2-3-1-انواع توریسم………………………………………………………………………….10

2-4-طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم……………………………………………………………..10

2-4-1-توسعه یایدار واکوتوریسم……………………………………………………………13

2-4-2-اکوتوریسم در جهان …………………………………………………………………..13

2-4-3- بازار اکوتوریسم ……………………………………………………………………..14

2-4-4-روند رشد اکوتوریسم ………………………………………………………………..14

2-4-5-اکوتوریسم در ایران………………………………………………………………….16

2-4-6-اکوتوریسم راهبردی مناسب در توسعه صنعت گردشگری…………………17

2-4-7-نگاهی به وضعیت گردشگری بر مبنای طبیعت در ایران……………………18

2-4-8-ارزیابی توان اکولوژیک…………………………………………………………..19

2-4-8-1- روش‌های ارزیابی توان اکولوژیک…………………………………………..20

روش‌های ارزیابی یک عامله………………………………………………………………20

روش‌های ارزیابی دو عامله…………………………………………………………………20

روش‌های ارزیابی چند عامله……………………………………………………………..21

2-4–9-  ارزشگذاری اقتصادی مناطق تعیین اولویت شده…………………………21

2-4-9-1-ارزشگذاری با استفاده از بازارهای عادی……………………………………21

2-4-9-2–ارزشگذاری با استفاده از بازارهای ضمنی……………………………….22

2-4-9-3-ارزشگذاری با استفاده از بازارهای مصنوعی (فرضی)……………………22

2-4-9-3-الزامات به کارگیری روش ارزشگذاری مشروط…………………………….23

2-5-کلیات استان لرستان ………………………………………………………………..26

2-5-1-موقعیت طبیعی و جغرافیایی استان لرستان………………………………..26

2-5-2- زمین شناسی……………………………………………………………………….27

2-5-3- آب و هوا………………………………………………………………………….28

2-5-4- منابع آب……………………………………………………………………………..29

2-5-5- خاک شناس………………………………………………………………………..31

2-5-6- زیستگاه ها و رویشگاهها……………………………………………………….32

2-5-6-1-زاگرس میانی ………………………………………………………………….32

2-5-7- تقسیمات سیاسی استان لرستان…………………………………………. 33

2-5-8- مطالعات اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………….34

2-5-8-1پراکندگی جمعیت ……………………………………………………………….36

2-5-8-2-الگوی زیست ……………………………………………………………………….36 

2-5-8-3-نظام شهری استان …………………………………………………………………37

2-5-8-4-تحول رشد جمعیت………………………………………………………………38

2-5-9- تاریخچه استان…………………………………………………………….39

2-5-9-1-موسیقی…………………………………………………………………………40

2-5-9-2-صنایع دستی……………………………………………………………..40

2-5-9-3-زبان……………………………………………………………………………41

2-5-9-4-دین و برگزاری مراسم دینی………………………………………………42

2-5-9-5-ایلات و عشایر لرستان…………………………………………………..42  

2-5-9-6- فرهنگ و مردم شناسی ……………………………………………………..43

2-5-9-7-اقتصاد…………………………………………………………………………………44

2-6-پیشینه تحقیق………………………………………………………………………….45

فصل سوم- مواد و روش ها………………………………………………………………..51

منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………51

3-2-تعیین اولویت بندی مناطق دارای پتانسیل ……………………………………..52

3-2-1 تشریح روش شبکه ها…………………………………………………………..52

3-2-2- به کارگیری روش شبکه ها در این تحقیق…………………………………..52

3-2-3-تعیین وزن واهمیت لایه های اطلاعاتی دررابطه باهدف……………….61

3-3-برآورد ارزش اقتصادی مناطق دارای توان برای توسعه گردشگری…………..63 

3-3-1–تعین تعداد نمونه…………………………………………………………………..63

3-3-2-انتخاب نمونه هایی ازمناطق دارای توان ………………………………….65

 

3-3-3-اجرای روش ارزشگذاری مشروط در این پژوهش…………………………65

3-4-ازمون پایایی …………………………………………………………………………….68

فصل چهارم- نتایج ………………………………………………………………………………70

4-1- پتانسیل یابی مناطق مستعداگوتوریسم استان لرستان به روش شبکه بندی…….70

4-2-براوردمیزان تمایل به پرداخت بازدید کنندگان……………………………………..71

4-3-=نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل پرسش نامه ها…………………………………..72

4-3-1-گروه سنی گردشگران ……………………………………………………………………72

4-3-2-جنسیت گردشگران………………………………………………………………………..72

4-3-3-سطح تحصیلات گردشگران…………………………………………………………..73

4-3-4-شغل گردشگران ……………………………………………………………………….74

4-3-5-درآمد ماهیانه گردشگران…………………………………………………………….77

4-4-1- نتایج بدست آمده از پرسشنامه ها  در منطقه کلدر (نماینده طبقه با توان اکوتوریسم بسیار بالا )…..77  

4-4-2-شناسای متغیر های تاثیر گذار بر تمایل به پرداخت در طبقه با توان اکوتوریسم بسیار بالا (منطقه کلدر )…79

4-4- 3–نتایج بدست آمده از پرسشنامه ها  در منطقه کهمان (نماینده طبقه با توان اکوتوریسم بالا )………….80

4-4-4-شناسای متغیر های تاثیر گذار بر تمایل به پرداخت در طبقه با توان اکوتوریسم بالا (منطقه کهمان )….81

4-4-5–نتایج بدست آمده از پرسشنامه ها  در منطقه شیرز (نماینده طبقه با توان اکوتوریسم متوسط )…………84

4-4-6-شناسای متغیر های تاثیر گذار بر تمایل به پرداخت در طبقه با توان اکوتوریسم متوسط (منطقه شیرز)…85   

4-5-نتایج ارزشگذاری مناطق موردمطالعه  …………………………………………………88  

فصل پنجم-بحث ………………………………………………………………………………..89

5-1-تحلیل نتایج پتانسیل یابی مناطق مستعد استان لرستان………………………89

5-2-تحلیل نتایج بررسی خصوصیات اقتصادی واجتماعی گردشگران استانوارزشگذاری اقتصادی تفرجگاه­ها……92

5-3-بررسی مناطق نمونه گردشگری…………………………………………………………..93

5-4-پاسخ به پرسش­های پژوهش و بررسی فرضیه ­های تحقیق……………………… 95

5-5-نقاط قوت وضعف توسعه اکوتوریسم در استان لرستان ………………………..97

5-5-1- نقاط قوت ………………………………………………………………………………….97

5-5-2-نقاط ضعف ………………………………………………………………………………..98

5-6-نتیجه ­گیری کلی ……………………………………………………………………………100

5-7-پیشنهادات ………………………………………………………………………………100

منابع……………………………………………………………………………………………….102

پیوستها…………………………………………………………………………………………..109

چکیده:

این پژوهش،شناسایی وطبقه بندی نواحی مستعد اکوتوریسم به روش شبکه ها وارزشگذاری آنها به روشC.V.M(ارزشگذاری مشروط ) در استان لرستان را مد نظرقرار داده است. برای شناسای مناطق مستعد اکوتوریسم از روش شبکه ها استفاده شده است.در این روش برای مکان یابی از معیارهای مختلفی باتوجه به اهدف موردنظر استفاده می شود،دراین پژوهش معیارهای از قبیل شکل زمین (شیب وجهت های جغرافیایی) خاک شناسی،پوشش گیاهی،تراکم راهها،منابع آبی،پهنه بندی اقلیم،جاذبه های گردشگری(فرهنگی،تاریخی وطبیعی)ومناطق حفاظت شده به منظور شناسایی نواحی مستعد اکوتوریسم استفاده شده است که به طور جداگانه بررسی وبرای هریک نقشه رقومی تهیه گردیده است.برای امتیازدهی معیارهاوزیر معیارهایک پرسش نامه طراحی شد.پرسش نامه ها توسط پست الکترونیک برای کارشناسان اکوتوریسم که از استان لرستان دیدن کرده بودن ارسال شده است. با تجزیه وتحلیل پرسش نامه ها ومعدل گیری از نظرات ارائه شده امتیاز معیارها وزیر معیارهابرای استفاده در روش شبکه بندی دراین پژوهش مشخص شده است.تجزیه وتحلیل، جمع بندی وارزیابی داده هابااستفاده ازGISصورت گرفت ودر نهایت،نقشه سلولهای مستعد توسعه اکوتوریسم استان تولید شده است.ابعاد شبکه5*5کیلومتر درنظر گرفته شد(باتوجه به مقیاس مورداستفاده2*2 سانتیمتربرروی نقشه)که کل محدوده استان به حدود 1148سلول تقسیم شدوطبق امتیازات داده شده به هر معیار وزیر معیارهادر نهایت از ، 1148سلول 428سلول مناطق مستعد اکوتوریسم شناسایی شده است.با توجه به امتیازات کسب شده وحدبالاو پایین امتیازات سلولهای که امتیازات بالای را کسب نموده بودن درسه طبقه بسیار مطلوب،مطلوب ومتوسط از نظر توسعه اکوتوریسم قرار داده شده است.برای ارزشگذاری مناطق مستعد توسعه اکوتوریسم از روش ارزشگذاری مشروط استفاده شده است.برای این کار سه سلول که در سه طبقه مختلف قرار داشتن را انتخاب وبرای هر کدام در محل توسط بازدیدکنندگان پرسش نامه تکمیل شده است.با تجزیه وتحلیل پرسش نامه ها نتایج نشان داد که متغیرهای مانند سطح تحصیلات،درامد ماهانه شخص،درامد خانوار وقیمت پیشنهادی تاثیرچشمگیری بر روی میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان دارند.با براورد میزان تمایل به پرداخت ورودیه دریک سلول وتعمیم ان به سایر سلولهای ان طبقه ارزش اقتصادی هر طبقه مشخص شده است.مجموع ارزش اقتصادی سه طبقه نشان دهنده ارزش اقتصادی اکوتوریسمی استان می باشد.دراین پژوهش کل ارزش اقتصادی استان بااستفاده ازروش ارزشگذاری مشروط حدود ×35ریال(برای دوفصل گردشگری)برآوردشده است.

فصل اول

مقدمه:

بیشتر کشور های در حال توسعه با مشکلات زیادی از جمله فقدان برنامه ریزی کارامد .عدم توسعه مطلوب منطقه ای ومحلی که زیر بنای توسعه ملی است روبروهستند .توزیع نامناسب امکانات وتسهیلات در کل کشور، بیکاری وبی توجهی به محیط زیست وکمبود امکانات مالی وارزیاز دیگر مشکلات این کشورها می باشد.دراین خصوص صنعت گردشگری نقش مهمی رادررشد وتوسعه اقتصادی وافزایش درآمدهای ملی ونیز کسب درآمدهای ارزی ایفا می نماید(2006Tsa n   Lin)

انواع گردشگری رابا توجه به عملگرد گردشگران می توان به پایدار وناپایدارتقسیم کرد.اما دراین میان اکوتوریسم از سایر انواع گردشگری با توسعه پایدار همخوانی وسازگاری بیشتری دارد (زاهدی 1383).اکوتوریسم یا طبیعت گردی به عنوان شگلی از گردشگری پایدار است که هم به حفاظت وهم به توسعه کمک می کند.

اکوتوریسم مخفف Ecological  Tourismاست که  معنای لغوی آن در ادبیات فارسی طبیعت گردی می باشد وگرایشی تازه در صنعت جهانگردی است که مبتنی بر مسافرتهای هدفمندهمراه با دیدار وبرداشتهای فرهنگی ومعنوی از جاذبه های طبیعی ولذت جویی از پدیده های گوناگون آن است .

اکوتوریسم با پیروی از فلسفه حیات مدار وتکیه بر ارزشهای ذاتی ودرونی از طریق حفاظت از عرصه های طبیعی ،انتفاع جوامع محلی، تقویت ویژگی خرده فرهنگها ،فراهم آوری فرصتهای اموزشی ویادگیری، تقویت اشتغال زایی وجلوگیری ازمهاجرت، التزام به مصرف گمتر منابع تجدید ناپذیر، فراهم آوری فرصتهای مشارکتی محلی، آموزش های زیست محیطی وبه عبارتی ترکیب مناسب توسعه وحفاظت از محیط زیست ومیراثهای فرهنگی پایداری راامکانپذیرمی سازدوبا کسب درآمد ازطریق اکوتوریسم میزان اشتغال برای افرادمحلی افزایش یافته سطح بهداشت وآموزش آنان نیزارتقامی یابد.این پیشرفتهای آموزشی وبهداشتی می تواند تا مرحله فقرزدایی وحل مشکلات ناشی از رشد جمعیت وتوزیع اراضی ادامه یابد وازدامنه نخریب منابع طبیعی وخسارت به تنوع زیستی بکاهد.

بررسی جغرافیای طبیعی ایران ونیزامکان سنجی هر کدام از جاذبه های اکوتوریسمی قابل سرمایه گذاری در کشور بیانگران است که اکوتوریسم درایران یک منبع اقتصادی کم نظیرخاص بسیار مستعد والبته رها شده به حال خود است (کرمی، 1383).قطعا طبیعت گردی درایران به عنوان یکی از کشورهای برخورداراز تنوع زیستی گره زمین ازمزیت بیشتری نسبت به دیگری شاخه های گردشگری برخورداراست.استان لرستان سرزمینی محصوردرکوههای مرتفع وصعب العبورکه در سلسله جبال زاگرس میانی باوسعت حدود 28560کیلومتر مربع ودر غرب کشور پهناور ایران واقع شده است ودر حدود 7/1درصد از مساحت کشور را در بردارد وبا داشتن تنوع زیستی اقلیمی وجاذبه های طبیعی فراوان متاسفانه در زمینه اکوتوریسم با توجه به امار سازمان میراث فرهنگی وگردشگری استان در آخرین ردهای این صنعت درایران قرارگرفته است.استانی که مجموعه های مختلف جهت بهره وری در این زمینه را دارا می باشد.ازجمله رودخانه ها غارها طبیعت بکرکوههاو کوهپایه ها ودشت های هموار را می توان ذکر کرد. از نظر شرایط اقلیمی دارای آب وهوای بسیار متنوع می باشد بخشهای مرتفع شمالی آن دارای آب وهوای سرد وکوهستانی است .در این ناحیه زمستانهای سردوپربرف وتابستانهای معتدل دیده می شودآب وهوای ناحیه جنوبی لرستان کم باران ودارای تابستانهای گرم است بخشهای مرکزی این استان اب وهوای معتدل دارند وبه علت وجود ارتفاعات واختلافات درجه حرارت وبارندگی می توان مناطق سه گانه سردسیری ،گرمسیری ومعتدل را در این استان به خوبی مشاهده کرد که همگی غنای استان درجاذبه های طبیعی بکر وناشناخته وپتانسیلهای مختلف طبیعی جهت بکارگیری صنعت اکوتوریسمرا نشان می دهند. استان لرستان ازنظرجاذبه های طبیعی یکی ازاستانهای مهم کشور به شمار می آید.وجودرودخانه های سرکش سیمره ،کشکان وسزارونیزکوههای بلندوبرف گیرگرین، اشترانکوه، سفیدکوه و..باعث ایجادسایت های فراوان گردشگری درجای جای این استان زیباشده است.دریاچه فیروزه ای گهردرارتفاعات اشترانکوه آبشارهای، هفت گانه لرستان، تونل برفی ازنا ،تالاب های بین المللی پلدختر،کرانه های زیبای رودخانه کشکان، سراب کهمان الشتر، سراب ونایی بروجردوصدهااثردیگرنشان دهنده اهمیت وجایگاه لرستان از منظرجاذبه های طبیعی می باشد از این رولرستان را می توان گنجینهطبیعت گردی ایران نامید.

توسعه گردشگری وبخصوص توسعه پایدارطبیعت گردی دراستان لرستان به لحاظ وجود عناصروجاذبه های طبیعی وفرهنگی امری امکان پذیر وقابل اجرااست اما بدون شناخت وارزیابی پتانسیل های بالقوه وبالفعل درهرمنطقه امکان برنامه ریزی وپیش بینی وجود نخواهد داشت لذا پژوهش حاضر به پتانسیل یابی مناطق مستعد اکوتوریسم استان با استفاده از مدل شبکه هاوارزشگذاری این مناطق با روش ارزش گذاری مشروط(C.V.M)خواهد پرداخت به دلیل اینکه بهره­برداری ازقابلیت­های بالقوه گردشگری واکوتوریسمی در هر منطقه­ای می­تواندزمینه­ای پویاوفعال برای توسعه آن منطقه فراهم نماید،تحلیل توان­هاوقابلیت­های مزبور به گونه­ای جغرافیایی ضرورتی ویژه خواهدداشت.ضرورت واهمیت انجام این تحقیق برای استان لرستان به دلیل وجودجاذبه­های طبیعی استان وویژگی خاص آن برای توسعه اکوتوریسم می­باشدکه می تواندنقش مهمی درزمینه­های توسعه فرهنگی واجتماعی-اقتصادی استان ایفانماید

همچنین بخشی ازاین تحقیق ارتباط میان سرمایه­های طبیعی استان و مدیریت استفاده بهینه در جهت جذب درآمدهای حاصل ازاکوتوریسم راازبعداقتصادی موردبررسی و