چکیده

تصویب قوانین حمایتی از مصرف­کننده و حقوق ایشان نشان دهنده­ی اهمیت روزافزون او درجوامع بشری است. مصرف­کننده­ای که اگر در مقابل تولیدکنندگان و عرضه­کنندگان بزرگ اقتصادی حمایت نشود، حقوقی که هر فردی به عنوان یک شهروند مستحق دریافت چنین حقوقی است، ضایع خواهد شد. بنابراین تصویب قوانینی در این راستا مانند، حق برخورداری از اطلاعات، حق ایمنی، حق انتخاب و… تضمینی صریح در جهت حفظ حقوق مصرف­کننده است. از طرفی دیگر اجرای صحیح قوانین و مقررات رقابتی در بازار و فعالیت­های تجاری، ابزاری قاطع در جهت حفظ حقوق مصرف­کننده است. همانطور که هدف و رسالت نهایی حقوق رقابت رفاه مصرف­کننده است. در واقع با عدم اجرای قوانین و مقررات رقابتی در عرصه اقتصادی کشور، نمی­توان گفت که مصرف­کننده در چنین جامعه­­ای از رفاه نسبی برخوردار است. یکی از کارکردهای رقابت در بازار و در بین فعالیت­های اقتصادی، این است که مصرف­کننده با تولید انبوه کالاها و خدمات روبه رو است و همچنین می­تواند کالاها را با قیمت پایین و باکیفیت بالا تهیه نماید. بنابراین می­توان گفت با وجود قوانین حمایت از مصرف­کننده و قوانین رقابتی است که می­توان به حفظ حقوق مصرف­کننده امیدوار بود.

 کلمات کلیدی:

مصرف­کننده- حقوق مصرف­کننده- رقابت- حقوق رقابت.

فهرست مطالب

عنوان…………………………………………………………………………………………..صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول :  مبانی نظری و تعاریف……………………………………………………………………………………3

مبحث اول: تاریخچه حقوق مصرف­کننده و حقوق رقابت……………………………………………………3

گفتار اول: تاریخچه حقوق مصرف کننده…………………………………………………………………………3

گفتار دوم: تاریخچه حقوق رقابت…………………………………………………………………………………..8

بند اول: حقوق رقابت پیش از قرن نوزدهم ……………………………………………………………………….8

بند دوم: حقوق رقابت مدرن………………………………………………………………………………………….9

مبحث دوم: مبانی نظری حقوق مصرف کننده و حقوق رقابت……………………………………………..12

گفتار اول: مبانی نظری حقوق مصرف کننده……………………………………………………………………12

گفتار دوم: مبانی نظری حقوق رقابت……………………………………………………………………………..17

   بند اول: تئوری های حقوق رقابت………………………………………………………………………………17

الف-دیدگاه مکتب کلاسیک………………………………………………………………………….17

ب-دیدگاه مکتب نئوکلاسیک………………………………………………………………………..18

 

ج-دیدگاه مکتب شیکاگو………………………………………………………………………………18

د-دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………………19

بند دوم: حقوق رقابت و تئوری عدالت…………………………………………………………………………..19

الف-عدالت توزیعی……………………………………………………………………………………..20

ب-عدالت رویه ای……………………………………………………………………………………….20

ج-عدالت آزادی محور………………………………………………………………………………….21

بند سوم: مبانی حقوقی حقوق رقابت ………………………………………………………………22

ب-قاعده لاضرر…………………………………………………………………………………………..23

مبحث سوم: تعاریف اصطلاحات………………………………………………………………………………….24

گفتار اول : تعاریف مربوط به حقوق مصرف کننده…………………………………………………………..24

بند اول: مصرف کننده………………………………………………………………………………………………..24

بند دوم: حقوق مصرف کننده………………………………………………………………………………………26

بند سوم: مفهوم عرضه کننده کالا و خدمات……………………………………………………………………28

گفتار دوم: تعاریف مربوط به حقوق رقابت……………………………………………………………………..29

بند اول: رقابت………………………………………………………………………………………………………….29

بند دوم: رقابت کامل………………………………………………………………………………………………….29

بند سوم: رقابت عملی…………………………………………………………………………………………………30

بند چهارم:حقوق رقابت……………………………………………………………………………………………..31

بند پنجم: انحصار………………………………………………………………………………………………………32

فصل دوم : حمایت از مصرف کننده در قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان……………………34

مبحث اول: حقوق بنیادین مصرف­کننده…………………………………………………………………………34

گفتار اول: حق دسترسی به اطلاعات…………………………………………………………………………….. 35

بند اول: ارائه اطلاعات به مصرف کننده قبل از انعقاد قرارداد……………………………………………….36

بند دوم: ارائه اطلاعات به مصرف کننده بعد از انعقاد قرارداد……………………………………………….37

بند سوم: ارائه اطلاعات به مصرف­کننده در قانون حمایت از حقوق مصرف­کنندگان………………..37

گفتار دوم: حق برخورداری از محصول ایمن…………………………………………………………………..39

گفتار سوم: حق آزادی در انتخاب…………………………………………………………………………………42

گفتار چهارم: حق برخورداری از حمایت………………………………………………………………………..45

بند اول: نقش دولت در حمایت از مصرف کننده………………………………………………………………45

الف- ارائه خدمات عمومی……………………………………………………………………………..46

ب-کنترل قیمت…………………………………………………………………………………………..47

ج- مهار تورم……………………………………………………………………………………………….49

د-حذف پدیده قاچاق ……………………………………………………………………………………50

بند دوم: نقش سازمان های غیر دولتی در حمایت از مصرف کننده……………………………………..51

مبحث دوم: ضمانت اجرای عدم رعایت حقوق مصرف کننده…………………………………………… 54

گفتار اول: مبنای مسئوولیت مدنی ناشی از تولید و عرضه کالای معیوب…………………………………55

بند اول: مسئوولیت بر مبنای تضمین ایمنی کالا…………………………………………………………………56

بند دوم: فرض علم فروشنده  به عیوب پنهانی کالا…………………………………………………………….58

بند سوم: مسئوولیت بر مبنای مسئوولیت محض…………………………………………………………………59

گفتاردوم: خسارت قابل جبران……………………………………………………………………………………..62

گفتار سوم: دسترسی به مراجع حل اختلاف و نحوه رسیدگی ……………………………………………..62

فصل سوم : حمایت از حقوق مصرف کننده در قانون سیاست های کلی اصل 44( حقوق رقابت)..65

مبحث اول: نقش حقوق رقابت در حمایت از مصرف کننده و اهداف آن……………………………….67

گفتاراول: جایگاه حقوق رقابت در حمایت از مصرف کننده……………………………………………….67

گفتار  دوم: اهداف حقوق رقابت………………………………………………………………………………….69

بند اول: اهداف اقتصادی…………………………………………………………………………………………….69

بند دوم: اهداف غیر اقتصادی……………………………………………………………………………………….70

مبحث دوم: مفهوم و مصادیق نقض حقوق رقابت……………………………………………………………..72

گفتار اول: تعریف اقدامات ضد رقابتی…………………………………………………………………………..73

گفتار دوم: اقدامات ضد رقابتی یک جانبه……………………………………………………………………… 75

بند اول: احتکار و استنکاف از معامله……………………………………………………………………………..76

بند دوم: قیمت گذاری تبعیض آمیز ………………………………………………………………………………78

بند سوم: قیمت گذاری تهاجمی……………………………………………………………………………………79

بند چهارم: اظهارات گمراه کننده………………………………………………………………………………….80

بند پنجم: خرید و فروش اجباری…………………………………………………………………………………..84

بند ششم:  عرضه کالا یا خدمات غیر استاندارد……………………………………………………………….. 85

بند هفتم: مداخله در امور داخلی و یا معاملات بنگاه یا شرکت رقیب……………………………………..86

بند هشتم: سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط…………………………………………………………… 87

الف-مفهوم وضعیت اقتصادی مسلط…………………………………………………………………87

ب-مفهوم سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط………………………………………………89

ج-ویژگی های سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط……………………………………….91

د-مصادیق سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط…………………………………………….. 92

گفتار سوم: اقدامات ضد رقابتی دو جانبه………………………………………………………………………..95

بند اول: تثبیت قیمت…………………………………………………………………………………………………. 97

بند دوم: محدود کردن یا تحت کنترل درآوردن مقدار تولید، یا خرید و فروش کالا یا خدمت در بازا……100

بند سوم: تحمیل شرایط تبعیض آمیز در معاملات همسان به طرف های تجاری………………………103

بند چهارم: تقسیم یا تسهیم بازار کالا یا خدمت بین دو یا چند شخص…………………………………..104

بند پنجم: محروم کردن دیگران از دسترسی به بازار…………………………………………………………105

بند ششم: ملزم کردن طرف معامله به عقد قرارداد با اشخاص ثالث یا تحمیل کردن شرایط قرارداد به آنها……106

گفتار چهارم: ادغام …………………………………………………………………………………………………107

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………113