خاص صورت گیرد و در ارتباط مستقیم با نظم عمومی جامعه هستند مانند عقد نکاح.عقد بیمه نیز عقدی لازم است که فسخ آن مستلزم وجود دلیل قانونی یا توافق طرفین می باشد.از طرف دیگر از آن جا که این عقد از جمله عقود معین می باشد حائز شرایط خاص خود می باشد و علاوه بر رعایت شرایط عمومی قراردادها لازم است شرایط خاصی را که در قاون بیمه برای آن در نظر گرفته است دارا باشد تا عقدی صحیح و واجد آثار حقوقی شود.

بیان مساله

عقد بیمه نیز که عقدی لازم می باشد بایستی علاوه بر رعایت شرایط عمومی قراردادها(ماده 190 قانون مدنی) شرایط خاصی را که قانون بیمه برای آن در نظر گرفته دارا باشد تا عقدی صحیح و واجد آثار حقوقی شود.عقد بیمه ممکن است به دو گونه ارادی(فسخ و اقاله) و قهری(بطلان و انفساخ) منحل شود..بنابراین بطلان بیمه یکی از موارد انحلال قهری می باشدکه در این مقاله بعد از بررسی مفهوم بیمه به آن خواهیم پرداخت.

به طور اختصار موارد بطلان بیمه عبارتند از:

ماده 11 و 12 قانون بیمه مصوب 7/2/1316اضافه بیمه کردن متقلبانه و اظهارات کذب عمدی یا کتان عمدی بیمه گذار را که منجر به تغییر یا کاهش خطر در نظر بیمه گر شود را دلیل بطلان عقد می شناسد.از طرفی اقداماتی نظیر تعدد بیمه با قصد تقلب(موضوع ماده 8 قانون بیمه)و یا بیمه خطری که قبل از عقد واقع شده (موضوع ماده 18 قانون بیمه )موجب بطلان بیمه می گردد.

مفهوم لغوی بیمه

وازه بیمه لغتی است که ریشه و ماده اشتقاق آن نامعلوم است و نحوه وضع پیدایش آن در فرهنگ ایران و کشورهای فارسی زبان واضح نمی باشد.گروهی عقیده دارند کلمه ((بیمه))یک واژه خالص فارسی است[1] که در متون حقوقی [2]هم به عنوان یک پدیده حقوقی[3] نوظهور کاربرد دارد و از هیچ زبانی وارد فارسی نشده است. واژه بیمه به معنی خوف،ترس،اطمینان،ضمانت و خطر[4]،ایمنی مال یا جان از خطر،دادن زیان بیمه شونده[5] می باشد.

برخی می گویند کلمه ((بیمه)) لفظ هندی و اردو[6] و به معنی ضمانت است و در اصطلاح و عرف،عمل یا قراردادی است که اشخاص(اعم از حقیقی یا حقوقی)در تمدن جدید با پرداخت وجه و انعقاد عقد و بر اساس تعهدات،مسئولیت حفظ کالا یا سرمایه یا جان خود را به عهده دیگری(اشخاص،بنگاه،شرکت بیمه یا موسسه)می گذارد که در صورتی که موضوع بیمه شده به نحوی از انحاء مورد توافق به مخاطره افتاده و در اثر وقوع یا بروز حادثه خسارت وارد و یا تلف شود،آن را جبران نمود و از عهده ی زیان وارد شده برآید یا وجه معینی را بپردازد[7].

لغت شناسان در بررسی ها و ابراز نظر خودشان واژه بیمه را اصطلاح بانکی دانسته اند و گفته اند بیمه عملی است که اشخاص با پرداخت پولی مسئولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را به عهده دیگری گذارند و بیمه کننده در هنگام زیان باید مقدار زیان را بپردازد[8].

عقد بیمه در حقوق