عنوان                                                                                                                               صفحه

چکیده……………………………………….. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1. مقدمه…………………………………… 2

1-2. بیان مسئله………………………………. 4

1-3. اهمیت موضوع …………………………….. 6

1-4. هدف تحقیق……………………………….. 8

1-5. فرضیه‌ها…………………………………. 8

1-6. شرح واژه ها و اصطلاعات تحقیق……………….. 9

1-7. قلمرو تحقیق……………………………… 10

فصل دوم: ادبیات  تحقیق

2-1. مقدمه…………………………………… 12

2-2. مفاهیم مربوط به SMEs………………………. 13

2-2-1. تعریف بنگاه های کوچک و متوسط…………….. 13

2-2-2. ویژگی های بنگاه های کوچک و متوسط…………. 15

2-2-3. اهمیت و جایگاه بنگاه های کوچک و متوسط…….. 17

2-3. متغیرهای موثر در عملکرد صادراتی SMEs………… 20

2-4. وضعیت بنگاه های کوچک و متوسط در ایران………. 26

2-5. وضعیت بنگاه های کوچک و متوسط در استان گیلان….. 28

2-6. وضعیت SMEs در سایر کشورها و راهبردهای حمایتی دولت ها 31

2-6-1. تجربه ایتالیا………………………….. 32

2-6-2. تجربه کره جنوبی………………………… 34

2-6-3. تجربه مالزی……………………………. 38

2-7. راهبردهای مناسب دولت ها از SMEs بمنظور توسعه صادرات  45

2-8. راهبردهای درون بنگاهی مناسب برای توسعه صادرات SMEs     46

2-9. موانع صادراتی SMEs  ……………………….. 47

2-9-1. موانع داخلی……………………………. 47

2-9-1-1. موانع اطلاعاتی………………………… 47

2-9-1-2. موانع کارکردی………………………… 49

2-9-1-3. موانع بازاریابی………………………. 50

2-9-2. موانع خارجی……………………………. 56

2-9-2-1. موانع رویه ای………………………… 56

2-9-2-2. موانع دولتی………………………….. 58

2-9-2-3. موانع کار……………………………. 59

2-9-2-4.  موانع محیطی…………………………. 59

2-10. تکنیک های تصمیم گیری اوزان شاخص ها ………… 62

2-10-1.روش AHP ……………………………….. 63

2-10-2. الگوریتم AHP ………………………….. 65

2-11. پیشینه تحقیق …………………………… 67

فصل سوم: روش تحقیق

3-1. مقدمه ………………………………….. 71

3-2. روش تحقیق ………………………………. 71

3-3. روش گردآوری اطلاعات……………………….. 72

3-4. گام های تحقیق …………………………… 73

3-5. پایایی پرسشنامه………………………….. 73

3-6روایی پرسشنامه  …………………………….  74

3-7. جامعه و نمونه تحقیق ……………………… 75

3-8. روش  تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………. 76

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1. مقدمه…………………………………… 79

 

4-2. آمار توصیفی……………………………… 79

4-2-1. آمار توصیفی جمعیت شناختی………………… 79

4-2-2. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق………………. 84

4-3. آمار استنباطی……………………………. 85

4-3-1. ررسی فرضیه های تحقیق……………………. 86

4-3-2. رتبه بندی موانع شناسایی شده……………… 88

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1. مقدمه…………………………………… 95

5-2. نتایج آمار توصیفی………………………… 95
5-3. نتایج آمار استنباطی………………………. 96

5-4. بحث و پیشنهادات………………………….. 97

5-5. پیشنهادات برای تحقیقات آینده……………… 101

5-6. محدودیت های تحقیق……………………….. 101

منابع و مأخذ………………………………… 103

ضمائم ……………………………………… 106

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                              صفحه

جدول 2-1) تعریف شرکت های کوچک و متوسط در اتحادیه اروپا        14

جدول 2-2) تعریف بنگاه های کوچک و متوسط و معیارهای آن در کشورهای مختلف…………………………………………………………………………………………… 14

جدول 2-3) ویژگی های صنایع کوچک و متوسط………………………….. 16

جدول 2-4) مقایسه بنگاه های کوچک و متوسط با بنگاه های بزرگ           17

جدول 2-5) شاخص های بنگاه های کوچک و متوسط در ایران…… 27

جدول 2-6) تعداد شاغلان بنگاه های 10-49 نفر کارکن در استان گیلان 28

جدول 7-2) تعداد کارگاه صنعتی دارای 10 نفرکارکن و بیشتر در استان گیلان…………………………………………………………………………………………….. 29

جدول 2-8) ارزش افزوده بنگاه های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر در استان گیلان…………………………………………………………………………………. 30

جدول 2-9) شاخص های بنگاه های کوچک و متوسط در سایر کشورها  31

جدول 2-10) شاخص ناسازگاری تصادفی……………………………………… 66

جدول 2-11) مقیاس AHP………………………………………………………………. 67

جدول 3-1) درصد آلفای کرونباخ……………………………………………… 74

جدول 3-2) موانع صادراتی SMEs……………………………………………….. 76

جدول 4-1) نتایج مربوط به جنسیت پاسخگویان………………………. 79

جدول 4-2) نتایج مربوط به سن پاسخگویان……………………………. 80

جدول 4-3) نتایج مربوط به تحصیلات پاسخگویان……….. 81

جدول 4-4) نتایج مربوط به سابقه کار پاسخگویان…….. 82

جدول 4-5) نتایج مربوط به سمت شغلی پاسخگویان……… 83

جدول 4-6) نتایج توصیفی پاسخ به سوالات……………. 85

جدول 4-7) نتایج آزمون تی ……………………… 86

جدول 4-8) اولویت بندی موانع اصلی……………….. 88

جدول 4-9) اولویت بندی موانع داخلی………………. 89

جدول 4-10) اولویت بندی موانع بازاریابی………….. 90

جدول 4-11) اولویت بندی موانع خارجی……………… 91

جدول 4-12) اولویت بندی موانع محیطی……………… 92

جدول 4-13) وزن نهایی موانع…………………….. 93

جدول 5-1) نتایج آمار توصیفی شرکت کنندگان………… 95

جدول 5-2) نتایج فرضیه های تحقیق………………… 96

جدول 5-3) نتایج اولویت بندی موانع………………. 96

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                            صفحه

نمودار 2-1) میزان اشتغال در SMEs در برخی کشورها……………. 20

نمودار 2-2) درصد تعداد کارگاه های صنعتی 10-49 نفر کارکن بیشتر بر حسب استان ها…………………………………………………………………………….. 28

نمودار 2-3) نمونه ای از یک درخت سلسله مراتبی………………. 64

نمودار 3-1) گام های تحقیق……………………………………………………. 73

نمودار 4-1) نمودار دایره ای مربوط به جنسیت پاسخگویان. 80

نمودار 4-2) نمودار دایره ای مربوط به سن پاسخگویان…….. 81

نمودار 4-3) نمودار دایره ای مربوط به تحصیلات پاسخگویان    82

نمودار 4-4) نمودار دایره ای مربوط به سابقه کار پاسخگویان 83

نمودار 4-5) نمودار دایره ای مربوط به سمت شغلی پاسخگویان  84

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                              صفحه

شکل 4-1) خروجی نرم افزار اولویت بندی موانع اصلی….. 88

شکل 4-2) خروجی نرم افزار اولویت بندی موانع  داخلی… 89

شکل 4-3) خروجی نرم افزار اولویت بندی موانع بازاریابی 90

شکل 4-4) خروجی نرم افزار اولویت بندی موانع خارجی…. 91

شکل 4-5) خروجی نرم افزار اولویت بندی موانع محیطی…. 92

 

 

چکیده

اساس کسب و کار در هر کشوری بر پایه فعالیت های بنگاه های کوچک و متوسط بنا شده است. در کشور ما با وجود اینکه بیش از 95% کل واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند، این بنگاه ها سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ایجاد ارزش افزوده کسب ننموده و از موانع متعددی در توسعه صادرات بویژه به کشورهای خارج  رنج می برند. هدف اصلی تحقیق فوق رتبه بندی موانع صادراتی بنگاه های کوچک و متوسط شهرستان رشت است. برای این منظور، پس از بررسی پیشینه موضوع، تعدادی از موانع بر اساس مطالعات لوندیو (2004) شناسایی و بمنظور  رتبه بندی هر یک از آنها،  پس از طراحی پرسشنامه مقایسات زوجی و توزیع آنها در میان 140 نفر از مدیران و خبرگان بنگاه های کوچک و متوسط در شهر رشت که در این زمینه به عنوان صاحب نظر شناخته می شوند، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از منظر پاسخگویان، موانع بازاریابی با وزن 0.231، محیطی با وزن 0.225، و موانع دولتی با وزن 0.162 به ترتیب دارای بیشترین اهمیت هستند. در انتها نیز پیشنهاداتی به منظور مقابله با موانع فوق ارائه شد.

کلمات کلیدی: بنگاه های کوچک و متوسط، ، توسعه صادرات، موانع صادراتی،  روش AHP

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

1-1. مقدمه

استراتژی کوچک زیباست، توسط شوماخر اقتصاددان آلمانی در ادبیات اقتصادی مطرح گردید، براساس این استراتژی، بیکاری بعنوان مهمترین مسئله کشورهای جهان سوم و معضل سیل مها جرت از روستاها به شهرها، لزوم توجه به برنامه ها و سیاستهای صنعتی در جهت کاهش بیکاری؛ مهمترین سیاست ها در جهت رشد و توسعه اقتصادی عنوان شده است. مزایای برشمرده شده برای این استراتژی عبارتند از:

فرصتهای اشتغال می بایست در مناطق روستایی و شهرهای کوچک بوجود آید،
این فرصتها باید به اندازه کافی ارزان باشد،
نظر به اینکه جمعیت کشورهای جهان سوم از آموزش های کافی برخوردار نیستند و نرخ بی سوادی
در این مناطق در مقایسه با نقاط توسعه یافته بالاتر است، روشهای تولید برگزیده شده بایستی بالنسبه
ساده انتخاب شوند،
روشهای تولید باید بصورتی باشند که از منابع محلی استفاده نموده و محصولات آن عموما˝ برای استفاده محلی و بومی باشد.
در نهایت به موجب این استراتژی، یگانه راه حصول به اهداف فوق از رهگذر ایجاد صنایع کوچک میسر است . این در حالیست که هیچگونه استنادی دال بر وجود ضعف های جدی در صنایع کوچک در خصوص کارایی در مقایسه با صنایع بزرگ وجود ندارد، برعکس در بسیاری از کشورهای دنیا اثبات شده است که صنایع کوچک بسیار کارآمدتر و حتی باقدرت رقابت با صنایع بزرگ در حال فعالیتند.

بنابر این، کسب و کارهای کوچک و متوسط به عنوان محور توسعه بسیاری از کشورهای در حال توسعه، در یکی دو دهه گذشته بوده است. به طوری که بخش اعظم اشتغال و تولید این کشورها را به خود اختصاص داده است. از این رو بسیاری از سیاست های توسعه صنعتی در کشورهای نوظهور به سمت توسعه بنگاههای کوچک و متوسط حرکت کرده است.

بنگاه های کوچک و متوسط به عنوان یکی از منابع کلیدی پویایی، نوآوری و انعطاف پذیری در کشورهای صنعتی و همچنین در کشورهای در حال توسعه محسوب می گردند. آنها مسئول ایجاد اشتغال و از آن مهم‎تر مسؤول نوآوری، بهره وری و رشد اقتصادی هستند. اگر بخش بنگاه های کوچک و متوسط منابع مالی خارج از خود بنگاه را برای سرمایه گذاری دریافت ننماید، ظرفیت کسب سرمایه به ازای هر کارمند یا کارگر و از این رو بهره وری و دستمزد ماهانه، به طور جدی متأثر می شود و اخلال در این موارد ایجاد می‎شود (شهبازی، 1391).

اما با توجه به مزایای فوق، اکثر بنگاه های کوچک و متوسط در ایران و بویژه در استان گیلان چه از نظر شکل گیری و چه از نظر توسعه صادرات دارای محدودیت ها و موانع گسترده ای هستند که ادامه حیات آنها را تحت شعاع قرار می دهد. در ادامه این فصل به ذکر کلیاتی از تحقیق اشاره خواهیم نمود و در ادامه فصول موانع فوق بصورت روشن تری تبیین خواهند گشت.