1-4-اهداف تحقیق. 6

فصل دوم : بررسی مبانی نظری و پیشینه تجربی تحقیق. 7

2-1-مقدمه. 8

2-2- مبانی نظری.. 8

2-2-1- نظریه گروه مرجع در جامعه شناسی.. 8

2-2-2- نظریه گروه مرجع در روانشناسی اجتماعی.. 14

2-2-3- گروههای مرجع و جنسیت.. 20

2-2-4- سرمایه فرهنگی.. 21

2-2-5- پوشش و هویت اجتماعی.. 23

2-3- پیشینه تجربی پژوهش در ایران. 26

2-4- پیشینه تجربی تحقیق در خارج. 30

2-5- چارچوب و الگوی نظری پژوهش… 31

فصل سوم : روش شناسی تحقیق. 35

3-1- روش تحقیق. 36

3-2- فرضیات تحقیق. 36

3-3- متغیرهای تحقیق. 36

3-4-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 37

3-5- تکنیک های جمع آوری اطلاعات.. 43

3-6- جامعه( جمعیت) آماری.. 44

3-7- نمونه آماری و شیوه نمونه گیری.. 45

3-8-تکنیک(آماره های) تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 46

فصل چهارم:  یافته های پژوهش… 47

4-1- مشخصات جامعه آماری.. 48

4-1-1- جنس… 48

4-1-2- سن.. 49

4-1-3- رشته تحصیلی.. 50

4-2- گروه مرجع و معیارهای پوشش… 53

4-2-1- مهمترین معیارهای پوشش از نگاه دانش آموزان. 53

4-2-2- مهمترین گروههای مرجع در انتخاب لباس… 54

4-2-3- مهمترین گروههای مرجع در انتخاب مدل موی یا آرایش موی سر. 55

4-2-4- معیارهای انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای عضویتی و غیرعضویتی.. 56

4-3- آزمون فرضیات.. 58

فصل پنجم: نتیجه گیری.. 64

5-1- نتیجه گیری تحقیق. 65

5-2- پیشنهادات.. 68

منابع و مآخذ. 70

ضمائم. 74

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                            صفحه

جدول (4-1): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت.. 48

جدول (4-2) : توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب گروه سنی.. 49

جدول (4-3): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب رشته تحصیلی 50

جدول(4-4): توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب پایه تحصیلی.. 51

جدول (4-5): توزیع فراوانی پایگاه اقتصادی اجتماعی پاسخگویان. 52

جدول (4-6): اهمیت معیارهای انتخاب لباس از نظر دانش اموزان. 53

جدول (4-7):  مهمترین گروههای مرجع در انتخاب لباس از نظر دانش آموزان. 54

جدول (4-8):  مهمترین گروههای مرجع در انتخاب مدل مو از نظر دانش آموزان. 55

جدول (4-9):  فراوانی اولویت اول انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای عضویتی و غیرعضویتی.. 55

جدول (4-10): فراوانی اولویت دوم انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای عضویتی و غیرعضویتی.. 56

جدول(4-11): فراوانی اولویت سوم انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای عضویتی و غیرعضویتی.. 57

جدول (4-12): آزمون تی تست مربوط به سبک پوشش دختران و تاثیر پذیری از گروههای مرجع عضویتی و غیر عضویتی.. 58

جدول(4-13): آزمون تی تست مربوط به سبک پوشش پسران و تاثیر پذیری از گروههای مرجع عضویتی و غیر عضویتی.. 59

جدول (4-14): میزان اهمیت معیارهای پوششی در میان دانش اموزان. 60

جدول(4-15): آزمون آنوا  مربوط به پایگاه اقتصادی- اجتماعی و سبک پوشش مدرن و سنتی.. 61

جدول(4-16): آزمون آنوا  مربوط به سرمایه فرهنگی و سبک پوشش مدرن و سنتی.. 62

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                            صفحه

نمودار (2-1). مدل مفهومی گروههای مرجع. 32

نمودار(2-2). مدل مفهومی تأثیر گروههای مرجع بر سبک پوشش… 33

نمودار(2-3). انواع سبک پوشش… 34

نمودار شماره(4- 1). توزیع درصدی جنس پاسخگویان. 48

نمودار شماره (4-2). توزیع فراوانی گروه سنی پاسخگویان. 49

نمودار  شماره(4- 3). توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی.. 50

نمودار شماره (4-4). توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب پایه تحصیلی.. 51

نمودار شماره(4- 5).توزیع درصدی سلسله مراتب پایگاه اقتصادی- اجتماعی پاسخگویان. 52

نمودار شماره (4-6). مهمترین معیارهای پوشش در دختران و پسران. 53

نمودار شماره(4-7). توزیع درصدی اولویت اول انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای مرجع. 56

نمودار شماره(4-8). توزیع درصدی اولویت دوم انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای مرجع. 57

نمودار شماره(4-9). توزیع درصدی اولویت سوم انتخاب لباس از نظر تعلق به گروههای مرجع. 57

چکیده

 در فرایند شکل­ گیری رفتار، نگرش و کنش افراد در جامعه، عوامل متعددی نقش دارند؛ از جمله مهمترین آنها افراد یا گروه­های مرجع هستند که مبنا و معیار داوری و ارزیابی کار کنش گران اجتماعی قرار می­گیرند. گروه­های مرجع شامل اشخاص و یا گروه­هایی می­باشند که افراد برای تصمیم­گیری و ارزیابی رفتار و نگرش­هایشان به آنها اتکا دارند. در دوران حاضر، به علت فرایندهای جهانی شدن و گسترش فن آوری های اطلاعاتی، گروه­های مرجع با عبور از قلمروهای محلی، به قلمروهای جهانی وارد شده­اند. در جوامع مدرن، نوع لباس افراد از اولین نشانه­ها و ابزاری است که موجب شناخته شدن و تشخیص هویت آنان می­شود و نماد و نشانه­ی فرهنگی و اجتماعی محسوب می­شود. پژوهش حاضر در پی مطالعه­ی تأثیر گروه­های مرجع به عنوان عامل هویت ساز افراد بر سبک­های مختلف پوشش جوانان می­باشد. این تحقیق با رویکردهای جامعه­شناسانه و روانشناسی اجتماعی به موضوع گروه­های مرجع و سبک پوشش پرداخته و با روش توصیفی – پیمایشی در یک نمونه­ی 258 نفری از میان دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهر سنگر انجام گرفته است. روش نمونه­گیری از نوع خوشه­ای چند مرحله­ای بوده و اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع­آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که در عصر مدرن و جوامع کنونی معیارهای پوشش کارکردهای اولیه خود را از دست داده و معانی فرهنگی و تمایز بخشی پیدا کرده­اند. همچنین، بررسی روابط متغیرها نشان می­دهد که پسران به طور معناداری در زمینه­ سبک پوشش مدرن متاثر از گروه­های غیرعضویتی می­باشند؛ در مقابل دختران گرایش بیشتری به گروه­های عضویتی دارند.

 کلید واژه ها: گروه مرجع، سبک پوشش، سرمایه فرهنگی، هویت اجتماعی ، جوانان

فصل اول:کلیات طرح 
1-1- مقدمه
اگر وجود اختلاف در سبک های پوشش[1] جوانان را به عنوان یک واقعیت اجتماعی بپذیریم آنگاه می توانیم در یابیم که سبک های مختلف پوشش از طریق چهره ها یعنی انتخاب نوع لباس و پوشش ظاهری مثلا نوع آرایش مو و صورت بیان می شوند. در کنار این ویژگی اگر اصطلاح گروه مرجع[2] را به این معنا که ارزش ها و در نهایت هویت ما اغلب از گروههایی که به آن متعلقیم قرض گرفته می شود، در نظر بگیریم می توانیم میان سبک های مختلف پوشش و گروه های مرجعی که باورها، ارزشها و نگرشهای افراد را شکل می دهند پیوندی ساختاری بیابیم.

با توجه به اینکه جامعه ایران با جوانی جمعیت رو به رو است و جوانی دوران کسب هویت و شکل گیری شخصیت است و گروههای مرجع می توانند نقش موثری در این زمینه داشته باشند، لذا شناخت گروههایی که امروز مورد توجه و علاقه دانش آموزان هستند و گروه مرجع آنها را در زمینه پوشش ظاهریشان تشکیل می دهند، می تواند زمینه ساز برنامه ریزی های فرهنگی برای این بخش از جامعه باشد.

پژوهش حاضر به دنبال کشف رابطه ساختاری سبک پوشش به عنوان یکی از مولفه های هویتی جوانان و گـروه های مرجع دانـش آموزان که بر روی نگرش ها و ارزشهای آنها در انتخاب سبک پوشش تاثیر می گذارد، می باشد.

1-2-بیان مسئله تحقیق
انسان موجودی اجتماعی و اعمال و رفتارهای او متاثر از ارزش ها، هنجارها و قوانین گروه است. انسان بدون تعلق به گروه احساس امنیت نمی کند. آدلر علاقه اجتماعی را در انسان امری ذاتی می داند و معتقد است کــه انسان از بدو تولد در درون شبکه ای از روابط اجتماعی پیچیده و متقابل قرار می گیرد و شکل گیری شخصیت او در اثر همین ارتباطات متقابل است(شفیع آبادی،1375).

رفتار اجتماعی در خلاء صورت نمی گیرد و شدیداً وابسته به این است که دیگران از آن رفتار چه برداشتی می کنند. از جمله این دیگران گروههای مرجع هستند. جولیوس گولد و ویلیام ل. کولب در فرهنگ علوم اجتماعی می گویند اصطلاح گروه مرجع به گروهی اجتماعی اشاره دارد که فرد احساس می کند با آن شناخته شده و آرزو می کند که هویتش با آن مرتبط باشد. هر کس از گروه مـرجع خود هنجارها، نگرشها، و ارزشهای خـود و نیز هدف اجتماعی ئی را که از ایـن ارزش پدید می آیند، بـــه دست می آورد. همچنین شخص مقوله های اجتماعی مهم را(چه آنهایی که می خواهد انجام دهد و چه آنهایی را که به طریقی در مقابل شان قرار می گیرد) نیز از گروه مرجع فرا می گیرد(گولد، کولب؛ 1376: 722).

دروه جوانی زمانی است که انسان با انرژی و حساسیت در برابر بازتاب های محیط و مسئولیت پذیری فردی به دنبال کسب هویت است. جوانان باید نقطه اتکایی برای پیوند با خود، با جنس مقابل و با ارزش های فرهنگی و اجتماعی محیط اطراف بیابند( شفرز،1383: 116). آنهایی که به دلیل شرایط اجتماعی و مقتضیات سنی و شخصیتی آمادگی بیشتری برای تاثیرپذیری از گروههای مرجع را دارند و در جستجوی هویتی جدید هستند و می