کیلوگرم، میانگین قد 72/4±89/175 سانتی متر، و میانگین سن 72/0±8/13 سال، و 7 نفر جوان با میانگین وزن 03/6±60/55 کیلوگرم، میانگین قد 38/4±64/177 سانتی متر، و میانگین سن 87/0±9/14 سال در این تحقیق به کار گرفته شدند. آزمودنی ها فاقد آسیب دیدگی بودند و در برای انتخاب کف پای مورد نظر(نرمال) با استفاده از تست کف پای خیس مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص های آزمون که شامل شاخص قوس، توزیع فشار کف پایی و COP با استفاده از دستگاه emed اندازه گیری شد. از آزمون t مستقل(در سطح اطمینان 95%)جهت تحلیل داده ها استفاده شد. تفاوت معنی داری در بین دو گروه آزمودنی  نوجوان و جوان بغییر از اوج فشار مشاهده نشد(05/0>p). یافته های این تحقیق نشان داد که انجام فعالیت ورزشی تاثیری در تغییر شاخص قوس، توزیع فشار کف پایی و COP ندارد. با توجه به اینکه تحقیقات کمی در زمینه فعالیت های ورزشی و تحقیق حاضر وجود دارد، در نتیجه تحقیقات بیشتری مورد نیاز می باشد تا متخصصان را در بررسی و شناسایی عوامل گوناگون مورد نظر یاری دهد.

واژه های کلیدی: شاخص قوس – توزیع فشار کف پایی  COP  نوجوانان و جوانان فوتبالیست – آماتور

 

 

صفحه

فصل اول: طرح تحقیق

1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-2-بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-4-فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-1-فرض کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-4-2-فرضیات اختصاصی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-5-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-5-1-هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-5-2-اهداف اختصاصی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-6-1محدوده تحت کنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

………………..7

1-6-2-محدویت های خارج از کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-7-تعریف واژه های کلیدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

 

فصل دوم: مبانی نظری

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

2-2-ملاحضات آناتومیکی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2-1-ساختار استخوانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2-2-لیگامنت‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-2-3-عضلات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-3-قوس های کف پا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-4-اهمیت قوس های کف پایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

2-4-1-عارضه کف پای صاف……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

2-4-2-عارضه کف پای گود……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….21

2-4-3- پای نرمال………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-5-توزیع فشار کف پایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

2-6-نقاط تحمل وزن حین ایستادن……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24

2-7-نقاط تحمل وزن و حرکات پا طی مراحل مختلف راه رفتن…………………………………………………………………………………………………………………25

2-8-فشار کف پا و نا هنجاری های پا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….26

2-9-روش اندازه گیری فشار کف پا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………27

2-10-پیشنه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………28

2-11-جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..33

 

فصل سوم: روش شناسی

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

3-2- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

3-3- جامعه آماری و نمونه تحقیق، روش و نحوه ی گزینش نمونه ها………………………………………………………………………………………………………..35

3-4- متغیر های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..35

3-5- ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36

3-6- اعتبار و روایی ابزار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..37

3-7- روش اجرایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………37

3-7-1-نحوه ی انتخاب پای برتر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………40

3-7-2-روش اندازه گیری شاخص قوس پا در سیستم emed……………………………………………………………………………………………………….40

3-7-3-روش اندازه گیری توزیع فشار کف پایی در سیستم emed………………………………………………………………………………………………41

3-7-4-روش اندازه گیری COP در سیستم emed………………………………………………………………………………………………………………………41

3-8-روش تجزیه و تحلیل آماری و نوع آزمون هایی که مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………..42

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….44

4-2-آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..44

4-3- آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………49

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

5-1- خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

5-3-بحث و بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..63

5-4-نتیجه گیری نهایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………68

5-5-پیشنهادات برخاسته از تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………68

5-6-پیشنهادات برای تحقیق آینده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69

 

منابع ومأخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

پیوست…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

 

 

 

صفحه

جدول 4-1. ویژگی های فردی نوجوانان و جوانان آماتور فوتبال استان البرز………………………………………………………………………………………………44

جدول4-2.میانگین(انحراف استاندارد) شاخص قوس کف پای نرمال در  نوجوانان و جوانان آماتور فوتبال ………………………………………………45

جدول 4-3. میانگین(انحراف استاندارد) توزیع فشار کف پایی(زمان تماس، اوج فشار، اوج نیرو و سطح تماس) کف پای نرمال در  نوجوانان و جوانان آماتور فوتبال استان البرز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

جدول4-4: میانگین(انحراف استاندارد) Cop(سرعت جابجایی، زمان جابجایی و مسافت جابجایی) پای نرمال در  نوجوانان و جوانان آماتور فوتبال استان البرز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………48

جدول4-5: آزمون جهت نرمال بودن داده ها ی توزیع فشار کف پایی…………………………………………………………………………………………………………51

جدول4-6:. tتست مستقل جهت مقایسه شاخص قوس دو گروه جوان و نوجوان……………………………………………………………………………………….51

جدول4-7. آزمون جهت نرمال بودن داده ها ی توزیع فشار کف پایی……………………………………………………………………………………….52

جدول 4-8.  tتست مستقل جهت مقایسه توزیع فشار کف پایی دو گروه جوان و نوجوان فوتبالیست………………………………………………….53

جدول4-9: آزمون ناپارامتر من-ویتنی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

جدول 4-10. آزمون جهت نرمال بودن داده ها ی سرعت جابجایی COP………………………………………………………………………………………………..54.

جدول4-11: tتست مستقل جهت مقایسه سرعت جابجایی COP دو گروه جوان و نوجوان فوتبالیست…………………………………………………..55

جدول 4-12. آزمون جهت نرمال بودن داده ها ی زمان جابجایی COP……………………………………………………………………………………………………55

جدول4-13: tتست مستقل جهت مقایسه سرعت جابجایی COP دو گروه جوان و نوجوان فوتبالیست…………………………………………………..56

جدول 4-14: آزمون جهت نرمال بودن داده ها ی مسافت جابجایی COP………………………………………………………………………………………………..57

جدول4-15: tتست مستقل جهت مقایسه زمان جابجایی COP دو گروه جوان و نوجوان فوتبالیست………………………………………………………58

جدول 4-16:میانگین و انحراف استاندارد داده های مسافت جابجایی COP ……………………………………………………………………………………………..59

جدول 4-17:نتایج آزمون نرمال بودن داده های مسافت جابجایی COP ……………………………………………………………………………………………………60

جدول 4-18:نتایج آزمون t مستقل جهت مقایسه مسافت جابجایی COP دو گروه نوجوان و جوان فوتبالیست…………………………………….. 60

 

 

صفحه

تصویر2-1: استخوان های مچ پا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

تصویر2-2: لیگامان های مچ پا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………12

تصویر2-3: کمپارتمان های ساق پا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

تصویر 2-4: قوس های کف پایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………17

تصویر 2-5: قوس های کف پایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20.

تصویر 2-6: مراحل راه رفتن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….24.

تصویر 3-1 دستگاه emed…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..33

تصویر 3-2 نمونه ای از اندازه گیری فشار کف پا، شاخص قوس و Cop…………………………………………………………………………………………………….35

تصویر 3-3 نمونه ای از تقسیم بندی فشار کف پا به ده ناحیه…………………………………………………………………………………………………………………….36

تصویر 3-4 نمونه ای از اندازه گیری شاخص قوس توسط دستگاه……………………………………………………………………………………………………………….37

تصویر 3-5 نمونه ای از اندازه گیری اجزای COP توسط دستگاه……………………………………………………………………………………………………………….38

 

 

صفحه

نمودار4-1: مقایسه شاخص قوس نوجوانان و جوانان فوتبالیست……………………………………………………………………………………………50

نمودار4-2: مقایسه توزیع فشار کف پایی نوجوانان و جوانان فوتبالیست………………………………………………………………………………..52

نمودار4-3: مقایسه سرعت جابجایی COP نوجوانان و جوانان فوتبالیست…………………………………………………………………………….54

نمودار4-4: مقایسه زمان جابجایی COP نوجوانان و جوانان فوتبالیست……………………………………………………………………………….57

جدول 4-5: مقایسه مسافت جابجایی COP نوجوانان و جوانان فوتبالیست………………………………………………………………………….59

 

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:
فوتبال یک ورزش تیمی و محبوب‌ترین ورزش در بیشتر کشورهای جهان است که توسط دو تیم یازده نفره متشکل از بازیکنان فوتبال با یک توپ فوتبال بر روی چمن طبیعی یا مصنوعی با هدف گل‌زدن انجام می‌گیرد. یازده بازیکن هر تیم شامل چند مهاجم، هافبک، مدافع و یک دروازه‌بان می‌شوند که توسط سرمربی در زمین چیده می‌شوند و مانند یک سیستم عمل می‌کنند که سیستم فوتبال نامیده می‌شود. طول زمین فوتبال ۹۰ تا ۱۲۰ متر و عرض آن ۴۵ تا ۹۰ متر است. فوتبال در دو نیمه ۲۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای انجام می‌گیرد و در بازی‌های حذفی و رفت و برگشتی گاهی‌اوقات، وقت‌های اضافه و پنالتی نیز به آن افزوده می‌گردد.

از آنجایی که کف پای انسان ها در انجام حرکاتی چون تعادل و جابجایی نقش تعیین کننده ای دارد. مسائلی چون راه رفتن و فعالیت های ورزشی وضعیت کف پا از عوامل مهمی است که باید توجه خاصی به آن شود. میزان قوس های کف پا در جذب شوک و فشارهای وارده به بدن نقش مهم و اساسی را دارد(8،9). با توجه به سه حالت (کف پای صاف- نرمال- کف پای گود)سطحی که وزن بدن را تحمل می کند فرق کرده و همچنین باعث جابجایی مرکز فشار (Cop) می‌شود که اثر گذار در تعادل، چابکی، سرعت عمل و عکس و العمل می باشد. طبق آمار گزارش شده توسط سابوت نیک[1]، 60% افراد دارای قوس طبیعی، 20%دارای قوس کم 20% دارای قوس زیاد در پا می باشند(9،10) .cop را به عنوان یک نیروی لحظه ای که توسط عکس العمل وارد می‌شود می توان تعریف کرد. از cop برای ارزیابی بیماریهای اسکلتی عضلانی در مچ پا که شامل ساختارهای عملکردی و شاخص تعادل می باشد می توان استفاده کرد(11،12).

ساختار آناتومیکی پا و توزیع نیروی عکس العمل زمین متناسب با آن، عملکرد پا را حین تحمل وزن و پیشروی تحت تاثیر قرار می دهد(13). تحقیقات نشان داده است که فشار بیش از حد در کف پا با ایجاد زخم، پینه، ناهنجاری های پا، کاهش ضخامت بافت کف پا و محدود شدن حرکت مفاصل در ارتباط می باشد(14). Cop نمودار توزیع فشار در ناحیه جلو – عقب و داخلی – خارجی برای هر فردی ارائه می دهد. نتایج حاصل از آزمایش های ایستا که می تواند در مراحل اولیه توانبخشی کاربرد داشته باشد همچنین برای انجام تست های پویا در مراحل بعدی نیز کاربرد دارند. اکثر دلایل خستگی و درد های پا در  مردم به علت وجود ناهنجاری می باشد. تشخیص ناهنجاری ها می بایست چیزی بیشتر از یک مشاهده بصری باشد(15). با توجه به مطالب بالا متوجه می شویم که با انجام مشاهده و بررسی، روی کف پا می توان در کاهش ناهنجاری حین انجام فعالیت ورزشکاران شرایطی را ایجاد کرد تا راحت تر و بهتر بتوانند به فعالیت بپردازند.

در این میان برای کاهش ناهنجاری در  فعالیت ورزشکاران برآنیم تا مقایسه تغییرات پویای الگوی پخش فشار کف پا، شاخص قوس و Cop در پای مسلط فوتبالیست های نوجوان و جوان آماتور استان البرز را حین راه رفتن به انجام رسانیم.

1-2-بیان مسئله:

نتایج مطالعات پیشین نشان می دهد که آگاهی از میزان و نحوه توزیع فشار در کف پا فعالیت های روزمره همچون راه رفتن و دویدن می تواند معیار مناسبی برای بررسی وضعیت پا در افراد مختلف باشد. اندام تحتانی علاوه بر آنکه سطح اتکای آدمی است عامل جابجایی او نیز به شمار می رود. بنابراین ناهنجاری های بخش تحتانی علاوه بر تغییرات در وضعیت ایستاده، جابجایی او را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است منجر به اختلال در کنترل پاسچر، اختلال در فشار وارده بر کف پا و بروز آسیب های مختلف گردد(14،15،16). سطوتی و همکاران(1391)، در تحقیق خود گزارش کردند که افراد مبتلا به صافی کف پا به دلیل از دست دادن تنطیم راستای ساختار پا و کاهش درک حرکتی لیگامان‌ها و تاندون‌های پا در مقایسه با افراد سالم، تعادل کمتری طی ایستادن دارند. به نظر می‌رسد که کفی طبی سبب بهبود تنظیم راستای ساختار پا و کاهش نیروهای وارد بر لیگامان‌ها و در نتیجه بهبود تعادل می‌شود(36). خدا ویسی(1388)، گزارش کرده است که افرادی با ارتفاع قوس طولی داخلی زیاد در پا، عملکرد تعادلی ضعیف تری نسبت به افرادی با قوس طولی داخلی کم و نرمال در پا و افرادی با ارتفاع قوس طولی داخلی کم، عملکرد ضعیف تری نسبت به افراد با ارتفاع قوس طولی داخلی نرمال دارند(37). هرتل و همکاران[2](2002)، گزارش کردند که افراد ی با ارتفاع قوس طولی داخلی زیاد در پا، میزان انحراف مرکز فشار بیشتری نسبت به افرادی با ارتفاع قوس طولی داخلی نرمال در پا دارند، در حالی که تفاوتی در سرعت و میزان انحراف مرکز فشار بین افرادی با ارتفاع قوس طولی داخلی کم و نرمال در پا مشاهده نشده است(18). دی کوک و همکاران[3] (2007)، cop را بر روی هر سه نوع قوس پا (کف پای با انحنای زیاد- نرمال- کف پای با انحنای کم) مطالعه کردن و در نتیجه گزارش کردند که جابجایی cop در قوس با انحنای کم ،بیشتر است(20). سندری و همکاران[4] (2008)، هنگام اندازه گیری تعادل، تفاوت معنی داری بین افراد با ارتفاع قوس طولی داخلی کم و نرمال در پا مشاهده نکرده اند (19). کفی سبب انتقال فشار از سایر نواحی مجاور شامل پاشنه و جلوی پا به ناحیه میانی پا می گردد که با نتایج سایر مطالعات سازگار است و کاهش فشار معنادار در ناحیه پاشنه با استفاده از ارتز آن را تایید می نماید که ممکن است نشان دهنده عملکرد کفی در جبران عمل از دست رفته قوس طولی در این دفورمیتی باشد. همانگونه که از تحقیقات حاضر درک می‌شود در صورتی که در اندام تحتانی و بخصوص ناحیه ی مچ پا ناهنجاری رخ دهد ما شاهد کاهش کیفیت راه رفتن و یا انجام هر گونه فعالیت ورزشی خواهیم بود که در این میان شاید بتوان مواردی را مشاهده کرد که با وجود ناهنجاری بتوانند فعالیت خود را به نسبت دیگران به بهترین نحو انجام دهند اما به علت اینکه این اتفاق شاید به ندرت اتفاق افتد ما بیشترین تمرکز خود را بر روی آحاد مردم و بالاخص ورزشکاران متوجه می کنیم. در ورزشکاران داشتن وضعیت بدنی خوب، تمرکز و نیز تعادل باعث بهتر نتیجه گرفتن و موفقیت در تمامی عرصه های پیش رو خواهد شد. در این میان داشتن تعادل مطلوب باعث خواهد شد تا دیگر شرایط نیز برای ورزشکار به صورت ایده آل به وجود آید.(21)

با توجه به تحقیقات اندکی که در این زمینه انجام شده است این سوال مطرح می‌شود که آیا تفاوتی در الگوی پخش فشار کف پا، شاخص قوس و cop در پای مسلط فوتبالیست های نوجوان و جوان آماتور استان البرز وجود دارد؟

 

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق:

پا انتهایی ترین بخش در اندام تحتانی است و یک سطح نسبتا کوچک حمایتی است که تعادل بدن را حفظ می کند(26). در انجام حرکات ورزشی اندام تحتانی نقش مهمی دارد پس مشکلات پا با کاهش سرعت راه رفتن، خطر سقوط، برهم خوردن تعادل و اجرای نا کارآمد فعالیت ها در زندگی ارتباط تنگاتنگ دارد(27،28). در هنگام ایستادن روی یک پا منطقی به نظر می رسد که حتی کوچکترین تغییرات بیومکانیکی در سطح اتکاء بر روند پاسچر تاثیر بگذارند. با توجه به تحقیقاتی که موجود می باشد ارتفاع بیش از حد کم یا زیاد(کف پای صاف و گود) به عنوان فاکتوری برای کاهش سرعت عملکرد و آسیب به حساب می آیند. افراد دارای قوس پای بیش از حد ممکن است در معرض خطراتی چون درد قدام زانو، شکستگی های ناشی از فشار و آسیب های مچ پا قرار گیرند(29). و البته افراد دارای قوس پای کم هم ممکن است  در معرض خطراتی چون درد زانو و دیگر آسیب های ساختار داخلی درگیر قرار داشته باشند(30). با توجه به تحقیقات که تا به امروز در زمینه بررسی قوس های کف پایی صورت گرفته است منطقی به نظر می رسد که حتی یک تغییر ناچیز بیومکانیکی می تواند در کنترل پاسچر و نیز جابجایی مرکز فشار در کف پا تاثیر داشته باشد که  البته بیشتر بر روی افراد بیمار و یا افراد دارای کف پای طبیعی  بوده است اما ما در صدد این هستیم که قوس ها و الگوی پخش فشار را بر روی ورزشکاران بررسی کنیم تا بتوانیم به آنها برای بهبود عملکرد در حین ورزش و نیز سودمند کردن روش های درمانی و حرکات اصلاحی کمک نماییم.

 

 

1-4-فرضیات تحقیق:

1-4-1-فرض کلی :

بین الگوی پخش فشار کف پا (زمان تماس، اوج نیرو و سطح تماس) بین فوتبالیست های نوجوان و جوان آماتور استان البرز حین راه رفتن تفاوت وجود دارد.

 

1-4-2-فرضیات اختصاصی:

در شاخص قوس بین دو گروه فوتبالیست های نوجوان و جوان تفاوت وجود دارد.
در الگوی پخش فشار کف پایی بین دو گروه فوتبالیست های نوجوان و جوان تفاوت وجود دارد.
در cop دو گروه فوتبالیست های نوجوان و جوان تفاوت وجود دارد.
 

ذو­القعده 1435
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

مقاومت به معنای پایداری و دفاع از جان و زندگی و تن­ندادن به ذلت و خواری است،و ادبیات پایداری،ادبیاتی­است که با ستمگر مقابله­نموده و از حق ستمدیده دفاع­می­کند،و از نزدیک مصیبت‌ها را در­می­یابد،و به‌طور آگاهانه مردم را به جهاد علیه هرگونه دشمنی دعوت­می­نماید.یکی از گونه‌های ادبیات پایداری،شعر است که بیانگر ایمان گوینده آن به مردم و اعتماد به توانایی آنان در غلبه بر ستم واطمینان به پیروزی و آزادی­خواهی برای رهایی از چنگال استعمار و اشغال است. ندای شاعران پایداری در رویارویی بااستعمار و برانگیختن مردم نسبت به‌این رویارویی همواره استوار باقی­مانده و مسئله فلسطین از جایگاه مهمی نزد شاعران عرب برخوردار­بوده­است.و شاعر شهید علی فوده نیز از نادر شاعرانی­است که در حوزه­ی هنر شعر و شاعری و در جبهه­های جنگ به عنوان یک مبارز مبارزه­کرده و با جان­فشانی از وطن خود دفاع­کرده است.

این پژوهش به بررسی جلوه‎‌های ادبیات پایداری در شعر علی فوده شاعر شهید فلسطینی با روش وصفی – تحلیلی می­پردازد که براساس این روش جلوه‌های ادبیات پایداری از سروده‌های شاعر استخراج شده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته­است.

این پژوهش پس از مطالعه دقیق اشعار علی فوده و تحلیل آن به این نتیجه­رسیده­است که شعر شاعر پیوند استواری با مردم فلسطینی­دارد و بخش عظیمی از اشعار خود را با شجاعت و فداکاری به رویارویی با محرومیت و ستم و دفاع از حقوق مردم فلسطین اختصاص­داده­است،اما از بارزترین جلوه‌های پایداری در شعرش،به تصویر کشیدن درد‌ و رنج پناهندگان فلسطینی در تبعیدگاه،آرمان فلسطین،امیدبه آینده و آزادی،دعوت به مقابله با ظلم و پایداری،غم غربت،سر‌فرو‌نیاوردن در برابر اشغالگران،دوری و آوارگی،اسیران فلسطینی در تبعیدگاه و زندان‌ها وبازداشت ها،شهادت و فداکاری،دعوت به آزادی،شناساندن چهره رژیم صهیونیستی است.و در بعضی از اشعارش برای بیان مقاصد خود از نماد استفاده­کرده و به زبان حیوانات نیز سخن­گفته­است.

واژگان کلیدی: پایداری،ادبیات پایداری،جلوه­های پایداری،شعر،علی  فوده

الملخص

المقاومه هى الصمود و الدفاع عن النفس و الحیاه و رفض الذلّ و الاستسلام،و أدب المقاومه هو الأدب الذی یواجه الظالم و یدافع عن صیحه المظلوم و یحسّ الکوارث من قریب و یدرک بأنّه یجب علیه أن یدعو الشعب إلى الجهاد ضدّ أی عدوٍّ بصورهٍ واعیهٍ،و من اشکال هذا الأدب فهو الشعر،و شعر المقاومه یعبر عن إیمان قائله بالشعب و الثقه بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریه للوطن و تحریر الأمه من نیر الاستعمار و الاحتلال.و بقی نداء الشعراء المقاومه قویاً فی مواجهه الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته. شکلت قضیه فلسطین محورا مهما عند شعراء العرب،و یعد الشاعر الشهید علی فوده من أقلّ الشعراء الّذی قاتل بالکلمه و الرصاصه معا و دافع عن وطنه بالتضحیه بالنفس.

هذه الرساله تبحث عن مظاهر أدب المقاومه فی شعر الشاعر الفلسطینی الشهید علی فوده،و تقوم على منهج التوصیفی – التحلیلی و وفقا على هذا المنهج، قامت الدراسه على استخراج مظاهر أدب المقاومه فی دیوان الشاعر ثم تحلیلها.

إن هذه الدراسه بعد قراءه عمیقه فی دیوان الشاعر الشهید علی فوده، وصلت إلى أنّ شعره یرتبط ارتباطا وثیقا بالانسان الفلسطینی،و قد خصص معظم اشعاره لمواجهه الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب الفلسطینی بالشجاعه و التضحیه بالنفس،و لکن من أبرز المظاهر فی دیوانه فهو: تجسید اللاجئین الفلسطینیین و معاناتهم فی المنفى، قضیه فلسطین، الأمل بالتحریر، الأمل بالمستقبل، الدعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم، الحنین إلى الوطن، الاغتراب، عدم التنازل أمام المحتلین، التشرید و الإبعاد، الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات، التضحیه و الاستشهاد، الدعوه إلى الحریه، کشف القناع عن وجه العدو الصهیونی،و فی بعض اشعاره استفاد من الرمز لبیان اغراضه و تکلم بلسان الحیوانات.

 

الکلمات الرئیسیه: المقاومه، أدب المقاومه، مظاهر المقاومه،الشعر، علی فوده

الفهرس

 

 

العنوان                                                                                        الصفحه

 

الفصل الأول: المباحث العامّه  

1-1- المقدمه 2

1-2 – اهمیه و ضروره  البحث.. 6

1-3 – هدف البحث.. 6

1-4- الدراسات السابقه 7

1- 5- منهج البحث.. 10

1-6- اسئله البحث.. 11

1-7- فرضیات البحث.. 11

1-8- صعوبات البحث.. 11

 

الفصل الثانی:أدب المقاومه و مظاهره

2-1- المقاومه لغه و اصطلاحا : 13

2-2-نشأه مفهوم المقاومه: 14

2-3- وعی المقاومه: 15

2-4- المقاومه ؛ الأمل و الرهان: 16

2-5- أدب المقاومه: 16

2-6- اهم میزات أدب المقاومه: 18

2-7- نشأه أدب المقاومه: 19

2-8- شعر المقاومه: 19

2-9- مفهوم شعر المقاومه: 21

العنوان                                                                                        الصفحه

 

2-10- نشأه شعر المقاومه وتطوره: 21

2-11- میزات شعر المقاومه:: 22

2-12- مظاهر أدب المقاومه 22

2-12-1-  الوطن. 23

2-12-2- قضیه فلسطین. 24

2-12-3-  الدعوه إلى الحریه 27

2-12-4-  الاستنکار و التمرد 28

2-12-5-  اللاجئون الفلسطینیون و معاناتهم فی المنفى. 29

2-12-6- المقاومه أمام العدوّ 30

2-12-7-  استدعاء الاماکن التاریخیه کالقدس. 30

2-12-8-  الاستشهاد و التضحیه 31

2-12-9- العیش فی المخیمات.. 32

2-12-10-  الاتّجاه القومی. 33

2-12-11-  الاتّجاه الوطنی. 34

2-12-12-  الأدب الشعبی. 34

2-12-13- کشف القناع عن وجه العدوّ الصهیونی. 35

2-12-14-  الأسرى الفلسطینیون فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 36

2-12-15- الدعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم 37

2-12-16- الانتفاضه 38

2-12-17-البقاء فی السجن. 39

2-12-18-  الدعوه للعمل و الجد و المثابره 40

2-12-19-  ابناء الحجاره 40

2-12-20- ذکریات الماضی. 41

 

العنوان                                                                                        الصفحه

 

2-12-21- الأمل إلى المستقبل. 42

2-12-22- حلم العوده إلى الوطن. 42

2-12-23- عدم التنازل أمام المحتلین. 44

2-12-24-  التشرید و الإبعاد 44

2-12-25-  التحدی. 45

2-12-26-  البؤس و الحرمان. 46

2-12-27-  الأمل بالتحریر 46

2-12-28-  استدعاء الشخصیات التاریخیه الإسلامیه 47

2-12-29- الاستعانه من التّراث الدینی و الشخصیات الإسلامیه 48

2-12-30- الاغتراب.. 48

2-12-31-  التشبّث بالأرض و الصمود فیها 49

2-12-32- الطفل و دوره فی المقاومه 50

2-12-33- المرأه و دورها فی المقاومه 51

2-12-34- استخدام الرموز 52

 

الفصل الثالث: الشاعر الشهید علی فوده فی معترک الحیاه

3-1- ولادته 55

3-2- ملامح تجربته الشعریه 57

3-3-اعماله الشعریه و النثریه 57

3-4- اغراضه الشعریه 59

3-5- استشهاده 65

 

 

العنوان                                                                                        الصفحه

 

الفصل الرابع: مظاهر أدب المقاومه فی شعر الشاعر الشهید علی فوده

4-1- دعوه إلى الصمود و مکافحه الظلم 67

4-2- اللاجئون الفلسطینیون فی المنفى و معاناتهم 74

4-3- الاغتراب.. 78

4-4- الوطن. 81

4-4-1- حب الوطن 81

4-4-2- الحنین إلى الوطن 82

4-5-الأمل بالتحریر 85

4-6- استخدام الرموز 89

4-6-1- الرمز الاسطوری 89

4-6-2- رمز الحیوانات 90

4-6-2-1- الأفعی 90

4-6-2-2-الذئب 90

4-6-2-3- الحمام 91

4-6-2-4- التمساح 91

4-6- 2-5- الکلب 92

4-6-2-6- العنکبوت 92

4-6-3- رمز الألوان 93

4-6-3-1-اللون الأحمر 93

4-6-3-2- اللون الأزرق. 93

4-6-3-3- اللون الأخضر 94

4-6-3-4- اللون الأبیض.. 94

4-6-3-5- اللون الأسود 94

العنوان                                                                                        الصفحه

4-6-3-6- اللون الأصفر 95

4-6-4- الرمز الطبیعی 96

4-7- الأمل بالمستقبل. 97

4-8- قضیه فلسطین. 100

4-9- التضحیه و الاستشهاد 102

4-10- عدم التنازل أمام المحتلّین. 106

4-11- التشرید و الإبعاد 108

4-12- البقاء فی السجن. 109

4-13- المقاومه أمام العدو 112

4-14- الاتّجاه الوطنی. 113

4-15- الدعوه إلى الحریه 115

4-16- کشف القناع عن وجه العدو الصهیونی. 116

4-17- الاتّجاه القومی. 118

4-18- البؤس و الحرمان. 120

4-19- الأدب الشعبی. 122

4-20- استدعاء الشخصیات التاریخیه الإسلامیه 123

4-21- العیش فی المخیمات.. 124

4-22- المرأه و دورها فی المقاومه 125

4-23- التشبّث بالأرض و الصمود فیها 127

4-24- ذکریات الایام الماضیه 129

4-25- الأسرى الفلسطینیین فی المنفى و السجون و المعتقلات.. 130

4-26- الطفل و دوره فی المقاومه 132

4-27- الانتفاضه 133

4-28- الدعوه للعمل و الجد و المثابره 134

العنوان                                                                                        الصفحه

 

4-29- حلم العوده إلى الوطن. 134

 

الفصل الخامس: نتائج البحث

النتائج 137

ملخص الرساله باللغه الفارسیه 141

المصادر و المراجع 167

الملحقات 174

المقدمه
 

عمر الحرب و المقاومه یکاد أن یناهز و یقابل عمر الانسان على الأرض منذ زمن قابیل و هابیل و مادام واصل حتى الآن.

المقاومه حاله ابدیّه فی الانسان،و لیست حاله تاریخیه فقط،فالانسان فی مسافه الحیاه، یتحرک لیحقق احلامه و رغباته، لکنه یصطدم بالعوائق، فیقاوم هذه العوائق لیحقق الأفضل، لکنّه قد یستسلم، فیتحوّل إلى برغى فی آله الحیاه لا یقدّم و لا یؤخر (راجع، أبو إصبع، 2005م : 299).

المقاومه لا تنحصر و لا تحدد فی زمن، فهى حاله مستمره فی الانسان یواجهها دائماً،و هى من متطلباته. و هى لا حدّ لها و لا ترتبط بشخص واحدٍ و بشعب معین أو بأمهٍ بل هى عامهٌ، تشمل جمیع البشر.و المقاومه تتواجد فی کل مکان و لا تأخذ شکلاً واحداً،و هى تظهر فی الاشکال المختلفه، منها: الشعر، النثر، القصه ، الروایه و …

« أما المقاومه عند العرب فهى تعبیر عن إراده الحیاه و الطموح فی تحقیق حضور و حرّ و مستقل و فاعل فهى لیست حاله وقتیه،و إنما هى مبدأ حیاتی أصیل فی عقل و وجدان الانسان العربی و هى مبدأ قائم على تعشّق الحریه و إثبات الحضور و الفاعلیه و ردّ العدوان و التعامل مع الآخر بإخاء و ندیه؛ و صور المقاومه فی التاریخ العربی و الثقافه العربیه ذات جذور عمیقه فی هذه الثقافه و لها اشکال من التعبیر کبیره من شعر و نثر باجناسها الأدبیه المختلفه تعبّر کلها عن الاعتزاز بالأمه و استنهاض همتها و قوتها و تأکید وجودها و مکانتها فی الحیاه » ( حلوانی،  2005 م: 2).

المقاومه هى التی ترفع الوعی الفکری و العقلی و توقظ الشعب و تفتح اعینهم على الوقائع، و تشجع الشعب على الدفاع عن وطنهم و التضحیه فی سبیله حتى الانتصار على الاعداء. و هى تحفظ هویه الشعب و معتقداته أمام الاعداء.

« و هى إحدى وسائل الحیاه فی الدفاع عن نفسها،و اسلوبها فی حمایه ذاتها ضد کل عدوان یواجهها، مهما إتخذ هذا العدوان من اشکال، و المقاومه فی الإطار البیولوجی، هى الحیاه ذاتها، بل هى اسلوبها فی حمایه ذاتها من العدم، و هى نشاط انسانی سامٍ،و مشروع فی الإطار الاجتماعی و السیاسی، عبّرت عنه کل دساتیر العالم، واقرّه میثاق الأمم المتحده و شرعه حقوق الانسان،و میثاق جامعه الدول العربیه. و المقاومه، هى نشاط انسانی اجتماعی یعلو فوق کل اشکال الانشطه الانسانیه الإبداعیه، ستنهضها الطاقات البشریه الکامنه فی المجتمع، لتتخذ شکل القوّه الفاعله و القادره على حمایه المجتمع،و منظومه القیم التی یمثّلها،و هى بذلک تتلاقی مع الفن الذی هو أحد اشکال الذّات الانسانیه، فی اجتماعیتها، فی الدفاع عن نفسها،و هو وجهٌ من وجوه نشاطها الإبداعی » ( أبو إصبع، 2005م: 303 ).

لقد کانت المقاومه تعبیراً عن صمود الشعب و رفض لکل دعاوی العدوان.و حرکه المقاومه حرکه شعب بکامله و المقاومه التی لم تعرف الذلّ و الاستسلام فهى الحرکه الخالده لکفاح شعبٍ،و هى ذات جذور عمیقه و عبّرت عن وحده الأمه و عن قوتها على تجاوز الأزمه و الحدود. فحرکه الشعر لا یمکن أن تنفصل عن حرکه المجتمع.

فأدب المقاومه «هو الذی یحثّ الناس على الحرب و النجاه ممن یحاولون فرض السیطره علیهم بالاکراه.و الجید منه لا یعنیه رسم سبل النجاه أو الحرب بل یکتفی بالرصد و الإیحاه الفنی» و هذا قد بدا بالتداول للدلاله أو الإشاره إلى مجموعه الاشعار الوارده من الأرض المحتله بفلسطین من محمود درویش و سمیح القاسم و غیرهما ( السید نجم، 2009 م:7 ).

فهذا الأدب یعالج المصائب و الکوارث و یدعو إلى الثوره و الوعی و الیقظه و یزرع فی القلوب حبّات الأمل فی الحریه و النجاه من الذلّ و الهیمنه .

ویرى شکری« أن لأدب المقاومه وجه الانسانی العام الذی لا یندرج فی تصویره للصراع البشری تحت أیه أطر قومیه أو قوالب اجتماعیه.و یذهب إلى أن الجانب الإیجابی إلهام فی هذا اللون من الوان الأدب هو أنه من عوامل التجمع لا من عوامل التفرقه.» و حین یکتب شکری عن ابعاد أدب المقاومه یکتب عن ابعاد ثلاثه « هى البعد الاجتماعی و البعد القومى إنه یرى أن أدب المقاومه لا یقتصر على الأدب الشعبی أو الأدب الوطنی، لأن المقاومه أرحب من أن تحضر فی هذه الدائره المغلقه أو تلک » ( أبو إصبع، 2005 م: 81 ).

من اشکال أدب المقاومه فهو الشعر،و شعر المقاومه یعبّر عن إیمان قائله بالشعب و الثقه بقدرته على اجتثاث الظلم و الیقین بالانتصار و طلب الحریه للوطن و تحریر الأمه من نیر الاستعمار و الاحتلال، و هو یدفع بتکریم الشهاده و اهمیه التضحیات التی قدمها الشهداء.

«لا شک إنّ شعر المقاومه یُعدّ نوعاً من التصدی لکل اشکال الاستعمار و الاستبداد؛ کما لا یخفی أنّ شعر شعراء المقاومه ینمّ عن مشاعرهم القلبیه من حبّ و غضب و حرمان؛و الشاعر المقاوم یجمع بین مصیره و مصیر أمته و یتحمل السجن و الاضطهاد لیقوم فی وجه اعداء شعبه و ینفضّ عن أمته غبار التخلف و العذاب و التوتر؛ فإنّه یرید الحریه و الاستقلال لشعبه و یرفض الاحتلال و یعتزّ بوطنه و یحنّ إلیه و یعبّر عن رفضه للواقع المریر الذی یعانیه الشعب داعیاً إلى النضال من أجل العدل و الاستقرار»(رستم پور،فرهنگ نیا، 2011 م: 2 ).

إنّ شعر المقاومه و التحرر الوطنی فکانت الأقدر تعبیراً عن الالتزام القومی و الأعمق تاثیراً فی الساحه الشعبیه.و بقى نداء الشعراء المقاومه قویاً فی مواجهه الاستعمار و تحریک الجماهیر على مواجهته.و شعر المقاومه حافل بالأزمات و القمع و الاضطهاد و الاحتلال،و قد استمرّ و تصاعد مع دخول القضیه الفلسطینیه.

الشعر الجید یبقى على ضمیر الأمه و الشاعر المقاوم علیه أن یکون داعیاً إلى التحرر،و الاستقلال،و یکون مسؤولاً،و ملتزماً بقضایا مجتمعه.و شعراء المقاومه یواجهون الظلم و الاحتلال الصهیونی المسیطر على أرض فلسطین المحتله .

فکما أن للجندی دوراً فی المعرکه، کذلک لکل انسان دورٌ فی المعرکه أیضاً. فالعامل له دورٌ و المثقّف له دورٌ و کل صاحب مهنهٍ له دورٌ فی المعرکه،و لکل منهم السلاح المناسب فی مواجهه العدو. فإن فی أرض فلسطین شعرا ء یقاومون بالشعر و یقاتلون بشعرهم و یتّحدون العدو به.و الشاعر الفلسطینی یدرک دوره فی معرکه مع العدو فی مواجهه التحدیات التی یواجهه الفلسطین فی معرکته هذه أیضا.

و لا شک فی أن الأمم الحیه حین تتعرض إلى خطر خارجی تهب للدفاع عن کیانها،و عن هویتها بالسیف احیاناً و بالقلم احیاناً أخرى.

شکلت فلسطین محوراً مهماً من محاور القصیده العربیه الحدیثه.و برزت القضیه الفلسطینیه کقضیه ذات ابعاد مختلفه اقلیمیاً و عربیاً و دولیاً،و أیضاً ذات مستویات مختلفه ثقافیاً،و سیاسیاً،و اجتماعیاً،و اقتصادیاً،و نضالیاً.و تأثّر الشعر الفلسطینی بعدد من هذه العوامل.

شعراء المقاومه هم الذین اختصوا شعرهم بقضیه فلسطین و کتبوا قصائدهم أو بعضها بالشعر الحرّ و تحدّثوا عن سیاسه الاستعمار و إطماع الیهود فی البلاد،و الهجره الیهودیه إلى فلسطین،و جعلوا المقاومه عنوان وجودهم،و منبع رسالتهم.

 

اجیال من هذه الشعراء و المبدعین الشهداء و الکتاب الذین سخروا إبداعهم للقضیه الفلسطینه، داخل الأرض المحتله و خارجها، فمن الجیل الأول ظهر إبراهیم طوقان، عبدالرحیم محمود، غسان کنفانی، علی فوده و … و من الجیل الثانی برزت فدوى طوقان، محمود دوریش، سمیح القاسم، عز الدین المناصره، سلمى الخضراء الجیوسی، معین بسیسو و …

و یعدّ الشاعر الشهید علی فوده من أحد الشعراء الفلسطینین الذین جعلوا من الکلمه منبراً للحریه و هو من أقلّ الشعراء، الذی دافع عن وطنه بتضحیه بالنفس و نال إلى درجه الشهاده.

الشاعر المقاتل عکس فی نصوصه الشعریّه بعداً مقاوماً، فإنه یتغنى بکون وطنه یسکن فی سویداء قلبه، إیمانه قویاً فروحه یستجیب لنداء شعبه.و یعمد إلى خلق روح المقاومه فی النفوس و بالصمود أمام العدو.

الشهید البطل علی فوده کرس حیاته دفاعاً عن قضایا شعبه و وطنه، متحدیا کافه اشکال القهر و الاحتلال، مناضلاً من أجل الحریه و القیم الانسانیه، فطبعت شخصیته بطابع الثوره و التمرد على الظلم و الطغیان،کان رافضا الظلم برؤیه انسانیه أممیه مناضلاً من أجل العداله المساواه متأثراً بالفکر الاشتراکی، یرتبط شعره ارتباطاً وثیقاً بالانسان الفلسطینی و موقفه موقف الرفض المطلق،و الاستعداد الدائم أن یقف و لو وحیداً.و ظلّ شعبیاً حتى لحظه استشهاده.

هو من أحد شعراء المقاومه الفلسطینیه فی المنفى و قد اتّجه بشعره إلى مجتمعه و شعبه و هو ملتزم بقضایا مجتمعه و قد خصص معظم اشعاره  لمواجهه الحرمان و الظلم و الدفاع عن حقوق الشعب

مدنی و حل تعارضات ظاهری بین تاثیر جهل در قانون و فقه اسلامی به صورت حل تعارض بین سه قاعده مهم [ جهل به قانون رافع مسئولیت نیست با قاعده قبح عقاب بلابیان و قاعده تدرء الحدود بالشبهات ] می باشد ، به این شکل که جهل ، یک مفهوم نسبی است و صلاحیت آن را ندارد که تحت قاعده ایی کلی بیان گردد بلکه تشخیص دفاع تلقی شدن یا نشدن جهل ، یک کار دقیق قضایی است که بر عهده متولیان امر قضاء قرار دارد و در هر جرمی بسته به این که در زمره حق الله و حق الناس باشد و شبهه ایی که برای قاضی و یا متهم پیدا شده و شرایط حاکم بر هر پرنده متغیر است.

بنابراین جهل یکی از موضوعاتی است که بدون شناخت ماهیتش نمی توان ، درباره آن به ویژه در جزائیات حکمی صائب صادر نمود.

یافته های تحقیق نشان می دهد عنصر جهل در رفع مسئولیت مدنی ، به طور قطع تأثیر ندارد. و فرد جاهل در این مسئله معذور نیست ، زیرا پای حقوق مالی از دست رفته مطرح است و فرد جاهل بنا بر قاعده اتلاف ، باید از عهده جبران خسارت برآید.

اما در مورد تأثیر جهل در رفع مسئولیت کیفری یعنی جایی که تخطی از قانون ، منجر به ثبوت احدی از کیفر ها مثل حد ، قصاص و تعزیر می گردد ، یک کار دقیق قضایی است پس بایستی تا حدی که به حقوق سایر اشخاص لطمه نزند ، جاهل با حسن نیت را مبری از مسئولیت دانست ، بنابراین در پذیرش آن باید به قدر متیقن اکتفا نمود.

در مورد تعارض سه قاعده [ جهل به قانون رافع مسئولیت نیست با قاعده قبح عقاب بلابیان و قاعده تدرء الحدود بالشبهات ] باید گفت در قوانین مدنی هیچ گونه تعارضی میان این سه قاعده وجود ندارد ، زیرا قاعده « قبح عقاب بلابیان » و قاعده « درء » حیطه کاربردشان مسائل کیفری است و « قاعده جهل به قانون رافع مسئولیت نیست » مربوط به مسایل مدنی است ، به این شکل که جهل به قانون رافع مسئولیت مدنی نیست ، بنابراین همان طور که گفته شد جهل به هیچ وجه در مسایل مدنی رافع مسئولیت نیست.

اما در مورد تعارض این سه قاعده در مسایل کیفری باید گفته شود اگر برای مقام قضایی ثابت شود که فرد به طور قطعی جهل به قانون داشته است می تواند با استناد به قاعده « قبح عقاب بلابیان » و قاعده « درء » حکم برائت و یا تخفیف مجازات را صادر نماید.

بنابراین برای رسیدن به این یافته ها تحقیق حاضر در چهار فصل گردآوری شده که فصل اول شامل  ( کلیات ) و فصل دوم ( برجسته سازی مفهوم جهل ) فصل سوم ( تأثیر جهل در احکام فقهی ) فصل چهارم ( تأثیر جهل در قوانین حقوقی و کیفری ) نگاشته شد.

کلید واژه ها : جهل ، اشتباه ، احکام [ تکلیفی ، وضعی ] ، جهل [ تقصیری ، قصوری ] ، شبهه ، مسئولیت [ کیفری – مدنی ]

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                               صفحه

فصل اول. 1

کلیات تحقیق. 1

1 – 1 – مقدمه. 2

2 – 1 – بخش اول. 4

ادبیات تحقیق. 4

1 – 2 – 1 – گفتار اول – معرفی مسأله. 5

2 – 2 – 1 – گفتار دوم – اهمیت مسأله. 6

3 – 2 – 1 – گفتار سوم – پیشینه تحقیق درباره مسأله. 7

4 – 2 – 1 – گفتار چهارم – سوالات پژوهش… 8

5 – 2 – 1 – گفتار پنجم : فرضیه های پژوهش… 9

6 – 2 – 1 – گفتار ششم – روش تحقیق. 10

7 – 2 – 1 – گفتار هفتم – محدودیت های پژوهشی.. 10

3 – 1 – بخش دوم. 11

بیان مفاهیم. 11

1 – 3 – 1 – گفتار اول – مفهوم جهل در لغت و در اصطلاح. 12

2 – 3 – 1 – گفتار دوم –  مفهوم اشتباه در لغت و در اصطلاح. 13

3 – 3 – 1 – گفتار سوم – مفاهیم فقه – حقوق – قانون. 15

4 – 3 – 1 – گفتار چهارم – مفهوم علم ، ظن ، شک ( شبهه ) – وهم. 16

 

فصل دوم. 18

تبیین و برجسته سازی مفهوم جهل. 18

1 – 2 – بخش اول. 19

تاریخچه جهل و اشتباه 19

1 – 1 – 2 – گفتار اول – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در حقوق روم. 20

2 – 1 – 2 – گفتار دوم – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در حقوق فرانسه. 22

3 – 1 – 2 – گفتار سوم – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در قانون مدنی ایران. 24

4 – 1 – 2 – گفتار چهارم – تقابل جهل – عقل و جهل – علم و رویکرد تاریخی آن. 25

2 – 2 – بخش دوم. 29

بررسی واژه جهل و جاهل از دیدگاه قرآن و روایات.. 29

1 – 2 – 2 – گفتار اول – واژه جهل و جاهل در قرآن و روایات.. 30

2 – 2 – 2 – گفتار دوم – کاربرد و مشتقات جهل و پاسخ به یک شبهه. 33

3 – 2 – 2 – گفتار سوم – زمینه های جهل و نشانه های مربوط به آن. 37

4 – 2 – 2 – گفتار چهارم – خصوصیات جاهدان. 41

5 – 2 – 2 – گفتار پنجم – آثار و پیامد های جهل و راه های عملی جهل زدایی.. 47

3 – 2 – بخش سوم. 56

مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن. 56

1 – 3 – 2 – گفتار اول – مقایسه جهل با اشتباه 57

2 – 3 – 2 – گفتار دوم – مقایسه اشتباه با غلط.. 59

3 – 3 – 2 – گفتار سوم – مقایسه جهل و اشتباه با شبهه. 59

4 – 3 – 2 – گفتار چهارم – مقایسه جهل و اشتباه با خطا 60

5 – 3 – 2 – گفتار پنجم – مقایسه جهل و اشتباه با سهو. 60

6 – 3 – 2 – گفتار ششم – مقایسه جهل با غفلت.. 61

7 – 3 – 2 – گفتار هفتم – مقایسه جهل با نیسان. 61

4 – 2 – بخش چهارم. 63

تقسیمات جهل در فقه امامیه. 63

1 – 4 – 2 – گفتار اول – تقسیمات جهل به لحظ ماهیتی.. 64

2 – 4 – 2 – گفتار دوم – جهل به لحاظ موقعیت مکلف… 65

3 – 4 – 2 – گفتار سوم – جهل به لحاظ متعلق آن. 65

5 – 4 – 2 – گفتار چهارم – تقسیمات جهل در فقه اهل سنت.. 66

6 – 4 – 2 – نتیجه گیری فصل اول و دوم. 68

فصل سوم. 70

اثر جهل و اشتباه در احکام فقهی و بررسی مبانی آن. 70

1 – 3 – بخش اول. 71

عذر جهل در فقه اسلام و شرط علم. 71

1 – 1 – 3 – گفتار اول – بررسی و تحلیل معنای عذر. 72

2 – 1 – 3 – گفتار دوم – مفهوم احکام تکلیفی و وضعی و رابطه آن دو. 75

3 – 1 – 3 – گفتار سوم – شرایط علم در مورد قوانین و احکام شرعیه. 78

4 – 1 – 3 – گفتار چهارم – بررسی تفاوت شرط علم در احکام تکلیفی و وضعی.. 78

2 – 3 – بخش دوم. 80

مستندات معذوریت جاهل در علم اصول و روایات فقهی.. 80

1 – 2 – 3 – گفتار اول – حدیث رفع از ادله برائت.. 81

2 – 2 – 3 – گفتار دوم – سیری در روایات خاص… 96

3 – 3 – بخش سوم. 99

مستندات عدم معذوریت جاهل از دیدگاه علم اصول و روایات فقهی.. 99

1 – 3 – 3 – گفتار اول – قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل. 100

2 – 3 – 3 – گفتار دوم – قاعده وجوب تعلم احکام. 102

3 – 3 – 3 – گفتار سوم – روایات [ فرض آگاهی عموم ] 102

4 – 3 – 3 – گفتار چهارم – داوری میان 2 دسته از ادله و نتیجه گیری.. 103

4 – 3 – بخش چهارم. 108

موارد جهل در احکام فقهی و قوانین و معذوریت آن. 108

1 – 4 – 3 – گفتار اول – استقرای موارد معذوریت جاهل. 109

2 – 4 – 3 – گفتار دوم – جهل در عبادات.. 110

3 – 4 – 3 – گفتار سوم – جهل به خیار و فوریت آن. 115

4 – 4 – 3 – گفتار چهارم – جهل شفیع در اعمال حق شفعه. 117

5 – 4 – 3 – گفتار پنجم – جهل به حرمت ربا و انجام معامله ربوی.. 118

6 – 4 – 3 – گفتار ششم – حرمت ازدواج در عده 119

7 – 4 – 3 – گفتار هفتم – جهل در ایفاء ناروا 122

8 – 4 – 3 – گفتار هشتم – جهل در عمل به وصیت.. 122

9 – 4 – 3 – گفتار نهم – جهل در طلاق. 122

10 – 4 – 3 – گفتار دهم – جهل در ابراء. 123

11 – 4 – 3 – نتیجه گیری فصل سوم : 124

فصل چهارم. 127

آثار جهل و اشتباه در قوانین حقوقی و کیفری و بررسی مبانی آن. 127

1 – 4 – بخش اول. 128

شرح قاعده ” جهل به قانون رافع مسئولیت نیست “. 128

1 – 1 – 4 – گفتار اول – معنای قاعده 129

2 – 1 – 4 – گفتار دوم – دیدگاه های حقوق دانان و فقیهان در مورد قاعده 130

3 – 1 – 4 – گفتار سوم – اهداف قاعده 131

4 – 1 – 4 – گفتار چهارم – محل جریان قاعده 132

بخش دوم. 133

نقد قاعده ” جهل به قانون رافع مسئولیت نیست “. 133

1 – 2 – 4 – گفتار اول – اطلاق واژه جهل – قانون. 134

2 – 2 – 4 – گفتار دوم – مسئولیت حقوقی جاهل. 135

3 – 2 – 4 – گفتار سوم – نقد تمسک به قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل. 138

4 – 2 – 4 – گفتار چهارم – نقد نظر وجوب تعلم قوانین.. 140

5 – 2 – 4 – گفتار پنجم – طریق انتشار ، مهلت 15 روزه و فرض علم. 142

6 – 2 – 4 – گفتار ششم – ایرادات فقهی.. 143

7 – 2 – 4 – گفتار هفتم – فاکتورهای رفع مسئولیت از جاهل. 145

3 – 4 – بخش سوم. 150

آثار جهل و اشتباه در اعمال حقوقی در قانون مدنی ایران. 150

1 – 3 – 4 – گفتار اول – مقایسه مفاهیم بطلان – غیر نافذ – خیار فسخ.. 151

2 – 3 – 4 – گفتار دوم – قلمرو جهلی که موجب بطلان عقد می گردد. 152

3 – 3 – 4 – گفتار سوم – قلمرو جهلی که موجب غیر نافذ شدن عقد می گردد. 159

4 – 3 – 4 – گفتار چهارم – قلمرو جهلی که موجب خیار فسخ می گردد. 160

5 – 3 – 4 – گفتار پنجم – قلمرو جهلی که بی تاثیر است.. 165

4 – 4 – بخش چهارم. 169

بررسی تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در فقه با تکیه بر قاعده « درء » و قانون مجازات اسلامی جدید. 169

1 – 4 – 4 – گفتار اول – تحلیل واژگان قاعده « درء » 170

2 – 4 – 4 – گفتار دوم – حقیقت قاعده درأ ؛ بیان مطلبی جدید یا تعبیری از اصل و اصول دیگر ؟. 173

3 – 4 – 4 – گفتار سوم – مستندات قاعده « درء » 175

4 – 4 – 4 – گفتار چهارم – مجاری و قلمرو قاعده « درء » 180

5 – 4 – 4 – گفتار پنجم – آثار کیفری جهل در جرایم عمدی و غیر عمدی در قوانین کیفری.. 185

6 – 4 – 4 – گفتار ششم – بررسی مهم ترین مواد مربوط به جهل وشبهه در قانون مجازات اسلامی جدید. 187

5 – 4 – بخش پنجم. 193

بررسی تعارضات قاعده حقوقی با قواعد مهم فقهی.. 193

1 – 5 – 4 – گفتار اول – مقایسه قاعده « درء » با « جهل به قانون رافع مسئولیت نیست » و « قاعده قبح عقاب بلا بیان » 194

2 – 5 – 4 – گفتار دوم – مقایسه قبح عقاب بلا بیان و قاعده عدم رافعیت.. 197

3 – 5 – 4 – نتیجه فصل چهارم : 200

منابع عربی.. 205

منابع فارسی.. 214

منابع انگلیسی.. 218

منابع نرم افزاری.. 218

1 – 1 – مقدمه
جهل در ادیان و مذاهب مختلف مذموم است ؛ در اسلام از آن به عنوان بدترین فقر نام برده شده است و حتی در کتب مقدس و متون مسیحی آمده است شما مردم به خاطر جهل نابود شده اید. جهل نتیجه غرور ، منشأ گناه و ریشه هر شری است که زندگی فرد و ملت را مسموم می کند.

بنابراین می توان گفت : جهل و نادانی یکی از مؤلفه هایی است که مانع رشد و تکامل انسان می شود و به همین دلیل اسلام نسبت به جهل و نادانی هشدارهای زیادی داده است ، از جمله این که قرآن در آیه 199 سوره اعراف دستور داده است که از نادان دوری کنید ، در نتیجه جهل و نادانی منشأ بسیاری از گرفتاری های انسان است. در دنیای امروز هم ، جهل به عنوان یکی از عوامل یا

لیست نمادها.. سیزده
چکیده.. 1
 
فصل اول: مقدمه
1-1……………………………………………………………………………………………………….. پیشگفتار.. 2
1-2……………………………………………… توابع رفاه اجتماعی و مدیریت انرژی.. 4
1-3……………………………… مروری بر ساختارهای مدیریت انرژی الکتریکی.. 6
1-3-1………………………………………………………. ساختار مدیریت انرژی متمرکز.. 7
1-3-2……………………………………………….. ساختار مدیریت انرژی غیرمتمرکز.. 7
1-3-3………………………………………………………. ساختار مدیریت انرژی ترکیبی.. 8
1-4……………………………………………………………. اهداف و نوآوری­های پایان­نامه.. 9
1-5…………………………………………………………………. مروری بر ساختار پایان­نامه.. 11
 
فصل دوم: مدیریت انرژی خوشه­ای از بارهای پاسخگو به قیمت بر اساس بازی همکارانه
2-1……………………………………….. پیشگفتار 13
2-2………………………………………… مدلسازی 14
2-2-1………………………………….. فروض مسأله 14
2-2-2……………………………………. فرمول‌بندی 15
2-2-3……………. نقد مسأله کلاسیک مدیریت انرژی ترکیبی 19
2-2-4 مدلسازی مسأله مدیریت انرژی ترکیبی بر اساس بازی همکارانه 20
2-3……………………………………… نتایج عددی 21
2-3-1…………………… ترکیب اول: خوشه‌ای از دو بار 23
2-3-2…………………… ترکیب دوم: خوشه‌ای از سه بار 29
2-3-3………………….. ترکیب سوم: خوشه‌ای از هفت بار 34
2-4……………………………… جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 39
 
فصل سوم: مدلسازی مسأله انتخاب نقطه تعادل به کمک بهینه‌سازی دوسطحی
3-1……………………………………………………………………………………………………….. پیشگفتار.. 41
3-2 مدلسازی انتخاب نقطه تعادل در مسأله مدیریت انرژی ترکیبی به‌صورت یک مسأله بهینه‌سازی.. 42
 
 
3-3………………………………… تبدیل مسأله انتخاب نقطه تعادل به MPCC.. 44
3-4…………………………………………. استفاده از روش خطی‌سازی FM در MPCC.. 50
3-5… تبدیل مسأله انتخاب نقطه تعادل مدیریت انرژی به MPPDC.. 53
3-6………………… استفاده از روش گسترش باینری در خطی‌سازی MPPDC.. 55
3-7………………………………………………………………………….. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 59
 
فصل چهارم: معرفی معیارهای برابری تخصیص در انتخاب نقطه تعادل و نتایج عددی
4-1……………………………………… پیشگفتار 60
4-2…………………………….. توابع هدف پیشنهادی 61
4-2-1…………………… تابع هدف حداقل فاصله (MD) 61
4-2-2…………………. تابع هدف حداقل نسبت‌ها (MND) 62
4-2-3………. تابع هدف حداقل­سازی تفاضل نسبت‌ها (MDND) 62
4-3……………………………………. نتایج عددی 63
4-4………………………………… مسائل محاسباتی 65
4-4-1…………………. ترکیب اول: خوشه‌ای از دو بار 65
4-4-2…………………. ترکیب دوم: خوشه‌ای از سه بار 69
4-4-3………………… ترکیب سوم: خوشه‌ای از هفت بار 73
4-5……………………… جبران کاهش کارایی در شبکه 77
4-5-1…………………….. روش جبران نسبت‌های مساوی 78
4-5-2…………………………………. نتایج عددی 79
4-6……………………………. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 81
 
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات
5-1……………………………. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 83
5-2…………………………………….. پیشنهادات 88
 
پیوست الف: مسأله بهینه­سازی چندهدفه.. 89
پیوست ب: مسائل بهینه‌سازی چندسطحی.. 92
پیوست ج: شرایط بهینگی KKT.. 103
پیوست د: دوگان مسأله بهینه­سازی.. 105
مراجع.. 107
 
 
فهرست اشکال
 
شکل ‏1‑1 ساختار مدیریت انرژی ترکیبی……………………………………………………… 9
شکل ‏2‑1 پله‌های پیشنهادی بار i برای مصرف انرژی در ساعت t…………. 16
شکل ‏2‑2 محاسبه انرژی مصرفی بار i در فاصله ساعت t1 تا t2 با استفاده از قانون ذوزنقه‌ای………………………………………………………………………………………………………….. 17
شکل ‏2‑3 مثالی از یک شبکه محلی با شین‌های داخلی 3،2 و 5 و شین‌های متصل به شبکه اصلی 1 و 4……………………………………………………………………………………………………… 18
شکل ‏2‑4 شبکه 5 شینه پیشنهادی………………………………………………………………… 22
شکل ‏2‑5 شبکه 5 شینه با خوشه‌ای از دو بار………………………………………… 23
شکل ‏2‑6 درصد کاهش مازاد بارها و مازاد کل در سناریوهای الف-2 تا الف-4 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از دو بار……………………………………………………… 25
شکل ‏2‑7 جبهه پارتو در سناریوهای الف-2 تا الف-4 در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………………………………………………………………… 27
شکل

 

‏2‑8 مقایسه جبهه پارتو در سناریوهای الف-4 و ب-1 در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………………………………………………………….. 28
شکل ‏2‑9 مقایسه جبهه پارتو در سناریوهای الف-4 و ب-2 در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………………………………………………………….. 28
شکل ‏2‑10 مقایسه جبهه پارتو در سناریوهای الف-4 و ب-3 در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………………………………………………………….. 29
شکل ‏2‑11 شبکه 5 شینه با خوشه‌ای از سه بار………………………………………. 29
شکل ‏2‑12 درصد کاهش مازاد بارها و مازاد کل در سناریوهای الف-2 تا الف-4 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از سه بار……………………………………………………… 32
شکل ‏2‑13 جبهه پارتو در سناریو الف-4 در شبکه با خوشه‌ای از سه بار      33
شکل ‏2‑14 شبکه 5 شینه با خوشه‌ای از هفت بار…………………………………….. 34
شکل ‏2‑15 مقایسه درصد کاهش مازاد بارهای 1 تا 4 و 6 تا 7 در سناریوهای الف-4 و ب-1 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار……………………………. 37
شکل ‏2‑16 مقایسه درصد کاهش مازاد بارهای 1 تا 6 در سناریوهای الف-4 و ب-2 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از          هفت بار………………………………. 38
شکل ‏2‑17 مقایسه درصد کاهش مازاد بارهای 1 تا 6 در سناریوهای الف-4 و ب-3 نسبت به IP در شبکه با خوشه­ای از         هفت بار………………………………… 38
شکل ‏4‑1 جبهه پارتو سناریو الف-4 و نقاط تعادل روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار……………………………………………………………………………………………………….. 68
شکل الف-1: جبهه پارتو مثالی از دو بازیگر فرضی…………………………… 91
شکل ‏ب‑1 ساختار OPcOP با n مسأله بهینه‌سازی مقیدکننده…………………… 94
شکل ‏ب‑2 ساختار MPCC با n مسأله بهینه‌سازی سطح پایین……………………. 96
شکل ‏ب‑3 ساختار OPcLP با n مسأله بهینه‌سازی خطی سطح پایین…………… 99
شکل ‏ب‑4 ساختار MPPDC با n مسأله بهینه‌سازی خطی سطح پایین…….. 101
 
 
 
 
 
فهرست جداول
 
 
جدول ‏2‑1 قیمتهای ساعتی انرژی (برحسب $/MWh)…………………………………… 22
جدول ‏2‑2 اطلاعات شبکه 5 شینه………………………………………………………………….. 23
جدول ‏2‑3 مشخصات فنی بارها در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………… 24
جدول ‏2‑4 حداقل سطح بار ساعتی برای بارها در شبکه با خوشه‌ای از دو بار        24
جدول ‏2‑5 اطلاعات تابع مطلوبیت در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…….. 24
جدول ‏2‑6 مقادیر منفی مازاد بارها در شبکه با خوشه‌ای از دو بار در طول 24 ساعت (برحسب $)………………………………………………………………………………………………………… 25
جدول ‏2‑7 مقایسه درصد کاهش مازاد در سناریوهای الف-4 و ب-1 تا ب-3 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………. 26
جدول ‏2‑8 مشخصات فنی بارها در شبکه با خوشه‌ای از سه بار…………… 30
جدول ‏2‑9 حداقل سطح بار ساعتی برای بارها در شبکه با خوشه‌ای از سه بار        30
جدول ‏2‑10 اطلاعات تابع مطلوبیت در شبکه با خوشه‌ای از سه بار….. 31
جدول ‏2‑11 مقادیر منفی مازاد بارها در شبکه با خوشه‌ای از سه بار در طول 24 ساعت (برحسب $)……………………………………………………………………………………………… 31
جدول ‏2‑12 مقایسه درصد کاهش مازاد در سناریوهای الف-4 و ب-1 تا ب-3 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از سه بار…………………………………………………………………. 33
جدول ‏2‑13 مشخصات فنی بارها در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار………. 34
جدول ‏2‑14 حداقل سطح بار ساعتی برای بارها در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار   35
جدول ‏2‑15 اطلاعات تابع مطلوبیت در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار… 35
جدول ‏2‑16 مقادیر منفی مازاد بارها در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار در طول 24 ساعت (برحسب $)……………………………………………………………………………………………… 36
جدول ‏2‑17 درصد کاهش مازاد در سناریوهای الف-2 تا الف-4 نسبت به IP در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار………………………………………………………………………………………. 36
جدول ‏2‑18 اطلاعات جبهه پارتو در نقاط ضریب وزنی واحد برای هر بار در سناریو الف-4 در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار………………………………………………….. 39
جدول ‏4‑1 مقادیر منفی مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار در طول 24 ساعت       (برحسب $)………………………… 66
جدول ‏4‑2 مقادیر ضرایب وزنی بارهای شبکه در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار……………………………………………………………………………………………………………… 66
جدول ‏4‑3 مقادیر SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP و مقادیر معیارهای SSP و MSSP در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………. 66
جدول ‏4‑4 مقایسه SRP بار 1 نسبت به IP در سناریوهای الف-4 و ب-1 در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………………………. 69
جدول ‏4‑5 مقادیر منفی مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از سه بار در طول 24 ساعت     (برحسب $)……………………….. 70
جدول ‏4‑6 مقادیر ضرایب وزنی بارهای شبکه در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از سه بار……………………………………………………………………………………………………………… 70
جدول ‏4‑7 مقادیر SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP و مقادیر معیارهای SSP و MSSP در شبکه با خوشه‌ای از سه بار…………………………………………………………………. 70
جدول ‏4‑8 مقایسه SRP بار 2 و 3 در سناریوهای الف-4 و ب-1 در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از سه بار……………………………………………………………………….. 72
 
 
جدول ‏4‑9 مقادیر منفی مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار در طول 24 ساعت (برحسب $)………………………………….. 73
جدول ‏4‑10 مقادیر ضرایب وزنی بارهای شبکه در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار……………………………………………………………………………………………………… 73
جدول ‏4‑11 مقادیر SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP و مقادیر معیارهای SSP و MSSP در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار……………………………………………………………….. 74
جدول ‏4‑12 مقادیر SSP، MSSP و کارایی، پس از حذف بار 1 از ترکیب خوشه‌ای از هفت بار…………………………………………………………………………………………………………………….. 75
جدول ‏4‑13 مقایسه SRP بار 1 تا 4 و 6 تا 7 در سناریوهای الف-4 و ب-1 نسبت به IP در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار………………………… 76
جدول ‏4‑14 مقادیر جبرانسازی شده مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار (برحسب $)…………………………………………………… 79
جدول ‏4‑15 مقادیر جبران‌سازی شده SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از دو بار…………………………………………………….. 79
جدول ‏4‑16 مقادیر جبران‌سازی شده مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از سه بار (برحسب $)…………………………………………………… 80
جدول ‏4‑17 مقادیر جبران‌سازی شده SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از سه بار…………………………………………………….. 80
جدول ‏4‑18 مقادیر جبران‌سازی شده مازاد بارها و مازاد کل در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار (برحسب $)………………………………………………… 80
جدول ‏4‑19 مقادیر جبران‌سازی شده SRP بارها و مازاد کل نسبت به IP در روش‌های مختلف در شبکه با خوشه‌ای از هفت بار………………………………………………….. 81
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
لیست نمادها
 
اندیس­ها:

 
اندیس نمایش باس
 
اندیس نمایش بار
 
اندیس نمایش پله انرژی
 
اندیس نمایش خط
 
اندیس نمایش ساعت
پارامترها:

 
مطلوبیت بار I در پله J و در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
حداقل و حداکثر توان مورد تقاضای بار I در ساعت T برحسب مگاوات
 
تفاضل حداقل انرژی مورد نیاز بار I در طول دوره تصمیم‌گیری از حداکثر مقدار آن برحسب مگاوات ساعت
 
حداقل انرژی مورد نیاز بار I در طول دوره تصمیم‌گیری برحسب مگاوات ساعت
 
عنصر سطر B و ستون I از ماتریس تلاقی بارها و باس‌های شبکه (برابر 1 است اگر بار I به باس B متصل باشد و در غیر این صورت برابر با صفر است)
 
عنصر سطر B و ستون L از ماتریس تلاقی خطوط و باس‌های شبکه (برابر 1 است اگر خط L از باس B خارج شود، برابر 1- است اگر خط L به باس B وارد شود و در غیر این دو صورت برابر با صفر است)
 
حداکثر توان قابل تحویل از باس B متصل به شبکه اصلی برحسب مگاوات
 
حداکثر توان قابل عبور از خط L برحسب مگاوات
 
قیمت انرژی الکتریکی در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
شیب تغییرات کاهشی و افزایشی بار I برحسب مگاوات بر ساعت
 
حداقل مقدار منفی مجموع شیب تغییرات بار I و حداکثر مقدار شیب تغییرات کاهشی برحسب مگاوات بر ساعت
 
حداقل مقدار تفاضل شیب تغییرات بار I از حداکثر مقدار شیب تغییرات افزایشی برحسب مگاوات بر ساعت
 
راکتانس خط L برحسب اهم
 
حداکثر انرژی درخواستی ممکن بار I در پله J در ساعت T برحسب مگاوات
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر زاویه ولتاژ باس B در ساعت T برحسب دلار بر رادیان
 

 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/حداکثر انرژی مصرفی بار I در پله J و درساعت T برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل انرژی مورد نیاز برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/حداکثر توان مورد تقاضای بار I در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر توان قابل تحویل از باس B متصل به شبکه اصلی در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر توان عبوری از خط L در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
حداکثر مقدار ضریب لاگرانژ قید حداقل/حداکثر نرخ تغییرات مجاز افزایشی و کاهشی بار I در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
متغیرها:

 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر زاویه ولتاژ باس B در ساعت T
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر انرژی مصرفی بار I در پله J و در   ساعت T
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل انرژی مورد نیاز
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر توان مورد تقاضای بار I در ساعت T
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر توان قابل تحویل از باس B متصل به شبکه اصلی در ساعت T
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر توان عبوری از خط L در ساعت T
 
متغیر باینری کمکی برای خطی‌سازی قید حداقل/حداکثر نرخ تغییرات مجاز افزایشی و کاهشی بار I در ساعت T
 
توان بار I در ابتدای ساعت T برحسب مگاوات
 
انرژی بار I در ساعت T برحسب مگاوات ساعت
 
تابع هدف بهینه‌سازی بار I
 
تابع مطلوبیت بار I در ساعت T برحسب دلار
 
توان تحویلی به شبکه محلی در ابتدای ساعت T در باس B متصل به شبکه اصلی برحسب مگاوات
 
توان عبوری از خط L در ابتدای ساعت T برحسب مگاوات
 
ضریب وزنی تابع هدف بهینه‌سازی بار I
 
انرژی بار I در پله J و در ساعت T برحسب مگاوات ساعت
 
زاویه ولتاژ باس B درابتدای ساعت T برحسب رادیان
 

 
ضریب لاگرانژ قید زاویه باس مرجع B در ساعت T برحسب دلار بر رادیان
 
 
ضریب لاگرانژ قید تعادل توان در باس تولید B در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
ضریب لاگرانژ قید توان عبوری از خط L در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
 
ضریب لاگرانژ قید تعادل توان در باس غیر تولید B در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
ضریب لاگرانژ قید مجموع انرژی مصرفی بار I در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
ضریب لاگرانژ قید محاسبه انرژی مصرفی با استفاده از قانون ذوزنقه­ای برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
ضریب لاگرانژ قید تابع مطلوبیت بار I در ساعت T بدون واحد
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر زاویه ولتاژ باس B در ساعت T برحسب دلار بر رادیان
 
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/حداکثر انرژی مصرفی بار I در پله J و درساعت T برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل انرژی مورد نیاز برحسب دلار بر مگاوات ساعت
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر توان مورد تقاضای بار I در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر توان قابل تحویل از باس B متصل به شبکه اصلی در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/ حداکثر توان عبوری از خط L در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
 
 
ضریب لاگرانژ قید حداقل/حداکثر نرخ تغییرات مجاز افزایشی و کاهشی بار I در ساعت T برحسب دلار بر مگاوات
مجموعه‌ها:

 
مجموعه باس‌های شبکه محلی
 
مجموعه خطوط شبکه محلی
 
مجموعه باس‌های متصل به شبکه اصلی
 
مخفف­ها:

Cluster Of Interconnected Price-Responsive Demands
CIPRD
Compensated MDND
C-MDND
Compensated MND
C-MND
Fortuny-Amat & McCarl
FM
Get Compensation
GC
Karush-Kuhn-Tucker
KKT
Minimum Distance
MD
Minimum Difference Normalized Distance
MDND
 

Minimum Normalized Distance
MND
Mathematical Program With Complementarity Constraints
MPCC
Mathematical Program With Primal And Dual Constraints
MPPDC
Mutual Summation Of Surplus Percentages
MSSP
Non-Linear Programming
NLP
Optimization Problems Constrained By Linear Problems
OPcLP
Optimization Problems Constrained By Other Optimization Problems
OPcOP
Pay Fines
PF
Surplus Reduction Percentage
SRP
Summation Of Surplus Percentages
SSP
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
چکیده
ازجمله اصول اساسی در هر سیستم مدیریت انرژی، برقراری کارایی و برابری در تخصیص منابع است. در روش کلاسیک تخصیص منابع، با حداکثر‌کردن مجموع مازاد مشترکین به برقراری حداکثر کارایی ممکن پرداخته می‌شود. این روش از منظر برابری دارای ابهام می‌باشد. در این پایان‌نامه، هدف ارائه رویکردی است که بتوان از طریق آن به تخصیصی از منابع دست یافت که ضمن حصول حداکثر کارایی ممکن، به برقراری برابری نیز منجر شود. بر این اساس، تخصیص انرژی مصرفی برای خوشه‌ای از بارهای پاسخگو به قیمت (گروهی از بارهای مصرفی که در یک ناحیه جغرافیایی به کمک یک شبکه الکتریکی محلی به یکدیگر و به شبکه اصلی متصل شده‌اند) در یک سیستم مدیریت انرژی متمرکز تحت بررسی قرار می‌گیرد. در کنار هم قرار گرفتن اعضای یک خوشه و مدیریت انرژی متمرکز آن‌ها زمانی مطلوب خواهد بود که منفعت حاصله از کنار هم بودن برای اعضای خوشه، بیش از عملکرد مستقل آن‌ها از یکدیگر باشد. بنابراین مسأله مدیریت انرژی خوشه، ذاتاً یک بازی همکارانه است. بنابراین در این پایان­نامه، مسأله مدیریت خوشه به‌صورت یک بازی همکارانه مدل می­شود. نقاط تعادل بازی همکارانه از طریق یک مسأله بهینه‌سازی چندهدفه مقید به قیود بارها و قیود شبکه الکتریکی محلی به دست می­آید. پاسخ حاصل از حل این مسأله بهینه‌سازی جبهه پارتویی خواهد بود که هر نقطه از این جبهه نمایش‌دهنده یک نقطه تعادل از بازی همکارانه است. در ادامه، با تعریف سه معیار حداقل فاصله (MD)، حداقل مجموع نسبت‌ها (MND) و حداقل مجموع تفاضل نسبت‌ها (MDND)، به انتخاب نقطه تعادل با هدف دستیابی به تخصیص برابر پرداخته می‌شود. برای این منظور، مسأله به‌صورت یک مسأله بهینه­سازی دوسطحی مدل می­شود که در سطح اول مسأله بهینه­سازی انتخاب نقطه تعادل و در سطح دوم مسأله بهینه­سازی چندهدفه دستیابی به کل نقاط تعادل ممکن انجام می­شود. بر این اساس، تخصیص انرژی مصرفی به بارها توسط سیستم مدیریت انرژی متمرکز به‌صورت کارا و برابر ممکن خواهد بود. مدل ارائه شده بر روی یک شبکه نمونه پیاده‌سازی شده و نتایج به­دست آمده گویای مزیت‌های مدل ارائه شده برای مدیریت انرژی متمرکز خوشه‌ای از بارهای پاسخگو به قیمت می‌باشد.
کلمات کلیدی: 1- مدیریت انرژی 2- برابری در تخصیص 3- بازی همکارانه 4- بهینه­سازی چندهدفه 5- بهینه­سازی دوسطحی
 

1-     فصل اول: مقدمه
 

1-1    پیشگفتار
افزایش جمعیت و صنعتی­شدن جوامع بشری، منجر به افزایش روز افزون تقاضای انرژی در جهان شده است. رشد تقاضای انرژی در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و خانگی، اجتناب­ناپذیری تولید بیشتر را سبب شده است. تولید انرژی بیشتر منجر به افزایش هزینه‌ها (ازجمله سرمایه‌گذاری و تعمیر و نگهداری) شده است. ازآنجاکه در دهه‌های گذشته، بخش عمده انرژی مورد نیاز از منابع سوخت فسیلی تأمین شده است، پاسخ به افزایش تقاضای انرژی، منجر به بروز مشکلات زیست­محیطی شده که نگرانی‌های عمده را در کشورهای مختلف ایجاد کرده است [1]. مدیریت انرژی به‌عنوان راهبردی که از طریق مصرف صحیح انرژی می‌تواند به حل هر دو مشکل (تأمین انرژی و کاهش آلودگی‌های زیست­محیطی) کمک کند مطرح شده است [2].
اگرچه مفهوم مدیریت انرژی از سالیان دور مورد توجه نهاد‌ها و جوامع بشری بوده است، لکن در دهه اخیر و در پی افزایش توجه به تغییرات اقلیمی ‌‌و فناوری پاک، اهمیت مدیریت انرژی افزایش یافته است. تاکنون برای واژه مدیریت انرژی تعریف‌های گوناگونی ارائه شده است. بر مبنای تعریف ارائه شده در [3]، به استفاده عادلانه[1] و مؤثر[2] از انرژی به‌منظور «حداکثر­کردن سود (حداقل­کردن هزینه‌ها) و بهبود جایگاه‌ رقابتی[3]»، مدیریت انرژی گفته می‌شود. تعریف جامع دیگری نیز در [4] ارائه شده است. بر این اساس، به راهبرد «تنظیم و بهینه­سازی انرژی با استفاده از سیستم‌ها و روندها به‌منظور کاهش انرژی مورد نیاز به ازای هر واحد تولید، به‌نحوی که کل هزینه‌ این سیستم‌ها (شامل هزینه­های مستقیم تولید به‌علاوه هزینه ایجاد تغییر در سیستم­ها و روندها) ثابت مانده و یا کاهش یابد»، مدیریت انرژی اطلاق می‌شود.
مدیریت انرژی در دو بازه زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل طرح است. در بازه زمانی کوتاه‌مدت، مدیریت انرژی به بهینه‌سازی مصرف انرژی تأسیسات موجود می‌پردازد، اما در بلندمدت موضوع جایگزینی تجهیزات و سرمایه‌گذاری‌های جدید نیز می‌تواند جزء تصمیمات قابل اخذ در نظر گرفته شود [5]. تعیین زمان و کمیت مصرف انرژی برای هر یک از مصرف‌کننده‌ها به‌قسمی ‌است که هدف مدیریت انرژی (به‌طور مثال، افزایش سود) محقق شود [6]. از لوازم مدیریت انرژی، اطلاع بارها از قیمت‌های تأمین انرژی الکتریکی و تجهیز آن‌ها به ابرازهای تصمیم­گیری بهینه است. با توجه به حرکت قیمت‌گذاری انرژی الکتریکی به سمت قیمت‌های لحظه­ای، این اطلاع از قیمت‌ها باید به‌صورت لحظه‌ای امکان‌پذیر باشد. اطلاع بارها از قیمت‌های لحظه­ای با توسعه فناوری‌های زیرمجموعه شبکه هوشمند[4] ایجاد خواهد شد [7].
ازجمله چالش‌های اساسی در حوزه مدیریت انرژی، رعایت برابری[5] و کارایی[6] در تخصیص[7] انرژی مصرفی به مصرف‌کنندگان است. در واقع همان‌طور که در تعریف مدیریت انرژی بیان شد، برابری و کارایی از اصول اساسی در هر راهبرد مدیریت انرژی­ است. به‌منظور روشن­تر شدن مفهوم این دو اصل لازم است تا در ابتدا به تعریف هر یک از آن‌ها به شرح زیر بپردازیم.
کارایی: استفاده حداکثری یک جامعه از منابع موجود را کارایی ‌می‌نامند. به‌عبارت‌دیگر، اگر تخصیص منابع[8] در بین اعضای یک جامعه سود یا مازاد[9] کل جامعه را حداکثر کند، تخصیص انجام ­گرفته را کارا گویند. به‌عنوان مثال اگر کل منافع اقتصادی جامعه را یک سیب در نظر بگیریم، هدف از کارایی حداکثر­کردن اندازه ممکن این سیب است [8]!
 
برابری: توزیع عادلانه منافع حاصل از منابع جامعه در میان اعضای آن جامعه را برابری گویند [8]. به‌عبارت‌دیگر تخصیصی عادلانه و برابر است که در آن هیچ عضوی از جامعه سود یا مازاد دیگری را بر سود یا مازاد خود ترجیح ندهد [9]. بنابراین هدف از برابری تقسیم عادلانه سیب در بین اعضای جامعه است!
با توجه به اینکه اعضای یک جامعه در ازای منابع یکسان به سود یا مازاد غیریکسانی ‌می‌رسند (به­لحاظ ویژگی‌ها و مشخصات متفاوت اعضای جامعه)، تلاش برای حصول برابری، منجر به کاهش کارایی در آن جامعه خواهد شد. بنابراین رسیدن به یک تخصیص عادلانه و برابر، مستلزم پرداخت هزینه (کاهش سود یا مازاد کل جامعه) خواهد بود. با توجه به این مسأله، رسیدن توأم به هریک از دو اصل کارایی و برابری به‌صورت مطلق در یک تخصیص امکان­پذیر نبوده و برقراری مصالحه[10] بین آن‌ها ضروری است. به‌عبارت‌دیگر، تقسیم سیب به قطعات عادلانه و برابر منجر به کوچک شدن اندازه سیب خواهد شد!
در این پایان­نامه قصد داریم تا با توجه به چالش فوق، به نقد روش کلاسیک تخصیص منابع و بررسی توجه به اصل برابری در این روش بپردازیم و سپس به‌منظور اعمال اصل برابری، راه­حل‌هایی را با رعایت کارایی پیشنهاد   خواهیم کرد[11].
در ادامه این فصل، در ابتدا، به معرفی انواع توابع اصلی رفاه اجتماعی و تحلیل آن از منظر کارایی و برابری پرداخته و سپس به معرفی رویکردهای موجود در حوزه مدیریت انرژی و پژوهش‌های انجام­گرفته خواهیم پرداخت. در ادامه، اهداف و نوآوری‌های پایان­نامه ذکر شده و در انتها مروری بر فصل‌های پایان­نامه خواهیم داشت.

1-2    توابع رفاه اجتماعی و مدیریت انرژی
از منظر علم اقتصاد، هرگاه تخصیص منابع بین اعضای یک جامعه مطرح می‌شود (که مدیریت انرژی را نیز شامل می‌شود)، بحث رفاه اجتماعی نیز مطرح است. لذا، پرداختن به مبحث مدیریت انرژی بدون توجه به مبحث رفاه اجتماعی و نگاه‌های متفاوت به آن که از فلسفه متفاوت اقتصاد‌دانان به برابری و کارایی نشأت می‌گیرد، ممکن نخواهد بود. تابع رفاه اجتماعی، ضابطه یا روشی است که به‌وسیله آن ‌می‌توان ترجیحات تمام اعضای جامعه را در قالب یک ترجیح اجتماعی جمع و یا به عبارت بهتر ترکیب کرد. یعنی اگر بدانیم که تمام اعضا چگونه تخصیص‌های متفاوت را رتبه­بندی ‌می‌کنند، ‌می‌توانیم با استفاده از این تابع، این اطلاعات را برای رتبه­بندی اجتماعی تخصیص‌های متفاوت استفاده کنیم [11]. مکاتب اقتصادی مختلف از توابع متفاوتی به‌منظور تعریف تابع رفاه اجتماعی استفاده کرده­اند. این مکاتب اقتصادی به مطلوبیت‌گرایان[12] کلاسیک، تساوی‌گرایان[13] و رالزین[14] قابل تقسیم‌بندی هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته شده است [9].

مطلوبیت­گرایان کلاسیک
در این مکتب، تابع رفاه اجتماعی برابر با حاصل­جمع توابع مطلوبیت اعضای جامعه ‌می‌باشد که به‌صورت زیر نمایش داده می‌شود [9].

‏1–1
 
در رابطه ‏1–1، تابع رفاه اجتماعی است و برابر با تابع مطلوبیت عضو ام جامعه از یک تخصیص مانند می‌باشد و تعداد افراد جامعه است. شکل کلی­تر این تابع، تابع رفاه جمع­وزنی مطلوبیت‌ها است که در آن وزن‌ها اعدادی هستند که نشان ‌می‌دهند تا چه اندازه مطلوبیت هر فردی در رفاه اجتماعی کلی مهم است. این تابع به صورت زیر نمایش داده می‌شود [9].

‏1–2
 
در رابطه ‏1–2، برابر با ضریب وزنی عضو ام جامعه از یک تخصیص مانند می‌باشد. این تابع با عنوان تابع رفاه بنت‌هامیت[15] یا مطلوبیت­گرایان کلاسیک شناخته می‌شود. این رویکرد، تفاوتی بین انتقال رفاه از عضو ضعیف به قوی و برعکس قائل نیست و مادا‌می‌که مجموع مطلوبیت اعضای جامعه افزایش یابد، هر نوع توزیع درآمد/ثروتی قابل قبول ‌می‌باشد. در این دیدگاه، در صورتی که کاهش منابع تخصیص­­یافته به عضو ضعیف و تخصیص آن به عضو قوی باعث افزایش مطلوبیت عضو قوی شود، به شکلی که کاهش مطلوبیت عضو ضعیف را جبران کند، این انتقال مطلوبیت می‌تواند انجام شود؛ زیرا در این رویکرد مجموع مطلوبیت مورد اهمیت بوده و در اثر این انتقال، چنانچه افزایش مطلوبیت نزد عضو قوی به اندازه­ای باشد که کاهش آن را نزد عضو ضعیف خنثی کند، مجموع مطلوبیت جامعه افزایش می‌یابد. بنابراین این تابع رفاه اجتماعی صرفاً به دنبال افزایش کارایی در جامعه بوده و اهمیتی به برابری نمی‌دهد.

تساوی­گرایان
مطابق با این دیدگاه، مطلوبیت کل جامعه به‌صورت مساوی بین اعضای جامعه تقسیم می‌شود. در این رویکرد، بخشی از مطلوبیت حاصله توسط عضو قوی، به عضو ضعیف داده می‌شود، به‌نحوی که مطلوبیت کل اعضا با یکدیگر مساوی شود. در یک جامعه با اعضای غیریکسان (ویژگی‌ها و مشخصات مختلف)، استفاده از این تخصیص ‌می‌تواند کلیه اعضای جامعه را از افزایش در مطلوبیتشان بی‌میل کند و در اثر آن، کارایی جامعه کاهش خواهد یافت [9].

رالزین
تابع رفاه اجتماعی در این مکتب، تابع رفاه اجتماعی مینی­ماکس[16] یا رالزین است که در زیر نشان داده شده است.

‏1–3
 
این تابع رفاه، بیان­کننده آن است که رفاه اجتماعی یک تخصیص، فقط به رفاه فردِ دارای حداقلِ مطلوبیت بستگی دارد و معتقد است که مطلوبیت کل جامعه فقط در صورتی افزایش ‌می‌یابد که مطلوبیت فردِ (افرادِ) دارای حداقلِ مطلوبیت افزایش یابد [9]. تخصیص ناشی از این تابع رفاه اجتماعی ‌می‌تواند منجر به کاهش مطلوبیت اعضای قوی در جامعه شده و در نتیجه کارایی نیز کاهش یابد.
[1] Fairness
[2] Efficient
[3] Competitive position
[4] Smart grid
[5] Equity
[6] Efficiency
[7] Allocation
[8] Resource allocation
[9] Surplus
[10] Trade-off

تحقیقات بعدی که در مه 1985 انجام شد حاکی از آن که از سال 1981 به بعد قطر لایه ازن در قطب جنوب به میزان چشمگیری کاهش یافت.

گزارش اکتبر 1985 ناسا نیز کاهش لایه ازن را در قطب جنوب تایید نمود اینکه اولین بار واشنگتن پست[3] اصطلاح حفره لایه ازن[4] را برای عنوان خبری مربوط به گزارش ناسا انتخاب کردند.

آنچه مشخص است این است که امروزه استفاده از این اصطلاح حفره لایه ازن بسیار شایع است و منظور از آن کاهش بسیار جدی قطر لایه ازن است که عملا شدیدترین حالت آن در قطب جنوب اتفاق افتاد.

در سال 1990 این کاهش به 60% رسید خیلی سریع تقریبا تمامی جامعه علمی کالاهای شیمیایی کمردارد یعنی cfc ها[5] را مشمول این پدیده دانستند به غیر از cfc ها ، هالون هایی که در