استاد مشاور:
دکتر ژیلا سجادی
 
نیمسال دوم سال تحصیلی 94-93
«این پایان نامه با حمایت شهرداری تهران (مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران) انجام پذیرفته است.

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

کیفیت زندگی به عنوان مفهومی چند بعدی جهت نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت یا عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. این ابعاد می تواند زمینه های تغذیه ای، آموزشی، بهداشتی، امنیتی و اوقات فراغت را شامل می شود، امروزه در ادبیات برنامه ریزی توسعه مباحث کیفیت زندگی به عنوان یک اصل اساسی پیوسته مورد توجه برنامه ریزان و مدیران امر توسعه قرار می گیرد. از این رو در این پژوهش، هدف مهم و اساسی، ارزیابی اثرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری مورد مطالعه در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان منطقه 18 تهران است. تحقیق حاضر از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و علّی-مقایسه ای است. جهت جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از بررسی های اسنادی، کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. برای سنجش نظرات و ابعاد ذهنی کیفیت زندگی در منطقه 18، جامعه نمونه با توجه به جمعیت 391368 نفر با بهره گرفتن از فرمول کوکران، 385 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل سؤالات پرسشنامه از آزمون های تی تک نمونه ای، تی مستقل و فریدمن استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که فضاهای مورد مطالعه با ارائه کارکردهای متفاوت در منطقه و فرامنطقه بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر متفاوتی گذاشته اند و همچنین احداث این فضاها موجب تغییر شیوه زندگی شهروندان از سنتی به مدرن شده است. جهت شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید از تکنیک SWOT استفاده شده است، که طبق نتایج ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، راهبرد تهاجمی برای افزایش تأثیر فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری در ارتقاء کیفیت زندگی انتخاب شد. جهت رتبه بندی مراکز با توجه به نظرات شهروندان با بهره گرفتن از تکنیک AHP اقدام گردید، بر اساس نتایج نهایی این تکنیک، پردیس تماشا با بیشترین امتیاز و مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی با کمترین امتیاز به ترتیب در رتبه اول و آخر قرار گرفتند.

کلید واژه ها: فضای فرهنگی، فضای ورزشی، فضای هنری، کیفیت زندگی، منطقه 18

فهرست مطالب

 

فصل اول.. 1

1-1- طرح مسئله تحقیق.. 2

1-2- سوالات تحقیق.. 3

1-3- فرضیات تحقیق.. 3

1-4- اهداف تحقیق.. 3

1-5- بهره وران تحقیق.. 3

1-6- نوآوری تحقیق.. 4

1-7- روش تحقیق.. 4

1-8- تکنیک کار و ابزار گردآوری اطلاعات.. 4

1-8-1- ابزار گردآوری اطلاعات.. 4

1-9- نمونه گیری.. 4

1-10- روش تحلیل اطلاعات و داده ها 5

1-11- پیشینه تحقیق.. 5

1-11-1- داخلی.. 5

1-11-2- خارجی.. 6

1-12- موانع تحقیق.. 7

1-13- روایی و پایایی تحقیق.. 7

1-14- واژه ها و مفاهیم. 8

فصل دوم.. 10

مقدمه. 11

2-1- تعاریف و مفاهیم. 11

2-1-1- فضا 11

2-1-2- فضاهای عمومی.. 11

2-1-3- فضای شهری.. 12

2-1-4- فرهنگ… 13

2-1-5- فضای فرهنگی و هنری.. 13

2-1-6- ورزش… 14

2-1-7- فضاهای ورزشی.. 14

2-1-8- کیفیت.. 14

2-1-9- کیفیت زندگی.. 15

2-1-10- سبک زندگی.. 17

2-2- فضاهای ورزشی.. 17

2-2-1- نظریه های تفریحات سالم. 17

2-2-1-1- نظریه ی تأمین نیاز. 17

2-2-1-2- نظریه ی گذران اوقات فراغت.. 17

2-2-1-3- نظریه ی ارزش فردی و اجتماعی.. 18

2-2-1-4- نظریه بازآفرینی.. 18

2-2-1-5- مدل مول و همکاران. 18

2-2-2- ورزش همگانی و عوامل توسعه آن. 19

 

2-2-2-1- عوامل اصلی توسعه ورزش همگانی.. 20

2-2-3- تکامل ورزش همگانی.. 20

2-2-4- متغیرهای تأثیرگذار بر فعالیت بدنی شهروندان. 21

2-2-5- ورزش به عنوان حق شهروندی.. 22

2-2-6- ابعاد ورزش همگانی.. 23

2-2-7- انگیزه های گرایش به ورزش همگانی.. 23

2-2-8- ویژگی فضاهای ورزشی.. 24

2-2-9- نقش و وظیفه شهرداری در برنامه ریزی و مدیریت فضاهای ورزشی در ایران. 25

2-2-10- مشخصات انواع زمینهای ورزشی.. 26

2-2-10-1- مرکز ورزشی واحد همسایگی.. 26

2-2-10-2- مرکز ورزشی محله. 26

2-2-10-3- مرکز ورزشی ناحیه. 27

2-2-10-4- مرکز ورزشی شهر. 27

2-3- فضاهای فرهنگی و هنری.. 27

2-3-1- حوزه های فرهنگ… 27

2-3-2- سابقه برنامه ریزی فرهنگی در ایران. 28

2-3-3- اهمیت و نقش برنامه ریزی فرهنگی در شهرها جهت توسعه فرهنگی.. 29

2-3-4- نقش و وظیفه ی شهرداری در برنامه ریزی و مدیریت فضاهای فرهنگی- هنری در ایران. 30

2-3-5- جایگاه فعالیت های فرهنگی در نظام عمومی گذران اوقات فراغت.. 30

2-3-6- فضاهای فرهنگی- هنری عرضه شده در شهر تهران. 31

2-3-6-1- تئاتر. 31

2-3-6-2- فرهنگسرا 31

2-3-6-3- کتابخانه عمومی.. 32

2-3-6-4- موزه. 32

2-3-6-5- خانه فرهنگ… 33

2-3-6-6- سینما 34

2-3-6-7- نگارخانه. 34

2-3-6-8- زورخانه. 34

2-3-6-9- مراکز ویژه. 35

2-4- سبک زندگی.. 35

2-5- کیفیت زندگی.. 36

2-5-1- دیدگاه های مربوط به کیفیت زندگی شهری.. 36

2-5-1-1- دیدگاه سیاست گذاران. 36

2-5-1-2- دیدگاه مخاطب محور. 37

2-5-1-3- دیدگاه کارشناس محور. 37

2-5-1-4- دیدگاه روان شناختی- ادارکی.. 38

2-5-1-5- دیدگاه های نیمه تجربی.. 38

2-5-2- رویکردهای نظری کیفیت زندگی.. 39

2-5-2-1- رویکرد برنامه ریزی شهری.. 39

2-5-2-2- رویکرد جغرافیایی.. 40

2-5-2-3- رویکرد فلسفی.. 42

2-5-2-4- رویکرد اجتماعی.. 43

2-5-2-5- رویکرد اقتصادی.. 44

2-5-2-6- رویکرد بوم شناسی.. 45

2-5-3- ابعاد کیفیت زندگی شهری.. 46

2-5-4- رویکردهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری.. 48

2-5-4-1- رویکرد ذهنی.. 52

2-5-4-2- رویکرد عینی.. 53

2-5-4-3- رابطه بین کیفیت ذهنی و عینی.. 54

2-5-5- شاخص های اصلی کیفیت زندگی.. 55

2-5-5-1- تولید ناخالص داخلی(GDP) 55

2-5-5-2- شاخص پیشرفت اصلی (GPI) 56

2-5-5-3- شاخص سلامت اجتماعی (SHI) 56

2-5-5-4- شاخص توسعه انسانی (HDI) 56

2-5-6- شاخص های کیفیت زندگی در ایران. 57

2-5-6-1- شاخصهای محیطی.. 57

2-5-6-2- شاخصهای فرهنگ شهروندی.. 57

2-5-6-3- شاخصهای اقتصادی.. 57

2-5-6-4- شاخصهای جمعیتی و اجتماعی.. 58

2-5-6-5- شاخصهای آموزش، تحصیلات و مهارت ها 58

2-5-6-6- شاخصهای زیر ساخت ها و تأسیسات.. 58

2-5-6-7- شاخصهای سلامتی و بهداشت.. 58

2-5-6-8- شاخصهای حقوق شهروندی.. 59

2-5-6-9- شاخصهای تفریحات و استراحت.. 59

2-5-6-10- شاخصهای مسکن و سرپناه. 59

2-5-6-11- شاخصهای امنیت.. 59

2-5-7- مدل های کیفیت زندگی.. 60

2-5-7-1- مدل کیفیت زندگی هنکوک و همکارانش… 60

2-5-7-2-  مدل کیفیت زندگی کامپل و همکاران. 61

2-5-7-3-  مدل کیفیت زندگی لندزمن.. 62

2-5-7-4-  مدل کیفیت زندگی فلیس و پری.. 63

2-5-7-5-  مدل کیفیت زندگی رافائل.. 65

2-5-7-6-  مدل کیفیت زندگی سالواریس… 65

2-5-7-7-  مدل کیفیت زندگی داس… 66

2-5-7-8-  مدل کیفیت زندگی میشل.. 66

2-5-7-9-  کیفیت فراگیر زندگی اشمیت و نول. 67

2-5-7-10-  مدل کیفیت زندگی دلفیم و همکارانش… 68

2-5-8- تکنیک های ارزیابی کیفیت زندگی.. 70

2-5-8-1- تکنیک SWOT.. 70

2-5-8-2- تکنیک AHP. 72

2-5-9- تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی.. 73

2-5-9-1- آمریکا 73

2-5-9-2- هلند. 74

2-5-9-3- سنگاپور. 74

2-5-10-4- تورنتو کانادا 74

2-5-10-5- استانبول ترکیه. 74

2-5-10-6- سائوکارلوس برزیل.. 75

2-5-10-7- پورتو پرتغال. 76

2-5-10-8- تایپه تایوان. 77

نتیجه گیری.. 79

فصل سوم.. 80

مقدمه. 81

3-1- مشخصات کلی شهر تهران. 81

3-2- سابقه تاریخی و نحوه شکل گیری منطقه 18. 82

3-3- موقعیت منطقه 18 در شهر تهران. 84

3-4- مشکلات منطقه. 88

3-5- پتانسیل های منطقه. 89

3-6- خصوصیات اقلیمی و مسیلهای منطقه 18. 92

3-7- خصوصیات ژئومورفولوژی منطقه 18. 93

3-7-1- ژئومورفولوژی اقلیمی.. 93

3-7-2- ژئومورفولوژی ساختمانی.. 93

3-8- خصوصیات جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، سیاسی و خدماتی منطقه 18. 94

3-8-1- خصوصیات جمعیتی و اجتماعی.. 94

3-8-1-1- روند تحولات جمعیت منطقه 18. 94

3-8-1-2- الگوی سنی جمعیت.. 95

3-8-1-3- خانوار و بعد خانوار. 96

3-8-1-4- مهاجرت.. 97

3-8-1-5- ویژگیهای اجتماعی جمعیت.. 97

3-8-2- خصوصیات اقتصادی.. 98

3-8-2-1- وضع فعالیت.. 98

3-8-2-2- وضع شاغلان بر حسب گروه های عمده فعالیت.. 99

3-8-3- خصوصیات صنعتی.. 100

3-8-4- خصوصیات سیاسی.. 101

3-8-5- خصوصیات خدماتی.. 101

3-9- معرفی فضاهای مورد مطالعه در منطقه 18. 101

3-9-1- پردیس تماشا 101

3-9-2- مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی.. 103

3-9-3- ورزشگاه امام رضا (ع) 103

3-9-4- مجموعه ورزشی بدر. 104

3-9-5- مجتمع فرهنگی، تفریحی و ورزشی شهید مختار سلیمانی.. 105

نتیجه گیری.. 106

فصل چهارم.. 107

مقدمه. 108

4-1- تحلیلهای توصیفی.. 108

4-1-1- جنسیت.. 108

4-1-2- سن.. 109

4-1-3- وضعیت تأهل.. 110

4-1-4- سطح تحصیلات.. 111

4-1-5- وضعیت اشتغال. 112

4-1-6- میزان درآمد ماهانه. 113

4-1-7- میزان هزینه ماهانه. 114

4-1-8- از کدام منطقه شهر تهران به این مرکز مراجعه می نمایید؟. 115

4-1-9- چه مدت است که در این منطقه اقامت دارید؟. 116

4-1-10- کدام یک از مراکز زیر را می شناسید؟. 117

4-1-11- هر چند وقت یکبار به مراکز نام برده مراجعه می کنید؟. 118

4-1-12- بیشتر، چه روزی را برای رفتن به مراکز نام برده انتخاب می کنید؟. 119

4-1-13- چه ساعتی از شبانه روز را برای رفتن به مراکز نام برده انتخاب می کنید؟. 120

4-1-14- نحوه دسترسی شما به مراکز نام برده کدام گزینه است؟. 121

4-1-15- مهمترین هدف استفاده شما از این مراکز کدام گزینه است؟. 122

4-1-16- مشخصه ی بارز مراکز نام برده که باعث حضور شما در آن می شود، کدام است؟. 123

4-1-17- کدام عامل باعث وابستگی و حس تعلق شما به مراکز نام برده، گردیده است؟. 124

4-1-18- انتظار شما از این مراکز چیست؟. 125

4-2- تعیین سلسله مراتب مراکز مورد بررسی در شاخص های پژوهش با روش سلسله مراتبی (AHP) 126

4-2-1- شاخص محیطی و کالبدی.. 129

4-2-2- شاخص اقتصادی.. 129

4-2-3- شاخص اجتماعی.. 130

4-2-4- شاخص آموزشی.. 131

4-2-5- شاخص زیرساخت و تأسیسات.. 132

4-2-6- شاخص امنیت.. 132

4-2-7- شاخص سلامت.. 133

4-3- تکنیک SWOT.. 134

4-3-1- تدوین راهبردهای SWOT.. 137

فصل پنجم.. 139

مقدمه. 140

5-1- شاخصهای آمار توصیفی (مرکزی و پراکندگی) 140

5-2- آمار استنباطی.. 143

5-2-1- آزمون کولموگروف-اسمیرنوف.. 143

5-2-2- بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه و فرا منطقه بر کیفیت زندگی زندگی شهروندان  144

5-2-2-1– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه بر گویه های کیفیت زندگی شهروندان  144

5-2-2-2– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در فرا منطقه بر گویه های کیفیت زندگی شهروندان  148

5-2-2-3- مقایسه تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری بر گویه های کیفیت زندگی در منطقه و فرا منطقه  151

5-2-2-4– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان  154

5-2-2-5– بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در فرا منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان  155

5-2-3- اولویت بندی میزان تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر منطقه و فرا منطقه. 156

5-3- آزمون فرضیه های پژوهش… 157

5-3-1-آزمون فرضیه اول. 157

5-3-2- آزمون فرضیه دوم. 158

نتیجه گیری.. 160

پیشنهادات.. 161

فهرست منابع.. 140

پیوست… 177

Abstract. 184

 

جدول 2-1- عوامل تأثیر گذار بر فعالیت شهروندان.. 22

جدول 2-2- جایگاه فعالیت های فرهنگی در نظام عمومی گذران اوقات فراغت    31

جدول 2-3- ابعاد هشت گانه کیفیت زندگی و توصیف کننده های اصلی هر یک از آنها  51

جدول 2-4- دسته بندی انواع کیفیت زندگی بر حسب ذهنی-عینی و فردی-جمعی    55

جدول 2-5- کیفیت فراگیر زندگی اشمیت و نول.. 68

جدول 2-6 – جدول SWOT… 72

جدول 2-7- شاخص های کیفیت زندگی در شهر سائو کارلوس برزیل… 76

جدول 2-8- معیار و شاخص های کیفیت زندگی… 77

جدول 2-9- شاخص های ذهنی بکار گرفته شده در ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی ساکنان شهر تایپه   77

جدول 2-10- جنبه های مختلف کیفیت زندگی شهری… 78

جدول 3-1-  جمعیت و نرخ رشد مناطق 22 گانه شهر تهران در طی سالهای 1355 تا 1390   82

جدول 3-2- فهرست و مشخصات محلات 16 گانه منطقه 18.. 89

جدول 3-3- جمعیت و نرخ رشد منطقه 18 طی دوره های 1390-1355.. 95

جدول 3-4- جمع و درصد جمعیت منطقه 18 در گروه های عمده سنی در سال 1390   95

جدول 3-5- تعداد و بعد خانوار منطقه 18.. 96

جدول 3-6- تعداد مهاجرین وارد شده طی 5 ساله گذشته به منطقه 18 بر حسب علت مهاجرت    97

جدول 3-7- وضع سواد شهروندان منطقه 18.. 97

جدول 3-8- وضع زناشویی شهروندان منطقه 18.. 97

جدول 3-9- وضع فعالیت در منطقه 18.. 98

جدول 3-10- وضع شاغلان بر حسب گروه های عمده فعالیت در منطقه 18   99

جدول 4-1- توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری بر اساس جنسیت… 108

جدول 4-2- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس رده ی سنی    109

جدول 4-3- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس وضعیت تأهل    110

جدول 4-4- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری براساس سطح تحصیلات    111

جدول 4-5- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس وضعیت اشتغال   112

جدول 4-6- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس میزان درآمد ماهیانه   113

جدول 4-7- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس میزان هزینه ماهانه   114

جدول 4-8- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس منطقه اقامت مراجعه کنندگان   115

جدول 4-9- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس مدت اقامت در محله   116

جدول 4-10- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس شناختن مراکز  117

جدول 4-11- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس تعداد مراجعه به مراکز  118

جدول 4-12- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس روزهای مراجعه به مراکز  119

جدول 4-13- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس ساعات مراجعه به مراکز  120

جدول 4-14- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس نحوه دسترسی به مراکز  121

جدول 4-15- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس هدف استفاده از مراکز  122

جدول 4-16- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس مشخصه بارز مراکز  123

جدول 4-17- توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری بر اساس عامل وابستگی و حس تعلق    125

جدول 4-18- امتیاز نهایی بدست آمده از تکنیک AHP.. 126

جدول 4-19- عوامل داخلی و خارجی فعالیت مراکز مورد مطالعه.. 134

جدول 4-20- مقایسه زوجی نقاط قوت… 134

جدول 4-21- مقایسه زوجی نقاط ضعف… 135

جدول 4-22- مقایسه زوجی نقاط فرصت… 135

جدول 4-23- مقایسه زوجی نقاط تهدید.. 135

جدول 4-24- ارزیابی عوامل داخلی (IFE). 135

جدول 4-25- ارزیابی عوامل خارجی (EFE). 136

جدول 4-26- راهبردهای ارائه شده در راستای فعالیت مراکز مورد مطالعه   137

جدول 5-1- شاخص های آماری هر یک از گویه ها. 140

جدول 5-2- شاخص های آماری (مرکزی و پراکندگی) برای متغیرهای پژوهش     143

جدول 5-3- نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال متغیرهای پژوهش     144

جدول 5-4- نتایج آزمون تی تک نمونه ای برای تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر گویه های کیفیت زندگی در منطقه (ارزش آزمون3). 145

جدول 5-5- نتایج آزمون تی تک نمونه ای برای تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر گویه های کیفیت زندگی در فرا منطقه (ارزش آزمون3). 148

جدول 5-6- نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر گویه های کیفیت زندگی درمنطقه و فرا  منطقه.. 151

جدول 5-7- نتایج آزمون تی تک نمونه ای جهت بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان (ارزش آزمون 3). 154

جدول 5-8- نتایج آزمون تی تک نمونه ای جهت بررسی تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 در فرا منطقه بر شاخص های کیفیت زندگی شهروندان (ارزش آزمون 3). 155

جدول 5-9- نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه تأثیرات فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 بر شاخص های کیفیت زندگی درمنطقه و فرا  منطقه.. 156

جدول 5-10- نتایج آزمون فریدمن برای اولویت میزان تأثیر مراکز فرهنگی، ورزشی و هنری  منطقه 18 بر کیفیت زندگی شهروندان در منطقه و فرا منطقه.. 157

جدول 5-11- نتایج آزمون تی تک نمونهای برای فرضیه دوم.. 159

 

نمودار 3-1- هرم سنی منطقه 18 در سال 1390 ……………………………………………………………………………96

نمودار 4-1- توزیع جنسیت نمونه آماری …………………………………………………………………………………….109

نمودار 4-2- توزیع رده ی سنی نمونه آماری ……………………………………………………………………………….110

نمودار 4-3- توزیع وضعیت تأهل نمونه آماری …………………………………………………………………………….111

نمودار 4-4- توزیع سطح تحصیلات نمونه آماری …………………………………………………………………………112

نمودار 4-5- توزیع وضعیت اشتغال نمونه آماری …………………………………………………………………………113

نمودار 4-6- توزیع میزان درآمد ماهانه نمونه آماری ……………………………………………………………………114

نمودار 4-7- توزیع میزان هزینه ماهانه نمونه آماری ……………………………………………………………………115

نمودار 4-8- توزیع منطقه اقامت مراجعه کنندگان ………………………………………………………………………116

نمودار 4-9- توزیع مدت اقامت ………………………………………………………………………………………………….117

نمودار 4-10- توزیع شناختن مراکز …………………………………………………………………………………………….118

نمودار 4-11- توزیع تعداد مراجعه به مراکز ………………………………………………………………………………….119

نمودار 4-12- توزیع روزهای مراجعه به مراکز ……………………………………………………………………………..120

نمودار 4-13- توزیع ساعات مراجعه به مراکز ……………………………………………………………………………..121

نمودار 4-14- توزیع نحوه دسترسی به مراکز ……………………………………………………………………………..122

نمودار 4-15- توزیع مهمترین هدف استفاده از مراکز …………………………………………………………………123

نمودار 4-16- توزیع مهمترین مشخصه بارز مراکز ………………………………………………………………………124

نمودار 4-17- توزیع عامل وابستگی و حس تعلق ……………………………………………………………………….125

نمودار 4-18- رتبه بندی مراکز در شاخص محیطی و کالبدی ……………………………………………………….129

نمودار 4-19- رتبه بندی مراکز در شاخص اقتصادی …………………………………………………………………….130

نمودار 4-20- رتبه بندی مراکز در شاخص اجتماعی ……………………………………………………………………131

نمودار 4-21- رتبه بندی مراکز در شاخص آموزشی ……………………………………………………………………131

نمودار 4-22- رتبه بندی مراکز در شاخص زیرساخت و تأسیسات ……………………………………………….132

نمودار 4-23- رتبه بندی مراکز در شاخص امنیت ………………………………………………………………………133

نمودار 4-24- رتبه بندی مراکز در شاخص سلامت …………………………………………………………………….133

 

فهرست اشکال

شکل 2-1- مدل مول و همکاران.. 19

شکل 2-2- ابعاد کیفیت زندگی… 47

شکل 2-3- ابعاد کیفیت زندگی شهری… 47

شکل 2-4- شاخصهای اندازه گیری فردی کیفیت زندگی… 49

شکل 2-5- شاخصهای سطحی کیفیت زندگی… 49

شکل 2-6- مدل مفهومی عوامل مؤثر در کیفیت زندگی شهری… 61

شکل 2-7- مدل کیفیت زندگی کامپل و دیگران.. 62

شکل 2-8- مدل کیفیت زندگی لندزمن… 63

شکل 2-9- مدل کیفیت زندگی فلیس و پری… 64

شکل 2-10- مدل کیفیت زندگی داس…. 66

شکل 2-11- مدل کیفیت زندگی میشل… 67

شکل 2-13- ابعاد کیفیت زندگی… 69

شکل 2-14- چارچوب تحلیل SWOT… 71

شکل 2-15- ساختار سلسله مراتبی مدل کیفیت زندگی در شهر استانبول   75

شکل 3-1- عکس ماهواره ای منطقه 18.. 86

شکل 4-1- ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک…. 138

 

فهرست نقشه ها

نقشه 3-1- موقعیت جغرافیایی منطقه 18 …………………………………………………………………………………….85

نقشه 3-2- وضع موجود کاربری اراضی منطقه 18 …………………………………………………………………………87

نقشه 3-3- تقسیمات ناحیه ای و محله ای منطقه 18 ………………………………………………………………………91

نقشه 3-4- موقعیت پردیس تماشا در ناحیه یک منطقه 18 ……………………………………………………………102

نقشه 3-5- موقعیت مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی در ناحیه یک منطقه 18 …………………………..103

نقشه 3-6- موقعیت ورزشگاه امام رضا (ع) در ناحیه دو منطقه 18 ………………………………………………….104

فهرست مطالب

چکیده فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ذ

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ر

1-1 مقدمه. 2

1-2 نشان‌گر چیست؟. 2

1-3 انواع نشان‌گرهای ژنتیکی.. 3

1-3-1 نشان‌گرهای مورفولوژیک… 3

فهرست مطالب

چکیده فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ذ

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………ر

1-1 مقدمه. 2

1-2 نشان‌گر چیست؟. 2

1-3 انواع نشان‌گرهای ژنتیکی.. 3

1-3-1 نشان‌گرهای مورفولوژیک… 3

1-3-2 نشان‌گرهای پروتئینی.. 4

1-3-3 نشان‌گرهای مولکولیDNA  وRNA.. 4

1-3-3-1 نشان‌گرهای غیر مبتنی بر PCR.. 7

1-3-3-1-1 تفاوت طول قطعات حاصل از هضم DNA توسط آنزیم‌های محدودگر( (RFLP. 7

1-3-3-1-2 پویش ژنومی نشانه‏های هضم (RLGS) 8

1-3-3-1-3 ماهوارک‏ها 9

1-3-3-2 نشان‌گرهای مبتنی بر PCR.. 11

1-3-3-2-1 تفاوت طول قطعه‌های حاصل از تکثیر (AFLP) 11

1-3-3-2-2 DNA چندشکل تکثیرشده‏ی تصادفی (RAPD) 13

1-3-3-2-3 تفاوت تک نوکلئوتیدی(SNP) 13

1-3-3-2-4 نشان‌گرهای مبتنی برنقاط نشان‌مند از ردیف (STS) 14

1-3-3-2-4-1 تفاوت طول قطعه‏های قابل تکثیر(ALP) 15

1-3-3-2-4-2 ریزماهواره‌ها 15

1-4 فراوانی، توزیع و سازماندهی ریزماهواره‏ها در داخل ژنوم. 16

1-5 مکانیسم ایجاد تنوع در طول توالی‏های تکراری.. 16

1-5-1 کراسینگ‌اور نابرابر. 17

1-5-2 عدم جفت شدن ناشی از سرخوردنDNA  در طول رشته (خطاهای همانند‌سازی) 17

1-6 دامنه تنوع واحدهای تکرارشونده 19

1-6-1 مدل جهش گام به گام. 19

1-6-2 مدل آللی نا‏محدود. 19

1-7 مارکرهای STR.. 20

1-8 کاربرد مارکرهای STR.. 20

1-8-1 مطالعات شجره‏ای و روابط فامیلی.. 20

1-8-2 شناسایی هویت قربانیان حوادث.. 21

1-8-3 تعیین هویت در موارد جنایی.. 22

1-8-3-1 شناسایی افراد مجهول الهویه. 22

1-8-3-2 ردیابی مجرمین.. 22

1-8-4 ردیابی تاریخ بشر و مطالعات جمعیتی.. 23

1-9 سایر کاربردهای مارکرهای STR.. 25

1-9-1 جمع‌آوری سلول‌های جنینی از خون مادر 25

1-9-2 نقشه‏ی ژنوم بیماری‏ها 26

1-9-3 تعیین هویت افراد استفاده کننده از سرنگ مشترک.. 26

1-9-4 تشخیص کلون‏های موفق.. 26

1-9-5 بررسی و نظارت روی پیوند عضو. 26

1-9-6 تشخیص کایمرهای ژنتیکی.. 26

1-9-7 مشخص نمودن خطوط سلولی.. 27

1-9-8 تشخیص تومورهای سرطانی.. 27

1-10 روش‏های کلی شناسایی هویت افراد در سطح مولکولی.. 27

1-10-1 روش انگشت‌نگاری ژنتیکی از طریق هیبرید‌کردن با DNA جستجوگر. 27

1-10-1-1 محدودیت‏های روش انگشت‌نگاری.. 29

1-10-2 روش پروفایلینگ… 29

1-11 تاریخچه استفاده از مارکرهایSTR.. 30

1-12 CODIS چیست؟. 31

1-13 کیت مورد استفاده در تعیین هویت.. 32

1-14 معرفی استان‏ها 34

1-14-1 استان کرمانشاه 34

1-14-1-1 موقعیت جغرافیایی.. 34

1-14-2 استان یَزد. 35

 

1-14-2-1 موقعیت جغرافیایی.. 36

1-15 هدف از تحقیق: 37

فصل دوم. 38

2-1 نمونه‌گیری.. 39

2-2 استخراج DNA به روش نمک اشباع. 39

2-3 آماده‌سازی نمونه‌ها جهت انجام تست DNA Typing. 40

۲-3-1 رسوب‌گذاری با اتانول. 41

2-3-2 تعیین غلظت نمونه‌های DNA توسط دستگاه Nanodrop. 42

2-3-3 تهیه‌ی Working Stoke. 42

2-4 تست DNA Typing. 43

2-4-1 Multiplex PCR.. 43

2-5 مواد و تجهیزات مورد نیاز در DNA Typing. 44

2-5-1 آزمایش DNA Typing. 44

2-5-2 جداسازی قطعات.. 45

2-5-2-1 تجهیزات لازم. 45

2-5-2-2 آماده‌سازی دستگاه جهت جداسازی قطعات.. 46

2-5-2-3 روش جداسازی قطعات.. 46

2-6 آنالیز داده‌ها 47

3-1 نمونه‏ها 53

3-2 پروفایل ژنتیکی.. 53

3-2 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‏ها 55

3-3 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‏های کرمانشاه 56

3-4 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‌های یزد. 60

فصل چهارم. 65

4-1 بحث.. 66

4-2 نتیجه‏گیری.. 73

4-3 پیشنهادات.. 73

منابع انگلیسی.. 74

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………….75

 

 

 

فهرست جداول

شکل 1-1 انواع نشان‌گرهای ژنتیکی ]10[ 7

جدول 1-1 جایگاه‏های موجود در کیت ABI 33

جدول2-1 محلولI استخراج DNA (محلول لیز‌کننده گلبول‌های قرمز) 39

جدول 2-2 محلول II استخراج DNA (محلول لیز‌کننده گلبول‌های سفید) 40

جدول 2-3 ترکیبات TE. 40

جدول 2-4 شرایط PCR.. 45

جدول ۲-5 تنظیمات دستگاه ABI3130 در جداسازی قطعات STR.. 46

شکل2-4 چگونگی عملکرد دستگاه الکتروفورز موئینه‌ای[26] 47

جدول 2-6 مواد فلورسنت موجود در کیت ABI و رنگهایشان. 48

شکل2-5 مواد مختلف در طول موج‌های متفاوتی نور خود را ساطع می‌کنند[26] 48

جدول 2-7 ماده فلورسنت مورد استفاده برای هر جایگاه[25] 49

شکل3-1 پروفایل ژنتیکی یک فرد. 54

جدول3- 2 فراوانی آللی و سایر پارامترهای جمعیتی و پزشکی‌قانونی در جمعیت یزد را نشان می‏دهد. 60

جدول 4-1 مقایسه جمعیت کرمانشاه با سایر جمعیت‏ها 67

جدول 4-2 مقایسه جمعیت یزد با سایر جمعیت‏ها 68

 

 

 

فهرست شکل‌ها

شکل 1-2 کراسینگ‌آور و مبادلات نابرابر بین کروماتیدهای خواهری سبب ایجاد حذف‌شدگی یا الحاق می‌شود]23.[. 17

شکل 1-3 متزلزل بودن پلی‌مراز حین همانندسازی DNA می‏تواند طول تکرار را به اندازه یک یا دو واحد تغییر دهد [23]. 18

شکل 1-4 آلل‏های فرزندان مجموعه‏ای از آلل‏های والدین آنها می‏باشد [62]. 21

شکل 1-5 شناسائی مجرمین به کمک مارکرهای  STR[26]. 23

شکل 1-6 مراحل انگشت‌نگاری ژنتیکی [38]. 28

شکل 1-7 مراحل پروفایلینگ  DNA[36]. 30

شکل 1-8 جایگاه‌های CODIS روی کروموزوم‌های انسان[25]. 32

شکل 1-9 موقعیت جغرافیائی استان کرمانشاه [44]. 35

شکل 1-10 موقعیت جغرافیائی استان یزد[45]. 36

شکل2-2 استفاده از Multiplex PCR در روش پروفایلینگ[36] 44

شکل 2-3 دستگاه الکتروفورز موئینه ای[51] 46

شکل 2-6ladder به‌کاررفته در کیت ABI[25] 50

شکل 4-1 درخت فیلوژنتیکی میان سیزده جمعیت مختلف[46] 71

شکل 4-2.درخت فیلوژنتیکی میان نه جمعیت مختلف[46] 71

 

 

 

فهرست نمودار‌ها

نمودار3-1 پارامترهای ژنتیکی جمعیت استان کرمانشاه برحسب درصد. 60

نمودار3-2 پارامترهای ژنتیک جمعیت استان یزد برحسب درصد. 64

 

 

 

چکیده

بررسی تنوع ژنتیکی اقوام ایرانی با استفاده از STR 

مونا داودبیگی
بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیت‏ها با استفاده ار تعیین فراوانی آللی و پارامترهای ژنتیکی روش نوینی است که در سال‏های گذشته در بسیاری از جمعیت‏های جهان صورت گرفته و با استفاده از آن شباهت بسیاری از جمعیت‏ها به یکدیگر مشخص گردیده. شباهت جمعیت‏ها نشان‌دهنده‏ی همسان‌بودن خزانه‏ی ژنتیکی آنها و احتمالا یکسان‌بودن آن جمعیت‏ها در گذشته است. پس این احتمال وجود دارد که این جمعیت‏ها در گذشته یک جمعیت بوده باشند و بعد‏ها به دلایل جغرافیایی و یا مهاجرت‏ها از یکدیگر جدا شده باشند. یکی از راه‏های بررسی تنوع‌ ژنتیکی در جمعیت‏ها استفاده از توالی‏های کوتاه تکراری می‏باشد .هدف این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی در دو قوم یزد و کرد (کرمانشاه) از ایران بود. بدین منظور پروفایل ژنتیکی پنجاه فرد غیر‌خویشاوند از هر یک از جمعیت‏های کرمانشاه و یزد با استفاده از کیت  ABIتهیه شد. این کیت حاوی پانزده جایگاه D8S1179،D21S11 ، D7S820،CSF ،D3S1358 ،TH01 ، D13S317، D16S539،D2S1338 ، D19S433، VWA، TPOX،D18S51 ، D5S818،FGA ،VWA ، TPOX و TH01 و ژن آمیلوژنین (برای تعیین جنسیت افراد) می‏باشد. نتایج

1-3-2 نشان‌گرهای پروتئینی.. 4

1-3-3 نشان‌گرهای مولکولیDNA  وRNA.. 4

1-3-3-1 نشان‌گرهای غیر مبتنی بر PCR.. 7

1-3-3-1-1 تفاوت طول قطعات حاصل از هضم DNA توسط آنزیم‌های محدودگر( (RFLP. 7

1-3-3-1-2 پویش ژنومی نشانه‏های هضم (RLGS) 8

1-3-3-1-3 ماهوارک‏ها 9

1-3-3-2 نشان‌گرهای مبتنی بر PCR.. 11

1-3-3-2-1 تفاوت طول قطعه‌های حاصل از تکثیر (AFLP) 11

1-3-3-2-2 DNA چندشکل تکثیرشده‏ی تصادفی (RAPD) 13

1-3-3-2-3 تفاوت تک نوکلئوتیدی(SNP) 13

1-3-3-2-4 نشان‌گرهای مبتنی برنقاط نشان‌مند از ردیف (STS) 14

1-3-3-2-4-1 تفاوت طول قطعه‏های قابل تکثیر(ALP) 15

1-3-3-2-4-2 ریزماهواره‌ها 15

1-4 فراوانی، توزیع و سازماندهی ریزماهواره‏ها در داخل ژنوم. 16

1-5 مکانیسم ایجاد تنوع در طول توالی‏های تکراری.. 16

1-5-1 کراسینگ‌اور نابرابر. 17

1-5-2 عدم جفت شدن ناشی از سرخوردنDNA  در طول رشته (خطاهای همانند‌سازی) 17

1-6 دامنه تنوع واحدهای تکرارشونده 19

1-6-1 مدل جهش گام به گام. 19

1-6-2 مدل آللی نا‏محدود. 19

1-7 مارکرهای STR.. 20

1-8 کاربرد مارکرهای STR.. 20

1-8-1 مطالعات شجره‏ای و روابط فامیلی.. 20

1-8-2 شناسایی هویت قربانیان حوادث.. 21

1-8-3 تعیین هویت در موارد جنایی.. 22

1-8-3-1 شناسایی افراد مجهول الهویه. 22

1-8-3-2 ردیابی مجرمین.. 22

1-8-4 ردیابی تاریخ بشر و مطالعات جمعیتی.. 23

1-9 سایر کاربردهای مارکرهای STR.. 25

1-9-1 جمع‌آوری سلول‌های جنینی از خون مادر 25

1-9-2 نقشه‏ی ژنوم بیماری‏ها 26

1-9-3 تعیین هویت افراد استفاده کننده از سرنگ مشترک.. 26

1-9-4 تشخیص کلون‏های موفق.. 26

1-9-5 بررسی و نظارت روی پیوند عضو. 26

1-9-6 تشخیص کایمرهای ژنتیکی.. 26

1-9-7 مشخص نمودن خطوط سلولی.. 27

1-9-8 تشخیص تومورهای سرطانی.. 27

1-10 روش‏های کلی شناسایی هویت افراد در سطح مولکولی.. 27

1-10-1 روش انگشت‌نگاری ژنتیکی از طریق هیبرید‌کردن با DNA جستجوگر. 27

1-10-1-1 محدودیت‏های روش انگشت‌نگاری.. 29

1-10-2 روش پروفایلینگ… 29

1-11 تاریخچه استفاده از مارکرهایSTR.. 30

1-12 CODIS چیست؟. 31

1-13 کیت مورد استفاده در تعیین هویت.. 32

1-14 معرفی استان‏ها 34

1-14-1 استان کرمانشاه 34

1-14-1-1 موقعیت جغرافیایی.. 34

1-14-2 استان یَزد. 35

1-14-2-1 موقعیت جغرافیایی.. 36

1-15 هدف از تحقیق: 37

فصل دوم. 38

2-1 نمونه‌گیری.. 39

2-2 استخراج DNA به روش نمک اشباع. 39

2-3 آماده‌سازی نمونه‌ها جهت انجام تست DNA Typing. 40

۲-3-1 رسوب‌گذاری با اتانول. 41

2-3-2 تعیین غلظت نمونه‌های DNA توسط دستگاه Nanodrop. 42

2-3-3 تهیه‌ی Working Stoke. 42

2-4 تست DNA Typing. 43

2-4-1 Multiplex PCR.. 43

2-5 مواد و تجهیزات مورد نیاز در DNA Typing. 44

2-5-1 آزمایش DNA Typing. 44

2-5-2 جداسازی قطعات.. 45

2-5-2-1 تجهیزات لازم. 45

2-5-2-2 آماده‌سازی دستگاه جهت جداسازی قطعات.. 46

2-5-2-3 روش جداسازی قطعات.. 46

2-6 آنالیز داده‌ها 47

3-1 نمونه‏ها 53

3-2 پروفایل ژنتیکی.. 53

3-2 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‏ها 55

3-3 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‏های کرمانشاه 56

3-4 نتایج حاصل از آنالیز نمونه‌های یزد. 60

فصل چهارم. 65

4-1 بحث.. 66

4-2 نتیجه‏گیری.. 73

4-3 پیشنهادات.. 73

منابع انگلیسی.. 74

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………….75

 

 

 

فهرست جداول

شکل 1-1 انواع نشان‌گرهای ژنتیکی ]10[ 7

جدول 1-1 جایگاه‏های موجود در کیت ABI 33

جدول2-1 محلولI استخراج DNA (محلول لیز‌کننده گلبول‌های قرمز) 39

جدول 2-2 محلول II استخراج DNA (محلول لیز‌کننده گلبول‌های سفید) 40

جدول 2-3 ترکیبات TE. 40

جدول 2-4 شرایط PCR.. 45

جدول ۲-5 تنظیمات دستگاه ABI3130 در جداسازی قطعات STR.. 46

شکل2-4 چگونگی عملکرد دستگاه الکتروفورز موئینه‌ای[26] 47

جدول 2-6 مواد فلورسنت موجود در کیت ABI و رنگهایشان. 48

شکل2-5 مواد مختلف در طول موج‌های متفاوتی نور خود را ساطع می‌کنند[26] 48

جدول 2-7 ماده فلورسنت مورد استفاده برای هر جایگاه[25] 49

شکل3-1 پروفایل ژنتیکی یک فرد. 54

جدول3- 2 فراوانی آللی و سایر پارامترهای جمعیتی و پزشکی‌قانونی در جمعیت یزد را نشان می‏دهد. 60

جدول 4-1 مقایسه جمعیت کرمانشاه با سایر جمعیت‏ها 67

جدول 4-2 مقایسه جمعیت یزد با سایر جمعیت‏ها 68

 

 

 

فهرست شکل‌ها

شکل 1-2 کراسینگ‌آور و مبادلات نابرابر بین کروماتیدهای خواهری سبب ایجاد حذف‌شدگی یا الحاق می‌شود]23.[. 17

شکل 1-3 متزلزل بودن پلی‌مراز حین همانندسازی DNA می‏تواند طول تکرار را به اندازه یک یا دو واحد تغییر دهد [23]. 18

شکل 1-4 آلل‏های فرزندان مجموعه‏ای از آلل‏های والدین آنها می‏باشد [62]. 21

شکل 1-5 شناسائی مجرمین به کمک مارکرهای  STR[26]. 23

شکل 1-6 مراحل انگشت‌نگاری ژنتیکی [38]. 28

شکل 1-7 مراحل پروفایلینگ  DNA[36]. 30

شکل 1-8 جایگاه‌های CODIS روی کروموزوم‌های انسان[25]. 32

شکل 1-9 موقعیت جغرافیائی استان کرمانشاه [44]. 35

شکل 1-10 موقعیت جغرافیائی استان یزد[45]. 36

شکل2-2 استفاده از Multiplex PCR در روش پروفایلینگ[36] 44

شکل 2-3 دستگاه الکتروفورز موئینه ای[51] 46

شکل 2-6ladder به‌کاررفته در کیت ABI[25] 50

شکل 4-1 درخت فیلوژنتیکی میان سیزده جمعیت مختلف[46] 71

شکل 4-2.درخت فیلوژنتیکی میان نه جمعیت مختلف[46] 71

 

 

 

فهرست نمودار‌ها

نمودار3-1 پارامترهای ژنتیکی جمعیت استان کرمانشاه برحسب درصد. 60

نمودار3-2 پارامترهای ژنتیک جمعیت استان یزد برحسب درصد. 64

 

 

 

 

<a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d9%86%d9%88%d8%b9-%da%98%d9%86%d8%aa%db%8c%da%a9%db%8c-%d8%a7%d9%82%d9%88%d8%a7/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170858″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/8_001-300x173-300x173.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="173″ /></a>

 

چکیده

بررسی تنوع ژنتیکی اقوام ایرانی با استفاده از STR 

مونا داودبیگی
بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیت‏ها با استفاده ار تعیین فراوانی آللی و پارامترهای ژنتیکی روش نوینی است که در سال‏های گذشته در بسیاری از جمعیت‏های جهان صورت گرفته و با استفاده از آن شباهت بسیاری از جمعیت‏ها به یکدیگر مشخص گردیده. شباهت جمعیت‏ها نشان‌دهنده‏ی همسان‌بودن خزانه‏ی ژنتیکی آنها و احتمالا یکسان‌بودن آن جمعیت‏ها در گذشته است. پس این احتمال وجود دارد که این جمعیت‏ها در گذشته یک جمعیت بوده باشند و بعد‏ها به دلایل جغرافیایی و یا مهاجرت‏ها از یکدیگر جدا شده باشند. یکی از راه‏های بررسی تنوع‌ ژنتیکی در جمعیت‏ها استفاده از توالی‏های کوتاه تکراری می‏باشد .هدف این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی در دو قوم یزد و کرد (کرمانشاه) از ایران بود. بدین منظور پروفایل ژنتیکی پنجاه فرد غیر‌خویشاوند از هر یک از جمعیت‏های کرمانشاه و یزد با استفاده از کیت  ABIتهیه شد. این کیت حاوی پانزده جایگاه D8S1179،D21S11 ، D7S820،CSF ،D3S1358 ،TH01 ، D13S317، D16S539،D2S1338 ، D19S433، VWA، TPOX،D18S51 ، D5S818،FGA ،VWA ، TPOX و TH01 و ژن آمیلوژنین (برای تعیین جنسیت افراد) می‏باشد. نتایج

سازه ها ایجاد مشکل می نماید . این فرایند در نقاطی از سازه که سرعت بالا می

باشد باعث ایجاد خرابی و گودال  می شود در واقع جایی که در یک سیستم

هیدرولیکی به علت بالارفتن سرعت فشار منطقه ای پایین می آید و با فشار سیال

 

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل اول: مقدمه

 1ـ بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………… 2

2ـ سؤالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 5

الف) سؤال اصلی ……………………………………………………………………………………………………………………. 5

ب) سؤالات فرعی ………………………………………………………………………………………………………………….. 5

3- سابقه علمی ……………………………………………………………………………………………………………………… 5

4ـ هدف………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

5ـ فرضیه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. 8

6ـ روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………… 8

7ـ طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 8

طرح بحث………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

بخش اول: مفهوم قانون گذاری………………………………………………………………………………………………. 9

گفتار اول: مفهوم قانون گذاری در نظام حقوقی موضوعه………………………………………………. 9

بند اول: معنای لغوی قانون…………………………………………………………………………………………. 9

بند دوم: معنای حقوقی قانون……………………………………………………………………………………. 10

بند سوم: معنای عام و خاص قانون…………………………………………………………………………… 11

گفتار دوم: مفهوم قانون گذاری در نظام حقوقی اسلام…………………………………………………. 12

بند اول: قانون و قانون گذاری از منظر علم فقه……………………………………………………… 12

بند دوم: جایگاه حقوق اسلام در نظام های حقوقی……………………………………………….. 14

الف: دیدگاههای‌موجود………………………………………………………………………………………….. 14

ب: دلایل‌نزدیکی اسلام به نظام حقوقی مدوّن…………………………………………………… 14

بخش دوم: مفهوم نظام ولایی……………………………………………………………………………………………….. 15

گفتار اول: اقسام حکومت دینی و مفهوم نظام ولایی…………………………………………………….. 16

عنوان                                                                                                                      صفحه

بند اول: مفاهیم کلی…………………………………………………………………………………………………. 16

الف ـ مفهوم ولایت در لغت و عرف…………………………………………………………………….. 16

ب ـ مفهوم ولایت درفقه………………………………………………………………………………………. 17

ب ـ1: ولایت تکوینی………………………………………………………………………………………. 18

ب ـ2: ولایت تشریعی…………………………………………………………………………………….. 18

ج ـ نظریه ولایت فقیه ………………………………………………………………………………………… 19

بند دوم: انواع مشروعیت در نظام سیاسی……………………………………………………………….. 20

الف: تعریف مشروعیت………………………………………………………………………………………….. 20

ب: نظرهای مطرح در معیار مشروعیت………………………………………………………………. 21

بند سوم: واژه های سیاسی حاکی از اندیشه دولت در شریعت……………………………… 21

الف: ولایت……………………………………………………………………………………………………………… 24

ب: امامت……………………………………………………………………………………………………………….. 24

ج: خلافت …………………………………………………………………………………………………………….. 25

د: امارت………………………………………………………………………………………………………………….   25

ه: وزارت…………………………………………………………………………………………………………………. 26

ی: نتایج و برآیندها………………………………………………………………………………………………. 26

گفتار دوم: بررسی نظریه های سیاسی اندیشمندان شیعه…………………………………………… 26

بند اول: ولایت انتصابی مطلقه فقیهان……………………………………………………………………… 27

بند دوم: ولایت انتخابی مقیده فقیهان……………………………………………………………………… 29

بند سوم: حاکمیت مردم در چهارچوب دین……………………………………………………………. 32

الف: نظریه دولت انتخابی اسلامی……………………………………………………………………….. 32

ب: نظریه وکالت مالکان شخصی مشاع……………………………………………………………….. 33

ج: نظریه حکومت دموکراتیک دینی……………………………………………………………………. 34

د: نظریه خلافت مردم با نظارت مرجعیت………………………………………………………….. 34

گفتار سوم: اصول اندیشه های سیاسی امام خمینی(ره) و شیخ فضل اله نوری(ره)….. 35

بند اول: نظارت فقها در اندیشه امام خمینی(ره)……………………………………………….. 35

بند دوم: نظارت فقها در اندیشه شیخ فضل اله نوری(ره)………………………………….. 36

بند سوم: طرح حکومت اسلامی از نظر امام خمینی(ره)………………………………….. 38

بند چهارم: شیخ فضل اله نوری(ره) و حکومت مشروعه……………………………………. 41

نتیجه گیری فصل اول………………………………………………………………………………………………………….. 43

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل دوم: شكل گیری و تحوّل قوانین در نظام ولایی

طرح بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………… 45

بخش اول: جایگاه انواع قوانین در نظام ولایی…………………………………………………………………….. 45

گفتار اول: نیاز به قانون……………………………………………………………………………………………………. 45

بند اول: جواز قانون گذاری توسط حكومت……………………………………………………………….. 45

بند دوم: قوانین انعكاس یافته از فقه ………………………………………………………………………… 46

الف: ماهیت‌قوانین‌موضوعه…………………………………………………………………………………… 46

ب: تفسیر قوانین موضوعه……………………………………………………………………………………. 47

گفتار دوم: اقسام حکم در نظام ولایی و تفاوت آنها………………………………………………………. 49

بند اول: اقسام حکم در نظام ولایی………………………………………………………………………….. 49

الف: حکم اولیه……………………………………………………………………………………………………… 49

ب: حکم ثانویه………………………………………………………………………………………………………. 49

ج: حکم حکومتی………………………………………………………………………………………………….. 50

ج ـ1: انواع احکام حکومتی……………………………………………………………………………. 50

ج ـ1ـ1: احکام حکومتی در تزاحم با احکام اولیه…………………………………. 50

ج ـ1ـ2: احکام حکومتی تقویت کننده و مجری حکم اولیه………………… 50

ج ـ1ـ3: احکام حکومتی تأسیسی………………………………………………………….. 50

بند دوم: تفاوت احکام حکومتی با احکام اولیه و ثانویه……………………………………………. 51

الف: تفاوت های احکام اولیه با احکام حکومتی…………………………………………………. 52

ب: اشتراکات و تفاوت های احکام حکومتی با احکام ثانویه……………………………… 53

ب ـ1: اشتراکات احکام حکومتی با احکام ثانویه………………………………………… 53

ب ـ2: تفاوت های احکام حکومتی با احکام ثانویه……………………………………… 53

گفتار سوم: کارکردهای احکام اولیه، ثانویه و حکومتی از دیدگاه امام

خمینی(ره) و شیخ فضل اله نوری(ره)…………………………………………………………………………… 53

بند اول: کارکردهای احکام اولیه، ثانویه و حکومتی از

دیدگاه امام خمینی(ره)…………………………………………………………………………………………….. 54

الف: اهمیت احکام ثانویه از دیدگاه امام خمینی(ره)…………………………………………. 54

ب: قلمرو حکم حکومتی با توجه به احکام اولیه و ثانویه

 از دیدگاه امام خمینی(ره)…………………………………………………………………………………… 55

عنوان                                                                                                                      صفحه

بند دوم: کارکردهای احکام اولیه، ثانویه و حکومتی از دیدگاه

 شیخ فضل اله نوری(ره)……………………………………………………………………………………………. 56

گفتار چهارم: رابطه قانون و ولایت فقیه با تأکید بر نظرات امام خمینی(ره)………………. 57

بخش دوم: بایستگی های قانون گذاری پویا در نظام ولایی گذاری نظام ولایی……………….. 60

گفتار اول: جایگاه عرف در پویایی قانون گذاری نظام ولایی………………………………………….. 60

بند اول: تعاریف و اقسام عرف…………………………………………………………………………………… 60

الف: تعریف عرف…………………………………………………………………………………………………… 61

ب: اقسام عرف………………………………………………………………………………………………………. 61

بند دوم: نقش عرف در شکل گیری قوانین……………………………………………………………… 61

الف: شرط های عرف…………………………………………………………………………………………….. 61

ب: رابطه شرع و عرف…………………………………………………………………………………………… 61

بند سوم: جایگاه عرف در قانون گذاری نظام ولایی

 از منظر امام خمینی(ره) …………………………………………………………………………………………. 64

الف: تعریف عرف از نظر امام خمینی(ره)……………………………………………………………. 64

ب: حجیّت عرف از نظر امام خمینی(ره)…………………………………………………………….. 65

ج: کاربرد عرف از نظر امام خمینی(ره) ………………………………………………………………. 65

بند چهارم: حق تقنین عرفی از منظر شیخ فضل اله نوری(ره)……………………………… 66

گفتار دوم: جایگاه مصلحت در پویایی قانون گذاری نظام ولایی…………………………………… 68

بند اول: مفهوم مصلحت…………………………………………………………………………………………….. 68

بند دوم: جایگاه مصلحت در فقه……………………………………………………………………………….. 69

بند سوم: نقش مصلحت در جعل احکام الهی………………………………………………………….. 70

بند چهارم: نقش مصلحت در احکام حکومتی………………………………………………………….. 71

بند پنجم: تحلیل مصلحت از دیدگاه امام خمینی(ره)…………………………………………….. 73

بند ششم: تحلیل مصلحت از دیدگاه شیخ فضل اله نوری(ره)……………………………….. 75

گفتار سوم: ملزومات قانون گذاری در نظام ولایی………………………………………………………….. 77

بند اول: شناخت دقیق موضوعات و مصادیق…………………………………………………………… 78

بند دوم: دخیل دادن عنصر زمان و مکان…………………………………………………………………. 78

بند سوم: توجه به اصول و قواعد کلی شرعی………………………………………………………….. 79

بند چهارم: توجه به کارآمدی……………………………………………………………………………………. 79

بند پنجم: توجه به تبعات اقتصادی و اجتماعی………………………………………………………. 80

عنوان                                                                                                                      صفحه

بند ششم: لزوم پویایی فقه از نظر امام خمینی(ره) ………………………………………………. 81

بند هفتم: ملاحظات قانون گذاری اسلامی از نظر شیخ فضل اله نوری(ره)………….. 82

گفتار چهارم: ظرفیت های قانون گذاری متناسب با زمان در نظام ولایی…………………… 84

بند اول: ظرفیت های احکام اسلامی………………………………………………………………………… 84

الف: لزوم انطباق فقه با زمان………………………………………………………………………………… 84

ب: وجود قوانین ثابت و متغیّر در احکام اسلامی………………………………………………. 85

ج: اختیارات حاکم اسلامی…………………………………………………………………………………… 86

بند دوم: اجتهاد و نقش آن در قانون گذاری نظام ولایی…………………………………………. 88

الف: مفهوم و ضرورت اجتهاد………………………………………………………………………………. 88

ب: ماهیت عمل اجتهاد……………………………………………………………………………………….. 89

ج: امام خمینی(ره) و مسئله اجتهاد…………………………………………………………………… 90

بند سوم: منطقة الفراغ و حیطه ی آزاد قانون گذاری……………………………………………… 91

الف: حوزه آزاد قانون گذاری………………………………………………………………………………… 91

ب: فلسفه فراغ قانونى…………………………………………………………………………………………… 92

ج: مرجع تشخیص مصلحت…………………………………………………………………………………. 93

بند چهارم: تفاوت تأثیر زمان و مکان بر اجتهاد با احکام حکومتی

 از دیدگاه امام خمینی(ره)……………………………………………………………………………………….. 95

بند پنجم: مخالفت شیخ فضل اله نوری(ره) با قانون گذاری توسط مجلس…………… 96

نتیجه گیری فصل دوم………………………………………………………………………………………………………….. 99

فصل سوم: چالش های قانون گذاری در نظام ولایی ایران

طرح بحث………………………………………………………………………………………………………………………………. 101

بخش اول: چالش های نظری قانون گذاری در نظام ولایی ایران……………………………………… 101

گفتار اول: عدم شناخت دقیق از چگونگی اداره حکومت ولایی……………………………….. 102

گفتار دوم: وجود رویکردهای مختلف در زمینه چگونگی اجرای احکام اسلام…………. 103

بند اول: رویكرد سنت گرایی…………………………………………………………………………………….. 103

بند دوم: رویکرد تجدّدگرایی……………………………………………………………………………………… 105

الف: تغییرپذیری و عدم ثبات احکام شریعت…………………………………………………… 105

ب: علم گرایی و تکیه بر خرد ابزاری…………………………………………………………………. 106

گفتار سوم: بی توجهی به تحوّلات اجتماعی………………………………………………………………. 107

عنوان                                                                                                                      صفحه

گفتار چهارم: تبیین نشدن رابطه حجیّت و کارآمدی در نظام قانون گذاری……………… 108

بخش دوم: چالش های عملی قانون گذاری در نظام ولایی ایران……………………………………. 109

گفتار اول: سیاست های کلی نظام در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران…………… 110

بند اول: تعیین سیاستهای كلی نظام در مذاکرات شورای

 بازنگری قانون اساسی……………………………………………………………………………………………… 111

بند دوم: مفهوم سیاست های كلی نظام در اصل110 قانون اساسی…………………… 113

بند سوم: نظارت بر حسن اجرای سیاست های كلی نظام……………………………………. 115

بند چهارم: سیاست های كلی نظام و فروض متصوّره در این ارتباط…………………… 117

گفتار دوم: حل معضلات نظام در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران…………………… 118

بند اول: مفهوم شناسی و روند تاریخی موضوع…………………………………………………….. 1119

الف: حل معضلات نظام در رویه عملی امام خمینی(ره) ………………………………… 120

ب: بند8 اصل110 در مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی …………………….. 122

بند دوم: حل معضلات نظام و فروض متصوّره در این ارتباط……………………………….. 124

الف: عدم امكان حل معضلات از طریق عادی ………………………………………………….. 124

ب: حل معضلات مربوط به تدوین قوانین ………………………………………………………… 125

ب ـ1: قانون تعزیرات حكومتی …………………………………………………………………… 126

ب ـ2: قانون محكمه عالی انتظامی قضات…………………………………………………… 127

ب ـ3: قانون نحوه وصول مطالبات بانك ها ………………………………………………… 127

بند سوم: حل معضلات نظام در مقام عمل……………………………………………………………. 128

الف: اقدام مستقیم رهبری در حل معضلات نظام  ………………………………………… 128

ب: نقش مجمع تشخیص مصلحت نظام در حل معضلات نظام …………………….. 129

نتیجه گیری نهایی……………………………………………………………………………………………………………………… 131

فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………. 135

 1ـ بیان مسئله

در نظام های نامبتنی بر دین، خاستگاه قانون، چیزی جز تمایلات، خواسته ها، منافع دنیوی و گرایش های فعلی و زودگذر آدمیان نیست. در مقابل حکومت ولایی، مبتنی بر اصل توحید در ربوبیت است، منشاء اصلی قانون در این نگرش تنها خداوند است؛ خدایی كه خالق، مالك و ربّ انسان هاست. لذا از منظر فلسفه حقوقی ـ دینی تنها خداوند، حق تصمیم گیری در امور انسان را دارد. از طرف دیگر او از مصالح و مفاسد بشر، بهتر از هر كسی آگاه است و بهترین راه نیك بختی و خیر برین را به او می نمایاند. بنابراین در حكومت ولایی تنها قانونی رسمیت دارد كه از سوی خداوند و یا كسانی كه از جانب او مأذونند، جعل شده و با اصول و قواعد مورد قبول شارع كاملاً سازگار باشد، لاجرم كاركرد مجاری قانون گذاری در چنین نظامی، عمدتاً كشف و استنباط قوانین الهی و تطبیق آن بر نیازمندی های زمان است.

بی تردید پیامبران الهی نخستین مربیان و معلمان تاریخ بشریت هستند و لذا نخستین قوانین یا نخستین قواعد رفتار اجتماعی كه موجب نظم جوامع و جلوگیری از اختلاف و درگیری مردم می شد، توسط آنان بر انسانها عرضه شد. می توان گفت قانون از نخستین روزهای حیات اجتماعی بشر بر كره خاك وجود داشته است و انبیای الهی یكی پس از دیگری قوانین و نظاماتی را كه انسانها برای سامان دهی امور اجتماعی خود به آنها نیازمند بودند، به جوامع عرضه می كردند؛ اما قانون گذاری به مفهوم جدید آن، كه بیشتر ناظر به مقرراتی است كه از سوی قوه مقننه و با رعایت ضوابط و تشریفات خاصی وضع می شود، سابقه چندان زیادی نداشته و به اواخر قرن هجده میلادی بر می گردد.

قانون در جامعه و نظام اسلامی، اولاً: مراد از آن قانون اعتباری است. ثانیاً به دو قسم منصوص و غیر منصوص تقسیم می شود. قانون منصوص قابل جعل بالإصاله توسط انسان ها نیست و فقط توسط مجتهدین و كارشناسان اسلامی مورد اجتهاد و نهایتاً استنباط قرار می گیرند، اما قانون در غیر منصوصات(مالانصٌ فیه) مورد تمركز و نقل پایان نامه حاضر است.

قابل ذكر است اگر قوانین مالانصٌ فیه به لسان حقوق بیان شود به ترتیب اهمیت در چهار شكل زیر قابل دسته بندی اند:

قانون اساسی(اعمال قوه مؤسس)؛
قوانین عادی(اعمال قوه مقننه)؛
تصویب نامه ها و آئین نامه ها(اعمال قوه مجریه)؛
مصوبات انجمن ها و شوراها(اعمال استان، شهرستان و شهر).[1]
اما شیوه ی بحث از قانون را می توان با یك مفروض عوض نموده و به مباحث دیگری پرداخت كه به نظر می رسد در جامعه اسلامی امروز طرح بحث بدین نحو بسیار ضروری می باشد و آن بدین نحو است كه امروز نه در جامعه ی ما، بلكه در بسیاری از كشورها، اسلام به عنوان دین و حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر و قرآن به عنوان قانون الهی و خدا به عنوان مقنن پذیرفته شده است، لذا در این شیوه بحث از قانون مفروض این است كه قانون گذار اصلی خداست و حق تقنین بالإصاله و بالذّات تنها به خدا تعلق دارد و حتی رسول الله(ص) نیز بالذّات حق قانون گذاری ندارد، چه رسد به آحاد جامعه؛ پس در این كه قانون كامل باید آسمانی و خدایی باشد مفروض ماست و در این جا دیگر استدلال ها ذکر نمی شود.

توجه به این نكته نیز ضروری است كه مشروعیت نظام ولایی اصولاً به ولایت الهی بر می گردد. این ولایت در عصر امامان معصوم(ع) از ناحیه آنان اعمال می شود و در عصر غیبت، مجتهد جامع الشرایط به عنوان ولی فقیه حكومت را به عهده دارد. اعتقاد به چنین حكومتی برخاسته از جهان بینی توحیدی است كه بر اساس آن تمام عالم هستی ملك مطلق خداست و تصرّف در آن بدون اذن او ممكن نیست. لذا در نظام سیاسی اسلام حكومت از آن خداوند و منصوبین مستقیم و غیر مستقیم اوست كه از آن به «حكومت ولایی» تعبیر می شود. لازم به ذكر است كه نظام ولایی یك نوع نظام حکومتی ویژه و حكومت مردمی خاص است كه در آن محور قانون گذاری وحی الهی است.

در این پایان نامه جهت تبیین مطالب فوق و بطور كلی تبیین بحث قانون گذاری در نظام ولایی، ضمن اشاره به نظر فقها و نظریه پردازان طراز اول این بحث، روی نظرات حضرت امام خمینی(ره) و شهید شیخ فضل اله نوری(ره)[2] تأكید می گردد.

به عنوان شاهد مثال بحث پیشین اشاره می شود كه شیخ فضل اله نوری(ره) بر این باور بود كه: «مهم ترین قوانین، قوانین الهی است… و بحمد اله ما طایفه ی امامیه بهترین و كامل ترین قوانین الهیه را در دست داریم… معلوم است كه این قانون الهی ما مخصوص به عبادات نیست بلكه حكم جمیع مواد سیاسیه را بر وجه اكمل و اوفی داراست… لذا ما ابداً محتاج به جعل قانون نخواهیم بود… بلكه اگر كسی را گمان آن باشد كه ممكن و صحیح است جماعتی از عقلا و حكما و سیاسین جمع شوند وبه شورا ترتیب قانونی بدهند كه جامع این دو جهت باشد و موافق رضای خالق هم باشند، لابد آن كس از رقبه ی اسلام خارج خواهد بود.»[3]

در عین حال امام خمینی(ره) نیز حكومت قانون و قانون مداری را تأكید می فرمودند. با اینكه عمدتاً مراد حضرتشان قوانین منصوص است، اما در مواردی به قوانین غیر منصوص نیز تصریح داشته اند.

از مجموع نظرات امام خمینی در باب قانون گذاری در نظام ولایی چنین استنباط می شود كه اگر فقیه حاكم از سویی شخصیت حقیقی و از سوی دیگر شخصیت حقوقی است قطعاً شخص حقیقی فقیه نیست كه(مقنن) است(دارای اختیارات حكومتی) بلكه شخصیت حقوقی فقیه به جهت عدالت، فقاهت و همچنین اقبال مردم است كه صلاحیت صدور احكام حكومتی می یابد و از سوی دیگر قانون گذاری در سطوح مختلف(قانون اساسی، عادی، تشخیص مصلحت و…) نیز معلوم اند، لذا حضور و تنفیذ فقیه سبب می شود كه قوانین مصوبه از مجاری متعدد مشروعیت داشته باشند.[4]

به طور مختصر اشاره می شود كه با عنایت به اقتضائات خاص نظام ولایی و اندیشه الهی قدرت و حاکمیت در این نظام، مشخص است که نظام ولایی لوازم و کارکردهای خاص خود را دارد. طبیعتاً در این گفتمان مهم ترین منبع قانون گذاری در ابتدا ذات اقدس احدیت است كه قوانین لازمه زندگی بشر را از طریق شرع انور در اختیار مردم قرار می دهد. پیامبران و ائمه ی اطهار علیهم السلام در درجه نخست و در مرحله ی بعد فقهای جامع الشرایط و مشخصاً شخص ولی فقیه این وظیفه را بر عهده دارند. ولی فقیه با تمسك به احكام اولیه و در موارد ضرورت احكام ثانویه، اداره حكومت را در دست می گیرد. اما همین امر با توجه به ماهیت لایتغیّر متون فقهی و نیازهای متغیر زندگی اجتماعی ایجاد چالش می كند. بر طبق اقتضائات دنیای امروز ضرورت مجالس قانون گذاری به عنوان یك قوه مستقل تقنینی اجتناب ناپذیر است در حالی كه وجود چنین مجلسی در نظام ولایی اساساً نمی تواند مفهوم چندانی داشته باشد و یا حداقل طبق تجربه چند ساله قانون گذاری در ایران نظارت همه جانبه فقیهان بر مصوبات قوه مقننه قطعاً ضروری است(اصل4 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران). از سوی دیگر،

تائید و پایائی آن نیز براساس آلفای کرونباخ با ضریب 92/67% تائید گردید. جهت بررسی و توصیف ویژگیهای عمومی پاسخ­دهندگان از روش­های آمار توصیفی استفاده شده است. جهت سنجش فرضیه­ها نیز روشهای آماری استنباطی مورد استفاده قرار گرفته شده­اند.

با آزمون فرضیه­های پژوهش با استفاده از آزمونt مشخص گردید ارزیابی عملکرد رابطه معنا داری با انگیزش، رضایت شغلی، خلاقیت و نوآوری ،گرایش به آموزش و ماندگاری نیروی انسانی دارد . در ادامه نیز تحلیل­ها و تیمارهای تکمیلی جهت مقایسه نظرات پاسخگویان براساس ویژگیهای عمومی پاسخگویان در مورد هریک از فرضیه­های پژوهش صورت گرفت.

کلمات کلیدی: ارزیابی عملکرد، انگیزش، رضایت شغلی، خلاقیت و نواوری، گرایش به آموزش، ماندگاری نیروی انسانی

 
 
 
 
                                                              فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                    صفحه

فصل اول: طرح پژوهش

1-1 شرح و بیان مساله پژوهشی……………………….. 2

1-2 اهداف پژوهش 2

1-3 اهمیت و ارزش پژوهش 3

1-4 سوالات پژوهش 3

1-5 فرضیه­های پژوهش 3

1-6 روش پژوهش 4

1-7 تعاریف کاربردی واژه­های پژوهش 4

فصل دوم: ادبیات پژوهش

2-1 مقدمه 6

2-2 اهمیت ارزیابی عملکرد در بهبود نیروی انسانی 6

2-2-1 مقدمه ……………………………………. 6

2-2-2 تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد 7

 2-2-3 ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد 7

2-2-4 فلسفه ارزیابی عملکرد 9

2-2-5 دیدگاه­های ارزیابی عملکرد 9

2-2-6 نظریه­های ارزیابی عملکرد 10

2-2-7 الگوها و مدل­های ارزیابی عملکرد 11

2-3 مدیریت عملکرد 12

2-3-1 مقدمه …………………………………… 12

2-3 -2 تعریف و مفهوم مدیریت عملکرد……………….. 13

2-4 تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد………….. 13

2-5 مولفه­های بهبود عملکرد نیروی انسانی……………. 14

2-5-1 مقدمه……………………………………. 14

2-5-2 مؤلفه­های بهبود نیروی انسانی 14

2-5-3 نقش انگیزش در بهبود نیروی انسانی 15

2-5-4 مروری بر نظریه­های انگیزش 16

2-5-5 عوامل موثر بر انگیزش شغلی کارکنان در سازمان­ها… 17

2-5-5-1 ویژگی­های اساسی انگیزه­ها 18

2-5-5-2 روشهای افزایش انگیزش…………………….. 19

 
2-5-5-3 هدف گذاری ……………………………… 19

2-5-5-4 توسعه شغلی……………………………… 20

2-5-5-5 غنی­سازی شغل…………………………….. 20

2-5-5-6 گردش شغلی………………………………. 20

2-5-5-7 مدل خصوصیات ویژه شغل…………………….. 21

2-5-5-8 مشارکت…………………………………. 22

2-5-5-9 انتظار شاغل از شغل 22

2-5-6 نقش رضایت شغلی در بهبود نیروی انسانی 23

2-5-6-1 مفهوم و ابعاد رضایت شغلی 24

2-5-6-2 عوامل موثر بر رضایت شغلی 24

2-5-6-3 رضایت شغلی و بهره وری 25

2-5-7 نقش خلاقیت در بهبود نیروی انسانی…………….. 26

2-5-7-1 اهمیت خلاقیت و نوآوری 26

2-5-7-2 تعریف و مفهوم خلاقیت و نوآوری 27

2-5-7-3 عوامل موثر در خلاقیت 28

2-5-7-4 متغیرهای منابع انسانی موثر بر خلاقیت 28

2-5-8 نقش آموزش در بهبود نیروی انسانی 29

2-5-8-1 اهمیت آموزش نیروی انسانی 29

2-5-8-2 انواع و سطوح آموزش نیروی انسانی…………… 30

2-5-8-3 دلایل نیاز به آموزش کارکنان……………….. 31

2-5-8-4 نقش و منافع آموزش ………………………. 33

2-5-9 نقش ماندگاری نیروی انسانی در بهبود نیروی انسانی 34

2-5-9-1 عوامل موثر بر ماندگاری کارکنان 34

2-5-9-2 نقش عوامل فردی در ماندگاری نیروی انسانی 35

2-5-9-3 نقش تعهد سازمانی در ماندگاری نیروی انسانی 36

2-5-9-4 نقش خشنودی شغلی در ماندگاری نیروی انسانی 36

2-5-9-5 نقش فشارهای روانی ناشی از محیط کار در ماندگاری نیروی انسانی 36

 

2-5-9-6 نقش تکراری بودن  وظیفه در ماندگاری نیروی انسانی 37

2-5-9-7 نقش تناسب بین ارزشهای فردی و سازمانی 37

 2-5-9-8 نقش عدالت سازمانی در ماندگاری نیروی انسانی 37

2-6  مروری بر مطالعات انجام شده 38

2-6-1 مقدمه …………………………………… 38

2-6-2 تحقیقات داخلی 38

2-6-3 تحقیقات خارجی 40

2-7 ارائه مدل مفهومی…………………………….. 41

 
2-8 نتیجه­گیری ………………………………….. 41

فصل سوم: روش شناسی تحقیق 

3-1 مقدمه 43

3-2 نوع پژوهش 43

3-3 جامعه آماری و انتخاب نمونه 43

3-4 روش جمع‌آوری اطلاعات 44

3-5 ابزار جمع آوری اطلاعات 44

3-6 تهیه پرسشنامه 44

3-7 ایجاد و پالایش مجموعه معیارها 44

3-8 اجزای نهائی پرسشنامه 45

3-9 روایی پرسشنامه 45

3-10 پایائی پرسشنامه 47

3-11 روشهای آماری مورد استفاده 47

3-12 خلاصه 48

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1 مقدمه 50

4-2 تجزیه وتحلیل اطلاعات ویژگیهای عمومی 50

4-3 آزمون فرضیه­های پژوهش 52

4-3-1 آزمون فرضیه شماره 1 52

4-3-2 آزمون فرضیه شماره 2 53

4-3-3 آزمون فرضیه شماره 3 54

4-3-4 آزمون فرضیه شماره 4 55

4-3-5 آزمون فرضیه شماره 5 56

4-4 بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس جنسیت 56

4-5 بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس وضعیت استخدامی 57

4-6 بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس سن 58

4-7 بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس مرتبه سازمانی 59

4-8 بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس مدرک تحصیلی 60

4-9 خلاصه……………………………………….. 60

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه 62

5-2 خلاصه پژوهش 62

5-3 نتایج پژوهش 63

ج
5-4 محدودیتهای پژوهش 64

 5-5 پیشنهادات 64

5-6 پیشنهادات کاربردی 64

5-7 پیشنهادات به پژوهشگران دیگر 65

5-8 پیشنهادات عمومی 65

 منابع و مآخذ

الف- منابع فارسی 68

ب-  منابع لاتین 71

ضمائم

 پیوست الف:

پرسشنامه ………………………………………. 74

پیوست ب:

آزمون فرضیه اول ………………………………… 77

آزمون فرضیه دوم ………………………………… 78

آزمون فرضیه سوم ………………………………… 79

آزمون فرضیه چهارم ………………………………. 80

آزمون فرضیه پنجم ……………………………….. 81

آزمون میانگین بر اساس  نوع استخدام ……………….. 82

آزمون میانگین بر اساس  جنسیت …………………….. 84

آزمون میانگین بر مبنای درجه ……………………… 86

آزمون میانگین بر مبنای سن ……………………….. 87

آزمون میانگین بر مبنای مدرک تحصیلی ……………….. 88

 
 
د
فهرست جداول

جدول 3-1 نمره دهی به سوالات در طیف لیکرات 45

جدول 3-2 سوالات پرسشنامه به تفکیک فرضیه­های پژوهش 46

جدول 4-1 تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به ویژگی­های عمومی پاسخگویان 51

جدول 4-2 آمار توصیفی انگیزش 52

جدول 4-3 آزمون t فرضیه اول 52

جدول 4-4 آمار توصیفی رضایت شغلی 53

جدول 4-5 آزمون t فرضیه دوم 53

جدول 4-6 آمار توصیفی خلاقیت و نوآوری 54

جدول 4-7 آزمون t فرضیه سوم 54

جدول 4-8 آمار توصیفی گرایش به آموزش 55

جدول 4-9 آزمون t فرضیه چهارم 55

جدول 4-10 آمار توصیفی ماندگاری نیروی انسانی 56

جدول 4-11 آزمون t فرضیه پنجم 56

جدول 4-12 داده­های t مستقل دو نمونه­ای بر اساس جنسیت 57

جدول 4-13 داده­های t مستقل دو نمونه­ای بر اساس وضعیت استخدامی 58

جدول 4-14 آزمون تحلیل واریانس تک عاملی برای بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس سن 59

جدول 4-15 آزمون تحلیل واریانس تک عاملی برای بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس مرتبه سازمانی 59

جدول 4-16 آزمون تحلیل واریانس تک عاملی برای بررسی دیدگاه پاسخگویان بر اساس تحصیلات 60

 
 
ه
فهرست شکل­ها

شکل 2-1 مدل مفهومی تاثیر ارزیابی عملکرد بر بهبود نیروی انسانی 41

 
 
و
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 

1-1 شرح و بیان مساله پژوهشی

بی شک نیروی انسانی بزرگترین سرمایه هر سازمانی است و از دیرباز سنگ بنای پیشرفت هر سازمانی بوده است. بهبود نیروی انسانی[1] به منظور افزایش بهره وری سازمان همواره مد نظر هر سازمان انتفاعی و غیرانتفاعی است. به زعم صاحبنظران مدیریت و سازمان, ارزیابی عملکرد[2] یک راه­کار مناسب جهت بهبود نیروی انسانی است. یعنی هدف از ارزیابی عملکرد باید بهبود و ارتقاء توانمندی کارکنان سازمان باشد(توماس[3]، 2005).

مدیریت سازمان جهت ایجاد سازمانی با نیروی انسانی کارامد و توانمند راهی جز توجه به امر آموزش، تقویت قدرت خلاقیت و ابتکار، بالا بردن روحیه و انگیزه، رشد شخصیت کارکنان و مسائلی از این قبیل ندارد. جهت دستیابی به این اهداف، در مرحله نخست عملکرد کارکنان باید به نحو مطلوب مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرند و پس از مشخص شدن نقاط ضعف و قوت کارکنان در زمینه­های فوق، نسبت به رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت اقدام نمایند. به عبارت بهتر با ارزیابی عملکرد باید در بهبود و پرورش نیروی انسانی کوشید(مشبکی، 1385).

در این پژوهش هدف بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر بهبود نیروی انسانی در یک سازمان ویژه است. پژوهشگر در این مطالعه برای برقراری ارتباط قابل درک، روشن و کارامد بین بکارگیری اصول ارزیابی عملکرد و بهبود نیروی انسانی به بررسی دقیق مطالعات انجام شده در این زمینه پرداخته است. به این منظور ابتدا باید بهبود نیروی انسانی به مؤلفه­های مختلفی تجزیه شود و سپس اثر ارزیابی عملکرد بر هر یک از این مؤلفه­ها مورد تحلیل قرار گیرد.

مطالعات متعددی در زمینه بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر بهبود نیروی انسانی در داخل و خارج از کشور انجام شده است که در فصل دوم به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت. آنچه این مطالعه را از مطالعات پیشین متمایز می­سازد بومی سازی ادبیات پژوهش متناسب با یک سازمان ویژه(ستاد ناجا) است و کوشش شده با تکیه بر مطالعات انجام شده یک گام علمی و عملی جهت بهبود و رشد نیروی انسانی در سازمان مورد مطالعه برداشته شود.

1-2 اهداف پژوهش

هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر بهبود نیروی انسانی در ستاد ناجا است. جهت دستیابی به این هدف و براساس ادبیات پژوهش اهداف اصلی و فرعی زیر مورد تحقیق قرار گرفته اند:

هدف اصلی:

بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر بهبود نیروی انسانی در ستاد ناجا

اهداف فرعی:

بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر انگیزش نیروی انسانی در ستاد ناجا

بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر رضایت شغلی نیروی انسانی در ستاد ناجا

بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر خلاقیت و نوآوری نیروی انسانی در ستاد ناجا

بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر گرایش نیروی انسانی به آموزش در ستاد ناجا

2
بررسی تاثیر ارزیابی عملکرد بر ماندگاری نیروی انسانی در ستاد ناجا

1-3 اهمیت و ارزش پژوهش

منابع هر سازمانی را به دو دسته منابع انسانی و منابع مادی تقسیم می­کنند. استفاده بهینه از منابع انسانی به صورت مستقیم از طریق بهبود نیروی انسانی قابل حصول است. از آنجا که بکارگیری منابع مادی در اختیار نیروی انسانی است استفاده بهینه از منابع مادی نیز نهایتاً درگرو بهبود نیروی انسانی است.

یک راه­کار بسیار مورد تاکید جهت بهبود نیروی انسانی انجام صحیح ارزیابی عملکرد به عنوان یک راه­کار سنتی مدیریت است. اما همیشه ارزیابی عملکرد منجر به بهبود نیروی انسانی نمی شود. تاریخ مدیریت نشان می دهد چگونه بسیاری از سازمان­ها بدون بکارگیری ارزیابی عملکرد، با شکست مواجه شده­اند.

تنها استفاده از الگوهای کارامد و صحیح ارزیابی عملکرد است که در نهایت منجر به بهبود نیروی انسانی منتهی خواهد شد. این مطالعه با جمع آوری و تحلیل اطلاعات از منابع مختلف به ارزیابی اثرات ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا می پردازد. نتایج حاصل از این مطالعه به سازمان مورد بررسی کمک خواهد کرد تا تصمیم بهتری در زمینه استفاده از الگوهای ارزیابی عملکرد اتخاذ نماید. بعلاوه مقیاس سنجش در این پژوهش حاصل مطالعه عمیق کارهای گذشته است که با بومی سازی در هرسازمان دیگری نیز می تواند پژوهشگران آتی را کمک نماید.

با شکستن مؤلفه­های بهبود سازمانی به عناصری از قبیل رضایت, انگیزش، خلاقیت، ماندگاری و گرایش به آموزش هر یک از این عناصر مورد سنجش قرار خواهند گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده مؤلفه­های بهبود سازمانی بررسی خواهد شد. لذا در ادامه اهداف اصلی این هدف نیز مورد سنجش قرار خواهد گرفت.

1-4 سوالات پژوهش

سوال اصلی:

آیا ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا منجر به بهبود نیروی انسانی می­شود؟

سوالات فرعی:

1- آیا ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا بر انگیزش نیروی انسانی تاثیر دارد؟

2- آیا ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا بر رضایت شغلی نیروی انسانی تاثیر دارد؟

3- آیا ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا بر خلاقیت و نوآوری نیروی انسانی تاثیر دارد؟

4- آیا ارزیابی عملکرد در ستاد ناجا بر گرایش نیروی انسانی به آموزش تاثیر دارد؟