هدف از این پژوهش؛ طراحی و ارائه یک سیستم استنتاج فازی جامع از مجموعه شاخص های مهم و اثر گذار بر موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان جهت ارزیابی، شناسایی نقاط ضعف و ارتقاء پیاده سازی این سیستم  در سازمان های داخلی استقرار دهنده سیستم می باشد. با عنایت به اهمیت بالای این سیستم، نیاز به روش‌ نظام مند و منسجم جهت استقرار سیستم برنامه ریزی سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین منظور شاخص های تاثیر گذار بر  موفقیت پیاده سازی و استقرار این سیستم با بررسی ادبیات موضوع استخراج گردیده و توسط خبرگان این حوزه، مورد بررسی و امتیاز دهی قرار گرفته است. در ادامه با استفاده از  رویکرد ایجاد سیستم استنتاج فازی، سیستم فازی به منظور ارزیابی میزان موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان طراحی گردیده و در ادامه قدرت پیش بینی سیستم استنتاج فازی در ارزیابی میزان موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بهبود داده شده است. یافته های این پژوهش مشتمل بر شناسایی مهم ترین شاخص های موثر در موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و طراحی سیستم استنتاج فازی جهت ارزیابی میزان موفقیت استقرار این سیستم در سازمان های داخلی می باشد. سیستم ارائه شده برای سازمان های داخلی این امکان را فراهم می سازد تا بر مبنای مهم ترین شاخص های موثر در پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، احتمال موفقیت خود را در پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان بسنجند و از این طریق احتمال شکست خود را در اجرای این پروژه کاهش دهند.

بر این اساس، فصل اول پژوهش حاضر مشتمل بر بیان مساله و فرضیات بوده و فصل دوم به بررسی تفصیلی ادبیات موضوعی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و عوامل موثر بر استقرار این سیستم در سازمان ها می پردازد. در فصل سوم فرضیات مربوط به شاخص ها شناسایی شده‌اند. فصل چهارم به گردآوری و تحلیل داده ها اختصاص یافته است. دراین فصل، پرسشنامه اول که به بررسی توانایی سنجش میزان موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان توسط هر یک از شاخص ها می پردازد، بین 103 خبره توزیع شده و سپس با استفاده از آزمون دو جمله ای مورد آزمون قرار گرفته است. نتیجه آزمون آماری منجر به شناسایی شاخص هایی شده است که مورد تائید خبرگان قرار گرفته اند. در این مرحله از آزمون های کای دو و فریدمن، به ترتیب جهت بررسی وجود اختلاف معنی دار بین شاخص های سنجش تعیین شده برای هرعامل سنجش و همچنین تعیین اولویت شاخص های هر عامل استفاده شده است. همچنین با توجه به ادبیات تحقیق، مدل موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر حسب سه عامل موثر اجتماعی، زمینه ای و سیستمی طبقه بندی شده اند که به عنوان متغیر های ورودی وارد سیستم استنتاج فازی شدند. سپس قوانین سیستم استنتاج فازی بر اساس هر یک از عوامل سه گانه، میانگین امتیاز آن ها و مقدار متغیر زبانی شاخص ها تدوین گردیدند. سپس پرسشنامه دوم که مشتمل بر 80 سوال می باشد با توجه به شاخص‌های تائید شده در پرسشنامه اول، تهیه شده و به خبرگان موجود در سازمان های منتخب ارائه شده است. در پرسشنامه دوم از خبرگان درخواست شده است که بر اساس شاخص های تایید شده، اقدام به تعیین امتیاز هر یک از شاخص ها در سازمان های منتخب و نیز ارزیابی میزان موفقیت سازمان در استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان نمایند. نهایتا با استفاده از امتیاز هر یک از شاخص ها در هر یک از عامل های سنجش، میزان موفقیت واقعی سازمان یا میزان موفقیت پیش بینی شده توسط سیستم استنتاج فازی طراحی شده مورد مقایسه قرار گرفته است. بر این اساس سیستم استنتاج فازی جهت تخمین هر چه بهتر میزان موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، بهبود یافته است.

 

کلمات کلیدی

سیستم مدیریت منابع سازمان، سیستم استنتاج فازی، پیاده سازی، ارزیابی، موفقیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سپاس گزاری

 

 

 

 

از تمامی اساتیدی که از نقطه نظرات و راهنمایی هایشان بهره بردم ، سپاس گزاری می نمایم.

 

 

 

و بر خود لازم می دانم تا از تمامی افرادی که در مراحل مختلف انجام این پژوهش من را

یاری کرده و حمایت نمودند، قدردانی کنم.

 

 

 

در نهایت، زحمات بی دریغ پدر و مادر عزیزم را که در کلیه مراحل تحصیلی پشتیبان من بوده‌اند، ارج می‌نهم. بی شک هر آن چه تا کنون به دست آورده ام، ثمره دلسوزی و پشتیبانی آنان بوده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………..   1
مساله اصلی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………….   1
تشریح و بیان موضوع ………………………………………………………………………………………………………………….   2
نتایج حاصل از حل مساله ………………………………………………………………………………………………………………..   3
ضرورت انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………..   3
اهداف اساسی از انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..   4
سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………   5
روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………….   5
روش های گرد آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………..   6
قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………   6
جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………………………………………   7
نمونه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………….   7
روش های نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………   7
روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………   7
محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………   8
تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق …………………………………………………………………………………….   8
ساختار پایان نامه …………………………………………………………………………………………………………………………….   9
 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..   11
مفاهیم مقدماتی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ………………………………………………………………………………..   12
تاریخچه و سیر تکامل سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ………………………………………………………………………..  13
تعاریف سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ……………………………………………………………………………………………  17
کارکردهای سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ……………………………………………………………………………………..  21
آمارها در خصوص سیستم برنامه ریزی منابع سازمان …………………………………………………………………………..   24
منافع حاصل از سیستم برنامه ریزی منابع سازمان …………………………………………………………………………………   26
موانع پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ………………………………………………………………………………   31
ضرورت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ………………………………………………………………………………   33
عوامل اثر گذار بر موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ……………………………………………………….  34
خلاصه ادبیات به دست آمده از تحقیقات مشابه …………………………………………………………………………………   59
جمع بندی عوامل تاثیر گذار بر موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ……………………………………..   59
استفاده از منطق فازی در ارزیابی موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان …………………………………….  77
مفاهیم فازی ………………………………………………………………………………………………………………………………..   77
پیشینه منطق فازی …………………………………………………………………………………………………………………………   77
نارسایی های منطق ریاضی در مدل سازی متغیرهای کلامی ………………………………………………………………….   78
منطق فازی ………………………………………………………………………………………………………………………………….   79
اصول منطق فازی …………………………………………………………………………………………………………………………   80
اعداد فازی و متغیر های زبانی …………………………………………………………………………………………………………   81
مجموعه های فازی ……………………………………………………………………………………………………………………….   82
استنتاج فازی ……………………………………………………………………………………………………………………………….   83
سیستم استنتاج فازی ……………………………………………………………………………………………………………………..   85
خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………………………….   88
 

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….   90
روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………..   90
متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………..   91
سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………….   91
فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………..   92
جامعه آماری و حجم نمونه مورد تحقیق …………………………………………………………………………………………..   92
روش نمونه گیری   ……………………………………………………………………………………………………………………….   93
نمونه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………..   93
معرفی ابزار های گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………….   94
روایی و پایانی   ……………………………………………………………………………………………………………………………..  96
فرایند تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………..  98
 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………   100
آمار توصیفی – پرسشنامه نخست …………………………………………………………………………………………………..   100
آمار استنباطی – پرسشنامه اول ……………………………………………………………………………………………………….   104
4-3-1) روایی و پایایی پرسشنامه ها   …………………………………………………………………………………………………………….   104

4-3-2) آزمون کولموگروف-اسمیرنوف   …………………………………………………………………………………………………….   105

4-3-3) آزمون دوجمله ای   ………………………………………………………………………………………………………………………..   106

4-3-4) اولویت بندی شاخص ها   ………………………………………………………………………………………………………………..   109

4-3-5) گروه بندی شاخص ها  با توجه به نتایج تحلیل عاملی تاییدی …………………………………………………………………..  120

طراحی سیستم استنتاج فازی به منظور سنجش میزان موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ………….. 124
تعریف قواعد و قوانین سیستم استنتاج فازی …………………………………………………………………………………….   128
آمار استنباطی – پرسشنامه دوم ………………………………………………………………………………………………………   134نتیجه نهایی سیستم استنتاج فازی و سنجش میزان موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در سازمان های منتخب ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 134
 

فصل پنجم: نتیجه گیری، بحث و پیشنهادات

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………..   144
بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………..   145
محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………   146
ارائه پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………….   146
5-4-1) پیشنهادات به سازمان ها بر اساس نتایج حاصله از تحقیق   ………………………………………………………………………   146

5-4-2) پیشنهادات به سازمان منتخب بر اساس نتایج حاصله از تحقیق   ………………………………………………………………..   147

5-4-3) پیشنهادات سایر شاخص های تاثیرگذار بر موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان   ………………….   147

5-4-4) پیشنهادات  برای تحقیقات آتی   ……………………………………………………………………………………………………….   148

 

 

فهرست منابع فارسی   …………………………………………………………………………………………………………………………………..   149

فهرست منابع انگلیسی   ………………………………………………………………………………………………………………………………..   151

پیوست ها

پیوست 1 – پرسشنامه ها

پیوست 2 – نتایج آزمون های آماری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول2-1)  شاخص های سنجش موفقیت پیاده سازی سیستم ERP به همراه منابع مرتبط با هر یک از آن ها   ……………….  60

جدول 3-1)  متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش   …………………………………………………………………………………………………  91

جدول 3-2)  ارتباط سوالات پرسشنامه نخست با شاخص های سنجش موفقیت استقرار سیستم مدیریت منابع سازمان   ……..   95

جدول 3-3)  شرح  ساختار پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش   ………………………………………………………………..   96

جدول 4-1) توزیع فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ دهنده   …………………………………………………………………………………   100

جدول 4-2)  توزیع فراوانی مربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهنده   …………………………………………………………………….   101

جدول 4-3) توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان   ………………………………………………………………………………….   102

جدول 4-4) توزیع فراوانی مربوط به درآمد پاسخ دهندگان   ………………………………………………………………………………   102

جدول 4-5) توزیع فراوانی مربوط به سابقه کاری پاسخ دهندگان در زمینه سیستم های اطلاعاتی   ……………………………..   103

جدول 4-6) آزمون پایایی – پرسشنامه اول   ……………………………………………………………………………………………………..  104

جدول 4-7) آزمون پایایی اولیه – پرسشنامه دوم   ……………………………………………………………………………………………..   105

جدول 4-8) نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای شاخص اول   ……………………………………………………………….   105

جدول 4-9) آزمون دو جمله ای –  شاخص اول   ……………………………………………………………………………………………..   107

جدول 4-10) آزمون دو جمله ای –  شاخص چهل و هفت   ……………………………………………………………………………….   107

جدول 4-11) ارتباط سوالات پرسشنامه نخست با شاخص های اصلی پژوهش   ………………………………………………………   108

جدول 4-12) نتایج آزمون دو جمله ای برای شاخص های اصلی پژوهش   ……………………………………………………………   108

جدول 4-13) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل اول (مدیریت نیازمندی ها)   ……………………………………………..   109

جدول 4-14) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل اول (مدیریت نیازمندی ها)   …………………………………   110

جدول 4-15) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل دوم (مدیریت تغییر)   ………………………………………………………   110

جدول 4-16) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل دوم (مدیریت تغییر)   ………………………………………….   110

جدول 4-17) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل سوم (مدیریت پروژه)   …………………………………………………….   111

جدول 4-18) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل سوم (مدیریت پروژه)  …………………………………………   111

جدول 4-19) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل چهارم (کارکنان سازمان)   ……………………………………………….   111

جدول 4-20) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل چهارم (کارکنان سازمان)   …………………………………..   112

جدول 4-21) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل پنجم (سازمان)   ……………………………………………………………..   112

جدول 4-22) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل پنجم (سازمان)   …………………………………………………   112

جدول 4-23) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل ششم (فروشنده)   …………………………………………………………….   112

جدول 4-24) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل ششم (فروشنده)   ………………………………………………..  113

جدول 4-25) میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل هفتم (محیط)   ………………………………………………………………..   113

جدول4-26) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل هفتم (محیط)   ……………………………………………………   113

جدول 4-27)  میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل هشتم (پوشش دهی نیازمندی های کارکردی سیستم)   ………….   113

جدول 4-28) معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل هشتم (پوشش دهی نیازمندی های کارکردی سیستم) ..   114

جدول 4-29)  میانگین اولویت (رتبه) شاخص های عامل نهم ( نیازمندی های کارکردی سیستم)   …………………………….   114

جدول 4-30)  معنی داری آزمون فریدمن برای شاخص های عامل نهم ( نیازمندی های غیر کارکردی سیستم)   …………..   115

جدول 4-31) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل اول (مدیریت نیازمندی ها)   ……………………………………..   115

جدول 4-32) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل دوم (مدیریت تغییر)   ……………………………………………….   116

جدول4-33) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل سوم (مدیریت پروژه)   ……………………………………………..   116

جدول 4-34) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل چهارم (کارکنان سازمان)   ………………………………………..   117

جدول 4-35) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل پنجم (سازمان)   ……………………………………………………..   117

جدول 4-36) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل ششم (فروشنده)   …………………………………………………….   117

جدول 4-37) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل هفتم (محیط)   ………………………………………………………..   118

جدول 4-38) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل هشتم (پوشش دهی نیازمندی های کارکردی سیستم)   …..   118

جدول4-39) میانگین اولویت وزنی (رتبه) شاخص های عامل نهم ( نیازمندی های غیر کارکردی سیستم)   …………………   118

جدول4-40) میانگین اولویت وزنی (رتبه) عامل های سنجش   ……………………………………………………………………………   119

جدول 4-41) نتایج حاصل از آزمون های پیش نیاز تحلیل  عاملی بخش اول   ……………………………………………………….    120

جدول4-42) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل” مدیریت نیازمندی ها”   ………………………………………..   120

جدول 4-43) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “مدیریت تغییر”   …………………………………………………   121

جدول 4-44) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “مدیریت پروژه”   ……………………………………………….   121

جدول 4-45) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “کارکنان سازمان”   ……………………………………………..   121

جدول 4-46) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “سازمان”   …………………………………………………………   121

جدول 4-47) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “فروشنده”   ………………………………………………………..   121

جدول 4-48) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “محیط”   …………………………………………………………..   121

جدول 4-49) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “پوشش دهی نیازمندی های کارکردی”   …………………   121

جدول4-50) ضریب آلفای کرونباخ به ازای شاخص های عامل “نیازمندی های غیر کارکردی”   ……………………………..   122

جدول 4-51) ماتریس همبستگی عوامل 9 گانه   ……………………………………………………………………………………………….   122

جدول 4-52) نتایج حاصل از آزمون های پیش نیاز تحلیل  عاملی اکتشافی نهایی (بخش دوم)   …………………………………   123

جدول 4-53) نتایج نهایی حاصل از آزمون تحلیل  عاملی اکتشافی   ……………………………………………………………………..   123

جدول 4-54) تابع عضویت مثلثی   …………………………………………………………………………………………………………………   125

جدول 4-55) وزن عوامل نهایی بر اساس وزن عوامل اولیه   ………………………………………………………………………………..   128

جدول 4-56) وزن متغیر زبانی در صورت وجود 3 متغیر   …………………………………………………………………………………..   129

جدول 4-57) ساخت قواعد بر اساس عوامل   …………………………………………………………………………………………………..   130

جدول 4-58) شرح قواعد فازی تعریف شده برای سیستم استنتاج فازی پژوهش   ……………………………………………………   131

جدول 4-59) فهرست سازمان های منتخب مورد بررسی و امتیازات عامل های سنجش آن ها   ………………………………….   135

جدول 4-60) میانگین امتیازات بدست آمده عوامل 3 گانه بر اساس قضاوت خبرگان   …………………………………………….   138

جدول 4-61) امتیازات عامل های سنجش موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در سازمان  “بیمه کار آفرین”   ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   141

جدول 4-62) امتیاز سازمان بیمه کارآفرین در عامل های سنجش زیر مجموعه عوامل اجتماعی   ……………………………….   141

جدول 4-63) امتیاز سازمان بیمه کارآفرین در عامل های سنجش زیر مجموعه عوامل زمینه ای   ………………………………..   141

جدول 4-64) امتیاز سازمان بیمه کارآفرین در عامل های سنجش زیر مجموعه عوامل سیستمی   ………………………………..   141

 

 

 

فهرست نمودارها و اشکال

 

شکل 1-1 ) فرایند گام به گام تحقیق   ………………………………………………………………………………………………………………..   6

شکل 2-1)  تابع عضویت مثلثی   ……………………………………………………………………………..………………………………………   82

شکل 2-2)  شمای کلی طراحی سیستم استنتاج فازی   …………………………………………………………………………………………   88

شکل3-1)  فرایند گام به گام تحقیق   ……………………………………………………………………………………………………………….   98

نمودار 4-1) توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان   ………………………………………………………………………………………….   101

نمودار 4-2) توزیع فراوانی مربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهندگان   …………………………………………………………………   101

نمودار 4-3) فراوانی مربوط به سن مشتریان پاسخ دهنده   ……………………………………………………………………………………   102

نمودار 4-4) نمودار فراوانی مربوط به درآمد پاسخ دهندگان   ……………………………………………………………………………..   103

نمودار4-5) نمودار فراوانی مربوط به سابقه کاری پاسخ دهندگان در زمینه سیستم های اطلاعاتی   ………………………………  104

شکل4-1) طبقه بندی عوامل موثر در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان   …………………………………………    124

شکل4-2) نمای کلی از ورودی ها، موتور استنباط و خروجی های سیستم استنتاج فازی   …………………………………………   125

شکل 4-3) توابع عضویت مجموعه های فازی سیستم استنتاج فازی پژوهش   …………………………………………………………   126

شکل 4-4) توابع عضویت مجموعه فازی – متغیر ورودی “عوامل اجتماعی”   ……………………………………………………….   126

شکل 4-5) توابع عضویت مجموعه فازی – متغیر ورودی “عوامل زمینه ای”   ………………………………………………………..   127

شکل 4-6) توابع عضویت مجموعه فازی – متغیر ورودی “عوامل سیستمی”   ………………………………………………………..   127

شکل4-7) توابع عضویت مجموعه فازی میزان موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان   …………………………   127

شکل4-8) طیف وزنی متغیر های پژوهش   ……………………………………………………………………………………………………..   129

شکل 4-9) نمای کلی سیستم استنتاج فازی ارزیابی موفقیت سیستم برنامه ریزی منابع سازمان   …………………………………..   133

شکل 4-10) تصویر مجموعه قواعد فازی تعریف شده در نرم افزار MATLAB   ………………………………………………..   133

شکل 4-11)  نمایش مجموعه های فازی، توابع عضویت و نتایج سیستم استنتاج فازی   …………………………………………….   140

شکل 4-12)  نمایش مجموعه های فازی، توابع عضویت و نتایج سیستم استنتاج فازی در سازمان منتخب   ……………….   142

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

کلیات تحقیق  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

مقدمه
در محیط پویا و غیر قابل پیش بینی کسب و کار، سازمان ها با چالش جدی گسترش بازارها و افزایش سطح انتظارات مشتریان مواجه هستند. بدین منظور سازمان ها ملزم به افزایش کارایی و اثربخشی، بهینه سازی زنجیره ارزش داخلی، کاهش هزینه های عملیاتی، کاهش زمان انجام فعالیت ها، کاهش میزان موجودی، ارائه تاریخ تحویل قابل اطمینان تر و خدمات بهتر به مشتری، بهبود کیفیت و هماهنگی تقاضا، عرضه و تولید و در نهایت افزایش توانمندی خود در مواجهه با بازار رقابتی می باشند. به منظور دستیابی به این اهداف، سازمان ها به دنبال نصب و به کارگیری سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی[1] هستند. این سیستم ها همه فعالیت ها و وظایف موجود در یک سازمان را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات لازم و ضروری را به موقع در اختیار استفاده کنندگان آن قرار  می دهد. این سیستم تمامی عملیات لازم کسب و کار و بخش های مختلف سازمان از قبیل طراحی محصول، خرید، کنترل موجودی، فروش، مالی، منابع انسانی، مدیریت سفارش، تولید و توزیع را یکپارچه کرده و به یک سیستم واحد تبدیل می کند. به همین علت بسیاری از سازمان ها به دنبال استفاده از سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به منظور بهبود توانمندی خود در پردازش تراکنش ها، یکپارچه سازی جریان اطلاعات، افزایش دقت اطلاعات و حمایت از فرایندهای متنوع کسب و کار هستند. لیکن علی رغم پیاده سازی آن در بسیاری از سازمان ها، موانع متعددی در پیاده سازی موفقیت آمیز این نوع از سیستم ها وجود داشته و یکی از سخت ترین پروژه های سرمایه گذاری در سازمان ها به شمار می رود. به رغم آن که سالیانه میلیاردها دلار و میزان بالایی نفر ساعت به منظور پیاده سازی این سیستم ها صرف می شود، احتمال شکست آن در سازمان ها بسیار بالا بوده و برآوردها حاکی از آن است که حدود سه چهارم از پروژه های پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان با شکست مواجه می شوند. به همین علت پیاده سازی این گونه از سیستم ها همواره یکی از دغدغه های اساسی سازمان ها بوده است.

 

مساله اصلی تحقیق
در طول دهه گذشته سیستم مدیریت منابع سازمان در بسیاری از سازمان ها در سراسر جهان اجرا و پیاده سازی شده است، لیکن موانع و مخاطرات مختلف و متعددی در روند اجرای موفقیت آمیز و سودآور آن وجود داشته است. این امر سبب شده تا پیاده سازی این گونه از سیستم ها به عنوان یکی از سخت ترین پروژه های سرمایه گذاری در سازمان ها به شمار رود. به بیان دیگر پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بسیار پیچیده، زمان بر و پر هزینه بوده، تاثیر گسترده ای در تمام سازمان داشته و احتمال بالایی مبنی بر شکاف و عدم انطباق مابین کارکردهای محیا شده توسط این سیستم با نیازمندی های سازمانی که این سیستم را پیاده سازی می کند، وجود دارد. بنابراین پروژه های پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان اغلب با شکست مواجه شده و علی رغم این که هزینه های هنگفتی صرف سرمایه گذاری در آن ها می شود، بسیاری از سازمان ها قادر به پیاده سازی کامل و موفق این سیستم نبوده اند. با عنایت به حجم بالای شکست پیاده سازی این سیستم در سازمان ها، یافتن راه حل مناسبی برای کاهش احتمال شکست ضروری می نماید (Dillard, 2006; Zhu, 2010).

در این راستا تحقیق حاضر به دنبال ارزیابی پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان در مراحل آغازین آن همانند مرحله امکان سنجی و حین پیاده سازی در سازمان ها می باشد تا میزان موفقیت آن ها را در این خصوص مورد بررسی و سنجش قرار دهد و مطابق اطلاعات سازمان مجری این سیستم، راه حل مطلوبی جهت افزایش احتمال موفقیت پیاده سازی این سیستم ارائه کند. موضوع تحقیق حاضر با هدف ارزیابی میزان موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان، تلاش دارد تا از طریق شناسایی جامع و کامل شاخص های متعددی که به منظور ارزیابی پیاده سازی این سیستم ها در مقالات متعدد معتبر وجود دارند، سیستم استنتاج فازی را طراحی نماید تا به کمک آن احتمال موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان را پیش از نصب آن در سازمان مجری مورد ارزیابی قرار داده و بتواند به مسئولین مرتبط و ذی صلاح در جهت تصمیم گیری بهینه در خصوص پیاده سازی آن؛ راهکار مناسب ارائه دهد. در نتیجه سازمان ها  می توانند با شناسایی نقاط نیازمند بهبود، اقدامات لازم و مقتضی را برای تغییر و اصلاح شرایط و افزایش احتمال موفقیت پیاده سازی این سیستم، صورت دهند. در این پژوهش سعی بر آن است که ضمن شناسایی و فازی سازی شاخص های موثر بر موفقیت پیاده سازی این سیستم، نسبت به ارزیابی سازمان منتخب بر اساس شاخص های تعیین شده، اقدام گردد.

 

تشریح و بیان موضوع
سازمان های بی شماری در سرتاسر جهان به دنبال پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان هستند. حدود 60 درصد از سازمان های چند ملیتی سعی در پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان داشته اند (Dillard and Yuthas, 2006). در بیشتر مواقع پیاده سازی این سیستم نیازمند صرف مبالغ هنگفت می باشد؛ به طوری که تخمین ها حاکی از آن است که در سال 2011 تنها در کشور آمریکا بیش از چهل و هفت بیلیون دلار صرف اجرای این سیستم خواهد شد (Zhu et al., 2010). همچنین بودجه متوسطی که صرف پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان می شود، در سازمان های کوچک و متوسط معادل سه میلیون دلار بوده و در سازمان های بزرگ به بیش از یک صد میلیون دلار می رسد. به علاوه مدت زمان لازم جهت پیاده سازی این سیستم اغلب بسیار طولانی می باشد. لیکن علی رغم صرف هزینه و زمان بسیاری که سالیانه برای پیاده سازی این سیستم در سازمان های مختلف صورت می گیرد، احتمال شکست پیاده سازی این سیستم بسیار بالا بوده و حدود 60 الی 90 درصد پروژه های پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان با شکست مواجه می شود(Calisir and Calisira, 2004; Kwahk and Ahn, 2010; Verville et al., 2007; Wang et al., 2008).

این امر سبب می گردد تا بسیاری از سازمان ها در حین پیاده سازی این سیستم ، مبالغ هنگفتی (در حدود 40 الی 50 میلیون دلار) صرف متوقف نمودن آن کرده تا ریسک مخاطرات بسیار حاصل از پیاده سازی این سیستم را که در مراحل آغازین اجرا نمود پیدا می کند، به حداقل برسانند (Nicolaou and Bhattacharya, 2006). به طور مثال، شرکت دل پروژه پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمانی خود را پس از دو سال از شروع اجرای آن و با صرف هزینه ای بالغ بر دویست میلیون دلار، متوقف کرد (Wu et al., 2008). بنابراین منافع بالقوه حاصل از اجرای موفقیت آمیز پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان از یک سو و حجم بالای شکست های گزارش شده در این خصوص که اغلب سازمان را با هزینه های بسیار هنگفت مواجه می نماید، نمایانگر خسارات جبران ناپذیر عدم موفقیت سازمان ها در پیاده سازی این سیستم است.

 

 

 

نتایج حاصل از حل مساله
نتایج حاصل از این تحقیق می تواند به سازمان های ایرانی کمک کند تا با توجه به شرایط داخلی و محیطی خود و با در نظر گرفتن متغیرهای سنجش میزان موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان، احتمال موفقیت خود را در پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان بسنجند و از این طریق احتمال شکست خود را در اجرای این پروژه کاهش دهند.

 

ضرورت انجام تحقیق
1-5-1) سیستم مدیریت منابع سازمان هم اکنون به عنوان جدیدترین و موثرترین ابزار برنامه ریزی کل منابع سازمان مطرح بوده و شامل یک نظام بهم پیوسته اطلاعاتی، مهندسی و مدیریتی است که همه نیازهای یک سازمان را با نگرشی فرایندی و در جهت نیل به اهداف سازمان و یکپارچه ساختن تمام عملیات، برآورده می کند. پیاده سازی این سیستم با مساله و چالش هایی همراه است که در صورت نادیده گرفتن آن ها، سازمان هایی که اقدام به پیاده سازی این سیستم می کنند، با شکست مواجه خواهد شد. بنابراین با توجه به هزینه بالای مورد نیاز برای پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان از یک سو و مزایای بالقوه حاصل از پیاده سازی موفقیت آمیز آن در سازمان از سوی دیگر، درک شاخص های مرتبط با اجرای موفق این سیستم بسیار مهم به شمار می رود. به همین منظور در ادبیات تحقیقات و مطالعات مرتبط با پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان، به شناسایی عوامل موثر در موفقیت پیاده سازی این سیستم ها پرداخته شده است. لیکن بیشتر مطالعات به بررسی و اندازه گیری موفقیت پیاده سازی بر اساس چند شاخص محدود می پردازند. بر این اساس این پایان نامه به دنبال تبیین و شناسایی شاخص های موثر در ارزیابی میزان موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان بوده و بر اساس مقالات ارائه شده در حوزه مورد نظر، فهرست جامع و کاملی از این شاخص ها را ارائه می دهد.

1-5-2) بسیاری از تصمیمات در شرایطی اخذ می شوند که اطلاعات جامع و کاملی از متغیرهای موثر در تصمیم گیری، شرایط داخلی سازمان، شرایط محیطی و نتایج حاصل از اقدامات صورت گرفته وجود ندارد. بر این اساس استفاده صرف از روش تحقیق کمی و اعداد و وارقام قطعی نمی تواند به تنهایی برای حل مسائل دنیای واقعی به کار رود چرا که در این صورت، تحقیق انجام شده دارای اعتبار درونی پایینی می باشد و در نتیجه از دقت لازم برخوردار نبوده و استفاده از نتایج حاصل از آن می تواند منجر به اخذ تصمیمات نادرست گردد. بنابراین پاسخ به سوالات دنیای واقع بر اساس تلفیقی از روش تحقیق کمی و کیفی می تواند منجر به ایجاد داده های منطقی تر و معتبرتر در خصوص موضوع مورد نظر شود. بر این اساس، سیستم استنتاج فازی با استفاده از استدلال و قواعد فازی می تواند جهت تحلیل داده ها و مدل سازی جنبه های کیفی دانش انسان و فرایند پردازش داده ها بر اساس پارامترها و شاخص ها به کار رود. استفاده از منطق فازی جهت تحلیل داده ها و طراحی سیستم پیش بینی کننده، قابلیت پردازش اطلاعات مبهم را فراهم می کند. بنابراین می توان میزان موفقیت پیاده سازی سیستم های مدیریت منابع سازمان را که در گذشته تنها با استفاده از شاخص های مالی از قبیل بازگشت سرمایه، گردش نقدینگی، خالص ارزش فعلی، دوره بازگشت سرمایه و … ارزیابی می گردید، به طور دقیق تر و واقعی تر مورد بررسی قرار داد. پژوهش حاضر با استفاده از منطق فازی (که امکان انجام تحقیق در حوزه موضوع مورد نظر را تحت پارادایم تفسیری و پسا ساخت گرایی فراهم می گرداند)، می تواند نتایجی را که انطباق بیشتری با واقعیت دارند، ایجاد کند. این تحقیق با استفاده از شاخص های شناسایی شده و بررسی چند سازمان منتخب که اقدام به پیاده سازی این سیستم نموده اند، سیستم استنتاج فازی را جهت ارزیابی میزان موفقیت سازمان ها، ارائه می دهد. با ارائه سیستمی جهت سنجش و تعیین میزان موفقیت سازمان ها و ارایه راهکارهای مرتبط با افزایش احتمال موفقیت سازمان در پیاده سازی این سیستم، وضعیت جاری سازمان به لحاظ کارایی و کیفیت فرآیندها ارتقاء یافته و علاوه بر افزایش میزان بازگشت سرمایه به سازمان (ROI) و سودآوری بیشتر، به ایجاد مزیت رقابتی پایدار منجر می شود.

در نتیجه می توان اطمینان یافت که تحقیق حاضر از اعتبار درونی بالایی برخوردار است و سازمان ها می توانند از نتایج این تحقیق و راهکار پیشنهادی آن جهت کاهش احتمال عدم موفقیت خود در اجرای این پروژه، استفاده کنند. لذا با توجه به اهمیت بالای موضوع برای سازمان ها و ناکافی بودن پژوهش های گذشته در این خصوص، موضوع مورد بررسی می تواند راهگشای سازمان ها جهت تعیین میزان موفقیت ایشان در پیاده سازی این سیستم باشد.

بر این اساس، معیارهای انتخاب موضوع پژوهش حاضر شامل کسب شناخت علل موثر در موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان در سازمان ها، اهمیت موضوع، وجود منابع اطلاعاتی کافی در خصوص موضوع مورد بررسی در پایگاه های اطلاعاتی علمی اعم از مقالات معتبر بین المللی و کتاب های به چاپ رسیده و غیر تکراری و تازه بودن موضوع بوده است. این پژوهش با توجه به تخمین میزان موفقیت این پروژه در سازمان های منتخب که اقدام به پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان کرده اند، بدیع بوده و می تواند رویکرد نوینی را به منظور تخمین احتمال موفقیت سازمان ها در به کارگیری این سیستم، ارائه دهد.

 

اهداف اساسی از انجام تحقیق
هدف اصلی تحقیق حاضر ارائه مجموعه ای از شاخص های مرتبط با ارزیابی پیاده سازی موفق سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می باشد. این معیارها، با استفاده از روش های ارائه شده در علم منطق فازی، منجر به طراحی مجموعه قواعد استنتاج فازی جهت تخمین میزان موفقیت استقرار این سیستم و تصمیم گیری در مورد نقاط قابل بهبود جهت افزایش احتمال موفقیت می گردد.

بطور کلی می توان اهداف این پژوهش را به شرح زیر بیان نمود:

1-6-1) هدف اصلی : تدوین و ارائه سیستم استنتاج فازی جهت سنجش موفقیت سازمان در پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان