………………………………. 53

موضوع                                                                                                                 صفحه

 

               راهبردهای براون درباره ی کمک به فراشناخت …………………………………………………………. 55

               راهبردهای کوستاو برای پرورش فراشناخت ………………………………………………………………. 57

بخش دوم : انگیزه پیشرفت

انگیزه، انگیزش و انگیزه پیشرفت ………………………………………………………………………………………………………… 61

نیازها و انگیزش ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 64

نیاز به پیشرفت، خودشکوفایی و خودشناسی…………………………………………………………………………………….. 64

نظریه های انگیزه پیشرفت……………………………………………………………………………………………………………………… 67

نظریۀ نسبت دادن(اسناد) ………………………………………………………………………………………………………………………. 67

الگوی اتکینسون………………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

نظریه مک کللند………………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

نظریه برانگیختگی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 69

پیامدهای انگیزه پیشرفت ………………………………………………………………………………………………………………………. 70

رشد انگیزه پیشرفت در کودکی و بزرگسالی ……………………………………………………………………………………. 72

اهمیت و ضرورت پژوهش و جمع بندی فصل ………………………………………………………………………………… 89

 

 
  

 
فصل سوم
    روش شناسی پژوهش
  

 
طرح پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 92 

جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………. 92

روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 96

ابزارهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………….. 106

 
 
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
  

 
 
 
توصیف داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 108 

تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 109

                                                                                                            
 
فصل پنجم
بحث و تفسیر
  

 
– نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 133 

– محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………… 143

– پیشنهادها ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144

– خلاصه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 146

 

– فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………… 148
  

 

 
-پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 160 

 

فهرست جداول

موضوع                                                                                                                          صفحه
صفحه
  

جدول 3 – 1- فهرست مقدماتی عناوین دانشگاه‌های استان تهران به تفکیک نوع دانشگاه………………………..
93
جدول 3 – 2- فهرست اسامی دانشگاه های مستقر در استان تهران………………………………………………………..
94
جدول 3 -3- دانشگاه های نمونه بر اساس منطقۀ جغرافیایی مستقر در استان تهران………………………………..
95
جدول 3-4-ضریب تطابق کندال برای هر مولفه……………………………………………………………………
100
جدول 3-5- میانگین و انحراف استاندارد سوالات………………………………………………………………………..
101
جدول 3-6- میانگین و انحراف استاندارد و ضرایب آلفای کرونباخ………………………………………………
103
جدول 4-1- میانگین و انحراف استاندارد و ضرایب همبستگی هرسوال بانمره کل پرسشنامه………………….
109
جدول 4-2- میانگین و انحراف ارزش‌ ویژه، درصد تبیین واریانس، درصد تراکمی و ضریب اعتبار عامل ها ……….
113
  

ادامۀ فهرست جداول

موضوع                                                                                                             صفحه
صفحه
 
جدول 4-3- میزان اشتراک سوال ها ازطریق تحلیل مولفه های اصلی ………………………………………………….
114
جدول 4-4-ماتریس ساختار چرخش یافته پرسشنامه مهارتهای شناختی و فراشناختی به شیوه واریماکس…
115
جدول 4-5- میانگین وانحراف استاندارد وضرایب همبستگی هرسوال بانمره کل پرسشنامه…………………….
118
جدول 4-6- ارزش‌ ویژه، درصد تبیین واریانس، درصد تراکمی و ضریب اعتبار عامل ها ………………………
122
جدول 4-7- میزان اشتراک سوال ها ازطریق تحلیل مولفه های اصلی ………………………………………………….
122
جدول 4-8- ماتریس ساختار چرخش یافته پرسشنامه انگیزۀ پیشرفت هرمنس به شیوه واریماکس…………..
124
جدول 4-9- میانگین، انحراف استاندارد وضرایب همبستگی متقابل برای انگیزۀ پیشرفت و مهارتهای شناختی و فراشناختی ………………………………………………………………………………………………………………………………………..
  

126
جدول 4-10- خلاصه تحلیل رگرسیون برای پیش بینی انگیزۀ پیشرفت برپایه مهارتهای فراشناختی و شناختی …….
128
جدول 4-11- تحلیل واریانس چند متغیری برای مهارت های شناختی و فراشناختی در زنان و مردان………
129
جدول 4-12- نتایج آزمون T برای مقایسه مهارت های فراشناختی وشناختی زنان ومردان ……………………..
130
جدول 4-13- میانگین رتبه مهارت های فراشناختی وشناختی درسنین مختلف …………………………………….
131
جدول 4-14- نتایج آزمون کروسکال والیس برای مقایسه مهارت های فراشناختی وشناختی درسنین مختلف………..
131
 

فهرست نمودارها

موضوع                                                                                                                        صفحه
صفحه
 

شکل 4-1- نمودار Scree شیب دار عامل های پرسشنامه مهارتهای شناختی و فراشناختی  ……………………
112
شکل 4-2- نمودارscree شیب دار عامل های پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس…………………………………..
121
 

 
 
 
 
 
 
 
 

فصل یکم

 

معرفیِ پژوهش

 

مقدمه

در سال های اخیر روان شناسی راههای موثر یاد گرفتن و مطالعه کردن را مدّنظر قرارداده است. با پیشرفت علم و تکنولوژی نوین در عصرحاضر، مدارس و دانشگاهها باید محلی برای استفاده از راهبردهای جدید در زمینه های آموزشی و برخورد تخصصی تر با مسئله آموزش و یادگیری و به عبارت صحیح تر روند انتقال دانش به افراد باشند. افرادی که به عنوان دانش آموز و دانشجو وارد این مکان ها می شوند بدیهی است که نیروها و سرمایه های انسانی این کشورند که باید هر چه صحیح تر و علمی تر به امر انتقال دانش و آگاهی های لازم و تبدیل کردن آن ها به نیروهای متخصص و کارآموز، مبادرت ورزید.

امروزه با پیشرفت هایی که در روان شناسی یادگیری و خبرپردازی[1] صورت گرفته، راههای علمی به حداکثر رساندن توان یادگیرندگان هنگام مطالعه کشف گردیده که باید موردتوجه اولیای تعلیم و تربیت قرار بگیرد تا با شناسایی دقیق مشکلات یادگیرندگان و آموزش شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری و آموزش روش های شناختی و فراشناختی، روند ورود اطلاعات علمی را به ذهن یادگیرندگان ساخت و ساز منظمی بخشید. نکته ی دیگر این است که برای شناسایی میزان مهارت دانشجویان (و یادگیرندگان بطور کلی) ابزار و وسیلۀ تخصصی، ضروری است که این پژوهش با هدف ساخت چنین ابزاری شکل گرفته است.

 

 

بیان مسئله

شناخت[2] به آن دسته از فرایندهای ذهنی اطلاق می شود که از طریق آن ها اطلاعات دریافت شده از حواس به روش های مختلف تغییر می یابد، به صورت رمز در می آید و در حافظه ذخیره می شود تا در استفاده های بعدی بازیابی گردد. فراشناخت به آگاهی فرد از تفكر خود و رفتارهای خودتنظیمی كه همراه با این آگاهی هستند مربوط می شود(دریسکول[3]، 2005). شناختن شناخت یا یادگیری[4] درباره یادگیری یا هرگونه دانش یا فعالیت شناختی که موضوع آن تنظیم شناخت باشد نیز، فراشناخت[5] خوانده اند(سیف،1387). در واقع فراشناخت، آگاهی و كنترل فرد بر فرایندهای شناختی است و فرایند مفیدی است كه سبب افزایش یادگیری می شود. بنابراین، در یادگیری توجه به فراشناخت ضروری به  نظر می رسد(پلگرینو[6]، 2008).

تلاش برای فهم فرایندهای شناختی انسان و نیز یافتن روش هایی به منظور تقویت و بهبود این توانایی ها ، همواره مورد توجه فیلسوفان تربیتی، متخصصان تعلیم و تربیت و روان شناسان بوده است. روان شناسان سعی می کنند مکانیزم ها و فرایندهای درگیر در شناخت را مورد بررسی قرار دهند و بر اساس یافته های بدست آمده، روش ها و راهبردهایی برای پرورش توانایی های ذهنی و شناختی مورد نظر پیشنهاد کنند.

 

اهمیت و تأثیرگذاری مهارت های شناختی و فراشناختی بر یادگیری در پژوهش های بسیاری مورد تائید قرار گرفته اند (دوبویس، هاوارد و اسپرلینگ[7]،2004؛ کیمس[8]،2004؛ کرامارسکی[9]، 2001 و2002 و 2004؛ وینمن[10] ،2004،2006 ؛ پانورا[11]، 2007 ؛ پانورا و فیلی پو[12]،2005 ؛ پانورا، 2007 ؛ ریتراد[13]، 2007؛ پوگال[14]،2007 و2001 ؛ ریتراد، 2007؛ ویلسون و کلرکک[15]، 2004؛ فلاول[16]، 1979؛ شونفلد[17]، 1991؛ پاریس و جیکوبس[18]، 1987 و آرمبروستر و بران[19]، 1984و1987؛ به نقل از برونینگ و گلاور[20]، ترجمه خرازی،1382؛ کریمی، 1375؛ کریمی و فرزاد، 1379؛ سالاری فر، 1375؛ متولی، 1376؛ ابراهیمی قوام آبادی، 1377؛ افروز و کامکاری،1387؛ عباباف، 1375؛ و آوانسیان، 1377). بنابراین سنجش مهارت های شناختی و فراشناختی افراد از نظر تاثیری که بر یادگیری دارد از اهمیت زیادی برخوردار است.

مهارت های شناختی و فراشناختی، فراگیرندگان را در زمره یادگیرندگان راهبردی[21] قرار می دهد. یعنی افرادی که دارای این مهارت ها هستند وضعیت متفاوتی از نظر تحصیلی با دیگران دارند. یادگیرندگان راهبردی در فرایند یادگیری از مهارت های شناختی و فراشناختی استفاده می کنند و معمولا پیشرفت تحصیلی[22] بالایی دارند. مهارت های شناختی و فراشناختی اگرچه در جریان رشد انسان تکامل پیدا  می کند، قابل آموزش دادن هستند و افراد فاقد این مهارت ها را می توان در معرض این آموزش ها قرار داد. درباره اثربخشی این آموزش ها و تایید این امر پژوهش های مختلفی صورت گرفته اند. مویاهان[23](1973 نقل از برک[24]، 1994) نشان داده است که کودکان کمتر از بزرگسالان، عوامل موثر بر دانستن را می شناسند. کراتزر، لئونارد و فلاول(1975) نشان داده اند مهارت های فراحافظه کودکان به موازات رشد آنها افزایش می یابد. اسپیر[25] و فلاول(1979) مطرح ساختند بچه های دبستانی در مقایسه با کودکستانی ها درک بهتری از متغیرهای تکلیف شناختی دارند. سوانسن[26](1993) تأثیر دانش فراشناختی را بر حل مسآله مورد بررسی قرار داد و بین سطوح بالای دانش فراشناختی و حل مسآله رابطه معناداری یافت به این معنا که پاسخگویان با دانش فراشناختی بالا عملکرد بهتری را در حل مسآله نسبت به افراد با دانش فراشناخت پایین داشتند. او نشان داد دانش آموزانی که نمره های بالایی در پرسشنامه فراشناخت کسب کرده اند نسبت به افرادی که نمره کم گرفته اند در تکالیف حل مسئله عملکرد قوی تری داشتند. البته برخی پژوهش ها نیز حاکی از عدم تأثیر برنامه های آموزش فراشناخت در حل مسآله بوده اند(مک کورمید[27]، 1993).

انگیزۀ پیشرفت از جمله مهم ترین انگیزه ها یا نیازهای اکتسابی شمرده می شود که نخستین بار به وسیلۀ موری[28] معرفی شد. انگیزش را به بیان ساده جهت و شدت تلاش فرد تعریف کرده اند. منظور از جهت تلاش روشی است که در آن فرد قصد دستیابی به موقعیت های خاصی را دارد، و منظور از شدت تلاش مقدار کوششی است که از فرد سرمی زند(وینبرگ و گوآلد[29]، 1995 به نقل از پِروین[30]، 2005) امروزه این مطلب یکی از مفاهیم اساسی روان شناسی انگیزش است که درموفقیت های تحصیلی در مدرسه و دانشگاه نقش فراوانی داشته است. نظریه پردازان معتقدند آنان که در سطح بالایی از این انگیزه قرار دارند افرادی هستند با صفاتی مانند وظیفه شناسی، عزت نفس، مسئولیت شناسی فردی، که در حیطه فعالیت های دانشگاهی یا به طور کلی تحصیلی همواره کوشا و ساعی هستند(مک کللند[31]،1987). در واقع علاقه به یادگیری، محصول مجموعه عواملی است که به شخصیت[32] و توانایی های یادگیرنده، ویژگی های تکلیف، مشوق ها، و سایر عوامل بیرونی مرتبط است(واینر[33]، 1972). متغیرهای فراوانی هستند که بر روی انگیزش دانشجویان تأثیر می نهد و یکی از مؤثر ترین این عوامل انگیزۀ پیشرفت است که به زعم کسانی همچون اسلاوین[34] (1983) روان شناسان پرورشی بیشترین مواجهه را با آن دارند چرا که پژوهش های بسیاری در این خصوص انجام شده که گویای تفاوت افراد از لحاظ این انگیزه با یکدیگر می باشد. برخی انگیزه های بالایی را از خود نشان می دهند و در رقابت با دیگران و در کارهای خود، برای دستیابی به موفقیت سخت کوش هستند. بعضی نیز انگیزۀ چندانی برای پیشرفت تحصیلی ندارند و از بیم شکست خوردن، آمادۀ خطر کردن برای دستیابی به موفقیت نیستند(سیف، 1379). دانش آموزانی که انگیزۀ پیشرفت قوی دارند، در فعالیت های روزمرّه خود در جستجوی موفقیت هایی هستند که امکان برآورده ساختن انگیزه های  پیشرفت را فراهم آورد. آنها معیارهای پیشرفت ویژه ای را برای خود در نظر می گیرند و سپس برای دستیابی به آن معیارها به شدت تلاش می ورزند(زیمرمن و شونک[35]، 1989). قدر مسلّم آن است که افراد دارای سطوح گوناگون انگیزۀ پیشرفت، در زندگی روزمرّۀ خود به شیوه هایی کاملاً متفاوت رفتار می کنند. چنانکه جوان هایی که انگیزۀ پیشرفت بالایی دارند، بیش از آنها که انگیزۀ پیشرفت پایینی دارند به تحصیل دانشگاهی و دستیابی به نمره های بالاتر و شرکت در برنامه های غیردرسی متمایل هستند(شونک، 1991).

از آنجا که امروزه یکی از مهمترین عوامل تبیین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را فراشناخت می دانند(موارچ[36]، 1999)، این پژوهش با هدف ساخت[37] و استانداردسازی[38] چنین ابزاری طراحی شد و در عین حال ارتباط میان این مهارتها با انگیزۀ پیشرفت تحصیلی[39] دانشجویان را مدّنظر قرار داد.

[1] Information-processing

[2] cognition

[3] Driscoll

[4] learning

[5] metacognition

[6] Pellegrino

[7] DuBois & Howard & Sperling

[8] Kymes

[9] Kramarski

[10] Veenman

[11] Panaoura

[12] Philippou

[13] Retrieved

[14] Pugalee

[15] Wilson & Clarke

[16] Flavell

[17] Shounfeld

روش تعلیمی و تشکیکی ملاصدرا بر اساس مبنای قوم و اصالت وجود.

اما این چهار اصل دارای مخالفانی است که گاه نقدهای جدی به اصول روش‌شناختی صدرا وارد نموده‌اند، در این پایان نامه با بررسی نقدهای مزبور نهایتاً نتیجه گرفته‌ایم که این نقدها توان مواجهه جدی با روش تلفیقی صدرا را نداشته و هر یک بر اساس مبانی حکمت متعالیه قابل نقد و بررسی می‌باشند، در فصل پایانی این نوشتار نیز تلاش شده است تا روش پژوهشی صدرا در مسئله علم الهی با ابتنای بر چهار اصل مزبور به‌صورت مسئله محور، مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

 

کلید واژگان: روش‌شناسی، ملاصدرا، حکمت متعالیه، علم الهی به ماسوا.

 

فهرست

مقدمه و روش تحقیق   1

مقدمه و ضرورت تحقیق   2

سؤال اصلی   2

سؤالات فرعی   2

فرضیه‌ها 2

روش تحقیق   3

پیشینه تحقیق   3

ساختار تحقیق   3

نکاتی پیرامون پایان نامه  4

فصل اول: مبادی تصوری و تصدیقی روش‌شناسی علمی و فلسفی   5

منابع معرفتی   6

شیوه‌ مبتنی بر نقل   6

شیوه کشف و شهود  6

شیوه‌های عقلی و استنتاجی   6

شیوه‌های تجربی   7

روش‌شناسی   8

روش شناخت و منابع شناخت   9

روش‌شناسی در  علوم تجربی و علوم انسانی   9

رابطه روش با فلسفه، معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی   10

روش‌شناسی و فلسفه علم  11

کاربردهای اصطلاح «روش»  12

1- روش معرفت     12

2- نوع استدلال   13

3- سطح تحلیل    13

4- نوع نگاه به موضوع   13

5- از منظر ماهیت تحقیق    14

الف- تحقیقات تاریخی ‏ 14

ب-تحقیق توصیفی   14

پ- تحقیقات همبستگی یا همخوانی ‏ 14

ت- تحقیق علّی یا پس از وقوع ‏ 15

ث- تحقیق تجربی   15

سیر تطور تاریخی رویکردهای روش‌شناختی در تفكر فلسفه اسلامی و غربی   15

الف- روش فلسفی در تفکر اسلامی   18

ب- تطور روش‌شناختی از تفکر مسیحی تا فلسفه مدرن   23

مراحل تحقیق   35

نتیجه‌گیری فصل اول  39

فصل دوم: روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا 40

دیدگاه‌های مختلف در خصوص روش صدرالمتألهین   41

روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان  45

رابطه عرفان، قرآن و برهان   45

الف- فلسفه و روش عقلی   46

 

مبادی برهان   47

مبادی دیگر  48

ب- علم کلام و روش نقلی   49

پ- عرفان و روش شهودی   52

رابطه روش عقلی و نقلی   55

رابطه عقل و شهود  60

رابطه نقل و شهود  64

‏استفاده صدرا از منابع معرفتی مختلف (مقام گرداوری و یا مقام داوری) 65

استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف   68

روش تشکیکی و تعلیمی ملاصدرا 70

الف- روش تعلیمی فلسفه صدرا 71

ب- روش تشکیکی صدرا در تبیین مسائل فلسفی   71

نتیجه‌گیری فصل دوم  74

فصل سوم: نقد و بررسی آراء منتقدین روش فلسفی حکمت متعالیه  75

الف- منتقدین به اصل فلسفه و متعاقباً تخطئه مبنای فکری صدرا 77

1- مخالفین اصل فلسفه و تفکّر عقلانی   77

2- عرفا و اهل سلوک    77

ب- منتقدین آراء اصلی صدرالمتألهین و رد مبانی حکمت متعالیه  78

1- بعضی از فقها 78

2- برخی متکلمین   78

3- پیروان مشاء 79

پ- منتقدین تجربه‌گرا 79

ت- پیروان حکمت متعالیه و منتقدان به برخی آراء فرعی صدرا 80

ث- منتقدین به روش و متدلوژی اندیشه فلسفی صدرا 81

مکتب تفکیک    81

مبانی فکری منتقدین روش فلسفی صدرالمتألهین   82

الف- حجیت عقل فطری و چگونگی پیدایش معرفت     82

نقد و بررسی    84

ب- حجیت نقل    85

نقد و بررسی    86

پ- نفس و ماهیت علم   87

نقد و بررسی    88

ت- اولویت«تذکر» و نفی عقل فلسفی    89

نقد و بررسی    90

ث- رابطه عقل و وحی در مکتب تفکیک     92

نقد و بررسی    93

ج- رابطه مکتب تفکیک و اخباریگری    94

چ- مفتاح، مصباح یا میزان بودن عقل و رابطه ایمان و عقل در کسب معرفت     95

عقل از منظر دیگر منتقدان صدرا 96

‏نقدهای پیرامون اصول روش‌شناختی صدرا 97

اصل اول: روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان   97

الف- لزوم تفکیک بین علوم بشری با علوم الهی    98

نقد و بررسی    99

ب- استدلال بر تباین کلی فلسفه و شریعت                                                     101

1- فلسفه از حوزۀ جغرافیایی بیگانه به حوزۀ مسلمانان راه یافته است. 101

نقد و بررسی   102

2- اختلاف در آرای فلسفی   105

نقد و بررسی   105

3- مباینت دستاوردهای فلسفی با معارف الهی   110

پ- پرهیز از تأویل و تفسیر به رأی                                                               111

نقد و بررسی    112

مسئله مواجه خالی‌الذهن، با متون دینی   114

تفکیک علوم خطاپذیر بشری با وحی معصوم الهی   115

اختلاف‌نظر فلاسفه با ظاهر قرآن   115

ت- خطای روش‌شناختی در استفاده از قرآن و عرفان در مقدمات برهان   116

ث- عدم امکان جمع سه منبع معرفتی در عرض یکدیگر  117

تحلیل و بررسی    117

اصل دوم: استفاده از قرآن و عرفان در مقام داوری و مقدمات برهان   118

اصل سوم: استفاده هدفمند از آراء اندیشمندان سلف   118

اصل چهارم: رویکرد تعلیمی و تشکیکی در تبیین آراء خود  122

الف- تغییر نظرات فکری ملاصدرا در طول زمان   123

ب- طرح نظریات بر اساس مبانی مختلف     124

پ- تلاش برای نگارش یک دوره فلسفه   124

بررسی علت برخی بی نظمی ها در تدوین اسفار  124

نتیجه گیری فصل سوم  126

فصل چهارم: تطبیق اصول چهارگانه روش‌شناختی اندیشه صدرا با مسئله علم الهی   127

استفاده هدفمند از آراء اندیشمندان سلف   128

بیان آراء دیگران با ذکر صاحبان آراء 129

1-نظریه معتزله  129

تبیین و گزارش آراء ‏ 129

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   130

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 131

2-نظریه عرفا 131

تبیین و گزارش آراء ‏ 131

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   132

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 132

3-نظریه افلاطونیان   133

تبیین و گزارش آراء  133

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   133

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 134

4-نظریه فرفوریوس    135

تبیین و گزارش آراء ‏ 135

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   135

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 136

5-نظریه مشائین   136

تبیین و گزارش آراء ‏ 136

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   137

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 140

6-نظریه متأخرین   142

تبیین و گزارش آراء ‏ 142

‏نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   143

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  144

7-خداوند به معلول اول علم تفصیلی و به ماسوای آن علم اجمالی دارد  145

تبیین و گزارش آراء  145

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   146

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  147

8-نظریه شیخ اشراق   147

تبیین و گزارش آراء  147

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   149

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  151

نظریه صدرالمتألهین   152

خلاصه نظریه ملاصدرا 152

شیوه حکمای پیشین    152

شیوه عرفا 154

رابطه صور با ذات حق‌تعالی    156

روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان قرآن و برهان   156

عرفان در مسئله علم الهی    156

برهان در مسئله علم الهی    157

قرآن در مسئله علم الهی    157

‏چگونگی استفاده صدرا از منابع معرفتی مختلف (مقام گرداوری و یا مقام داوری) 158

‏استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف   160

5-جمع آوری داده:………………… 34

5-تحلیل و مقایسه:………………… 44

6-نتیجه گیری:………………… 76

7-مراجع:………………… 77

چکیده:

تضمین کیفیت نرم‌افزار همیشه دارای محدودیت‌های زمان و هزینه بوده است. به منظور رسیدن به کیفیت بالا و کاهش محدودیت‌ها، مدیران همواره سعی کرده‌اند تا بخش‌های مستعد خطا را در نرم‌افزار پیش‌بینی نمایند و منابع مذکور را به صورت موثری به این بخش‌ها اختصاص دهند. پیش از این، محققین روش‌های خودکاری را برای کمک به مدیران در این امر مهم معرفی و از آن‌ها استفاده کرده‌اند. روش‌های خودکار مذکور با استفاده از اندازه گیری معیارهای مختلف نرم‌افزار و یافتن ارتباط میان این معیارها و خطاهای نرم‌افزاری، همواره سعی در افزایش سرعت و دقت در پیش‌بینی خطا داشته‌اند. به نوعی می‌توان این معیارها را در چهار دسته که عبارتند از معیارهای پیچیدگی، داده‌های تاریخی، معیارهای طراحی و معیارهای وابستگی، قرار داد. اگرچه معیارهای استفاده شده، تا حدودی موثر هستند اما هنوز هیچکدام موفق به پیش‌بینی تمامی خطاهای موجود نشده‌اند. در این رساله، ما با توسعه دادن مفهوم وابستگی در نرم‌افزار، به معرفی مفهوم جدیدی به نام درخت وابستگی می‌پردازیم. این مفهوم به ما کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن تمامی وابستگی‌های مستقیم و غیر مستقیم در بین اجزای نرم‌افزار، معیارهای جدیدی را استخراج نماییم که این معیارها می‌توانند عملاً نتایج مطلوب‌تری را نسبت به معیارهای پیشین، در پیش‌بینی خطا ارائه دهند.

1- مقدمه

یکی چالش بر انگیزترین موضوعات مطرح در تضمین کیفیت[1]، در شرکت‌های سازنده نرم افزار، موضوع رفع خطاهای نرم افزار است. خطاهای نرم افزاری می‌توانند در زمان پیش و یا پس از انتشار[2] نرم افزار تشخیص داده شوند. اما منابعی که می‌توان برای تشخیص و تصحیح خطاها در نظر گرفت محدود است (Kamyabi et al.).

خطاها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. خطاهای نحوی[3] و خطاهای مفهومی[4]. با توجه به‌این که ابزارهای خودکار بسیار قدرتمندی برای تشخیص خطاهای نحوی وجود دارند، احتمال‌این که خطایی ازاین دست تا زمان انتشار تشخیص داده نشود، بسیار کم است. خطاهای مفهومی به آن دسته از خطاها اشاره دارد که در اثر مشکلاتی جدای از اشتباهات نحوی و خطاهای انسانی ملموس اتفاق می‌افتند و معمولاً در اثر عدم هماهنگی در بخش‌های مختلف کد و گاهی به صورت بسیار ناملموس به وجود می‌آیند که در اینجا به سادگی نمی‌توان با بررسی کد، این‌گونه خطاها را تشخیص داد. بنا بر این در مورد خطاهای مفهومی داستان فرق می‌کند چرا که عوامل بسیار زیادی می‌توانند در بروزاین‌گونه از خطاها دخیل باشند. (Zimmermann & Nagappan, 2008) بنا براین همواره سعی شده است که با اندازه گیری معیارهای[5] مختلف و استفاده از آن‌ها در روش‌های پیش‌بینی خودکار خطا، سرعت و دقت را در امر تست نرم افزار افزایش دهند. طی تحقیقاتی که تا کنون صورت گرفته، متداول‌ترین معیارهای استفاده شده در پیش‌بینی اتوماتیک خطا، معیارهای پیچیدگی[6] است. (Zimmermann & Nagappan, 2008) اما جدیدترین روشی که مطرح شده است، مسأله مربوط به وابستگی‌های بین کلاس‌ها[7] و همچنین بین ماژول‌ها می‌باشد. انواع وابستگی‌ها می‌توانند بین دو کلاس و یا دو ماژول[8] مطرح شوند که تحقیقات نشان داده است که این وابستگی‌ها ارتباط بسیار زیادی با وجود خطاهای مفهومی دارند.

برای اجرای روشمند و علمی روند یافتن روابط و الگوهای مناسب برای پیش بینی خطا بر اساس معیارهای قابل اندازه گیری، از مفهومی به نام داده‌کاوی استفاده خواهیم کرد که در تشریح و بیان مسأله به آن خواهیم پرداخت.

دراین پایان نامه، سعی می‌کنیم که به بررسی چنین وابستگی‌هایی بپردازیم و بر اساس روابط موجود بین وابستگی و وجود خطا در نرم افزار، وجود خطا در کد را پیش بینی نماییم.

در ادامه این رساله در بخش دوم به بررسی تحقیقات قبلی انجام شده در این زمینه می‌پردازیم، در بخش سوم به بیان انگیزش و نحوه به وجود آمدن ایده کار شده در این رساله می‌پردازیم، در بخش چهارم فرضیات مورد بررسی را مطرح می‌کنیم، در بخش پنجم داده‌ها و ابزارهای جمع آوری شده برای انجام عملی آزمایشات را معرفی می‌کنیم، در بخش ششم به بیان شیوه و نوع آزمایشات و بیان نتایج آنالیزها و نتایج می‌پردازیم و در بخش هفتم و پایانی این رساله سعی در نتیجه‌گیری از آزمایشات انجام شده خواهیم داشت.

2- پیشینه پژوهشی:

تلاش‌های گذشته با هدف پیش‌بینی خطا را در سه گروه مورد بررسی قرار می‌دهیم: معیارهای   نرم‌افزار[9]، معیارهای وابستگی[10] و معیارهای تاریخی[11]. ابتدا به بیان توضیحی در مورد شیوه کار کردن این معیارها می‌پردازیم.

2-1- معیارهای نرم‌افزار:

معیارهای نرم‌افزار برای اندازه‌گیری درجه پیشرفته بودن یک محصول و یا یک فرآیند نرم‌افزاری به کار می‌روند. معیارهای نرم‌افزاری به چندین گروه تقسیم می‌شوند: معیارهای محصول[12]، معیارهای فرآیند[13]، معیارهای پروژه[14] و معیارهای منبع[15]. معیارهای نرم‌افزاری که در پیش‌بینی خطا به کار می‌روند معیارهای محصول می‌باشند که از مشخصات کد سیستم نرم‌افزاری استخراج می‌شوند. این معیارها به سه گروه تقسیم می‌شوند: معیارهای اندازه[16]، معیارهای پیچیدگی[17] و معیارهای کیفیت[18]. (Mills, 1988) معیارهای اندازه بر اساس تعداد خطوط کد برنامه محاسبه می‌شوند مانند تعداد کل خطوط برنامه[19]، تعداد خطوط توضیحات[20] و … معیارهای میزان نگهداشت‌پذیری[21] و قابلیت تست برنامه وابسته است از جمله معروف‌ترین معیارهای پیچیدگی معیارهای پیچیدگی مک کیب[22] و معیارهای هالستد[23] می‌باشند. معیارهای مک‌کیب پیچیدگی کد را بر اساس تعداد مسیرهای کنترلی محاسبه می‌نماید. (McCabe, 1976) هالستد معیارهای خود را بر اساس ارتباطات ریاضی بین اجزای کد، پیچیدگی کد و نوع زبان برنامه نویسی مطرح کرد. (Halstead M. H., 1975) معیارهای اتصال[24] و پیوستگی[25] از معروف‌ترین معیارهای کیفیت می‌باشند که بالا و یا پایین بودن اندازه این دو معیار نشان دهنده کیفیت محصول و یا فرآیند نرم‌افزاری است. (Pressman, 1982) معیارهای کیفیت معیارهایی میباشند که درجه آن‌ها می‌تواند تولیدکنندگان نرم‌افزار را در مورد توانایی دست کار کردن سیستم‌شان مطمئن سازد.

2-2- معیارهای وابستگی:

معیارهای وابستگی معیارهایی هستند که بر اساس ارتباط اجزای کد نرم‌افزار محاسبه می‌شوند. این ارتباط می‌تواند بین سطوح مختلف کد مطرح شود مانند سطح فایل، کلاس، تابع … نوع ارتباط و یا به عبارت دیگر وابستگی موجود بین اجزای کد نیز می‌تواند متفاوت باشد مانند وابستگی داده[26] که بر اساس تعریف و استفاده از داده می‌باشد و یا وابستگی صدا زدن[27] که بر اساس تعریف و صدا زدن مؤلفه‌ها می‌باشد. (Zimmermann, 2008 & Nagappan )

2-3- معیارهای تاریخی:

این دسته از معیارهای بر اساس تغییراتی که در بین چندین انتشار[28] مختلف از یک سیستم نرم‌افزاری رخ می‌دهد تعریف می‌شوند. این تغییرات می‌توانند اضافه شدن، حذف شدن، تغییر یافتن مؤلفه‌های جز مربوطه در بین چندین انتشار باشند. محدودیتی که در به کار بردن این معیارها وجود دارد این است که محاسبه این معیارهای تنها برای محصولات نرم‌افزاری مقدور می‌باشد که دارای چندین انتشار باشند و همچنین اطلاعات کامل در مورد انتشارات قبلی موجود باشد.

1 quality assurance

2 release

3 syntax errors

4 semantic defects

5 measures

6 complexity metrics

7 classes

8 module

software metrics[9]

dependency metrics[10]

historical metrics[11]

product metrics[12]

مهم یكی از جنبه ارزآوری و درآمدزایی فوق العاده و دیگری از منظر وابستگی و تكیه بسیار زیاد سایر بخش ها بر این صنعت است كه باعث شده است برخی حتی  آن را عامل ضدتوسعه ای معرفی كنند كه با رانتیركردن دولت ها باعث كندی توسعه سیاسی و اقتصادی می شود. به زعم برخی دیگر می توان از قابلیت های تكنولوژیك این صنعت جهت توسعه كشور استفاده كرد و به جای اتكای سایر بخش ها  به نفت ،‌آن را به موتور محركه و رشد سایر بخش ها تبدیل نمود.  علی رغم جذابیت این ایده ، این  نگاه آرمانی با گذشت یك قرن هنوز تحقق نیافته و حتی خود این بخش نتوانسته است به قابلیت های تكنولوژیكی كه شایسته این قدمت و تجربه است دست یابد. در این تحقیق سعی كرده ایم تا در یك بررسی تاریخی عوامل اجتماعی موثر بر این عدم توسعه مطلوب را ترسیم كنیم. می دانیم پس از حدود یك قرن ، صنعت نفت ایران نتوانسته است تمامی ظرفیت های توسعه خود را محقق كند و به قابلیت های تكنولوژیك مطلوب و متناسب با این سابقه و تجربه  در قیاس با سایر كشورهای دارای صنعت نفت جوانتر دست یابد. اینك پرسش اصلی آن است كه كدام عوامل اجتماعی در این پویش هفتاد ساله(تا انقلاب) و شكل گیری وضعیت كنونی تكنولوژیكی صنعت نفت موثر بوده‌اند؟ عوامل جامعه شناختی دخیل در پویایی های كنشگران عمده برسازنده شبكه صنعت و تكنولوژی نفت ایران تا انقلاب سال57 ، چه جهت و مسیر پویایی تكنولوژیك را برای این بخش ترسیم كرده و شكل داده اند؟ كنش ها و نگاه های كنشگران اصلی برسازنده این بخش چگونه در بستری اجتماعی ‌توسعه یافته  و شكل كنونی صنعت نفت را در پی داشته اند و كدام عوامل اجتماعی مانع شكل گیری تحركات گروهی و اجماع برای اتخاذ راهبردهایی موثرتر و كارآمدتر به ویژه در كسب قابلیت های تكنولوژیك (از پایه تا متوسط)در این صنعت شده اند؟

به منظور ترسیم ارتباط عوامل اجتماعی با شكل‌گیری و توسعه صنایع و تكنولوژی ها، چارچوب كنشگر – شبكه از میان نگاههاو چشم اندازهای موجود در جامعه شناسی تكنولوژی برگزیده شده است كه به تحلیل نقش اجتماعی كنشگران برسازنده شبكه صنعت و تكنولوژی نفتی در كسب قابلیت های تكنولوژیك  می پردازد.  به دلیل گستردگی و دامنه وسیع فعالیت های این صنعت از یك سو و اثرات چندین نهاد و كنشگر مهم در اعمال نفوذ و قدرت شكل دهی به تصمیمات و جهت گیری این صنعت در قبل از انقلاب ازسوی دیگر، چارچوب كنشگر – شبكه كه بر مبحث قدرت و پویایی های كنشگران متمركز است برای این برسی مناسب خواهد بود.

جهت روشن نمودن كنش ها و تصمیمات كنشگران اصلی و نیز میزان قابلیت های تكنولوژیك حاصله، دوره مورد بررسی به سه مقطع تقسیم گردیده است كه از لحاظ تاریخی، نقاط عطف وتغییرات مهم این صنعت بوده اند. سپس با بررسی اسنادی و كتابخانه ای میزان توسعه این صنعت و  كسب قابلیت های تكنولوژیك  در هر دوره مشخص شده است. در همین راستا آثار علمی- تحقیقی كه موید جهت و نوع توسعه علمی و صنعتی است از نشریات و منابع مكتوب این صنعت، به ویژه كلیه مطالب منتشره در مجله انجمن نفت ایران (به عنوان نشریه علمی – فنی این صنعت) استخراج و تحلیل محتوایی شده است. از مصاحبه با آگاهان ، خبرگان و مسئولان و دست اندركاران این صنعت و نیزمصاحبه ها و آثار مكتوب به جامانده از آنها برای ترسیم تصور و نگاه  موجود به این صنعت ، سیاستهای اتخاذشده،كنش كنشگران عمده و نیزمیزان تحقق قابلیت های تكنولوژیك و … در یك روش شناسی اسنادی وتحلیلی بهره گرفته شده است.

شبكه صنعت نفت ایران از زمان پیدایش تا سال 1330(شبكه ای شبه استعماری) در دوره ای  كه آن را دوره واگذاری امتیاز نفت ایران به دارسی می نامیم ، مرحله تاسیس و آشناسازی را تحت كنترل و مدیریت خارجی شركت نفت انگلیس و ایران سپری كرد. قابلیت‌های تكنولوژیك به دست آمده در این دوره درسطح قابلیت های پایه و عمدتاً بهره برداری و اپراتوری است.در شبكه كنشگران اصلی این صنعت كه  متشكل از شركت نفت انگلیس و ایران ، سیاستمداران ،‌دولت ، ساختار صنعت و نظام آموزشی است؛ شركت نفت انگلیس و ایران ( كه نماینده دولت بریتانیاست) نقش محوری را در جهت‌دهی شبكه صنعت ، ممانعت از شكل گیری اجماع و همگرایی سایر كنشگران و عدم پیدایش نظام تحقیق وپژوهش ایفا می كند. علی رغم عدم توفیق  كنشگران ایرانی در مدیریت و كنترل ایرانی این شبكه ،‌بواسطه تلاش و ائتلاف سیاستمداران و ایدئولوژی ناسیونالیسم حاصله ، تلاش برای تحقق خواست های ملی سازی مالكیت،مدیریت وفروش منابع نفتی، صرفاً  منجر به  تاسیس شركت ملی نفت و حصول حق مالكیت ایران بر منابع نفتی می شود  و در برابر ائتلاف های ایجادشده از سوی انگلیس با كارتل  های بزرگ نفتی جهان عملا ناكام می ماند وقابلیت تكنولوژیك عمده ای جز آشنایی با نحوه بهره برداری این منابع برای كاركنان ایرانی باقی نمی ماند.

سال های 1330تا1352 دوره حاكمیت كنسرسیوم خارجی برحوزه قرارداد نفت قبلی است. شبكه كنشگران صنعت نفت این دوره(شبكه ای قطبی)، متشكل از كنسرسیوم شركت های خارجی ، شاه ، دولت ،‌ساختار صنعت و نظام آموزشی / پژوهشی صنعت نفت است.بواسطه فعالیت شركت ملی نفت   در خارج از حوزه قرار داد و به موازات فعالیت كنسرسیوم شركت های خارجی اداره كننده صنعت نفت ایران، رقابت داخلی در این شبكه میان كنشگر خارجی و كنشگران ایرانی از یك سو و رقابت میان شركت های كنسرسیوم و سایر شركت ها ی بین المللی فرصتی را برای كنشگران ایرانی جهت ایجاد شركت های مختلط بهره‌برداری ، انعقاد قراردادهای مشاركتی و توسعه صنایع پتروشیمی و گاز به صورت كلید در دست فراهم ساخت. به این ترتیب امكان آزمون مدیریت و كنترل ایرانی در برخی از حوزه ها، قابلیت های تكنولوژیك اولیه و بهره برداری در این صنعت را تكمیل كرد، اما به دلیل عدم هماهنگی و هم افزایی كنشگران، فقدان روابط همگرایانه كنشگران قدرتمندی چون شاه  وكنسرسیوم با سایر كنشگران و عدم توسعه نظام پژوهشی، بنیان های قابلیت های سطوح پیشرفته تكنولوژیك در این شبكه پایه گذاری نگردید. اما وجود روابط عمودی میان كنشگراصلی ایرانی(شاه) و سایر كنشگران صرفا بالاترین میزان توسعه بهره برداری محورانه را در این دوران درپی داشت و به سایر كنشگرانی كه می توانستند محمل خواست قابلیت های عالی تكنولوژیك باشند اجازه رشد نداد .

در دهه پنجاه با تغییر شرایط جهانی و افزایش قیمت نفت و افزایش قدرت مالی و نظامی شاه ، این كنشگر توانایی نسبی كنترل فروش نفت رابا انعقاد قرارداد جدید فروش و خرید نفت به دست آورد. اما با این حال قابلیت های تكنولوژیك شبكه صنعت نفت این دوره(شبكه ای رانتیه)از سطح بهره برداری و اندكی نیز مهندسی نصب و راه اندازی بالاتر نرفت . شرایط جدید جهانی و تبدیل خود نفت به یك كنشگر برجسته در توسعه كشور و نیز صنعت نفت ، اجازه جهت گیری بین المللی را به شاه و ساختار صنعت نفت در اواخر دهه 50 داد. اما با این حال وجود روابط عمودی و سلسله مراتبی میان وی وسایر كنشگران ، فضای بسته سیاسی، شكل نگرفتن نهادهای مدنی و پشتیبانِ قدرتمند برای فعالیت بخش خصوصی، مانع جریان یافتن تصویری پیشرفته و تكنولوژی- محورانه در این شبكه شد( زیرا بهره‌برداری و فروش بیش از طراحی و تحقیق وتوسعه منافع كنشگران اصلی را تامین می كرد) و نیز مانع هم افزایی كنشگران دیگر برای توسعه این سیستم گردید.

در نتیجه در هر سه دوره، پویایی كنشگران ایرانی این شبكه نه بر محور كسب توانایی های صنعتی در طراحی ومهندسی صنایع نفت بلكه بر محور و هسته مالكیت و مدیریت ایرانی منابع شكل گرفته است كه خود متاثر از همان ایدئولوژی ناسیونالیستی اولیه و به طورِ كامل محقق نشده است. ایدئولوژی ناسیونالیستی كه در دوره دوم منجر به تاسیس شركت ملی نفت گردید به دلیل ناتوانی در موفقیت ونهادینه سازی خود در مرحله امتیاز،‌در دوره های بعد نیز به صور مختلف و در قالب گفتمانهای فرعی بهره برداری(ایجاد ارزش افزوده وایجاد حداكثر بهره برداری ) بازتولید شد و مانع از جهت گیری به سوی سطوح پیشرفته تر تكنولوژی (طراحی و تحقیق و توسعه) و پیدایش پیمانكاران عمومی بزرگ در این صنعت گردید. به علاوه فقدان هماهنگی و هم افزایی میان نهادها وكنشگران درون این صنعت وكنشگران بیرونی وابسته بهِ آن در پیشبرد یك برنامه توسعه تكنولوژی-محور نیز به این عدم توسعه مطلوب بیشتر دامن زده است.

بعد از انقلاب با رفع مشكل مالكیت ومدیریت برای ایرانیان  از یك سو وفشار ناشی از محدودیت ها وتحریم ها از سوی دیگر فضای نسبی برای تلاش،سرمایه گذاری وتوجه داخلی بیشتر به كسب برخی از قابلیت های تكنولوژیك پیشرفته فراهم شده است وشاهد پیشرفت هایی در امور ساختمان ،تجهیزات غیر پیچیده،مدیریت پروژه،تعمیرات ،نصب و… بوده ایم. امید می رود این تحرك در سایر بخش ها و در شرایط غیر تحریمی وبدون فشار اقتصادی و سیاسی ناشی از آن نیز به صورت بهتری تداوم یابد و در نهایت به همگرایی تمامی عوامل موثر برای توسعه قابلیت های پیشرفته تكنولوژیك در صنعت نفت بیانجامد.

فهرست

 

فصل اول :كلیات 5

پیشگفتار 5

نگاهی به تاریخ صنعت نفت ایران 11

جایگاه تکنولوژی در صنعت نفت 16

وضعیت تکنولوژی در صنعت نفت امروز ایران 19

برنامه ها وسیاست های كنونی انتقال وتوسعه تکنولوژی صنعت نفت ایران 22

اهمیت ولزوم توجه به انتقال و توسعه تكنولوژی نفتی در ایران 24

عوامل اجتماعی- سیاسی موفقیت در توسعه قابلیت های تكنولوژیك نفتی: یك الگوی موفق 30

پرسش اصلی:عوامل جامعه شناختی موثر دركسب قابلیت های تكنولوژیك نفتی 32

فصل دوم :تعاریف  و رویكرد های نظری 35

1)درآمدی بر علم و تكنولوژی 35

2) سطوح تكنولوژیك ،انتقال/توسعه تکنولوژی وقابلیت های تكنولوژیك 38

سطوح تکنولوژی 39

شیوه های انتقال تکنولوژی 41

قابلیت های تكنولوژیك 43

3) پارادایم ها ونظریات جامعه شناختی تكنولوژی 44

1-3 )پارادایم جبرگرایی تكنولوژیك 45

2-3) پارادایم بررسی تعین اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی تكنولوژی 46

4)اشاعه وتوسعه قابلیت های تكنولوژیك ازمنظر جامعه شناختی(انتقال وترجمه تكنولوژی) 62

5)چارچوب نظری بررسی توسعه صنعت و تكنولوژی نفت ایران 65

فصل سوم: روش شناسی 77

روش تحقیق 77

فصل چهارم: یافته ها 83

بررسی تکنولوژی و صنعت نفت ایران (1357-1280) 83

1)دوره امتیاز: از تحصیلداری مالیاتی تا عزم اداره ملی در شبكه ای شبه استعماری 83

1-1) وضعیت تکنولوژی صنعت نفت 83

2-1) کنشگران اصلی 87

1-2-1) شركت نفت ایران – انگلیس 87

2-2-1) نظام آموزشی 91

3-2-1) ساختار صنعت نفت 93

4-2-1) دولت 95

5-2-1) سیاستمداران 98

3-1) معنا و تصویرتكنولوژی صنعت نفت 100

4-1) شبكه كنشگران صنعت نفت 102

5-1)اجتماع حاملان وعاملان توسعه تكنولوژی و صنعت نفت 103

6-1)جمع بندی 109

2) دوره کنسرسیوم: از مشارکت تا کسب هویت در شبكه ای قطبی 111

1-2) وضعیت تکنولوژی صنعت نفت 111

2-2) کنشگران عمده 116

1-2-2) كنسرسیوم 116

2-2-2) شاه 118

3-2-2) دولت 121

4-2-2)ساختار صنعت 125

5-2-2) نظام آموزشی/پژوهشی 129

3-2) معنا و تصویر تكنولوژی صنعت نفت 132

4-2) شبكه كنشگران صنعت نفت دوره كنسرسیوم 133

5-2)اجتماع حاملان وعاملان توسعه تكنولوژی و صنعت نفت 135

6-2)جمع بندی 139

4) دوره فروش وخرید( قرارداد سن موریتز): استقلال نسبی در شبكه ای رانتیه 141

1-3) وضعیت تکنولوژی صنعت نفت 141

1-2-3) نفت 145

2-2-3) شاه 148

3-2-3) دولت 150

4-2-3) نظام آموزشی / پژوهشی 152

5-2-3) ساختار صنعت 154

3-3) تصویر تكنولوژی صنعت نفت 156

4-3) شبكه كنشگران صنعت نفت در دوره قرارداد سن موریتز 157

5-3)اجتماع حاملان وعاملان توسعه تكنولوژی و صنعت نفت 159

6-3)جمع بندی 162

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات 165

قراردادهای نفتی،نگاشت وترجمه هایی برای انتقال تكنولوژی 165

الزامات قانونی،علمی و نهادی افزایش قابلیت های تكنولوژیك 171

گفتمان های تكنولوژیك حاكم در صنعت نفت 175

تغییرات ساختار قدرت در شركت ملی نفت 177

كنشگران ،روابط اجتماعی وقابلیت های تكنولوژیك 180

نتیجه گیری 183

پژوهش،ایجاد هماهنگی و هم افزایی:كلید توسعه صنعت نفت 192

پیشنهادات 197

ضمایم 201

ضمیمه1: نگاهی به تكنولوژی و صنعت نفت نروژ 201

سازمان نهادی نفت نروژ 203

سیاست نفتی نروژ 204

برنامه استراتژیك توسعه صنعت نفت وگاز نروژ (OG21) 205

چارچوب راهبرد توسعه تكنولوژی نفت نروژ 206

جایگاه تكنولوژی در صنعت نفت نروژ 206

ضمیمه 2: قراردادهای نفتی وانواع آنها 208

قراردادهای امتیازی 208

قراردادهای مشارکتی 208

قراردادهای خدماتی 209

قراردادهای بیع متقابل 210

منابع 213

فارسی 213

انگلیسی 215

 

****

**
مقدمه

نفت در دنیای امروز خود را از ظاهر سیاه و روغن مقدس سالیان دور به ماده طلایی جهان تبدیل كرده است و به پر مصرف ترین و بزرگترین حامل انرژی دنیای مدرن و صنعتی  مبدل شده است . حدود 150سال (سال 1859 سال كشف و استخراج نفت در آمریكاست) از كشف این ماده حیاتی در  شهر پنسیلوانیای آمریكا  می گذرد( سعادت،1346: 4) و در طول این مدت ، این ماده سیاه به یكی از ذخائر گرانبهای جهانی تبدیل شده است. پس از پشت سرگذاشتن سوخت های چوبی و زغال سنگ و با توجه به مواد مشتق از نفت و نقشی كه به طور مستقیم در گستره جهان صنعتی دارد، نقاط جغرافیایی دارای این ذخایر نیز به مناطق ژئوپولتیك تبدیل شده و زنجیره تامین و صنایع جانبی و پیرامونی بهره برداری از این  منبع طبیعی به بزرگترین و عظیم ترین صنعت جهانی مبدل شده است.

به این ترتیب  استفاده از خود این ذخایر و منابع طبیعی مستلزم صنعت اكتشاف ، استخراج و بهره برداری است تا آن را در نهایت به صورت فرآورده های مختلف در اختیار مصرف كننده قرار دهد. این مسیر تولید تا توزیع را در سه سطح بالادستی ، میان دستی و پایین دستی تقسیم بندی كرده اند كه هر كدام عهده دار فعالیت های زیر هستند:

بخش بالا دستی[4]: عهده دار مراحل اكتشاف و حفاری تا استخراج و تحویل نفت خام آماده فرآوری به بخش پالایش است.
بخش میان دستی[5]: عهده دار مراحل انتقال وحمل و نقل و پالایش و توزیع محصولات اصلی حاصل از پالایش نفت به بخش پایین دستی است.
بخش پایین دستی[6]: صنایع این بخش مصرف كننده فرآورده های مختلف تولید شده می باشند وبا تغییراتی این مواد را به محصولات گرانبهای پتروشیمیایی یا نفتی دارای ارزش افزوده تبدیل می كنند.
اداره این صنعت گسترده وبا این سطح از فعالیت مستلزم امكانات ، تجهیزات و به عبارتی تكنولوژی متنوع ،پیچیده و گسترده  وبهره گیری از  علوم و حرف مختلف است.  علوم ومشاغلی كه بخشی از آنها عبارتند از: مهندسی مخازن، ابزار دقیق، مكانیك ، برق و مخابرات ، مهندسی فرآیند و كاتالیست، صنایع طراحی و ساخت پمپ، موتور ، كمپرسور( برقی و بخاری) ، مخازن و برج های تقطیر ،خنك كننده‌ها و مبدل های حراراتی، كولر و پنكه های هوایی، سیستم های كنترلی و اتاق های كنترل، شیرهای بخار ، فشارشكن،شیرهای كنترل ، خطوط لوله و اتصالات متنوع، كور ه ها ، مشعل ها و… .

اما علاوه بر داشتن ذخایر و منابع خدادادی و طبیعی نفت ، باداشتن مهارت و تكنولوژی این صنایع و تكنولوژی اكتشاف تا فرآوری و تجهیزات و ادوات نفتی می توان درآمد ، اشتغال و سرانه عظیمی را به همان اندازه ذخایر (یا گاه بیشتر از آن) برای یك كشور بدست آورد ؛چراكه وابستگی در طراحی، تهیه وساخت این تجهیزات وفقدان دانش ومهارت لازم برای به كار اندازی آنها نیز زمینه ساز عدم توسعه و  بروز مشكلات اجتماعی وسیاسی برای كشور های متكی به این صنعت خواهد شد.به نظر می رسد در كشور ایران این صنعت وتكنولوژی نفتی با گذشت نزدیك به یك قرن، توسعه مطلوب و مورد  انتظار را نیافته است وصنعتی با این پیچیدگی ،گستردگی واثر گذاری می بایست مورد توجه وتامل بیشتری قرار می گرفت.مهمتر ازآن این است كه این موضوع هنوز به صورت جدی به پرسش وسوال برای تحقیق وپژوهش بیشتر تبدیل نشده است. چراكه مقدمه پژوهش های عالی پرسش های جدی وخوب است.از این رو نه تنها طرح این موضوع در حوزه ای پژوهشی واجد اهمیت است بله بررسی ابعاد انسانی وبه عبارتی جامعه شناختی آن اهمیت بیشتری دارد .زیرا با موضوعات صنعتی وتكنولوژیك از این دست عموما به صورت تكنیكی و با نگاه سخت وریاضیِ تكنوكراتیك  برخورد می شود و به نقش عوامل انسانی-اجتماعی در پیدایش وتوسعه آنها توجه چندانی نمی شود.لذا این تحقیق با در نظر داشتن این موارد در صدد است تا به گوشه ای از این موضوع بپردازد و با تاملی تاریخی، از چشم انداز جامعه شناسی تكنولوژی وسازمانی عوامل موثر در انتقال وتوسعه صنعت وتكنولوژی نفتی را از زمان پیدایش تا  انقلاب بررسی كند.

این تحقیق در 5 فصل ودو ضمیمه تنظیم شده است . درفصل  اول كلیاتی در مورد این صنعت،تكنولوژی نفتی، اهمیت آن وسیاست های كنونی اتخاذ شده در بخش نفت وگاز كشور برای توسعه تكنولوژی ولزوم واهمیت پژوهش ارائه می گردد. به این منظور نخست برای ورود به مبحث تاریخ مختصر این صنعت  مرور می گرددوسپس نقش اقتصادی واجتماعی تكنولوژی نفتی در دنیای كنونی وبه ویژه در كشور ایران مورد بررسی قرارمی گیرد و اهمیت بررسی جامعه شناسانه این موضوع از جهات مختلف طرح می گردد. دراین بررسی سعی شده است برای ایجاد تصویر قابل توجه از آینده مطلوبی كه رسیدن به آن ممكن بود اما  محقق نشد وكشورهای دیگر آن را تحقق بخشیدند، به یك نمونه استناد شود ودلایل اجتماعی وسیاسی این موفقیت نیز ارائه شود.

در فصل دوم با بررسی ماهیت وتعاریف تكنولوژی ونگاهی كه به این پدیده در رشته جدید مطالعات علم و تكنولوژی  می شود ،مقدمات طرح چارچوب نظری پژوهش فراهم می گردد.به این منظور نظریات جامعه شناسانه تكنولوژی و دلالت های مربوط به اشاعه وانتقال تكنولوژی وكسب قابلیت های تكنولوژیك ارائه می شوند ودر نهایت با طرح وتعریف قابلیت های تكنولوژیك (به عنوان متغیر وابسته) وشیوه های انتقال،وسطوح تكنولوژی، چارچوب نظری كه عمدتا یك چارچوب كنشگر- شبكه ای است طرح می گردد تا با آن متغیر های مستقل پژوهش كه شبكه صنعت نفت را ساخته اند  دریك طرح كلی مورد بررسی قرارگیرند .

فصل سوم معرفی روش شناسی تحقیق است كه مبتنی بر مطالعات اسنادی وكتابخانه ای ،مصاحبه با خبرگان و افراد مطلع صنعت نفت وبه كار گیری تكنیك تحلیل محتوا برای ترسیم جریان تولید علمی وتوسعه قابلیت های تكنولوژیك ونقش كنشگران اثر گذار در شبكه این صنعت است.

فصل چهارم مهمترین فصل تحقیق ومحل ارائه یافته های مربوط به بررسی شبكه كنشگران این صنعت  در طول سال های 1287 تا 1357 است.در این فصل، مقطع 70 ساله مورد پژوهش به سه دوره تقسیم گردیده است وشبكه كنشگران هر دوره معرفی ونقش كنشگران اصلی و نوع تاثیر وتاثرات هریك به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته اند..پس از ارائه نقش وتاثیر هر كنشگر، وضعیت كلی این شبكه ،معنا وتصور كلی حاضر در هر دوره از تكنولوژی وصنعت نفت  ارائه شده  است زیرا این تصور ونگاه به تكنولوژی است كه جهت ومسیر توسعه آن را تعیین می كند.در پایان هر دوره با توجه به نقش عاملان وحاملان توسعه تكنولوژی به نهادها ،افراد ،اجتماعات وگروههای نقش آفرین در انتقال وتوسعه تكنولوژی پرداخته شده است.

در فصل پنجم پس از مرور قراردادهایی كه توسعه صنعت نفت بر اساس آنها صورت گرفته است میزان توسعه قابلیت های تكنولوژیك این صنعت ارزیابی شده اند.آنگاه با ارائه خلاصه ای از یافته های فصل قبل  وطرح  موانع و دلایل عمده  عدم توسعه مطلوب شبكه صنعت پیشنهاداتی در این مورد  طرح شده اند.

بخش ضمایم اطلاعات بیشتری در مورد یك الگوی موفق توسعه تكنولوژی وصنعت در میان كشورهای  دارای این صنایع به ویژه كشورهای نفت خیزی كه تازه به این منبع دست یافته اند ونیز انواع قراردادهای نفتی كه در صنعت نفت ایران به كار گرفته شده اند ارائه می كند.اطلاعات این قسمت تكمیل كننده مطالبی است كه در فصل كلیات در مورد تجربه نروژ   ودر بخش تعاریف طرح گردیده است.

 

 

نگاهی به تاریخ صنعت نفت ایران

قبل از پرداختن به موضوع اصلی باید نگاهی به تاریخ نفت و به ویژه سابقه این صنعت در كشور داشته باشیم تا بتوانیم صنعت و تكنولوژی نفتی را در بستر وزمینه تشكیل وتثبیت آن  بررسی كنیم. به این منظور سرگذشت این صنعت را در چندین مقطع برجسته مرور می كنیم تا این سابقه، مقدمات نگاه  تحلیلی تر آتی را فراهم سازد.به طور كلی  تاریخ شكل گیری صنعت نفت در ایران را كه مقارن با انعقاد قرارداد دارسی در دوره ناصری وقاجاریه است، می توان به 5 دوره تقسیم كرد. است.این دوره ها عبارتند از:

دوره امتیاز (1329-1280)
دوره ملی شدن و خلع ید( 1333-1330)
دوره قرارداد كنسرسیوم (1352-1333)
دوره پایان كنسرسیوم وقراردادجدید فروش نفت ایران (1357-1353)
دوره پس از انقلاب (1385-1357)
در زیر به طور خلاصه به هر كدام از این دوره ها می پردازیم.

1) دوره امتیاز 1329-1280 (1950-1901)
این دوره با كشف نفت در محدوده جغرافیایی واگذارشده در امتیاز نامه دادرسی آغاز می شود . به موجب امتیازنامه دادرسی كه در سال1280( 1901) بین ایران و ویلیام ناكس دارسی منعقد گردید ، دولت (قاجاری) ایران حق انحصاری اكتشاف ، استخراج و حمل و نقل و فروش نفت و گاز و قیر را به مدت 60 سال در تمام كشور به جز 5 ایالت شمالی(گیلان، آذربایجان،مازندران ،استرآباد وخراسان)[7]، به دارسی انگلیسی واگذار كرد و در ضمن آن، حق انحصاری كشیدن لوله به خلیج فارس و انجام عملیات نفتی را در محدوده امتیاز به وی اعطا كرد. ایران در مقابل،16 درصد منافع به علاوه 20 هزار لیره مالیات سالیانه را برای خویش تعیین كرد و دارسی نیز از پرداخت عوارض و مالیات بر اقلام و اجناس وارداتی معاف شده بود. پس از انعقاد این معاهده در سال 1908(1287 شمسی) و پس از اكتشاف نفت و فوران نفت چاههای مسجدسلیمان ، این منطقه همراه با دو شهر آبادان و كرمانشاه به حوزه اصلی صنعت نفت تبدیل می شوند و با ایجاد پالایشگاه آبادان و خطوط لوله مرتبط با آن سنگ بنای این صنعت گذاشته می شود.

با توجه به نوع این قرارداد ، تمامی صنعت نفت در دست صاحب امتیاز خارجی قراردارد و منافع وی تعیین كننده مسیر و میزان توسعه این صنعت است. توسعه حوزه آبادان به دلیل تامین سوخت نیروی دریایی انگلستان سرعت بیشتری دارد. به علاوه شرایط مفاد قرارداد( مدت زمان 60سال و دایره عملیاتی كل كشور و سایر امتیازات واگذار‌شده مندرج در قرارداد ) جایی را برای اعمال اراده  داخلی ، تصمیم گیری و  برنامه ریزی ومهمتر از همه آموزش ویادگیری در این صنعت باقی نمی گذارد. یادگیری های موجود نیز بیشتر تا رده های میانی و در كنار خارجیان صورت می گیرد.

خود این وضعیت و نیز شرایط جهانی ( ملی شدن نفت درمكزیك) خواستی ملی را برای ملی سازی این صنعت و پایان دادن به چنین امتیازی كه از روی جهل و نا آشنایی سیاستگذاران واگذار شده بود، ایجاد می‌كند. هرچند برای ایجاد این آگاهی و اراده برای اداره ملی این صنعت و حاكمیت بر ذخایر سال ها وقت لازم بود.

تجدید نظری مختصر در امتیاز (1933)

نابخردانه و ناعادلانه بودن قرارداد امتیاز به اندازه ای هویدا و بزرگ بود كه بعدها سیاستگذاران و سیاستمداران وقت را نیز به فكر اصلاح یا لغو آن انداخت . از این رو، در یكی از جلسات هئیت دولت پهلوی اول، علی رغم مذاكرات فراوان ایران برای افزایش سهم خویش و عدم موفقیت در مذاكرات ، رضا شاه قرارداد را یك طرفه لغو می كند  اما با تهدید انگلیس و مذاكرات بعد از آن چیز زیادی جز اصلاح قرارداد (و تبدیل آن به قرارداد1933) به بار نمی آید.  كاهش اندكی از حوزه قرارداد (هزار مایل مربع)، الزام به عدم استفاده از خارجیان درهنگام وجود كاركنان داخلی و نیز آموزش دانشجویان این صنعت در انگلیس ، تعهد به تامین مصارف نفت داخلی ایران (و نه صدور تمام فرآورده های آبادان به خارج) و افزایش سود حاصله قبلی به 20 درصد ، 4 شلینگ حق امتیاز و مالیات6 پنس تا 1 شلینگ، از تغییرات مثبت این قرارداد است.( اداره كل روابط عمومی،1348).

اما علی رغم افزایش اندك درسود دولت ( كه كشور برای توسعه به آن بسیار محتاج بود) حاكمیت و كنترل این صنعت در دستان ایرانیان نبود. این مسئله تا ملی شدن صنعت نفت در سال 1333 شمسی وجود داشت و دوره ملی شدن باهمان تفكر ناسیونالیسم منطقه ای و رد سلطه بیگانگان آغاز شد.

2) دوره ملی شدن و خلع ید 1333-1330(1954-1951)

شركت ملی نفت ایران در سال 1330(1951) (با نام (NIOCرسماً تاسیس گردید و از همان زمان بر اساس اساسنامه تنظیم شده ، كلیه امور نفتی ایران ، اعم از اكتشاف ، تولید، توزیع و عقد قراردادهای جدید در این شركت متمركز شد (سعادت ،2535: 39).

اما این سال ها ، دوره اعلام رسمی ملی شدن صنعتی بود كه تا آن هنگام به طور كامل توسط خارجیان اداره می‌شد و از ایرانیان جهت مشاغل یدی و كارگری در آن استفاده می شدولذا اجرای عملی آن نیاز به زمان داشت. دوره خلع ید ، دوره انتقال و پذیرش اصل ملی شدن توسط صاحب امتیاز با ماهها بحث و گفتگو تا سطح جهانی ( دادگاه لاهه، تهدید نظامی و…) و چانه زنی پیرامون غرامت پرداختی به كشور انگلیس همراه بود.

با این حال اداره صنعتی نفت توسط كاركنان ایرانی در همین دوره بنیان  نهاده  می شود. زیرا با خروج كاركنان انگلیسی از پالایشگاه آبادان كه قلب صنعت نفت محسوب می شد، بیشتر واحدهای پالایشگاهی تعطیل می گردند و برای تامین سوخت داخل بایست دوباره به كار می افتادند، این كار توسط كاركنانی روی می دهد كه پیش از ملی شدن ،جرء  زیردستان شركت نفت انگلیس وایران  محسوب می شدند.

یك ماه بعد از عزیمت انگلیسی ها هیئت مدیره پالایشگاه  آبادان تصمیم گرفت یكی از واحدهای تقطیر را راه بیندازد لذا با 54 مهندس ، 82 كمك مهندس،820 كارگر در 10آبان 1330 دستگاه تقطیر شماره 7 را كه بزرگترین دستگاههای تقطیر پالایشگاه آبادان بود به راه انداخت. درنتیجه این آزمایش موفقیت آمیز و مطالعات دقیق، شركت ملی نفت اطمینان یافت كه می تواند بدون استفاده از كارشناسان خارجی پالایشگاه را تا میزان یك سوم ظرفیتش به كار اندازد یعنی در سال تقریباً 8 میلیون تن نفت تصفیه كند. این افراد كسانی بودند كه قبل از ملی شدن تحصیلاتشان را در آموزشكده فنی آبادان ( دانشكده نفت آبادان) در رشته های  شیمی و پالایش نفت، مهندسی برق و مكانیك به اتمام رسانده ، لیسانس گرفته بودند و كارآموزی كرده بودند، عده ای هم دیپلم را در آموزشكده فنی نفت گرفته بودند و با كمك كارگران ماهر اداره این صنعت را در دست گرفتند( روحانی،1352: 51-15).

تلاش برای ملی سازی در دوره ای صورت می گیرد كه هشت شركت عمده بین المللی نفتی بیش از نود درصد تولید و پالایش و توزیع نفت را در جهان و هشتاد و پنج درصد ظرفیت ناوگان نفتكش های دنیای آزاد را در  انحصار خود داشتند(مینا،  1988). به این ترتیب نه تنها اداره و بهره برداری (تولید و تصفیه) نفت ، بلكه فروش، بازاریابی مستقل و به تنهایی آن نیز كاری بس دشوار و شاید ناممكن می نمود. از این رو ، این سه سال بر سرحل اختلاف و شیوه پرداخت غرامت به شركت نفت انگلیسی انگلیس- ایران  سپری شد و سرانجام با سقوط دولت مصدق وكودتای 28 مرداد1332، سرانجام دوره دیگری در صنعت نفت در سایه حكومت جدید و سیاست های جدید نفتی آغاز گردید.تمامی تلاش های دولت ایران ( مصدق) كه كشورش در آن ایام 660 بشكه نفت درروز تولید می كرد، در طول 2 سال (1330تا 1332) مصروف عملی كردن اصول 6 گانه زیر بود تا ملی شدن به طور عینی تحقق یابد:

تصدیق وقبول اصلی ملی شدن نفت و حاكم بودن آن بر كلیه شئون صنعت نفت ایران
قرار گرفتن همه عملیات صنعت نفت در دست دولت ایران با پیش بینی تشكیل شركت ملی نفت ایران و با این تفاهم كه هیچ قسمت از عملیات مزبور به سازمانی واگذار نشود كه به تمام معنی مجری تصمیمات دولت ایران نباشد.
مجاز بودن استفاده از كارشناسان خارجی به شرط اجرای ترتیباتی برای گماشتن تدریجی ایرانیان به جای آنها.
فروش نفت به مشتریان شركت سابق به مقادیری كه قبلاً مورد معامله بوده با این شرط كه مشتریان نسبت به مقادیر زاید بر آن یا تساوی شرایط، حق تقدم نخواهند داشت.
تعلق كلیه در آمد نفت وفرآورده های نفتی به دولت ایران با این تفاهم كه تحویل گیرنده نفت هیچگونه انتقاعی جز خرید نفت تحت عنوان معامله نخواهد داشت.
رسیدگی به دعاوی ومطالبات حقه شركت سابق و دعاوی و مطالبات متقابل دولت ایران با پیش بینی تودیع 25 درصد از عایدات خالص نفت به منظور پرداخت غرامت به شركت سابق.
در طی 2 سال مذكور، پیشنهادات  مختلفی (1- میسون جكسون عضو هیت مدیره شركت نفت انگلیس و ایران 2- میسون هاریمن و ستاد رئیس جمهور آمریكا 3- میسون استوكز وزیر كابینه انگلیس 4- بانك جهانی 5- چرچیل – ترومن  6- پیشنهاد دوم چرچیل – ترومن و 7- اصلاحیه پیشنهاد دوم چرچیل – ترومن) برای محقق شدن اصول بالا به دولت وقت ارائه گردید كه در نهایت به نتیجه نرسیدند و با سقوط دولت مصدق ، پرونده این منازعه در سال 1333 با قرارداد جدید دولت زاهدی موسوم به قرارداد كنسرسیوم بسته شد.

3) دوره قرارداد كنسرسیوم 1352-1333( 1973- 1954)

این دوره جدید صنعت نفت ایران را می توان دوره اداره این صنعت با قراردادهای جدید مشاركتی و به عبارتی حركت از مرحله امتیاز-محوری به عاملیت – محوری تلقی كرد. در سال 1333(1954) برای حل موضوع نفت و پرداخت غرامت به شركت نفت انگلیس وایران ، با مشاركت چندین شركت كنسرسیومی تشكیل گردید كه با كار درحوزه قبلی قرارداد دادرسی ، اداره عملیات صنعت نفت ایران را تحت عنوان شركت های عامل  بر عهده گرفتند. مدت زمان این قرارداد درمقایسه با قرارداد قبلی كمتر شده و به 25 سال رسید. با ایجاد كنسرسیوم و عقد قرارداد میان آن و شركت ملی نفت ایران ، از میان 7 شركت عضو ایران كنسرسیوم(2شركت های آمریكایی(40% )، شركت نفت انگلیس (40%)، شركت شل هلند (14%) و شركت فرانسوی(6%) ) ، بر اساس اصل عاملیت این شركتها و اصل تسهیم به نصف درآمد، امور تولید و تصیفه نفت توسط دو شركت عامل زیر به مدت 25سال به انجام رسید و این كنسرسیوم دو شركت عامل زیر را برای اداره صنعت نفت ایران در حوزه قرار داد تاسیس كرد:

شركت اكتشاف نفت ایران با مسئولیت كشف و استخراج نفت
شركت تصفیه نفت ایران با مسئولیت پالایش و توزیع نفت
شركت های مذكور حق استفاده انحصاری از كلیه تاسیسات و حق اكتشاف در محدوده قرارداد و نیز حمل و نقل را نیز داشتند و غرامت پرداختی ایران بابت ملی شدن نیز طی اقساط دهساله 25 میلیون لیره ای بابت پالایشگاه كرمانشاه‌وتاسیس پخش داخلی و مابه‌التفاوت دعاوی طرفین تعیین گردید.(سعادت 2535: 41-40)

در این دوره، صرفاً اداره امورغیرصنعتی بر عهده شركت ملی نفت ایران قرار گرفت و به این ترتیب در حوزه عملیاتی دارسی ، جای یك شركت خارجی را كنسرسیومی از شركت های غربی گرفت و تاسال 1352، ایران به حق داشتن یك نماینده در هئیت مدیره این شركت ها (دو شركت اكتشاف و تصفیه) و اداره امور عملیات غیر صنعتی (  توسط شركت عملیات غیر صنعتی) و درآمد50-50 اكتفا كرد.

 

قانون نفت و قراردادهای مشاركتی و خرید خدمت ( پیمانكاری)

در سال 1336 اولین قانون جامع نفت آماده و به تصویب رسید تا وضعیت و چگونگی مسئولیت اكتشاف و توسعه و بهره برداری از منابع نفتی خارج از حوزه قرارداد كنسرسیوم

1- 1- كلیات قارچ‌شناسی: 2

1-1-1- ساختمان قارچ‌ها: 3

1-1-2-مرفولوژی قارچ‌ها: 4

– قارچهای رشته‌ای: 4

1-1-3- شرایط رشد قارچ‌ها: 5

1-1-4- احتیاجات غذایی قارچ‌ها: 6

1-1-5- تولید مثل در قارچ‌ها 6

– تولید مثل غیرجنسی.. 7

– تولیدمثل جنسی: 8

1-1-6- تاكسونومی و طبقه‌بندی قارچ‌ها‌: 9

1-1-7- عوامل بیماریزایی قارچ‌ها: 9

1-1-8- مكانیسم مقاومت میزبان در مقابل عفونتهای قارچی: 10

1-2- قارچ شناسی پزشكی: 11

1-2-1- تقسیم‌بندی عفونتهای قارچی از نظر پزشكی: 12

1-3- درماتوفیتوزیس (كچلی): 13

1-3-1- عوامل بیماری: 14

1-3-2- اكولوژی: 15

1-3-3-پراكندگی درماتوفیت‌ها 16

1-3-4- بیماریزایی: 17

1-3-5- تشخیص و شناسایی درماتوفیت‌ها: 18

1-3-6- تقسیم‌بندی درماتوفیت‌ها: 19

1-3-7- اشكال بالینی عفونتهای ناشی از درماتوفیت‌ها (كچلی‌ها): 22

1-3-7-1- كچلی در حیوانات… 26

1-4- ترایكوفایتون ویولاسئوم(T.violaceum). 26

1-4-1- مشخصات ظاهری كلنی: 27

1-4-2 مشخصات ریزبینی: 27

1-4-3 تشخیص افتراقی.. 27

1-4-4 علایم بالینی: 28

1-4-5 راههای انتقال: 29

1-4-6- ایمونولوژی ترایكوفایتون‌ ویولاسئوم. 30

1-4-7 اپیدمیولوژی: 31

1-4-8 درمان: 32

 

1-5 مطالعات بیولوژی مولكولی: 33

1-5-1 بیولوژی اسكوالن اپوكسیداز (SE) (منواكسیژناز): 38

1-5-2 ویژگی استرول‌ها و نقش اسكوالن اپوكسیداز: 39

1-5-4 مكانیسم اثرات داروهای ضد قارچی بر ارگوسترول. 46

1-5-5 بررسی مولكولی اسكوالن اپوكسیدازدرقارچها و رابطه آن با مقاومت دارویی: 48

فصل دوم–مواد و روش ها: 52

2-2 طراحی پرایمرها: 55

2-2-1 آماده سازی پرایمرها: 56

2-3 استخراج DNA: 57

روش كار: 57

2-4 تكثیر ژن سنتزكننده  آنزیم اسكوالن اپوكسیداز توسط PCR: 59

2-5 خالص‌سازی محصولات PCR: 60

 

فصل سوم–نتایج: 63

3-1 بررسی ماكروسكوپی قارچ درماتوفیت ترایكوفایتون  ویولاسئوم. 64

3-2 بررسی میكروسكوپی (ریزبینی) قارچ درماتوفیت ترایكوفایتون ویولاسئوم. 64

3-3 : كشت انبوه در محیط SCC  مایع.. 64

3-4 استخراج DNA.. 64

3- 5 محصول PCR.. 65

3-7 تعیین توالی ژن اسكوالن اپوكسیداز در قارچ درماتوفیت ترایكوفایتون ویولاسئوم. 65

فصل چهارم–بحث و پیشنهادات… 70

1-4- بحث… 71

4-2- پیشنهادات: 77

Refrences: 78

 

فهرست اشکال

شكل (3-1-1) سطح كلنی قارچ ترایكوفایتون ویولاسئوم در محیط جامد SCC.. 66

شکل(3-2-1) منظره ریزبینی قارچ ترایكوفایتون ویولاسئوم با درشت نمایی 40×. 66

شكل (3-4). 67

شكل (3-5). 67

شكل (3-6) همولوژی سكانس پروتئین آنزیم اسكوالن اپوكسیداز در قارچ ترایكو فایتون ویولاسئوم  با سایر موجودات   77

 

چکیده
قارچviolaceum    Trichophyton مسئول اپیدمیهای بسیاری از عفونتهای درماتوفیتی می باشد.   

ترایکوفایتون ویولاسئوم در انسان ایجاد کچلی بدن، پا، ناخن و دست می کند.همچنین  به  موها حمله و ایجاد کونیدیاهایخارج و داخل مو(اکتواندوتریکس) میکند. کلونیزه شدن

1-4-2 اهداف ویژه……………………………….. 10

1-4-3 هدف کاربردی………………………………… 11

1-5 فرضیه­ های پژوهش…………………………………… 11

1-5-1 فرضیه­ های اصلی…………………………………. 11

1-5-2 فرضیه­ های فرعی…………………………………. 11

1-6 تعاریف مفهومی و عملیاتی…………………………………. 12

1-6-1 تعاریف مفهومی…………………………………. 12

1-6-2 تعاریف عملیاتی…………………………………. 14

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه………………………………… 17

2-2 بیان مسأله………………………………… 18

2-3 اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………… 19

2-4 پیشینه پژوهش…………………………………… 21

2-4-1 پیشینه پژوهشهای داخلی…………………………………. 21

2-4-2 پیشینه پژوهش­های خارجی…………………………………. 26

2-4-3 تحلیلی بر پیشینه­ی تحقیقات انجام شده…………………… 31

2-5 نقش شبکه ­های اجتماعی در ارتباطات پویا و مفید بین پژوهش­گران، مردم و دانشگاه ­ها……….32

2-6 تعداد دوستان در شبکه ­های اجتماعی و تعاملات اجتماعی…………… 34

2-7 اعضای استفاده کننده از شبکه­ های اجتماعی و تعاملات اجتماعی………. 40

2-8 تعاملات اجتماعی و رضایت زندگی…………………………………. 44

2-9 تعاملات اجتماعی و حمایت اجتماعی ادراک شده…………….. 47

2-10 حمایت اجتماعی ادراک شده و ارتباطات پویا ……………….52

2-10-1 میزان استفاده از اینترنت و وابستگی به آن در میان دانشجویان……….53

2-10-2 اعتیاد به اینترنت………………………………….. 54

2-11حمایت اجتماعی و ارتباطات حسی…………………………… 56

2-11-1 سه کارکرد شبکه‌های اجتماعی از دیدگاه نن لین……………. 57

2-11-2 اعتماد اجتماعی…………………………………. 58

2-11-3 اینترنت و رسانه‌های اجتماعی در ارتباطات سلامت……………59

2-12 ارتباطات احساسی و ارتباطات پویا…………………………….. 60

2-12-1 نقش ارتباط با شبکه های اجتماعی در جامعه……………… 60

2-12-1-1 نقش پاسخگو بودن دولت………………………………….. 60

2-12-1-2 عقلایی ساختن افکار عمومی…………………………………. 60

2-12-1-3 آگاه سازی و اطلاع رسانی…………………………………. 61

2-12-1-4 مقابله با عوام گرایی…………………………………. 61

2-12-1-5 افزایش اعتماد………………………………… 61

2-12-1-6 مقابله با فرهنگ تملق و تظاهر…………………………61

2-12-1-7 تحقق شایسته سالاری…………………………………. 61

2-12-1-8 جلب مشارکت مردمی…………………………………. 62

2-12-1-9 حرمت گذاری به انسان………………………………… 62

2-12-1-10 در جامعه مردم دارای حق کسب اطلاع هستند…………… 62

2-12-1-11  جلوگیری از شکل گیری و رواج شایعه…………………62

2-13 مدل مفهومی پژوهش…………………………………… 63

2-13-1 تحلیل…………………………………. 63

2-14 جمع­بندی کلی…………………………………. 64

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

3-1 مقدمه………………………………… 69

3-2 روش پژوهش…………………………………… 69

3-3 جدول متغیرهای مورد بررسی در مدل مفهومی پژوهش…………… 71

3-4 جامعه آماری پژوهش…………………………………… 71

3-5 روش نمونه و حجم نمونه ­گیری…………………………………. 72

 

3-5 ابزار پژوهش و روش جمع­آوری داده­ ها……………………………….. 73

3-6 روایی و پایایی ابزار پژوهش…………………………………… 74

3-6-1) آزمون روایی…………………………………. 74

3-6-2) آزمون پایایی(قابلیت اعتماد) ………………………………..74

3-7 روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ‏ها……………………………….. 75

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها

4-1 مقدمه………………………………… 78

4-2 آمار توصیفی…………………………………. 78

4-2-1 جنسیت………………………………….. 78

4-2-2 وضعیت تحصیلات………………………………….. 79

4-2-3 وضعیت تأهل………………………………… 80

4-2-5 توصیف متغیرهای تحقیق…………………………………. 81

4-3 آمار استنباطی…………………………………. 82

4-3-1 سنجش وضعیت متغیرهای تحقیق……………………… 83

4-3-1-1 تفسیر وضعیت متغیر تعداد دوستان در شبکه اجتماعی…………… 84

4-3-1-2 تفسیر وضعیت متغیر اعضای استفاده کننده از شبکه اجتماعی…….. 84

4-3-1-3 تفسیر وضعیت متغیر تعاملات اجتماعی………………………….. 84

4-3-1-4 تفسیر وضعیت متغیر ارتباطات پویا……………………………….. 85

4-3-1-5 تفسیر وضعیت متغیر حمایتهای اجتماعی…………………….. 85

4-3-1-6 تفسیر وضعیت متغیر ارتباطات احساسی………………………. 86

4-3-2 محاسبه همبستگی بین متغیرهای تحقیق………………………. 87

4-4 مدل یابی معادلات ساختاری و آزمون فرضیه های پژوهش………… 88

4-5 مدل ساختاری پژوهش…………………………………… 89

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهادها

5-1 مقدمه………………………………… 99

5-2  نتیجه­ گیری…………………………………. 99

5-2-1 نتایج آزمون فرضیات پژوهش…………………………… 99

5-3 پیشنهادها……………………………….. 106

5-3-1 پیشنهادهای اجرایی (حاصل از پژوهش) ……………………..106

5-4 محدودیت­های پژوهش…………………………………… 110

5-4-1 محدودیت­های در اختیار پژوهشگر………………………………… 110

5-4-2 محدودیت­های خارج از اختیار پژوهشگر………………………….. 110

منابع فارسی…………………………………. 112

منابع لاتین…………………………………. 115

چکیده:

برای کسب شناخت بیشتر در مورد شبکه اجتماعی و نقش آن در ارتقای سطح آگاهی مخاطب، می­توان به خیلی از منابع علمی و پژوهشی مراجعه کرد. حقیقت این است که شبکه اجتماعی موضوعی پیچیده و چند وجهی است و بر نظریه ها و کنش­های مرتبط با حوزه های مختلف و متنوعی مانند مدیریت، رسانه، ارتباطات و روان شناسی مبتنی است. در عین حال مبنای این اطلاعات را نیز باید مورد توجه قرار داد. پژوهش حاضر از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی می­باشد، تحقیق حاضر به نقش شبکه­های اجتماعی در ارتباطات بین پژوهشگران، مردم و دانشگاه­ها با مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه پرداخته است. و در نهایت پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء از نوع پیمایشی خواهد بود.  جامعه آماری در این پژوهش، کارشناسان و مدیران بخش­های داخلی استفاده کننده از اینترنت، کارکنان در بخش برنامه­ریزی و کنترل، کارکنان و پژوهشگران (اعم از اساتید و دانشجویانی که در فعالیت­های پژوهشی شرکت دارند و همچنین اعضای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان) دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه و مردم ( افراد جامعه) که به نحوی با دانشگاه در ارتباط هستند، و به طور مستقیم از شبکه­های اجتماعی استفاده می­نمایند. با توجه تعداد کل جامعه آماری (450 نفر)، که تعداد 95 نفر به عنوان کارکنان و افرادی که عضو باشگاه پژوهشگران جوان انتخاب شدند، و 112 نفر به عنوان افرادی که به نحوی با دانشگاه(مردم) در ارتباط هستند به عنوان نمونه انتخاب شده­اند. که در مجموع حجم نمونه 207 نفر تعیین گردید. روش جمع­آوری داده­ها در این پژوهش، استفاده از پرسشنامه بسته (0-100) است در این پرسشنامه میزان آلفای کرونباخ کلی برابر با 886/0 است.  در بخش آمار استنباطی، جهت تحلیل داده­ها، از نرم افزار SPSS  استفاده سده است. همچنین به منظور آزمون مجموعه روابط علت و معلولی متغیرهای تأثیرگذار بر ارتباطات و همچنین مؤلفه­های مورد بررسی با استفاده از نرم افزار آموس،  (AMOS20) معادلات ساختاری، روابط بین متغیرها معادل­سازی گردیده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است، فرضیه­های سوم و هفتم، مبنی بر تأثیرگذاری تعاملات اجتماعی و ارتباطات احساسی بر ارتباطات پویا رد شده است که از این بین متغیر نیز، ارتباطات احساسی کمترین تأثیر را با ضریب 15/0 داشته است. همچنین نتایج ارتباط کلی دیگر متغیرهای پژوهش مبنی بر تأییدآن­هاست که براساس رتبه­بندی تعاملات اجتماعی بر حمایت­های اجتماعی بیشترین تأثیر را با 008/0 داشته است.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

رسانه­های اجتماعی در سال­های اخیر در زندگی آنلاین و آفلاین کاربران اینترنتی آن­چنان تاثیرگذار بوده­اند که شکل­های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه­های جدید تاثیر پذیرفته است(کایس و مایر، 2010: 116-111). مقدمه موضوع شبکه­های اجتماعی مجازی از سال 2005 میلادی تاکنون اصلی ترین مشغله کاربران اینترنت در دنیا و ایران بوده است و به همین دلیل قوی ترین رسانه برخط در دنیا نامیده می­شوند(هافمن[1]، 2009: 511-467). تکثر، تنوع محتوایی و قابلیت­های متعدد نرم افزاری و اینترنتی از ویژگی هایی است که موجب اقبال وسیع کاربران از این شبکه­ها شده است. قدرت برقراری نظام شبکه­ای میان دوستان و همفکران کاربران به صورت منظم از ویژگی این شبکه­ها است. امروزه عمدتا برای نامیدن پایگاه های اینترنتی به کار می­رود که افراد با عضویت در آنها امکان دستیابی به اطلاعات سایر اعضا، آشنایی با علایق آن­ها، به اشتراک گذاری تولیدات متنی، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه­هایی بر اساس علایق مشترک با برخی دیگر از اعضای پایگاه را پیدا می­کنند. آمار روز افزون بازدیدکنندگان شبکه های اجتماعی بیان کننده جذابیت های متعدد جوامع مجازی برای جذب کاربران اینترنت است(هابر[2]، 2007: 144-133). راه­اندازی شبکه­های اجتماعی جدید نیز خود نشان دهنده میزان علاقه کاربران از این فضا است. این شبکه­ها مکانی برای اشتراک گذاری عقیده­ها و نظرهای کاربران است. تبادل نظر در باره ایده­های جدید در فضای مجازی برای کاربران با یکدیگر در کشورهای مختلف جهان از قابلیت شبکه­های مجازی است(کارپنتر[3]، 2008: 166-143). رسانه­های اجتماعی امروزه به بخش جدایی ناپذیر زندگی بسیاری از مردم تبدیل شده­اند. هم اکنون دانشگاه، با چالشهای متعددی نظیر گسترش کمی سریع، انفجار اطلاعات بویژه در عرصه علوم، تغییر رویکرد­ها نسبت به دانشگاه در سایه تحولات اجتماعی، سیاسی، مشکلات عاطفی، روانی و خانوادگی غامض و … روبرو است(معینی علمداری، 1385: 119-113). تعامل عوامل مذکور و اثرگذاری آن بر دانشگاه و دانشجو مسئولیت متصدیان و سازمان های ذیربط در امر آموزش عالی را بسی دشوار می­نماید. متأسفانه در سال­های اخیر مشکلات عاطفی و روانی و اجتماعی در میان دانشجویان روند صعودی

بوده است.

کلید واژه: ساختار سرمایه ،عملکرد، جریان های نقدی آزاد ، ارزش افزوده اقتصادی

 فهرست

عنوان                                                                                            صفحه

پیشگفتار…………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-مساله اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3-تشریح و بیان موضوع………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-4-ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-5-فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-6-اهداف اساسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7-روش انجام پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………….10

1-7-1- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..10

1-7-2- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………10

1-7-3- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..10

1-7-3-1- دوره زمانی انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………10

1-7-3-2- مکان تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………10

1-7-4-جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-7-5- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………….11

1-7-6- روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………………..11

1-8-تعریف واژگان و مفاهیم اختصاصی طرح………………………………………………………………………………..12

1-9-خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………………13

 فصل دوم:مبانی نظری و ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2- مدل‌های ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………..15

2-2-1- مدل‌های حسابداری ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………15

 

2-2-1-1- رشد سود……………………………………………………………………………………………………………………….16

2-2-1-2- سود هر سهم……………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-1-3- سود تقسیمی…………………………………………………………………………………………………………………17

2-2-1-4- جریان نقدی آزاد…………………………………………………………………………………………………………..18

2-2-1-الف )مزایای سود حسابداری و معیارهای ارزیابی عملکرد مبتنی بر آن…………………………….19

2-2-1-ب) نارسایی‌های مدل‌های ارزیابی عملکرد مبتنی بر سود حسابداری……………………………….20

2-2-2- مدل‌های اقتصادی ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………….. 22

2-2-2-1- ارزش افزوده اقتصادی…………………………………………………………………………………………………..23

2-2-2-1-الف)مزایای ارزش افزوده اقتصادی……………………………………………………………………………….. 24

2-2-2-1-ب)معایب ارزش افزوده اقتصادی………………………………………………………………………………….. 24

2-2-2-2- ارزش افزوده بازار…………………………………………………………………………………………………………..26

2-2-2-3- ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده………………………………………………………………………………28

2-2-2-4- سود اقتصادی باقیمانده…………………………………………………………………………………………………28

2-3- سرمایه…………………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-4- هزینه سرمایه……………………………………………………………………………………………………………………….  29

 2-4-1- محاسبه هزینه بدهی………………………………………………………………………………………………………. 30

2-4-2- هزینه سهام ممتاز…………………………………………………………………………………………………………… 30

2-4-3- هزینه سهام عادی……………………………………………………………………………………………………………. 31

2-4-3-1-مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای……………………………………………………………………31

2-4-3-2- مدل گوردون……………………………………………………………………………………………………………….. 32

2-4-3-2-1-میانگین حسابی رشد…………………………………………………………………………………………………34

2-4-3-2-2- میانگین هندسی رشد………………………………………………………………………………………………34

2-4-3-2-3-میانگین لگاریتمی رشد……………………………………………………………………………………………..34

2-4-3-2-4-الگوی مبتنی بر نرخ رشد نگهداری…………………………………………………………………………..35

2-4-3-3-روش تعدیل نرخ اوراق مشارکت(قرضه)………………………………………………………………………..35

2-4-4- هزینه سود انباشته  ………………………………………………………………………………………………………… 35

2-5- میانگین موزون هزینه سرمایه………………………………………………………………………………………………..36

2-6- نظریه­های ساختار سرمایه  ………………………………………………………………………………………………….. 36 

2-6-1- نگرش سود خالص عملیاتی ……………………………………………………………………………………………. 36

2-6-2- نگرش سود خالص  ………………………………………………………………………………………………………..  37

2-6-3- نگرش سنتی  ………………………………………………………………………………………………………………….. 38

2-6-4-نظریه مودیلیانی و میلر………………………………………………………………………………………………………. 39

2-6-5- نظریه توازن پایدار ……………………………………………………………………………………………………………  42

2-6-6- نظریه سلسله مراتب گزینه­های تامین مالی…………………………………………………………………….. 42

2-7- پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده ………………………………………………………………………………………….. 43

2-7-1- پژوهش‌های خارجی ………………………………………………………………………………………………………..  43

2-7-1-1-جدول خلاصه نتایج پژوهش های خارجی…………………………………………………………………… 53

2-7-2- پژوهش‌های داخلی…………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-7-2-1- جدول خلاصه نتایج پژوهش های داخلی……………………………………………………………………. 61

2-8-خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………………………… 64

  فصل سوم:روش شناسی تحقیق

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….66

3-2-ماهیت داده­ها……………………………………………………………………………………………………………………………66

3-3- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………67

3-4-فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………67

3-5- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………67

3-5-1-نحوه محاسبه سود خالص عملیاتی بعداز مالیات………………………………………………………………68

3-5-2-نحوه محاسبه سرمایه گذاری………………………………………………………………………………………………68

3-5-3-نحوه محاسبه سرمایه…………………………………………………………………………………………………………..68

3-5-4-نحوه محاسبه هزینه سرمایه……………………………………………………………………………………………….69

3-5-5-نحوه محاسبه هزینه بدهی………………………………………………………………………………………………….69

3-5-6-نحوه محاسبه هزینه حقوق صاحبان سهام…………………………………………………………………………70

3-5-7-نحوه محاسبه اهرم مالی……………………………………………………………………………………………………..71

3-5-8-رشد شرکت…………………………………………………………………………………………………………………………71

3-5-9-عایدی هر سهم……………………………………………………………………………………………………………………71

3-6- روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………72

3-7- قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..72

3-7-1- دوره زمانی انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 72

3-3-8- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………….. 72

7-2- مکان تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..72                 

3-8-1- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………….72

3-9- آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………..73

3-10- مدل مورد استفاده در تحقیق……………………………………………………………………………………………..74

3-11-آزمون فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………..74

3-11-1-آزمون لیمر ………………………………………………………………………………………………………………………75

3-11-2-آزمون هاسمن………………………………………………………………………………………………………………… 75

3-11-3-آزمون معنادار یودن مدل مربوط به فرضیه­ها………………………………………………………………….76

3-11-4-آزمون معنادار بودن متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………77

3-11-5-آزمون دوربین – واتسون………………………………………………………………………………………………….78

3-12-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….78

   فصل چهارم:تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….80

4-2- آمار توصیفی متغیرها……………………………………………………………………………………………………………..80

4-3- آزمون فرضیه‌ها………………………………………………………………………………………………………………………81

4-3-1- آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………81

4-3-1-1-آزمون فرضیه اول با استفاده از ارزش دفتری دارایی­ها به عنوان متغیر رشد……………….82

4-3-1-1-1- ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد………………………………………………………..82

4-3-1-1-2- جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………….83

4-3-1-2-آزمون فرضیه اول با استفاده از ارزش بازار سهام به عنوان متغیر رشد………………………..84

4-3-1-2-1- ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………….84

4-3-1-2-2- جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………….84

4-3-2- آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………..85

4-3-2-1-نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات…………………………85

4-3-2-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت مواد و محصولات دارویی………………………86

4-3-2-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………87

4-3-2-4- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت محصولات شیمیایی………………………………88

4-3-2-5- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی………………89

4-3-2-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت فلزات اساسی………………………………………..90

4-3-2-7- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت کاشی و سرامیک……………………………….. 91

4-3-2-8- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات………………………..92

4-3-2-9-جدول خلاصه نتایج آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………….. 94

4-3-3- آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………….96

4-3-3-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات …………………… 96

4-3-3-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت مواد و محصولات دارویی……………………. 97

4-3-3-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………98

4-3-3-4- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی……………………………..99

4-3-3-5- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی…………… 99  

4-3-3-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت فلزات اساسی……………………………………..100

4-3-3-7- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………101

4-3-3-8- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات……………………..102

4-3-3-9-جدول خلاصه نتایج آزمون فرضیه سوم……………………………………………………………………..102

4-4-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….106

 

 

فصل پنجم:نتایج وپیشنهادات

5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….108

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..108

5-3- تجزیه وتحلیل یافته­ها و نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………108

5-3-1- بررسی فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………108

5-3-1-1-ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………109

5-3-1-2-جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………………109

5-3-2- بررسی فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………..109

5-3-2-1- بررسی فرضیه دوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات……………………………………………..110

5-3-2-2-بررسی فرضیه دوم درصنعت موادومحصولات دارویی…………………………………………………110

5-3-2-3-بررسی فرضیه دوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………………………………110

5-3-2-4- بررسی فرضیه دوم در صنعت محصولات شیمیایی……………………………………………………110

5-3-2-5- بررسی فرضیه دوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی…………………………………….110

5-3-2-6- بررسی فرضیه دوم در صنعت فلزات اساسی………………………………………………………………111

5-3-2-7- بررسی فرضیه دوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………………………………..111

5-3-2-8- بررسی فرضیه دوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات………………………………………………111

5-3-3-بررسی فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………..112

5-3-3-1- بررسی فرضیه سوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات…………………………………………….112

5-3-3-2-بررسی فرضیه سوم درصنعت موادومحصولات دارویی………………………………………………..112

5-3-3-3- بررسی فرضیه سوم در صنعت سیمان، آهک و گچ……………………………………………………112

5-3-3-4- بررسی فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی………………………………………………….112

5-3-3-5-بررسی فرضیه سوم در صنعت محصولات غذایی وآشامیدنی……………………………………..112

5-3-3-6- بررسی فرضیه سوم در صنعت فلزات اساسی…………………………………………………………….112

5-3-3-7- بررسی فرضیه سوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………………………………112

5-3-3-8-بررسی فرضیه سوم در صنعت ماشین­آلات وتجهیزات……………………………………………….112

5-4-جمع بندی و خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………..113

5-5- محدودیت­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………115

5-6-پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………………………116

5-7-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….116

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………………………..117

پیوست ها و ضمائم…………………………………………………………………………………………………………………….125

پیشگفتار

 

تقریباً تا دو دهه اخیر واحدهای اقتصادی در اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته درانتخاب گزینه­های تامین سرمایه مورد نیاز خود با محدودیت­های اساسی روبه رو بوده­اند. از جمله این محدودیت­ها می­توان به حاکمیت اقتصاد دولتی و سلب رقابت از واحدهای اقتصادی غیردولتی، عدم توسعه بازار سرمایه و محدود بودن منابع تامین مالی اشاره کرد و تامین مالی واحدهای اقتصادی غالباً در انحصار موسسات مالی و نهادهای اعتباری نظیر بانک­های تجاری قرار داشته است. از نقطه نظر قانونی نیز قوانین تجاری متناسب با شرایط محیطی و زمانی، و شفاف در خصوص فعالیت واحدهای اقتصادی، نطارت بر عملکرد شفاف آنها، قانون ورشکستگی، استاندارهای حسابداری و گزارشگری مالی و از این قبیل وجود نداشته است.

نظام اقتصادی و واحدهای اقتصادی ایران نیز از این محدودیت­ها و نارسایی‌ها در امان نبوده است. حرکت به سوی اقتصاد باز همراه با توسعه کیفی و کمی بازار سرمایه در دو دهه اخیر، رواج اوراق  مشارکت به عنوان یکی از منابع اصلی تامین مالی، تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی و لازم­الاجرا برای واحدهای اقتصادی و از این قبیل فرصتی فراهم نموده است که مدیران مالی شرکت‌های سهامی در انتخاب گزینه­های تامین مالی برای دست یافتن به یک الگوی مطلوب ساختار سرمایه با آزادی عمل بیشتری در خصوص حداکثر نمودن ارزش شرکت‌ها مواجه گردند.

    برای حداکثر کردن ارزش شرکت باید در مورد بهترین سرمایه­گذاری­ها و ترکیب آن­ها و نیز نحوه تامین مالی بهینه آنها تصمیم­گیری شود. تامین مالی می­تواند از طریق استفاده از بدهی و ایجاد اهرم، یا با استفاده از آورده­های سهام‌داران باشد.در انتخاب گزینه­های تامین مالی، آنچه اهمیت دارد هزینه سرمایه این گزینه­هاست.زیرا هر چه هزینه سرمایه کمتر باشد، ارزش شرکت افزایش و شرکت توسعه یافته ، به دنبال آن ثروت سهام‌داران افزایش می‌یابد. از طرفی با توسعه شرکت‌ها بتدریج مدیریت از مالکیت جدا می‌شود و بحث مسئولیت پاسخ‌گویی به‌وجود می‌آید، بدین معنی که مدیران در برابر مالکان باید پاسخ‌گو باشند. با تمایز مالکان از مدیران و توجه به اینکه مالکان آگاهی کمی از مسائل مالی دارند و به اطلاعات گزارش‌شده از سوی مدیریت متکی هستند آنان به ارزیابی عملکرد مدیریت نیاز دارند و در این ارزیابی ناچار به استفاده از اندازه‌گیری می‌باشند (مثالی در ادبیات مدیریت وجود دارد که اگر کسی نتواند چیزی را اندازه بگیرد نمی‌تواند آن را اداره کند).مالکان برای ارزیابی عملکرد مدیران از معیارهایی استفاده می­کنند تا مدیریت را تشویق نمایند که به بهترین نحو، منابع آنها را در جهت کسب ثروت بیشتر بکار گیرد. در واقع مقصود مالکان استفاده بهینه و مطلوب از منابع کمیابی است که در اختیار مدیران قرار داده­اند.مالکان تمایل دارند منابع محدود خود را در جایی سرمایه­گذاری کنند که بیشترین بازده را به ارمغان بیاورد.

   اختیار و قدرت تصمیم گیری در شرکت‌های سهامی عام که ناشی از ابتکار عمل و سرمایه بخش خصوصی است در کل در حیطه وکنترل گروه‌هایی از طبقات مدیریت است. مدیرانی که اقتصاد کشور تحت نفوذ تصمیمات آنهاست و برنامه ریزی بنگاه ها را به نحوی  انجام می دهند که چه بسا با منافع طبقه سهامدار و یا حتی اقتصاد ملی در تضاد باشد. در شرکت‌های سهامی بزرگ که سهام آن در اختیار افراد متعددی است، به علت تضاد بالقوه منافع بین مالکان و مدیران، اهداف مدیریت سازمان از اهداف سهام‌داران جدا است، لذا سهام‌داران کنترل ناچیزی بر مدیریت شرکت دارند. هر چه شرکت وسیع­تر و تعداد سهام‌داران بیشتر باشد، قدرت نفوذ و دسترسی به منابع اطلاعاتی شرکت کمتر است. سهام‌داران به عنوان مالک نیاز دارند از عملکرد نمایندگان خود مطلع باشند تا با مقایسه عملکرد آنان در زمینه تداوم یا قطع سرمایه­گذاری در آن واحد تصمیم­گیری نمایند.در نهایت توجه به این نکته ضروری است که سهام‌داران با انتخاب معیار مناسب ارزیابی عملکرد،که در نهایت مبنای محاسبه پاداش مدیریت قرار می­گیرد، علاوه بر اتخاذ تصمیمات سرمایه­گذاری بهتر، می­توانند با همسو کردن منافع مدیران در راستای منافع خود، بهتر و سریع­تر به اهدافشان دست یابند.

 1-1-مقدمه

هر فعالیت اقتصادی به سرمایه و منابع مالی نیازمند است تا بتواند دارایی­های مورد نیاز خود را خریداری کرده و به سرمایه­گذاری بپردازد. به دنبال بزرگ­شدن شرکت­ها و توسعه فناوری نیاز به مبالغ هنگفت سرمایه و منابع مالی شدت گرفته و بازارهای متعدد مالی توسعه یافته­اند. این توسعه به نوبه خود از یکسو، تعدد روش­های تامین مالی توسط شرکت­ها را می­طلبد و از سوی دیگر، مدیران را به تعیین راهبرد مناسب در زمینه تامین مالی و تعیین ساختار مطلوب سرمایه شرکت ملزم ساخته است. تهیه راهبرد صحیح بر مبنای متغیرهای اقتصادی، بازاریابی، تولید ومالی از مهمترین وظایف مدیریت شرکت است. راهبرد مناسب مالی توان شرکت را، در نیل به اهداف کلی تقویت می کند.

 

نمایش عملکرد مناسب، از مهمترین وظایف مدیران است که از ابزار های عملکرد بهتر ساختار سرمایه مناسب است. به همین دلیل، مدیر مالی باید نسبت به درک مسائل مالی و بررسی عملکرد شرکت دیدگاه وسیعی داشته باشد تا برای اهداف واحد تجاری، نحوه سرمایه گذاری، تامین مالی و تصمیمات مرتبط با تقسیم سود و … تصمیم گیری مطلوب و مناسبی را انجام دهد.

بدون تردید شناسایی راههای مختلف تامین مالی و بهره گیری از ابزارهای مناسب مالی، مدیریت را در اتخاذ تصمیمات صحیح تر و کسب منافع بیشتر برای شرکتها یاری خواهد نمود و استفاده بهینه از منابع مالی به عنوان موضوع اصلی بحث ساختار سرمایه ، در حقیقت به مدیران این فرصت را می دهد تا ارزش کل شرکت و ثروت صاحبان سرمایه را افزایش دهند.

1-2-مساله اصلی تحقیق

مساله اصلی در این تحقیق  این  است که آیا ساختار سرمایه شرکت­ها بر عملکرد آنها تاثیرگذار است یا خیر؟ بطور کلی این تحقیق به دنبال آن است تا با استفاده از بیان ارتباط بین ساختار مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و عملکرد آنها با استفاده از مدل ارزش افزوده اقتصادی[1]و جریان نقدی آزاد[2] ساختار مالی مناسبی را برای این شرکت­ها پیشنهاد نماید، تا عملکرد شرکت را مطلوب تر و به دنبال آن ثروت سهامداران حداکثر

1-3-تشریح و بیان موضوع

  مدیران در اداره شرکت­ها نباید نسبت به بازار سرمایه بی تفاوت باشند و حداکثر سازی ثروت سهامداران باید از اولویت های نخستین کار خود قرار دهند. در این شرایط، رقابت در بازار سرمایه مانند رقابت در بازار محصولات، نقش خاص خود را ایفا می کند. اگرچه مدیران شرکت­ها به درستی دریافته اند در صورتی شرکت آنها رشد می یابد و به حیات خود ادامه می دهد که از نظر هزینه عملیاتی قابل رقابت باشد.اما آنچه در این بازار سرمایه و رقابت مغفول مانده است انتخاب ساختار سرمایه مناسب در واحد های تجاری است که می‌تواند هم بر هزینه سرمایه و هم بهبود عملکرد واحدهای تجاری موثر باشد. مفهوم ساختار سرمایه در نظریه های مدیریت مالی به عنوان معیاری برای انتخاب نوع منبع تامین مالی جایگاه ویژه‌ای دارد. با کنکاش در ادبیات نظری مشاهده می شود که تاکنون پاسخ قاطعی برای تعیین تاثیر ساختار مالی شرکت ها بر عملکرد آنها یافت نشده است. از یک طرف، در دیدگاه سنتی عنوان می شود که عملکرد شرکت ها با تغییر در ساختار مالی آنها تغییر می کند. از طرف دیگر، فرانکو مودیلیانی و مرتون میلر (1958) در مورد نظریه ساختار سرمایه بهینه عنوان نموده اند در دنیای بدون مالیات بر درآمد و هزینه معاملات، ساختار سرمایه شرکت­ها با ارزش آنها ارتباطی ندارد. یعنی هیچ نسبت بدهی به سرمایه بهینه ای وجود ندارد و هر نسبت بدهی می تواند به خوبی نسبت های دیگر باشد. اما مودیلیانی و میلر با در نظر گرفتن مالیات بر درآمد شرکت­های سهامی و هزینه معاملات اعتقاد دارند که استفاده از بدهی در تامین مالی شرکت ها اگرچه مدبرانه بنظر می رسد، لیکن ریسک شرکت را به دلیل افزایش خطر ورشکستگی، افزایش داده و ازاینرو، توقع سهامداران افزایش می یابد. بنابراین، نسبت بدهی به سرمایه، زمانی بهینه بنظر می رسد که در آن سطح هزینه سرمایه حداقل و ارزش شرکت حداکثر شود (Modigiliani& Miller,1958,201).

معیارهایی که به منظور ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری در این تحقیق از آنها استفاده می شود و بازار سرمایه می تواند برای ارزشیابی واحد تجاری از آنها بهره مند شود، مقیاس ارزش افزوده اقتصادی وجریان نقدی آزاد است. ارزش افزوده اقتصادی، از بهترین معیارهای اقتصادی وجریان نقدی آزاد، از بهترین معیار های حسابداری ارزیابی است و به عنوان شاخص اندازه گیری عملکرد واحدهای تجاری امروزه قابلیت کاربرد فراوانی دارند(Stewart,1991). ارزش افزوده اقتصادی به عنوان سودخالص عملیاتی پس از کسر مالیات[3] تعریف می‌شود که از آن هزینه سرمایه کسر می‌گردد.هزینه‌های سرمایه شامل کلیه هزینه‌های تامین مالی واحد تجاری اعم از هزینه بهره وام‌ها و بازده مورد انتظار سهامداران می‌باشد که همه در نرخ متوسط هزینه سرمایه [4] تبلور می‌یابد.

EVA = NOPAT – Capital Charge

EVA = NOPAT – (Invested Capital * WACC)

EVA = Invested Capital *(RONA – WACC)

بر این اساس، ارزش زمانی ایجاد می‌شود که واحد تجاری بتواند تمام هزینه‌های عملیاتی و همچنین هزینه‌های سرمایه‌ای خود را پوشش دهد و مبالغی نیز مازاد باقی بماند(ایزدی‌نیا،1384).

ارزش افزوده اقتصادی ،راه حل بدیل برای سنجش عملکرد واحد تحاری است و مقیاس ارزیابی عملکردی است که می‌تواند در سطح واحد تجاری و بخش‌های تابعه آن محاسبه شود.این مقیاس جوابگوی ارزیابی عملکرد در طول دوره‌های زمانی است و بویژه آنکه مولد ثروت آفرینی و ارزش آفرینی برای طبقه سهامدار است.

منظور از جریان نقدی آزاد واحد تجاری ، خالص جریان های نقدی بدست آمده از عملیات واحد تجاری است که مازاد بر وجوه نقد سرمایه‌گذاری شده برای رشد است. اگر کل دریافتیهای نقدی حاصل از عملیات مستمر شرکت را در نظر بگیریم و تمام پرداخت ها و مخارج نقدی را از آن کسر کنیم آنچه باقی می‌ماند جریان نقدی آزاد است که همان وجه نقد باقی‌مانده ناشی از فعالیتهای عملیاتی است . واحد تجاری می‌تواند وجه نقد باقی مانده را به صورت پرداخت متقابل به تأمین کنندگان مالی پرداخت نماید. با توجه به مباحث نظری پیشگفته می توان برای محاسبه جریان نقدی آزاد دوره جاری واحد تجاری معادلات زیر را ارائه نمود:

1) FCF=Sales–Operating .Exp–Tax–(DWorking Capital+D Fixed Assets)

2) NOPAT= Sales – Operating . Exp – Tax

3) Investment = D Working capital + D Fixed Assets

4) FCF= NOPAT – Investment

با توجه به مزیت در دسترس بودن اطلاعات مورد نیاز در این مدل‌ و آسانی محاسبات مربوط به آن، این معیار ارزیابی عملکرد به شکل گسترده‌ای توسط استفاده کنندگان اطلاعات مالی مورد استفاده قرار می گیرد و به طور کلی شاید بتوان جریان نقدی آزاد را ساده ترین و در عین حال، مطلوب ترین معیار ارزیابی عملکرد دانست.

در این تحقیق، سعی بر این است تا با ارائه الگویی، رابطه بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت‌ها با استفاده از معیارهای ارزش افزوده اقتصادی وجریان نقدی آزاد مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه متغیر مستقل در این پژوهش ساختار سرمایه در نظر گرفته شده است و متغیر وابسته عملکرد شرکتها است ، اما متغیر های توضیحی وجود دارند که ممکن است که ساختار سرمایه و ارزش شرکت را تحت تاثیر خود قرار دهند. اگر تاثیر این متغیرها نادیده گرفته شود، نتایج تحقیق تا حدی زیادی آسیب پذیر خواهد بود. از این رو مدل زیر برای آزمون فرضیات تحقیق مورد استفاده قرار می­گیرد:

                                             

که در رابطه فوق:

  K= عملکرد شرکت، در این تحقیق، به عنوان متغیر وابسته، در نظر گرفته شده است و معیار عملکرد شرکت ها معیار های ارزش افزوده اقتصادی و جریان نقدی آزاد است.

در این تحقیق اهرم مالی به عنوان نماینده و معرف ساختار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد.در اکثر تحقیقات پیشین (برای مثال،فاما و فرنچ[5]) اهرم مالی هم بر اساس ارزش‌های دفتری و هم بر اساس ارزش‌های بازار محاسبه شده است.در این تحقیق اهرم مالی به روش زیر محاسبه می‌شود(تهرانی و رهنما فلاورجانی،1387).

      

که درآن:

MLi,t = اهرم مالی بر مبنای ارزش بازار برای شرکتi ام در زمانt ام

BDi,t  = ارزش دفتری بدهی‌ها برای شرکت iام در زمان tام  

 MEi,t= ارزش بازار حقوق صاحبان سهام شرکت iام در زمانt ام.

 

G = رشد شرکت، که حذف آن در تحقیق منجر به آسیب پذیری نتایج تحقیق می شود. از رشد به عنوان متغیر کنترلی[6] در این تحقیق استفاده می شود. روند خطی رشد دارائی ها در ترازنامه در دوره 5 ساله به عنوان نماینده رشد شرکت­ها در نظر گرفته شده است.

که در این فرمول  BVA tارزش دفتری دارایی ها در سالt  و  BVA t-1ارزش دفتری دارایی ها در سالt-1 است.

= EPS عایدی  هر سهم

1-4-ضرورت انجام تحقیق

جوهره اقتصاد امروز شرکت ها رقابت است. شرکت های سهامی عام از طریق تخصیص بهینه سرمایه و استفاده از نیروی کار مدیریتی در بازارهای منسجم کالا و خدمات، سرمایه و نیروی کار در توسعه و رفاه اقتصادی جوامع نقش کلیدی را بازی می کنند. در همین راستا، نظریه ساختار سرمایه و ارتباط آن را با عملکرد ارائه نموده اند.

متاسفانه این نظریه های نوین اقتصادی و مدیریتی به صورت منسجم حتی در دانشگاه های ایران راه نیافته است و اغلب دانشجویان و اساتید با این نظریه ها و حوزه کاربرد آن بیگانه هستند و بعضا در آموزش نیز از مفاهیم و نظریه های سنتی استفاده می کنند. لذا از اهداف اولیه این پژوهش ارائه این نظریه ها به صورت منسجم با تکیه بر شواهد عملی است.

شرکت های سهامی به عنوان بلوک های اصلی اقتصادی، نقش کلیدی را در دستیابی به اهداف اقتصادی بازی می کنند. بطور خلاصه، می توان گفت ساماندهی اقتصادی یعنی استفاده بهینه از نیروی کار، مواد اولیه و سرمایه. وقتی این ساماندهی منجر به عدالت اقتصادی و در نهایت افزایش رفاه اجتماعی می انجامد که با درنظر گرفتن تضادهای موجود بین: (1) مدیران و سهامداران (2) مدیران و اعتباردهندگان (3) سهامداران و اعتباردهندگان، به گونه ای عمل کرد که برای افزایش بهبود در عملکرد، چنین تضادهایی را به حداقل ممکن کاهش داد. (بلکویی،2001).  

یکی از اصلی ترین شیوه های کاهش هزینه نمایندگی[7] استفاده از ساختار مناسب سرمایه است. ساختار مناسب سرمایه علائق گروه های درگیر در شرکت ها را تا سرحد ممکن همسو نموده، و با کاهش تضادهای موجود امکان بهبود در عملکرد را فراهم می کند.

1-5-فرضیه‌های تحقیق

کانون اصلی این تحقیق بیان ارتباط بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.بطور کلی فرضیات زیر در رابطه با این تحقیق مطرح می‌باشد:

 فرضیه 1- رابطه معنی­داری بین بین اهرم مالی و سطح عملکرد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد.

  فرضیه 2- تاثیر اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس نوع صنعت متفاوت است.

  فرضیه3- تاثیر اهرم مالی بر جریان نقدی آزاد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس نوع صنعت متفاوت است.

 

1-6-اهداف اساسی تحقیق

1-1- بخش اول: احتیاط………………………………………………………………………………..9

1-1-1- مبحث اول: مفهوم لغوی احتیاط……………………………………………………………..9

1-1-1-1- گفتار اول: احتیاط در ادبیات فارسی………………………………………………………9

2-1-1-1- گفتار دوم: احتیاط در زبان انگلیسی……………………………………………………..10

2-1-1- مبحث دوم: مفهوم حقوقی احتیاط………………………………………………………….11

1-2-1-1- گفتار اول: در ادبیات حقوقی ایران…………………………………………………………11

2-2-1-1- گفتار دوم: در ادبیات حقوقی کامن لا……………………………………………………..12

3-1-1- مبحث سوم: دیگر کاربردهای احتیاط…………………………………………………………13

1-3-1-1- گفتار اول: مفهوم اصل حقوقی احتیاط…………………………………………………….13

2-3-1-1- گفتار دوم: اصل فقهی احتیاط………………………………………………………………15

4-1-1- مبحث چهارم: شخص محتاط………………………………………………………………….16

1-4-1-1- گفتار اول: شخص حقوقی محتاط………………………………………………………….16

2-4-1-1- گفتار دوم: شخص حقیقی محتاط…………………………………………………………18

1-1-4-1-1- بند نخست: معیارهای احتیاط در فقه………………………………………………….19

2-1-4-1-1- بند دوم: معیارهای احتیاط در کامن لا………………………………………………….19

5-1-1- مبحث پنجم: احتیاط به مثابه رفتاری زنانه………………………………………………….23

2-1- بخش دوم: بی احتیاطی………………………………………………………………………..25

1-2-1- مبحث اول: نقش اراده در بی احتیاطی و تفکیک آن از عمد، بی پروایی و بی احتیاطی آشکار…27

2-2-1- مبحث دوم: شرایط و عناصر بی احتیاطی…………………………………………………..35

2-2-2- گفتار دوم: شرایط ایجاد بی احتیاطی………………………………………………………..36

3-2-1- مبحث سوم: عناصر بی احتیاطی…………………………………………………………….43

1-3-2-1- گفتار نخست: عنصر معنوی………………………………………………………………..43

2-3-2-1- گفتار دوم: عنصر مادی……………………………………………………………………..48

4-2-1- مبحث چهارم: نظرات پیرامون بی احتیاطی………………………………………………..51

5-2-1- مبحث پنجم: ضابطه های بی احتیاطی……………………………………………………53

1-5-2-1- گفتار نخست: معیار عینی………………………………………………………………..54

2-5-2-1- گفتار دوم: معیار شخصی…………………………………………………………………56

3-1- بخش سوم: مفاهیم مرتبط با بی احتیاطی………………………………………………….58

فصل دوم: تکلیف عمومی به احتیاط

1-2- بخش اول: مبانی فلسفی و اجتماعی احتیاط……………………………………………….66

1-1-2- مبحث اول: انسان مجبور یا مختار – پیش از مدرنیته………………………………………66

2-1-2- مبحث دوم: انسان مجبور یا مختار – پس از مدرنیته……………………………………….68

2-2- بخش دوم: مبانی فقهی احتیاط………………………………………………………………..73

1-2-2- مبحث اول: اصل احتیاط و تعارض آن با دیگر اصول………………………………………….73

2-2-2- مبحث دوم: احتیاط های روا…………………………………………………………………..78

3-2-2- مبحث سوم: احتیاط های ناروا………………………………………………………………..80

3-2- بخش سوم: مبنای حقوقی تکلیف به احتیاط………………………………………………….84

1-3-2- مبحث اول: ایران………………………………………………………………………………..84

2-3-2- مبحث دوم: انگلیس و آمریکا…………………………………………………………………..85

3-3-2- مبحث سوم: ضرورت وجود تکلیف به احتیاط در قوانین……………………………………..86

فصل سوم: نقش بی احتیاطی در مسئولیت مدنی

1-3- بخش نخست: بی احتیاطی خوانده…………………………………………………………….92

1-1-3- مبحث نخست: عوامل رافع مسئولیت در بی احتیاطی…………………………………….95

2-1-3- مبحث دوم: اثر جبران خسارت بر ترغیب خوانده به رعایت احتیاط…………………………99

2-3- بخش دوم: بی احتیاطی خواهان……………………………………………………………….104

1-2-3- مبحث نخست: تاثیر بی احتیاطی خواهان بر مسئولیت   خوانده………………………….104

1-1-2-3- گفتار نخست: در حقوق کامن لا……………………………………………………………104

2-1-2-3- گفتار دوم: در فقه…………………………………………………………………………….107

2-2-3- مبحث دوم: حوادث دوطرفه و نقش آنها در ترغیب طرفین به رعایت احتیاط……………..110

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………….113

پیشنهاد……………………………………………………………………………………………………114

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………115

چکیده لاتین……………………………………………………………………………………………….124

چکیده

در نظام‌های حقوقی، با توجه به اهداف و مبانی موردنظر، رفتارهای گوناگونی می‌تواند موجد مسئولیت مدنی باشد. مسئولیت ممکن است منوط به ارتکاب تقصیر توسط عامل زیان بوده و یا صرف رابطه سببیت بین زیان وارده و فعل عامل کافی باشد. در نظام حقوقی ما دو مفهوم ضمان قهری و مسئولیت مدنی در قالب الزام‌های خارج از قرارداد مطرح‌شده‌اند. هرچند اتلاف مبنی بر وجود رابطه‌ی سببیت است، اما از م.ق.م مدنی برداشت می‌شود که قانون مسئولیت مدنی بر مبنای تقصیر بناشده است. تقصیر خود وجوه گوناگونی از قبیل بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت، مسامحه، غفلت و … دارد. این مفاهیم بارها در قوانین مدنی و کیفری به‌کاربرده شده‌اند؛ بنابراین باید مفهوم هر یک از این وجوه و روش و از مفاهیم دیگر تمییز داده شود. به نظر می‌رسد بی‌احتیاطی در مسئولیت مدنی اعم از مفاهیم مسامحه، غفلت، بی‌مبالاتی و … است، با این‌ وجود، این مفهوم را از سایر مفاهیم مشابه تفکیک خواهیم کرد و به نقش آن در مسئولیت مدنی می پردازیم. بی­احتیاطی ممکن است از جانب خواهان و یا خوانده باشد و الزام به جبران خسارت و یا حکم به بی حقی خواهان، می تواند در ترغیب آنها ب رعایت احتیاط نقش ب سزایی داشته باشد. مسئله‌ی مهم دیگر، مکلف بودن انسان به رعایت احتیاط است. فرد مکلف است، مراقب رفتار خود باشد و با رفتار خود امنیت اجتماع را به خطر نیاندازد. برای این تکلیف می‌توان از دو معیار عینی و شخصی استفاده کرد که در نظام حقوقی ما و کامن لا، پیرامون مبحث بی‌احتیاطی، معیار عینی بیشتر مورد توجه قرارگرفته است. تحقیق پیش رو این امکان را فراهم می‌سازد که ما علاوه بر اثرات بر اهمیت احتیاط، با ضابطه‌های این مفهوم و قضاوت آن با مفاهیم مشابه بیشتر آشنا شویم.

مقدمه

الف – بیان مسأله

اعمالی که منتهی به ورود زیان به دیگران می‌شود، گاهی ناشی از تقصیر مرتکب است و گاهی ناشی از اتلاف توسط وی. و یا با دقت در قوانین موجود کشورمان باید گفت تقصیر یکی از مفاهیمی است که نظام حقوقی مسئولیت مدنی بر پایه‌ی آن بنا شده است. با این ‌وجود مفهوم تقصیر چه در حقوق کیفری و چه در حقوق مدنی دارای ابهامات و پیچیدگی‌های بسیار است. تقصیر در ماده 953 قانون مدنی این‌گونه تعریف‌شده است: «تقصیر اعم است از تفریط و تعدی». و در تعریف تعدی و تفریط آمده است: «تعدی، تجاوز نمودن از حدود اذن یا متعارف است نسبت به مال یاحق دیگری. تفریط عبارت است از ترك عملی كه به‌موجب قرارداد یا متعارف برای حفظ مال غیر لازم است». باید پذیرفت تمام این مفاهیم باید به محک عرف سنجیده شود و قانون ناتوان‌تر از آن است که تمام مفاهیم موجود در عرف را شناسایی و تعریف کند. ماده قانون مجازات اسلامی 145 ق.م.ا نیز مقرر می­دارد: «تقصیر اعم از بی­احتیاطی و بی­مبالاتی است. مسامحه، غفلت، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی و مانند آن‌ها، حسب مورد، از مصادیق بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی محسوب می‌شود».

مواردی که به ‌عنوان تقصیر مطرح ‌شده، بعضاً در قوانین متفرقه‌ی دیگر توسط قانون­گزار تعریف گردیده است. دکترین حقوقی نیز نظرات بسیاری راجع به معنی و مفهوم واژه‌هایی از قبیل بی­احتیاطی، بی‌مبالاتی، مسامحه، غفلت و … ارائه کرده­اند اما هیچ‌گاه این مفاهیم در دو شاخه‌ی متفاوت مدنی و کیفری، به‌ صورت جداگانه مورد مداقه قرار نگرفته است.

به نظر می­رسد در موارد مربوط به مسئولیت مدنی باید تفکیک این مفاهیم از هم را به فهم عمیق عرف سپرد و با مرزبندی این مفاهیم، در برابر درک عرف موضع نگرفت. شاید به همین دلیل قانون مسئولیت مدنی نیز از واژه‌های مشابهی که معمولاً در قانون برای بیان تقصیر استعمال می‌شود، استفاده نکرده است. در این قانون واژه‌ی بی‌احتیاطی به‌ گونه‌ای مطرح ‌شده است که گویی در دید نویسندگان این قانون با تقصیر مترادف است.

در نظام حقوقی کامن لا نیز واژه‌ی بی‌احتیاطی بازه‌ی وسیعی از موارد تقصیر را شامل می‌شود تا آنجا که بسیاری از نویسندگان و مترجمان کشورمان واژه‌ی بی‌احتیاطی (negligence) را تقصیر ترجمه کرده‌اند.

در قدم بعد باید دیدگاه عرف، قانون و فقه نسبت به احتیاط روشن شود. احتیاط مفهومی بیشتر از یک توصیه‌ی اخلاقی است و باید آن را تکلیفی مهم برای تک‌تک افراد جامعه دانست. تکلیفی که نقض آن موجب مسئولیت‌های سنگین کیفری و مدنی می‌گردد. اگر ما احتیاط به معنای دور اندیشی را مدنظر قرار دهیم می‌بینیم بسیاری از مواد قانون مجازات اسلامی با مقرر کردن مجازات‌های گوناگون، سعی بر این دارد که افراد را به رعایت احتیاط مکلف کند.

امید است این تحقیق بتواند مفهوم و جایگاه بی‌احتیاطی در عرف و قانون را بیش ‌از پیش روشن و نقش آن در مسئولیت مدنی را آشکار کند.

ب – ضرورت تحقیق

در کلیّه نظام‌های حقوقی موضوع زیان و نحوه جبران آن مدّ نظر بوده است و این مسئله در قوانین مدنی و جزایی آن‌ها نمود پیدا کرده است. در حقوق ایران نیز که پیشینه فقهی دارد و منابع حقوقی آن عبارت‌اند از کتاب، سنّت، اجماع و عقل، به مسئولیت اشاره‌ شده است همانند قواعدی که در قرآن در مورد مسئولیت انسان در برابر خود، خدا و خلق وجود دارد. قواعد اخلاقی بر پایه ایمان و بر اساس آزادی توأم با تکلیف در قرآن فراوان است، به ‌نحوی ‌که با قاطعیّت می‌توان گفت، جبران زیان دیگری موافق با روح قرآن است. رعایت احتیاط و دوراندیش بودن نیز از مواردی است که بارها در کتاب و سنت بر اهمیت آن تأکید شده است.

با این ‌وجود در کتب حقوقی سر فصلی تحت عنوان بی‌احتیاطی وجود ندارد و نویسندگان حقوقی که در رابطه با تقصیر و موارد آن کار کرده‌اند، مسائل مربوط به بی‌احتیاطی را به ‌اجمال مورد مطالعه و کنکاش قرار داده‌اند.

حال ‌آنکه بی‌احتیاطی بارها در قوانین تکرار شده است و به نظر می‌رسد، در قانون مسئولیت مدنی از اهمیتی برابر با تقصیر برخوردار است.

در حقوق کامن لا بی‌احتیاطی (negligence) بسیار مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و سعی زیادی در تفکیک این مفهوم مدنی از مفاهیم مشابه کیفری صورت گرفته است. امیدواریم با بررسی مفهوم بی‌احتیاطی در حقوق کامن لا بتوانیم از دست آورده‌های این نظام حقوقی در زمینه­ مسئولیت مدنی بهره لازم را ببریم. با این‌ وجود پشتوانه‌ی این تحقیق همچنان منبع عظیم و گران‌سنگ فقه است که در موارد بسیاری، بسیار پیش‌تر از سایر نظام‌های حقوقی است.

ج – پیشینه تحقیق

پیشینه‌ی تحقیق پیش رو در نوشته‌های حقوقی ایران چندان دیرپا نیست و کتابی با این موضوع منتشر نشده است. برخی کتب اما به ‌صورت اجمالی موضوع مورد بحث را مطرح کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کتاب الزام‌های خارج از قرارداد دکتر ناصر کاتوزیان، مبانی مسئولیت مدنی مرتضی قاسم‌زاده و فلسفه‌ی مسئولیت مدنی دکتر حسن

از ابتدای تاریخ مردم به دنبال ماده ای بودند که آنان را آرام بخشیده و موجب شادمانی، وجد و احساسات عجیب شود و بر سیستم عصبی آنان برای تولید احساسات مطلوب تأثیرداشته باشد. نوجوانان و جوانان با مصرف داروهای مخدر به دنبال کاهش تنشها، تسکین خستگی ها، فراموشی ناکامی ها، فرار از واقعیتها، خوش گذارانی وکسب لذت می باشد. توهمات درباره سودمند بودن مواد مخدر نظیر کمک به بیدار ماندن برای مطالعه ودرس خواندن وانرژی زا بودن در فعالیت های ورزشی و تسکین درد و رنج، جوانان را به مصرف مواد مخدر تشویق می کند که اغلب جوانان به وسیله ی گزارش های احساساتی رسانه ها فریفته می شوند(احمدی،1384: 146).

در این میان نسبت به مصرف تنباکو نیز به نوبه خود در بین استعمال کنندگان آن همچنین گرایشی وجود دارد. چرا که با توجه به بررسی های اولیه که در بین مصرف کنندگان تنباکو صورت گرفت بیشتر افراد از قلیان برای آرامش اعصاب، تسکین درد و تفریح وتفنن استفاده می کنند، با وجود اینکه بیشتر افراد از مضرات آن خبر دارند ولی با این وجود باز هم قلیان می کشند و ضررآن را برچند لحظه تفریح و سرگرمی ترجیح می دهند. در بسیاری از موارد انتظار می رود زمانی که افراد از مضررات یک معضل اطلاع داشته باشند؛ در مصرف و گرایش نسبت به آن تغییراتی ایجاد گردد اما   قلیان از این امر تبعیت نمی کند چرا که بیشتر افراد از مضررات تنباکو از طریق رسانه ها و مطبوعات مطلع شده اند اما با این وجود بازهم تنباکو مصرف می کنند. شاید از دلایلی که باعث می شود افراد به مصرف تنباکو ادامه دهند گرایش مثبت نسبت به آن باشد چرا که بیشتر افراد معتقدند که قلیان مضرات کمتری نسبت به سیگار دارد، یا از قلیان جهت ترک سیگار استفاده می کنند ویا این که اگر مصرف کنندگان دود قلیان را به داخل انتقال ندهند از مضرات آن در امان خواهند بود.

دود حاصل از سوختن تنباكو حاوى مقدار زیادى مواد سمى است و مصرف این مواد عامل مهمى در بروز سرطان ریه و بیمارى هاى قلبى و عروقى است.  در هر بار مصرف مصرف قلیان دود بسیار زیادى در مقایسه با كشیدن یك نخ سیگار وارد بدن مى شود و میزان نیكوتین دریافتى به اندازه اى است كه ایجاد اعتیاد مى كند  خطر انتقال بیمارى هاى عفونى و بیمارى هاى واگیر و هپاتیت ب از طریق دهان و دستان آلوده همچون سل به دلیل استفاده مشترك افراد از قلیان، وجود دارد. بر اساس بررسى هاى انجام شده توسط معاونت سلامت و دبیر خانه  كشورى كنترل دخانیات، هرفرد مصرف كننده قلیان از نظر مواجهه و استنشاق دود در هروعده ، معادل 100 نخ سیگار یا بیشتر، دود دریافت مى كند. مواد سمى قلیان نه تنها كمتر از سیگار نیست بلكه بعضى مواد خطرناك ازجمله قیر یا دوده(سرطان زا)، مونواكسید كربن( آلاینده) و نیكوتین ( ایجادكننده وابستگى) موجود در دوده آن از سیگار بیشتر است. با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمى و مهلك وارد ریه فرد مصرف كننده و اطرافیان خواهد شد. در مقایسه با یك نخ سیگار دود قلیان مقدار بیشترى ارسنیك، سرب و نیكل دارد. 36 بار بیشتر از سیگار حاوى تار و 15 بار بیشتر از سیگار حاوى منو اكسید كربن است. دود حاصل از تنباكوى حاوى مواد شیمیایى خطرناكى است كه مسبب انواع سرطان است. این مواد توسط آب تصفیه نمى شوند. (نوری زاده،1387: 1)

مطالعات انجام شده در مورد مضرات قلیان، ارتباط مصرف آن را در افزایش خطر ابتلا دهان، معده، مری، ریه، کاهش عملکرد دستگاه تنفسی، وکاهش باروری نشان داده اند. همچنین مصرف کنندگان قلیان در مقایسه با غیر مصرف کنندگان میزان بیشتری از کربوکسی هموگلوبین را در خود نشان داده اند. (انصاری ، خسروی، مختاری، 1386 به نقل از رقیه علایی خرایم،پروین کدیور،شهرام محمد خانی ، غلام رضا صرامی و سارا علایی خرامی)

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

الف- بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………………………………. 2

ب- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 3

ج- سابقه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………… 4

د- سؤال ها و فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………. 4

ه- روش تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………………………… 6

 

فصل اول- کلیات

مبحث اول- مفهوم و ماهیت فساد اقتصادی………………………………………………………………………………………9

گفتار اول- تعریف جرم اقتصادی…………………………………………………………………………………………………….9

گفتار دوم- رابطه جرم اقتصادی و فساد………………………………………………………………………………………….13

گفتار سوم- معیارهای مهم در تشخیص و تعریف فساد اقتصادی……………………………………………………….16

بند اول-  انگیزه تحصیل مال…………………………………………………………………………………………………………16

بند دوم- وجود تشکیلات و فعالیت اقتصادی………………………………………………………………………………….17

بند سوم- تجاری بودن جرم اقتصادی…………………………………………………………………………………………….18

گفتار دوم- رابطه مفاسد اقتصادی با مفاهیم مشابه……………………………………………………………………………19

بند دوم- تفاوت مفاسد اقتصادی با جرایم علیه اموال……………………………………………………………………….19

بند اول- تفاوت مفاسد اقتصادی با جرایم علیه اموال……………………………………………………………………….19

بند سوم- تفاوت­های مفاسد اقتصادی با سایر جرایم سنتی………………………………………………………………..20

مبحث دوم- مبانی نظری………………………………………………………………………………………………………………22

گفتار اول- نظریه­های جرم شناختی در خصوص فساد اقتصادی………………………………………………………..22

بند اول- نظریه­های مرتبط با مجرمین اقتصادی………………………………………………………………………………..23

الف-  نظریه­ روان­شناختی (ژان پیناتل)…………………………………………………………………………………………..23

ب-  نظریه ی فشار مرتُن……………………………………………………………………………………………………………..23

ج- نظریه­های چند عاملی…………………………………………………………………………………………………………….24

بند دوم- نظریه مربوط به محیط اقتصادی……………………………………………………………………………………….25

بند سوم- نظریه­های مرتبط با نقش نظام اقتصادی در ارتکاب   جرایم…………………………………………………..25

الف- نظریه مکتب سوسیالیسم………………………………………………………………………………………………………27

ب- مکتب تحققی……………………………………………………………………………………………………………………….28

گفتار دوم- سیاست کیفری سختگیرانه و وجوه آن…………………………………………………………………………..29

بند اول- سلب توان بزهکاری……………………………………………………………………………………………………….29

بند دوم- رویکرد تشدید تعقیب بزهکاران جرایم مهم و مکرر…………………………………………………………..30

بند سوم- استفاده از کیفرهای ثابت و کاهش اختیارات قاضی…………………………………………………………….30

بند چهارم- حتمیت اجرای مجازات (حقیقت در حکم)……………………………………………………………………31

گفتار سوم- نگاهی کلی به سیاست کیفری در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392……………………32

فصل دوم- رویکرد قانون مجازات جدید به فساد اقتصادی از حیث شکلی و محتوایی

مبحث اول- در شکل قانونگذاری……………………………………………………………………………………………………………..36

گفتار اول- ضابطه­مندی تقنین جرایم اقتصادی در قانون جدید مجازات اسلامی………………………………………………36

بند اول- ضابطه تعیین جرم اقتصادی در قانون جدید…………………………………………………………………………………..37

بند دوم- دسته بندی جرایم اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………39

بند سوم- تطبیق ضابطه مذکور در قانون جدید بر قوانین خاص جرایم اقتصادی……………………………………………..40

گفتار دوم- صریح و فساد زا نبودن قانون……………………………………………………………………………………………………46

بند اول- صراحت قانون جدید مجازات اسلامی………………………………………………………………………………………….46

بند دوم- فساد زا نبودن قانون……………………………………………………………………………………………………………………47

گفتار سوم – رویکرد قانون مجازات جدید از حیث آگاهی از قانون و عدم تورم قوانین……………………………………48

مبحث دوم- گفتمان محتوایی قانونگذار در پیشگیری از فساد اداری و اقتصادی………………………………………………51

گفتار اول- در محتوای قوانین کیفری…………………………………………………………………………………………………………51

بند اول- بالا بردن هزینه ارتکاب جرم و پاسخ کیفری متناسب………………………………………………………………………52

بند دوم- احراز منفعت و ارزش مورد حمایت قانون­گذار……………………………………………………………………………..53

الف- حمایت از بزهدیده…………………………………………………………………………………………………………………………56

ب- توجه به موضوع جرم………………………………………………………………………………………………………………………..57

ج- حمایت از نظم  و مدیریت اقتصادی…………………………………………………………………………………………………….58

بند سوم- استفاده از مجازات­های هرمی……………………………………………………………………………………………………..59

بند چهارم- بازدارنده بودن مجازات­ها………………………………………………………………………………………………………..61

بند پنجم- حتمیّت و قطعیّت مجازات……………………………………………………………………………………………………….62

بند ششم- ایجاد آیین دادرسی ویژه، مراجع قضایی تخصصی………………………………………………………………………..64

بند هفتم- حمایت از مخبرین، شهود و کارشناسان………………………………………………………………………………………64

گفتاردوم- در محتوای قوانین غیر­کیفری……………………………………………………………………………………………………..68

بند اول- رفع تعارض منافع………………………………………………………………………………………………………………………68

بند دوم- ایجاد سیستم جامع نظارتی و کنترلی…………………………………………………………………………………………….70

بند سوم- کاهش نقش دولت در حوزه تصدی گری…………………………………………………………………………………….70

فصل سوم- تنویع ، تعیین و اجرای کیفر مفسدین اقتصادی در قانون مجازات جدید

مبحث اول- تنویع کیفر در مفاسد اداری و اقتصادی و رویکرد قانون جدید…………………………………………………….74

گفتار اول- مجازات­های اصلی………………………………………………………………………………………………………………….75

بند اول- جزای نقدی………………………………………………………………………………………………………………………………75

بند دوم- حبس……………………………………………………………………………………………………………………………………….76

بند سوم- مصادره اموال……………………………………………………………………………………………………………………………77

گفتار دوم- تکمیل مجازات در جرایم اقتصادی…………………………………………………………………………………………..80

بند اول- توقیف مال موضوع جرم…………………………………………………………………………………………………………….81

بند دوم- انفصال از خدمات دولتی و عمومی………………………………………………………………………………………………82

بند سوم- محرومیت­های شغلی و اقتصادی………………………………………………………………………………………………..84

بند چهارم- تشهیر مجرمین اقتصادی کلان…………………………………………………………………………………………………86

الف- مبنای فقهی مجازات تشهیر مجرمین اقتصادی…………………………………………………………………………………….87

ب- تشهیر اجباری مجرمین کلان اقتصادی در قانون جدید…………………………………………………………………………..89

گفتار سوم- حکم افساد فی الارض در جرایم اقتصادی و چالش ناشی از ماده 286 قانون جدید مجازات……………91

مبحث دوم- تعیین و اجرای مجازات­ مجرمین اقتصادی در قانون جدید…………………………………………………………95

گفتار اول- تعویق صدور حکم و تعلیق اجرای مجازات مجرمین اقتصادی در قانون جدید……………………………….95

بند اول- از حیث تعویق در صدور حکم……………………………………………………………………………………………………95

بند دوم- از حیث تعلیق اجرای مجازات…………………………………………………………………………………………………….96

گفتار دوم- از حیث اعطاء آزادی مشروط…………………………………………………………………………………………………..98

گفتار سوم- سقوط مجازات در جرائم اقتصادی…………………………………………………………………………………………..98

بند اول- مرور زمان تعقیب و اجرای حکم در جرایم اقتصادی………………………………………………………………………98

بند دوم- امکان توبه در جرایم حدی و تأثیر آن بر  فساد اداری – اقتصادی………………………………………………….101

بند سوم- عفو مجرمین اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………..102

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………….104

منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………108

منابع غیرفارسی…………………………………………………………………………………………………………………………109

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………..111

 

 

 

چکیده:

مفاسد اقتصادی هزینه­های هنگفتی را بر جامعه تحمیل می­کند و در عین حال به لحاظ شکل پیچیده اغلب آنها کشف و تعقیب آنها دشوار است. لذا سیاست کیفری قاطعی را می­طلبد. این تحقیق با هدف بررسی سیاست کیفری قانونگذار ایران در مقابله با مفاسد مالی و اقتصادی و با تأکید بر مقررات قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 دست به یک مطالعه توصیفی تحلیلی زده است و به این نتیجه رسیده است که در قانون جدید مجازات اسلامی با وجود استفاده از اصطلاح “جرایم اقتصادی” تعریف مشخصی برای جرم اقتصادی ارائه نگردیده است و صراحتاً این جرایم احصا نشده­اند و از این حیث قانون قدم نخست را در مبارزه قاطع با فساد اقتصادی به طور صحیح بر نداشته است. با این حال می­توان با توجه به مجموع مواد 35،47 و 109 قانون مجازات اسلامی جدید ، مصادیق حصری جرایم اقتصادی را بدست آورد که شامل جرایم فهرست شده در تبصره ماده 36 و جرم کلاهبرداری می­شود. همچنان می­توان در قانون جدید مجازات اسلامی قائل به یک نوع دسته بندی جرایم اقتصادی با توجه به میزان ریالی موضوع جرم  بود و بر این اساس آنها را به خرد ، متوسط و کلان تقسیم نمود. قانونگذار در مبارزه با جرایم متوسط و کلان با در پیش گرفتن تدابیر کیفری سخت­گیرانه در تعیین و اجرای مجازات، مانند الزام به تشهیر مجرمین اقتصادی کلان، محرومیت مجرمین اقتصادی متوسط و کلان از تعویق صدور حکم و تعلیق مجازات و محرومیت از امتیاز شمول مرور زمان تعقیب و اجرای مجازات، تلاش نموده است تا بر حتمیت و قطعیت اجرای مجازات، به منظور پیشگیری کیفری از جرم اقتصادی تأکید نماید. با این حال راهکارهایی مانند آزادی مشروط، امکان توبه در جرایم حدی مانند افساد فی الارض و عفو خصوصی که به طور عموم شامل تمام جرایم و مجرمین می گردد، روزنه­هایی را باز گذاشته است که حتمیت و قطعیت اجرای مجازات ها را در جرایم اقتصادی تحت الشعاع قرار می­دهد.

کلید واژگان: سیاست کیفری، جرایم اقتصادی، فساد اقتصادی، قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392، حتمیت و قطعیت اجرای مجازات.

مقدمه

 

الف- بیان مسأله

اقتصاد نبض تپنده و قدرت هر جامعه است به گونه­ای که هر اجتماعی با تکیه بر پایه­های نظام اقتصادی قدرتمند می­تواند از لحاظ سیاسی مطرح و با ثبات بماند. مفاسد اقتصادی که به جرایم یقه سفیدان نیز معروف است وقتی در سطح کلان وقوع می یابد همواره تهدیدی بسیار خطرناک برای مصالح اقتصاد عمومی تلقی می­شود و ثبات و امنیت اقتصادی را خدشه­دار می­سازد و خسارات هنگفتی بر پیکره نظام اقتصادی وارد می­آورد. جرایم و مفاسدی همچون رشوه، اختلاس، قاچاق کالا، جرایم پولی و بانکی، جعل اسکناس و اسناد تجاری، رانت خواری، پولشویی و غیره به اشکال متنوع و جدید روی می­نماید و از آنجا که این گونه جرایم به سرعت با پیشرفت­های فنی و صنعتی متحول و هماهنگ می­گردند، لذا ضرورت حرکت قانونگذار کیفری را همگام با این تحولات برجسته­تر می­کند.قانون کیفری باید مفاسد اقتصادی را بازشناسی نماید و ارکان و عناصر تشکیل دهنده آن را بار دیگر تعریف نماید. اغلب اشکال مفاسد اداری و اقتصادی پدیده­ های نوظهور عصر ما هستند. از جمله مهمترین عوامل پیدایش آن پیشرفت صنعت، فناوری اطلاعات، روابط و مبادلات اقتصادی و دخالت گسترده دولت در اقتصاد می­باشد. طرح مفهوم جرم اقتصادی حداقل از یك سده و اندی پیش مورد بحث بوده است. اگرچه در هر دوره بنا بر مقتضیات، مفهوم خاصی از آن برداشت شده است. جرم اقتصادی، در مفهوم كنونی، از زمان مطرح شدن اصطلاح «مجرم یقه سفید» توسط ساترلند، جرمشناس آمریكایی در سال 1939 مورد توجه قرار گرفت.[1] با این حال رسیدن به یك تعریف واحد از جرم اقتصادی با مشكلاتی همراه بوده است. جرم اقتصادی به تعبیر ویتو تانزی، همچون فعلی است كه می­توان آن را فهمید، ولی نمی­توان درك كرد.[2]

در قانونگذاری­های داخلی و بین­المللی، جرم اقتصادی به صراحت تعریف  نشده است. بلكه تنها به ذكر مصادیقی اكتفا شده كه غالباً مورد توافق هستند. مانند پولشویی، جرایم سازمان یافته و فساد. بنابراین وجه و خصیصه بارز جرایم اقتصادی در نحوه سازماندهی یا شکل­گیری این جرایم صورت می­گیرد. سازمان یافتگی و کلان بودن این گونه جرایم به ویژه مورد توجه بیشتری است و حرفه­ای­گری مجرمانه در غالب آنها نمود و ظهور دارد که تلاش می­کند خود را در لفافه قانون پنهان سازد. لذا برخورد حرفه­ای قانونگذار جنایی را نیز می­طلبد. در برخی کشورهای پیشرفته مطالعات در حوزه جرایم اقتصادی به شکلی جدی در نهاد­های دانشگاهی پیگیری می­شود و در تعاملی با نهادهای اجرایی و کارشناسان همواره خود را با تحولات اجتماعی و فنی هماهنگ می­نمایند.[3]

در قانون مجازات اسلامی سابق بابی در خصوص جرایم اقتصادی به طور خاص اختصاص نیافته بود و چنین اصطلاحی نیز به رسمیت شناخته نشده بود اما قانونگذار ایران در قانون جدید مجازات اسلامی دسته بندی موسوم به «جرایم اقتصادی» را رسماً در ادبیات جزائی وارد نمود این جرایم که مصادیق آن در تبصره ماده 35 قانون جدید آمده اغلب فعالیت­های غیرقانونی را شامل می شود که توسط کارکنان دولت ارتکاب می­یابند یا اینکه توسط افراد عادی ارتکاب می یابند ولی نظم اقتصادی را مختل نموده و اعتماد عمومی به فعالیت های دولت را دچار خدشه می­سازند. سیاست جنایی باید یک رویکرد جامع و منسجم باشد و تنها به یک بعد برای مقابله با جرم و جنایت تمرکز ننماید. ظاهراً قانونگذار ایران در صدد است سیاست جنایی جامعی از این حیث تدارک ببیند که هم راهبرد پیشگیرانه غیر کیفری و هم کیفری را دنبال نماید. قانون اخیر­التصویب ارتقا سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد مصوب 1390 بخشی از مفاسد اقتصادی که علیه حقوق مالی دولت ارتکاب می­یابند را از حیث پیش­گیری غیرکیفری از وقوع چنین جرایمی مورد توجه قرار داده است اما از حیث پیشگیری کیفری و واکنش کیفری نسبت به  جرایم اقتصادی و اداری ، نظام جزایی ایران با مقررات بسیار پراکنده جزائی روبرست و مقررات کلی و منسجمی از این حیث دیده نمی­شود. باید دید در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 که آخرین اراده قانونگذار در عرصه جرایم و مجازات­ها است چه سیاست  کیفری در جهت مقابله با جرایم اقتصادی در پیش گرفته شده است؟

1 – 4 – 1.منگنز-اکسو-پورفیرین…………………………………………………………………………………………….. 11
1 – 5.تأثیر استخلافات بر روی فعالیت و پایداری تترا آریل پورفیرین ها……………………………… 12
1 – 6.اثرات حلال……………………………………………………………………………………………….. 13
1 – 7.نقش لیگاند محوری…………………………………………………………………………………….. 14
1 – 7 – 1.تأثیر ایمیدازول……………………………………………………………………………… 15
1 – 7 – 2.تأثیر پیریدین……………………………………………………………………………….. 17
1 – 7 – 3.تأثیر آمین ها…………………………………………………………………………………. 19
1 – 8.اکسیژن دهنده های مختلف برای اکسیداسیون هیدروکربن ها…………………………………… 20
1 – 8 – 1.اپوکسایش با PhIO و اکسیدان های مرتبط به آن……………………………………………… 20
1 – 8 -2.اپوکسایش با NaOCl و هیپوکلریت های مرتبط…………………………………………………. 20
1 – 8 – 3.اپوکسایش با O2………………………………………………………………………………………………………. 22
1 – 8 – 4.اپوکسایش با H2O2………………………………………………………………………………………………… 23
1 – 8 – 5.اپوکسایش با ROOH……………………………………………………………………………………………. 25
1 – 8 – 6.اپوکسایش با KHSO5 و اکسیدان های مرتبط…………………………………………………… 26
1 – 9.خصوصیات اسپکتروسکوپی پورفیرین ها و متالوپورفیرین ها……………………………………….. 26
1 – 10.شیمی سبز…………………………………………………………………………………………………………………….. 28
فصل دوم
کارهای تجربی و آزمایشگاهی
2 – 1.مواد و ترکیبات شیمیایی…………………………………………………………………………………………………. 32
2 – 2.دستگاهوری………………………………………………………………………………………………………………………. 33
2 – 3.سنتز پورفیرین ها…………………………………………………………………………………………………………….. 33
2 – 3 – 1.سنتز H2TPP……………………………………………………………………………………………………….. 34
2 – 3 – 2.سنتز H2TMP……………………………………………………………………………………………………… 34
2 – 3 – 3.سنتز H2T(4-Me)PP………………………………………………………………………………………… 36
2 – 3 – 4.سنتز H2T(4-OMe)PP…………………………………………………………………………………….. 37
2 – 4.سنتز کاتالیزورهای متالوپورفیرین…………………………………………………………………………………… 38
2 – 4 – 1.سنتزMnTPP(OAc) ……………………………………………………………………………………….. 38
2 – 4 – 2.سنتز MnTMP(OAc)……………………………………………………………………………………… 39
2 – 4 – 3.سنتز MnT(4-Me)PP……………………………………………………………………………………… 40
2 – 4 – 4.سنتز MnT(4-OMe)PP…………………………………………………………………………………. 41
2 – 5.سنتز اوره-هیدروژن پروکسید ………………………………………………………………………………………. 41
2 – 6.روش کلی برای بررسی تشکیل و پایداری گونه اکسو در سیستم [MnPor(OAc)] : ایمیدازول یا 2و6-دی متیل پیریدین : اوره-هیدروژن پروکسید……………………………………………………………………………………………………………. 43
فصل سوم
بحث و نتیجه گیری
3 – 1.مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 45
3 – 2. اکسیدان فعال …………………………………………………………………………………………… 46
3 – 3.تأثیر ماهیت لیگاند پورفیرین………………………………………………………………………. 82
3 – 3 – 1.تأثیر ماهیت منگنز پورفیرین بر میزان تشکیل گونه اکسو………………………………….. 82
3 – 3 – 2. تأثیر ماهیت منگنز پورفیرین بر سرعت تشکیل گونه اکسو………………………………. 85
3 – 3 – 3.تأثیر ماهیت منگنز پورفیرین بر پایداری گونه اکسو……………………………………………. 88
3 – 4.تأثیر لیگاند محوری…………………………………………………………………………………………….. 97
3 – 5.تأثیر نسبت مولی لیگاند محوری : منگنز پورفیرین …………………………………………………… 103
3 – 6.تأثیر نسبت مولی اوره-هیدروژن پروکسید : منگنز پورفیرین…………………………………….. 109
/>3-7. نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………… 115
فهرست منابع …………………………………………………………………………………………… 116
. پیشگفتار
آنزیم ها ماشین های بیولوژیکی شگفت انگیزی هستند که طبیعت به منظور کاتالیز کردن تغییر و تبدیلات بیوشیمیایی، آنها را به وجود آورده است. بعضی از واکنش های شیمیایی ساده هستند و بعضی دیگر پیچیده به طوری که تحت شرایط ملایم و در غیاب کاتالیزورهای آنزیمی به میزان قابل ملاحظه ای انجام نمی شوند. دو ویژگی چشمگیر آنزیم ها قدرت کاتالیزوری و توانایی گزینشی آنها است. آنها کاتالیزورهایی خاص و عاری از خطا هستند که میزان بازیابی بالایی دارند و در طبیعت، واکنش های اکسیداسیون گزینش پذیر را تحت شرایط ملایم انجام می دهند.1، 2 همچنین مشخص شده است که استفاده های سنتزی مفید زیادی در دارو سازی، کشاورزی و صنایع غذایی دارند.
اکسیداسیون های بیولوژیکی توسط دسته های مختلفی از آنزیم ها کاتالیز می شوند که شامل دهیدروژناز (dehydrogenase) دی اکسیژناز، (dioxygenase) پراکسیداز (peroxidase) و مونو-اکسیژناز (mono-oxygenase) می باشند.3 – 5 نقش های بیولوژیکی آنها شامل انتقال اکسیژن) هموگلوبین) و ذخیره اکسیژن (میوگلوبین)، ذخیره سازی و انتقال انرژی نور (antenna complex)، تبدیل انرژی خورشید به انرژی شیمیایی (مرکز واکنش فوتوسنتزی)، انتقال الکترون (سیتوکروم)، کاهش اکسیژن (اکسیداز) و تعداد زیادی از واکنش های آنزیمی دیگر است.
مرکز فعال در آنها کمپلکس های فلزی هستند که توانایی فعال کردن اکسیژن مولکولی را دارند. این مراکز فعال، متالوپورفیرین ها هستند که توسط طبیعت سنتز شده اند و به صورت کاتالیزورهای اکسایش-کاهش بیولوژیکی و کاتالیزورهای ضروری برای حیات، در دامنه وسیعی از فرآیندهای بیوشیمیایی نقش دارند.6 این کمپلکس های فلزی نقش های شیمیایی متفاوتی دارند. در طبیعت از طریق ملحق شدن کمپلکس ها به پروتئین ها، این نقش ها تنظیم می شوند، زیرا تحت این شرایط محیط های شیمیایی و ساختارهای مختلف زیادی در اطراف این گروه ها فراهم می شوند که به آن قابلیت های خاص و متفاوتی می بخشند.
پورفیرین ها یکی از اجزای حیاتی برای بسیاری از سیستم های مهم بیولوژیکی هستند. مثلأ هیم، یک آهن پورفیرین است که جزء اصلی هموگلوبین به شمار می رود.
هموگلوبین منشأ اصلی رنگ قرمز خون است و در بدن موجودات زنده وظیفه انتقال اکسیژن را به عهده دارد.
طرح 1 – 1. خلاصه ای از واکنشهای هیم.
از جمله سایر پورفیرین های زیستی مهم که در طبیعت و بدن موجودات زنده وجود دارند می توان به کلروفیل (منگنز پورفیرین) و ویتامین B12(کبالت پورفیرین) اشاره کرد.
به دلیل نقش اساسی و مهم متالوپورفیرین ها در فعالیت های حیاتی، این دسته از ترکیبات همیشه مورد توجه شیمیدان ها قرار گرفته اند.
پورفیرین ها کریستال های قرمز یا بنفش رنگی هستند که ساختار کلی آن ها متشکل از چهار حلقه پیرول است که به وسیله پل های methine به هم متصل شده اند.
ساختار ماکروسیکلی پورفیرین ها اولین بار توسط Kuster در سال 1912 پیشنهاد شد. اما این ساختار مورد قبول دانشمندان در آن زمان قرار نگرفت. زیرا به نظر آن ها چنین حلقه بزرگی تحت فشار و ناپایدار است. سرانجام در سال 1929 Fischer(پدر شیمی پورفیرین مدرن) آهن پورفیرین را از ماده اولیه پیرول سنتز کرد و از این طریق ساختار پیشنهادی Kuster به اثبات رسید.7
کریستالوگرافی پرتو X نیز ساختار ماکروسیکلی پورفیرین را اثبات کرد و نشان داد که پورفیرین ها مولکول های مسطحی هستند. البته شرایط مختلف مثل اتصال پورفیرین به فلز مرکزی می تواند مسطح بودن پورفیرین را بر هم بزند. در جدول زیر فلزاتی که می توانند به عنوان فلز مرکزی در حفره وسط پورفیرین قرار گیرند، نشان داده شده است.
جدول 1 – 1. فلزاتی که توانایی اتصال به پورفیرین را دارند.
1 – 2. متالوپورفیرین های سنتزی
5، 10، 15، 20- تترا فنیل پورفیرین (5, 10, 15, 20-tetraphenyl porphyrin) یا H2TPP به دلیل ساده بودن روش سنتزی و پیشرفت ها و اصلاحاتی که در سنتز آن انجام شده است، قابل دسترس ترین پورفیرین می باشد.8 مشتقات فلزی متفاوتH2TPP به عنوان پورفیرین های نسل اول9 برای کاتالیز واکنش های اکسیژن دار کردن مورد استفاده قرار گرفتند ولی از آنجا که در محیط واکنش به راحتی اکسید می شوند، کاتالیزورهای مؤثری محسوب نمی شدند.
نسل دوم از تترا آریل پورفیرین ها، دارای استخلافات حجیم و یا الکترون کشنده بر روی گروه های آریل موقعیت مزو حلقه پورفیرین بود که شامل:
H2TPFPP, meso-tetrakis (pentaflouro phenyl) porphyrin 10
H2TDCPP, meso‐tetrakis (2,6-di chloro phenyl) porphyrin 12، 11
H2TMP, meso-tetramesityl porphyrin14، 13
و یا پور فیرین هایی با استخلاف آلکیل یا هالوژن بر روی موقعیت های اورتو، متا و پارا گروه‌های فنیل در موقعیت مزو است.
نسل سوم دنباله ای از نسل دوم بود و بعلاوه شامل اتمهای برم، کلر و فلوئور در موقعیت β حلقه های پیرولی بودند، (در شکل 1 – 1 موقعیت β مشخص شده است). مثل:
Meso-tetrakis (2,6-di chloro phenyl)–β-octabromo porphyrin, H2Br8TDCPP 15
Meso-tetrakis (2,6-di chloro phenyl)–β-octachloro porphyrin, H2Cl8TDCPP16
Meso-tetramesityl-β-octabromo porphyrin, 16H2Br8TMP
در طی متاله کردن این پورفیرین ها با فلزات مختلف در حالت های اکسایش متفاوت، دو هیدروژن نیتروژن های پیرولی جایگزین می شوند. پروتون زدایی پورفیرین ها منجر به آنیون هایی با دو بار منفی می شود. در نتیجه کئوردینه شدن فلزاتی با عدد اکسایش III به آن، کمپلکس هایی با یک بار مثبت ایجاد می شود. کمپلکس های جداسازی شده به دلیل وجود آنیون هایی مثل X– (هالیدها)، OAc– (استات)، N3– (آزید)، ClO4– (پرکلرات)، CN– (سیانید) و غیره خنثی هستند. MnTPP(N3)، FeTPFPP(Cl) و MnTMP(OAc) مثال هایی از این کمپلکس ها می باشند.
شکل 1 – 1. ساختار لیگاندهای مختلف پورفیرینی هیدروفوب سنتزی
1 – 3. واکنش های اکسیداسیون کاتالیز شده توسط متالوپورفیرین ها
متالوپورفیرین ها به عنوان کاتالیزور در واکنش های اکسایشی مثل هیدروکسیل دار کردن آلکان ها، اپوکسیداسیون آلکن ها، گسستگی 1 و 2 دی ال ها و –Nاکسیداسیون عمل می کنند. در این زمینه عمدتاً استفاده از پورفیرین هایFeIII ، MnIII، RuIIIیا CrIII گزارش شده است. کمپلکس های MnIIIعمدتأ به دلیل راندمان و سرعت بیشتر ترجیح داده می شوند. کمپلکس های MnIII، FeIII یا RuIII هر دو نوع واکنش های هیدروکسیل دار کردن و اپوکسیداسیون را کاتالیز می کنند، در حالی که کمپلکس های CrIII تنها در واکنش های اپوکسیداسیون به کار برده می شوند.17
1 – 3 – 1. اپوکسیداسیون آلکن ها
اپوکسیداسیون اولفین ها یکی از ارزشمندترین واکنش ها در سنتز مواد آلی و صنعت شیمی است، زیرا اپوکسیدها به طور وسیعی به عنوان مواد خام در رزین های اپوکسی، رنگ ها و سورفاکتانت ها استفاده می شوند و همچنین حدواسط هایی فعال در سنتز مواد آلی هستند.22 – 18 علاوه بر این اپوکسیدها در بسیاری از فرآورده های طبیعی مثل Triptolide، Epothilone و Cryptophycin A جزئی ضروری در فعالیت های بیولوژیکی آنها هستند.23
اپوکسیداسیون اولفین ها معمولاً توسط پراسیدهای آلی مثل متا- کلرو پربنزوئیک اسید و یا ترکیبی از کاتالیزورهای فلزات واسطه همراه با اکسیدان های کمکی مثل H2O2 ،PhIO ، NaOCl و یا حتی اکسیژن انجام می گیرد.24
متالوپورفیرین هایی که به عنوان کاتالیزور در اپوکسیداسیون مورد استفاده قرار می گیرند، باید واکنش پذیری مناسبی داشته باشند و در مقابل تخریب شدن مقاوم باشند. این پایداری از طریق ایجاد تغییراتی در خصوصیات الکترونی و فضایی حلقه پورفیرین امکان پذیر است. پت و تد تریلور (Pat و Ted Traylor) نشان دادند که می توان پورفیرین هایی ساده را از طریق قراردادن گروه های الکترون کشنده در هشت موقعیت اورتوی حلقه های فنیل درH2TPP، از لحاظ فضایی محافظت و از لحاظ الکترونی فعال کرد.11 پایداری کاتالیزور در مقابل تخریب شدن سبب افزایش راندمان واکنش و افزایش عدد بازیابی ((TON می شود.
همچنین مشخص شده است که خصوصیات الکترونی و فضایی آلکن ها نیز بر روی راندمان، گزینش پذیری و سرعت اپوکسیداسیون تاثیر دارد. آلکن های غنی از الکترون که ممانعت فضایی کمتری حول باند دوگانه دارند، واکنش پذیری بسیار بیشتری را نسبت به آلکن‌های دارای ممانعت فضایی و کمبود الکترونی نشان می دهند.25

1-1- بیان مسئله. 7

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 9

– اهداف تحقیق.. 9

– هدف کلی.. 9

– اهداف ویژه 9

1-3-پرسش پژوهش… 9

1-4- فرضیه تحقیق.. 9

1-5- پیشینه تحقیق.. 10

1-6- روش تحقیق.. 12

1-7- کاربردهای تحقیق.. 12

1-8-جنبه جدید بودن ونوآوری طرح در چیست؟. 12

1-9-استفاده کنندگان ازیافته های نتیجۀ پایان نامه. 13

1-10- سازماندهی پژوهش… 13

 

فصل دوم: مبانی نظری: نظریه صلح دموکراتیک

مقدمه. 15

2-1- لیبرالیسم. 15

2-2- نظریه صلح دموکراتیک… 17

2-3- امنیت.. 28

2-4 – ساختار امنیت.. 29

2-4-1- امنیت ملی.. 29

2-4-2- امنیت منطقه ای.. 31

2-4-3- امنیت بین المللی و جهانی.. 32

– عوامل تهدید کنندۀ امنیت ملی.. 32

الف) تهدید خارجی.. 33

ب) تهدید داخلی.. 33

نتیجه گیری.. 34

 

فصل سوم: تاریخچه روابط ایران وافغانستان 1857 الی 2001 میلادی

3-1- مقدمه. 36

3-2- تاریخچه روابط ایران و افغانستان طی سالهای 1857 الی 2001. 37

3-3- وضعیت دموکراسی در دورۀ طالبان. 41

 

– چالشهای امنیتی طالبان برای ایران. 42

3-3-1- چالشهای عقیدتی.. 42

3-3-2- چالشهای تجارت و قاچاق مواد مخدر. 43

3-3-3- چالشهای آوارگان و مهاجرین افغان. 45

3-3-4- چالشهای ایجاد اختلافات قومی و مذهبی.. 46

3-3-5- چالشهای مبادلات تجاری و بازرگانی.. 46

نتیجه گیری.. 47

 

فصل چهارم: دولت جدید افغانستان و امنیت ملی ایران از 2001 تا 2013 میلادی

4-1- مقدمه. 50

4-2- فرایند استقرار حکومت دموکراتیک درافغانستان. 41

– فرصت های ناشی از  روند دولت سازی در افغانستان برای افغانستان. 53

– فرصت های ناشی از  روند دولت سازی در افغانستان برای افزایش امنیت ملی ایران. 54

-آثار منفی حضور نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. 58

نتیجه گیری.. 61

 

نتیجه گیری.. 63

منابع و مآخذ. 67

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………. 74

1- 1- مقدمه

در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت جهان در نواحی شهری زندگی می کنند و تا سال 2020 این رقم به حدود 60 درصد می رسد. شهرهای دیروز به متروپلیس ها و متروپلیس ها به مگالاپلیس ها تبدیل شده اند. پدیده شهرنشینی اجتناب ناپذیر و غیر قابل برگشت است. با وجود فواید زیاد شهرنشینی، بسیاری از سیاست گذاران در کشورهای مختلف روند فزاینده شهرنشینی را زنگ خطری می دانند. آنها تاثیر عمیق بر سنت ها و روابط مرسوم و مشکل تدارک و آماده سازی خدمات و زیرساخت های عمومی، تکثیر سکونت گاههای غیر رسمی، بدتر شدن شرایط محیطی، و افزایش مسایل اجتماعی مربوط به بیکاری و کم کاری را خاطر نشان می کنند. در بسیاری از نواحی شهری بویژه نواحی شهری کشورهای در حال توسعه بیکاری و مسایل اجتماعی در حال افزایش است، شرایط محیطی و سلامت در حال زوال می باشند، نابرابری در دسترسی به درآمد و خدمات عمومی در حال رشد است و شواهد فقر، آسیب پذیری و ناامیدی به طور فزاینده ای در میان مردم نواحی شهری قابل مشاهده است. این مسائل و مشکلات باعث توجه فزاینده به مطالعه کیفیت زندگی، کیفیت مکان و بهزیستی انسانی در نواحی شهری به عنوان ابزاری برای پشتیبانی از سیاست گذاریها شده است.

مطالعه کیفیت زندگی در شهرهای کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، توجه رشته های مختلفی از قبیل جغرافیا، اقتصاد، جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، پزشکی، بازاریابی و مدیریت را به خود جلب کرده و در حال تبدیل شدن به ابزار مهمی برای ارزیابی سیاست های عمومی، رتبه بندی مکان ها، برنامه ریزی و مدیریت شهری است. این مطالعات از جنبه های گوناگونی دارای تفاوت می باشند. به عنوان مثال، این مطالعات در مناطق مختلفی انجام گرفته و هر کدام از آنها قلمروهای مختلفی از زندگی(شامل مسکن، درآمد، امنیت و …) را که کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می دهند، مورد توجه قرار داده اند. در این مطالعات همچنین مقیاس مورد استفاده نیز دارای تفاوت می باشد، زیرا برخی از آنها در سطح ملی، برخی در سطح شهر و تعداد اندکی در سطح محلی انجام گرفته اند.

کیفیت زندگی اصطلاح گسترده ای است که دربرگیرنده ی مفاهیمی همچون زندگی خوب، زندگی ارزشمند، زندگی رضایتبخش و زندگی شاد می باشد(McCrea et al., 2006). در این مطالعه، کیفیت زندگی به عنوان بر هم کنش میان منابع، امکانات و فرصت های فراهم شده توسط محیط (اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی) برای تامین نیازهای انسانی و ادراک، ارزیابی و رضایت افراد و گروهها از برآورده شدن نیازهایشان در یک مکان خاص تعریف شده است.

کیفیت زندگی اغلب با استفاده از شاخص های ذهنی یا شاخص های عینی اندازه گیری شده است. شاخص های ذهنی از پیمایش ادراک، ارزیابی و رضایت شهروندان از زندگی شهری بدست می آیند؛ در حالیکه شاخص های عینی مرتبط با حقایق قابل مشاهده هستند که غالباً از داده های ثانویه حاصل می شوند. بر اساس سطح کیفیت زندگی که از طریق شاخص های ذهنی و عینی اندازه گیری شده، چهار حالت “بهزیستی”، “محرومیت”، “انطباق” و “ناهماهنگی” شکل خواهد گرفت. اگر احساس   ذهنی فرد و شرایط عینی زندگی او خوب باشد، بنابراین فرد در حالت بهزیستی قرار دارد. اگر هر دو شرایط بد باشند، پس فرد در حالت محرومیت قرار دارد. در طرف مقابل، اگر شرایط ذهنی خوب و شرایط عینی بد باشد، حالت انطباق شکل می گیرد؛ در حالیکه اگر شرایط ذهنی بد و شرایط عینی خوب باشد، پس ناهماهنگی وجود دارد.

روش های گوناگونی برای مطالعه کیفیت زندگی در درون نواحی شهری بکار گرفته شده است. به عنوان مثال، مورو و همکارانش(2008) و داس(2008) نشان داده اند که روش های آماری می تواند برای سنجش کیفیت زندگی برحسب معرف ها یا قلمروهای انتخاب شده ی زندگی بکار گرفته شود. داده های سنجش از دور و سرشماری نیز می توانند برای توسعه و تهیه نقشه شاخص کیفیت زندگی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد استفاده قرار گیرند(منصوریان، 1389). با این وجود، کمپ و همکارانش(2003) اظهار کرده اند که هنوز چارچوب جامعی برای مطالعه کیفیت زندگی در یک وضعیت یکپارچه که دربرگیرنده ارزیابی شاخص های فیزیکی، مکانی و اجتماعی در یک حالت کل نگرانه باشد، ارائه نشده است.

در این مطالعه، کیفیت زندگی در سطح محلات شهر نورآباد، استان لرستان با استفاده از معرف های عینی و ذهنی اندازه گیری شده است. تغییرات مکانی کیفیت زندگی در سطح محلات نیز مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. یک مدل علی کیفیت زندگی که کیفیت زندگی ذهنی افراد، رضایت از قلمروها و معرف های هر قلمرو را به هم مرتبط می کند، توسعه داده شده است. ابعاد کیفیت عینی و ذهنی زندگی شناسایی و براساس آنها شاخص نهایی کیفیت زندگی در ابعاد عینی و ذهنی شکل گرفته است و نهایتاً این دو شاخص در سطح محلات با هم مقایسه شده اند.

این پایان نامه در پنج فصل شکل گرفته است. در فصل نخست جنبه های مفهومی تحقیق ارائه شده است. این فصل شامل مقدمه، بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیات، چارچوب مفهومی و پیشینه تحقیق می باشد. در فصل دوم ادبیات مربوط به کیفیت زندگی در قالب بیان تعاریف، رویکردها و مدل ها تشریح و بررسی شده است. در ضمن شاخص های مورد استفاده در تحقیقات مختلف کیفیت زندگی نیز ارائه شده است. فصل سوم شامل معرفی مختصری از منطقه مورد مطالعه است. این معرفی شامل موقعیت جغرافیایی، ویژگیهای محیطی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و سایر خصوصیات مرتبط با کیفیت زندگی در شهر نورآباد است. فصل چهارم در بر گیرنده ی یافته های تحقیق براساس چارچوب مفهومی و روش شناسی ارائه شده در فصول قبلی است. در این فصل نتایج بدست آمده از اعمال روش های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل پنجم نتایج بدست آمده از فصل چهارم به صورت تحلیلی مورد بحث قرار گرفته و به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته شده و نهایتاً پیشنهاداتی جهت ادامه این تحقیق و اخذ نتایج بهتر ارائه شده است.

1-2- طرح مسئله:          

تئوریها و مطالعات تجربی کیفیت زندگی غالباً از جوامع غربی نشات گرفته اند. این مطالعات در کشورهای در حال توسعه به طور قابل توجهی کمیاب می باشند. همین طور، فاکتورهای عمده تاثیرگذار بر کیفیت زندگی افراد در شهرهای بسیاری از کشورهای در حال توسعه به طور واضح شناسایی نشده اند.

عموماً کیفیت زندگی در کشورهای در حال توسعه در سطح ملی و منطقه ای مطالعه شده است. هدف مطالعه کیفیت زندگی در سطوح ملی و منطقه ای عمدتاً مقایسه میان

به موقع زمین، عدم تکمیل پروژه های جانبی مثل شن­ریزی و لوله­گذاری و عدم اطمینان از تقسیم عادلانه از مؤثرترین عوامل­بازدارنده طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری غرب استان گیلان می­باشند. و از طرفی تغییر کاربری بدلیل ایجاد دسترسی مناسب به جاده، بر هم خوردن تعادل موجود جامعه دهقانی در شیوه تولید و عدم جایگزینی یک شیوه مناسب، کاهش سطح كشت ارقام محلی و خطر کاهش تنوع ارقام کم اثرترین عوامل بازدارنده طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری غرب استان گیلان میباشند.

 واژگان کلیدی : شالیکاری، برنج، عوامل پیش­برنده، عوامل بازدارنده، تجهیز و نوساز

 «فهرست مطالب»

عنوان                                                                                               صفحه

فصل اول(کلیات تحقیق)……………………………………………………………………………………………………….. 1

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 5

1-4- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-5- سؤالات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6- محدوده­ی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-7- محدودیت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-8- واژگان کلیدی…………………………………………………………………………………………………………………………… 7

فصل دوم(مرور منابع)……………………………………………………………………………………………………………… 8

2-1- تاریخچه و اهمیت برنج……………………………………………………………………………………………………………… 9

2-2- نظام بهره­برداری ……………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-3- سوابق اصلاحات ارضی…………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-4- ابعاد کمی بهره­برداری­های دهقانی……………………………………………………………………………………………… 15

2 -5- ابعاد کمی بهره­برداری­های دهقانی در گیلان………………………………………………………………………………. 20

2-6- خلاصه­ای از قانون و آیین­نامه­ی اجرایی جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات                 

 مناسب اقتصادی مصوب1385 …………………………………………………………………………………  23

2-7- طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری………………………………………………………………………………………. 25

2-7-1- مطالعات تفضیلی………………………………………………………………………………………………………………….. 25

2-7-1-1- (مطالعات فاز یک)   …………………………………………………………………………………………………………… 25

2-7-1-2- مطالعات فاز دو……………………………………………………………………………………………………………….. 26

2-7-1-2-1- انجام مطالعات پایه………………………………………………………………………………………………………. 26

 2-7-1-2-2- تهیه نقشه­های مورد نیاز………………………………………………………………………………………………. 26

2-7-1-2-3- مرحله طراحی…………………………………………………………………………………………………………….. 27

2-7-1-2-4- مرحله اجرا…………………………………………………………………………………………………………………. 27

2-8- تجربه­ی سایر کشورها در زمینه یکپارچه سازی اراضی…………………………………………………………………. 27

2-9- مروری بر تحقیقات صورت گرفته در ایران…………………………………………………………………………………. 30

2-10- چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 35

فصل سوم(مواد و روشها)……………………………………………………………………………………………………… 39

3-1 – موقعیت جغرافیای استان گیلان…………………………………………………………………………..40

3-2- روند اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری در غرب استان گیلان ……………………………………..41

آستارا …………………………………………………………………………………………………………………………. 42

تالش………………………………………………………………………………………………………………………………43

رضوانشهر………………………………………………………………………………………………………………………..45

ماسال……………………………………………………………………………………………………………………..46

صومعه سرا………………………………………………………………………………………………………………..46

فومن…………………………………………………………………………………………………………………………….47

شفت……………………………………………………………………………………………………………………………48

بندر انزلی…………………………………………………………………………………………………………………49

3-3- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. 51

3-4- جامعه آماری و روش نمونه­گیری……………………………………………………………………………………………….. 51

3-5 – ابزار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 51

3-6- روش­های آماری و تجزیه و تحلیل داده­ها …………………………………………………………………………………..52

فصل چهارم(تجزیه و تحلیل داده­ها ویافته­های تحقیق)……………………………………………… 54

4-1- یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 55

4-2- رتبه بندی عوامل پیش برنده در طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری غرب استان گیلان…………… 57

4-3- رتبه بندی عوامل بازدارنده طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری غرب استان گیلان………………….. 59

4-4- ئتحلیل عاملی مؤلفه های عوامل پیش برنده در فرایند طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری………… 61

4-5- تحلیل عاملی مؤلفه های عوامل بازدارنده در فرایند طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری……………. 64

فصل پنجم(بحث، نتیجه­گیری و پیشنهادات)……………………………………………………. 67

5-1- خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………. 68

5-2- یافته­های تحقیق……………………………………………………………………………………………… 70

5-3- نتایج توصیفی …………………………………………………………………………………………… 70

5-4- ویژگی­های فردی……………………………………………………………………………………….. 70

5-5- تحلیل عاملی……………………………………………………………………………………… 71

5-6- رتبه بندی عوامل پیش برنده……………………………………………………………………….. 71

5-7- رتبه بندی عوامل بازدارنده …………………………………………………………………………….. 71

5-8- تحلیل عاملی مؤلفه های عوامل پیش برنده در فرایند طرح تجهیز ونوسازی اراضی…………………………. 72

5-9- تحلیل عاملی مؤلفه های عوامل بازدارنده در فرایند طرح تجهیز و نوسازی اراضی………………………….. 72

5-10- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………….72

5-11- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………… 74

5-12- پیشنهادهای تحقیقات آتی…………………………………………………………………… 75

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………… 76

مقدمه

زمین از منابع محدود و تجدیدناپذیر مصرفی است که به­عنوان منبع امرار معاش و امنیت مالی منتقل شده بین نسل­ها و به­عنوان ثروت تلقی می­شود، به­خصوص در استان­های شمالی که منبع عمده­ی امرار معاش اکثر مردم است. رابطه بین زمین و مردم عمیق است و درک مردم از زندگی، ثروت، مقام اجتماعی و آرزو به­طور نزدیکی وابسته به زمین است. کوچک بودن و پراکنش قطعات زراعی به­عنوان یکی از مشکلات کشاورزی ایران باعث گردیده تا استفاده از ماشین­آلات در این اراضی مشکل بوده و هزینه­ها را افزایش داده ودر نتیجه تولید و بهره وری مزرعه کاهش ­یابد. این خصوصیات در مزارع شالیکاری ایران نیز عمومیت دارد، طوری­که پراگندگی مزارع کوچک و شکل هندسی نامناسب آن­ها موجب عدم استفاده بهینه از منابع و نهاده­های تولید می­گردد و در نتیجه از یک طرف باعث افزایش هزینه تولید و از طرفی دیگر مانع رسیدن به حداکثر تولید می­شود و اعمال و روش­های پیشرفته در کشاورزی را با مشکل مواجه می­سازد. در این راستا تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری از گام­های مهم زیربنای لازم جهت تولید بیشتر و اقتصادی­تر محصول برنج محسوب می­شود. هدف از این عملیات مرتب کردن اراضی شالیزاری، افزایش راندمان آبیاری، افزایش راندمان کاربری ماشین­آلات و تسریع در تجمیع قطعات پراکنده، احداث جاده­های زارعی، فراهم کردن زمینه جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، بالابردن قابلیت زهکشی اراضی در جهت توسعه کشت دوم بعد از برنج و در یک جمله استفاده بهینه از منابع آب و خاک و نهاده­ها می­باشد (یزدانی،1382). 

بررسی منابع علمی در این زمینه، بیانگر محدود بودن منابع تحقیقاتی در داخل کشور می­باشد، در عین­حال بررسی­های تحلیلی و مطالعات پرسشنامه­ای تا حدودی رواج داشته است، به طوری­که می­توان ادعا نمود که هیچ­گونه هماهنگی بین ارزش و اهمیت کار با میزان فعالیت­های علمی مربوطه مشاهده نمی­شود. با توجه به وسعت ابعاد اجتماعی و اقتصادی این طرح، و چند جانبه بودن تغییرات ایجاد شده در مزرعه، انجام فعالیت­های علمی با در نظر گرفتن امکانات موجود و روال اجرایی طرح­های تحقیقاتی در کشور چندان ساده نمی­باشد. از سوی دیگر، طرح­های توسعه و تجهیز اراضی شالیکاری در کشورهای برنج خیز،  از سال­ها پیش شروع شده و مسائل تحقیقاتی مربوطه، در آن سال­ها مورد بررسی قرار گرفته است. بدیعی است که نتایج و تجربیات اجرایی طرح­های مشابه تولید برنج در شرایط کشور ما کاملأ مطابقت نداشته و به راحتی قابل استفاده نیست بلکه با در نظر گرفتن تمام ملاحظاتی ضروری در عرصه انتقال تکنولوژی، لازم است مطابق شرایط ویژه­ی کشور و ملاحظات منطقه­ای با این امر اقدام نمود(یزدانی،1382).

بر اساس مطالعات صورت گرفته چهار عامل در موفقیت طرح تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی مؤثرند که عبارتند از: عوامل فرهنگی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی و عوامل فنی و اجرایی. از متغیرهای تأثیرگذاردرطرح تجهیز و نوسازی می­توان به قوانین، مالکیت، دانش فنی، تحویل به­موقع اراضی کشاورزی، ساخت راه­های بین مزارع، ساخت کانال­های مناسب، کاهش مصرف آب، باورها و اعتقادات سنتی و کاهش هزینه تولید اشاره کرد. مهم­ترین اولویت­های بازدارنده در مسیر توسعه طرح تجهیز و نوسازی، مسائل فرهنگی و اجتماعی است که ناشی از سواد پایین و به تبع آن، عدم برخورداری از دانش فنی لازم و برخی باورها و اعتقادات سنتی است  می­باشد و مهم­ترین هدف از اجرای این  طرح­ها، کاهش هزینه­های تولید و افزایش درآمد کشاورزان می­باشد (آشکار آهنگر کلای و همکاران، 1385).

در این تحقیق سعی گردیده تا عوامل پیش­برنده و بازدارنده تجهیز و نوسازی اراضی شالیکاری غرب گیلان موردتأکید قرار گیرد. و لذا با توجه به اینکه تجهیز و نوسازی در اراضی شالیزاری در آغاز تکامل و نیز تعالی علمی می­باشد، بی­شک کاستی­ها و معایب آن روز به روز آشکار گردیده و موجبات توجه بیشتر و ارائه راهکارهای علمی و عملی کارشناسان مرتبط، پیمانکاران، دانشجویان و تمامی اقشاری که به نوعی با این مسئله مرتبط می­باشند را فراهم می­سازد که خود مبنای تحقیقات علمی و پژوهش­های عملی در کلیه سطوح می­باشد.

با توجه به هزینه بالای اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری، بررسی شناسایی عوامل پیش­برنده و بازدارنده و رفع نواقص کار باعث بهره­وری بیشتر خواهد گردید و وزارت جهاد کشاورزی با برنامه­ریزی منسجم­تر نسبت به اجرای طرح اقدام خواهد نمود و همچنین کشاورزان نیز با اجرای طرح از پیشرفت­های مکانیزاسیون بهره بیشتری را در فرآیند تولید خود کسب خواهند نمود.

1-2- بیان مسأل

3-1-2- خواص بیوشیمیایی………………………………………………………………………………………………………..19

4-1-2-مقاومت در برابر عوامل فیزیكی و شیمیای…………………………………………………………………………..20

5-1-2- خواص كشت…………………………………………………………………………………………………………………20

6-1-2 شرایط رشد سالمونلاها……………………………………………………………………………………………………..21

7-1-2- بقا سالمونلا……………………………………………………………………………………………………………………22

8-1-2- زیستگاه…………………………………………………………………………………………………………………………23

2-2- تاكسونومی…………………………………………………………………………………………………………………………23

1-2-2- سالمونلا تیفی…………………………………………………………………………………………………………………26

2-2-2- سالمونلا انتریتیدیس………………………………………………………………………………………………………..26

3-2-2- سالمونلا كلراسوئیس……………………………………………………………………………………………………….27

4-2-2- سالمونلا پولوروم…………………………………………………………………………………………………………….28

5-2-2- سالمونلا گالیناروم…………………………………………………………………………………………………………..28

6-2-2- سالمونلا آریزونا……………………………………………………………………………………………………………..29

7-2-2- ساختمان آنتی­ژنی………………………………………………………………………………………………………….31

8-2-2- طبقه بندی سالمونلا به منظور اهداف اپیدمیولوژیكی………………………………………………………….32

1-8-2-2- ارگانیسم­های موجب عفونت در انسان ………………………………………………………………………..32

2-8-2-2- واریته های سرولوژیكی سازگار با میزبان………………………………………………………………………32

3-8-2-2- واریته های سرولوژیكی ناسازگار…………………………………………………………………………………33

3-2- شاخص­های بیماری­زایی……………………………………………………………………………………………………..33

1-3-2- آنتی­ژن­های سطحی………………………………………………………………………………………………………..33

2-3-2-تهاجم…………………………………………………………………………………………………………………………….33

3-3-2- اندو­توكسین انترو­توكسین سیتو­توكسین …………………………………………………………………………….34

4-2- بیماری­زایی و مكانیسم آن……………………………………………………………………………………………………34

1-4-2- روند بیماری­   زایی……………………………………………………………………………………………………………35

2-4-2- میزان شیوع سالمونلوز در انسان……………………………………………………………………………………….35

3-4-2- عفونت­های سالمونلایی در انسان……………………………………………………………………………………..36

1-3-4-2- تب تیفوئید و تب­های روده­ای……………………………………………………………………………………..36

2-3-4-2- سپتی­سمی…………………………………………………………………………………………………………………37

3-3-4-2- گاسترو­انتریت…………………………………………………………………………………………………………….37

4-4-2- علائم بالینی در انسان……………………………………………………………………………………………………..37

5-2- اپیدمیولوژی……………………………………………………………………………………………………………………….38

6-2- روش­های تشخیص…………………………………………………………………………………………………………….40

1-6-2- روش­های فنوتیپی…………………………………………………………………………………………………………..41

1-1-6-2- بیوتایپینگ………………………………………………………………………………………………………………..41

2-1-6-2- سروتایپینگ……………………………………………………………………………………………………………….42

3-1-6-2- روش­های ایمنولوژیك………………………………………………………………………………………………..42

1-3-1-6-2- الایزا…………………………………………………………………………………………………………………….43

2-3-1-6-2- IMS…………………………………………………………………………………………………………………..44

2-6-2- روش­های ژنوتیپی………………………………………………………………………………………………………….44

1-2-6-2- روش واكنش زنجیره ایی پلیمراز PCR)) …………………………………………………………………. 45

2-2-6-2- multiplex PCR……………………………………………………………………………………………………47

3-2-6-2- real-time PCR……………………………………………………………………………………………..47

4-2-6-2- روش تکثیر هم دمای وابسته به حلقه LAMP………………………………………………………………48

1-4-2-6-2- پرایمرهای LAMP………………………………………………………………………………………………..49

2-4-2-6-2- مكانیسم واكنش LAMP……………………………………………………………………………………….51

3-4-2-6-2- مشخصات روش LAMP………………………………………………………………………………………56

4-4-2-6-2- مواد لازم برای انجام واکنش LAMP………………………………………………………………………57

5-4-2-6-2- ارزیابی محصولات LAMP……………………………………………………………………………………60

6-4-2-6-2- مكانیسم تشكیل كدورت در واكنش LAMP…………………………………………………………….61

7-4-2-6-2- مزایای روش LAMP…………………………………………………………………………………………….62

7-2 مطالعات آزمایشگاهی…………………………………………………………………………………………………………….63

1-7-2- مطالعه بر روی سویه­های سالمونلا به روش الایزا……………………………………………………………….63

2-7-2- مطالعه بر روی سویه­های سالمونلا به روش PCR………………………………………………………………65

3-7-2- مطالعه بر روی سویه­های سالمونلا به روش LAMP…………………………………………………………..70

فصل سوم (مواد و روش ها)…………………………………………………………………………………………………………75

1-3 وسایل مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………………76

2-3- مواد مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………………………77

3-3- رنگ آمیزی گرم………………………………………………………………………………………………………………..79

4-3- تستهای بیوشیمیایی……………………………………………………………………………………………………………79

1-4-3- تست سیمون سیترات…………………………………………………………………………………………………….81

2-4-3- تست تریپل شوگر ایرون آگار(TSI) ………………………………………………………………………………81

3-4-3- تست SIM…………………………………………………………………………………………………………………82

4-4-3- تست اوره …………………………………………………………………………………………………………………..82

5-3- روش تهیۀ گلسیرول استوک از باکتری­ مورد نظر…………………………………………………………………..83

6-3- روش استخراج DNA ……………………………………………………………………………………………………..83

1-6-3- طرز تهیۀ محلول­های مورد نیاز برای استخراج DNA………………………………………………………..84

2-6-3- مراحل استخراج DNA …………………………………………………………………………………………………84

7-3- تعیین غلظت DNA با دستگاه اسپکتروفتومتر……………………………………………………………………….86

8-3- الکتروفورز………………………………………………………………………………………………………………………..87

1-8-3- طرز تهیه ژل آگارز…………………………………………………………………………………………………………88

2-8-3- طرز تهیۀ بافر (1X)TBE……………………………………………………………………………………………….88

9-3- واکنش PCR ……………………………………………………………………………………………………………………89

1-9-3- اجزا واکنش PCR………………………………………………………………………………………………………….91

2-9-3- روش انجام واکنش PCR با آنزیم SmarTaq DNA Polymerase……………………………….93

10-3- واکنش LAMP………………………………………………………………………………………………………………94

1-10-3- روش انجام واکنشLAMP …………………………………………………………………………………………95

11-3- آلوده سازی سس مایونز با باكتری مورد نظر………………………………………………………………………..96

12-3- آلوده سازی سالاد سبزیجات با باكتری مورد نظر…………………………………………………………………..97

13-3- تهیه پورپلیت و شمارش باكتری­ها………………………………………………………………………………………98

1-13-3 تهیه رقت……………………………………………………………………………………………………………………..98

2-14-3- کشت سطحی………………………………………………………………………………………………………………99

2-14-3- کشت پورپلیت…………………………………………………………………………………………………………….99

3-13-3 شمارش باكتری­ها…………………………………………………………………………………………………………..99

فصل چهارم (نتایج)……………………………………………………………………………………………………………………100

1-4- رنگ آمیزی گرم از باكتری……………………………………………………………………………………………….101

2-4- نتایج کشت نمونه ها روی محیط اختصاصی shigella– salmonella agar………………………101

2-4- تست­های بیوشیمیایی……………………………………………………………………………………………………..102

1-3-4- تست اوره………………………………………………………………………………………………………………….102

2-3-4- تست سیمون سیترات…………………………………………………………………………………………………..103

3-3-4 تست TSI ……………………………………………………………………………………………………………………104

4-3-4 تست SIM……………………………………………………………………………………………………………………105

5-3-4 تست متیل رد ……………………………………………………………………………………………………………….106

4-4- استخراج DNA …………………………………………………………………………………………………………….107

5-4- PCR………………………………………………………………………………………………………………………………108

1-5-4- حد تشخیص PCR………………………………………………………………………………………………………109

6-4- LAMP ……………………………………………………………………………………………………………………….110

1-6-4 حد تشخیص LAMP………………………………………………………………………………………………….112

فصل پنجم (بحث)……………………………………………………………………………………………………………………113

نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………………………………..121

منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………………..122

چكیده

سالمونلا باكتری گرم منفی، متحرك و باسیلی شكل است كه خصوصیات عمومی خانواده انتروباكتریاسه را دارا می‌باشد. سالمونلا و سروتیپ‌های آن منبع مهم آلودگی غذاهای انسانی و عامل پاتوژن بسیار قوی و بیماری­زا در انسان­هاست. امروزه بیش از 2450 سروتیپ سالمونلا شناسایی شده است كه برخی از این سروتیپ‌ها عامل بیماری‌هایی از قبیل تب تیفوئید و انتروكولیك در انسان می‌باشند. بیماری­های ناشی از این عامل یک معضل بزرگ بهداشتی در جهان به خصوص در کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما می باشد. بنابراین تشخیص سریع، دقیق و به موقع آن برای جلوگیری از اپیدمی و عوارض مخرب این باکتری ضروری به­نظر می­رسد.

روش­های مختلفی برای جداسازی باكتری سالمونلا از نمونه‌های محیطی وجود دارد كه شامل: روش‌های كشت سنتی و بیوشیمیایی، سرولوژیكی و مولكولی (از جمله PCR) است. تمام این روش­ها به زمان طولانی، تعداد زیاد باکتری در نمونه اولیه، تجهیزات گران­قیمت آزمایشگاهی و به افراد متخصص در این زمینه نیاز دارند.

هدف از این مطالعه بررسی کارایی روش نوین تشخیص مولکولی LAMP در تشخیص عامل عفونی سالمونلا تیفی می­باشد. بررسی نتایج در تشخیص مولکولی سالمونلاها نشان داد که روش LAMP روشی سریع، ارزان و اختصاصی است و به­جای دستگاه­های گران­قیمت PCR و برنامه چرخه حرارتی چند دمایی آن با استفاده از یک بلوك حرارتی بسیار ساده و ارزان و در یک دمای واحد 60 درجه سانتی­گراد و همچنین مشاهده کدورت حاصل از فرایند تکثیر ژن­ها در زمان كوتاه­تری به تشخیص اختصاصی این باكتری سالمونلا پرداخت.

این روش می تواند جهت تشخیص مولکولی سریع، دقیق و ارزان با كاربرد گسترده در آزمایشگاه­های تشخیصی و بخصوص تشخیص عوامل عفونی در آزمایشگاه­های مناطق محروم و آزمایشگاه­های سیار مورد استفاده قرار گیرد.

واژه های کلیدی : سالمونلا، تشخیص مولکولی، PCR، LAMP

مقدمه

اعضای جنس سالمونلا، باكتری گرم منفی، میله­ایی، بی­هوازی اختیاری و بدون اسپور هستند. از آنجا كه جایگاه اصلی و طبیعی این باكتری‌ها روده انسان و حیوانات می‌باشد اصطلاحاً آنها را باسیل‌های روده‌ای یا انتریك می‌نامند. از لحاظ شرایط رشد این میكروارگانیسم‌ها باكتری‌های انعطاف‌پذیری بوده و به آسانی با شرایط محیطی خود را هماهنگ می‌كنند این جنس از میكروارگانیسم‌ها به حرارت حساس‌اند. در درجه حرارت‌های پائین امكان بقای آنها بیشتر است .(Connie & Manuselis, 2000)

     اكثر سروتیپ‌های سالمونلا پاتوژن‌های بالقوه برای انسان و بسیاری از حیوانات می‌باشند. این باكتری‌ها در دستگاه گوارش مهره‌داران اعم از پستانداران و پرندگان و خزندگان و ماهی‌ها سیطره پیدا كرده، بسته به سروتیپ، شرایط و عوامل متعدد میزبانی، بیماری­هایی با نشانه‌های گوناگون و عوارض متفاوت ایجاد می‌كنند .(Merchant & Pocker, 1983)از جمله باكتری­های روده­ایی­ هستند كه موجب بیماری تب تیفوئید(حصبه)، تب شبه حصبه و بیماری­های ناشی از مواد غذائی در انسان می­گردند(Jay et al., 2005).

     بیماری­های ناشی از آلودگی مواد غذائی ناشی از سالمونلا را non typhoidal نامیده­اند. سالمونلا به­طور گسترده­­ایی در محیط زیست از قبیل آب، خاك و مدفوع حیوانات توزیع شده است (Cidrp, 2009). باكتری معمولاً از طریق مدفوع انسان و یا دام دفع شده و باعث آلودگی آب و غذا و محیط می‌گردد. مواد غذائی مانند گوشت، تخم­مرغ، مرغ، سس مایونز، سبزیجات و غیره ،از ناقل­های اولیه عفونت سالمونلا به انسان هستند(Dolye & Beuchat, 2007)..

   سالمونلای غیر­تیفوئیدی علت اصلی بیماری­های ناشی از مواد غذائی در سراسر جهان است. كه بر­آورد شده كه حدود 4/1 میلیون مورد در سال مورد عفونت غذائی سالمونلا قرار می­گیرند(Mead et al., 1999).

از این­رو شناخت و تشخیص به موقع سالمونلا از اهمیت خاصی برخوردار است. با ذكر تمامی این موارد به نظر می‌رسد تشخیص به موقع و كنترل باكتری از وظایف مهم آزمایشگاه‌های میكروب‌شناسی است. امروزه از 3 روش رایج به تشخیص باكتری می‌پردازند:

ـ روش‌های كشت سنتی و آزمایشات بیوشیمیایی.

ـ روش‌های سرولوژیكی.

ـ روش‌های مولكولی.

     برای تشخیص استفاده از روش­های سنتی مبتنی بر محیط كشت قابل قبول است ولی وقت­گیر است و برای تایید جواب نهایی چند روز به­طول می­انجامد .(Andrews & Hammack, 2007) علاوه­بر این، روش­های ایمنولوژیك مانند الایزا وIMS نیز برای شناسائی سالمونلا توسه یافته­اند.

. (Mansfield & Forsythe, 2000 ; FAVRIN , 2001) با این­حال اختصایت كم و هزینه­های بالا، استفاده ازین روش­ها را محدود كرده است. اخیرا روش­های مولكولی مانند PCR و real time PCR به­طور گسترده در شناسائی سالمونلا استفاده می­شوند كه روش­هایی كارآمد و حساس هستند.

Krascsenicsova et al., 2008) ; Eriksson & Aspan, 2007).

     با این­حال این روش­ها نیازمند سیكل حرارتی اختصاصی و دستگاه­های گران­قیمت­اند. از­این­رو نیاز به یك روش دقیق، حساس، آسان و به­صرفه­تر است. در سال 200 یك گروه ژاپنی یك روش تشخیص مولكولی به نام LAMP را معرفی كردند .(Notomi et al., 2000)از آن زمان روش LAMP به عنوان یك روش اختصاصی، حساس و سریع برای شناسائی پاتوژن­های ناشی از مواد غذائی مورد استفاده است. یك روش ساده، بدون نیاز به سیكل حرارتی اختصاصی و دستگاه­های گران­قیمت و به آسانی قابل اجرا است(Hara-Kudo et al., 2005; Notomi et al., 2000).

     هدف این تحقیق شناسائی باكتری سالمونلا تیفی در سالاد سبزیجات و سس مایونز آلوده با استفاده از روش LAMP، به­عنوان روشی سریع، حساس و اختصاصی می­باشد.

اهداف تحقیق در نگاه اجمالی

طراحی و بهینه­سازی روش LAMP بر اساس ژن تهاجمی invA سالمونلا تیفی
تعیین حد حساسیت روش PCR و LAMP به روی ژن تهاجمی invA سالمونلا تیفی
مقایسه دو روش PCR و LAM
مشخصات جنس سالمونلا
1-1-2- تاریخچه

در سال 1885 یك دامپزشك آمریكائی به نام دانیل المر سالمون برای اولین بار این باكتری را از خوك جدا كرد وآن را باسیلوس كلرا­سوئیس[1] نامید. در سال 1888 جرم دیگری توسط گارتنر از فردی كه در اثر گاستروانتریت ناشی از مصرف گوشت نپخته مرده بود جدا شد و آن­را باسیلوس انتریتیدیس نامید كه بعداً سالمونلا انتریتیدیس خوانده شد. در سال 1900 خواص این باكتری توسط فردی به نام لینیر به­طور رسمی تصویب گردید. از آنجا كه این ارگانیسم ها شبیه به باكتری های جدا شده توسط سالمون بودند، به همین جهت به افتخار كاشف اولیه این باكتری سالمونلا[2] نامیدند(Roumagnac et al., 2006).

     در فاصله بین سال­های 1925ـ1900 بزرگ­ترین رویداد در كشف سرولوژیكی آنتی‌ژن‌های سوماتیك و فلاژلا در مورد گروه سالمونلا بوسیله لیگنیرز انجام شد. در سال 1926 تركیبات پادگنی سالمونلا طبقه‌بندی گردید و جدولی به نام جدول كافمن ـ وایت ایجاد شد. در حال حاضر این جدول دارای حدود 2500 سروتیپ است (Bhatia & Nabb , 1980) .

     سالمونلا بطور گسترده در طبیعت توزیع شده است مانند آب آلوده، خاك حاوی مدفوع حیوانات و غیره. به طور عمده این باكتری­ها در روده­ی حیوانات ساكن است و مخزن اصلی آلودگی مرغ، تخم مرغ، دام، حیوانات خانگی و خزندگان است(Cidrp, 2009).

 2-1-2- خواص شكلی

اعضای جنس سالمونلا باكتری­های میله­ای شكل و اندازه­ی آن 5-2 ´5/1-7 /. میكرون بوده است.گرم منفی، بدون اسپور و متعلق به خانواده­ی انتروباكتریاسه­اند (J. Antonio , 2009 ; Dolye & Beuchat, 2007) .. اكثر اعضای این جنس متحرك و با تاژه­ی پری­تریش­اند به­جز چند مورد استثناء مانند سالمونلا گالیناروم[3] و سالمونلا پولوروم[4] (et al., 2005 Hara-Kudo).

3-1-2- خواص بیوشیمیایی

اعضای این جنس قادر به تخمیر گلوكز بوده ولی از تخمیر ساكارز و لاكتوز نا­توانند. بیشتر انواع سالمونلا ها گلوكز، مالتوز، مانیتول، دولسیتول، دكسترین و سوربیتول را تخمیر می كنند و اسید و گاز بوجود می آورند. اكثر سویه­ها H2sرا از منبع سولفوری معدنی تولید كرده و تولید H2S یکی از واکنش های کلیدی در تشخیص سالمونلاها می­باشد. به استثنای سروتیپ تیفی[5] در بیشتر موارد جدا شده از گلوکز گاز ایجاد می­کنند. در سیترات به عنوان تنها منبع كربن رشد می­كنند اما برخی از گونه ها مانند سالمونلاتیفی و سالمونلا پاراتیفی A سیترات منفی هستند Aksoy, 2004)). این باكتری اكسیداز منفی و كاتالاز مثبت بوده. از تولیدات این باكتری لیزین در كربوكسیلات، سولفات هیدروژن وارنیتین می‌باشد.

( Alcamo , 1997 ; Connie & Manuselis, 2000) .

   از دیگر ویژگیهای بیوشیمیایی این است كه اكثر سالمونلاها عدم تولید اندول، عدم تولید آنزیم‌های اوره آز،   لیپاز، دزاكسی ریبونوكلئاز، فنیل‌آلانین و تریپتوفان دآمیناز، دكربوكسیلاسیون اسیدهای آمینه لیزین، اورنیتین و آرژنین، واكنش مثبت در آزمایش متیل‌رد(MR) و واكنش منفی در آزمایش وژس ـ پروسكوئر (VP) مثبت می‌باشد.( (Alcamo , 1997 ; Dolye & Beuchat , 2007.

 4-1-2- مقاومت در برابر عوامل فیزیكی و شیمیایی

این باكتری روی محیط كشت ماهها زنده می­مانند. حرارت 60 درجه را 15 تا 20 دقیقه تحمل می­كنند، سالمونلاها مدت 13 ماه در لاشه­های آلوده نگهداری شده در یخچال، 120 روز درآب، 280 روز در خاك باغچه و مدت بسیار طولانی در شیرخشك­های بدون چربی و موادغذایی دارای تخم مرغ زنده می­مانند. سالمونلاها نسبت به سرما مقاوم بوده و مدت3 ماه در برف و یخ زنده مانده واز این طریق می­توانند اپیدمی به­وجود آورند. كلرامنفیكل استرپتومیسین و بسیاری از آنتی بیوتیك های وسیع الطیف بر آن موثرند پنی سیلین بر آن كاملا بی­اثر است. سالمونلاها همچنین نسبت به املاح صفراوی مقاومند وبه همین دلیل از این مواد نیز علاوه بر رنگ­ها در تهیه محیط‌های غنی‌كننده استفاده می‌كنند Aksoy, 2004)).

 5-1-2- خواص كشت

اعضای این جنس هوازی بی­هوازی اختیاری می­باشند. مزوفیل بوده و رشد بهینه­ی آن در دمای 37درجه است.با این­حال برخی از سالمونلا­هادر شرایط شدید زیست محیطی مانند درجه حرارت بالای 54 درجه و سرمای 4-2 درجه را تحمل كنند. pH مناسب برای رشد آن 5/7-5/ 6 می باشد ولی pH حدود 9- 5/4  را می تواند تحمل كند و اگر pH پائین­تر از 4 برود باعث از بین رفتن میكرو­ارگانیسم می­شود. pH بیشتر از 9 صرفا از رشد آن جلوگیری می­كند. غلظت نمك 3/ 5 % بالاتر عاملی در جهت جلوگیری از رشد و تكثیر باکتری است (Jay et al., 2005 ; Doyle.M, 2007).

     اکثر سالمونلاها در روی آگار مغذی بعد از 24 ساعت پرگنه هایی به قطر 3-2 میلی متر و به رنگ سفید، خاکستری، مرطوب ،کروی، مسطح، برجسته و صاف ایجاد می کنند.

فصل اول:کلیات تحقیق

1-کلیات تحقیق………………………………. 2

1-1 بیان مساله اصلی تحقیق …………………… 2

1-2 اهمیت و ضرورت انجام……………………… 3

1-3  مرور ادبیات و سوابق  …………………… 4

1-4 اهداف مشخص تحقیق………………………… 6

      1-4-1 هدف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………7

1-5سوالات  تحقیق…………………………….. 7

      1-5-1 پرسش اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..7

     1-5-2-سوالات فرعی تحقیق……………………………………………………………………………………………………..7

1-6 فرضیه های تحقیق…………………………. 7

1-7تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی………… 8

     1-7-1تعاریف مفهومی………………………………………………………………………………………………………………8

          1-7-1-1بانکداری الکترونیکی……………………………………………………………………………………………..8

          1-7-1-2 تحلیل وضعیت…………………………………………………………………………………………………….8

    1-7-2 تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………………………8

          1-7-2-1 بانکداری الکترونیکی…………………………………………………………………………………………….8

          1-7-2-2تحلیل وضعیت……………………………………………………………………………………………………..8

1-8روش شناسی  تحقیق…………………………. 9

    1-8-1 نوع پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….9

    1-8-2 فرایند اجرای پژوهش……………………………………………………………………………………………………….9

1-9 مدل مفهومی تحقیق……………………….. 10

1-10 روش های گرد آوری داده ها……………….. 10

1-11 روایی و پایایی……………………………………………………………………………………………………………12

    1-11-1 روایی………………………………………………………………………………………………………………………….12

    1-11-2پایایی……………………………………………………………………………………………………………………………12

1-12جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه ………………………………………………………………12

1-13روش ها وابزار تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………12

1-14 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………13

     1-14-1قلمرو موضوعی تحقیق…………………………………………………………………………………………………..13

     1-14-2 قلمرو مکانی   تحقیق……………………………………………………………………………………………………..13

     1-14-3 قلمرو زمانی تحقیق………………………………………………………………………………………………………13

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2- مبانی نظری پژوهش………………………… 15

2-1 مقدمه…………………………………. 15

2-2 تعاریف بانکداری الکترونیک……………….. 16

    2-2-1 بانک………………………………….. 16

   2-2-2 انواع بانک در ایران……………………… 16

   2-2-3 بانکداری الکترونیکی……………………… 17

   2-2-4  بانکداری الکترونیک در ایران……………… 17

   2-2-5 انواع خدمات الکترونیک قابل استفاده توسط بانکها………………………………………………………………18

   2-2-6 ابزارهای بانکداری الکترونیکی در ایران……… 19

2-3 خدمات بانکداری الکترنیکی قابل ارائه در بانک مسکن 22

2-4 نگاهی به وضعیت بانکداری الکترونیکی در مقابل بانکداری سنتی    25

2-5 بستر های بانکداری الکترونیکی…………….. 26

   2-5-1 بسترهای نرم افزاری………………………. 26

   2-5-2 بستر های سخت افزاری……………………… 26

2-6 مزایا و معایب بانکداری الکترونیکی ……….. 26

   2-6-1 مزایای بانکداری الکترونیکی ………………. 26

   2-6-2 معایب بانکداری الکترونیکی ……………….. 27

2-7 چالش های بانکداری الکترونیکی در ایران ……. 27

   2-7-1 الگوی مفهومی چالش های بانکداری الکترونیکی در ایران……………………………………………………29

2-8 بانکداری الکترونیکی و مدیریت ریسک………… 29

2-9 تحلیل های آماری بانک مرکزی ……………… 31

2-10 مدیریت استراتژیک………………………. 38

   2-10-1 فرایند مدیریت استراتژیک…………………. 39

   2-10-2 مزایای مدیریت استراتژیک…………………. 40

2-11 تعریف برنامه ریزی……………………… 41

   2-11-1 تعریف برنامه ریزی استراتژیک……………… 42

   2-11-2 برنامه ریزی استراتژیک…………………… 42

   2-11-3 مزایای برنامه ریزی استراتژیک…………….. 46

2-12 مفهوم استراتژی………………………… 47

   2-12-1 تدوین استراتژی…………………………. 48

        2-12-1-1 چارچوب جامع تدوین استراتژی………… 49

   2-12-2 مدلهای تدوین استراتژی…………………… 50

        2-12-2-1مدل هاروارد………………………. 50

        2-12-2-2مدل ذینفع ها……………………………………………………………………………………………………… 51

        2-12-2-3مدل BCG (گروه مشاوران بوستون)………………………………………………………………………..52

        2-12-2-4 مدل GE (جنرال الکتریک)……………. 53

        2-12-2-5 مدل تحلیل رقابتی پورتر……………. 53

        2-12-2-6 مدل دیوید……………………….. 55

        2-12-2-7 مدل برایسون……………………… 56

2-13 تجزیه و تحلیل و انتخاب استراتژیک…………………………………………………………………………….58

   2-13-1  فنون تجزیه و تحلیل استراتژیک……………. 59

2-14 معرفی تحلیلSWOT……………………….. 61

   2-14-1 نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات……….. 64

   2-14-2 مراحل انجام آنالیزSWOT …………………. 65

   2-14-3 ماتریس‌های مورد استفاده در روش تحلیلSWOT….. 65

2-15 پیشینه تحقیق………………………….. 66

فصل سوم:روش تحقیق

3- روش پژوهش………………………………. 75

3-1 نوع پژوهش……………………………… 75

3-2 جامعه آماری پژوهش………………………. 75

3-3  روش نمونه گیری و حجم نمونه …………….. 76

3-4روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها………. 78

3-5 روایی و پایایی ابزار پژوهش………………. 80

   3-5-1 روایی………………………………….. 80

   3-5-2 پایایی…………………………………. 80

 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

4- تجزیه و تحلیل داده های پژوهش……………… 83

4-1 یافته های توصیفی……………………….. 83

4-2 تجزیه توصیفی داده ها……………………. 84

   4-2-1 تدوین ماتریس SWOTجهت تجزیه و تحلیل عوامل داخلی و خارجی    84

   4-2-2 مقایسه متناظری EFEو IEFو تدوین استراتژی های متناظر    90

   4-2-3 ماتریس داخلی و خارجی(IE) انتخاب استراتژی های ترجیحی   94

   4-2-4 ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک(SPACE)……. 95

   4-2-5 برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)………….. 99

 فصل پنجم:خلاصه پژوهش و بحث و نتیجه گیری

5- خلاصه پژوهش، بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………….106

5-1 مقدمه…………………………………. 106

5-2 خلاصه پژوهش…………………………….. 106

5-3 بحث و نتیجه گیری ………………………. 113

5-4خلاصه پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………….116

5-5 محدودیت ها و موانع……………………… 117

5-6 پیشنهاد هایی مبتنی بر نتایج تحقیق فعلی……. 117

5-7 پیشنهادهایی برای محققان آینده……………. 119

           منابع ومأخذ

منابع فارسی……………………………….. 121

منابع انگلیسی……………………………… 124

        چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………….126           

 پیوست ها وضمایم

پیوست الف

جدول آمار مقایسه استان ها…………………… 128

پیوست ب

پرسشنامه اولیه ……………………………. 182

          پیوست ج 

          پرسشنامه اصلی…………………………………………………………………………………………………………………..185

1بیان مسأله اساسی تحقیق

 

توسعه و کاربری فن آوری اطلاعات در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه بانکداری، حاصل قابلیت های فن آوری اطلاعات است  که امروزه در دنیای کسب وکار با اقبال فراوان روبرو شده است. انسان هزاره سوم در تلاش است با شتاب دادن به روند توسعه و کاربری فن اوری اطلاعات در بخش های مختلف نظام اجتماعی از الگوی سنتی فاصله گرفته و الگوی جدیدی متناسب با الزامات عصر اطلاعات ایجاد کند (نورمحمد و همکاران،1387).

در سالهای اخیر به موازات گسترش روزافزون فن آوری های اطلاعاتی و ایجاد فرصت های جدید در صنعت بانکداری، موجبات توجه بیشتر به مقوله بانکداری الکترونیکی فراهم گردیده است (لگزیان و همکاران،1389). رقابت شدیدی که  با افزایش تعداد بانکها به وجود آمده است موجب شده تا یکی از بهترین راه های افزایش سودآوری، کاهش هزینه ها باشد، که بانکداری الکترونیک می تواند در این زمینه بسیار اثرگذار عمل نماید.

بانکداری الکترونیک به سبب نقش آفرینی در توسعه تجارت الکترونیک، کیفیت ارائه خدمات بانکی، صرفه جویی در وقت میلیون ها مشتری، کاهش معضلات اجتماعی و … از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است (نوری،1387). با گسترش اینترنت و سایر درگاه های الکترونیکی، بانکها نیز سعی د ارند مراجعه فیزیکی مشتریان را کاهش داده و حتی الامکان امور بانکی روزمره آنها توسط یکی از درگاه های الکترونیکی انجام گیرد.                                                    در این پژوهش سعی خواهد شد وضعیت بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران  بر مبنای شناخت عوامل داخلی و خارجی (نقاط ضعف،قوت،فرصت ها،تهدیدها) مورد بررسی قرار گیرد.همچنین متناسب با داده های تحلیل انجام شده استراتژی ترجیهی برای توسعه بانکداری الکترونیک انتخاب گردد.در پایان سعی خواهد شد تا  با استفاده از مدل هاروارد ماتریس  SWOT  جهت توسعه بانکداری الکترونیک توصیه های استراتژیک پیشنهاد گردد.

1-2 اهمیت و ضرورت انجام

       یقیناً  برای رسیدن به یک وضعیت ایده آل ابتدا لازم است تا وضعیت فعلی مورد تحلیل و سنجش قرار گیرد تا بتوان با شناخت عوامل مهم اثرگذار بر روند بهبود فرآیند بانکداری  الکترونیک ،به یک استراتژی مناسب دست یافت. از آنجایی که نیازهای مختلف در افراد با توجه به شرایط زندگی اجتماعی ایجاد می گردند و نهادهای اجتماعی نیز به دنبال راه حلی برای ارضاء این نیازها می باشندموجب پدید آمدن  رقابت تکنولوژیک گشته و هر روز یک تکنولوژی جدید جایگزین تکنولوژی قبلی خواهد شد و نباید تصور کنیم که با دستیابی به بانکداری  الکترونیک به آخر خط بانکداری رسیده ایم. چرا که با ایجاد شرایط و وضعیت جدید اجتماعی نیازهای جدیدی به وجود آمده و متعاقباً ارضاء نیاز جدید معطوف به داشتن استراتژی مناسب خواهد بود. از آنجایی که طی تحقیقات مختلف صورت گرفته در زمینه بانکداری الکترونیک(حمیدی زاده و همکاران،1386 و گیلانی نیا و همکاران،1388)، اکثر محققان بدنبال شناسایی چالش ها و مشکلات و یا میزان پذیرش و استقبال مشتریان از بانکداری الکترونیک بوده اند که عموماً  منتج به ارائه یک راه حل کاربردی و استراتژیک در این زمینه نشده اند. در این تحقیق تلاش خواهد شد تا با بررسی وضعیت موجود و تجزیه و تحلیل نقاط ضعف و قوت داخلی و فرصت ها و تهدیدهای خارجی، ضمن تدوین استراتژی ترجیحی،برای توسعه بانکداری الکترونیک در بانک مسکن استان مازندران توصیه های استراتژیک ارایه گردد.

1-3 مرور ادبیات و سوابق

دکتر ناصر کهزادی در مقاله ای تحت عنوان «وضعیت بانکداری الکترونیکی در ایران و جهان» ضمن معرفی مزایا و معایب بانکداری الکترونیکی و بررسی چگونگی آن در ایران و جهان وجود زیرساخت های مناسبی اقتصادی، اجتماعی و فنی از قبیل زیرساخت های مخابراتی، امنیت در تبادل اطلاعات، تدوین قوانین و مقررات حقوقی مناسب، بسترسازی فرهنگی و آشنانمودن مردم و بنگاههای اقتصادی با مزایای این نوع بانکداری را جهت بهبود وضعیت بانکداری الکترونیک پیشنهاد نمودند (کهزادی،1381).
دکتر سید رضا سید جوادین و مریم سقطچی در مقاله ای با عنوان بانکداری الکترونیکی و سیر تحول آن در ایران نیز توجه به زیرساخت های فرهنگی، مخابراتی، امنیتی و همچنین ایجاد نگرش کلان در بیان تصمیم گیرندگان، سیاست گذاران و دست اندرکاران در این زمینه و بومی سازی فرهنگ و ابزارهای موردنیاز را مورد توجه قرار دادند(سید جوادین و همکاران،1385).
در یکی دیگر از تحقیقات صورت گرفته ضمن شناخت موانع موجود راهکارهایی از قبیل تدوین هدف و برنامه های راهبردی چگونگی توسعه بانکداری الکترونیک، تسهیل فرایند ارائه خدمات بانکی، توسعه خدمات کنونی بر پایه جلب اعتماد و اطمینان مشتری، ارتقای سطح توانمندی کارکنان و امنیت سیستم های موجود جهت بهبود وضعیت ارائه گردیده است(حمیدی زاده و همکاران،1386).
آقای پیمان نوری به عنوان مدیرعامل بانک رفاه طی مقاله ای ضمن بررسی مشکلات، موانع و چالش های پیش روی بانکداری الکترونیک بخش قابل توجهی از این چالش ها را مربوط به عوامل درونی و قابل کنترل در داخل کشور دانسته و لزوم تعریف دقیق نقشهای مورد انتظار هریک از دستگاه های مسئول، ایجاد زیرساخت های مخابراتی، تسهیل قوانین و مقررات، آموزش فرهنگی و رفع محدودیت هایی مانند عدم امکان تأسیس شرکت های زیرمجموعه جهت واگذاری امور بانکداری الکترونیک توسط بانکها را در بهبود وضعیت فعلی موردنظر قرار داده اند(نوری،1387).
دکتر محمد لگزیان نیز طی تحقیقی جهت شناسایی عوامل موثر بر پذیرش بانکداری الکترونیک توسط مشتریان، ساده سازی فرایند ارائه اینگونه خدمات توسط بانکها به نحوی که کاملاً واضح و قابل فهم برای مشتریان باشد و همچنین توجه ویژه به کارکنان بانک جهت آموزش و آمادگی لازم برای پاسخگویی ساده و قابل درک به مشتریان در کنار توسعه زیرساخت های مخابراتی، افزایش تعداد شعب 24 ساعته و ارائه اطلاعات کامل در وب سایتهای بانک را جهت گسترش و خدمات بانکداری الکترونیکی پیشنهاد نموده اند (لگزیان و همکاران،1389).
یکی دیگر از تحقیقات صورت گرفته در این زمینه توسط دکتر شهرام گیلانی نیا بوده است که ضمن بررسی رفتار مشتریان، پیشنهاداتی از قبیل دسترسی آسان به ابزارهای بانکداری الکترونیکی، برگزاری دوره های آموزشی برای مشتریان، امکان ارائه خدمات مسائل ارائه در شعب توسط بانکداری الکترونیکی، افزایش سرعت انجام معاملات از طریق سامانه های الکترونیکی و آگاه کردن مشتریان از مسایل امنیتی و استانداردهای رعایت شده از سوی بانک برای افزایش سطح آگاهی عمومی و بحث بیمه مالی در برابر سوءاستفاده های احتمالی را ذکر نموده اند(گیلانی نیا و همکاران،1386).
همچنین در پایان نامه ای که در سال 1387 در دانشگاه تربیت مدرس توسط آرزو پور میرزا در مقطع کارشناسی ارشد با عنوان «پذیرش بانکداری الکترونیک از سوی مشتریان “انجام گرفته، تفاوت های اساسی میان ویژگی های جمعیتی مشتریان و رفتار مشتریان مشاهده شده است. علاوه بر این باجه شعبه به عنوان یک کانال پرطرفدار و بعد از آن دستگاههای خودپرداز رتبه دوم را به خود اختصاص داده و تلفن بانک و ایمیل بانک کمترین موارد استفاده را داشته اند. نتایج بالا نشان داده است که جنبه های امنیتی و پایین بودن آگاهی درباره بانکداری الکترونیکی و دانش فنی مهم ترین و اساسی ترین موانع جهت پذیرش و توسعه بانکداری الکترونیکی می باشد (گیلانی نیا و همکاران،1388).
      با توجه به نمونه های ذکر شده و نگاهی گذرا به تحقیقات صورت گرفته می توان به این نتیجه رسید که عوامل فرهنگی، زیرساختی و امنیتی جزء مشترک همه آنها بوده است و اما نکته ای که می تواند جلب توجه کند وجود پیشنهادات عمومی و کلی و عدم ارائه یک مدل استراتژیک کاربردی در این تحقیقات می باشد.

 

1-4اهداف مشخص تحقیق

         برای اجرای این تحقیق 4 هدف اصلی موردنظر است و شامل:

1- بررسی وضعیت عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران.

2- بررسی وضعیت عوامل خارجی (فرصت ها و تهدید ها) بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران.

3- شناسایی و تحلیل استراتژی های ترجیحی جهت بهبود وضعیت بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران.

4- پیشنهاد توصیه های استراتژیک برای بهبود وضعیت بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران.

 1-4-1هدف کاربردی

با توجه به اینکه این پژوهش در شعب بانک مسکن استان مازندران صورت خواهد گرفت. نتایج حاصل از آن می تواند کمک شایانی جهت تدوین یک استراتژی مناسب برای توسعه و بهبود کیفی و کمی وضعیت بانکداری الکترونیک در شعب بانک مسکن استان مازندران گردد.

1-5 سولات تحقیق

1-5-1پرسش اصلی تحقیق (مسأله تحقیق)

– وضعیت بانکداری الکترونیک در شعب بانک مسکن استان مازندران چگونه است؟

1-5-2 سؤالات فرعی تحقیق

       سؤالات موردنظر جهت انجام این پژوهش تحت 3عنوان اصلی خواهد بود.

1- وضعیت عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و خارجی(فرصت و تهدید) بانکداری الکترونیکی در شعب بانک مسکن استان مازندران چگونه است؟

2- با ترکیب عوامل مربوط به وضعیت داخلی و خارجی، استراتژی های ترجیهی برای توسعه نظام بانکداری الکترونیک در بانک مسکن استان مازندران در کدام ناحیه قرار می گیرد؟

3- متناسب با داده های مربوط به تحلیل وضعیت و استراتژی ترجیحی مربوطه چه توصیه های استراتژیک را برای توسعه بانکداری الکترونیک در شعب بانک مسکن استان مازندران می توان پیشنهاد نمود؟

1-6 فرضیه‏های تحقیق

      در این پژوهش جهت دستیابی به نتایج کاملتر و عدم محدودیت در یک وضعیت خاص، فرضیه ای در نظر گرفته نشده و سعی می گردد با سؤال  روند پژوهش ادامه یابد.

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                  شماره صفحه

چکیده

1-1مقدمه. 2

1-2طرح مسئله. 3

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 3

4-1-اهداف مشخص پژوهش…. 4

5-1فرضیه های تحقیق.. 4

1-6تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش…. 5

1-6-1 تعاریف نظری: 5

1-6-2 تعریف عملیاتی.. 6

2-1مقدمه. 8

2-2- تحقیقات انجام شده در مورد اعتیاد و شخصیت… 9

2-2-1 تحقیقات داخلی.. 9

2-2-2 سابقه پژوهش در جهان. 13

2-3-مفهوم وابستگی به مواد (اعتیاد) 13

2-3-1 تعریف مفاهیم اساسی ملاک‌های وابستگی به مواد. 15

2-3-2سوء مصرف مواد. 15

2-3-3 مراحل وابستگی به مواد. 16

2-3-4 اختلالات وابسته به مواد به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از : 17

2-3-4-1 سوء استفاده از مواد. 17

2-3-5 انواع وابستگی به مواد. 17

2-3-5-1 وابستگی جسمانی.. 18

2-3-5-2 وابستگی روانی.. 18

2-3-6 طبقه بندی انواع مواد. 19

2-3-7 مواد افیونی.. 19

2-4 تعاریف و مفاهیم شخصیت… 26

2-5 رابطه شخصیت و اعتیاد. 27

2-5-1-دیدگاه کنبرگ: 29

2-6 اختلالات وابسته به مواد. 30

2-6-1 حشیش و اختلالات وابسته به آن. 30

2-6-3 مواد توهم زاLSD و اختلالات وابسته به آن. 31

2-6-5 نیکوتین و اختلالات وابسته به آن. 32

2-6-6 آمفتامین و اختلالات وابسته به آن. 32

2-6-7 اختلالات ناشی از مصرف بلندمدت مواد استنشاقی.. 33

2-6-8  اختلالات وابسته به داروهای رخوت زا، خواب آور و یا ضد اضطراب… 33

2-9 ویژگی‌های شخصیت در نظریه رابرت کلونینجر. 33

2-9-1 محتوای آزمون سرشت و منش ((TCI 36

2-9-2 ابعاد شخصیت از دیدگاه کلونینجر و تئوری وی در رابطه با مصرف مواد. 38

2-9-3 مدل عصب، روان دارو شناختی کلونینجر. 40

2-9-4 ویژگی های شخصیتی مرتبط با وابستگی به مواد. 40

2-9-5 کاربرد آزمون TCI 45

2-9-5-1 مطالعات ژنتیک…. 45

2-9-5-2 تعداد ابعاد شخصیت قابل انتقال از طریق وراثت… 46

2-10 اجتماع درمان مدار. 48

2-10-1 تعریف اجتماع درمانی (اجتماع درمان مدار ) 49

2-10-2 تاریخچه اجتماع درمان مدار. 49

 

2-10-3 اهداف اجتماع درمان مدار. 49

2-10-4 دیدگاه‌های TC.. 50

2-10-5 ساختار TC.. 51

2-10-5-1 نمونه ساختار سلسله مراتبی برنامه اجتماع درمان مدار در کشورهای دیگر. 52

2-10-5-2 نمودار ساختار سلسله‌مراتبی برنامه اجتماع درمان مدار در ایران. 53

2-10-6 مراحل برنامه. 54

2-10-7 مرحله درمان. 54

2-10-8 اختلال اعتیاد از دیدگاه TC.. 56

2-10-9 فرد معتاد از دیدگاه TC.. 57

2-10-11 زندگی درست از دیدگاه TC.. 58

2-10-12 بهبودی از دیدگاه TC.. 59

2-10-13 رویکرد TC.. 60

2-10-14 فرآیند درمان در TC.. 62

2-10-15 مراحل تغییر  در TC.. 63

2-10-16 مراحل پذیرش…. 66

2-10-17برنامه ارزیابی و تشخیص….. 67

2-10-18 نقش و عملکرد مددکار اجتماعی در TC.. 68

3-1مقدمه. 70

3-2روش پژوهش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 70

3-3جامعه آماری.. 71

3-4روش نمونه گیری: 71

3-5روش اجرا 71

3-6متغیرها 71

3-7ابزار پژوهش…. 71

3-8روش اجرا آزمون و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها: 77

3-9ملاحظات اخلاقی.. 78

4-1- مقدمه. 79

4-2-  آمار توصیفی.. 79

5-1 مقدمه. 89

5-2 بررسی فرضیه. 89

5-4محدودیت های پژوهش: 93

5-5پیشنهادات پژوهش: 93

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 95

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 98

پیوست ها

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                  شماره صفحه

جدول3-1: محاسبات موروثی بودن حوادث سرشتی در 2680 دوقلوی استرالیایی…………………………………………… 46

جدول 4-1: هم‌بستگی‌های دوقلوها در نمرات معیارهای شخصیتی TPQ در نمونه ویرجینیا (استالینگز ، 1994)…… 47

جدول5-1: همبستگی های (100×) ژنتیکی و همپراشی های ژنتیکی که از نظر فنوتایپی در ابعاد سرشتی TPQ در نمونه دوقلوهای ویرجینیا معیار شده اند (استالینگز ، 1994)……………………………………………………………………………………………………… 48

جدول 6-1: ساختار سلسله مراتبی TC…………………………………………………………………………………………………………… 52

جدول7-1…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

جدول 8-4: میانگین دامنه تغییرات، انحراف معیار، مقادیر t و سطح معنی داری سن آزمودنی ها به تفکیک جنس و شهر    77

جدول 4-1- سن پاسخ دهندگان……………………………………………………………………………………………………………………. 79

جدول 4-2- میانگین (انحراف معیار) رگه های شخصیت بر اساس آزمون TCI در گروههای سنی در نمونه جامعه… 80

جدول 4-3- همبستگی های (سطح معنی داری) مقیاس های سرشت و منش در TCI…………………………………….. 80

جدول 4-4- مقادیر ویژه………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

جدول 4-5- نتایج چرخش واریماکس عامل ها…………………………………………………………………………………………….. 83

جدول 4-6- نتایج آزمون مقایسه میانگین مقیاس های هفتگانه در دو گروه درحال بهبود و بهبودیافته…………….. 84

جدول 4-7- نتایج آزمون مقایسه میانگین سرشت و منش در دو گروه درحال بهبود و بهبودیافته……………………. 85

جدول4-8 :بررسی معنی داری مسیر جهت آزمون فرضیه ……………………………………………………………………………… 87

جدول4-9 :بررسی بار عاملی رگه ها……………………………………………………………………………………………………………… 87

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                  شماره صفحه

نمودار 4-1…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 82

نمودار4-2 :نمودار ضرایب مسیر دو گروه…………………………………………………………………………………………………….. 86

 

چکیده:

طرح مسئله : شناسایی عوامل شخصیتی و گرایش به مواد مخدر ، به تشخیص و درمان هر چه بهتر اعتیاد کمک کرده و با ارائه به موقع خدمات مشاوره ای و روان شناختی می توان از اعتیاد افراد مستعد تا حدودی پیشگیری کرد.

لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی بهبود یافتگان ( گروه یاور) و بهبود نایافتگان ( گروه در حال بهبود ) اعتیاد است.

روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات علی مقایسه ای است. در این پژوهش 55 نفر از معتادان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند که 35 نفر بهبود یافتگان ( گروه یاور ) و 20 نفر گروه بهبود نایافته (در حال بهبود) را تشکیل می دهد، اطلاعات به روش تحلیل مولفه های اصلی و تی تست مستقل و استفاده از پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر گردآوری شد و داده ها به کمک روش های آمای تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از آزمون T-TEST و عامل فاکتوری و آزمون T دو نمونه بدست آمد. یافته ها : نتایج پژوهش فوق نشان داد با توجه به اینکه P =0/05 و مقدار آماره T بیشتر از 96/1 می باشد وجود رابطه معنی داری بین رگه های شخصیت بهبود یافتگان و بهبود نایافتگان تایید می شود به علاوه بررسی بار عاملی رگه ها نشان داد که بیشترین تاثیر در بهبود یافتگی و ترک اعتیاد را به ترتیب رگه های پشتکار پاداش وابستگی، همکاری، خود راهبری دارند.

نتیجه گیری : با توجه به یافته های پژوهش برخی از ابعاد شخصیت در بهبود یافتگی یا بهبود نایافتگی موثر است و تعداد کمی از گروه در حال بهبود می توانند به مرحله یافتگی و ترک اعتیاد برسند.

 

کلید واژه ها : رگه های شخصیتی ، اعتیاد ، سرشت و منش ، بهبود یافتگان ، بهبود نایافتگان

 

 

فصل اول:  کلیات پژوهش

1-1مقدمه
سوء مصرف مواد یکی از مشکلات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی مهم در بیشترکشورهاست.تحقیقات نشان می دهد که اعتیاد به مواد مخدر چند وجهی یا چند عاملی است و عوامل مختلف روانی، اجتماعی، فرهنگی و ژنتیکی در این زمینه دخیل است (کاپلان، سادوک، 2003).

سوء مصرف مواد همواره مشکلات متعددی را در گستره ی زندگی بشر به همراه داشته است ، از جمله افت سلامت عمومی ، افزایش مرگ ومیر ، آسیب های خانوادگی و اجتماعی ، از دست رفتن فرصت های آموزشی و شغلی ، افزایش نرخ درگیری با سیستم قضایی ، ایجاد چرخه ی مصرف مواد ، تداوم آسیب و بازیابی آن در نسل های بعدی .

ویژگی های شخصیتی از عوامل مهم سبب شناختی در گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر و فعالیتهای جنسی ناایمن به شمار می روند (اولادی، نویدیان، فارسانی 1391).

از دیدگاه روان شناختی افراد سوء مصرف کننده مواد یک ویژگی شخصیتی آسیب پذیر دارند (بوند،2005).

لذا مشکل معتادان تنها مواد مخدر نیست، بلکه در اصل رابطه متقابل شخصیت و اعتیاد مطرح است (کتابی، ماهر، برجتعلی،1384).

و ساختمان شخصیتی برخی از افراد برای پذیرش اعتیاد مستعدتر از دیگران است (گرگانی،1990).

باورها و نگرش های افراد درباره ی مواد و پیامدهای مثبت و منفی مصرف آن ، در گرایش به مواد تاثیر دارد.

به عنوان مثال در صورتی که خود فرد نسبت به مواد ، نگرش مثبتی نداشته باشد و آن را راهگشای مشکلات خود تلقی نکند،احتمال کمتری وجود دارد که فرد اقدام به مصرف مواد کند، و یا در صورتی که فرد از اعتماد به نفس کافی برخوردار نباشد و در مقابل فشار همسالان که یکی از عوامل مصرف مواد محسوب می شوند، تسلیم نشود.

نتایج پژوهش محققین نشان داد که میان عوامل شخصیتی و گرایش به مصرف مواد ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد (آدروم، نیک منش، بخشانی،2010).

1-2طرح مسئله
 مسئله مورد تحقیق، رگه های خاص شخصیتی است که می توانند نقش به سزایی در بروز اختلالهای رفتاری و از جمله رفتارهای اعتیادگونه و وابستگی به مواد مخدر و مشروبات الکلی ایفاء کنند. البته ضمن به چالش کشاندن این نقش، ما سعی داریم تحقیق را متمرکز بر وابستگی به مواد مخدر کنیم. پژوهشگران از دیرباز دنبال ارتباط رفتارهای ناسازگارانه و رگه های شخصیت بوده اند.

آیزنک و گاد جانسون[1] (1989) با پژوهشی نشان دادند که تیپ شخصیتی روان گسسته گرایی (شامل رگه های پرخاشگری، سرد خویی، خودمحوری، تکانشی،…) با رفتارهای بزهکارانه و ضد اجتماعی مرتبط هستند و حتی در بزرگسالی مؤلفه قوی برای وابستگی به الکل، سیگار و مواد مخدر می باشند. و به نظر آیزنگ (1997)، مهمترین تیپ یا عامل شخصیتی برای تبیین اعتیاد است.

در تحقیقات دیگر ویلس و همکاران[2] (1994) و ماس و ترامبلی[3] (1997)، رگه سرشتی هیجان جویی که شبیه نوجویی در نظریه کلونینجر است، را مرتبط با رفتارهای ضد اجتماعی و نیز بطور وسیع به کاربرد مواد روانگردان می دانند. که البته طبق نظر کلونینجر (1988)، مجموعه رگه های شخصیتی مربوط به سرشت چون تنوع طلبی، وابستگی به پاداش و… پیش بینی کننده خوبی برای سوء مصرف یا وابستگی به الکل می باشند.

و در نهایت می توان به تحقیق میلر[4] و همکاران (2003) اشاره کنیم که رگه های شخصیتی خوش مشربی در بُعد منفی (سرد مزاجی عاطفی، بی اعتمادی، سنگدلی و پرخاشگری)، بطور معناداری در بروز پرخاشگری و پایداری اختلال رفتاری در نوجوانان تاثیر می گذارند. و این رگه ها در سنین بزرگسالی قویاً با بروز شخصیت ضد اجتماعی و اعتیاد مرتبط هستند.

از مجموع رگه های شخصیتی ذکر شده در تحقیقات فوق، می توان نتیجه گرفت که برخی رگه های شخصیتی در رفتارهای ناسازگارانه و از جمله اعتیاد، مؤثر هستند.

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
مصرف مواد مخدر یکی از خطرناک ترین پدیده های جوامع انسانی در عصر حاضر به شمار می رود. امروزه وسعت اعتیاد بر جهان گسترش یافته، که به شکل بیماری مزمن و اجتماعی در آمده و باعث به خطر افتادن امنیت اجتماعی شده است.

در ایران طی 30 سال گذشته، اعتیاد رشد سالانه 8 درصدی داشته است. این معضل بیشتر از آن جهت اهمیت پیدا می کند که یکی از حادترین مسائل نسل جوان است و به دنبال آن منجر به زوال شخصیت و نیروی جسمانی افراد شده و به خروج جوانان از صحنه های فعال زندگی می انجامد (مرکز مطالعات ملی اعتیاد، 2001).

بدینوسیله استخراج برخی رگه های شخصیتی بوسیله آزمون کلونینجر در تحقیقمان (همچنانکه در بیان مسئله برخی از رگه ها را به اختصار بیان کردیم)، به موسسات آموزشی و تربیتی کودکان و نوجوانان، و حتی بزرگسالان (مراکز ترک اعتیاد و یا زندانها) نیمرخ پیش بینی کننده رفتارهای ناسازگارانه خوبی ارائه خواهد داد. که از جمله این رفتارها، اعتیاد به مواد مخدر است. این نیمرخ می تواند در جهت پیشگیری مورد استفاده قرار گیرد، خصوصاً با این آمار رو به افزایش اعتیاد در کشور ما.

کلونینجر تلاش کرده است با نگاه و تاکید بر پارامترهای زیست شناختی، یک چارچوب نظری محکم را در دو زمینه ی سرشت و منش پدید آورد. و همچنین در چاپ ششم کتاب روانپزشکی (سادوک و سادوک، 2000) این پرسشنامه مورد توجه قرار گرفت. با کاربرد این پرسشنامه می تواند یکی از مشکلات بالینی روان پزشکی در ایران یعنی سنجش شخصیتی را تا حدودی حل کند(کاویانی و پور ناصح، 384).

دلیل انتخاب آزمون سرشت و منش TCI، تحلیل دو عامل سرشتی و ومحیطی فرد، که او را به سرنوشت اعتیاد کشانده است و تاثیر همین دو عامل و شدت کمبودهای ذاتی و محیطی (والدین و محیط زندگی) که در گذشته فرد تحول یافته، و در مرکز اجتماع محور TC فرد را بیشتر در ترک اعتیاد یاری کرده است.

4-1-اهداف مشخص پژوهش
اهداف پژوهش:

1-از جهت تشخیصی: با اجرای آزمون شخصیت کلونینجر قادر خواهیم بود رگه های شخصیتی که با اعتیاد ارتباط دارند را شناسایی کنیم و افرادی را جذب کنیم که احتمال لغزش و خطای کمتری دارند. این هدف ما را درمشاهده افرادیکه میتوانند اعتیادشان راترک کنند و احتمال ناهماهنگیشان بامرکز TC کمتراست، یاری می دهد.

2- از جهت پیشگیری: ارائه طرح جامع صفات و حالات شخصیتی که می توانند میزان آسیب پذیری فرد (خصوصاً از سنین نوجوانی و ابتدای بزرگسالی) را نسبت به رفتارهای ناسازگارانه و خصوصاً اعتیاد مشخص کنند.

5-1فرضیه های تحقیق
فرضیه تحقیق:

1- گروه خاصی از معتادین، تحت تاثیر رگه های شخصیتیشان قادر خواهند بود به بهبودی پایدار برسند.

1-6تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش
1-6-1 تعاریف نظری:
متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش بر اساس مستقل یا وابسته بودنشان، مورد ارزیابی قرار می گیرند. ما قصد داریم با وجود رگه های شخصیتی منش و سرشت (متغیرهای مستقل)، به پیش بینی بهبود یا عدم بهبود رفتار اعتیاد به مواد مخدر (متغیر وابسته: در دو گروه در حال بهبود و بهبود یافته) دست بزنیم.

متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش به عبارت زیر میباشد:

.رگه های شخصیت که شامل نوجویی، آسیب گریز، پاداش وابستگی و پشتکار، خود راهبری و همکاری، خود فراوری می باشد.

 

چهار بعد مزاج به شرح ذیل می باشد:

1- نوجویی: فعال سازی رفتاری عبارت است از فراخوانی رفتار در پاسخ به محرکها و پدیده های نو و جدید(اخذ پاداش یا رهایی از تنبیه).

2- آسیب گریزی: بازداری رفتار در پاسخ به محرک های تنبیه و یا فقدان پاداش انجام می شود.

3- پاداش وابستگی:رفتاری که در گذشته تقویت دریافت کرده است،حتی در شرایطی که تقویت ادامه ندارد باز هم تکرار می شود(یعنی تداوم رفتار بعد از مدتی که پاداش قطع می شود).

4- پشتکار: نشانه های تنبیه متناوب به نشانه های پاداش احتمالی منجر می شود و انتظار می رود که فرد در امور تداوم داشته باشد.

سه بعد منش به شرح ذیل می باشد:

1-خودراهبری: برداشت از خود به عنوان یک فرد مستقل با ویژگی هایی مانند:خود متکی،دارای اعتماد به نفس،آگاه از نگرش دیگران،هدفمند،آمادگی برای مقابله با شرایط سخت.

2-  همکاری: پنداشت از خود به عنوان بخشی از جوامع بشری که دارای ویژگی هایی مانند:دلسوز و حمایت کننده،صبور و صمیمی ،حس اجتماعی،یاری رسان،بی ریا و با وجدان،گرایش به امور خیریه و ….

3-خود فراوری: بر پایه مفهوم از خویشتن به عنوان بخشی از جهان و منابع اطراف آن.

در نظریه کلونینجر سرشت به پاسخ های هیجانی خودکار باز می گردد و تا حدودی جنبه ی وراثتی دارد و در سراسر زندگی استوار می ماند،از نظر ژنتیک همگن و از یکدیگر

 

بیان مسئله:

برنامه های دولتی ، مهم ترین مولفه نظام آموزش عالی هر کشوری محسوب می شوند. میزان توانایی استید در امر تدریس ارتباط معنی داری با میزان آگاهی آنان از امور برنامه ریزی درسی دارد. به همین دلیل فرایند تدوین این برنامه ها و به ویژه شرکای اصلی که باید در تدوین آن مشارکت داشته باشند ، طیف وسیعی از ادبیات برنامه ریزی درسی را به خود اختصاص می دهد. توجه به لزوم برنامه ریزی درسی و دقت در اجزاء تشکیل دهنده آن به به عنوان یک سیستم و مجموعه نشانگر حساسی از سازمان فکری و روند آموزشی اساتید می باشد و اصطلاح برنامه درسی به منظورهای گوناگون به کار برده شده است از جمله به عنوان برنامه ای برای یک موضوع درسی خاص در یک پایه تحصیلی مشخص،در طول یک دوره تحصیلی یا به عنوان برنامه موضوع های مختلف درسی در طول یک دوره تحصیلی ، با این وجود در بسیاری از موارد برنامه درسی گسترش یافته است ، تا آنجا که برنامه تفضیلی کلیه فعالیتهای یادگیری یادگیرنده ، انواع وسایل آموزشی ، پیشنهاداتی در مورد راهبردهای یاددهی-یادگیری و شرایط اجرای برنامه را شامل شده است.(حکیمی،1378،ص68)

هیچ فعالیتی در آموزش و پرورش انجام نمی شود مگر اینکه هدفمند باشد «شوال من باید بکوشم که دانش آموزان به چه دست یابند؟ ظاهراً به نظر می رسد که سوالی کاملاً آسان می باشد. با این حال اغلب موجب بعضی مشکلات می شود . این پرسشی است که به نظر می رسد بعضی معلمان هرگز از خودشان نمی پرسند. دانشجو معلمان دانشکده های علوم تربیتی آن موقعی که می خواهند به تمرین آموزگاری بپردازند اغلب از خود یا معلمانشان می پرسند « چه چیزی را باید تدریس کنم؟» چه روشهای به کار ببرم؟ ولی به ندرت میپرسند که « من باید بکوشم تادانش آموز به چه چیزی دست یابند؟ دذرست است که در بعضی جاها در یادداشتهای آمادگی شان معمولاً اظهار کوتاهی در مورد هدف دیده می شود ولی این اغلب بر حسب محتوایی که باید یاد گرفته شود ، یا مهارتی است که باید به دست آید بیان می گردد. این آرمانها و هدفهای آموزش و پرورش ، معیارهایی هستند برای انتخاب دروس ، محتوای آنها ، تنظیم روهشای آموزش ، تهیه آزمون و وسایل ارزشیابی، در حقیقت کلیه قسمتهای مختلف برنامه درسی ، وسایل رسیدن به مقاصد آموزش آموزش و پرورش هستند.(ملکی ، 1386 ، ص 22).

از این رو برای مطالعه برنامه درسی به طور منظم و آگاهانه ، باید اطمینان حاصل شود که هدفهای آموزش و پرورش تعیین و مشحص شده است.معلمان باید بداند که انتخاب برنامه درسی امری مهم در تدریس به مشار می آید. زیرا یکی از مهمترین عوامل در پیشرفت دانش آموزان انتخاب برنامه تحصیلی درست است . برنامه درسی تأثیر بس شگرف بر میزان یادگیری و پیشرفت ، در مدارس و بالابردن کیفیت تدریس در معلمان را دارد.(همان منبع،ص 23).

و اما سوالی که در این تحقیق می خواهیم به آن پاسخگو باشیم بررسی تأثیر برنامه درسی.

 

اهیمت و ضرورت تحقیق:

اثر بخشترین زمان در برنامه ریزی درسی وقتی است که (نیازی) برای برآوردن وجود دارد. روشن است که هر برنامه ریزی برای رفع نیازها صورت می گیرد. نیازها صورتهای گوناگونی دارند. برخی از آنها فوریند و برخی دیگر نیستند.نیازهایی را که معلمان برای برآوردن آنها برنامه ریزی می کنند. نیازهایی هستند که باید بصورت روزانه برآورده شوند. برای مثال دانش آموزان دوره ابتدایی ، مطابق جدول زمانی که برای درس علوم در نظر گرفته می شود ، باید در هر جلسه درس برای رفع نیازهایی تلاش کنند. به سخن ساده تر در قالب نیازهای مشخص ، اهدافی در نظر گرفته می شود همچنین در قالب کتابهای درسی اهدافی مطرح شده است که دانش آموزان در هر جلسه یا در چند جلسه به برخی از آنها دست می یابند و بدین ترتیب در پایان دوره ، پاره ای از این نیازها برآورده می شود.(اینترنت 2).

افزون بر وجود نیازهای برنامه ریزی درسی الزامی است کسانی که به امر برنامه ریزی اقدام می کنند مهارت مورد نیاز را کسب کرده باشند. نتیجه برنامه ریزی توسط شخص غیر ماهر چندان امیدوار کننده نیست. کسب مهارت برنامه ریزی درسی از طریق انواع کارآموزی ها در محیط های گوناگون میسر است. بعلاوه بر دو اصلی که پیشتر اشاره شد، برنامه ریزی درسی باید به مبانی روان شناسی یادگیری ، جامعه شناسی و فلسفه مسلط بر اجتماع ، آگاهی کامل داشته باشد. بدون چنین پیش نیازی برنامه درسی ارزش اجرایی نمی یابد . الزامی است کسانی که مسئولیت برنامه ریزی درسی را می پذیرند ، در زمینه ها اشاره شده مطالعاتی داشته باشند.(همان منبع).

پژوهش در این زمینه لازم است زیرا : برنامه درسی به فرآیند آموزش نظم می بخشد و روند کار را معین می سازد . پژوهش در این زمینه لازم است زیرا دیده می شود که در بیشتر محیط های آموزشی   و پرورشی مسولیت فراهم کردن دورهای آموزش به متخحصصان واگذار می شود. گفتنی است که متخصص بودن در یک موضوع نیازمند رعایت چهارچوب ویژه برنامه ریزی درسی است. تهیه برنامه درسی برنامه ریزان درسی را در رسیدن به اهداف مورد نظر یاری می کند. برنامه ریزی درسی بر ای آموزش گروه یا جمعیتی از فراگگیرندگان ، نیازمند اطلاعات گوناگونی است.پس عدم اجرای چنین تحقیقاتی می تواند ما را از دست چنین اطلاعاتی محروم کند.منابع انسانی کلید توسعه هر جامعه ای به شمار می ایند هر اندازه برنامه ریزی برای آموزش نظام دارتر باشد بهره برداری از پتانسیل نیروی انسانی بهتر خواهد بود پس عدم اجرای این پژ وهش ها باعث می شود دست اندر کاران آموزش نتوانند به صورت کامل از پتانسیل نیروی انسانی استفاده کنند. برنامه ریزی درسی که تمهید و ابزاری برای تدوین نظام برنامه درسی است ، به متخصصان نظام آموزش در پرورش نیروی انسانی کارآمد کمک کند.برنامه های درسی نظام دار آموزش و پرورش به دست اندر کاران کمک می کند تا بتوانند ضمن ارزشیابی و نظارت کافی به جریان اجرای برنامه های آموزش در حفظ و اصلاح و پرورش آن بکوشند.

 

اهداف پژوهش :

هدف کلی : بررسی و مقایسه تاثیر طرح برنامه ریزی درسی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 90-89

اهداف جزئی :

1 – تعیین رابطه بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در پسران.

2 – تعیین رابطه بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در دختران

3 – تعیین رابطه بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی در دختران

4 – تعیین رابطه بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی درپسران

5 – تعیین رابطه بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در دختران

6 – تعیین رابطه بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در پسران

7 – تعیین رابطه بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در دختران

8 – تعیین رابطه بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در پسران

9 – تعیین رابطه بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در دختران

10 – تعیین رابطه بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در پسران

11 – پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر بیشتر از پسران است .

 

سوالات پژوهش :

1 – آیا بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد .؟

2 – آیا بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد ؟

3 – آیا بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد . ؟

4 – آیا بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی درپسران رابطه معناداری وجود دارد .؟

5 – آیا بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد .؟

6 – آیا بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد؟

7 – آیا بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد؟

8 – آیا بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد؟

9 – آیا بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد؟

10 – آیا بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد؟

11 – آیا پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر بیشتر از پسران است؟

 

فرضیات پژوهش :

1 – بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد .

2 – بین برنامه ریزی آشکارو پیشرفت تحصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد

3 – بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد .

4 – بین برنامه درسی پنهان ( غیر رسمی ) و پیشرفت تخصیلی درپسران رابطه معناداری وجود دارد .

5 – بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد .

6 – بین برنامه درسی موضوع محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد

7 – بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد

8 – بین برنامه درسی دانش آموز محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد

9 – بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در دختران رابطه معناداری وجود دارد

10 – بین برنامه درسی جامعه محور و پیشرفت تخصیلی در پسران رابطه معناداری وجود دارد

11 – پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر بیشتر از پسران است .

 

متغیر ها :

تعریف متغیر : متغیر یك مفهوم است كه بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می‌شود . ( دلاور ، 1381 ،ص 35 ) .

تعریف متغیر مستقل : به متغیری گفته می شود كه از طریق آن متغیر وابسته تبین یا پیش بینی می‌شود به این متغیر محرك یا درون داد گفته می شود . ( همان منبع ، ص 35 ) .

متغیر مستقل : برنامه ریزی درسی

تعریف متغیر وابسته : متغیر وابسته پاسخ ، برون داد یا ملاك است و عبارت است از وجهی یا جنبه ای از رفتار ارگانیزم كه تحریك شده است . ( همان منبع ، ص 36 ) .

متغیر وابسته : پیشرفت تحصیلی

تعریف متغیر كنترل : متغیری كه تأثیر آن باید خنثی یا حذف شود .( سیف ، 1386، ص 25 ) .

متغیر كنترل : مقطع تحصیلی

1-6- واژه ها و مفاهیم 5

فصل دوم: مبـانـی نظـری تحـقیـق

2-1- پیشینه تحقیق. 9

2-2- مفهوم گردشگری 10

2-3- انواع گردشگری 12

2-3-1- گردشگری تفریحی. 12

2-3-2- گردشگری تجاری. 12

2-3-3-  گردشگری فرهنگی. 13

2-3- 4- گردشگری روستایی. 13

2-3-5-  گردشگری سلامت.. 14

2-4- مفهوم گردشگری فرهنگی. 14

2-5- جاذبه های گردشگری فرهنگی. 15

2-5-1- صنایع دستی. 16

2-5-2- غذا 17

2-5-3- آداب و رسوم 19

2-5-4- نوروز. 19

2-5-5- آیین های سنتی. 20

2-5-6- لباس.. 21

2-5-7- موسیقی. 23

2-6- برنامه ریزی گردشگری فرهنگی. 24

فصـل سـوم: معـرفـی محـدوده مطـالعـاتـی

1-6- روش تحقیق و مراحل آن. 4

1-6- 1- روش تحقیق. 5

1-6- 2- روش گردآوری اطلاعات.. 5

1-6- 3- ابزار گردآوری اطلاعات.. 5

1-7- محدوده مطالعاتی. 5

1-8- جامعه آماری و حجم نمونه 5

3-1- ویژگی های محیطی. 28

3-1- 1- موقعیت جغرافیایی. 28

3-1- 2- توپوگرافی. 28

3-1-3- آب و هوا 31

3-2- ویژگی های جمعیتی. 33

3-3- ویژگی های اقتصادی. 34

فصل چهارم : راهکارهای گسترش گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن

4-1- گردشگری در شهرستان فومن. 38

4-1-1- جاذبه‎های گردشگری شهرستان فومن. 38

4-1-2- زیر ساخت ها و خدمات گردشگری در شهرستان فومن. 40

نمودار شماره 4-2- مدت اقامت گردشگران در شهرستان فومن. 43

نمودار شماره 4-3- میزان آشنایی گردشگران با جاذبه های گردشگری شهرستان فومن. 44

نمودار شماره 4-4- انگیزه ی سفر گردشگران به شهرستان فومن. 45

4-2- گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن. 49

4-2- 1- جاذبه های گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن. 49

4-2- 2- توان ها و قابلیت  های گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن. 68

4-2- 2- تنگناها و محدودیت های گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن. 69

4-3- برنامه ریزی گردشگری فرهنگی. 71

4-3-1- راه کارهای حفظ و احیای جاذبه ها 71

4-3-2- راه کارهای ایجاد زیر ساخت ها و خدمات گردشگری. 71

4-3-3- راه کارهای معرفی جاذبه ها 72

4-3-4- راه کار برای بازدید گردشگران از جاذبه های فرهنگی. 75

 

فصل پنجم : بـرآیـنـد پـژوهـش

 

5-1- جمع بندی.. 77

5-2- آزمون فرضیه ها 78

5-3- پیشنهادات.. 81

5-3- فهرست منابع. 85

5-3- پیوست.. 88

5-3- چکیده انگلیسی 92

 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
فهـرسـت جـدول هـا

صفحـه
عنـوان
31
جدول شماره 3-1- بارندگی در ایستگاه قلعه رودخان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
جدول 3-2-  متوسط دما ماهیانه ایستگاه قلعه رودخان  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
جدول 3-3 -میانگین رطوبت نسبی در ایستگاه قلعه رودخان  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
جدول3-4 -توزیع جمعیت روستایی براساس محیط جغرافیایی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
جدول 4-1 جاذبه های گردشگری شهرستان فومن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
40
جدول 4-2- واحدهای اقامتی گردشگری در شهرستان فومن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
جدول 4-3-میزان رضایت از زیر ساخت ها و خدمات گردشگری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
جدول4-4 -مبدا گردشگران ورودی به شهرستان فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
جدول4-5- مدت اقامت گردشگران در شهرستان فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
جدول4-6 -میزان آشنایی گردشگران با جاذبه های گردشگری در شهرستان فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
جدول 4-7-انگیزه ی سفر گردشگران به شهرستان فومن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
جدول 4-8 -محل اقامت گردشگران در شهرستان فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
جدول4-9- عمده ترین مشکلات اقامتگاه از دید گردشگران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
جدول4-10 -میزان رضایت گردشگران از واحدهای اقامتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . .
48
جدول 4-11 -نحوه آشنایی گردشگران با جاذبه های گردشگری فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
جدول4-12 -میزان تمایل گردشگران به بازدید از جاذبه های مختلف . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
71
جدول 4-13 –میزان مناسب بودن خدمات  گردشگری  از دیدگاه گردشگران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
جدول 4-14- میزان مناسب بودن تبلیغات برای معرفی جاذبه های گردشگری  فرهنگی فومن. . . . . . . . . . . . . . . . .
75
جدول 4-15 میزان شرکت  در جشنواره های گردشگری فومن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
79
جدول5-1- میزان تمایل گردشگران به بازدید از جاذبه های مختلف. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
جدول 4-3- میزان رضایت گردشگران از واحدهای اقامتی و پذیرایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
 
 
 
فهـرسـت نمـودارهـا

صفحـه
عنـوان
31
نمودار3-1- بارندگی در ایستگاه قلعه رودخان  . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . .
        32         
نمودار3-2 -میزان دما در ایستگاه قلعه رودخان . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .
42
نمودار4-1 میزان سفر گردشگران به شهرستان فومن. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . .
43
نمودار 4-2 – مدت اقامت گردشگران در شهرستان فومن. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . .
44
نمودار4-3-میزان اشنایی گردشگران با جاذبه های گردشگری شهرستان فومن. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
نمودار4-4 انگیزه سفر گردشگران به شهرستان فومن. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . .
45
نمودار4-5-محل اقامت گردشگران در شهرستان فومن . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .
47
نمودار4-6  -عمده ترین  مشکلات اقامتگاه  از دید گردشگران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .
47
نمودار 4-7-میزان رضایت گردشگران از واحدهای اقامتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
نمودار 4-8- نحوه آشنایی  گردشگران با جاذبه های گردشگری فومن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .
74
نمودار 4-9- میزان منا سب  بودن تبلیغات برای معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان فومن. . . . . . . . . . . .
76
نمودار4-10- میزان شرکت در جشنواره های گردشگری فومن. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

فهـرسـت نـقشـه هـا

صفحـه
عنـوان
 
نقشه‌ی شماره‌ی یک- موقعیت شهرستان فومن  . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
نقشه شماره دو- توپوگرافی شهرستان فومن  . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

فهـرسـت عکـس هـا

صفحـه
عنـوان
50
عکس 4-1 – معماری ماسوله  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
عکس 4-2- گره چینی از صنایع دستی ماسوله. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
عکس 4-3- موزه حیات وحش ماسوله. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
عکس 4-4- چموش دوزی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
عکس 4-5 -عروسک کاموایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
عکس 4-6 – جوراب بافی در شهرک تاریخی ماسوله. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
عکس 4-7- لباس محلی ماسوله. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
عکس 4-8- حصیر بافی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .
56
عکس 4-9 – نمد مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 59
عکس 4-10- مجسمه اناهیتا . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده
فعالیت جهانگردی  به عنوا ن متنوع ترین و بزرگترین فعالیت در دنیا به حساب می اید. و یکی از منابع درامد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست و در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان رشد بخش اصلی تجاری دنیا است. به همین علت مورد توجه بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان قرار دارد. بسیاری از کشورها این فعالیت را به عنوان منبع اصلی رشد بخش خصوصی و درآمد و اشتغال زایی و توسعه ساختارهای زیر بنایی می دانند.

تحقیق فوق پژوهشی در راستای شناسایی، تحلیل و برنامه ریزی گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن می باشد. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده است. جامعه آماری تحقیقی گردشگران و مسئو لین و کارشناسان بوده اند که تعداد 300 پرسشنامه از گردشگران به صورت تصادفی در مقصدهای گردشگری تکمیل شده و با مسئولین و کارشناسان مصاحبه شده است. در این پژوهش ضمن بررسی گردشگری در فومن، گردشگری فرهنگی و جاذبه های آن بررسی شد و با توجه به جاذبه ها قابلیت ها و تنگناها مورد توجه قرار گرفت و نتیجه به دست آمد که شهرستان فومن شرایط لازم را برای رونق گردشگری فرهنگی دارد. جاذبه های گردشگری فرهنگی این شهرستان شامل آثار تاریخی مثل ماسوله و قلعه رودخان، آداب و رسوم، صنایع دستی، غذا، مراسم و همچنین مجسمه ها است که بر اساس آنها می توان گردشگری را رونق داد ولی لازم است که این جاذبه ها حفظ و همچنین به گردشگران معرفی شوند و همچنین برای بازدید از این جاذبه ها برنامه ریزی شود که می تواند هم به صورت گردشگری انفرادی و هم در برخی موارد به صورت تور باشد.

واژگان کلیدی: شهرستان فومن، گردشگری فرهنگی، برنامه ریزی، قلعه رودخان، ماسوله، صنایع دستی، شهر مجسمه ها

 

 

 

 

 

 

 

 

فصـل اول

کـلیـات تـحـقیـق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه
دنیای ما، دنیایی، پر از جاذبه ها و شگفتی هاست.کشورهای مختلف با فرهنگ های متفاوت، با طبیعت رنگارنگ و متنوع با آداب و رسوم و ابنیه گوناگون، با شهرهای بزرگ و کوچک،مردمان دیگر کشورها را به میهمانی خود فرا می خوانند و این آغازی بر گردشگری است.  گردشگری، پدیده ای با قدمت زیاد است، اما امروزه اشکال آن دستخوش تغییرات و تغییر فراوانی شده و به صورت سیستماتیک و همراه با قوانین خاص خود شکل گرفته است. صنعتی که پس از الکترونیک و خودرو سازی سومین صنعت درآمد زای دنیا محسوب می شود و تمامی کشورهای توسعه یافته و یا آن دسته که تمایل زیادی جهت فراهم اوردن زمینه ای برای کشور خود دارند تلاش روز افزونی جهت بالا بردن و جلوه بخشی هر چه بیشتر به مواهب طبیعی، فرهنگی و تاریخی مملکت خود دارند و بهره وری تفرجی همراه با حفظ منابع در انها مورد نظر است.

گردشگری به توسعه فرهنگی و سیاسی، اقتصادی یاری می دهد و موجب اشتغال زایی و درآمد زایی است. صلح ودوستی بین کشورها را فراهم می سازد و موجب بالا رفتن سطح دانش و آگاهی انسان است.آنچه در توسعه گردشگری در کشور ما در رابطه با جاذبه های گردشگری اعم ازمذهبی، فرهنگی، تاریخی و نظایر آن حائز اهمیت است، آماده سازی برای استفاده گردشگرو بازدید از آن است. چنین امکانات و تسهیلاتی زمانی فراهم می شود که خدمات جنبی و زمینه ساز فعالیت های گردشگری فراهم گردد این گونه خدمات شامل: تاسیسات پذیرایی، اقامتی و راهای دسترسی به جاذبه های گردشگری است.

اما برای توسعه گردشگری مهمترین عامل جاذبه ها هستند که انواع گردشگری بر اساس آن ها شکل می گیرد که ممکن است از انواع جاذبه های طبیعی و انسانی با شاخه های

فهرست مطالب
عنوان                                                                               صفحه

فصل اول- مقدمه و کلیات.. 1

1-1- مقدمه. 1

1-2- کلیات.. 6

1-2-1- ساختار. 6

1-2-2- ویژگی­های ساختاری.. 7

1-2-3- ویژگی­های عمومی بلوط ایرانی.. 8

1-2-3-1- گسترشگاه گونه بلوط ایرانی.. 8

1-2-3-2- ویژگی­های اکولوژیک بلوط ایرانی.. 9

1-2-3-3- ویژگی­های جنگل­شناسی بلوط ایرانی.. 9

1-2-4- مصارف و کاربردهای بلوط ایرانی: 11

1-2-5- عوامل تخریب در جنگل­های زاگرس… 12

1-2-6- خاک.. 12

1-2-6-1- خصوصیات فیزیکی خاک.. 13

1-2-6-2- خصوصیات شیمیایی خاک.. 14

1-2-6-2-1- pH.. 14

1-2-6-2-2- پتاسیم. 15

1-2-6-2-3- سدیم خاک.. 15

1-2-6-2-4-EC.. 15

1-2-6-2-5- آهک… 16

1-2-6-2-6- ماده آلی.. 16

1-2-6-2-6- فسفر. 16

1-2-7- تنوع زیستی.. 17

1-2-7-1- شاخص­های تنوع زیستی.. 18

1-2-7-2- شاخص‌ها و نمایه‌های ریاضی برای اندازه‌گیری تنوع. 18

1-2-7-2-1- شاخص‌های تنوع گونه‌ای.. 18

1-2-7-2-2- شاخص‌های غنای گونه‌ای.. 19

1-2-7-2-3- شاخص یکنواختی.. 19

فصل دوم- سابقه تحقیق.. 21

2-1- مطالعات انجام شده در زمینه­ ساختار جنگل.. 21

2-2- مطالعات انجام شده در زمینه­ خاک جنگل.. 26

فصل سوم- مواد و روش­ها 33

3- 1- منطقه مورد مطالعه. 33

3-1-1- اطلاعات هواشناسی.. 34

3-1-2- اطلاعات زمین شناسی.. 35

3-2- روش انجام کار. 37

3-2-1- روش نمونه­برداری.. 37

3-2-2- روش محاسبه پارامترهای جنگلشناسی.. 37

3-2-3- روش مطالعه تنوع زیستی.. 39

3-2-4- محاسبه­ی شاخص ارزش اهمیت (IVI) 40

3-2-5- روش نمونه­برداری خاک.. 41

3-2-6- روش آزمایشگاهی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک.. 41

3-2-6-1- اندازه­گیریpH خاک.. 41

3-2-6-2- اندازه‌گیری هدایت الکتریکیEC خاک.. 42

3-2-6-3- اندازه‌گیری پتاسیم قابل جذب.. 42

3-2-6-4- اندازه گیری کربن آلی (مواد آلی خاک) 42

3-2-6-5- اندازه‌گیری میزان آهک خاک (درصد کربنات کلسیم تبادلی خاک) 43

3-2-6-6- اندازه‌گیری سدیم خاک.. 44

3-2-6-7- تعیین بافت خاک به روش هیدرومتری.. 44

3-2-6-8- اندازه‌گیری فسفر قابل جذب خاک.. 45

 

3- 3- روش تجزیه و تحلیل داده­ها 46

3- 3- 1- آنالیز آماری.. 46

3-3-2- آنالیز پارامترهای ساختار جنگل.. 47

3-3-3- آنالیز خاک.. 47

3-3-4- آنالیز داده­های تنوع زیستی.. 48

3-3-5- آنالیز داده­های زادآوری.. 48

فصل چهارم- نتایج.. 49

4-1- بررسی ساختار جنگل.. 50

4-1-1- نتایج بررسی ساختار افقی جنگل.. 59

4-1-1-نتایج پراکنش درختان در طبقات قطری.. 61

4-1-2- ساختار عمودی توده: 63

4-2- نتایج بررسی خاک.. 70

4-3- نتایج بررسی تنوع زیستی.. 75

4-4- نتایج زادآوری گونه‌های درختی و درختچه‌ای.. 80

4-5- نتایج عوامل غیر زنده (عوامل تخریب) 84

4-6- نتایج عوامل رویشی.. 85

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری.. 92

5-1-2- ساختار عمودی.. 94

5-2- بررسی خاک.. 96

5-3- بررسی تنوع زیستی.. 98

5-4- زادآوری.. 102

5-5- نتیجه­گیری کلی.. 106

پیشنهادات.. 109

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                                           صفحه

جدول 1-1- گونه­های همراه بلوط ایرانی…………………………………………………………………………………………………. 11

جدول 3-1- موقعیت جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد و شرایط اقلیمی محدوده مورد مطالعه……………………. 35

جدول 3-2- فرمول­های مربوط به شاخص­های تنوع زیستی ……………………………………………………………………….. 39

جدول 3-3- طبقه­بندی عوامل محیطی…………………………………………………………………………………………………… 40

جدول 3-4- فرمول­های مورد استفاده برای تعیین شاخص ارزش اهمیت……………………………………………………….. 41

جدول 4-1- گونه­های درختی و درختچه­ای موجود در دو رویشگاه تخریب­شده و کمتر­تخریب­شده……………………… 49

جدول 4-2- مقایسه میانگین از لحاظ تراکم و صفات رویشی درختان بلوط ایرانی در دو رویشگاه مورد مطالعه………. 50

جدول4-3- مقایسه­ی میانگین برخی از مؤلفه­های ساختاری دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار………………………………… 51

جدول 4-4- همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاوه ……………………. 52

جدول 4-5- مقایسه همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار …………….. 53

جدول 4-6- همبستگی بین پارامترهای رویشی درختان با عوامل محیطی در دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار…………….54

جدول4-7- آنالیز واریانس پارامترهای رویشی بلوط ایرانی با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه ………………….. 55

جدول4-8- آنالیز واریانس پارامترهای رویشی بلوط ایرانی در عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……………………… 56

جدول4-9- آنالیز واریانس ناپارامتریک پارامترهای رویشی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در منطقه­ی سرآبتاوه ……. 56

جدول 4-10- آنالیز واریانس ناپارامتریک پارامترهای رویشی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در منطقه­ی مختار ……..57

جدول 4-11- مقایسه میانگین دانکن بین پارامترهای رویشی در عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه ……………. 57

جدول 4-12- مقایسه میانگین دانکن بین پارامترهای رویشی در عوامل فیزیوگرافی مختلف در رویشگاه مختار …….. 58

جدول4-13- فراوانی تعداد پایه­های مربوط به هر گونه درختی در دو رویشگاه جنگلی …………………………………….. 59

جدول 4-14- فراوانی پایه­های دانه­زاد مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای در دو رویشگاه مورد مطالعه………….. 60

جدول 4-15- فراوانی پایه­های شاخه­زاد (جست­گروه) مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای دو رویشگاه مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60

جدول 4-16- فراوانی تعداد جست مربوط به هر گونه درختی در رویشگاه …………………………………………………….. 61

جدول 4-17- فراوانی تعداد متوسط جست در جست­گروه مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای در رویشگاه……… 61

جدول 4-18- پراکنش میانگین تعداد پایه­های بلوط در هکتار در طبقات قطری 5 سانتی­متری …………………………. 61

جدول 4-19- متوسط قطر برابر سینه (سانتیمتر)، سطح مقطع برابر سینه (سانتیمتر مربع) برای بلوط ایرانی در هر توده در پلات…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

جدول 4-20- میانگین ارتفاع کل درختان در رویشگاه به تفکیک گونه………………………………………………………….. 63

جدول 4-21- پراکنش فراوانی در هکتار در طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی……………………………………………….. 64

جدول 4-22- پراکنش سطح مقطع برابر سینه در هکتار(مترمربع) با طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی………………. 67

جدول 4-25- نتایج مقایسه­ی میانگین (T-test) خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک در دو رویشگاه مورد مطالعه… 70

جدول 4-26- نتایج آنالیز واریانس بین تغیرهای فیزیکوشیمیایی خاک با تحت تأثیر سطح دریا به تفکیک رویشگاه. 71

جدول 4-27- نتایج مقایسه میانگین دانکن ویژگی­های فیزیکوشیمیایی خاک در ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

جدول 4-28- نتایج مقایسه میانگین دانکن ویژگی­های فیزیکوشیمیایی خاکدر ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

جدول 4-29- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی و ارتفاع از سطح دریا………………………………………………. 72

جدول 4-30- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی با همدیگر در رویشگاه سرآبتاوه………………………………… 73

جدول 4-31- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی با همدیگر در رویشگاه مختار……………………………………. 73

جدول 4-32- نتایج همبستگی پیرسون بین پارامترهای رویشی با عوامل خاکی در رویشگاه سرآبتاوه………………….. 74

جدول 4-33- نتایج همبستگی پیرسون بین پارامترهای رویشی با عوامل خاکی در رویشگاه مختار …………………….. 75

جدول 4-34- نتایج مقایسه میانگین در دورویشگاه سرآبتاوه و مختار از لحاظ شاخص­های تنوع زیستی……………….. 76

جدول 4-35- نتایج آنالیز واریانس بین شاخص­های تنوع زیستی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

جدول 4-36- نتایج آنالیز واریانس بین شاخص­های تنوع زیستی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

جدول 4-37- نتایج مقایسه میانگین دانکن بین شاخص­های تنوع زیستی با فاکتورهای محیطی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

جدول 4-38- نتایج مقایسه میانگین دانکن بین شاخص­های تنوع زیستی با فاکتورهای محیطی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 79

جدول 4-39- نتایج همبستگی اسپیرمن بین شاخص­های تنوع زیستی  با عوامل محیطی در دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

جدول 4-40- رتبه­بندی گونه­های درختی بر اساس شاخص ارزش اهمیت (IVI)……………………………………………… 80

جدول 4-41- تعداد زادآوری در هر رویشگاه به تفکیک گونه……………………………………………………………………….. 81

جدول 4-42- میانگین ارتفاع نهال در هر رویشگاه به تفکیک گونه……………………………………………………………….. 81

جدول 4-43- نتایج مقایسه میانگین مربوط به زادآوری بلوط ایرانی بین دو رویشگاه………………………………………… 82

جدول 4-44- نتایج آنالیز واریانس بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی  با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

جدول 4-45- نتایج آنالیز واریانس بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی  با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……. 82

جدول 4-46- نتایج همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی با تعداد زادآوری………………… 83

جدول 4-47- نتایج همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی با عوامل محیطی در دو رویشگاه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………83

جدول 4-48- جدول طبقه‌بندی پلات‌ها در دو منطقه­ی سرآبتاوه و مختار بر اساس مدل رگرسیون لجستیک با استفاده از عوامل غیرزنده…………………………………………………………………………………………………………………………………. 85

جدول 4-51- نتایج طبقه­بندی پلات­ها در دو منطقه­ی مورد مطالعه بر اساس آنالیز تابع تشخیص با استفاده از عوامل رویشی………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                                                 صفحه

شکل 3-1- موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور و در استان در استان کهگیلویه ­و بویراحمد……………………………  34

شکل 3-2- نمودار آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه …………………………………………………………………………………. 35

شکل 4-1- نمودار میانگین تعداد پایه­های شمارش شده در هکتار  در هر  رویشگاه ………………………………………… 60

شکل 4-2- نمودار پراکنش تعداد در هکتار بلوط ایرانی در طبقات قطری 5 سانی­متری مربوط به منطقه جنگلی سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

شکل 4-3- نمودار پراکنش تعداد پایه­های باوط در هکتار طبقات قطری 5 سانی­متری مربوط به منطقه جنگلی مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

شکل 4-4- نمودار پراکنش درختان بلوط ایرانی در طبقات ارتفاعی………………………………………………………………. 64

شکل 4-5- نمودار رابطه­ی بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و ارتفاع (متر) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاوه… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………65

شکل 4-6- نمودار رابطه­ی بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و ارتفاع (متر) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

شکل 4-7- نمودار رابطه بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و مساحت تاج (متر مربع) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاو……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 66

شکل 4-8- نمودار رابطه بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و مساحت تاج (متر مربع) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 66

شکل 4-9- نمودار پراکنش سطح مقطع برابر سینه (مترمربع در هکتار) با طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

شکل 4-10- پراکنش تعداد در طبقه­های قطر تاج بلوط ایرانی، کیکم و زالزالک ……………………………………………… 69

شکل 4-11- نمودار میانگین شاخص­های تنوع زیستی به تفکیک رویشگاه ……………………………………………………. 76

شکل 4-12- میانگین حضور عوامل غیرزنده (عوامل تخریب) در دو توده­ی مورد مطالعه….………………………………… 84

شکل 4-13- میانگین حضور عوامل رویشی تراکم پایه در دو توده­ی مورد مطالعه…………………………………………….. 86

شکل 4-14- میانگین حضور عوامل رویشی ارتفاع در دو توده­ی مورد مطالعه………………………………………………….. 87

شکل 4-15- میانگین حضور عوامل رویشی قطر در دو توده­ی مورد مطالعه …………………………………………………… 87

شکل 4-16- میانگین حضور عوامل رویشی سطح مقطع برابر سینه در دو توده­ی مورد مطالعه ………………………….. 88

چک‍یده

مطالعه حاضر با هدف بررسی ساختار جنگل­شناسی و خاک در دو توده­ی طبیعی بلوط ایرانی با شدت دست­خوردگی و تخریب متفاوت صورت گرفته است. برای رسیدن به این هدف ابتدا پس از جنگل­گردشی در جنگل­های حوزه­ی شهرستان بویراحمد، دو توده­ی جنگلی با وضعیت تخریب­یافتگی متفاوت، توده­­ی با درجه­ی تخریب بیشتر (رویشگاه مختار) و توده­ی کمترتخریب­شده (رویشگاه سرآبتاوه) در مجاورت هم به فاصله­ی تقریبی 10 کیلومتر انتخاب شدند. نمونه­برداری در دو توده­ی مورد بررسی به روش تصادفی­سیستماتیک با استفاده از شبکه آماربرداری 250×150 متر صورت گرفت. تعداد 47 قطعه­نمونه­ با مساحت 1000 مترمربع در رویشگاه مختار، و در رویشگاه سرآبتاوه 52 قطعه نمونه برداشت ­شد. در قطعه نمونه­ها­ی اصلی پارامترهای جنگل­شناسی شامل نام و تعداد گونه­های درختی و درختچه­ای، ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع 50 سانتی­متری از سطح زمین، قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه­گیری شد. جهت بررسی زادآوری گونه­های درختی و درختچه­ای در مرکز هر قطعه نمونه­ی اصلی از یک میکروپلات 200 مترمربعی (به شعاع 8 متر) استفاده شد. به منظور مقایسه­ی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در دو توده­ی مورد مطالعه، در هر یک از آنها بطور تصادفی تعداد 10 نمونه خاک از عمق 0 تا 20 سانتیمتری برداشت گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد از لحاظ خصوصیات جنگل­شناسی تعداد پایه، تعداد جست­گروه، تعداد کل جست، ارتفاع­کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، ­آشکوب­بندی، مساحت تاج و درصد تاج­پوشش بین دو منطقه­ی مورد مطالعه تفاوت معنی­داری وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین­ها نشان داد که میانگین ارتفاع کل، ارتفاع تاج و آشکوب بندی در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر از رویشگاه مختار بود، اما میانگین پارامترهای تعداد پایه، تعداد جست گروه، تعداد جست، ارتفاع تنه، مساحت تاج و درصد تاج در رویشگاه مختار بیشتر بود. نتایج آنالیز همبستگی­ها نشان داد در رویشگاه سرآبتاوه بین ارتفاع از سطح دریا و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین ارتفاع از سطح دریا با پارامترهای درصد پوشش علفی، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع 5/0 متر، سطح مقطع برابر سینه، مساحت تاج و درصد تاج پوشش همبستگی مثبت و معنی دار و با تعداد پایه و تعداد جست گروه و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین شیب با درصد پوشش علفی، ارتفاع کل، ارتفاع تنه و ارتفاع تاج درخت همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. نمودار توزیع تعداد درختان بلوط ایرانی در طبقات قطری در هر دو توده به صورت چوله به راست و حالت کم­شونده دارد که نشان دهنده توده­های ناهمسال و نامنظم است. نتایج آنالیز واریانس فاکتورهای خاکی در دو رویشگاه نشان داد از لحاظ فاکتورهای pH، ماسه، مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز بین دو رویشگاه اختلاف معنی­داری وجود دارد به طوری که مقدار pHو ماسه در رویشگاه مختار و مقدار مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر بود. نتایج بررسی تنوع زیستی نشان داد از لحاظ کلیه­ی شاخص­های غنا، تنوع و یکنواختی بین دو توده اختلاف معنی­داری وجود دارد که به استثناء شاخص سیمپسون، سایر شاخص­ها در رویشگاه سرآبتاوه بالاتر بود. نتایج زادآوری نیز نشان داد که در رویشگاه سرآبتاوه برای 11 گونه­ی درختی و درختچه­ای و در رویشگاه مختار برای 7 گونه­ی درختی و درختچه­ای زادآوری در میکروپلات­ها مشاهده گردید. طبق نتایج بدست آمده در سرآبتاوه، 72/35 درصد نهال­ها دانه­زاد و 28/64 درصد آن­ها شاخه­زاد بودند، اما در رویشگاه مختار 58/5 درصد نهال به صورت دانه­زاد و 42/92 درصد نها­ل­ها شاخه­زاد بودند. در منطقه کمترتخریب­شده سرآبتاوه، صفات رویشی مساحت تاج، تعداد جست، تعداد جست­گروه و تعداد پایه همبستگی مثبت و معنی­داری با تعداد زادآوری بلوط داشتند. اما در منطقه مختار، سطح مقطع برابر سینه و مساحت تاج همبستگی منفی با تعداد زادآوری داشتند. به­طور کلی نتایج زادآوری نشان داد که در هر دو رویشگاه مورد بررسی وضعیت زادآوری بسیار ضعیف و نگران کننده است. نتایج آنالیز واریانس و مقایسه­ی میانگین عوامل غیر زنده در دو توده­ی مورد مطالعه نشان داد که از لحاظ عوامل تخریب چرای دام، شاخه­زنی و بهره­برداری غیرمجاز تفاوت معنی­داری بین دو رویشگاه وجود دارد به­طوری که میانگین حضور این عوامل در رویشگاه مختار بیشتر از رویشگاه سرآبتاوه بود. همچنین نتایج آنالیز تجزیه به مولفه­های اصلی نشان داد که  بر اساس پارامترهای رویشی گونه­های موجود  دو رویشگاه مورد مطالعه قابل تفکیک نبوده و درصد ضریب کاپا پایین بدست آمد.  نتایج کلی

2-3 ترکیب مذهبی عراق————14

2-4 تاریخ عراق–15

2-4-1 پیش از اسلام—————15

2-4-2 عراق در دوران اسلامی——–18

2-5 مناقب عراق-20

2-6 مثالب عراق–22

فصل سوم : معرفی شهرهای سواد عراق–23

3-1 بصره——24

3-1-1 توصیف اقلیم و حدود بصره—–24

3-1-2 وجه تسمیه بصره————25

3-1-3 بنیاد و ساختار جمعیتی بصره—-26

3-1-4 روند تاریخی بصره———–29

3-1-5 مناقب بصره————— 33

3-1-6 مثالب بصره—————-35

3-2 کوفه——36

3-2-1 توصیف اقلیم وحدود———36

3-2-2 وجه تسمیه—————-36

3-2-3 علت شکل گیری شهر کوفه—–37

3-2-4 بنیاد و ساختار جمعیتی کوفه—–38

3-2-5 ترکیب جمعیتی و طبقاتی موجود در کوفهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–40

3-2-6 تخطیط و شکل ظاهری کوفه—-40

3-2-7 خیابان های کوفه————43

3-2-8 مسجد کوفه—————-45

3-2-9 زندان کوفه—————-46

3-2-10 قصر دارالاماره————-46

3-2-11 روند تاریخی کوفه ———-47

3-2-12 مناقب کوفه—————51

3-2-13 مثالب کوفه—————52

3-3 نجف——52

3-3-1 توصیف اقلیم و حدود——– 53

3-3-2 وجه تسمیه نجف———– 53

3-3-3 روند شکل گیری نجف——–55

3-3-4 پیشینه تاریخی نجف———-56

3-3-5 رخدادهای تاریخی نجف——-58

3-3-6 مناقب نجف—————59

3-3-7 مثالب نجف—————59

3-4 کربلا——60

3-4-1 توصیف اقلیم و حدود——– 60

3-4- 2وجه تسمیه کربلا ————60

3-4-3 سیر تاریخی شهر کربلا——–64

3-4-3-1 کربلا قبل از اسلام———64

3-4-3-2 کربلا در دوران اسلامی——65

3-4-4 آثار تاریخی کربلا————67

3-4-5 مناقب کربلا—————69

3-4-6 مثالب کربلا—————-69

3-5 واسط——71

3-5-1 توصیف اقلیم و حدود———71

3-5-2 وجه تسمیه شهر واسط——–72

3-5-3 ساختار و ویژگی های  شهر واسط-72

3-5-4 بنای شهر واسط————-75

 

3-5-5 مراحل ساخت شهر واسط——75

3-5-6 ایمن سازی شهر واسط——–76

3-5-7مناقب واسط—————77

3-5-8 مثالب واسط—————78

3-6 بغداد——79

3-6-1 توصیف اقلیم و حدود———79

3-6-2 وجه تسمیه بغداد————80

3-6-3 بنیاد بغداد-81

3-6-4 روند تاریخی بغداد———–84

3-6-5 مناقب بغداد—————86

3-6-6 مثالب بغداد—————-90

نتیجه گیری—–92

ضمائم——–94

منابع و مآخذ—-98

چکیده

   تحقیق حاضر با عنوان روند شکل گیری شهرهای سواد عراق در دو قرن اول هجری ، می باشد . در این تحقیق تمامی سعی نگارنده بر این بوده تا منطقه ی عراق را به صورت کلی مورد واکاوی قرار گیرد و در این راستا تلاش شده تا شهرهای مهم آن ( بصره ، کوفه ، کربلا ، نجف ، واسط و بغداد ) از ابتدای پیدایش تا پایان قرن دوم از جهت سیاسی و تاریخی و جغرافیایی و … مورد بررسی قرار گیرد . قابل ذکر است که دلیل خوانده شدن عراق و سواد بر این منطقه به این دلیل بوده است که ؛ اصولا سرزمین رسوبی را اعراب                « سواد » یعنی خاک سیاه نامیده اند و رفته رفته کلمه سواد با عراق یکی شده و عبارت بود از تمام سرزمین بابل.

 هر چند در مورد عراق و شهرهای سواد عراق بررسی های زیادی انجام گرفته است ، اما در این پایان نامه تمامی سعی بر این بوده است تا عراق و بخصوص شهر های مهم آن از لحاظ موقعیت جغرافیایی ،سیاسی، تاریخی مورد بررسی قرار گیرد .

واژگان کلیدی : عراق . سواد. بصره . کوفه. واسط. کربلا .

 

مقدمه

    عراق منطقه ای حائز اهمیت از لحاظ سیاسی و دینی بوده است . عراق را سواد نیز می خواندند . قسمت شمالی آن به نام الجزیره ، نیمه جنوبی آن به نام سواد دشتی حاصلخیز و آبرفتی است . عراق که گاهی اصطلاحا بین النهرین نیز نامیده می شد ، یکی از قدیمی ترین مراکز تمدن جهان است . سرزمین بین النهرین که میان دو رود بزرگ دجله و فرات جا دارد ، مهد تمدن های باستانی است. سرزمین عراق ، به خصوص منطقه ی میان دجله و فرات ، حاصلخیز و پر جمعیت است. به سبب زمین حاصلخیز و آب فراوان این منطقه دولت شهرهای متعددی در آن ایجاد شد که از آن ها می توان سومری ها ، اکدی ها ، بابلی ها و آشوری ها را نام برد و سپس به دست مادها و ایرانی ها افتاد . با شکست ساسانیان به دست اعراب عراق جزء قلمرو خلافت اسلامی گردید . سرزمین عراق در دوره ی خلافت خلفای راشدین فتح شد .مسلمانان پایگاه ساسانیان را بر فرات فتح کردند و با پیروزی نهایی ( 21 ه. ق ) در نهاوند دولت ساسانی را به کلی برانداختند و بر کوفه و بصره حکام جداگانه منصوب کردند.

    مردم عراق از یک رفتار متغیر برخوردار بودند . عراق ، قلب کشور اسلامی و مرکزی برای نیروهای انسانی و سربازان رزمی و ثروت و مال بود و پایگاهی برای لشکر محسوب می شد.پژوهش پیش روی در سه فصل سازماندهی شده است . فصل اول به کلیات پژوهش اختصاص یافته است . در این فصل ابتدا به بیان مسأله پرداخته شده است و سپس سوالات و اهداف و روش کار وسوابق پژوهش حاضر بحث و بررسی شده است .فصل دوم به کلیاتی از جغرافیای عراق و همچنین وجه تسمیه و ترکیب مذهبی و تاریخ عراق قبل از اسلام و در دوران اسلامی را پرداخته شده است و همچنین مناقب و مثالب عراق بیان شده است. فصل سوم پژوهش حاضر به معرفی شهرهای : بصره ، کوفه، نجف ، کربلا، واسط و بغداد پرداخته شده است.

 

بیان مسئله

    سرزمین فعلی عراق از 3500  سال پس از میلاد مسیح تدریجا نژاد سامی را در خود پذیرا شد. در سال 539 قبل از میلاد بابل به تصرف کورش هخامنشی درآمد و از آن پس ( به استثنای دوران مقدونی ها ) تا ظهور اسلام همواره تحت تسلط حکومت مرکزی ایران بود . قلمرو حکومت اسلامی در این کشور و در زمان حضرت علی (ع)  ، همان قلمرو حکومت در زمان عثمان بود و فتوحات جدیدی صورت نگرفت. پنج ایالت آن عبارت بودند از : ایالت شبه جزیره عربستان ( شامل حجاز ، تهامه ، نجد ، یمن ، یمامه ) ، مصر ، عراق ، ایران و شام . از سال 642 میلادی ، این سرزمین نیز جزء قلمروهای اسلام قرار گرفت و حدود 130 سال بعد « بغداد » ساخته و مرکز خلافت عباسی شد . پس از آن در 1257 میلادی به تسخیر هلاکوخان مغول ، در 1535 میلادی به تصرف امپراطوری عثمانی و در 1920میلادی تحت قیومیت امپراطوری بریتانیا درآمد. تا اینکه در 1932م عراق رسما مستقل شد.

    علی رغم بررسی های صورت گرفته و اطلاعات وسیعی که در مورد این کشور و شهرهای مختلف آن وجود دارد باز جای تحقیق بیشتری را با توجه به مسائل و موضوعات عدیده آن می طلبد .

    عراق در لغت به معنای ساحل و کناره ی دریا و رودخانه است ، که این بلاد نیز واقع بر کرانه ی دجله و فرات می باشد و نیز گفته شده که این کلمه در اصل پارسی بوده و معرب ایراق = ایراگ = ایرج ( نام پسر فریدون و پادشاه ایران باستان ) می باشد . در ابتدا عراق از دو قسم تشکیل شده بود : یکی عراق عجم که خراسان و اصفهان داخل آن بوده و دیگری عراق عرب که همان سرزمین دجله و فرات که در میان و حوالی آن دوست . از سوی دیگر عراق را سواد نیز خوانده اند . هدف از پژوهش حاضر بررسی و پژوهش در شهرهای عراق عرب می باشد. بدین منظور شهرهای مهم و تاریخی عراق هم چون کربلا ، نجف ، بغداد ، کوفه ، بصره ، واسط مورد بررسی قرار خواهند گرفت . در این راستا سعی خواهد شد تا هریک از شهر ها از لحاظ تاریخی ، اجتماعی و سیاسی مورد بررسی قرار گیرد . از این رو ابتدا به بررسی وجه تسمیه و چگونگی روند شکل گیری آنها پرداخته خواهد شد سپس موقعیت جغرافیایی و تاریخی و ویژگی های موجود در هریک از این شهرها پرداخته می شود.

سئوالات  :

سوالات اصلی:

1ـ روند شکل گیری شهرهای سواد عراق در دو قرن اول هجری به چه نحو بوده است ؟

2- جایگاه سیاسی ، تاریخی ، اجتماعی شهرهای عراق چگونه بوده است ؟

سوالات فرعی :

علل شکل گیری شهرهای عراق چه بوده است ؟