در کتب درسی استراتژی مربوط به زمان آکوف (1970) و آندروس (1971)، کاستی­ها و توانایی­های یک بنگاه خاص تعریف شده اما درباره مزیت رقابتی مطلبی بیان نشده است. البته، پنروز (1959) در چندین مورد به مزیت رقابتی اشاره کرده است. آنسوف (1965) نیز از این اصطلاح استفاده کرده ولی تنها به این موضوع که بنگاه برای رقابت مؤثرتر به چه چیزی نیاز دارد،اشاره کرده است (کلین[1]، 2001). طی سال­های اخیر، مزیت رقابتی در مرکز بحث استراتژی­های رقابتی قرار گرفته و بحث­های زیادی دربارهْ مزیت رقابتی مطرح شده است. با این وجود، ارائه یک تعریف دقیق از مزیت رقابتی مشکل است. از یک طرف، مزیت رقابتی به معنای بازده بیش از حد معمول تلقی شده و از طرف دیگر، مزیت رقابتی به کارکردهای بازار سرمایه و انتظارات مرتبط شده است. اما رایج­ترین تعریف مزیت رقابتی در حوزه استراتژی رقابت و در چارچوب خلق ارزش، هر آنچه موجب شود در آمد بیش از هزینه افزایش یابد، تجلی پیدا می­کند (راملت[2]، 2003).
بحث مزیت رقابتی از دیرباز از مهمترین موضوعات مطرح در دنیای مدیریت و تئوری­های مدیریت استراتژیک بوده است. مزیت رقابتی یکی از مهمترین مباحث در تئوری­های مدیریت استراتژیک تلقی می­شود زیرا وجود مزیت   http://fumi.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a7%d8%b1%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%a8%d9%8a-%d8%b1%d9%8a%d8%b3%da%a9-%d9%88/ رقابتی در یک سازمان به معنای کارکردهای بهتر نسبت به رقباست و در کوتاه­مدت سودآوری و در بلندمدت بقا و رشد سازمان را تضمینمی­کند. در عصر اطلاعات که فناوری­هایی مثل وب و شبکه­های رایانه­ای گسترش یافته­اند محیط سازمان نیز متلاطم­تر شده است. با ظهور تجارت الکترونیک اهمیت مزیت رقابتی نه تنها کاسته نشده بلکه مهمتر و حیاتی­تر شده است. در یک صنعت جا افتاده، هرکدام از رقبای اصلی، مزیت رقابتی خاصی را برای خود در نظر گرفته و حفظ می­کنند (عزیزی و کریمی، 1383).
 
رقابت­پذیری فرآیندی استکه هر نهادی می­کوشد تا از این طریق بهتر از دیگری عمل کرده و از وی پیشی گیرد. کسب توانمندی­های رقابتی در جهان امروز به یکی از چالش­های اساسی کشورهای مختلف در سطح بین­المللی تبدیل شده است (زرآبادی­پور و همکاران، 1384). طی سالهای اخیر، مزیت رقابتی در مرکز بحث استراتژی­های رقابتی قرار گرفته و بحث­های زیادی دربارۀ مزیت رقابتی مطرح شده است. با این وجود، ارائه یک تعریف دقیق از مزیت رقابتی مشکل است. مزیت رقابتی دارای مفاهیم و تعاریف متعددی است که ذیلاً به چند مورد آن اشاره می­شود:

مزیت رقابتی موقعیت بی­نظیر یک سازمان در برابر رقبایش است که از طریق الگوی توسعۀ منابع، بسط پیدا می­کند (هافر و اسچندل[3]، 1978).
مزیت رقابتی، ارزش­های قابل ارائه شرکت برای مشتریان است؛ به نحوی که این ارزش­ها از هزینه­های مشتری بالاتر باشند. مایکل پورتر از استادان دانشکدۀ بازرگانی دانشگاه هاروارد یکی از محققان فعال در زمینه مطالعات رقابت­پذیری است. او مزیت رقابتی را در چارچوب استراتژی رقابتی مورد توجه قرار می­دهد. وی در سال 1980 کتاب «استراتژی رقابتی» و در سال 1985 کتاب «مزیت رقابتی» را به رشته تحریر درآورده است. همچنین در سال 1990 کتاب «مزیت رقابتی ملل» را عرضه داشت که در آن «مدل الماس» در رقابت­پذیری معرفی شده است.
 
پورتر در این مدل، رقابت­پذیری را حاصل تعامل چهار عامل اصلی می­داند: 1- فاکتورهای درونی؛ 2- شرایط تقاضای داخلی؛ 3- صنایع مرتبط و حمایت­کننده؛ 4- استراتژی، ساختار و رقابت. به اعتقاد پورتر، این فاکتورهای چهارگانه به صورت متقابل بر یکدیگر تأثیر دارند و تغییرات در هر کدام از آنها می­تواند بر شرایط بقیه فاکتورها مؤثر باشد. علاوه بر آن، دو عامل بیرونی دولت و اتفاقات پیش­بینی نشده نیز بر عوامل چهارگانه تأثیر غیرمستقیم دارند و از طریق تأثیر برآنها می­توانند در رقابت­پذیری نیز تأثیرگذار باشند. مجموعه­ای از عوامل مؤثر در تولید کالا یا خدمات، مانند مواد اولیه، کیفیت و میزان دسترسی به آن، نیروی