پایان نامه بررسی تحلیل تکوین جرم در فضای مجازی با تأکید بر قوانین کیفری ایران |
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………
1
« فصل اول : کلیات »
1) بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………
3
2) سؤالات تحقیق …………………………………………………………………………………………….
6
3) فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………..
6
4) اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………..
7
5) روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………..
7
مبحث دوم) تعاریف، تاریخچه و مبانی تحقیق…………………………………………………..
8
گفتار اول) تعاریف………………………………………………………………………………………………..
8
گفتار دوم) تاریخچه جرایم در فضای مجازی (سایبراِسپیس)……………………………….
10
گفتار سوم) مبانی تحقیق …………………………………………………………………………………..
15
« فصل دوم: جرایم مالی و اقتصادی در فضای مجازی »
مبحث اول) کلاهبرداری رایانهای ……………………………………………………………………
18
الف) سوء استفاده از شبکه تلفنی ……………………………………………………………………
19
ب) سوء استفاده از صندوقهای پرداخت…………………………………………………….
20
ج) سوء استفاده از کارتهای اعتباری……………………………………………………………..
20
گفتار اول ) بررسی کلاهبرداری رایانهای در حقوق ایران ………………………………….
21
الف) کلاهبرداری رایانهای در قانون تجارت الکترونیک……………………………………..
21
1) رکن قانون ………………………………………………………………………………………
21
2) رکن مادی ……………………………………………………………………………………………
22
3) رکن معنوی ………………………………………………………………………………………..
22
ب) بررسی کلاهبرداری رایانهای در قناون مجازات جرایم رایانهای ……………………………….
22
مبحث دوم) پولشویی……………………………………………………………………………………………….
23
الف) پولشویی یک جرم مستقل است………………………………………………………………………….
24
ب) پولشویی جرم سازمان یافته است…………………………………………………………………………
24
ج) پولشویی جرم فرا ملی است…………………………………………………………………………………
24
گفتار اول) بررسی پدیده پولشویی……………………………………………………………………………..
25
الف) تاریخچه پولشویی در فضای مجازی و تعریف آن ……………………………………………….
26
ب) نحوه پولشویی در فضای مجازی(سایبری) ……………………………………………………………
28
پول و بانکدارای الکترونیک ………………………………………………………………………………………
29
بورس اوراق بهادار …………………………………………………………………………………………………..
32
گفتار دوم) بررسی پولشویی سایبری در حقوق ایران ……………………………………………………
33
« فصل سوم : جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی»
مبحث اول) جعل …………………………………………………………………………………………………….
36
گفتار اول) بررسی جعل رایانهای در قانون تجارت الکترونیک…………………………………………
38
الف) رکن قانونی …………………………………………………………………………………………………….
39
ب) رکن مادی ………………………………………………………………………………………………………..
39
ورود، تغییر، محو و توقف داده پیام ……………………………………………………………………………
39
قلب و مخدوش کردن حقیقت داده پیام………………………………………………………………………
40
مداخله در پردازش (داده پیام) …………………………………………………………………………………..
42
صدور و تولید جعلی امضاء شخص …………………………………………………………………………..
42
اخذ گواهی صحت و اصالت امضای الکترونیکی به طرق مجعول……………………………………
42
ج) رکن روانی ………………………………………………………………………………………………………..
43
گفتار دوم) جعل رایانهای در قانون جرایم رایانهای ……………………………………………………….
44
الف) تغییر یا ایجاد دادههای قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده به آنها …………….
44
مبحث دوم) جاسوسی در فضای مجازی ………………………………………………………………………
45
گفتار اول) رکن قانونی جرم جاسوسی در قانون جرایم رایانهای ………………………………………
46
الف) تعریف جرم جاسوسی در فضای مجازی ……………………………………………………………..
46
ب) مرتکب جرم جاسوسی در فضای مجازی ……………………………………………………………….
47
گفتار دوم) رکن مادی جرم جاسوسی رایانهای ………………………………………………………………
48
رفتار مجرمانه مرتکب…………………………………………………………………………………………………
48
موضوع جرم …………………………………………………………………………………………………………….
48
وسیله ارتکاب جرم…………………………………………………………………………………………………….
49
نتیجه جرم ………………………………………………………………………………………………………………
49
گفتار سوم) رکن روانی جرم جاسوسی رایانهای .. ………………………………………………………..
49
« فصل چهارم: جرایم علیه حیثیت معنوی در فضای مجازی »
مبحث اول) هرزه نگاری …………………………………………………………………………………………..
51
گفتار اول ……………………………………………………………………………………………………………….
52
الف) روشهای تولید هرزه نگاری ………………………………………………………………………………
52
نقاشی …………………………………………………………………………………………………………………….
52
متن…………………………………………………………………………………………………………………………
52
صوتی …………………………………………………………………………………………………………………….
52
رایانه ……………………………………………………………………………………………………………………..
52
بازیهای کامپیوتری ……………………………………………………………………………………………………
53
هرزه نگاری گرافیکی (مجازی) ………………………………………………………………………………….
53
دستکاری تصاویر توسط رایانهها…………………………………………………………………………………
53
گوشیهای تلفن همراه……………………………………………………………………………………………….
53
ب) انوع هرزه نگاری ……………………………………………………………………………………………….
53
ج) هرزه نگاری ……………………………………………………………………………………………………….
54
گفتار دوم) هرزه نگاری کودک…………………………………………………………………………………..
54
گفتار سوم) توزیع، تولید، انتشار محتویات مستهجن و هرزه به وسیله سامانههای رایانهای…
57
الف) رکن قانونی …………………………………………………………………………………………………….
57
ب) رکن مادی …………………………………………………………………………………………………………
58
ج) رکن روانی …………………………………………………………………………………………………………
58
مبحث دوم) نشر اکاذیب ……………………………………………………………………………………………
58
گفتار اول) رکن قانونی ……………………………………………………………………………………………..
58
گفتار دوم) رکن مادی ………………………………………………………………………………………………..
59
الف) رفتار مجرمانه مرتکب ……………………………………………………………………………………….
59
ب) موضوع جرم………………………………………………………………………………………………………
59
ج) وسیله ارتکاب جرم……………………………………………………………………………………………..
60
د) نتیجه جرم……………………………………………………………………………………………………………
60
گفتار سوم) رکن معنوی …………………………………………………………………………………………..
60
مبحث سوم) افشاء اسرار خصوصی…………………………………………………………………………….
60
گفتار اول) رکن قانونی …………………………………………………………………………………………….
61
گفتار دوم)رکن مادی………………………………………………………………………………………………..
62
الف) رفتار مجرمانه مرکب………………………………………………………………………………………..
62
ب) موضوع جرم…………………………………………………………………………………………………….
62
ج) وسیله ارتکاب جرم…………………………………………………………………………………………….
63
د) نتیجه جرم …………………………………………………………………………………………………………
63
گفتار سوم) رکن معنوی …………………………………………………………………………………………..
63
« فصل پنجم: جرایم ویژه در فضای مجازی »
مبحث اول) دسترسی غیر مجاز …………………………………………………………………………………..
66
گفتار اول) دسترسی غیر مجاز به دادهها و پیشینه تاریخی آن ………………………………………….
66
الف) تعریف …………………………………………………………………………………………………………….
66
ب) پیشینه تاریخی …………………………………………………………………………………………………….
67
گفتار دوم) رکن قانونی ………………………………………………………………………………………………
68
گفتار سوم) رکن مادی ………………………………………………………………………………………………
68
رفتار مجرمانه مرتکب ……………………………………………………………………………………………….
68
موضوع جرم ……………………………………………………………………………………………………………
69
وسیله جرم ………………………………………………………………………………………………………………
69
نتیجه جرم ……………………………………………………………………………………………………………….
69
گفتار چهارم) رکن روانی …………………………………………………………………………………………
69
مبحث دوم) شنود غیر مجاز ………………………………………………………………………………………
70
گفتار اول) رکن قانون جرم شنود غیر مجاز…………………………………………………………………..
70
گفتار دوم) رکن مادی جرم شنود غیر مجاز …………………………………………………………………..
71
رفتار مجرمانه مرتکب ……………………………………………………………………………………………….
71
موضوع جرم…………………………………………………………………………………………………………….
71
نتیجه جرم ……………………………………………………………………………………………………………….
71
گفتار سوم) رکن روانی جرم شنود غیر مجاز ……………………………………………………………….
72
مبحث سوم) تولید و انتشار برنامههای مخرب …………………………………………………………….
72
گفتار اول) بررسی برنامه مخرب ………………………………………………………………………………
72
گفتار دوم) رکن مادی ………………………………………………………………………………………………
73
رفتار مجرمانه مرتکب ……………………………………………………………………………………………..
73
موضوع جرم ………………………………………………………………………………………………………….
73
الف) انواع حملات مخرب………………………………………………………………………………………..
74
الف) ویروسهای کامپیوتری……………………………………………………………………………………….
74
الف) کرمهای رایانهای ……………………………………………………………………………………………….
74
الف) اسب تراواها ……………………………………………………………………………………………………
75
ب- اخلال در دادهها یا سامانهها مجازی ……………………………………………………………………..
75
نتیجه جرم……………………………………………………………………………………………………………….
75
گفتار سوم) رکن روانی …………………………………………………………………………………………….
75
« فصل ششم: جرایم مرتبط با تجارت الکترونیک در فضای مجازی »
مبحث اول) جرایم علیه اسرار تجاری …………………………………………………………………………
77
گفتار اول) رکن قانونی ……………………………………………………………………………………………..
77
گفتار دوم) رکن مادی ……………………………………………………………………………………………….
78
الف) رفتار مجرمانه مرتکب ……………………………………………………………………………………….
78
نقض حقوق قراردادهای استخدام مبنی بر عدم افشای اسرار شغلی یا دستیابی غیر مجاز……..
78
تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری ……………………………………………………………………………….
78
ب) وسیله ارتکاب جرم ……………………………………………………………………………………………
79
ج) موضوع جرم ……………………………………………………………………………………………………….
79
د) نتیجه جرم……………………………………………………………………………………………………………
80
گفتار سوم) رکن معنوی ……………………………………………………………………………………………
80
مبحث دوم) نقص علایم تجاری …………………………………………………………………………………
80
گفتار اول) رکن قانونی ………………………………………………………………………………………………
81
گفتار دوم) رکن مادی ………………………………………………………………………………………………..
81
الف) رفتار مجرمانه…………………………………………………………………………………………………..
81
ب) موضوع جرم ……………………………………………………………………………………………………..
82
ج) وسیله جرم ……………………………………………………………………………………………………….
82
د) نتیجه جرم …………………………………………………………………………………………………………
82
گفتار سوم) رکن معنوی …………………………………………………………………………………………..
82
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………….
83
پیشنهادها ………………………………………………………………………………………………………………..
85
منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………………
87
منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………….
87
منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………
90
چکیده
پیشرفت علم و فناوری در سالهای جاری نسبت به گذشته بسیار سریع میباشد بطوریکه انقلاب صنعتی در قرون هجده زندگی انسانها را متحول نمود در برابر تغییرات ناشی از پدیده پیشرفت فناوری تحولات انقلاب صنعتی روبه فراموشی سپرده میشود و دگرگونیهایی ایجاد شده در این پدیده باعث رنگ باختن انقلاب صنعتی گردید هر چند در ابتدای پیدایش این علم جدید تنها نخبگان در نقاط مختلف دنیا توانای استفاده از آنرا داشته اما در چند دهه اخیر شتاب غیر قابل کنترلی در تمام نقاط جهان از لحاظ توسعه و استفاده از این علوم به وجود آمده که تمام حوزههای زندگی انسانها را تحت تأثیر قرار داده به طوری که میتوان گفت یک انقلاب دیگری به نام انقلاب فناوری ایجاد گردیده و بر همین اساس عصر حاضر را عصر اطلاعات میتوان نام نهاد که دارای بعد فرا ملی بوده و یک محیطی تحت عنوان (فضای مجازی)1 را به خود اختصاص داده که اقدامات ملموس بشر در جهت پیشرفت امور خود بیشتر به این محیط اختصاص یافته و طبعاً تأثیراتی که این محیط بر تمام زوایای زندگی انسانها گذاشت علوم کیفری نیز از این امر مستثنا نبوده و مجرمین نیز عمده اقدامات مجرمانه خود را بنا به دلایلی همانند سهولت در ارتکاب سرعت در عمل و اخذ نتیجه مطلوب خود به این فضا اختصاص داده و حالت جرایم از حالت کلاسیک و سنتی به حالت مجازی تغییر روش داده و یک فضای فراملی را در برگرفته که هم از لحاظ عناصر ماهوی جرائم و هم از لحاظ شکلی و اصول دادرسی با اصول حاکم بر جرائم کلاسیک و سنتی تفاوتهای زیادی ایجاد نموده که به نظر میرسد اجرای عدالت کیفری در این زمینه نیازمند یک تعاون و تعامل جهانی خاص میباشد که در این تحقیق سعی شده است به صورت ماهوی نحوه شکلگیری جرائم در فضای مجازی نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران پرداخته شود و به همین جهت در چهت در چهار فصل به بررسی ارکان تشکیل دهنده جرایم کلاسیک که به اعتبار فضای سایبری مورد جرم انگاری قرار گرفتهاند پرداخته میشود و در فصول دیگر نیز ارکان تشکیل دهنده جرائم خاص در فضای مجازی که جزء جرایم جدید و نوین محسوب میشود بررسی تا مشخص شود نحوه احراز و اثبات این جرایم و شکلگیری در فضای مجازی به چه صورتی است.
واژگان کلیدی: جرم، سایبر، فضای مجازی، اینترنت، فناوری اطلاعات، تکنولوژی، تجارت الکترونیکی
فصل اول
کلیات
بیان مسأله
پیشرفت بی سابقه تکنولوژی در دهههای اخیر باعث تغییرات عظیمی در زندگی بشریت گردیده. به گونهای که رشد فزاینده تکنولوژی حتی پدید آورندگان آن نیز را نیز دچار حیرت کرده است. یکی از مهمترین اختراعات بشریت در دهههای اخیر رایانه میباشد که پس از مدت کوتاهی تمام ارکان و فعالیتهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بشریت را تحت کنترل گرفت. رایانه علیرغم تمام مزایا و منافعی که برای بشریت به ارمغان آورده همانند فنآرویهای دیگر مورد سوء استفاده افرادی قرار گرفت که با یادگیری شگردهای استفاده از این فنآوری نوین قصد دستیابی به اهداف شوم و مجرمانه خود را داشتهاند، این امر به خصوص بعد از ایجاد اینترنت و فضای سایبر شیوع گستردهای پیدا کرده زیرا با توجه به شرایط و ویژگیهایی که در فضای سایبر موجود است کاربران میتوانستند دست به ارتکاب جرایمی بزنند که در بعضی مواد باعث به وجود آمدن جرایم جدید و نوینی شده است که قبل از پیدایش فضای سایبر امکان تحقق آن وجود نداشته است.
جرایم رایانهای در طول دوران تحول خود سه نسل را سپری کردهاند. نسل اول جرایم رایانهای از دهه 60 آغاز و تا اوایل دهه 80 ادامه داشت. در این دوره رایانه محوریت جرایم را در بر داشت و تأکید بر رایانه، سیستم رایانهای و برنامه رایانهای بود به عبارتی در جرایم این نسل رایانه به عنوان وسیله و هدف جرم مد نظر بود از جمله جراین این نسل میتوان کپی برداری از برنامهها و سرقت برنامهها اشاره کرد.
در نسل دوم جرایم رایانهای که به جرایم علیه دادهها معروف هستند، محوریت با دادهها و اطلاعات میباشد این دوره از اوایل دهه 80 آغاز و تا اوایل دهه 90 ادامه داشت. در جرایم این نسل محتوای اطلاعات رایانهای در محوریت قرار میگیرند.
نسل سوم جرایم رایانهای موسوم به جرایم سایبری از اوایل دهه 90 و با فراگیر شدن اینترنت آغاز میشود. در این دوره دیگر تأکید بر رایانه به عنوان موضوع و هدف جرم نیست بلکه فناوریهای دیگر همانند اینترنت، مخابرات و شبکههای ماهوارهای در تحقق جرم نقش اصلی را ایفا میکنند. ویژگی این نسل تجمیع رایانه با مودم و مخابرات با حالات شبیه سازی و مجازی سازی است.1
اصطلاح فضای سایبری اولین بار در سال 1982 در یک داستان علمی و تخیلی به کار رفت و در سال 199 فردی به نام جان پری بارلو به هنگام صحبت در یک کنفرانس مجازی از آن استفاده کرد و به از این واقعه، این اصطلاح بر سر زبانها افتاد از لحاظ لغوی، سایبر، به معنای مجازی و غیر ملموس میباشد که با توجه به گستردگی مفهوم سایبر و اطلاق آن به تمام افعال و اقدامات واقع شده در محیط شبکههای بین المللی و بی شمار بودن مصادیق آن، به توصیه متخصصان و دانشمندان صاحب نام این رشته، یافت لغت معادل این واژه و یا ترجمه آن به زبانهای دیگر مجاز نمیباشد چرا که به عقیده این صاحب نظران با توجه به بسط مفهوم لغوی این واژه در سطح بین المللی این واژه بینالمللی شده و ترجمه آن دامنه این واژه را محدود میکند. بنابراین بهتر است که لغت سایبر به عنوان لفظ مشترک بینالمللی مورد استفاده قرار گیرد.
عنوان فضای سایبر مورد تعاریف مختلف قرار گرفته است که میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
فضای سایبر، مجموعه به هم پیوسته موجودات زنده از طریق رایانه و ارتباطات راه دور بدون در نظر گرفتن جغرافیای عینی است.1
فضای سایبری، اثر فضا و اجتماعی شکل گرفته توسط رایانه، شبکههای رایانهای و کاربران است.2
فضای ساببر توهم و تصویر باطل توافقی است که انسانها خلق میکنند.
فضای سایبر، جایی است که شما هنگامی که با تلفن صحبت میکنید هستید.
فضای سایبر یک ناحیه واقعی است.3
در محیط سایبر اشیاء و اطلاعات به صورت فیزیکی و ملموس وجود ندارد و در واقع آنچه در صفحه مانیتور مشاهده میشود، موضوعات مجازی میباشد که به صورت دیجیتال وارد شبکه شده است. از طرفی برای اینکه کاربر وارد فضای سایبر از طریق اینترنت شود، ابتدا باید تجهیزات مورد نیاز مانند رایانه، مودم و خطوط مخابراتی را فراهم نموده سپس از اتصال به شبکه و ورود به سایت وارد. فضای سایبر میشود با توجه به مطالب فوق و تعاریف متخصصان، فضای سایبر را میتوان بدین گوننه تعریف کرد:
« محیطی است مجازی و غیر ملموس موجود در فضای شبکههای بین المللی که در این محیط تمام اطلاعات راجع به روابط افراد، فرهنگها، ملتها، کشورها و به طور کلی هر آنچه که در کره خاکی به صورت فیزیکی و ملموس وجود دارد، در این فضای مجازی به شکل دیجیتالی وجود داشته و قابل استفاده و در دسترس استفاده کنندگان و کاربران میباشد و به طریق رایانه، اجراء آن و شبکههای بین المللی به هم مرتبط میشوند. »
فضای سایبر محدود به محیط فیزیکی خاص و معین نمیباشد و هر فردی از هر نقطه جهان میتواند به راحتی و با فشردن یک کلید به فرد دیگری در کشور دیگر ارتباط برقرار کند و از این طریق اهداف سوء و مجرمانه خود را روی آن فرد عملی کند، لذا با توجه به اینکه این جرایم به سهولت در مقیاس بین المللی ارتکاب میآیند، تبدیل به تهدیدی علیه جامعه بین المللی شده است، به همین منظور سازمانهای بین المللی و منطقهای در راستای هماهنگی مقررات و قوانین داخلی رهنمودهایی را به کشورهای عضو ارائه کردهاند.
اولین نهاد بین المللی که در این زمینه تلاشی گسترده انجام داده است، سازمان توسعه همکاری اقتصادی (OECD)1 میباشد که در سال 1986 بر اساس تجزیه و تحلیل تطبیقی قوانین ماهوی چند کشور عضو اولین طبقهبندی جرایم رایانهای را پیشنهاد داد که به شرح ذیل میباشد.
الف – ورود، تغییر، محو، یا متوقف سازی دادههای رایانهای و یا برنامههای رایانهای که صورت ارادی با قصد انتقال غیر قانونی وجوه یا هر چیز با ارزش دیگری صورت میگیرد.
ب – ورود، تغییر، پاک کردن و یا متوقف سازی دادهها یا برنامههای رایانهای یا هر گونه مداخله دیگر در سیستمهای رایانهای که به شکل عمومی و با قصد جلوگیری از عملکرد سیستم رایانهای یا ارتباطات صورت میگیرد.
بین المللی که در این زمینه تلاش گستردهای انجام داده است.
ج – ورود، تغییر، پاک کردن و یا متوقف سازی دادههای رایانهای یا برنامههای رایانهای که به صورت عمدی و با قصد ارتکاب جعل صورت گرفته باشند.
و – تجاوز به حقوق انحصاری مالک یک برنامه رایانهای حفاظت شده با قصد بهرهبرداری تجاری از آن برنامهها و ارایه آن به بازار.
ه – دستیابی یا شنود در یک سیستم رایانهای و یا ارتباطی که آگاهانه و بدون کسب مجوز از فرد مسئول سیستم مزبور چه با تخلص از تدابیر امنیتی و چه با هدف غیر شرافتمندانه و یا مضر صورت گرفته باشد. توضیح این نکته ضروری است که این لیست به دلیل عدم تفکیک جرایم و ابهام در ماهیت هر جرم مورد تبعیت قرار نگرفت. بعد از این اقدام کمیته منتخب جرایم رایانهای شورای اروپا پس از بررسی نظرات OECD و نیز بررسیهای حقوقی و فنی دو فهرست تحت عناوین: « فهرست حداقل» و فهرست اختیاری» را پیشنهاد داد که در فهرست حداقل به جرایمی چون کلاهبرداری رایانهای، جعل رایانهای سابوتاژ، استراق سمع، تکثیر غیر مجاز برنامه حمایت شده رایانهای و تکثیر غیر مجاز توپوگرافی و در فهرست اختیاری نیز به جرایمی مانند: تغییر دادهها با برنامههای رایانهای، جاسوسی رایانهای، استفاده غیر مجاز از رایانه اشاره شده است.
از جمله سازمانهای بین المللی دیگر که در زمینه جرایم سایبری رهنمودهایی ارایه دادهاند میتوان به انجمن بین المللی حقوق جزا (AIDP)1، سازمان ملل و کنوانسیون جرایم سایبری اشاره کرد.
بوجود آمدن فضای سایبر و متعاقب آن جرایم سایبری باعث ایجاد بحثهای حقوقی جدیدی در زمینه حقوق جزای ماهوی، آیین دادرسی و صلاحیتهای شده است.
سؤالات تحقیق
الف: سوأل اصلی
شرایط شکل گیری جرائم در فضای مجازی در نظام کیفری ایران چه میباشد؟
فرم در حال بارگذاری ...
[سه شنبه 1398-07-23] [ 05:18:00 ب.ظ ]
|