1-3-1هدف کلی:.. 3

1-3-2 اهداف ویژه:.. 3

1-3-3 هدف کاربردی:.. 4

1-4- سوالات پژوهش:.. 4

1-5- تعریف واژه ها:.. 4

2-بررسی متون.. 6

2-1- مقدمه.. 7

2-2- سابقه تاریخی.. 8

2-3- چارچوب نظری.. 9

2-3-1 طراحی مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسازمان کوچک.. 22

2-3-2 چشم انداز.. 23

2-3-3 ایجادقابلیت برنامه ریزی استراتژیک برای سازمانهای کوچک:   32

2-3-4 تعیین مسیرتوسعه شرکت :.. 33

2-4- مروری بر پژوهشها :.. 40

3- روش تحقیق:.. 43

3-1- مقدمه.. 44

3-2- جامعه پژوهش:.. 45

3-3- حجم نمونه:.. 45

3-4- روش نمونه گیری:.. 45

3-5- ابزارپژوهش.. 46

3-5-1 جدول متغیرها.. 47

3-6- آزمودن برازش ابزارپژوهش: روایی وپایایی پرسشنامه.. 48

3-7- مکان وزمان پژوهش.. 48

3-8- روش تحلیل داده ها.. 49

3-8-1 ارزیابی استراتژیک انستیتو.. 51

3-9-چارچوب نظری:.. 56

3-10- محدودیتهای پژوهش:.. 56

4- نتایج پژوهش.. 58

4-1- مقدمه:.. 59

4-2-اهداف اختصاصی.. 60

4-2-1 وضعیت دموگرافیک.. 60

4-2-2 نتایج حاصله ازتحلیل عاملی.. 61

4-3- عوامل داخلی انستیتو.. 62

4-3-1 قیمت فروش واندازه واکسن:.. 62

4-3-2 وضعیت مالی انستیتو:.. 63

4-3-3 وضعیت مدیریت انستیتو:.. 64

4-4- محیط خارجی:.. 64

4-4-1 وضعیت راههای هوایی:.. 64

4-4-2 وضعیت راههای زمینی:.. 65

4-4-3 نرخ مبادلات تجاری ایران باکشورهای منطقه.. 67

4-4-4درآمدملی وتولیدناخالص ملی.. 68

4-4-5 عوامل فرهنگی.. 68

4-4-6 نرخ رشدجمعیت درکشورهایمنطقه :.. 71

4-4-7 امیدبه زندگیدرکشورهایمنطقه:.. 72

4-5- میزاننیازواکسنهپاتیتبدرایران:.. 74

4-6- نیازسایرکشورها به واکسن.. 74

4-6-1ارزیابی استراتژیک انستیتو :.. 75

5- بحث.. 78

5-1- مقدمه.. 79

5-2- عوامل داخلی:.. 80

5-2-1 قیمت فروش واندازه:.. 80

5-2-2 وضعیت مالی انستیتو:.. 81

5-2-3 مدیریت انستیتو:.. 81

5-3- عوامل خارجی.. 81

5-3-1 وضعیت راهها:.. 81

5-3-2 نرخ مبادلات تجاری.. 82

5-3-3 قوانین ومقررات گمرکی وتجاری:.. 82

5-3-4 درآمدملی وتولیدناخالص ملی:.. 83

5-3-5 عوامــل فرهنگی:.. 83

5-3-6 نرخ رشد جمعیت:.. 84

5-3-7 امید به زندگی.. 84

5-4- نتیجه گیری:.. 85

5-5- پیشنهادات دررابطه با نتایج حاصل از پژوهش:.. 87

5-6- پیشنهادات برای مطالعات آتی:.. 88

6-پیوستها…………………………………………………………………………………………………………………………………….93

   چکیده

مقدمه : آنچنان که دفت بیان داشته، استراتژی به عنوان راهی است جهت رسیدن به اهداف. از   این رو، وجود استراتژی در کلیه سازمانها جهت نیل به اهداف عملیاتی و سازمانی یک نیاز و ضرورت است. از جمله اهدافی که صنایع و شرکتهای تولیدی در پی آن هستند،صادرات کالا و خدمات خود به سایر نقاط جهان می باشند.

روش تحقیق:  انستیتو پاستور ایران، سازمانی است که علاوه بر فعالیتهای پژوهشی، تامین کننده برخی اقلام دارویی کشور و از جمله واکسن هپاتیت ب می باشد.جهت بررسی وضعیت فروش این واکسن و تبیین راهبرد جهت صادرات این کالا، از 131 نفر از متخصصان و کارشناسان مرتبط با تولید و فروش این واکسن  و همچنین کارشناسان امور بازرگانی بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده، اقدام به پرسشگری و تحقیق بر اساس پرسشنامه پژوهشگر ساخته شده  با 26 گویه تنظیم و ارائه گردید.   نتایج حاصل از این پرسشگری با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تحلیل عاملی قرار گرفت و در نتیجه متغیرهای مورد پرسش به 6 عامل موثربه شرح ذیل تقسیم گردید که عبارتند از:

-بستر اقتصادی: راه زمینی، راه هوایی، راه دریایی، راه آهن، وابستگی های علمی و پزشکی، نرخ تجارت، قوانین گمرکی کشور وارد کننده، محدودیتهای گمرکی کشور وارد کننده، قواین گمرکی ایران، قوانین صادراتی ایران

-بهره وری:»قیمت، ثبات مدیریت

-فرهنگ: دین، زبان، تشابهات فرهنگی، حلال بودن

-کیفیت: استاندارد واکسن، اندازه واکسن، بسته بندی واکسن، امور اداری انستیتو پاستور ایران

-شرایط رقابتی: تولید ناخالص ملی کشور وارد کننده، درآمد ملی کشور وارد کننده، نرخ رشد جمعیت کشور وارد کننده، امید به زندگی کشور وارد کننده

-وضعیت مالی: دارایی جاری، تراز مالی مثبت انستیتو پاستور ایران

نتیجه گیری: پس از بررسی این عوامل، به منظور تدوین استراتژی مناسب، با استفاده از این عوامل و دسته بندی مناسب آنها، از مدل SPACE ، جهت تبیین راهبرد مناسب استفاده گردید و در مجموع این عوامل به 4 دسته عوامل ثبات محیط، قوت صنعت، مزیت رقابتی و توان مالی با استفاده از توضیح دیوید در این خصوص تقسیم و ارزیابی بر روی این عوامل صورت گرفت.

   در نتیجه این ارزیابیها، موقعیت و وضعیت سازمان ارزیابی و مشخص گردیده و با توجه به تفسیری که این موقعیت در اختیار قرار داده و استراتژیهای مختلفی که در این وضعیت قابل اجرا می باشد، راهبرد رسوخ در بازار پیشنهاد و مورد بحث و بررسی قرار گرفته و کشور عراق به عنوان بازار هدف و انتخاب اول جهت صادرات این کالا در نظر گرفته شد.

1-1- بیان مسئله

ما در دنیایی از تضادها زندگی می کنیم. قواعدی که روزی مفید و عمیق به نظر می رسیدند، امروز هیچ محلی از اعراب ندارند. با ظهور اینترنت، تلفن های همراه و تجارت الکترونیک، اقتصاد امروز در برابر چشمان ما در حال تغیر و تکامل است. ما از ترس این که چیزی را از دست ندهیم، حتی جرات نمی کنیم چشم بر هم بزنیم. در چنین تحولات گسترده ای ما شاهد اهمیت استراتژی برای توسعه و سودآوری هر کسب و کاری هستیم.(تدوین استراتژی, 1386) تا دهه 1970 برنامه ریزی استراتزیک برای شرکتها مفهومی نداشت و شرکتها فقط به برنامه ریزی عملیاتی می پرداختند. با افزایش قیمت نفت در این دهه از یک سو و افزایش تورم، بیکاری و رقابت از سود دیگر، شرکتها متوجه شدند که با روشهای قبلی قادر به فعالیت نیستند. لذا فرایند برنامه ریزی جدیدی برای رفع مشکلات پیشنهاد شد. این فرایند دارای سه رکن اساسی است. رکن اول عبارتست از تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاریهای گذشته و آتی. رکن دوم، تخمین سود بالقوه آتی شرکت است و رکن سوم نیز تهیه استراتژی است.(دیوید, 1380) از اهداف راهبردی مدیران ارشد شرکتها دستیابی به توسعه اقتصادی شرکت متبوع خود است و یکی از راههای رسیدن به این هدف ورود به بازارهای خارجی است. در این صورت شرکتها از مزایای زیر بهره مند خواهند شد:

1- گسترش دامنه کسب و کار به خارج از مرزها که توسعه بازار را به دنبال دارد و به بقای شرکت کمک خواهد کرد.

2- دستیابی به فن آوریهای جدید

3- افزایش درآمد از طریق دسترسی به منابع مالی خارجی

4- کسب اعتبار بین المللی ( تویه،پرویز؛ بیادی،علی, 1385)

 زمانی که یک شرکت تصمیم می گیرد وارد بازارهای بین المللی شود، باید استراتژی خود را مشخص نماید. این تصمیم بازتاب تجزیه و تحلیل ویژگی های بازار(از قبیل فروش بالقوه، اهمیت استراتژیک، و محدودیتهای کشور) و توانمندیها و ویژگیهای شرکت، شامل میزان آمادگی مدیریت جهت تعامل و پایبندی در بازارهای بین المللی باشد.(فیلیپ آر کاتئورا-جان ال.گراهام, 1387)   برنامه ریزی استرتژیک، در موفقیت سازمانها در میدان رقابت نقشی کلیدی دارد. این نوع برنامه ریزی که تا کنون غالبا مورد استفاده سازمانهای بزرگ واقع شده است، اگر به درستی تدوین شود، به انتخاب استراتژی هایی منجر می شود که در صورت اجرای صحیح و به موقع، تعالی و پیشتازی سازمان را به ارمغان می آورد.(برنامه ریزی استراتژیک برای موسسات کوچک و متوسط, 1384) 

 برای کسب موفقیت در تجارت بین المللی، شرکتها باید بازارهای هدف را به خوبی شناسایی و راهبردی مناسب رای ورود اتخاذ کند(تدوین راهبرد مناسب برای ورود به بازارهای منطقه, 1385) صادرات امکان استفاده از بازارهای جهانی را برای رشد تولیدات داخلی مهیا کرده و بنگاه ها را قادر می سازد از محدودیتهای بازار داخلی رها شده و با هدف قرار دادن بازارهای جهانی از صرفه های اقتصادی حاصل از مقیاس تولید بهره برداری کنند. در این زمینه اولویت بندی بازارهای هدف صادراتی از چند جهت دارای اهمیت می باشد. نخست اینکه اولویت بندی بازارهای هدف این امکان را فراهم می سازد که به دلیل محدودیت منابع، تلاشهای بازاریابی متمرکز شده و حتی در زمینه تولید و فعالیتهای تولیدی از پراکنده نگری و عمل کردن در رشته های متعدد که بنگاه را از دستیابی به تخصص به دور ساخته و استفاده بهینه از منابع و امکانات را تحت تاثیر قرار می دهد، پرهیز گردد. دوم، با انتخاب بازار هدف مناسب، نه تنها امکان تامین خواسته ها و انتظارات خریداران وسعت پیدا می کند بلکه ارایه کالاهای مناسب و مطابق با نیازها و سلایق مصرف کنندگان خارجی نیز شکل پویا و مناسبی پیدا می کند.(ابراهیم عبدی-مسعود تناولی, 1384) در این خصوص شناخت فرصتهای بازرگانی و تجاری کشورهای همسایه می تواند کمک شایانی در امور بنماید و نیز با اطلاع رسانی دقیق و به موقع می توان تهدیدهای منطقه ای از قبیل تحریم را به فرصت تجاری مطلوب تبدیل نمود. فراهم آوردن شرایط حضور فعال و دائمی در امر صادرات غیر نفتی در کشورهای همسایه نیازمند معرفی مزیتها، فرصتهای اقتصادی و بازرگانی موجود در آن کشورها و سعی در حل مشکلات صادرکنندگان کالا و خدمات می باشد (بافنده، عبدالحسین؛ دریساوی،رضا, 1389) واکسن هپاتیت ب، از جمله محصولات دارویی است که توسط انستیتو پاستور ایران تولید و به بازار ارائه می گردد. در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا زمینه های صادرات این محصول به سایر کشورهای منطقه مورد بررسی قرار گرفته و استراتژی مناسبی جهت توسعه صادرات این محصول ارائه گردد.   

1-2- اهمیت پژوهش

   با آغاز دوره صنعتی محیط سازمانی پویا و پر تغییر شده و پیچیدگی به عنوان مسئله غالب در سازمان مطرح گردید. تغییرات، آنچنان پیش رفت که اعتبار توابع پیش بینی کننده از بین رفت و چالش های جدید و غیر منتظره شکل گرفت. بازارها به شدت رقابتی شد و یادگیری زودتر و سریع تر از رقبا به عنوان مزیت رقابتی مطرح، و در نتیجه تمرکز سازمان به آگاهی، دانش و اطلاعات معطوف گردید.

     امروزه مهمترین دغدغه اکثر سازمانها، تدوین و پیاده سازی استراتژی هایی است که موفقیت و بقای آنها را در شرایط متحول و پیچیده محیطی، تضمین نماید. برنامه ریزی استراتییک ابزاری را در اختیار سازمانها می گذارد تا بتوانند تدوین و اجرای استراتژی را در وجوه مختلف سازمان دنبال کنند و بر عملکرد استراتژیک خود مدیریت داشته باشند. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)

    هیچ استراتژی به صورت صد در صد مناسب نیست. در اقتصاد به شدت رقابتی امروز، تعیین یک مسیر استراتزیک و روشن برای سازمانها و دمیدن روحی تازه در آنها اهمیت فراوانی دارد. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)همواره برنامه ریزی استراتژیک با ارزیابی شرایط محیطی و قابلیت های درونی سازمان و با در نظر گرفتن ارزش های سازمانی، استراتژی مناسبی را اتخاذ نمایند. ( امینی،محمد تقی؛ خباز باویل،صمد, 1388)

با توجه به تحولات عظیم اقتصای و گسترش صادرات، جایگاه ویژه صادرات غیر نفتی در تصمیم گیریها و مشارکت فعالانه آن در افزایش تولید ملی و در نهایت درآمد سرانه محسوس تر می شود. (بافنده، عبدالحسین؛ دریساوی،رضا, 1389) هدف صادر کنندگان از عرضه کالاها به بازارهای مصرفی خارجی، کسب سود و درآمد مستمر توام با رضایت مشتریان در طول زمان است. امروزه که عرضه کالاها در بازارهای خارجی در شرایط رقابتی و در سطح انبوه و قدرت انتخاب بالای مصرف کنندگان صورت می گیرد، شناخت بازارهای مصرفی خارجی و سلایق مصرف کنندگان آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این بازار رقابتی، برندگان کسانی هستند که بتوانند به خوبی ویژگیها و انتظارات مصرف کنندگان را شناسایی و با یک برنامه استراتژیک در تمامی حوزه ها(تولید، بازاریابی و ….) کالاهای مورد نیاز آنها را عرضه کنند.(بیگی, 1385)

   انستیتو پاستور ایران از جمله مراکز معدود تولید کننده واکسن هپاتیت ب در منطقه و جهان می باشد.نظر به اهمیت صادرات غیر نفتی و لزوم توسعه صادرات برای کشورمان و همچنین توسعه صنعت ساخت واکسن در کشورمان، بررسی وضعیت فروش و تدوین استراتژی جهت صادرات واکسن هپاتیت ب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.

1-3- اهداف پژوهش

1-3-1 هدف کلی:

تدوین استراتژی جهت صادرات واکسن هپاتیت ب در انستیتو پاستور ایران با استفاده از روش ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک – سال1391

1-3-2 اهداف ویژه:

-تحلیل عوامل محیط داخلی کارخانه ساخت واکسن هپاتیت

– تحلیل عوامل محیط خارجی کارخانه ساخت واکسن هپاتیت ب

-تحلیل بازار فروش واکسن در بازار منطقه                                      

-تعیین میزان تولید دوز واکسن هپاتیت ب در ایران                        

– تعیین نیاز ایران به واکسن هپاتیت ب                                           

-تحلیل قدرت نفوذ در بازارکارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب

-تحلیل رقابت پذیری واکسن هپاتیت ب

-تعیین میزان ثبات مالی کارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب

-تعیین میزان ثبات محیط کارخانه سازنده واکسن هپاتیت ب   

-تحلیل بازار فروش واکسن در ایران