(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

سازمان جهانی بهداشت در جهت پیشگیری اولیه از آسیب های روانی در جهان، مهارت های ده گانه ای را تدوین نمود. این مهارت ها شامل؛ مهارت خود آگاهی، مهارت همدلی، مهارت بین فردی، مهارت حل مسأله، مهارت تفکّر خلاق، مهارت مقابله با هیجانات، مهارت تصمیم گیری، مهارت تفکر انتقادی، مهارت مقابله با استرس، و مهارت ارتباط مؤثر می باشد.  نیاز واقعی تدوین این مهارت ها از آنجا ناشی می شود که به دنبال صنعتی شدن جوامع گسترش تکنولوژی پیشرفته، توسه اقتصاد و ایجاد رفاه اجتماعی و ارتقاء سطح مادی زندگی، افراد از رفاه بیشتری برخوردار شدند و در عین حال که اوقات فراغتشان رو به گسترش گذاشت، زندگی روز به روز پیچیده تر شد، ارتباطات گسترش یافت و تنوع ارتباطات انسانها و تعاملات آنان با نهاد های مختلف رو به فزونی گذاشت و این در حالی بود که انسان ها هنوز مهارت رویارویی با این پیچیدگی ها و تعارضات ناشی از آن را کسب نکرده بودند. کشور ایران اگرچه به دلیل پایبندی بیشتر به سنت ها و اعتقادات، کمتر دچار آسیب شد، ولی با توجه به ورود فناوری های جدید ارتباطی و فرهنگ های مختلف برون مرزی ضرورت فراگیری این مهارت ها به خوبی قابل مشاهده است. با نگاهی اجمالی به این ده مهارت، و کمترین آشنایی با فرهنگ اصیل اسلامی می توان فهمید که این مهارت ها چیزی بیش از آنچه بزرگان فرهنگی و مذهبی در طول تاریخ به صورت توصیه، پند، اندرز و … بیان کرده اند نیست. تنها تفاوت در این است که مطالب دانشمندان غربی به زبان بسیار ساده و با عمق کمتری برای بشر امروزی تدوین شده؛ در مقابل گفتار بزرگان دین اسلام، دارای عمق و غنای بیشتری بوده و برای فهم تمام زوایای آن تأمل و تدبر افزون تری نیازاست. بنابراین می توان اینچنین مفاهیمی را به صورت عمیق تر و با اطمینان بیشتر به سرچشمه آنها در متون اسلامی دست یافت. بعد از قرآن کریم، گفتار و کردار پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع)، مهمترین منبع دریافت مطالب و برنامه های مختلف زندگی از سوی خداوند متعال است. در این میان کتاب شریف نهج البلاغه که مجموعه ای از نامه ها، خطبه ها و سخنان نغز و حکمت آمیز امیر مؤمنان علی (ع) است، از جایگاه بسیار ارزنده و والایی برخوردار می باشد. در این کار بسیار کوچک با عنایت به کمبود وقت و گستردگی موضوع، برخی از زیر مجموعه های مهارت زندگی از کلام امیر المؤمنین در نهج البلاغه و سایر کتب اسلامی ذکر شده است. به امید آنکه کمترین برداشت از این نوشته آن باشد که انسان بداند این مفاهیم به ظاهر جدید همان نکاتی هستند که بسیاری از آنها را بزرگان دینی اسلام، هزاران سال پیش از این گفته و بدان عمل کرده اند.

واژگان کلیدی: مهارت زندگی، سیره، خودآگاهی، سیره علوی.

 

فهرست

 

مقدمه 4

1. فصل اول؛ کلیات 6
1-1……………………………………………………………… تبیین موضوع تحقیق (بیان مسئله) 6

1-2……………………………………………………………………… اهمیت  و ضرورت موضوع تحقیق 7

1-3………………………………………………………………………………………………….. -اهداف تحقیق 7

1-4……………………………………………………………………………………………………. سوالات تحقیق 9

1-4-1…………………………………………………………………………………. سوالات اصلی تحقیق: 9

1-4-2…………………………………………………………………………………. سوالات فرعی تحقیق: 9

1-5………………………………………………………………………………………………… -فرضیات تحقیق 10

1-5-1………………………………………………………………………………. فرضیات اصلی تحقیق: 10

1-5-2………………………………………………………………………………. فرضیات فرعی تحقیق: 10

1-6……………………………………………………………………………………………………… -روش تحقیق 11

1-7………………………………………………………………………………….. -پیشینه موضوع تحقیق: 11

1-8………………………………………………………………………………………… -محدودیت های تحقق 11

1-9………………………………………………………………………………… -بررسی واژه های پژوهش 12

1-9-1………………………………………………………………………………………. مهارت:( skill) 12

1-9-2…………………………………………………………………………………………… مهارت زندگی: 13

1-9-3…………………………………………………………………………………………… سیره ی علوی: 13

2. فصل دوم؛ ضرورت زندگی هدفدار ولزوم آشنایی با برخی مهارت ها 14
2-2………………………………………………………………………………………… 1-2. هدف از زندگی 15

2-2-1………………………………………………………………………………………………. دنیاپرستان 15

2-2-2………………………………………………………………………………………………. پوچ گرایان 15

2-2-3…………………………………………………………………………………………. خودبزرگ بینان 15

2-2-4………………………………………………………………………………………………. وصال جویان 15

2-3……………………………………………………………………………. تقسیم بندی كلی مهارت ها 18

3. فصل سوم؛ مهارت های ذهنی – شناختی در سیره علوی 20
3-1………………………………………….. مهارت خود آگاهی و خود شناسی در سیره علوی 21

3-1-1………………………………. -توصیف و تعریف مفهوم خود آگاهی و خود شناسی 21

3-1-2…………………………………………………………………… نمادها و نمودهای خودمندی 22

3-2……………………………………………………………………. مهارت خرد ورزی در سیره علوی 26

3-3……………………………………………………………………………. مهارت تفکر در سیره علوی 27

3-3-1………………………………………………………………………………………. مهارت تفکر خلاق 28

3-3-2………………………………………………………………………………. مهارت تفکر انتقادی 30

3-4………………………………………… مهارت صبر، حلم و خویشتن داری  درسیره علوی 31

3-5………………………………………………………………………… مهارت اعتدال در سیره علوی 35

3-5-1…………………………. -راه مستقیم اعتدال در زندگی و معنی و مفهوم آن 36

3-6……………………………………………………………………. مهارت حل مساله در سیره علوی 37

3-6-1…………………………………… آشنایی با مهارت حل مسئله و کارامدیهای آن 38

3-6-2…………………………………………………… کارامدیها( مهارت حل مسئله، چرا؟) 40

3-6-3…………………………………………………………………………………………………… زمینه ها 41

3-6-4…………………………………………. فراگیری مهارت حل مسئله در سنین کودکی، 43

3-6-5…………………………………………………………………….. اطمینان به وجود راه حل، 43

3-6-6…………………………………………………………………………………… مراحل و راه حلها 45

3-6-7…………………………………………………………………… عوامل بازدارنده حل مساله 50

3-7……………………………………………………………. مهارت برنامه ریزی و مدیریت زمان 54

3-7-1…………………………………………………………………………………. تعریف مدیریت زمان 56

3-7-2………………………………………………………………………. انگیزه های مدیریت زمان 56

3-7-3…………………………………………………………. نقش مدیریت زمان در تكامل فردی 62

3-7-4…………………………………………………………………………………… اصول مدیریت زمان 63

3-7-5…………………………………………………………………………………………………. تعیین هدف 63

3-7-6…………………………………………………………………………………. اولویت بندی كارها 65

3-7-7…………………………………………………………. برنامه ریزی برای رسیدن به هدف 67

3-8………………………………………………………………… مهارت مدیریت خشم در سیره علوی 68

4. فصل چهارم؛ مهارت های ارتباطی درون فردی در سیره علوی(عوامل درونی در شکل گیری ارتباط) 73
4-1……………………………………………………. مهارت خداشناسی (توحید) در سیره علوی 74

4-1-1………………………………………………………………………………………. توحید در عبادت 75

4-2……………………………………………… مهارت خودسازی و تزکیه نفس در سیره علوی 82

4-2-1…………………………………………………………………………… شناخت نفس و اهمیت آن 88

4-2-2………………………………………………………………………………………….. ارزش نفس آدمی 88

4-2-3………………………………………………………………………………. ضرر های جهل به نفس 90

4-2-4…………………………………………………………………………………… نتیجه جهل به نفس 90

4-2-5………………………………………………………………………………………. آثار معرفت نفس 90

4-2-6…………………………………………………………….. تزکیه نفس از دیدگاه علی (ع) 93

4-2-7…………………………………………………………………………………………….. تسلط بر نفس 94

4-2-8…………………………………………………………………………………………… مدارا با نفس 95

4-3……………………………………. مهارت تقوای الهی و آرامش درونی در سیره علوی 95

5. فصل پنجم؛مهارت های اجتماعی بین فردی در سیره علوی (عوامل بیرونی در شکل گیری ارتباط) 102
5-1………………………………………………………………….. مهارت مردم داری در سیره علوی 103

5-1-1…………………………………………………………………………………… حمایت از محرومان 103

5-1-2…………………………………………………………………………………………………….. رازداری 104

5-1-3…………………………………………………………………………………….. همدردی و همیاری 104

5-1-4…………………………………………………………………………………………. مدارا با مردم 105

5-1-5………………………………………………………………………………. بیدارسازی وجدان ها 107

5-2……………………………………. مهارت تواضع و فروتنی با دیگران در سیره علوی 108

5-2-1…………………………………………………………………………………………….. اقسام تواضع 110

5-2-2………………………………………………………………………………………………. آثار تواضع 112

5-2-3………………………………………………………………………………. شیوه های کسب تواضع 113

5-3………………………………………………….. مهارت دوستی و دوست یابی در سیره علوی 114

5-3-1…………………………………………………………………………… جایگاه دوستی و همدلی 115

5-3-2…………………………………………………………………………………… ادب و آداب دوستی 118

5-3-3…………………………………………………………………………. دوستی با اینان، ممنوع 126

5-4………………………………… مهارت برقراری ارتباط موثر و مثبت در سیره علوی 129

6. فصل ششم؛ نتایج، پیشنهادها و راهکارها 131
6-1………………………………………………………………………………………………………………… نتایج 132

6-2……………………………………………………………………………………………. ارائه پیشنهادات 134

6-3……………………………………………………………………………………………………………… منابع: 135

6-4……………………………………………………………………………………………………………. التلخیص 142

6-5………………………………………………………………………………………………………….. Abstract 144

مقدمه
… وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

…مى‏گویند: «ستایش مخصوص خداوندى است كه ما را به این(همه نعمتها) رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نكرده بود، ما(به اینها) راه نمى‏یافتیم! مسلّماً فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند!» و(در این هنگام) به آنان ندا داده مى‏شود كه: «این بهشت را در برابر اعمالى كه انجام مى‏دادید، به ارث بردید!»[1]

خداوند منان با آفرینش انسان، همچنین نزول قرآن بر قلب مبارک پیامبر مکرم اسلام (ص) هدایت انسان را به یک معنا کامل نمود و بعد از جانشینی امام علی (ع) بر مسند ولایت، چارچوب هدایت انسان ها در قالب قرآن و عترت معنای دیگری یافت.امروزه در این دنیای پر رمز و راز و به ظاهر پیشرفته، انسان ها به نوعی دچار سرگردانی  و بعضا دچار بحران شده اند و در واقع نمی دانند از کجا آمده اند؟ در کجا هستند و به کجا خواهند رفت؟ ودر زندگی روز مره خود باید چه مهارت هایی داشته باشند وچگونه برخورد نمایند.شاید سالها پیش انسان تصور نمی کرد اقداماتی که برای دستیابی به تکنولوژی پیشرفته و آسایش بیشتر انجام می دهد منجر به فن آوری خواهد شد که به سلامت روان وی آسیب جدی وارد کرده و آرامش او را سلب نماید.در جریان زندگی امروز، گاهی انسان به یک ماشین بی روح تبدیل شده، که هویت انسانی خود را از دست داده است. به نظر می رسد نیاز اصلی انسان امروز باز گرداندن این هویت به اوست و این هویت باز نمی گردد مگر این که او تعریف صحیحی از خود داشته باشد و زندگی را بشناسد و مهارتهای زندگی اجتماعی سالم را آموخته باشد.این در حالی است که برنامه آموزش مهارتهای زندگی – برنامه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی – درسال 1993 از طرف یونیسف به عنوان مدلی برای پیشگیری از آسیبهای روانی و اجتماعی به جهانیان معرفی شد و در این مدت در کشورهای زیادی به کار بسته شده است و نتایج مطالعات متعدد حاکی از اثربخشی این برنامه در پیشگیری از انواع مشکلات روانی و اجتماعی بوده است؛ لیکن چنانچه در آموزش مهارت های زندگی از اسوه ها والگوهای دینی و مذهبی، خصوصا سیره اول مرد اخلاق و امامت، امام علی (ع)، استفاده شود مهارتی بی نقص اجرا گشته وانسان را به سمت یک زندگی آرام و مطلوب رهنمون می سازد.

 

 

فصل اول؛ کلیات
آنچه در این فصل مطالعه می نمایید:

تبیین موضوع تحقیق (بیان مسئله)

اهمیت  و ضرورت موضوع تحقیق

اهداف موضوع تحقیق

سوالات تحقیق

الف: سوالات اصلی          ب: سوالات فرعی

فرضیات تحقیق

الف: فرضیات اصلی          ب: فرضیات فرعی

روش تحقیق

پیشینه موضوع تحقیق

محدودیت های تحقیق