شنا ,ورزشی است که افراد در هر سنی و در هر سطحی از توانایی میتوانند در آن شرکت جسته و ضمن انجام تمرینات بدنی، بسیار نیز احساس لذت کنند. هدف از این تحقیق، تحلیل طرح سباح با استفاده از مدل SWOTدر استان آذربایجانغربی میباشد. پژوهش , از نوع توصیفی-پیمایشی و از لحاظ هدف,کاربردی است و اطلاعات به صورت میدانی جمعآوری شد. جامعه آماری شامل مربیان طرح (135نفر) و کارشناسان نواحی و ادارات اموزش و پرورش استان آذربایجانغربی (32نفر) و جمعا 167 نفر بودند.که به صورت تمام شمار انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانهای ,اینترنتی خصوصاً مقالات، مصاحبه‌ها واز پرسشنامه محقق ساختهای بود, که روایی آن توسط اساتید دانشگاهی و مربیان منتخب تایید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 79/0 تعیین گردید. از میان پرسشنامههای توزیع شده 161 مورد به محقق عودت داده شد. برای تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی (فریدمن) استفاده شد.. برای تحلیل موقعیت راهبردی از تحلیل SWOTبرای بررسی عوامل داخلی(قوت ها و ضعف ها) وخارجی (تهدیدات و فرصت ها) استفاده شد. باتوجه به نمرات نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (2.40) وارزیابی عوامل خارجی (2.83) مشخص شد که جایگاه طرح سباح در استان آذربایجانغربی در منطقه WO(محافظهکارانه) قرار دارد. از این رو به جهت قرارگیری دراین ناحیه سازمان باید با بهره برداری از فرصتهای موجود در محیط خارج بکوشد نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشد.
واژه های کلیدی: طرح سباح , شنا , مدل SWOT
فهرست مطالب
فصل اول
1-1مقدمه 1
1-2تشریح موضوع وبیان مسئله 2
1-3اهمیت وضرورت تحقیق 4
1-4سوالات تحقیق 5
1-5تبیین متغیرهای تحقیق 5
1-6 اهداف تحقیق 5
1-6-1هدف کلی 5
1-6-2 اهداف جزئی 5
1-7تعریف واژه های اختصاصی تحقیق 6
1-7-1تعاریف مفهومی 6
1-7-2تعاریف عملیاتی 6
1-8چهارچوب فصول اتی 7
فصل دوم
2-1مقدمه 9
2-2برنامه ریزی 9
2-2-1انواع برنامه ریزی 10
2-3 برنامه ریزی استراتژیک 11
2-3-1تعاریف برنامه ریزی استراتژیک 11
3-3مزایای برنامه ریزی استراتژیک 13
2-4برخی از مدلهای ارائه شده برای سازمانهای ورزشی 14
2-4-1مدل اسلک 14
2-4-2مدل کمسیون ورزش استرالیا 15
2-4-3مدل اسکات چاپمن 18
2-4-4مدل اوستر 20
2-4-5مدل گود اشتاین و همکاران 20
2-4-6مدل Spp 21
2-5مفهوم مدیریت استراتژیک 21
2-6تجزیه و تحلیل عوامل محیطی 23
2-6-1مدلSWOT . 24
2-7تاریخچه آموزش شنا: 26
2-7-1- آموزش شنا در دوران قدیم: 26
2-7-2 آموزش شنا در ایران باستان: 29
2-7-3 آموزش شنا در دوران جدید: 30
2-7-4 آموزش شنا در ایران در دوران جدید : 31
2-8 شنا و تأثیر آن بر سلامت افراد: 33
2-8-1 شنا و تأثیر آن بر سلامت جسمانی افراد: 33
2-8-2 شنا و تأثیر آن بر سلامت روانی افراد: 34
2-9 برنامه آموزش رسمی شنا در مدارس برخی کشورها: 35
2-10 روش تدریس شنا: 37
2-11آموزش از طریق بازی: 39
2-7- شنا ورزشی مناسب برای کودکان : 40
2-12 استعدادیابی در شنا: 42
2-9- افراد در شنا : 45
2-13 شنا از دیدگاه دین مبین اسلام: 46
14-2معرفی استان اذربایجانغربی 47
2-15 ادبیات وپیشینه تحقیق : 47
2-15-1 مرور تحقیقات انجام شده داخل کشور: 47
2-15-2 مرور تحقیقات انجام شده خارج کشور: 50
2-15جمع بندی: 51
فصل سوم
3-1مقدمه 53
3-2روش تحقیق 53
3-3مراحل انجام پژوهش 53
3-4جامعه اماری ونمونه اماری 53
3-5قلمرومکانی وزمانی تحقیق 53
3-6روش های اماری واندازه گیری متغیرهای تحقیق 54
3-7روش های گرداوری اطلاعات وداده ها 54
3-8روش های تجزیه وتحلیل داده ها 54
3-8-1ماتریس ارزیابی عوامل داخلی 54
3-8-2ماتریس ارزیابی عوامل خارجی 55
3-8-3تجزیه تحلیلSWOT 56
3-9محدودیتهای تحقیق 58
3-9-1محدودیتهای تحت کنترل 58
3-9-2محدودیتهای خارج کنترل 58
3-10خلاصه فصل 58
فصل چهارم
4-1مقدمه 60
4-2توصیف اطلاعات جمعیت شناختی 60
4-3تحلیل اماری داده های تحقیق 62
4-3-1تحلیل ورتبه بندی بااستفاده از از ازمون فریدمن 62
4-3-2تجزیه تحلیلSWOT درراستای تدوین راهبردها 65
4-4تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی 68
4-5خلاصه فصل 70
فصل پنجم
5-1مقدمه 72
5-2نحوه شکل گیری سوالات تحقیق 72
5-3روش شناختی پژوهش 73
5-4 خلاصه نتایج حاصل ازپژوهش 73
بحث4-5 74
5-6 نتیجه گیری 77
5-7پیشنهادات 78
5-7-1پیشنهادات برگرفته از تحقیق 78
5-7-2پیشنهادات پژوهشی 79
منابع وماخذ
الف: منابع فارسی 81
ب:منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..88
ضمائم
ضمائم الف……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..93
ضمائم ب……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96
چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….99
1مقدمه
فعالیت جسمانی منظم با عمر طولانیتر، زندگی سالمتر و کاهش ابتلا به بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، دیابت ، چاقی و برخی سرطانها ارتباط دارد. (عزیزی ، 1390، صص. 61-62) علاوه بر آن ورزش باعث جلوگیری از چاقی و باعث بهبود مهارتهای اجتماعی میشود. (محمدزاده ، 1388، صص. 55-56) ورزش وسیله ای با ارزش برای حفظ سلامت جسمانی است و رابطهی نزدیکی با سلامت روانی دارد، به ویژه پیشگیری از بروز ناهنجاریهای روانی دارد.(مرتضوی ,1370) تحرک بدنی از ناراحتی و افسردگی میکاهد. اعتماد به نفس را افزایش داده و خودپنداره را تقویت میکند. به خصوص در سنین نوجوانی وکودکی ابزار سالمی برای آزاد کردن انرژیهای ذخیره شده است و این خود بسیار لذت بخش و آرامش دهنده است. شرکت در فعالیت های ورزشی موجب اجتماعی شدن ،کسب مهارت، افزایش نشاط و شادابی و ارتباط سالم با همسالان و دوست یابی کمک میکند. ( مسدد ,1388) تربیتبدنی باعث رشد و شکوفایی شایستگیهای جسمانی میشود، بطوریکه تمام بچهها بتوانند کارآمدتر و مؤثرتر حرکت کنند و با ایمنی بیشتری فعالیت کنند و در نهایت درک کنند که چه میکنند. پیامد تربیتبدنی «سواد جسمانی»[1]است که مبانی ضروری برای تکامل و موفقیت میباشد. (دربانی ، 1383، ص.9). ورزش امر یادگیری را تسهیل کرده وکندذهنی را از بین میبرد و باعث تخلیه هیجانات کودکان شده و فرد را برای اجرای بهتر عبـادات یاری میکند.(قنبری نیاکی ، 1367، صص.210-211) . مسلماً تربیتبدنی و ورزش از طریق روشهای متفاوت، به آموزش و رشد کودکان و نوجوانان کمک میکنند. از جمله فواید و نتایج تربیتبدنی و ورزش در مدارس ، رشد اجتماعـی کودکـان، رشد سبک زندگـی، رشـد عاطفـی، رشد اجتماعـی و رشد شناختـی میباشد .(بایلی ، 1386، صص. 46-49). محرومیت یا محروم شدن از فرصتها در دوره ابتدایی تأثیر مخربی را بر توانایی فرد برای زندگی مؤفقیتآمیز در طول عمر دارد. کودکان در طول سالهای اولیه زندگی به فرصتهای زیادی نیاز دارند تا هم مهارتهای حرکتی پایه را که اساس مهارتهای ورزشی به شمار میرود، فرا بگیرند و هم فهم خود را از اجرای حرکتی که در آن انتقال یادگیری قابل اهمیت هستند، بهبود دهند. (نیکرلز ، 1382، ص. 16).
یکی از ورزشهایی که کاربرد زیادی داشته , از محبوبیت فراوانی برخوردار است رشتهی شنا میباشد.که توجه به آن ضرورت و اهمیت یادگیری شنا و سفارش آن در دین مقدس اسلام و گفتار پیامبر اکرم (ص) در این زمینه ,ضرورت یادگیری آن را به وضوح بیان مینماید. ( نیکو بخت، 1380 ) به طور کلی ورزشی است که عضلات را قوی و محکم کرده ، هیجانات و اضطراب را کاهش داده بدن را نرم و انعطاف پذیر میسازد . و باعث میشود فرد انرژی بیشتری برای انجام کارهای روزانهی خود کسب کند. شنا سلامت را بهبود بخشیده و موجب تناسب اندام تمام بدن میشود. به عنوان یک ورزش با بدن بسیار ملایم برخورد میکند و آسیب ناشی از آن در حداقل هستنند. علاوه براین ورزش شنا به سبب ماهیت خود یکی از مناسبترین ورزش ها برای تمامی معلولان است که میتواند ضمن تقویت توانایی جسمانی آنان که جنبه توانبخشی و بازپروری دارد موجب نشاط و شادابی شود. (جلالی فراهانی,1391ص 98)
شواهد باستان شناسی نشان میدهد که قدمت شنا و شنا کردن به 2500سال قبل از میلاد در تمدن مصر و بعد از آن در تمدن آشور و یونان و روم باستان باز میگردد و آنچه از گذشته آموزش شنا استنباط میشود. بر اساس یافتههایی است که حروف تصویری هیروگلیف[2] مصریان به دست آمده یونانیان باستان و رومیها شنا را جزء برنامههای مهم آموزش نظامی خود قرار داده بودند. و مانند الفبا یکی از مواد درس در آموزش و پرورش بوده است . شنا در شرق به قرن اول قبل از میلاد برمیگردد. ژاپن جایی است که شواهد و مدارکی از مسابفات شنا در آن وجود دارد. در قرن هفتم به دستور رسمی حکومتی, شنا به صورت اجباری در مدارس تدریس میشد. (کریمی,1392) در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی گسترش شنا در بین مردم سرعت گرفت. استخرهای زیادی ساخته شدند و بسیاری از والدین با پی بردن به اهمیت ورزش شنا ، فرزندانشان را برای یادگیری شنا، در استخرها ثبت نام کردند. 5/65 درصد استخرهای تهران بعد از انقلاب ساخته شدهاند. (تندنویس ، 1392صص.1-8) همایشی که معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش وپرورش در پنجم تا هفتم مهر 1380 برگزار کرد ، بیانیهای در 13 بند توسط کارشناس مسئولان تربیتبدنی ادارات کل آموزش و پرورش صادر گردید و در بند آخر کارشناس مسئولان تربیتبدنی، خواستار توسعه و تقویت رشتههای ورزشی پایه «شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک» و آموزش مهارتهای پایه و بنیادی تربیتبدنی را در سنین نونهالی و نوجوانی شدند .(راسخی، 1382، ص.26). لذا معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش وپرورش به منظور توسعه قابلیت های جسمانی و اهداف تربیتی ورزش شنا وهمچنین بهبود ترییت بدنی در مدارس طرح سباح را برای پایه سوم ابتدایی به صورت اجباری تصویب و به اجرا در آورده است . با توجه به موارد ذکر شده تحقیق حاضر بر آن است تا مشکلات ،موانع و کاستی ها , فرصت ها وتهدیدات طرح سباح را دراستان آذربایجان غربی شناسایی کرده تا موانع به صورت مطالعات علمی و کارشناسی توسط مسولان ذیربط حل و تهدیدات به فرصت تبدیل شوند تا حداکثر استفاده از آن نصیب جامعه تعلیم و تربیت کشور شود.
1-2تشریح موضوع وبیان مسئله
ورزش شنا یکی از محبوب ترین ورزشها در بین اقشار مختلف مردم است که از سن نوزادی تاکهنسالی میتوان آن را انجام داد و به طورکلی ورزشی است که هیجان راکاهش داده , عظلات را قوی و مستحکم کرده و بدن را نرم و انعطاف پذیر میسازد و باعث میشود افراد انرژی بیشتری را برای انجام کارهای روزانه خود کسب کند. شنا سلامتی را بهبود بخشیده و موجب تناسب بدن میشود و آسیبهای ان درحداقل هست وکم شدن وزن بدن در آب به افراد ی که بدن آمادهای ندارندکمک میکند تا راحتترحرکت کنند.(رشیدپور,1382)
در نزد ایرانیان قدیم شنا یکی ازامور تعلیمی اطفال بودکه درمرحله سوم تحصیلی میآموختند وآموختن شنا جهت بهره مندی ازمنافع آن درحیات عادی ودر هنگام جنگ بوده است .(تندنویس ,1392,ص3)
با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان که شمال و جنوب کشور به دریا متصل است و همچنین نقشی که شنا به مثابهی ایمنی عمل کرده و آن احتمال تقابل افراد با مسیر های آبی است که میتواند به نجات جان فرد به واسطه بهره مندی از این مهارت و یا غرق شدن وی به دلیل عدم برخورداری از آن منجر شود .(کیا دلیری،1381) و نظر به اینکه رشته شنا با مجموع 108 مدال یکی از پر مدالترین رشته المپیک محسوب میشود, یکی از ورزشهای تعین کننده جایگاه هر کشور در بازی های المپیک و به تبع آن بهره مندی از مزایای آن مانند افزایش غرور ملی و وجه بین المللی(سوتیریادو,شیلبوری,2009)، رشد فرهنگ سخت کوشی و نیز مزایای اقتصادی و دیپلماتیک میباشد .(گرین وهولیهان،2005 ) با توجه به تمام مزایای فوق و نیز گسترش فزاینده رشته شنا در سطح تفریحی ، همگانی و قهرمانی ,کشورایران با 14 بار حضور در بازی های المپیک تا کنون هیچ مدالی از رشته ی مذکور کسب نکرده است. (فدراسیون شنا) عدم توفیق رشته شنا در کشور و وجود موانع و چالشهای بسیار در آن به گونهای محسوس و عینی است. و بخشی از این چالش به دلیل عدم استعدادیابی مناسب در این رشته باز میگردد. (گائینی وهمکاران ,1384)علاوه براین درکشورهای پشرفته ورزش قهرمانی به ورزش مدارس بستگی دارد . در واقع با به کارگیری روشهای آموزشی مناسب نه تنها کودکان در زمینه تربیت بدنی همه جانبه رشد میکنند بلکه استعداد ورزشی آنها شکوفا میشود. (محمدی ,1389ص 20) فرایند کشف ورزشکاران با استعداد و هدایت آنها به سوی ورزشهای ملی به منظورشرکت در برنامههای تمرینی سازمان یافته یکی ازانتظارات جامعه از معاونت تربیت بدنی وزارت آموزش وپرورش است .(حلاجی وهمکاران ,1389ص 5) ، گنجاندن طرح آموزش شنا (طرح سباح)توسط معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در مدارس کشور که در سه سال اخیر در مقطع ابتدایی صورت گرفته است. نه تنها میتواند برخی از موانع وچالشهای به وجود آمده درتوسعه شنا را رفع کند, بلکه توجه به ورزش مدارس بخصوص درمقطع ابتدایی باعث شکوفایی استعدادهای بیشمار و موجب سلامتی جسمی و روانی دانش آموازان شده و با قابلیتهای خود آشنا شده و در جهتی که احتمال موفقیت بیشتری دارند سوق داده شود.
طرح سباح حرکتی نو و بدیع در عرصه ی ورزشی و تعلیم و تربیت در مدارس بوده و به منظور توسعه قابلیتهای جسمانی و اهداف تربیتی ورزش شنا ، نقش ورزشهای همگانی مانند شنا و دومیدانی و ژیمناستیک در سلامت افراد جامعه، سفارش دین مبین اسلام(نیکو بخت، 1380) تاکید رهبر معظم انقلاب بر منویات مبنی بر سه اصل تهذیب، تحصیل، ورزش و جایگاه شنا در برنامه های رسمی نظام آموزشی دنیا و کم توجهی به آن در نظام آموزشی ایران طراحی شد و میتواند کارکرد منحصر به فرد و تاثیر بسیار مثبتی در روحیه نوجوانان کشور داشته باشد که در صورت وجود شرایط مناسب برای اجرای این طرح و ایجاد علاقه در دانش آموزان برای یادگیری مهارتها که به وسیلهی مربیان مجرب و امکانات مناسب و برنامه ریزی منظم قابل تحقق است ,که به عنوان مهارتی مفید در زندگی دانش آموزان وارد و تاثیر تربیتی خود را بر جامعه بگذارد. علاوه بر این فرصتی برای شناسایی استعدادها ، تقویت تیمهای شنای دآنش آموزی و موجب ایجاد نگرش جدید نسبت به تربیت بدنی در مدارس درتنویر افکار عمومی می شود.
بنابراین نو بودن طرح و تحقیقات کم از یک طرف و وجود چالشهای عمده در وضعیت تربیت بدنی در مدارس از طرف دیگر نیاز به شناسایی عوامل درونی اثر گذار (نقاط قوت و ضعف)در درون سازمان آموزش و پرورش و اهتمام در رفع کاستیها و تقویت نقاط قوت و همچنین شناسایی فرصتها و تهدیدات به عنوان عوامل بیرونی اثرگذار در محیط بیرونی آموزش و پرورش و تلاش در جهت استقاده از این فرصتها و همکاری با دیگر سازمانها در جهت به حداقل رساندن تهدیدات تا حد اکثر استفاده نصیب جامعه تعلیم و تربیت گردد.
لذا تحقیق حاضر در صدد هست تا طرح سباح را از دیدگاه کارشناسان و مربیان ورزشی دراستان آذربایجانغربی با استفاده از مدلSWOT تحلیل کند.
1-3اهمیت وضرورت تحقیق
اجرای طرح آموزش شنا درکلاس سوم ابتدایی , هزینه های مادی و فرصتهای ازدست رفتهای را هم برای نظام آموزشی, هم به دآنش اموزان, هم به مدارس, هم به معلمان و هم به والد ین وارد میسازد. عقلانی بودن اجرای آن منوط به تحقق اهداف آن هست . لذا نیاز هست چنین وضعیتی بررسی شود و همچنین آموزش شنا ماهیتا ازارزش بالاتری برخوردار است .و به گونهای که این رشته ازبعد تفریحی, همگانی و هم از بعد قهرمانی ازرشتههای اصلی دربرنامهریزیهای خرد وکلان بسیاری ازنظامهای ورزشی به شمارمیرود. بنابراین یکی از ضروریات تحقیق بررسی شرایط اجرای آن و وضعیت موجود میباشد تا با شناسایی نقاط قوت و ضعف تصمیماتی اساسی اتخاذ و با بازنگری دوباره به صورت بهتر به اجرا درآید, تا نتایج و فواید حاصل از اجرای طرح اموزش شنا درکوتاه مدت و بلند مدت نصیب فرد و جامعه شود.
با توجه به اینکه گاَثینی وهمکاران (1385)درتحقیقات خود نشان دادند سیستم استعدادیابی مناسبی چه ازنظرروانی و چه ازنظرجسمانی در شنای ایران وجود ندارد و تقریبا هیچ یک ازشناگران زبده کشور براساس شاخصهای استعدادیابی به این رشته هدایت نشدهاند. لذا این تحقبق با شناسایی فرصت ها این امکان را برای هیئتها و فدراسیون شنا فراهم میکند تا دانش آموزان را هم از نظر جسمانی و هم از روانی استعدادیابی کنند و فرصتی مناسب برای قهرمان پروری بوجود آورد .
به سخن دقیق تر محقق امیدواراست با شناسایی نقاط قوت وضعف وهمچنین با شناسایی فرصتها وتهدیدات محیطی و ارایه راهکارهای لازم جهت تقویت نقاط قوت و استفاده از فرصتها و به حداقل رساندن ضعفها و تبدیل تهدیدات به فرصت , پرورش نسلی شاداب و سالم را ممکن ساخته و دورنمای مطلوب از جامعه ارایه نماید.
1-4سوالات تحقیق
1-نقاط ضعف طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟
2-نقاط قوت طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟
3-فرصتهای طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟
4-تهدیدات طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟
1-5تبیین متغیرهای تحقیق
درتحلیل SWOT چهار مولفه قوت,[3]ضعف[4]، فرصت [5]و تهدید[6]مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد.
قوت: نقاط قوت موجوددرمحیط داخلی
ضعف :نقاط ضعف موجود در محیط داخلی
فرصت: فرصتهای موجود درمحیط خارجی
تهدید: تهدیدهای موجود درمحیط خارجی
1-6 اهداف تحقیق
1-6-1هدف کلی
هدف کلی: تحلیل طرح سباح از دیدگاه کارشناسان و مربیان ورزشی بااستفاده ازمدلswot دراستان آذربایجانغربی
1-6-2 اهداف جزئی
1-شناسایی نقاط ضعف طرح سباح دراستان آذربایجانغربی
2-شناسایی نقاط قوت طرح سباح دراستان آذربایجانغربی
3– شناسایی فرصتهای طرح سباح دراستان آذربایجانغربی
4- شناسایی تهدیدات طرح سباح دراستان آذربایجانغربی
1-7تعریف واژههای اختصاصی تحقیق
