2-5-1 اهداف فرعی. 7

1-6 سوالات پژوهش.. 7

1-6-1سوال اصلی پژوهش.. 7

1-6-2 سوالات فرعی پژوهش.. 8

1-7 فرضیات پژوهش.. 8

1-7-1 فرضیه اصلی. 8

1-7-2 فرضیات فرعی. 8

1-8 تعیین متغیر های پژوهش.. 8

1-8-1 متغییر مستقل. 9

1-8-2 متغییر وابسته. 9

1-9. چارچوپ نظری پژوهش.. 9

1-10 تعاریف متغیرهای پژوهش.. 10

1-10-1 تعریف مفهومی. 10

1-10-2 تعاریف عملیاتی متغیر ها 10

1-11 روش کار. 12

1-11-1 نوع روش پژوهش.. 12

1-11-2 روش گرد آوری اطلاعات.. 13

1-11-3 ابزار گردآوری اطلاعات.. 13

1-11-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 13

1-12 قلمرو تحقیق. 13

1-12-1 قلمرو موضوعی. 13

1-12-2 قلمرو مکانی. 13

1-12-3 قلمرو زمانی. 13

فصل دوم: ادبیات پژوهش

2-1. بخش اول: فرهنگ، سازمان، فرهنگ سازمانی، بهره وری نیروی انسانی. 16

2-1-1 فرهنگ… 16

2-1-1-1مقدمه. 16

2-1-1-2بیشینه فرهنگ… 17

2-1-1-3 مفهوم و تعاریف فرهنگ… 18

2-1-1-4 ویــــژگیهای فـــــــرهنگ… 23

2-1-2  سازمان. 25

2-1-2-1مقدمه. 25

2-1-2-2 فرآیند شکل‌گیرى سازمان‌ها و تئوری های آن. 26

2-1-2-3 مفهوم و تعاریف سازمان. 27

2-1-2-4 ضرورت شناخت فرهنگ برای سازمان ها 29

2-1-3 فرهنگ سازمانی. 31

2-1-3-1 مقدمه. 31

2-1-3-2 پیشینه فرهنگ سازمانی. 32

2-1-3-3 مفهوم وتعاریف فرهنگ سازمانی. 33

2-1- 3-4 شکل ‌گیری و ادامه حیات فرهنگ سازمانی. 37

2-1-3-5 انواع(تقسیم بندی) فرهنگ سازمانی از دیدگاه نظریه پردازان. 40

2-1-3-5-1 تقسیم‌بندی دیویس.. 40

2-1-3-5-2 تقسیم بندی رابرت کوئین و مایکل مک گراث.. 41

2-1-3-5-3 تقسیم بندی هاروی و براون. 42

2-1-3-5-4  تقسیم بندی کاتز دوریس و میلر. 43

2-1-3-6 الگوها و مدل های شناخت فرهنگ سازمانی (تئوریهای فرهنگ سازمانی) 45

2-1-3-6-1  الگوی پیترز و واترمن. 45

2-1-3-6-2  الگوی هافستد 47

2-1-3-6-3  الگوی اوچی. 49

2-1-3-6-4 الگوی رابینز. 50

2-1-3-6-5  مدل ادگارد شاین. 51

 

2-1-3-6-6  مدل چارلز هندی.. 54

2-1-3-6-7 مدل دنیسون. 56

2-1-3-7 گونه شناسی فرهنگ سازمانی. 59

2-1-4 بهره وری نیروی انسانی. 66

2-1-4-1 مقدمه. 66

2-1-4-2 بییشینه بهره وری.. 67

2-1-4-3 مفاهیم و تعریف بهره وری.. 69

2-1-4-4 بهره وری نیروی انسانی. 73

2-1-4-4-1 عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی انسانی. 74

2-1-4-5 مدل بهبود و ارتقا بهره وری نیروی انسانی. 76

2-1-4-5-1 مدل اچیو. 76

2-2 بخش دوم: شهرداری (کاشان) و وظایف و مسولیت های آن. 80

2-2-1 شهــــرداری.. 80

2-2-1-1مقدمه: 80

2-2-1-2  بیشینه ایجاد شهرداری ها در ایران. 80

2-2-1-3 مفهوم و تعاریف شهرداری.. 82

2-2-1-4 تاریخچه شهرداری کاشان. 84

2-2-1-5 سازمانهای وابسته به شهرداری کاشان. 86

2-2-1-6 نمودار و ساختار تشکیلاتی شهرداری کاشان. 87

2-2-2 اهداف و وظائف شهرداری ها 88

3-2 بخش سوم:مروری بر پژوهش های انجام شده 89

3-2-1 مقدمه. 89

3-2-2 بررسی پژوهش های خارجی. 89

3-2-2 بررسی پژوهش های داخلی. 91

3-2-4 جمع بندی پیشینه پژوهش.. 94

4-2 بخش چهارم :مبنای تئوریک پژوهش.. 95

4-2-1 مدل های نظری به کار رفته در پژوهش.. 95

4-2-2 مدل مفهومی پژوهش.. 95

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3 مقدمه. 98

3-2 روش پژوهش.. 98

3-3 معرفی جامعه و نمونه آماری.. 99

3-3-1 جامعه آماری.. 99

3-3-2 نمونه آماری و حجم آن. 99

3-3-3 روش نمونه گیری.. 100

3-4. روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 101

3-4-1 روش جمع آوری داده های پژوهش.. 101

3 3-4-2 ابزار گرد آوری اطلاعات.. 102

3-4-3روش اجرا و نمره گذاری متغیرها 102

3-5 روایی (اعتبار) و پایایی (اعتماد) ابزار سنجش.. 103

3-5-1 تعیین روایی ابزار سنجش.. 103

3-5-2- تعیین پایایی ابزار سنجش.. 104

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 105

3-6-1 فنون تحلیل توصیفی. 105

3-6-2 فنون تحلیل استنباطی. 105

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل های آماری داده ها

4-1 مقدمه. 108

4-2 تحلیل توصیفی متغیر های تحقیق. 108

4-2-1 ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان. 109

4-2-2 ویژگی های توصیفی متغیرمستقل. 112

4-2-3 ویژگی های توصیفی متغیروابسته. 113

4-2-4 رابطه بین فرهنگ سازمانی با متغیر های جمعیت شناختی. 114

4-2-5 رابطه بین بهره وری نیروی انسانی با متغیر های جمعیت شناختی. 118

4-3 بررسی فرضیات تحقیق. 121

4-3-1 بررسی نرمال یا غیرنرمال بودن متغیرها 121

4-3-2 آزمون فرضیات فرعی پژوهش.. 122

4-3-3 آزمون فرضیات اصلی پژوهش.. 126

4-3-4 نتایج آزمون رگرسیون چند گانه. 127

4-3-4-1 آزمون رگرسیون چند گانه. 127

4-3-4-2 بررسی فرضیات درستی مدل رگرسیونی: 129

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد ها

5-1 مقدمه. 133

5-2 مروری بر فصل های پنجگانه پژوهش.. 133

5-3 یافته های پژوهش.. 134

5-3-1 یافته های توصیفی پژوهش.. 134

5-3-2 یافته های استنباطی پژوهش.. 136

5-3-2-1 نتایج فرضیه های پژوهش.. 136

5-3-2-1-1  فرضیه اهم 136

5-3-2-1-2  فرضیه های فرعی. 136

5-3-2-1-3  جمع بندی یافته های و فرضیه های پژوهش.. 139

5-3-2-2 سایر یافته های پژوهش.. 140

5-4 محدودیت های تحقیق. 141

5-4-1 محدودیت های خارج از کنترول پژوهشگر. 141

5-4-2 محدودیت های در کنترول پژوهشگر. 141

5-5 پیشنهاد های پژوهش.. 141

5-5-1 پیشنهادهای منتج شده از فرضیه های پژوهش.. 142

5-5-2 پیشنهادهای کاربردی.. 142

5-5-3 پیشنهادهای برای تحقیق های آتی. 144

پرسشنامه ها. 147

منابع فارسی. 151

منابع لاتین. 160

 چکیده

پژوهش پیش رو، ذیل مفاهیم رفتار سازمانی و با هدف ارتباط بین فرهنگ سازمانی و بهره وری نیروی انسانی در شهرداری شهرستان کاشان طرح و اجرا شده است. به این منظور کلیه کارکنان مناطق دوگانه شهرداری کاشان به عنوان جامعه آماری لحاظ و مورد بررسی قرار گرفته اند.

این مطالعه از دید روش، از نوع پژوهش های توصیفی ازنوع همبستگی، از منظر هدف کاربردی، به لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات پیمایشی است. بر این اساس، برای سنجش مفاهیم اساسی پژوهش به ترتیب پرسشنامه فرهنگ سازمانی دانیل دنیسون(2000)شامل 24 سوال و بهره وری نیروی انسانی هرسی و گلداسمیت(1980)شامل 21 سوال به کار برده شده است. پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ برای دو متغییر اشاره شده به ترتیب برابر با (79/0) و (77/0) محاسبه گردید.

یافته های نهایی پژوهش در نرم افزارهای Spss حاکی از وجود ارتباط معنی دار، بین فرهنگ سازمانی و ابعاد آن (شامل درگیر شدن درکار، سازگاری، انطباق پذیری و رسالت) با بهره وری نیروی انسانی در کارکنان شهرداری شهرستان کاشان است.

واژگان کلیدی: فرهنگ، سازمان، فرهنگ سازمانی، بهره وری نیروی انسانی، درگیر شدن درکار، سازگاری، انطباق پذیری، رسالت، شهرداری.

1-1مقدمه
پیچیدگی های فزاینده محیطی، اهمیت و نقش مدیریت را در پیروزی و شکست سازمان ها انکار ناپذیر ساخته است. یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر در دانش مدیریت مورد توجه قرار گرفته، مقوله فرهنگ سازمانی است. توجه به فرهنگ[1] به عنوان نقطه شروع تغییر، برای استوار ساختن توسعه بر هویت و ارزشهای اخلاقی و معنوی ملت ها است. (سید عامری،1387)

فرهنگ در یک سازمان، به مثابه شخصیت در یک انسان است مفروضاتی بنیانی، اعتقادات، باورها، هنجارها و ارزش ها به عنوان مبانی فرهنگی یک سازمان می باشد و شالوده وجودی آن را تشکیل داده و نقطه تمیز خوب و بد را مشخص می کند. فرهنگ هر سازمانی به عنوان عامل اساسی در شکل بخشیدن بدان مطرح شده و تأثیر بسزایی بر ساختار و طرح سازمان، محیط داخلی و خارجی سازمان، تکنولوژی و نیروی انسانی و از همه مهمتر بر بهره وری نیروی انسانی و استراتژی سازمان دارد. فرهنگ، بایدها و نبایدها را مشخص می کند و قالب رفتاری سازمان را شکل می دهد. (نصیری پور و همکاران،1388)

با وجود یک فرهنگ قوی و منسجم، افراد ضمن کسب آگاهی بیشتر پیرامون اهداف و استراتژی های سازمان نسبت به ارزش ها و هنجارهای سازمان خود احساس مسئولیت و تعهد می کنند و از کار خویش احساس رضایت می کنند، که این در کنار مدیریت قوی موجب بهبود روحیه، انگیزش عملکرد سازمانی و بهره وری کارکنان می گردد. (همان منبع)

امروزه اهمیت بهره وری[2] با توجه به گسترش سطح رقابت، پیچیدگی های فناوری، تنوع سلیقه ها، کمبود منابع و سرعت تبادل اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. در ضمن بهره وری و بهبود عملکرد نیز از ارزشمندترین جایگاه در نزد مدیران برخودار است و همه در جست و جوی کارایی بیشتر و اثربخشی فزون ترند و تلاشهای آنان در همین راستا شکل می گیرد تا ثبات سازمان را در دنیای پر رقابت امروز تضمین کنند. (کاشانی،1390) لذا فرهنگ غنی سازمان می تواند همانند یک نیروی غنی و انرژی زا، سازمان را در کنار نیروی انسانی کارا هدایت نموده، احساس و ادراک یکسان به اهداف سازمان داده و انگیزه ای قوی در افراد، بوجود آورد و اخلاقیات و معنویات را در محیط، نظام مند گرداند، به طوری که تعدادی از پژوهشگران معتقدند فرهنگی که برای مقام و شان افراد ارزش قائل است موجب تقویت روحیه و عملکرد شغل می شود.

1-2 بیان مسئله پژوهش

موفقیت های چشمگیر دهه اخیر سازمان هایی با حداقل امکانات از یک سو و شکست سازمان هایی با بهترین توانایی های مادی از سوی دیگر، بیانگر نقش قابل توجه عوامل غیرمادی و معنوی و بالندگی سازمان ها می باشد. (مشبکی،1389) که در این میان فرهنگ سازمانی[3] به عنوان عامل مؤثر در عملکرد سازمان تلقی می گردد.

فرهنگ سازمانی موضوعی است که در دانش مدیریت و در قلمرو رفتار سازمانی سهم بسزایی دارد. فرهنگ از دیرباز برای شرح کیفیت زندگی جامعه انسانی به کار برده می شود. ولی درباره فرهنگ سازمانی آنچه مربوط به کار و رفتار مردمان در سازمان است کمتر سخن گفته شده است. (زرنگار، 1385)

از ترکیب دو واژه فرهنگ و سازمان، اندیشه ای تازه پدید آمده است که هیچ یک از آن دو واژه این اندیشه را در بر ندارد. سازمان یک استعاره برای نظم و تربیت است در حالیکه عناصر فرهنگ نه منظم هستند و نه با نظم. فرهنگ کمک می کند تا درباره چیزی جدای از مسائل فنی در سازمان سخن گفته شود و باعث می شود نوعی از روان همراه با نوعی رمز و راز پدید آید. لذا به دلیل است که گفته می شود فرهنگ در یک سازمان همانند شخصیت[4] در یک انسان است. ( همان منبع)

فرهنگ سازمانی مجموعه ای از اعتقادها، باورها و ارزش های مشترک است که بر رفتار و اندیشه اعضای سازمان اثر می گذارد و می توان آن را نقطه شروعی برای حرکت و پویایی و یا مانعی در راه پیشرفت به شمار آورد. (1982،Peter & Waterman) به طوری که اکثر کارشناسان رفتار سازمانی اتفاق نظر دارند که فرهنگ سازمانی یک دست ناپیدا است که افراد را در جهت نوعی رفتار نامرئی هدایت می کند. لذا فرهنگ سازمانی از اساسی ترین زمینه های تغییر و تحول در سازمان به شمار می رود و پذیرش آن از سوی کارکنان ضامن پویایی و بهروری آنان و بقا سازمان می باشد. پس شناخت و درک چیزی که فرهنگ سازمان را می سازد، شیوه ایجاد و دوام آن به ما کمک می کند تا بهتر بتوانیم رفتار افراد در سازمان را توجیه کنیم.

در عصر حاضر بهره وری را یک روش، یک مفهوم و یک نگرشی در باره کار و زندگی می نامند و به عنوان شاخص تعیین کننده در درآمد سرانه هر کشور است و همواره سعی دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است بهبود بخشد به عبارتی بهره وری مبتنی بر این عقیده است که انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از دیروز به انجام برساند. در واقع به آن به شکل یک فرهنگ و یک جهان بینی می نگرند. (کارگر و فرج پور،1388)

 بهره وری در همه شئونات، کار و زندگی فردی، اجتماعی می تواند دخیل باشد و به عنوان یک شاخص تعیین کننده به آن نگریسته می شود تا آنجایی آنگوس مادیسون[5] مورخ نامدار در کتاب مراحل رشد سرمایه داری می نویسد ظهور و سقوط ملت ها را می توان در سرتاسر تاریخ جهان با مشخص ساختن سطح بهره وری آنان تعیین یا پیش بینی کرد. لذا بهره وری، ارزشمندترین جایگاه را نزد مدیران دارد و یکی از مهمترین اهداف در هر سازمان ارتقاء سطح بهره وری آن است و انسان در ایجاد بهره وری نقشی محوری دارد. لذا رسالت مدیریت و هدف اصلی مدیران هر سازمان استفاده موثر و بهینه از منابع و امکانات گوناگون چون نیروی کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات است. در این رسالت استفاده بهینه از نیروی انسانی(بهره وری نیروی انسانی)از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که انسان بر خلاف سایر منابع سازمانی دارای عقل و اختیار است و مدیر نمی تواند بسادگی از آن استفاده نماید و مهمتر اینکه نیروی انسانی نه تنها یک منبع سازمانی است بلکه تنها عامل بکار گیری سایر عوامل می باشد. (فرهنگی،1379)

آنچه دارای اهمیت است، تغییر نگرشها در عرصه ی رقابت سازمانی و تلاش در راستای کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری سازمانی است، بهبود بهره وری مبتنی بر بالا بردن توان آفرینش و قدرت خلق و میزان استعداد، تطبیق و تلفیق جامعه در سازمان ها با تحولات اقتصادی، علمی و فنی جهان است. بنابراین فلسفه ی بهبود بهره وری در سازمان ها موجب می شود نیروی انسانی بتواند بهتر فکر کند، بیندیشد، بیافریند، نوآوری کند و نگرشی سیستماتیک پیدا کند. (طاهری،1390)

فرهنگ سازمانی در زمره مهمترین عامل های وحدت بخش و انسجام آفرین در عرصه فعالیتهای سازمانی به شمار می رود. بنابراین وجود فرهنگ سازمانی ضعیف، جو بسته و ناسالم به آشفتگی و فشار روانی منجر می شود که نشانه های آن احساس درماندگی، انزوا، ناامیدی، سرخوردگی و بدبینی نسبت به خود و دیگران است و آثار آن به صورت کاهش بهره وری و نارضایتی شغلی ظاهر خواهد داشت بخصوص در سازمانی نظیر شهرداری ها به دلیل جایگاه ویژه ای که در میان مردم شهر دارند، این موضوع می تواند از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار باشد. لذا در این راستا در این پژوهش سعی شده تا با توجه به تعاریف و ابعاد فرهنگ سازمانی از دیدگاه مدل دنیسون[6] و بهروه وری نیروی انسانی از طریق مدل هرسی وگلد اسمیت[7] به این سوال که آیا بین فرهنگ سازمانی با بهره وری نیروی انسانی در شهرداری شهرستان کاشان رابطه معنا داری وجود دارد یا خیرپاسخ داده شود.

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

 با عنایت به نام گذاری امسال(سال 1393)به نام”اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی” توسط رهبر معظم انقلاب و تاکید معظم له بر اینک فرهنگ از اقتصاد نیز مهم تر است و با عنایت به سخنان پیشین ایشان در خصوص مسئله وجدان کاری و یافتن راهکارهایی جهت ایجاد و ارتقائ آن در سطح جامعه و با در نظر گرفتن ارتباط تنگاتنگی که بین این مهم با فرهنگ، خصوصا فرهنگ سازمانی(به عنوان جایگاهی برای رشد و تعالی آن)وجود دارد، بر آن شدیم تا موضوع پایان نامه خود را در مورد فرهنگ سازمانی و رابطه ی آن با بهره وری نیروی انسانی در شهرداری کاشان قرار دهیم تا این ارگان بتواند به وسیله ارزشها ی مطلوب فرهنگی خود از منابع موجودش اعم از نیروی انسانی و منابع مادی خویش در جهت افزایش کارایی و اثر بخشی که دو رکن اساسی بهره روی می باشد نهایت استفاده را ببرند.

نسبت به گروه پیش­آزمون کاهش معنی­داری داشت (001/0p=). همچنین این تمرینات باعث کاهش معنی­دارIL-6  (009/0p=) و  TNF-α(022/0p=) در بین گروه­ها گردید. علاوه بر این، در این مطالعه ارتباط معنی­داری در بین این آدیپوکین­ها مشاهده نشد.

بحث و نتیجه گیری: کاهش سطوح TNF-α و IL-6  با شدت و مدت فعالیت در ارتباط است. همچنین، احتمالا عواملی به جز کاهش وزن، در کاهش ویسفاتین پلاسما موثر هستند.

 

واژگان کلیدی: تمرین تناوبی شدید، ویسفاتین، اینترلوکین 6 (IL-6)، فاکتور نکروز دهنده آلفا (TNF-α)

 

 

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1- بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-3- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-3-1- هدف كلی………………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-3-2- اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………………………. 9

1-4 سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-5 تعاریف نظری متغیرها………………………………………………………………………………………………………………. 10

1-6 تعاریف عملیاتی متغیرها…………………………………………………………………………………………………………….. 11

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-2 مبانی نظری……………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-2-1 سایتوكاین‌ها………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-2-2 فاکتور نکروز دهنده تومور (TNF)………………………………………………………………………………….. 18

2-2-3  اینترلوكین-6( IL-6) ……………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-4 پروتئین واکنشگر –C  (CRP)…………………………………………………………………………………………. 19

2-2-5 شدت   تمرین………………………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 24

2-3-1 تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………………………………………… 24

2-3-2 تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-4 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………… 29

 

فصل سوم:

3-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

3-2 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

3-3 متغیرها……………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

3-3-1 متغیر مستقل……………………………………………………………………………………………………………………… 31

3-3-2 متغیرهای وابسته………………………………………………………………………………………………………………. 32

3-3-3 متغیرهای مداخله گر و نحوهی كنترل آنها…………………………………………………………………………… 32

3-4 جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………. 33

3-5 ابزار اندازهگیری………………………………………………………………………………………………………………………. 33

3-6 روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………………. 33

3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………………………………. 34

3-8- ملاحظات اخلاقی………………………………………………………………………………………………………………………. 35

 

فصل چهارم:

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37

4-2- یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………….. 37

4-3- یافته های مرتبط با سوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………… 39

4-3-1- آزمون سوال اول……………………………………………………………………………………………………………… 39

4-3-2- آزمون سوال دوم……………………………………………………………………………………………………………… 40

4-3-3- آزمون سوال سوم…………………………………………………………………………………………………………….. 41

4-3-4- آزمون سوال چهارم………………………………………………………………………………………………………….. 43

4-3-5- آزمون سوال پنجم…………………………………………………………………………………………………………….. 43

4-3-6- آزمون سوال ششم…………………………………………………………………………………………………………….. 44

 

فصل پنجم:

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

5-2- خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………… 46

5 – 3 – بحث و بررسی………………………………………………………………………………………………………………………. 48

5-3-1- یافته‌های اصلی………………………………………………………………………………………………………………… 48

5-4- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………. 54

5-5-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

5-5-1 پیشنهادهای برخاسته از پژوهش………………………………………………………………………………………… 55

5-5-2 محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 55

5-5-2 پیشنهادهای برای سایر محققین…………………………………………………………………………………………… 56

 

فهرست منابع و مآخذ.. 57

 

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                              صفحه

 

جدول2-1 میزان کالری مورد نیاز برای فعالیت با شدت پایین………………………………………………….. 21

جدول2-2 میزان کالری مورد نیاز برای فعالیت با شدت متوسط………………………………………………. 22

جدول2-3 میزان کالری مورد نیاز برای فعالیت با شدت بالا……………………………………………………… 23

جدول3-1 برنامه تمرینی بی­هوازی شدید……………………………………………………………………………………. 34

جدول 4- 1: یافته­های توصیفی ویسفاتین، فاکتور نکروزی تومور آلفا و اینترلوکین 6 در سه گروه‌ پیش آزمون، کنترل و تمرین…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

جدول 4- 2: آزمون آماری بین گروهی ویسفاتین در بین گروه‌ها…………………………………………….. 39

جدول 4- 3: آزمون آماری بین گروهی اینترلوکین-6 در بین گروه‌ها………………………………………. 41

جدول 4- 4: آزمون آماری بین گروهی TNF-α در بین گروه‌ها………………………………………………… 42

جدول 4- 5: مقادیر P و ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای ویسفاتین و IL-6…………… 43

جدول 4- 6: مقادیر P و ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای ویسفاتین و TNF-α……….. 43

جدول 4- 7: مقادیر P و ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای IL-6 و TNF-α……………… 44

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                              صفحه

 

نمودار 4- 1: تفاوت میانگین و انحراف استاندارد ویسفاتین در بین گروه­ها……………………………… 40

نمودار 4- 2: تفاوت میانگین و انحراف استاندارد اینترلوکین-6 در بین گروه ها……………………… 41

نمودار 4- 3: تفاوت میانگین و انحراف استاندارد  TNF-α در بین گروه ها……………………………… 42

 

 

 

 

 

مقدمه

چاقی[1] و بیماری­های وابسته به آن، از مهم­ترین دلایل مرگ و میر در سراسر جهان می­باشد. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت بیش از یك میلیارد نفر در سراسر جهان اضافه وزن دارند و بیش از سیصد میلیون نفر چاق هستند (كوریس بلازوس و والك ویست، 2007). چاقی، عمومی­ترین بیماری متابولیک و همچنین عامل ایجاد و تشدید کننده بسیاری از بیماری­ها می­باشد که با کاهش کیفیت زندگی همراه است ( برون و همکاران، 2009 ؛ ویسچروسیدل، 2001؛ لین، 2000؛ کال و همکاران، 1999). تا اواسط قرن بیستم، چاقی در سراسر جهان به عنوان یك پدیده نادر در نظر گرفته می‌شد. امروزه بخش قابل­توجهی از جمعیت بزرگسال در ایالات متحده و كشورهای توسعه یافته از چاقی رنج می‌برند. تخمین‌زده می‌شود كه بیش از دویست میلیون آمریكایی یا 65% از جمعیت بالغ ایالات متحده، اضافه وزن یا چاق هستند.

چاقی، یک  اختلال در متابولیسم چربی می­باشد که مشخصه­ی آن تجمع بیش از حد چربی در بدن است. چاقی اثرات منفی زیادی روی سلامتی گذاشته و باعث افزایش خطر بروز انواع بیماری­ها از جمله بیماری­های قلبی – عروقی، فشارخون بالا[2]، هیپرلپیدمیا[3] و انواع سرطان­ها می­گردد. (فریدمن و همکاران، 2000؛ مارجتیك و همكاران، 2002). بر اساس نتایج مطالعات مختلف در دانشگاه­  هاروارد، بافت چربی پراکنده در نقاط مختلف بدن – حتی اگر نسبت وزن به قد فرد در محدوده طبیعی باشد – باز می­تواند دردسرساز شود. این محققان با تصویر برداری خاصی از پراکندگی چربی در نقاط مختلف بدن و مقایسه تصاویر به دست آمده با احتمال خطر وقوع بیماری های قلبی – عروقی در دراز مدت دریافته بودند که هر چقدر میزان چربی­های رسوب کرده در ارگان­های حیاتی بدن مانند قلب و کبد بیشتر باشد، فرد بیشتر در معرض خطر این بیماری­ها است، حتی اگر وزن او طبیعی باشد و چاق به نظر نرسد (آندرسون و همکاران، 2003).

چربی­های موجود در مواد غذایی و نیز چربی­هایی که توسط کبد و بافت چربی (Adipose) ساخته می‌شوند باید برای مصرف و یا ذخیره شدن، از طریق جریان خون به بافت­ها و اندام­های مختلف انتقال یابند. اما از آنجایی که چربی­ها در آب نامحلول هستند، انتقال آنها توسط پلاسمای خون میسر نیست. از همین رو، لیپیدهای غیر قطبی مانند تری آسیل گلیسرول و استرهای کلسترول با لیپیدهای آمفی‌پاتیک (فسفولیپیدها و کلسترول) و نیز با پروتئین­ها همراه گردیده و مجموعه‌های لیپوپروتئینی را تشکیل می‌دهند که با آب امتزاج پذیر بوده و توسط پلاسما قابل انتقال هستند (فرایان و همکاران، 2006).

امروزه مشخص شده است که بافت چربی، علاوه بر ذخیره چربی یا ترشح هورمون­های مختلف که آدیپوکین یا آدیپوسیتوکین نامیده می­شوند، به عنوان یک بافت فعال در هموستازکل بدن نقش دارد. آدیپوکین­ها با مکانیسم­های متعددی در مسیرهای فیزیولوژیکی و پاتوفیزیولوژیکی نقش دارند و در عمل می­تواند در ابتلای افراد به بیماری­های مزمن نقش محافظتی یا نقش مستعد کننده داشته باشند (لگو و همکاران، 2007). ویسفاتین و IL-6، از جمله آدیپوکین­هایی هستند که توسط بافت چربی ترشح می­شوند (آدگیت و همکاران، 2008). به نظر می­رسد که ویسفاتین در بیوسنتز مونو نوکلئوتید نیکوتین آمید نقش دارد ولی نقش آن به عنوان یک آدیپوکین، اثری مشابه با انسولین است (آدگیت و

بسیار  بالایی دارند . در روش های تقریب تضمینی  در مورد بهینه بودن جواب وجود

ندارد در عوض زمان محاسبه و رسیدن به تطابق مورد نظر بسیار کوتاهتر می باشد .

روش های مقاوم در برابر خطا کاربرد بیشتری در محیط های واقعی و نویزی دارند .

الگوریتم های  تطبیق گراف را می توان برای stero vision  تشخیص  داد سازمان دهی

مدل های بانک اطلاعاتی و غیره بکار برد .

مقدمه :

تشخیص الگو در برگیرنده دو عمل اساسی و مهم می باشد : توصیف و دسته بندی

وقتی یک جسم  ناشناخته را به عنوان ورودی به سیستم می دهیم ابتدا یک توصیف

از این جسم تولید می شود . دو راه کار کلی برای پیاده سازی سیستم مهای تشخیص

الو وجود دارد .

1. تشخیص الگوی آماری

 

سنتز، تبدیل گاز سنتز به محصولات میان تقطیر و ارتقاء کیفیت این محصولات است. گاز طبیعی، سوختی پاک و خوراکی مناسب برای صنایع شیمیایی است؛ اما به دلیل ویژگی های خاص خود، انتقال آن به سمت بازار مصرف دشوارتر و گرانتر از انتقال نفت خام است. این مسئله ناشی از مشکلاتی نظیر نبود بازار امن و مناسب، هزینه بالای حمل و نقل و گران و پیچیده بودن تکنولوژی های انتقال نظیر LNG و خطوط لوله است. به عنوان مثال یک کشتی LNG، حدود 33 میلیون گالن LNG با ارزش گرمایی حدود 3 تریلیون BTU جابجا می نماید، در حالی که یک کشتی نفتکش (که ساده تر و ارزان تر نیز هست) 2.2 میلیون بشکه نفت خام با ارزش گرمایی برابر با 130 تریلیون BTU را انتقال می دهد که حاکی از بالا بودن هزینه انتقال گاز طبیعی است. علاوه بر این، مشکلات زیست محیطی تولید و انتقال LNG و همچنین هزینه بالا و ضرورت رعایت مسایل ایمنی سایر روش های صادرات گاز نظیر خط لوله و هیدرات، صادرات گاز را با مشکلات بیشتری روبرو می سازد. از این رو، تبدیل گاز طبیعی به مواد شیمیایی و جایگزین کردن صادرات این مواد به جای صادرات گاز، علاوه بر اینکه بازار فروش مناسب و مطمئنی دارد، ارزش افزوده بیشتری را نصیب کشور صادرکننده می کند و مشکلات صادرات گاز را نیز به همراه ندارد.
مقدمه:
تبدیل گاز طبیعی به محصولات باارزش تر از   قبیل سوخت های مایع (GTL) تکنولوژیی است که تاثیر شدیدی بر صنایع نفت و گاز جهان و محیط زیست انسان در آینده ای نزدیک خواهد گذاشت که مهمترین اثرات آن عبارتند از افزایش استفاده از منابع تمیزتر انرژی نظیر گاز طبیعی، بهره برداری از چاه های نفتی که در استفاده از گازهای همراه آنها مشکل وجود دارد، کاهش هزینه تولید محصولات پالایش شده استاندارد از نقطه نظر زیست محیطی و جوابگو بودن نیاز روزافزون جهان به انرژی. بنابراین با استفاده از تکنولوژی GTL می توان گاز طبیعی را که تابه حال به عنوان سوختی کم ارزش با هزینه انتقال نسبتاً بالا به بازار مصرف تلقی می شد، در محل تولید، به فرآورده های مایع با ارزش تبدیل نمود و مانند فرآورده های نفتی در تانکرهایی به سوی بازار مصرف حمل نمود.
فرآیند GTL برای تولید محدوده وسیعی از محصولاتی نظیر نفت، نفت سفید، دیزل، بنزین، واکس، روغن، مواد شیمیائی یا گاز مایع به کار می رود. در حال حاضر بیشتر تکنولوژی ها سعی در تولید دیزل، نفتا و نفت سفید دارند. این فرآیند شامل سه مرحله می باشد که به ترتیب عبارتند از تهیه گاز سنتز، سنتز فیشر، تروپش و ارتقاء کیفیت

چکیده

       به منظور بررسی اثر محلول­پاشی نانوذرات آهن و روی بر عملکردو درصد پروتئین گیاه ماش (Vigna radiate L.)رقم پرتو آزمایشی بصورت فاكتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در کرت هایی به ابعاد 4×5 متر یا20 متر مربع درسال 1391در منطقه چرام انجام شدفاکتورهای آزمایش شامل4سطح نانوذرات اکسیدآهن (ppm750،500 ،250،0)ونانوذرات اکسیدروی سه سطح (ppm 0،20،50)بود .محلول پاشی در دو مرحله ساقه دهی وگل دهی صورت گرفت ومراقبت های لازم در طول دوران داشت بعمل آمد نتایج تجزیه واریانس  نشان داد که اثر محلول­پاشی آهن بر تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه وعملکرد اقتصادی و میزان پروتئین دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعدادگره در ساقه اصلی در سطح احتمال1  % معنی دارشد وبر ارتفاع بوته درسطح 5  % معنی دار گردید. محلول پاشی با سطوح مختلف روی برعملکرد بیولوژی، تعداد دانه درغلاف، وزن هزاردانه ومیزان پروتئین در سطح 1 % معنی دار و ارتفاع بوته وتعداد غلاف در بوته در سطح 5  % معنی دار گردیدند و برتعداد گره اثر معنی داری مشاهده نگردید. اثر متقابل سطوح مختلف نانو اکسید آهن و روی بر عملکرد بیولوژیکی، تعداد غلاف در بوته وعملکرد اقتصادی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده وبر ارتفاع بوته وتعداد دانه درغلاف در سطح 5  % معنی دار گردیدند و میزان پروتئین، تعدا گره درساقه و وزن هزار دانه  تأثیر معنی داری نداشت. بیشترین عملکرد  مربوط به تیمار Fe3 Zn2 و کمترین عملکردمربوط به تیمار Fe0  Zn0  داشت. از لحاظ میزان پروتئین تیمار Fe500 Zn50 بیشترین میزان و تیمار  Fe0 Zn20کمترین میزان را داشتند.

کلمات کلیدی:محلول پاشی، نانوذرات آهن و روی، عملکرد، درصد پروتئین، ماش

مقدمه

    افزایش جمعیت جهان قبل از هر چیز به معنای افزایش تقاضا برای مواد غذایی است. به خصوص که سه چهارم جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه یافته زندگی می‌کنند که تولید مواد غذایی تنها، اندکی با رشد جمعیت همراه و همگام است. قسمت اعظم مواد غذایی که بشر مصرف می کند، از طریق گیاهان( 80  %) تامین می‌شود و در این میان حبوبات از اهمیت ویژه ای برخوردارند. افزایش تولید محصولات کشاورزی برای هماهنگی با تقاضای روزافزون منابع غذایی اجتناب ناپذیر است. حبوبات بعد از غلات مهمترین منبع غذایی بشر بخصوص از نظر پروتئین به شمار می آیند و ازجمله مهمترین گیاهان زراعی و غنی از پروتئین هستند که در دنیا کشت می شوند و به شرایط مختلف آب وهوایی از معتدل تا گرم سازگار شده اند (مجنون حسینی، 1383).

    ماش به علت دوره رشد و نمو کوتاه‌، قابلیت تثبیت نیتروزن هوا، تقویت زمین وجلوگیری از فرسایش خاک بر سایر گیاهان به منظور کشت دوم برتری دارد. دانه ماش به واسطه داشتن 25 درصد پروتئین و340 کالری انرژی که از 100گرم دانه خشک آن حاصل می شود از منابع مهم تامین کننده پروتئین گیاهی برای انسان به شمار می رود (Ghavami et al ,2000).

یک برنامه کودی متوازن از عناصر میکرو و ماکرو برای تولید بیشتر همراه با عملکرد وکیفیت لازم است (Sawan et al ., 2001). برای رشد و تولید کافی میکرو و مغذی ها در مقدار کم مورد نیاز می باشد. کمبود این عناصر باعث نقصان بزرگی در فرایندهای متابولیکی و فیزیولوژیکی گیاه می شود (Bacha et al .,1997).

خاک های آهکی بیش از30  % خاک های سطح زمین را می پوشانند و بیشتر در نواحی خشک و نیمه خشک قرار دارند. گیاهانی که در این خاک ها می رویند بدلیل pH بالا معمولا با کمبود عناصر میکرو روبرو هستند (Yen,p.y.,w,p  et al.1988).

یکی از مهمترین نقش های میکرو المنت توازن فعالیت های فیزیولوژی است بعلاوه این عناصر نقش حیاتی در بیرون کردن CO2 گیاه و در نهایت بهبود ویتامین A و فعالیتهای سیستم ایمنی دارند(Narimani et al., 2010). آنها همچنین نقش مهمی در تقسیم سلول و توسعه بافت های مریستمی، فتوسنتز، تنفس و افزایش سرعت رسیدن گیاه دارند  .(Zeidan et al ., 2010)

مشکل اساسی کاربرد خاکی میکرومغذی ها آلودگی خاک است و از آنجایی که مردم نگران محیط زیست هستند و برگ گیاهان بهتر از کاربرد خاکی میکرومغذی را جذب می کند روش برگ پاشی بنا نهاده شد(Bozorgi et al., 2011) تغذیه برگی به نسبت یک تکنیک و بحث جدیدی است که کودهای مایع بصورت مستقیم روی برگ گیاهان بکار برده می شوند (Bernal et al ., 2007). در سراسر دنیا میکرومغذی ها مانند آهن، مس، منگنز و روی در خاک های نواحی خشک و نیمه خشک به صورت محلول پاشی استفاده می گردد Kaya, M  et al ., 2005)).

بدلیل بعضی ویژگیهای خاک مانند pH بالا، آهک یا بافت سنگین ریشه های گیاهان قادر به جذب بعضی از مواد غذایی مهم مانند روی نیستند در چنین شرایطی محلول پاشی درمقایسه با کاربردخاکی   بهتر است (Kinaci et al,2007).

Ghasemian et al., 2010)) دریافت اند که  بر اساس ویژگیهای خاک محلول پاشی 20-6 برابر از کاربرد خاکی موثرتر است. روی وآهن نقش های مختلفی را در گیاه عهده دار هستند از جمله شکل گیری، تمایز و بکار گیری اسیمیلات های فتوسنتز(Sawan et al.,2008).

روی یک نقش تخصصی در سنتز پروتئین ها, RNA,DNAدارد(Kobraee et al., 2011 ).نقش اصلی روی در گیاه مشخص نیست (Nasri et al.,2011). این نویسندگان نیز دریافتند گرچه روی یک عنصر مهم برای رشد است اما در میزان زیاد باعث مسمومیت می گردد.

فقدان روی در گیاهان بدلیل این واقعیت است که روی غیر قابل حل در خاک می باشد وکاهش رشد ونمو سلول یکی از علائم کمبود روی است(Ghasemian et al.,2010).عنصر آهن در فعالت های خیلی از آنزیمها مانند سیتوکروم ها، فردوکسین، سوپر اکسیدها، دیسموتاز (SOD)، کاتالاز(CAT) و پراکسیداز، نیترات ردوکتاز شرکت می کند (Kobraee et al., 2011) گزارش دادند که فقدان آهن وروی سبب محدودیت رشد، همزیستی، تشکیل گره ها، فتوسنتز، تولید ماده خشک واختلالات تغذیه ای می شود و واکنش های انتقال الکترون نیازمند روی و آهن هستند.

   آهکی بودن اکثر خاکهای ایران پایین بودن قابلیت جذب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه ومقرون به صرفه نبودن استفاده از کلات های آهن و روی جهت رفع کمبود آنها در گیاهان وهمچنین ویژگیهای عناصر نانو از جمله افزایش قابلیت جذب این عناصر توسط گیاه وهمچنین افزایش تولیدات وکیفیت آنها در کنار حفظ محیط زیست ومنابع کره زمین باعث شده که این تحقیق در زمینه بررسی اثر محلول پاشی ذرات نانواکسید آهن وروی بر عملکرد و در صد پروتئین  ماش (Vigna radiate L.)رقم پرتو انجام گیرد.

اهمیت و خواص حبوبات

  دانه های خشک و خوراکی لگوم ها را حبوبات[1] می گویند.  یکی ازمهم ترین منابع گیاهی غنی از پروتئین و دومین منبع مهم غذائی انسان به شمار می روند و نقش بسیار موثری در کنار غلات در تغذیه انسان داشته و در کشورهائی که از نظر کمی و کیفی در فقر غذائی هستند حبوبات اهمیت ویژه ای داشته و جزو اصلی رژیم غذائی مردم فقیر جهان محسوب می شوند.

  میزان انرژی در حبوبات معادل غلات بوده و از نظر اسیدهای آمینه (به خصوص لایسین) غنی هستند. با توجه به داشتن ریشه های عمیق، لگوم ها، علاوه بر تحمل شرایط خشکی که جهت کشت در مناطق خشک توصیه می شود از توانایی تثبیت نیتروژن نیز برخوردار هستند که موجب بهبود حاصلخیزی خاک اعم از خواص فیزیکی، شیمیائی و زیستی شده و نقش مهمی را در پایداری نظام کشاورزی ایفا می کنند. به همین خاطر حبوبات در تناوب زراعی جایگاه خاصی داشته و دامنه سازگاری وسیعی دارند. درعرض های جغرافیائی و دامنه های حرارتی مختلف اعم از مناطق گرمسیری و سردسیری قابل کشت می باشند. این محصولات هم به طور منفرد و هم به صورت کشت مخلوط با سایر محصولات قابل کشت هستند.

رشد جمعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور در دو دهه اخیر باعث شده تا مصرف مواد پروتئینی به خصوص گوشت قرمز افزایش چشمگیری یابد. بر این اساس افزایش تولید مواد پروتئینی به ویژه پروتئین های گیاهی که منابع ارزشمندتری در تغذیه هستند، اجتناب ناپذیراست. ازطرفی حبوبات منبع مناسبی برای تغذیه احشام و حیوانات محسوب می شوند.

لگوم ها متعلق به تیره Fabaceae  و زیر تیره Papilionoideae هستند. از نظر حجم تولید، غلات به دلیل تولید کربوهیدرات ها که بخش عمده رژیم غذایی انسان و دام را شامل میشوند، مهم ترین گیاهان هستند. از طرف دیگر بر اساس تعداد جنس و گونه مورد استفاده انسان، بقولات تا به حال پر مصرف ترین خانواده گیاهی هستند. لگوم ها جهت تولید مواد شیمیایی، مواد معطر، الوار سوخت، سر شاخه های علوفه ای، علوفه، گیاهان پوششی،کود سبز، دانه و غذا استفاده می شوند.

میزان پروتئین در غذاهای حیوانی معمولاً کمتر از میزان پروتئین در منابع گیاهی است ولی پروتئین‌های موجود در غذاهای حیوانی به علت داشتن تعداد اسید آمینه های بیشتر و مقدار بیشتر اسیدهای آمینه، با ارزش‌تر از پروتئین های گیاهی می‌باشند(مجنون حسینی، 1375).

 با ترکیب پروتئین های گیاهی و حیوانی می‌توان کمبود اسیدهای آمینه را برطرف کرد. بنابراین در مواردی که پروتئین غلات و حبوبات با هم مصرف شوند توازن اسیدهای آمینه و مخلوط پروتئین از نظر کیفیت بهتر از حالتی است که هر کدام به تنهائی مصرف شوند (کوچکی، 1368).

همچنین این گیاهان به عنوان گیاهان جایگزین، با ارزش هستند اما در شیوه های زراعی و تحقیقات کشاورزی کمتر مورد توجه واقع شده اند (احمدی ،1387).

 زراعت حبوبات سریع ترین راه افزایش تولید پروتئین در کشورهای در حال توسعه آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است. پتانسیل عملکرد حبوبات بالا و به 3000 – 2500 کیلوگرم در هکتار می رسد ولی بنا به دلایلی از جمله عوامل اکولوژیکی، فقدان فرصت و موقعیت برای تولید حبوبات، ضعف در تکنولوژی پس از برداشت کمبود تحقیقات بنیادی، محدودیت اجتماعی_ اقتصادی، فقدان مدیریت زراعی مناسب و عدم دسترسی کافی به بذور اصلاح شده و باکتری های ریزوبیوم، میزان عملکرد آنها در اکثر کشورها پایین است.

حبوبات در حاصلخیزی خاک مؤثر بوده و علاوه بر عدم نیاز چندان به نیتروژن، هر ساله مقادیری نیتروژن از طریق فرایند تثبیت، به خاک می‌افزایند. این گیاهان به دلیل کوتاهی فصل رشد و لطافت بقایای گیاهی برجای گذاشته، گیاهان مناسبی برای قرار گرفتن قبل از محصولات پاییزه و پس از محصولات وجینی و دیررس هستند (باقری و همکاران، 1376).

شاخص برداشت پایین در این گیاهان باعث شده مواد تولید کمتری از بخش های رویشی به غلاف ها منتقل شوند. همچنین رشد نا محدود و ریزش گل ها و غلاف ها سبب کاهش عملکرد می گردد.

هنوز مشخص نشده که آیا ریزش گل و غلاف مربوط به محدودیت دسترسی به مواد غذایی، عدم تعادل هورمونی و یا اثر متقابل نور و دما است. در حقیقت تمامی این عوامل بایستی همزمان جهت برطرف کردن محدودیت تولید در حبوبات بررسی شوند (صادقی پور،1380).

 دانه‌های ماش دارای پروتئینی در حدود (5/19تا 5/28 درصد) بوده و از نظر فسفر و ویتامین های A ،B1 ،B2 و نیاسین غنی می‌باشند. علاوه بر این ها حاوی مقدار زیادی پتاسیم و کلسیم است. پروتئین ماش از نظر اسیدهای آمینه‌ی لوسین، آرژنین، ایزولوسین، والین و لیزین غنی بوده ولی همانند سایر نیامدارن از نظر اسید آمینه‌های سولفوره، مانند سیستئین و متیونین فقیر می‌باشد. البته لازم به ذکر است که مقدار  این دو اسید آمینه در ماش در مقایسه با سایر نیامدارها بیشتر است. ماش در مقایسه با سایر حبوبات به خصوص لوبیاها و باقلا راحت‌تر هضم می‌گردد، زیرا عاری از مواد نفخ ‌زا می‌باشد. قابلیت هضم، ارزش بیولوژیکی و پروتئین خالص قابل دسترس ماش تقریباً با سویا یکسان است (Singh, V.P,et al ,. 1988)  ماش، در کشورهای پر جمعیتی نظیر هندوستان با مصرف سرانه 7/11 کیلوگرم، سهم بیشتری در رژیم غذائی مردم نسبت به سایر کشورها دارند. در کشور ما مصرف سرانه ماش 8/4 کیلوگرم است. اگر چه مصرف آن از متوسط جهانی (1/6 کیلوگرم) پائین تر است ولی نقش مهمی در تغذیه افراد کم درآمد ایفا می کند. لذا افزایش تولید حبوبات به عنوان مکمل منابع پروتئینی در برنامه های توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرارگرفته است.

1-1-1-محتویات دانه ماش شامل

آب ۱۳ تا ۱۴ درصد

پروتئین ۲۷ تا ۲۹ درصد

کربوهیدرات ۴۰ تا ۴۶ درصد

چربی ۱ تا ۳ درصد

مواد معدنی ۲ تا ۵ درصد

1-2- تاریخچه و پیدایش ماش

ماش با نام علمی (Vigna radiate L.) در انگلیس با نام Green gram، Mung bean و یا Golden gram خوانده می‌شود. نام علمی قدیمی آنRoxb. Phaseolus aureus بوده است (کوچکی، 1368).  امروزه این امر مشخص است که ماش زراعی از راسته‌ نیامداران، تیره‌ بقولات، زیر‌تیره‌ پروانه آساها، قبیله‌ Phaseolus، جنس Vigna و گونه‌ Radiata می‌باشد. جنس Phaseolus که توسط لینه معرفی گردیده بود در آن زمان بسیار بزرگ و ناهمگن بود و شامل گونه‌هایی می‌گردید که خامه‌ پیچ خورده‌ یا انحنا دار داشته و این خصوصیت، آن را از جنس های Dolikhus و Vigna که دارای خامه‌ زاویه‌دار (کمتر یا بیشتر از90 درجه) می‌باشند تفکیک می نمود. گیاه شناسان بعدی این تصور را نادرست انگاشته و بعضی از گونه‌ها را به جنس های موجود دیگر و یا جنس های تازه شناسائی شده انتقال دادند. گام مهم در راه طبقه‌بندی طبیعی تر و واقعی مخلوط Phaseolus-Vigna توسط ویلزک[2] برداشته شد که ماش را به جنس Vigna منتقل کرد. بنا به تصور او جنس Vigna دارای دو مشخصه‌ برجسته است، اولاً گوشوارکها درست در زیر محل خروج برگ و یا شاخه‌ها قرار دارند، ثانیاً خامه‌ منقار مانند در طرف دیگر کلاله امتداد یافته است.

جنس Vigna شامل حدود 150 گونه بوده که در هفت زیر جنس به نام های Vigna، Ceratotropis، Lasiospron، Plectotropis، Sigmoidotropia، Haydonis و Macrorhynchus تقسیم می‌شوند (کوچکی، 1368).

اگر چه گیاهان واقع در گروههای مختلف متفاوت به نظر می‌آیند، ولی پیوستگی مشخصی بین گونه‌های این گروهها وجود دارد و آن بخاطر وجود فرمهای حد واسط می‌باشد. زیر جنس سراتوتروپیس یک دسته‌ مشخص، همگن و یکنواخت با منشأ آسیایی است که تمام خصوصیات بارز و مشخصه‌ جنس ویگنا در آن به طرز مشهودی تظاهر یافته است (قوامی، 1376).

این خصوصیات مهم به قرار زیر می‌باشد:

1- گوشوارک ها درست در زیر محل خروج برگ و ساقه قرار دارند.

 2- میان گره در روی محور گل آذین بسیار متراکم می‌باشد.

 3- خامه در طرف دیگر کلاله امتداد یافته است.

 4- دانه‌ گرده سه سوراخه بوده و دارای سطح مشبک و غده‌ای می‌باشد.