نمونه تحقیق:
در روش تحقیق کیفی برخلاف روش تحقیق کمی که از نمونه های آماری وعمدتا تصادفی برای تحقیق استفاده می شود نمونه گیری نظری کاربرد دارد. نمونه گیری نظری برمحور گزینش نمونه تحقیق براساس ویژگی های خاص ومطالعه شده استوار است.
اگرچه نمونه گیری نظری علاوه بر مصاحبه برای روش مشاهده و ثبت اطلاعات نیز کاربرد دارد ، اما در این تحقیق که با بهره گرفتن از مصاحبه انجام می شود، نمونه گیری نظری به انتخاب مصاحبه شوندگان برای تحقیق اطلاق می شود. اشتراس و کوربین “نمونه گیری نظری را بر مبنای مفاهیم که ارتباط نظری آنها با نظریه در حال تکمیل به اثبات رسیده ” تعریف کرده اند. ( اشتراس و کوربین، 1385 ، 179)
در روش گراندد تئوری، نمونه گیری هدفمند انجام می شود که ناشی از جمع آوری داده بر مبنای مفاهیم و موضوعات است. محقق باید اجازه دهد در این فرایند تحلیل هدایت گر باشد و تا زمانی که طبقه به اشباع برسد نمونه گیری ادامه یابد.
گلیرز و اشتراوس این شیوه را اینگونه شرح می دهند:
“نمونه گیری نظری عبارت است ازفرآیند گردآوری داده ها برای نظریه پردازی، از این طریق تحلیل گر بطور همزمان داده هایش را گردآوری و کدگذاری و تحلیل کرده و تصمیم می گیرد که چه داده هایی را در مرحله بعدی گردآوری، و آنها را کجا پیدا کند، تا بدین وسیله نظریه را در حین شکل گیری اش تدوین کند. نظریه در حال تدوین فرایند گردآوری داده ها را کنترل می کند” ( 1967:45Glaserand and Strauss,).
از آنجا که به لحاظ نظری بی نهایت امکان برای افزودن اشخاص، گروه ها، موارد و جز اینها، به نمونه وجود دارد ضروری است که معیاری برای محدود کردن نمونه گیری به شکلی موجه، تعریف شود. در نمونه گیری نظری این معیارها بر مبنای نظریه تعریف شده اند. نظریه ای که در حال شکل گیری از درون داده های تجربی است، مبنا و معیار نمونه گیری است. برای مثال چنین معیاری می تواند این باشد که مورد بعدی تا چه حد به تدوین نظریه کمک کرده و با آن ارتباط خواهد داشت.
جدول 8 نمونه گیری نظری در مقابل نمونه گیری آماری

نمونه گیری نظری
نمونه گیری آماری
گستره جمعیت اصلی از پیش مشخص نیست
گستره جمعیت اصلی از پیش مشخص است
ویژگی های جمعیت اصلی از پیش شناخته شده نیست
توزیع ویژگی های جمعیت اصلی قابل برآورد است
انتخاب چندباره مولفه های نمونه بر اساس معیاری که در هر مرحله باید دوباره تعریف شود
انتخاب یک بار برای همیشه نمونه بر اساس یک طرح از پیش تعیین شده
حجم نمونه از پیش تعیین نشده است
حجم نمونه از پیش تعیین شده
نمونه گیری با حصول اشباع نظری پایان می یابد
نمونه گیری پس از مطالعه تمامی نمونه ها پایان می یابد
(همان ، 61)
5-3- مصاحبه
“در فرایند مصاحبه اطلاعات مورد نیاز محقق از طریق ارتباط مستقیم مصاحبه کننده با مصاحبه شونده گردآوری می شود” (حافظ نیا، 1385 ، 195) . مصاحبه پژوهشی نوعی از مصاحبه است که از سوی مصاحبه کننده “جهت کسب اطلاعات موضوع تحقیق انجام و بر حوزه خاصی متمرکز می شود که پژوهشگر برای دستیابی به اهداف تحقیق نیاز دارد ” ( کانر وکان به نقل از دلاور، 1382 ، 158).
“اگر مصاحبه با هدایت هوشیارانه مصاحبه گر همراه باشد، باعث می شود که مصاحبه شونده اندیشه اش را با آزادی و علاقه بیشتری بیان کند” ( حافظ نیا، 1380 ، 190) و اگر مصاحبه گر در زمینه مصاحبه مهارت کافی داشته باشد ، به سادگی می تواند “با فراهم آوردن شرایط مطمئن و آرام اطلاعاتی را که از هیچ روش دیگری قادر به جمع آوری نیست به دست آورد” ( طاهری، 1380 ، 162).
1-5-3- مصاحبه نیمه استاندارد
با توجه به نمونه نظری این تحقیق که متشکل از متخصصان تجربی ونظری در مورد موضوع تحقیق است ، از میان روش های جمع آوری داده ها ، روش مصاحبه نیمه استاندارد که از یکسو نسبت به مصاحبه های عمیق از هدفمندی بالاتر و نسبت به مصاحبه استاندارد از انعطاف بیشتری برخوردار است انتخاب می گردد.
شیله و گروین برای بازسازی نظریه های شخصی شکل بسط یافته ای از مصاحبه نیمه ساخت یافته پیشنهاد می کنند این دو رویکردی برای مطالعه نظریه های شخصی به مثابه الگویی ویژه برای مطالعه روزمره به وجود آوردند. و روش خود را در دهه 1980 و 1990 برای مطالعه نظریه های شخصی بسط دادند. (1988 ,Scheele,Groeben).
اصطلاح «نظریه شخصی» به این واقعیت اشاره دارد که مصاحبه شوندگان مخزن پیچیده ای از دانش درباره موضوع مورد مطالعه دارند.این دانش مفروضاتی صریح و بی واسطه دارد و مصاحبه شونده می تواند به طور خود انگیخته ای در پاسخ به یک سوال باز واکنش نشان دهد. مفروضاتی ضمنی این مجموعه را تکمیل می کنند. برای اتصال مطالب مصاحبه شوندگان باید از راهنمایی های روش شناسانه برخوردار باشد.