دانلود پایان نامه ارشد : مظاهر أدب المقاومه فی شعر علی فوده

ذوالقعده 1435
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

مقاومت به معنای پایداری و دفاع از جان و زندگی و تنندادن به ذلت و خواری است،و ادبیات پایداری،ادبیاتیاست که با ستمگر مقابلهنموده و از حق ستمدیده دفاعمیکند،و از نزدیک مصیبت‌ها را درمییابد،و به‌طور آگاهانه مردم را به جهاد علیه هرگونه دشمنی دعوتمینماید.یکی از گونه‌های ادبیات پایداری،شعر است که بیانگر ایمان گوینده آن به مردم و اعتماد به توانایی آنان در غلبه بر ستم واطمینان به پیروزی و آزادیخواهی برای رهایی از چنگال استعمار و اشغال است. ندای شاعران پایداری در رویارویی بااستعمار و برانگیختن مردم نسبت به‌این رویارویی همواره استوار باقیمانده و مسئله فلسطین از جایگاه مهمی نزد شاعران عرب برخورداربودهاست.و شاعر شهید علی فوده نیز از نادر شاعرانیاست که در حوزهی هنر شعر و شاعری و در جبهههای جنگ به عنوان یک مبارز مبارزهکرده و با جانفشانی از وطن خود دفاعکرده است.

این پژوهش به بررسی جلوه‎‌های ادبیات پایداری در شعر علی فوده شاعر شهید فلسطینی با روش وصفی – تحلیلی میپردازد که براساس این روش جلوه‌های ادبیات پایداری از سروده‌های شاعر استخراج شده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاست.

این پژوهش پس از مطالعه دقیق اشعار علی فوده و تحلیل آن به این نتیجهرسیدهاست که شعر شاعر پیوند استواری با مردم فلسطینیدارد و بخش عظیمی از اشعار خود را با شجاعت و فداکاری به رویارویی با محرومیت و ستم و دفاع از حقوق مردم فلسطین اختصاصدادهاست،اما از بارزترین جلوه‌های پایداری در شعرش،به تصویر کشیدن درد‌ و رنج پناهندگان فلسطینی در تبعیدگاه،آرمان فلسطین،امیدبه آینده و آزادی،دعوت به مقابله با ظلم و پایداری،غم غربت،سر‌فرو‌نیاوردن در برابر اشغالگران،دوری و آوارگی،اسیران فلسطینی در تبعیدگاه و زندان‌ها وبازداشت ها،شهادت و فداکاری،دعوت به آزادی،شناساندن چهره رژیم صهیونیستی است.و در بعضی از اشعارش برای بیان مقاصد خود از نماد استفادهکرده و به زبان حیوانات نیز سخنگفتهاست.

واژگان کلیدی: پایداری،ادبیات پایداری،جلوههای پایداری،شعر،علی فوده

الملخص

المقاومه هى الصمود و الدفاع عن النفس و الحیاه و رفض الذلّ و الاستسلام،و أدب المقاومه هو الأدب الذی یواجه الظالم و یدافع عن صیحه المظلوم و یحسّ الکوارث من قریب و یدرک بأنّه یجب علیه أن یدعو الشعب إلى الجهاد ضدّ أی عدوٍّ بصورهٍ واعیهٍ،و من اشکال هذا الأدب فهو الشعر،و شعر المقاومه یعبر عن إیمان قائله بالشعب و الثقه بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریه للوطن و تحریر الأمه من نیر الاستعمار و الاحتلال.و بقی نداء الشعراء المقاومه قویاً فی مواجهه الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته. شکلت قضیه فلسطین محورا مهما عند شعراء العرب،و یعد الشاعر الشهید علی فوده من أقلّ الشعراء الّذی قاتل بالکلمه و الرصاصه معا و دافع عن وطنه بالتضحیه بالنفس.

هذه الرساله تبحث عن مظاهر أدب المقاومه فی شعر الشاعر الفلسطینی الشهید علی فوده،و تقوم على منهج التوصیفی – التحلیلی و وفقا على هذا المنهج، قامت الدراسه على استخراج مظاهر أدب المقاومه فی دیوان الشاعر ثم تحلیلها.

إن هذه الدراسه بعد قراءه عمیقه فی دیوان الشاعر الشهید علی فوده، وصلت إلى أنّ شعره یرتبط ارتباطا وثیقا بالانسان الفلسطینی،و قد خصص معظم اشعاره لمواجهه الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب الفلسطینی بالشجاعه و التضحیه بالنفس،و لکن من أبرز المظاهر فی دیوانه فهو: تجسید اللاجئین الفلسطینیین و معاناتهم فی المنفى، قضیه فلسطین، الأمل بالتحریر، الأمل بالمستقبل، الدعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم، الحنین إلى الوطن، الاغتراب، عدم التنازل أمام المحتلین، التشرید و الإبعاد، الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات، التضحیه و الاستشهاد، الدعوه إلى الحریه، کشف القناع عن وجه العدو الصهیونی،و فی بعض اشعاره استفاد من الرمز لبیان اغراضه و تکلم بلسان الحیوانات.

الکلمات الرئیسیه: المقاومه، أدب المقاومه، مظاهر المقاومه،الشعر، علی فوده

الفهرس

العنوان الصفحه

الفصل الأول: المباحث العامّه

1-1- المقدمه 2

1-2 – اهمیه و ضروره البحث.. 6

1-3 – هدف البحث.. 6

1-4- الدراسات السابقه 7

1- 5- منهج البحث.. 10

1-6- اسئله البحث.. 11

1-7- فرضیات البحث.. 11

1-8- صعوبات البحث.. 11

الفصل الثانی:أدب المقاومه و مظاهره

2-1- المقاومه لغه و اصطلاحا : 13

2-2-نشأه مفهوم المقاومه: 14

2-3- وعی المقاومه: 15

2-4- المقاومه ؛ الأمل و الرهان: 16

2-5- أدب المقاومه: 16

2-6- اهم میزات أدب المقاومه: 18

2-7- نشأه أدب المقاومه: 19

2-8- شعر المقاومه: 19

2-9- مفهوم شعر المقاومه: 21

العنوان الصفحه

2-10- نشأه شعر المقاومه وتطوره: 21

2-11- میزات شعر المقاومه:: 22

2-12- مظاهر أدب المقاومه 22

2-12-1- الوطن. 23

2-12-2- قضیه فلسطین. 24

2-12-3- الدعوه إلى الحریه 27

2-12-4- الاستنکار و التمرد 28

2-12-5- اللاجئون الفلسطینیون و معاناتهم فی المنفى. 29

2-12-6- المقاومه أمام العدوّ 30

2-12-7- استدعاء الاماکن التاریخیه کالقدس. 30

2-12-8- الاستشهاد و التضحیه 31

2-12-9- العیش فی المخیمات.. 32

2-12-10- الاتّجاه القومی. 33

2-12-11- الاتّجاه الوطنی. 34

2-12-12- الأدب الشعبی. 34

2-12-13- کشف القناع عن وجه العدوّ الصهیونی. 35

2-12-14- الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 36

2-12-15- الدعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم 37

2-12-16- الانتفاضه 38

2-12-17-البقاء فی السجن. 39

2-12-18- الدعوه للعمل و الجد و المثابره 40

2-12-19- ابناء الحجاره 40

2-12-20- ذکریات الماضی. 41

العنوان الصفحه

2-12-21- الأمل إلى المستقبل. 42

2-12-22- حلم العوده إلى الوطن. 42

2-12-23- عدم التنازل أمام المحتلین. 44

2-12-24- التشرید و الإبعاد 44

2-12-25- التحدی. 45

2-12-26- البؤس و الحرمان. 46

2-12-27- الأمل بالتحریر 46

2-12-28- استدعاء الشخصیات التاریخیه الإسلامیه 47

2-12-29- الاستعانه من التّراث الدینی و الشخصیات الإسلامیه 48

2-12-30- الاغتراب.. 48

2-12-31- التشبّث بالأرض و الصمود فیها 49

2-12-32- الطفل و دوره فی المقاومه 50

2-12-33- المرأه و دورها فی المقاومه 51

2-12-34- استخدام الرموز 52

الفصل الثالث: الشاعر الشهید علی فوده فی معترک الحیاه

3-1- ولادته 55

3-2- ملامح تجربته الشعریه 57

3-3-اعماله الشعریه و النثریه 57

3-4- اغراضه الشعریه 59

3-5- استشهاده 65

العنوان الصفحه

الفصل الرابع: مظاهر أدب المقاومه فی شعر الشاعر الشهید علی فوده

4-1- دعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم 67

4-2- اللاجئون الفلسطینیون فی المنفى و معاناتهم 74

4-3- الاغتراب.. 78

4-4- الوطن. 81

4-4-1- حب الوطن 81

4-4-2- الحنین إلى الوطن 82

4-5-الأمل بالتحریر 85

4-6- استخدام الرموز 89

4-6-1- الرمز الاسطوری 89

4-6-2- رمز الحیوانات 90

4-6-2-1- الأفعی 90

4-6-2-2-الذئب 90

4-6-2-3- الحمام 91

4-6-2-4- التمساح 91

4-6- 2-5- الکلب 92

4-6-2-6- العنکبوت 92

4-6-3- رمز الألوان 93

4-6-3-1-اللون الأحمر 93

4-6-3-2- اللون الأزرق. 93

4-6-3-3- اللون الأخضر 94

4-6-3-4- اللون الأبیض.. 94

4-6-3-5- اللون الأسود 94

العنوان الصفحه

4-6-3-6- اللون الأصفر 95

4-6-4- الرمز الطبیعی 96

4-7- الأمل بالمستقبل. 97

4-8- قضیه فلسطین. 100

4-9- التضحیه و الاستشهاد 102

4-10- عدم التنازل أمام المحتلّین. 106

4-11- التشرید و الإبعاد 108

4-12- البقاء فی السجن. 109

4-13- المقاومه أمام العدو 112

4-14- الاتّجاه الوطنی. 113

4-15- الدعوه إلى الحریه 115

4-16- کشف القناع عن وجه العدو الصهیونی. 116

4-17- الاتّجاه القومی. 118

4-18- البؤس و الحرمان. 120

4-19- الأدب الشعبی. 122

4-20- استدعاء الشخصیات التاریخیه الإسلامیه 123

4-21- العیش فی المخیمات.. 124

4-22- المرأه و دورها فی المقاومه 125

4-23- التشبّث بالأرض و الصمود فیها 127

4-24- ذکریات الایام الماضیه 129

4-25- الأسرى الفلسطینیین فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 130

4-26- الطفل و دوره فی المقاومه 132

4-27- الانتفاضه 133

4-28- الدعوه للعمل و الجد و المثابره 134

العنوان الصفحه

4-29- حلم العوده إلى الوطن. 134

الفصل الخامس: نتائج البحث

النتائج 137

ملخص الرساله باللغه الفارسیه 141

المصادر و المراجع 167

الملحقات 174

المقدمه

عمر الحرب و المقاومه یکاد أن یناهز و یقابل عمر الانسان على الأرض منذ زمن قابیل و هابیل و مادام واصل حتى الآن.

المقاومه حاله ابدیّه فی الانسان،و لیست حاله تاریخیه فقط،فالانسان فی مسافه الحیاه، یتحرک لیحقق احلامه و رغباته، لکنه یصطدم بالعوائق، فیقاوم هذه العوائق لیحقق الأفضل، لکنّه قد یستسلم، فیتحوّل إلى برغى فی آله الحیاه لا یقدّم و لا یؤخر (راجع، أبو إصبع، 2005م : 299).

المقاومه لا تنحصر و لا تحدد فی زمن، فهى حاله مستمره فی الانسان یواجهها دائماً،و هى من متطلباته. و هى لا حدّ لها و لا ترتبط بشخص واحدٍ و بشعب معین أو بأمهٍ بل هى عامهٌ، تشمل جمیع البشر.و المقاومه تتواجد فی کل مکان و لا تأخذ شکلاً واحداً،و هى تظهر فی الاشکال المختلفه، منها: الشعر، النثر، القصه ، الروایه و …

« أما المقاومه عند العرب فهى تعبیر عن إراده الحیاه و الطموح فی تحقیق حضور و حرّ و مستقل و فاعل فهى لیست حاله وقتیه،و إنما هى مبدأ حیاتی أصیل فی عقل و وجدان الانسان العربی و هى مبدأ قائم على تعشّق الحریه و إثبات الحضور و الفاعلیه و ردّ العدوان و التعامل مع الآخر بإخاء و ندیه؛ و صور المقاومه فی التاریخ العربی و الثقافه العربیه ذات جذور عمیقه فی هذه الثقافه و لها اشکال من التعبیر کبیره من شعر و نثر باجناسها الأدبیه المختلفه تعبّر کلها عن الاعتزاز بالأمه و استنهاض همتها و قوتها و تأکید وجودها و مکانتها فی الحیاه » ( حلوانی، 2005 م: 2).

المقاومه هى التی ترفع الوعی الفکری و العقلی و توقظ الشعب و تفتح اعینهم على الوقائع، و تشجع الشعب على الدفاع عن وطنهم و التضحیه فی سبیله حتى الانتصار على الاعداء. و هى تحفظ هویه الشعب و معتقداته أمام الاعداء.

« و هى إحدى وسائل الحیاه فی الدفاع عن نفسها،و اسلوبها فی حمایه ذاتها ضد کل عدوان یواجهها، مهما إتخذ هذا العدوان من اشکال، و المقاومه فی الإطار البیولوجی، هى الحیاه ذاتها، بل هى اسلوبها فی حمایه ذاتها من العدم، و هى نشاط انسانی سامٍ،و مشروع فی الإطار الاجتماعی و السیاسی، عبّرت عنه کل دساتیر العالم، واقرّه میثاق الأمم المتحده و شرعه حقوق الانسان،و میثاق جامعه الدول العربیه. و المقاومه، هى نشاط انسانی اجتماعی یعلو فوق کل اشکال الانشطه الانسانیه الإبداعیه، ستنهضها الطاقات البشریه الکامنه فی المجتمع، لتتخذ شکل القوّه الفاعله و القادره على حمایه المجتمع،و منظومه القیم التی یمثّلها،و هى بذلک تتلاقی مع الفن الذی هو أحد اشکال الذّات الانسانیه، فی اجتماعیتها، فی الدفاع عن نفسها،و هو وجهٌ من وجوه نشاطها الإبداعی » ( أبو إصبع، 2005م: 303 ).

لقد کانت المقاومه تعبیراً عن صمود الشعب و رفض لکل دعاوی العدوان.و حرکه المقاومه حرکه شعب بکامله و المقاومه التی لم تعرف الذلّ و الاستسلام فهى الحرکه الخالده لکفاح شعبٍ،و هى ذات جذور عمیقه و عبّرت عن وحده الأمه و عن قوتها على تجاوز الأزمه و الحدود. فحرکه الشعر لا یمکن أن تنفصل عن حرکه المجتمع.

فأدب المقاومه «هو الذی یحثّ الناس على الحرب و النجاه ممن یحاولون فرض السیطره علیهم بالاکراه.و الجید منه لا یعنیه رسم سبل النجاه أو الحرب بل یکتفی بالرصد و الإیحاه الفنی» و هذا قد بدا بالتداول للدلاله أو الإشاره إلى مجموعه الاشعار الوارده من الأرض المحتله بفلسطین من محمود درویش و سمیح القاسم و غیرهما ( السید نجم، 2009 م:7 ).

فهذا الأدب یعالج المصائب و الکوارث و یدعو إلى الثوره و الوعی و الیقظه و یزرع فی القلوب حبّات الأمل فی الحریه و النجاه من الذلّ و الهیمنه .

ویرى شکری« أن لأدب المقاومه وجه الانسانی العام الذی لا یندرج فی تصویره للصراع البشری تحت أیه أطر قومیه أو قوالب اجتماعیه.و یذهب إلى أن الجانب الإیجابی إلهام فی هذا اللون من الوان الأدب هو أنه من عوامل التجمع لا من عوامل التفرقه.» و حین یکتب شکری عن ابعاد أدب المقاومه یکتب عن ابعاد ثلاثه « هى البعد الاجتماعی و البعد القومى إنه یرى أن أدب المقاومه لا یقتصر على الأدب الشعبی أو الأدب الوطنی، لأن المقاومه أرحب من أن تحضر فی هذه الدائره المغلقه أو تلک » ( أبو إصبع، 2005 م: 81 ).

من اشکال أدب المقاومه فهو الشعر،و شعر المقاومه یعبّر عن إیمان قائله بالشعب و الثقه بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریه للوطن و تحریر الأمه من نیر الاستعمار و الاحتلال، و هو یدفع بتکریم الشهاده و اهمیه التضحیات التی قدمها الشهداء.

«لا شک إنّ شعر المقاومه یُعدّ نوعاً من التصدی لکل اشکال الاستعمار و الاستبداد؛ کما لا یخفی أنّ شعر شعراء المقاومه ینمّ عن مشاعرهم القلبیه من حبّ و غضب و حرمان؛و الشاعر المقاوم یجمع بین مصیره و مصیر أمته و یتحمل السجن و الاضطهاد لیقوم فی وجه اعداء شعبه و ینفضّ عن أمته غبار التخلف و العذاب و التوتر؛ فإنّه یرید الحریه و الاستقلال لشعبه و یرفض الاحتلال و یعتزّ بوطنه و یحنّ إلیه و یعبّر عن رفضه للواقع المریر الذی یعانیه الشعب داعیاً إلى النضال من أجل العدل و الاستقرار»(رستم پور،فرهنگ نیا، 2011 م: 2 ).

إنّ شعر المقاومه و التحرر الوطنی فکانت الأقدر تعبیراً عن الالتزام القومی و الأعمق تاثیراً فی الساحه الشعبیه.و بقى نداء الشعراء المقاومه قویاً فی مواجهه الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته.و شعر المقاومه حافل بالأزمات و القمع و الاضطهاد و الاحتلال،و قد استمرّ و تصاعد مع دخول القضیه الفلسطینیه.

الشعر الجید یبقى على ضمیر الأمه و الشاعر المقاوم علیه أن یکون داعیاً إلى التحرر،و الاستقلال،و یکون مسؤولاً،و ملتزماً بقضایا مجتمعه.و شعراء المقاومه یواجهون الظلم و الاحتلال الصهیونی المسیطر على أرض فلسطین المحتله .

فکما أن للجندی دوراً فی المعرکه، کذلک لکل انسان دورٌ فی المعرکه أیضاً. فالعامل له دورٌ و المثقّف له دورٌ و کل صاحب مهنهٍ له دورٌ فی المعرکه،و لکل منهم السلاح المناسب فی مواجهه العدو. فإن فی أرض فلسطین شعرا ء یقاومون بالشعر و یقاتلون بشعرهم و یتّحدون العدو به.و الشاعر الفلسطینی یدرک دوره فی معرکه مع العدو فی مواجهه التحدیات التی یواجهه الفلسطین فی معرکته هذه أیضا.

و لا شک فی أن الأمم الحیه حین تتعرض إلى خطر خارجی تهب للدفاع عن کیانها،و عن هویتها بالسیف احیاناً و بالقلم احیاناً أخرى.

شکلت فلسطین محوراً مهماً من محاور القصیده العربیه الحدیثه.و برزت القضیه الفلسطینیه کقضیه ذات ابعاد مختلفه اقلیمیاً و عربیاً و دولیاً،و أیضاً ذات مستویات مختلفه ثقافیاً،و سیاسیاً،و اجتماعیاً،و اقتصادیاً،و نضالیاً.و تأثّر الشعر الفلسطینی بعدد من هذه العوامل.

شعراء المقاومه هم الذین اختصوا شعرهم بقضیه فلسطین و کتبوا قصائدهم أو بعضها بالشعر الحرّ و تحدّثوا عن سیاسه الاستعمار و إطماع الیهود فی البلاد،و الهجره الیهودیه إلى فلسطین،و جعلوا المقاومه عنوان وجودهم،و منبع رسالتهم.

اجیال من هذه الشعراء و المبدعین الشهداء و الکتاب الذین سخروا إبداعهم للقضیه الفلسطینه، داخل الأرض المحتله و خارجها، فمن الجیل الأول ظهر إبراهیم طوقان، عبدالرحیم محمود، غسان کنفانی، علی فوده و … و من الجیل الثانی برزت فدوى طوقان، محمود دوریش، سمیح القاسم، عز الدین المناصره، سلمى الخضراء الجیوسی، معین بسیسو و …

و یعدّ الشاعر الشهید علی فوده من أحد الشعراء الفلسطینین الذین جعلوا من الکلمه منبراً للحریه و هو من أقلّ الشعراء، الذی دافع عن وطنه بتضحیه بالنفس و نال إلى درجه الشهاده.

الشاعر المقاتل عکس فی نصوصه الشعریّه بعداً مقاوماً، فإنه یتغنى بکون وطنه یسکن فی سویداء قلبه، إیمانه قویاً فروحه یستجیب لنداء شعبه.و یعمد إلى خلق روح المقاومه فی النفوس و بالصمود أمام العدو.

الشهید البطل علی فوده کرس حیاته دفاعاً عن قضایا شعبه و وطنه، متحدیا کافه اشکال القهر و الاحتلال، مناضلاً من أجل الحریه و القیم الانسانیه، فطبعت شخصیته بطابع الثوره و التمرد على الظلم و الطغیان،کان رافضا الظلم برؤیه انسانیه أممیه مناضلاً من أجل العداله المساواه متأثراً بالفکر الاشتراکی، یرتبط شعره ارتباطاً وثیقاً بالانسان الفلسطینی و موقفه موقف الرفض المطلق،و الاستعداد الدائم أن یقف و لو وحیداً.و ظلّ شعبیاً حتى لحظه استشهاده.

هو من أحد شعراء المقاومه الفلسطینیه فی المنفى و قد اتّجه بشعره إلى مجتمعه و شعبه و هو ملتزم بقضایا مجتمعه و قد خصص معظم اشعاره لمواجهه الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب