نگاری شده در حوزه مكانی یا یكی از حوزه­های فركانسیمثل تبدیل کسینوس گسسته، فوریه، و موجکو … می­تواند پنهان شود. تکنیک­های پنهان نگاری درحوزه تبدیل، مقاومت بیشتری در مقابل حملات گوناگون در مقایسه با تکنیک­های حوزه مکان از خود نشان می­دهند، چون وقتی از تصویری تبدیل معکوس گرفته می­شود، تصویر مخفی به طور بی­قاعد­­ه­ای در طول تصویر پخش می­شود، بنابراین خواندن و اصلاح آن برای نفوذگرها بسیار مشکل خواهد شد.

با توجه به کارهای گذشته ای که در این زمینه انجام شده است، در این پژوهش قصد داریم تا
الگوریتم های پنهان نگاری در تصاویر دیجیتالی با استفاده از تجزیه مقدار منفرد را توسعه دهیم. برای این منظور از روش های پنهان نگاری ترکیبی که شامل تجزیه مقدار منفرد و تبدیل موجک گسسته می باشد استفاده خواهیم کرد.

کلمات کلیدی: پنهان نگاری تصاویر دیجیتالی[1]، حوزه تبدیل[2]، تجزیه مقدار منفرد[3]، تبدیل موجک گسسته[4]

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2- بیان مساله………………………………………………………………………………………………….. 4

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………. 5

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………… 6

1-5- سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………. 6

1-6- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………….. 7

1-7- کلمات کلیدی……………………………………………………………………………………………… 7

1-7-1- استگانوگرافی………………………………………………………………………………………….. 7

1-7-2- حوزه تبدیل……………………………………………………………………………………………. 7

1-7-3- تجزیه مقدار منفرد……………………………………………………………………………………. 8

1-7-4- تبدیل موجک گسسته………………………………………………………………………………… 8

1-8- نوآوری تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 9

1-9- ساختار پایان نامه…………………………………………………………………………………………. 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- تاریخچه……………………………………………………………………………………………………. 11

2-2- معرفی………………………………………………………………………………………………………. 13

2-2-1- پنهاننگاری……………………………………………………………………………………………… 14

2-2-2- واترمارکینگ یا نقشاب داده ها…………………………………………………………………….. 16

2-2-3-پوشیدهنگاری…………………………………………………………………………………………… 17

2-2-4- پنهان شکنی……………………………………………………………………………………………. 18

2-2-5- تشخیصاستگانوگرافی………………………………………………………………………………… 19

2-2-6- علامتحقتكثیر…………………………………………………………………………………………… 19

2-3- معایب استگانوگرافی…………………………………………………………………………………….. 20

2-4- تفاوت بین واترمارکینگ و فینگرپرینتینگ…………………………………………………………… 20

2-5- تفاوت پنهان نگاری و رمزنگاری……………………………………………………………………… 21

2-6- تفاوت پنهان نگاری، واترمارکینگ و رمزنگاری……………………………………………………. 22

2-7- اهدافوملزوماتپنهاننگاری…………………………………………………………………………………. 23

2-8- انواع بازرسی………………………………………………………………………………………………. 25

2-9- شیوه حملات تحلیل……………………………………………………………………………………… 25

 

2-10- اصطلاحاتاستگانوگرافی……………………………………………………………………………….. 26

2-11- روش هایپنهانسازیاطلاعات………………………………………………………………………….. 26

2-12- استگانوگرافی در رسانه های مختلف………………………………………………………………. 28

2-12-1- استگانوگرافی در متن……………………………………………………………………………… 29

2-12-2- استگانوگرافی در عکس…………………………………………………………………………… 31

2-12-2-1- فشرده سازی عکس……………………………………………………………………………. 32

2-12-2-2- روش های رمز کردن عکس…………………………………………………………………. 33

2-12-2-3- درج بیت کمترین ارزش……………………………………………………………………… 33

2-12-2-4- پوششو فیلتر…………………………………………………………………………………….. 35

2-12-2-5- الگوریتم ها و تبدیلات………………………………………………………………………… 35

2-12-3- استگانوگرافی در صدا……………………………………………………………………………… 36

2-12-3-1- محیط های صدا………………………………………………………………………………… 37

-12-3-2- ذخیره صدا…………………………………………………………………………………………. 37

2-12-3-3- وسایل پخش……………………………………………………………………………………. 37

2-12-3-4- روش های مخفی کردن اطلاعات در صدا………………………………………………… 38

2-12-3-5- مخفی کردن اطلاعات در Echo…………………………………………………………….. 39

2-11- ابزارهای پنهان نگاری و بازیابی…………………………………………………………………….. 40

2-12- استفاده ازخط فرمانو ادغام فایل زیپ با گیف……………………………………………………. 41

2-15-کاربردهای استگانوگرافی………………………………………………………………………………. 42

2-13- تبدیل فوریه……………………………………………………………………………………………… 44

2-14- تبدیل موجک……………………………………………………………………………………………. 45

2-15- تبدیل موجك گسسته(DWT)…………………………………………………………………………. 45

2-16- تجزیه مقدار منفرد……………………………………………………………………………………… 48

2-17- مقدار منفرد چیست؟…………………………………………………………………………………… 49

2-18- تعریف تجزیه مقدار منفرد……………………………………………………………………………. 49

2-18- مثالی از SVD…………………………………………………………………………………………… 51

2-19- خواص SVD در پردازش تصاویر دیجیتال……………………………………………………….. 51

2-20- پنهان نگاری دیجیتالی با استفاده از تجزیه مقدار منفرد…………………………………………. 53

2-20-1- الگوریتمهای مبتنی بر SVD خالص…………………………………………………………….. 53

2-20-1-1- الگوریتم های مبتنی بر غیر بلوک……………………………………………………………. 54

2-20-1-2- الگوریتم های مبتنی بر بلوک…………………………………………………………………. 55

2-20-2- SVD و الگوریتم های مبتنی بر دامنه تبدیل…………………………………………………… 55

2-20-2-1- الگوریتم مبتنی بر SVD و DCT…………………………………………………………….. 56

2-20-2-2- الگوریتم مبتنی بر SVD و DWT……………………………………………………………. 56

2-20-2-3- الگوریتم مبتنی بر SVD و FHT…………………………………………………………….. 57

2-20-2-4- الگوریتم مبتنی بر SVD و Zernike………………………………………………………… 57

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- پنهان نگاری دیجیتالی…………………………………………………………………………………… 59

3-2- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………. 61

3-3- روش های پنهان نگاری مبتنی بر SVD……………………………………………………………… 63

3-4- نهان نگاری مبتنی بر SVDچندگانه در حوزه موجک… (زارعی، 2014)…………………….. 63

3-4-1- الگوریتم جاسازی تصویر نهان نگاری……………………………………………………………. 63

3-4-2- الگوریتم استخراج تصویر نهان نگاری……………………………………………………………. 65

3-5- روش پیشنهادی پنهان نگاری مبتنی بر DWT-SVD………………………………………………. 67

3-5-1- الگوریتم جاسازی پنهان نگاری……………………………………………………………………. 68

3-5-2- الگوریتم استخراج پنهان نگاری……………………………………………………………………. 70

 

 

فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق

4-1- پیاده سازی الگوریتم……………………………………………………………………………………… 72

4-1-1- ابزار مورد استفاده برای آزمایش و پارامترهای اندازه گیری………………………………….. 72

4-2- نتایج پیاده سازی………………………………………………………………………………………….. 74

4-3- مقایسه با سایر روش های پنهان نگاری……………………………………………………………… 78

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………… 74

منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………….. 84

پیوست (الف) كدهای پیاده سازی شده به زبان متلب……………………………………………………… 89

Abstract…………………………………………………………………………………………………………….     92

 

فهرست جداول

جدول 2-1 مقایسه پنهان نگاری، نهان نگاری و رمزنگاری……………………………………………… 22

جدول 2-2  ارزش های منفرد از دو تصویر……………………………………………………………….. 52

جدول 4-1 MSE و PSNR با استفاده از روش پنهان نگاری پیشنهاد شده DWT-SVD…………. 78

جدول 4-1 MSE و PSNR با استفاده از روش نهان نگاری زارعی (2014)………………………. 78

 

فهرست اشکال

شکل 2-1 Johannes Trithemius و نمونه ای از کتابهایش……………………………………………. 12

شکل 2-2 طبقه بندی انواع واترمارکینگ براساس مدل دی ولیچساور………………………………… 15

شکل 2-3 شکل های پنهان سازی اطلاعات توسط پتیتکولاس…………………………………………. 26

شکل 2-4تصویر لنا – تصویر اصلی و تصویر فیلتر شده………………………………………………… 52

شکل3-1 چارچوب استگانوگرافی سرپرست فعال………………………………………………………… 60

شکل 3-2استگانوگرافی مدرن………………………………………………………………………………….. 61

شکل 3-3 الگوریتم جاسازی نهان نگاری زارعی………………………………………………………….. 64

شکل 3-4 الگوریتم استخراج نهان نگاری زارعی………………………………………………………….. 65

شكل 3-5 فلوچارت الگوریتم پرندگان در الگوریتم پیشنهادی…………………………………………. 66

 

تصویر رنگی پوشش
شکل 3-6 الگوریتم جاسازی به روش DWT-SVD………………………………………………………. 69

تصویر رنگی پوشش
شکل 3-7 الگوریتم استخراج به روش DWT-SVD………………………………………………………. 70

شکل 4-1 تصویر پوششی………………………………………………………………………………………. 72

شکل 4-2 تصویر مخفی………………………………………………………………………………………… 72

شکل 4-3 تصویر پنهان نگاری شده………………………………………………………………………….. 73

شکل 4-4 تصویر مخفی استخراج شده………………………………………………………………………. 73

شکل 4-5 تصویر پنهان نگاری شده توسط الگوریتم DWT-SVD پیشنهاد شده…………………….. 74

شکل 4-6 تصویر پنهان نگاری شده توسط الگوریتم زارعی…………………………………………….. 74

شکل 4-7 حمله Salt & paper بر روی الگوریتم DWT-SVD پیشنهاد شده……………………….. 75

شکل 4-8 حمله Salt & paper بر روی الگوریتم زارعی……………………………………………….. 75

شکل 4-9 حمله Rotation بر روی الگوریتم DWT-SVD پیشنهاد شده…………………………….. 76

شکل 4-10 حمله Rotation بر روی الگوریتم زارعی ………………………………………………….. 76

شکل 4-11 حمله gaussianبر روی الگوریتم DWT-SVD پیشنهاد شده……………………………. 76

شکل 4-12 حمله gaussianبر روی الگوریتم زارعی…………………………………………………….. 77

شکل 4-13 حمله Croppingبر روی الگوریتم DWT-SVD پیشنهاد شده…………………………… 77

شکل 4-14 حمله Croppingبر روی الگوریتم زارعی…………………………………………………… 77

 

 

مقدمه

پیشرفت سریع اینترنت و انقلاب اطلاعات دیجیتالی باعث تغییرات مهمی در كل جامعه شده است. داده های مولتی مدیا [1]كه در فرمت های دیجیتالی موجودند (تصویر، ویدئو، صدا) زمینه های چالش برانگیزی از نوآوری را باز كرده اند. نرم افزارهای ساده كاربردی و كاهش قیمت وسایل دیجیتالی این امكان را برای همه ی مردم در سراسر جهان فراهم كرده كه داده های مولتی مدیا را براحتی ایجاد و ویرایش كنند.

پهنای باند ارتباطات اینترنتی و انتقال تقریباً بدون خطای اطلاعات ایجاد كپی های یكسان از داده ها را آسان كرده است، به عكس فایل های آنالوگ (نوارهای كاست، نوارهایVHS )، فایل های دیجیتالی بر اثر
كپی های زیاد كیفیتشان كم نمی شود، در نگاه اول این مزیت فایل های دیجیتالی به نوع آنالوگ آن است  ولی اشكال در حفظ حقوق كپی رایت[2] می باشد.[6]

روش های قدیم حقوق كپی رایت برای محافظت از داده های مولتی مدیا دیگر كافی نیست یك مكانیسم
ساده ی حفاظت كه براساس تعبیه اطلاعات در بیت های سرآمد  یک فایل دیجیتالی بود، ناکارآمد شده زیرا این اطلاعات می تواند به آسانی با تغییر در فرمت داده بی اثر شود بدون آنکه هیچ اثری روی كیفیت فایل بگذارد.

رمزگذاری[3] یك فایل مولتی مدیای دیجیتالی از دسترسی داشتن به آن فایل تا زمانی كه كلید آشكار سازی مناسب را در اختیار نداشته باشند جلوگیری می كند، بنابراین مؤلف می تواند برای تحویل مولتی مدیا بصورت قابل مشاهده پول دریافت كند و هر مشتری كه حق تایپ را پرداخت كرده قادر خواهد بود فایل دریافت شده را بطور مناسب رمزگشایی كرده و استفاده نماید، اما اشكال در این است كه وقتی یكبار فایل مولتی مدیا رمز گشایی شد آن فایل می تواند بدون مانع مكرراً كپی شده و توزیع گردد.[6]

پنهان نگاری[4] دیجیتالی یک راه حل دیگر را برای حل این مشکل فراهم می کند. پنهان نگاری معادل فارسی واژه ی استگانوگرافی می باشد که در اصل کلمه ای یونانی بوده و از دو کلمهSteganos  به معنای پنهان کردن و Graphy به معنای نوشتن تشکیل شده است.[7,8] اساس پنهان نگاری بر این فرض استوار است که پیام پنهان شده در اسناد یا تصویر توسط شخص سوم قابل تشخیص و یا بازیابی نباشد. پوشش
می تواند یک فایل صوتی، صدا، متن و یا ویدئو و … باشد.

با توجه به اینکه پنهان نگاری در طیف گسترده ای از رسانه های دیجیتالی و با اهداف خاصی طراحی
می شوند، لذا با توجه به موارد کاربردی در دسته های مختلفی طبقه بندی می شوند. با وجود تفاوت در اعمال روش های پنهان نگاری دیجیتال، همه روش ها در داشتن امنیت بالا دارای نقطه اشتراک هستند با توجه به دامنه وسیع کاربرد تکنیک های پنهان نگاری آنها را می توان به صورت زیر طبقه بندی نمود:

طبقه بندی با توجه به حوزه کاری[5] (حوزه فرکانس[6] یا حوزه مکان[7]) با توجه به نوع اسناد[8] (متن، صدا و تصویر) و با توجه به ادارک و آگاهی انسانی[9] (سیستم بینایی و یا شنوایی)؛ با توجه به برنامه های کاربردی[10] (مبتنی بر منبع یا مبتنی بر مقصد).[9]

استگانوگرافی دارای روش های گسترده ای برای مخفی كردن اطلاعات در رسانه های مختلف است. در میان این روش ها می توان به جوهرهای نامرئی، امضای دیجیتالی، كانالهای پیچیده و ارتباطات طیف گسترده اشاره كرد. امروزه به خاطر وجود تكنولوژی پیشرفته از استگانوگرافی در متن، تصویر، صدا، سیگنالها و خیلی رسانه های دیگر استفاده می كنند. با این حال استگانوگرافی دارای عیوبی نیز می باشد. به طور مثال، برای فرستادن چند بیت اطلاعات، احتیاج به فرستادن تعداد بسیار زیادی بیت بدون اطلاعات هستیم و تلفات آن زیاد است. یا اینكه به محض لو رفتن الگوریتم یك روش، دیگر از آن روش نمی توان در مخفی كردن اطلاعات استفاده كرد.[2] به صورت كلی در سیستم های اختفاء اطلاعات سه عنصر مقاومت، امنیت[11]، و ظرفیت[12] دخیل هستند. در روش های پنهان نگاری عناصر ظرفیت و امنیت اهمیت اصلی را دارند. تصاویر مهمترین رسانه مورد استفاده به خصوص در اینترنت هستند و درك تصویری انسان از تغییرات در تصاویر محدود است. تصاویر نوعی رسانه پوششی مناسب در پنهان نگاری محسوب
می شوند و الگوریتم های پنهان نگاری متعددی برای ساختارهای مختلف تصاویر ارائه شده است.[2] به طور كلی روش های پنهان نگاری در تصویر از الگوریتم جاسازی[13] بیت ها و الگوریتم استخراج[14] تشكیل شده اند. برخی روش های روش های رایج در استگانوگرافی فایلهای تصویری عبارتند از [10] :

جایگزینی بیت کمترین ارزش[15] (LSB)
همبستگی بر پایه آستانه[16]
همبستگی بر پایه مقایسه[17]
روش طیف گسترده[18]
مقایسه ضریب باند متوسط[19]  DCT [20]
مقایسه – همبستگی مستقر در باند متوسط DCT [21]
طیف گسترده در دامنه موجک[22]
با توجه به کارهای گذشته ای که در این زمینه انجام شده است، در این تحقیق قصد داریم تا
الگوریتم های پنهان نگاری در تصاویر دیجیتالی با استفاده از تجزیه مقدار منفرد را توسعه دهیم. برای این منظور از روش های پنهان نگاری ترکیبی که شامل تجزیه مقدار

عملکردی سازش یافته و شایسته گردد (گرنفسکی[1] و کریج[2]، 2006).

هنگامی كه فرد با یك موقعیت هیجانی روبرو می­شود، احساس خوب و خوش بینی برای كنترل هیجان كافی نیست بلكه وی نیاز دارد كه در این موقعیت­ها بهترین كاركرد شناختی را نیز داشته باشد (رضوان، بهرامی و عبدی، 2006). در اصل در تنظیم هیجان به تعامل بهینه­ای از شناخت و هیجان جهت مقابله با شرایط منفی نیاز است (اکنر[3] و گراس[4]، 2005). زیرا انسان­ها با هر چه مواجه می­شوند آن را تفسیر می­كنند و تفسیرهای شناختی تعیین­كننده واكنش­های افراد است (عبدی، باباپور و فتحی، 1389).

پژوهش­ها نشان داده­اند كه طبقه قدرتمندی از تنظیم هیجان شامل راه­های شناختی اداره اطلاعات هیجانی تحریك­كننده است (اکنر و گراس، 2005). تغییر در هر كدام از بخش­های مختلف عملكرد سیستم­های شناختی، از قبیل؛ حافظه، توجه و هوشیاری موجب تغییر خلق می­شود. بنابراین نمی­توان نقش تنظیم هیجان شناختی را در سازگاری افراد با وقایع استرس­زای زندگی نادیده گرفت (گرنفسکی و کریج، 2006). تنظیم هیجان شناختی به تمام سبک­های شناختی اطلاق می­شود كه هر فردی از آن به منظور افزایش یا كاهش و یا حفظ هیجان خود استفاده می­كند (گراس، 2001).

تنظیم هیجان بوسیله شناخت به طرزی تفکیک ناپذیری با زندگی افراد رابطه دارد، تنظیم هیجان شناختی همراه همیشگی آدمی است كه به مدیریت یا تنظیم عواطف و هیجان­ها كمك می­كند و به انسان توان سازگاری بیشتر به خصوص بعد از تجارب هیجانی منفی را می­دهد (موریس[5]، سیلک[6]، استنبرگ،[7] مایرز[8] و رابینسون[9]، 2007). از عواملی که می­تواند به تنظیم هیجان شناختی کمک کند بكارگیری الگوهای معنوی و دینی در زندگی روزمره بشر است که می­تواند احساس امنیت جسمانی، شناختی و هیجانی را فراهم آورد (پکوک[10] و پولاما[11]،1994) و موجب افزایش سازگاری و بهزیستی انسان شود (آمرام[12]، 2007).

دین حقیقتی است كه در جنبه­ها و ابعاد گوناگون زندگی انسان حضور جدی و قابل توجهی دارد. تحقیق در باب دین یا دین­پژوهی نیز عرصه­ها و شاخه­های متعددی یافته است. به گونه­ای كه رشته­های علمی بسیاری در زمینه­های مختلف معارف بشری تدوین و تكوین پیدا كرده­اند كه در این بین می­توان به روان­شناسی دین[13] اشاره كرد. وقتی از مفهوم روان­شناسی دین استفاده می­شود مراد تحقق و بروز و ظهور دین در رفتار بشر است، به سخن دیگر تدین و دینداری مورد نظر است نه چیز دیگر (آذربایجانی و موسوی اصل، 1385).

در دو دهه گذشته روان­شناسی دین و مطالعه موضوعات معنوی به طور فزاینده­ای مورد توجه روان­شناسان قرار گرفته است و در اکثر این مطالعات یک رابطه مثبت بین باورهای دینی و معنویت با سلامت روان افراد یافت شده است، در چند سال اخیر مفهوم جدیدی وارد حوزه روان­شناسی دین شده و آن مفهوم هوش معنوی می­باشد (رجایی، بیاضی و حبیبی پور، 1388). هوش معنوی سازه­های معنویت و هوش را درون یک سازه جدید ترکیب می­کند. هوش معنوی به عنوان زیربنای باورهای فرد نقش اساسی در زمینه­های گوناگون به ویژه ارتقاء و تأمین سلامت روانی دارد (یعقوبی، 1389) و دارای چندین مؤلفه می­باشد که یکی از این مؤلفه­ها به رابطه بین معنویت و حل مسائل و مشکلات یا به عبارت دیگر به رابطه دین و معنویت با مهارت­های حل مسأله اشاره دارد (رجایی و همکاران، 1388). افراد دارای هوش معنوی بالا، افرادی انعطاف­پذیر، دارای درجه بالایی از هوشیاری نسبت به خویشتن و توانمند در رویارویی با مشکلات و دردها و چیره شدن بر آن­ها هستند (هالما[14] و اسرینسیک[15]، 2004). هوش معنوی مجموعه­ای از توانایی­ها، ظرفیت­ها و منابع معنوی می­باشد که کاربرد آن­ها در زندگی روزانه موجب افزایش انطباق­پذیری می­شود (کینگ[16]، 2007). زوهر[17] و مارشال[18] (2000)، معتقدند هوش معنوی زاییده بینشی عمیق در تندباد حوادث روزگار است و شخص را در برابر رویدادها و حوادث تلخ و شیرین زندگی آبدیده می­كند، تا از سختی­های زندگی نهراسد و با صبر و تفكر با آنها مقابله نموده و راه حل­های منطقی و انسانی برای آن­ها بیابد؛ و آن را هوشی می­دانند كه به وسیله آن افراد به مشكلات معنایی و ارزشی پرداخته و آن­ها را حل می­كنند. هوش معنوی نوعی از هوش است كه با استفاده از آن افراد قادر می­شوند تا فعالیت­ها و زندگی خود را در مسیری عمیق­تر، غنی­تر و معنادارتر هدایت كنند.

در اکثر مطالعات یک رابطه مثبت بین معنویت و باورهای دینی با سلامت روان افراد یافت شده است. دین می­تواند به عنوان یك نظام اجتماعی پیچیده، بر رفتار و بازخوردهای مهم از جمله برنامه­ریزی خانواده، كار، چگونگی تفسیر زندگی روزانه و برداشت از امور مختلف و تنظیم هیجان تأثیر بسزایی داشته باشد. سلیگمن[19] (2000) اظهار می­دارد افرادی که امور مذهبی را به جا می­آورند شادتر از سایر اشخاص هستند به این معنا که از راهبردهای مثبت تنظیم هیجان بیشتر از راهبردهای منفی تنظیم هیجان استفاده می­کنند.

كیم و دیگران[20] (2004) به این نتیجه دست یافتند كه عمل به باورهای دینی با هیجانات و   عواطف مثبت مانند خوش­خلقی، شادكامی، مهربانی، اعتمادبه­نفس، توجه و آرامش رابطه مثبت دارد. مک­نلتی و دیگران[21](2004) نشان دادند كه دین تأثیر قابل توجهی در سازگاری دارد. عمل به باورهای دینی به معنای به کار بردن دین در جنبه سه­گانه اعتقادات، عبادات و اخلاقیات می­باشد (شاه نظری 1385). منظور از اعتقادات بخشی از شناخت و دانش دینی است. عبادات همان شعائر دینی است و اخلاقیات هم بخشی از تعالیم اسلام است که رفتارهای پسندیده و ناپسند را مشخص می­کند.

این پژوهش بر روی زنان باردار انجام شد به این علت که بارداری یك دوره حاد در زندگی زنان است كه در طی آن تغییرات هیجانی، جسمانی و اجتماعی زیادی رخ می­دهد (لارا[22]، لی[23]، لتچیپیا[24] و هاچهوزن[25]، 2008).  حدود %90 از زنان دست كم یك مرتبه در طول زندگی باردار می­شوند؛ بارداری رویدادی است كه بسیاری از دیدگاه­های زندگی یك زن را تغییر می­دهد و ظرفیت مهمی است كه در سلامتی، خوشبختی و نقش­های اجتماعی یك زن تأثیر می­گذارد (هیوزینک[26]، مولدر[27]، مدینا[28] و بیتکلار[29]، 2004). دوران حاملگی یکی از پر استرس­ترین دوران زندگی زن می­باشد و حتی استرس ناشی از تولد اولین فرزند در جداول استرس روانی- اجتماعی، جزء استرس­های شدید طبقه­بندی می­شود، در این دوران امكان بروز حالت­هایی مانند نوروز[30]، افسردگی[31]، اضطراب[32]، ترس مرضی[33]و اختلال وسواس[34]زیاد است (فروزنده، 1377). و ضرورت تنظیم هیجان شناختی هر چه بیشتر در این دوران اهمیت پیدا می­کند و انجام پژوهش­های بیشتر برای تعیین عوامل مؤثر در کنترل هیجان ضرورت دارد.

حاملگی تجربه جسمی، روانی مهمی است كه سبب ایجاد تغییرات زیادی در زنان می­شود كه می­تواند زمینه­ساز بروز اضطراب زیادی در زنان گردد (رفیعی، اکبرزاده، اسدی و زارع، 1392). اغلب زنان نسبت به تولد و نگهداری فرزند احساس دوگانه دارند و از زایمان و به دنیا آوردن كودك نابهنجار و از اینكه نتوانند مادر خوبی باشند ترس دارند (هریس[35]، لاوت[36]، اسمیت[37] و رید[38]، 1996). تأثیر فرایندهای روان­شناختی مادر بر رشد و سلامتی جنین بسیار گسترده و فراگیر است، چرا كه فضای درون رحمی پیوسته از هیجان­ها و وضعیت روانی مادر تأثیر می­پذیرد (مولاوی[39]، موهدی[40] و بنگر[41]، 2002). در صورتی كه زنان در مدت حاملگی دچار استرس هیجانی شدید شوند، كودكان آنها در معرض انواع مشكلات قرار می­گیرند. افسردگی شدید با میزان سقط زودرس، كم وزنی هنگام تولد و بیماری تنفسی نوزاد ارتباط دارد (فروزنده،1377).

رایگان شلمانی، خداكرمی، حسن­زاده خوانساری و اکبرزاده باغبان (1391) در پژوهش خود نقل می­کنند: دوران بارداری، یکی از مهم­ترین مراحل زندگی یک زن است، این دوره اگرچه برای بیشتر زنان، دوره­ای مسرت­بخش تلقی می­شود، اما اغلب، یک دوره پر استرس همراه با تغیرات فیزیولوژیکی و روانی به حساب می­آید (بنت[42] و برون[43]، 2005). در این دوره تغییرات بیوشیمیایی، فیزیولوژیک و آناتومیک زیادی در بدن زن رخ می­دهد (کنینگهام[44]، کننس[45] و هوث[46]، 2005). وضعیت روحی زن در بارداری تحت تاثیر تغییرات هورمونی قرار می­گیرد و برای زنانی که بارداری را یک عمل بیولوژیک کامل­کننده می­دانند، این امر بسیار مسرت­بخش و خشنودکننده است، اما بسیاری از زنان دوره­ای از اضطراب را در این دوران سپری می­نمایند، زیرا طی دوره بارداری، فرد دستخوش بزرگ­ترین تغییرات در شیوه زندگی خود می­شود و باید در تصویر شخصیتی خود دست به تغییر بزند و به حالت مادری درآید (کنینگهام، کننس و هوث، 2010).

با وجود یافته­های فوق، از آنجا كه زنان در دوران بارداری تغییرات روانی زیادی را تحمل می­كنند و تأثیرپذیری آنان نسبت به استرس­های متفاوت زندگی در این دوره افزایش می­یابد، این دوران از نظر روانی اهمیت پیدا می­كند و لزوم تنظیم هیجان شناختی کارآمد ضرورت می­یابد. از آنجایی كه مفهوم سبک­های تنظیم هیجان شناختی در حال حاضر تازه در عرصه ارائه پژوهش­های روان­شناختی وارد شده است و درباره رابطه آن با هوش معنوی و عمل به باور­های دینی مطالعه­ای انجام نشده، به همین لحاظ، در تحقیق حاضر سعی شده است به بررسی این موضوع پرداخته شود که هوش معنوی و عمل به باورهای دینی با توجه به نقش آن­ها در سازگاری، انطباق پذیری و بهزیستی هر چه بیشتر در زندگی بشر، می­توانند به زنان باردار در تنظیم هیجان شناختی­شان کمک کند؟  آیا هوش معنوی بالاتر، تنظیم هیجان شناختی بهتری را در زنان باردار پیشگویی می­کند؟  آیا رابطه­ای بین هوش معنوی و عمل به باورهای دینی وجود دارد؟ و آیا بین عمل به باورهای دینی و تنظیم هیجان شناختی در زنان باردار رابطه­ای مشاهده خواهد شد؟

 

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش

شیوع بیماری­های غیرواگیر متأثر از صنعتی شدن و سبک زندگی مدرن به سرعت در حال گسترش است که بی­توجهی و عدم برنامه­ریزی جهت کنترل آن می­تواند عواقب غیر قابل جبرانی را به دنبال داشته باشد (حسینی، 2010، و کیولاس[47]، 2010). یکی از مسائل بسیار مهم و ضروری، تشخیص عوامل مؤثر بر بهداشت روانی و تنظیم هیجان است. مذهب یک عامل اصلی در زندگی بسیاری از انسان­ها است و می­توان میزان دینداری و معنویت فرد و تعهد او به آداب و تعالیم دینی و مذهبی را یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار بر تنظیم هیجان و بهداشت روانی او دانست (اسپین­دلا[48]، ویل[49] و بیلو[50]، 2010). در طول تاریخ بشر، دین همواره یكی از دغدغه­های مهم انسان بوده و آدمی هرگز خود را بی­نیاز از آن ندانسته است. در عصر حاضر كه بشر پس از فراز و فرودهای بسیار، به مرحله­ای رسیده كه ضرورت گرایش به دین و معنویت حاصل از دینداری را برای خود با تمام وجود احساس می­کند، برای رهایی از پریشانی و دستیابی به آرامش و تنظیم هیجان در جستجوی پناهگاهی است.

ازدیدگاه یونگ[51]، دین یك حالت خاص روح انسانی است كه بر طبق معنای اصلی كلمة دین در زبان لاتین می­توان آن را چنین تعریف كرد: دین، یك حالت مراقبت، تذكر و توجه دقیق به بعضی از عوامل مؤثر است كه بشر نام «قدرت قاهره» را به آن اطلاق می­کند (کویینگ[52]، 1380). در واقع، دین و دینداری حقیقتی است كه پیوسته با بشر بوده و شالوده زندگی وی را تشكیل می­دهد. راش[53]، پدر روان­پزشكی آمریكا اظهار نموده، مذهب آن قدر برای پرورش سلامت روان آدمی اهمیت دارد كه هوا برای تنفس (شهبازی، 1375). ویلیام­جیمز[54](1359) نیز بیان می­کند که ایمان یكی از قوایی است که بشر به كمك آن زندگی می­كند و نبودن آن در حكم سقوط بشر است. وی همچنین بیان داشته است كه مؤثرترین داروی شفابخش نگرانی­ها، ایمان و باور دینی و معنویت است و می­تواند به انسان در اداره و تنظیم هیجانات کمک کند. اهمیت معنویت و رشد معنوی در انسان، در چند دهه گذشته به صورتی روز افزون توجه روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده، هوش معنوی یکی از این مفاهیم است که مورد توجه و علاقه جهانی روان­شناسان قرار گرفته است. پیشرفت علم روان­شناسی از یک سو و ماهیت پویا و پیچیده جوامع نوین از سوی دیگر، باعث شده است، نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته­ها و نیازهای مادی قدعلم کنند و اهمیت بیشتری بیابند. چنین به نظر می­رسد که مردم جهان، بیش از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند و روان­شناسان و روان­پزشکان نیز به طور روز افزون در می­یابند که استفاده از روش­های سنتی و ساده، برای تنظیم هیجان و درمان اختلالات روانی کافی نیست (وست[55]، 1999؛ شهیدی و شیر افکن،1383). هوش معنوی در مورد چگونگی رفتار و تصمیم­گیری عملی ماست و آنچه در دنیای پر استرس امروز در تعامل با افراد و شرایط سخت انجام می­دهیم، هوش معنوی ما را در به کار بردن منابع عمیق درونی که از قابلیت مراقبت و قدرت تحمل و تطبیق حاصل می­شود یاری می­رساند. هوش معنوی برای فهمیدن معنای رویدادها و شرایط و ساختن معنا برای کارها و تنظیم هیجان از طریق شناخت ضروری است (آمرام، 2007).

نقش مهم تنظیم هیجان در سازش با مسائل تنیدگی­زا موضوعی است که اهمیت آن را پژوهش­های متعددی که در این حوزه صورت گرفته، نشان می­دهد (گرانقسکی و کریج، 2006). تنظیم هیجان موفق همراه با دستاوردهای مثبت می­باشد، دستاوردهایی چون رشد صلاحیت­های اجتماعی (آیزنبرگ[56]، 2000) و سلامتی به كارگیرنده تنظیم هیجان و در مقابل، هیجان تنظیم نشده با اشكال برجسته آسیب­های روانی همراه است، مثلا گفته شده كه عدم تنظیم هیجان می­تواند منادی رفتارهای مشكل آفرینی همچون خشونت باشد (دیلون[57]، ریچی[58]، جانسون[59] و لابار[60]، 2007). تنظیم هیجان نقش برجسته­ای در تحول و حفظ اختلالات هیجانی دارد و حیطه گسترده­ای از هوشیار و ناهوشیار، فیزیولوژیكی و رفتاری و فرایندهای شناختی را شامل می­شود (گراس[61] و مونز[62]، 1995). فرایندهای شناختی می­توانند به ما كمك كنند تا بتوانیم مدیریت یا تنظیم هیجان­ها و یا عواطف را بر عهده بگیریم تا از این طریق بر مهار هیجان­ها بعد از وقایع اضطراب­آور و تنیدگی­زا توانا باشیم (گرانقسکی، کریج و اسپین هاون، 2001).

در این تحقیق زنان باردار به عنوان جامعه مورد پژوهش انتخاب شدند که علت آن اهمیت  وضعیت روانی مادر باردار در دوران بارداری و تاثیر بسزای آن بر سلامت جنین می­باشد. توجه نداشتن به وضعیت روانی مادر باردار می­تواند با عواقب وخیمی همراه باشد (بناری[63]، پنتو[64]، آهن[65]، اینرسون و همکاران[66]، 2004). بارداری یكی از حساس­ترین دوره­های زندگی زنان است و روابط جنسی و زناشویی در اثر تغییرات فیزیكی و روان­شناختی متعدد دوران بارداری دستخوش تغییر می­شود. عواملی نظیر تغییرات فیزیولوژیكی و آناتومیكی در زنان باردار، كنار گذاردن فعالیت جنسی و ترس از آسیب به جنین و … تأثیر منفی بر زنان گذاشته و در نهایت بهداشت روانی خانواده را برهم می­زند (رید[67]، 2004). حاملگی برای زن باردار و خانواده­اش رخداد ویژه می­باشد. در این دوران زن باردار با تغییرات جسمی و روانی زیادی روبه­رو می­گردد و در صورتی كه خود را با این تغییرات منطبق ننماید، و هیجاناتش را تنظیم نکند استرس زیادی به او وارد می­شود. نگرانی و استرس بالا در طی دوران بارداری می­تواند پیامدهای درازمدتی برای جنین داشته باشد، تنش درون رحمی موجب نارسایی و زایمان زودرس و بیماری­های كرونری در بزرگسالی می­باشد (سولچینی[68]، 2003). سطح بالای استرس مادر در اواخر دوران بارداری با كاهش تكامل ذهنی در 2 سالگی همراه است (گرین[69]، کیفتسیوس[70]، استام[71] و اسنودن [72]، 2003). همچنین شانس كم وزنی هنگام تولد در مادران دارای مواجهه با استرس هیجانی چند برابر بیشتر از مادران دیگر است (برورز[73]، ون[74]، و بار[75]، 2001). در اینجا به کار بردن راهبردهای شناختی هیجان ضرورت دو چندان می­یابد. همچنین، تحقیقات نشان داده است كه راهبردهای تنظیم هیجان با پریشانی روان­شناختی مرتبط بوده (گرنفسكی و كریج، 2009)، سازگاری بعدی فرد را پیش­بینی می­كند و تمركز بر راهبردهای تنظیم هیجان می­تواند در پیش­بینی و درمان مشكلات روانی، موثر باشد (بركینگ[76]، اورث[77]، ووپرمن[78]، مهیر[79] و كاسپر[80]، 2008). ما در این پژوهش می­خواهیم ببینیم که آیا به کارگیری هوش معنوی و عمل به باورهای دینی می­تواند از راهبردهایی باشند که به تنظیم هیجان شناختی در زنان باردار کمک ­کنند.

[1] Garnefski, N.

[2] Kraaij, V.

[3] Gross, J. J.

[4] Oschner, K. N.

[5] Morris, A .S.

[6] Silk, J. S.

[7] Steinberg, L.

[8] Mayors, S.

[9] Robinson, L. R.

[10] Peacok, J. R.

[11] Poloma, M. M.

[12] Amaram, Y.

[13]  Psychology of religion

[14] Halama, P.

[15]  Strizence, M.

[16] King, D.B.

[17] Zohar, D.

[18]  Marshall, I.

[19] Seligman, M.

[20]Kim, Y.M. & Others

[21]Mcnulty, K. & Others

[22] Lara, M.A.

[23] Le, H.N.

[24] Letechipia, G.

[25] Hochhausen, L.

[26] Huizink, A.C.

[27] Mulder, E.

[28] Medina, P.G.

[29]Buitclaar, G. H.

[30] Nevrose

[31] Depression

[32] Anxiety

[33] Phobia

[34] Obssessive-compulsive

[35]Harris, B.

[36] Lovett, L.

[37] Smith, J.

[38] Read G.

[39] Molavi, H.

[40] Movahedi, M.

[41] Bengr, M.

[42] Bennett, R.

[43]  Brown, L.

[44] Cunningham, F.

[45] Kenneth, J.

[46] Hauth, C.

[47] Kioulos, K.

[48] Espindula, J.A.

[49] Valle, E.R.

[50] Bello, A.A.

[51] Jung

[52] Koeing

[53] Rush

[54]William  James

[55] West, E. W.

[56] Eisenberg, N.

[57] Dillon, D. G.

[58] Ritchey, M.

1-5-1 قلمرو مکانی………………………………………………………………………………………………. 9

1-5- 2 قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………… 9

1-6 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………….. 10

1-7 واژه هاواصطلاحات کلیدی …………………………………………………………………………….. 10

1-7-1 فوتبال……………………………………………………………………………………………………… 10

1-7-2 رفتارهای نابهنجار………………………………………………………………………………………. 11

1-7-3 عوامل مدیریتی………………………………………………………………………………………….. 11

ادامه فهرست مطالب

1-7-4 تماشاگر…………………………………………………………………………………………………… 11

1-7-5 پرخاشگری………………………………………………………………………………………………. 11

1-7-6 خشونت………………………………………………………………………………………………….. 12

1-7-7 اوباشگری………………………………………………………………………………………………… 12

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-1 مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………. 14

2-1-1 رفتارهای نابهنجار………………………………………………………………………………………. 14

2-1-2عوامل رفتار نابهنجار درجامعه………………………………………………………………………… 15

2-1-2-1نقش خانواده………………………………………………………………………………………….. 15

2-1-2-2 عوامل اجتماعی……………………………………………………………………………………… 16

2-1-2-3عوامل اقتصادی……………………………………………………………………………………….. 16

2-1-2-4نقش دوستان وهمسالان…………………………………………………………………………….. 17

2-1-2-5عوامل روانشناختی…………………………………………………………………………………… 17

2-1-2-6علتهای دیگر نابهنجاری…………………………………………………………………………….. 17

2-1-3عوامل رفتارنابهنجار در ورزشگاه…………………………………………………………………….. 19

2-1-3-1عامل محیط ورزشگاه……………………………………………………………………………….. 19

ادامه فهرست مطالب

2-1-3-2عامل نحوه ی داوری………………………………………………………………………………… 19

2-1-3-3عامل رسانه های ورزشی…………………………………………………………………………… 20

2-1-3-4عامل زمان برگزاری مسابقه………………………………………………………………………… 21

2-1-2 اوباشگری………………………………………………………………………………………………… 22

2-1-3 خشونت………………………………………………………………………………………………….. 24

2-1-4 پرخاشگری………………………………………………………………………………………………. 24

2-1-4-1 تعریف پرخاشگری…………………………………………………………………………………. 24

2-1-4-2 نظریه های پرخاشگری در ورزش………………………………………………………………. 29

2-1-4-2-1 نظریه غرایز……………………………………………………………………………………….. 30

2-1-4-2-2 نظریه یادگیری اجتماعی………………………………………………………………………. 31.

2-1-4-2-3 نظریه تخلیه……………………………………………………………………………………….. 33

2-1-4-2-4 نظریه ناكامی ـ پرخاشگری……………………………………………………………………. 34

2-1-4-2-5 نظریه تجدیدنظر ناكامی ـ پرخاشگری………………………………………………………. 35

2-1-4-3 انواع پرخاشگری در ورزش………………………………………………………………………. 36

2-1-4-4 عوامل اثر گذار در پرخاشگری ورزشی………………………………………………………… 38

2-1-4-5پرخاشگری در فوتبال ایران………………………………………………………………………… 47

2-2 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………… 51

 

ادامه فهرست مطالب

2-2-1 تحقیقات داخل کشور…………………………………………………………………………………. 51

2-2-2 تحقیقات خارج کشور…………………………………………………………………………………. 53

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 56

3-1 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………. 57

3-2 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………… 57

3-3 حجم نمونه………………………………………………………………………………………………….. 58

3-4 روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………….. 59

3-5 ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………………………………. 59

3-6 روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 60

3-7 پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 61

3-8 روشهای تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………….. 62

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 64

4-1 بررسی ویژگی های توصیفی گروه نمونه……………………………………………………………… 64

4-2  بررسی ویژگی های استنباطی گرونمونه……………………………………………………………… 70

4-2-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….. 70

ادامه فهرست مطالب

4-2-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………….. 71

4-2-3 فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………. 72

4-2-4 فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………. 73

4-2-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………… 74

4-2-6 فرضیه ششم……………………………………………………………………………………………… 74

4-2-7 فرضیه هفتم………………………………………………………………………………………………. 75

4-2-8 فرضیه هشتم…………………………………………………………………………………………….. 78

4-2-9 فرضیه نهم……………………………………………………………………………………………….. 76

4-2-10 فرضیه دهم…………………………………………………………………………………………….. 77

4-2-11 فرضیه یازدهم…………………………………………………………………………………………. 78

4-2-12 فرضیه دوازدهم……………………………………………………………………………………….. 78

4-2-13 فرضیه سیزدهم………………………………………………………………………………………… 79

4-2-14 فرضیه چهاردهم………………………………………………………………………………………. 80

4-2-15 فرضیه پانزدهم………………………………………………………………………………………… 80

4-2-16 فرضیه شانزدهم……………………………………………………………………………………….. 81

4-2-17 فرضیه هفدهم………………………………………………………………………………………….. 82

4-2-18 فرضیه هجدهم………………………………………………………………………………………… 82

ادامه فهرست مطالب

4-2-19 فرضیه نوزدهم…………………………………………………………………………………………. 83

4-2-20 فرضیه بیستم…………………………………………………………………………………………… 84

4-2-21 فرضیه بیست ویکم…………………………………………………………………………………… 84

4-2-22 فرضیه بیست ودوم…………………………………………………………………………………… 85

4-2-23 فرضیه بیست وسوم………………………………………………………………………………….. 85

4-2-24 فرضیه بیست وچهارم……………………………………………………………………………….. 86

4-2-25 فرضیه بیست وپنجم…………………………………………………………………………………. 87

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 89

خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 90

5-1 بحث و نتیجه گیری فرضیه های پژوهش…………………………………………………………….. 95

5-1-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….. 95

5-1-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………….. 96

5-1-3 فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………. 99

5-1-4 فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………….. 100

5-1-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………. 103

5-1-6 فرضیه ششم……………………………………………………………………………………………. 105

ادامه فهرست مطالب

5-2 پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………….. 106

5-3 پیشنهاد های پژوهشی…………………………………………………………………………………… 107

5-4 استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه……………………………………………………………………. 108

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………. 109

پیوست ها

چکیده لاتین

فهرست جداول

جدول3-1 مؤلفه های پرسشنامه و سوالات مربوط به  تماشاگران……………………………………… 60

جدول4-1 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران………………………………………………………….. 64

جدول4-2 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس سن………… 65

جدول4-3 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس شغل………. 66

جدول4-4 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس تحصیلات.. 67

جدول4-5 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس تاهل………. 68

جدول4-6 توزیع فراوانی گروه نمونه تماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال بر اساس در آمد…….. 69

فهرست نمودارها

1-1-مقدمه :

معماری در تمدن بشری هزاران سال است که جایگاه ویژه ای یافته و چنان با زندگی انسان در طول زمان در آمیخته است که بدون اغراق باید اذغان نمود که آدمی از بدو تولد تا مرگ از بودن و زیستن در جولانگاه معماری نتوانسته و نمی تواند رهایی یابد . معماران در طول تاریخ با تفکرات و اندیشه های خود تامین کننده تامین کننده ابتدایی ترین نیازهای انسان های ساده تا متجلی ساختن شکوه و عظمت پرآوازه ترین امپراطوری ها و نیایشگاه بی آلایش ترین انسان ها بوده اند که با محصول ذهن خود که از آن به معماری یاد می کنیم به آن جامه عمل پوشانده اند و در روند تغییرات زمانی و مکانی ، اقتصادی و سطوح مختلف اجتماعی ، تصاویری ماندگار و زیبا از خود بر جای نهاده است که بسیاری از آنها علی رغم تغییر نسل ها و سلیقه ها و تغییر شرایط حاکم هنوز استوارند و در بسیاری موارد شناسه نمادین شهری و مملکتی شده اند . بی شک از میان هزاران اثر معماری این نمونه های ماندگار واجد ارزش هایی بیش از برآوردن نیازهای اولیه انسان هستند . در واقع این آثار ضمن بر آوردن مساله زیست مخاطب خصیصه زیبایی و القای احساسی خوشایند در مخاطب را نیز از خویش بروز می دهند .

در   سده های اخیر که جوامع انسانی دچار تحولات علمی و فرهنگی شد صنعت و در نهایت تکنولوژی بصورت امروزی ظهور کرد تا این که معماری مدرن متولد شد ، معماری مدرن اساس آن بر تکنولوژی جدید استوار است  رشد چشم گیر تکنولوژی و صنعت غرب در چند دهه اخیر باعث تحولات بزرگی در روند معماری بناها شد . انفکاک دو عامل سازه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده 1

فصل اول: موضوع پژوهش

1-1 مقدمه 3

1-2 مساله پژوهشی 5

1-3- فرضیه های پژوهش 6

1-4- اهداف پژوهش 8

1-4-1- هدف کلی 8

1-4-2- اهداف جزیی 8

1-5- اهمیت موضوع 9

1-6- تعریف اصطلاحات 11

فصل دوم : پیشینه پژوهش

2-1- نقش بهورزان و مراقبت های بهداشتی15

2-2 – مفهوم رضایت شغلی16

2-3- دلایل اهمیت رضایت شغلی 17

2-4- عوامل تأثیرگذار بر رضایت شغلی 18

2-5-سنجش رضایت شغلی 19

2-6-پیامدهای رضایت شغلی20

2-7- رضایت شغلی و عملکرد21

2-7-1-رضایت شغلی و سلامت جسمی و روانی کارکنان 21

2-7-2- رضایت شغلی و میزان جابه جایی 21

2-7-3- رضایت شغلی و غیبت22

2-8-دیگر تأثیرات رضایت شغلی بر عملکرد 22

2-8-1-ترک خدمت 22

2-8-2- بازنشستگی زودرس23

2-8-3- تشویش23

2-9-شیوه ی ابراز نارضایتی23

2-9-1-فعالیتهای اتحادیه گرایی23

2-9-2- ترک سازمان 23

2-9-3- اعتراض24

2-9-4- وفاداری24

2-9-5- اقدام منفی24

2-10- تعامل رضایت شغلی و رضایت از زندگی 24

2 -10-1-اثر جبران25

2-10-2-مدل بخشی25

2-10-3-مدل همپوشی25

2-11-نظریه های رضایت شغلی25

2-11-1-نظریه سلسله مراتب نیاز مازلو 25

2-11-2-نظریه برابری آدامز26

2-11-3-نظریه انتظار وروم27

2-11-4-نظریه دو عاملی هرزبرگ27

2-11-5-نظریه انتظار پورتر و لاولر28

2-11-6-نظریه هدف گذاری29

2-11-7-نظریه سه وجهی آلدرفر 29

2-11-8-نظریه مدل اساسی انگیزشی 30

2-11-9-نظریه مک کللند31

2-12-سبک های مقابله با استرس32

2-12-1-تعریف سبک های مقابله با استرس 32

2-12-2-رویکردهای اولیه به فرآیند مقابله33

 

2-12-3-رویکردهای جدید به فرآیند مقابله…………………………………………………………………………….  33

2-13-خودکارآمدی عمومی34

2-13-1-تعریف خودکارآمدی36

2-13-2-نظریه شناختی –  اجتماعی آلبرت بندورا36

2-14- پژوهش های انجام شده در داخل کشور 39

2-15- پژوهش های انجام شده در خارج از کشور41

فصل سوم: روش پژوهش

3-1-روش اجرای تحقیق 47

3-1-1– جامعه آماری 47

3-1-2– نمونه آماری و روش نمونه گیری47

3-2- روش جمع آوری اطلاعات47

3-2-1- پرسشنامه سبک های مقابله 48

3-2-2- پرسشنامه خودکارآمدی عمومی48

3-2-3- پرسشنامه شاخص توصیف شغلی49

3-3 چگونگی تعیین پایایی ابزار پژوهش 50

3-4- طرح تحقیق50

3-5- روش آماری مورد استفاده50

3-6- روش اجرای تحقیق51

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

4-1: یافته های توصیفی53

4-2- یافته های مربوط به فرضیه‌ های  پژوهش 65

4-3) یافته های جانبی پژوهش77

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 بحث و نتیجه گیری84

5-1-2 نتیجه گیری91

5-2 -محدودیت های پژوهش91

5-3- پیشنهادات92

5-1-3-پیشنهادات کاربردی و اجرایی92

5-2-3- پیشنهادات پژوهشی92

منابع فارسی93

منابع انگلیسی98

پیوست

چكیده لاتین

 

 

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 4-1: توزیع فراوانی و درصد جنسیت آزمودنی ها54

جدول 4-2: توزیع فراوانی و درصد وضعیت تأهل آزمودنی ها 55

جدول 4-3: توزیع فراوانی و درصد میزان تحصیلات آزمودنی ها 56

جدول 4-4 : توزیع فراوانی و درصد ســن آزمودنی ها57

جدول 4-5:توزیع فراوانی ودرصد سابقه خدمت آزمودنی ها58

جدول 4-6:توزیع فراوانی و درصد میزان رضایت شغلی آزمودنی ها59

جدول 4-7: توزیع فراوانی و درصد میزان خودکارآمدی عمومی آزمودنی ها 60

جدول 4-8: توزیع فراوانی و درصد سبک مقابله ای مسئله محور آزمودنی ها61

جدول 4-9: توزیع فراوانی و درصد سبک مقابله ای هیجان محور آزمودنی ها62

جدول 4-10: شاخص‌های مركزی و پراكندگی نمره سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی و رضایت شغلی بهورزان خانه بهداشت 63

جدول 4-11 : آزمون كولموگروف – اسمیرنوف برای بررسی مفروضه نرمال بودن63

جدول 4-12: شاخص‌های مركزی و پراكندگی نمره سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی و رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه بهداشت 64

جدول 4-13: همبستگی پیرسون بین سبک مقابله با استرس ( مسئله محور ) با رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت 65

جدول 4-14: همبستگی پیرسون بین خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت………………………………………………………………………………………………………………………………….67

جدول4-15: ضرایب همبستگی چندگانه بین سبک مقابله با استرس ( مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت با روش الف) ورود (Enter) ب)مرحله‌ای(stepwise)69

جدول4-16: ضرایب همبستگی چندگانه بین سبک مقابله با استرس ( مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان زن خانه های بهداشت با روش الف) ورود (Enter) ب) مرحله‌ای ( stepwise)71

جدول4-17: ضرایب همبستگی چندگانه بین سبک مقابله با استرس ( مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان مرد خانه های بهداشت با روش الف) ورود (Enter) ب) مرحله‌ای (stepwise)73

جدول 4-18: همبستگی پیرسون بین مؤلفه های سبک مقابله با استرس (مسئله محور ) با رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت 75

جدول4ـ19: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت 77

جدول 4-20 : نتایج تحلیل واریانس یك راهه در متن ( مانوا ) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت شهرستان دزفول78

جدول4-21: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان خانه های بهداشت از نظر گروه های سنی79

جدول 4-22: نتایج تحلیل واریانس یك راهه در متن ( مانوا ) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان خانه های بهداشت از نظر گروه های سنی80

جدول4ـ23: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان خانه های بهداشت شهرستان دزفول از نظر گروه های سابقه خدمت81

جدول 4-24 : نتایج تحلیل واریانس یك راهه در متن ( مانوا ) روی نمرات سبک مقابله با استرس (مسئله محور و هیجان محور ) و خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی بهورزان خانه های بهداشت از نظر گروه های سابقه خدمت82

 

 

 

فهرست نمودار ها

عنوان صفحه

نمـودار4-1: تـوزیع فـراوانی جنسیت آزمودنی ها54

نمـودار4-2:تـوزیع فـراوانی وضعیت تأهل آزمودنی ها55

نمـودار4-3:تـوزیع فـراوانی میزان تحصیلات آزمودنی ها 56

نمـودار4-4 : تـوزیع فـراوانی ســن آزمودنی ها57

نمـودار4-5:تـوزیع فـراوانی سابقه خدمت آزمودنی ها58

نمـودار4-6: تـوزیع فـراوانی میزان رضایت شغلی آزمودنی ها59

نمـودار4-7: تـوزیع فـراوانی میزان خودکارآمدی عمومی آزمودنی ها60

نمـودار4-8: تـوزیع فـراوانی سبک مقابله ای مسئله محور آزمودنی ها61

نمـودار4-9: تـوزیع فـراوانی سبک مقابله ای هیجان محور آزمودنی ها62

 

چکیده:

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی رابطه سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت شهرستان دزفول بود. نمونه پژوهش 123 نفر(معادل کل جامعه مورد پژوهش ) بهورزان زن و مرد خانه های بهداشت تابعه مرکز بهداشت شهرستان دزفول بودند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های سبک های مقابله ، خودکارآمدی عمومی و شاخص توصیف شغلی جمع آوری و با استفاده از محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون انجام شد.محاسبه همبستگی بین متغیرها نشان داد که سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان همبستگی مثبت و معنادار داشت(05/0 P< ). نتایج تحلیل رگرسیون نشانگر این بود که خودکارآمدی عمومی بیشترین سهم را در پیش بینی واریانس رضایت شغلی بهورزان را دارد.

 

کلید واژه: سبک های مقابله با استرس، خودکارآمدی عمومی، رضایت شغلی ، بهورزان

 

فصل اول:

موضوع پژوهش

 

فصل اول: موضوع پژوهش

 

مقدمه:
رضایت شغلی[1] عاملی مهم برای افزایش کارایی و نیز رضایت فردی در سازمان تلقی می شود و منابع انسانی کارآمد و پرانگیزه در افزایش اثربخشی هر سازمان نقش مهم و اساسی ایفا می کند. زمانی که کارکنان به سازمان می پیوندند، مجموعه ای از خواستها، نیازها، آرزوها و تجربه های گذشته را، که با هم انتظارهای شغلی را ایجاد می کنند، با خود به همراه دارند. عکس العمل ها و پاسخ هایی که سازمان در مقابل خواستهای کارکنان فراهم می آورد، رضایت یا نارضایتی شغلی را شکل می دهد. در واقع رضایت شغلی نشاندهنده رابطه ی توقعات انسان با پاداش هایی است که کار فراهم می آورد(ویلم[2] و همکاران، 2007).

از آنجاییکه رضایت شغلی یکی از مسائل اساسی و بسیار مهم در هر سازمان می باشد که با رشد و شکوفایی آن سازمان ارتباط تنگاتنگ دارد، در واقع می توان آن را یکی از عواملی دانست که در نحوه ی رفتار و عملکرد کارکنان در سازمانها مؤثر باشد. در مطالعات سازمانی ثابت شده است که رضایت شغلی با عواملی همچون، غیبت، استعفاء، درگیری، استرس شغلی، و بیماری جسمی و روانی کارکنان رابطه ی معکوس دارد( رابینز[3]، 1998).

از نظر شلی[4] و همکار او( 2003) رضایت شغلی نتیجه ادراک کارکنان از چگونگی برآورده شدن انتظارات مهم آنها توسط شغل آنهاست. آنها دو جنبه مهم برای رضایت شغلی در نظر گرفته اند؛ اول اینکه رضایت شغلی یک پاسخ احساسی به شرایط کار است؛ و دوم اینکه رضایت شغلی را می توان از طریق چگونگی دستیابی به اهداف یا برآورده شدن انتظارات تعیین کرد. زمانی که می گوییم یک فرد رضایت شغلی بالایی دارد،در حقیقت منظورمان این است که او به میزان زیادی شغل خود را دوست داشته، احساسات مثبتی نسبت به آن دارد و از طریق آن توانسته است نیازهای خود را ارضا کند( آپلتون[5] و همکاران، 1988 و فورد[6]، 2002).

از سوی دیگر همه ی ما در زندگی با چالش ها و مشکلاتی مواجه می شویم، با این حال هر کس به شیوه ی خاص خود به مسائل پاسخ می دهد. برخی ها هنگام روبرو شدن با مشکلات می کوشند با ارزیابی درست و منطقی موقعیت و با استفاده از راهبردهایی مانند مسئله گشایی[7]، تفکر مثبت[8] و استفاده مؤثر از سیستم های حمایت با موقعیت مقابله کنند در مقابل، برخی دیگر به جای مقابله سازگارانه[9] با مسائل سعی می کنند به روش های مختلف مانند پناه بردن به الکل و مواد مخدر و سایر راهبردهای ناکارآمد از روبرو شدن با مشکلات اجتناب کنند. عیب عمده این راهبردهای اجتنابیآن است که اگرچه ممکن است در کوتاه مدت مؤثر واقع شوند و به فرد آرامش موقت بخشند ولی در دراز مدت پیامدهای منفی بسیار دارند و فرد را از داشتن احساس خودکارآمدی[10] و عزت نفس[11] و خود ارزشمندی محروم می سازند(قراچه داغی،1384).

پژوهشها نشان می دهند که احساس خودکارآمدی با مسئولیت پذیری در مورد انجام تکلیف (باری و آناستازیا[12]، 2005) و رضایت شغلی( گلاین، کلادیو و پاتریک[13]، 2006) رابطه مثبت دارد. بنابراین خودکارآمدی عامل مهمی برای انجام موفقیت شغلی افراد و در نتیجه رضایت شغلی به شمار می آید. در ارتباط با رضایت شغلی نیز تحقیقات نشان می دهد که بین رضایت شغلی با استفاده از سبکهای مقابله مساله مدار[14] رابطه ی مثبت و با استفاده از سبک های مقابله هیجان مدار[15] رابطه ی منفی وجود دارد( مسلکین و آگارد[16]، 2000).

مطالعه ی حاضر، در این راستا با توجه به نیازها و افزایش کارآیی کارکنان بهداشتی که در خط مقدم جبهه ی بهداشت به کار مشغولند و با هدف بررسی رابطه بین سبکهای مقابله با استرس[17] و خودکارآمدی عمومی[18] با رضایت شغلی بهورزان مرد و زن خانه های بهداشت شهرستان دزفول انجام گردید.

 

مساله پژوهشی
شاخص مهم یک سازمان نیروی انسانی کارآمد آن است. چرا که نیروی انسانی مهمترین منبع موجود در هر سازمان محسوب می شود. بیشتر افراد تقریباً نیمی از ساعات بیداری خود را در محیط کار می گذرانند، اگر از شغل خود راضی باشند، شغلشان را دوست خواهند داشت و احساسات و نگرش های مثبتی نسبت به شغل خود خواهند داشت. استرس یک تجربه عمومی در زندگی همه ی انسانهاست( وارکارولیس[19]، 2002).

ممکن است هر کس در معرض خطر استرس قرار گیرد اما بعضی افراد نسبت به افراد دیگر استرس بالاتری را تجربه می کنند. بنابراین می بایست متغیرهای دیگری( تفاوتهای فردی) در ارتباط با استرس و پیامدهای آن بطور مستقیم و غیر مستقیم شرکت داشته باشند. بعنوان مثال افراد در توجه کردن به میزان احتمال مواجه شدن با استرس، چگونگی درک و ارزیابی استرس زاها، توانایی سازگاری با استرس و آسیب پذیری در مقابل استرس متفاوتند( کود، لاگان فوکس[20]، 2001). دسته ای از متغیرهای فردی که در رابطه بین فشارزاها و استرس نقش میانجی دارد باورهایی است که افراد نسبت به خود دارند. از میان این باورها خودکارآمدی به عنوان جزء اساسی نظریه شناختی- اجتماعی نقش قابل توجهی در مواجهه با موانع و گرفتاریها و ناکامیها دارد و سهم عمده ای از پژوهشها را بویژه در حوزه استرس شغلی به خود اختصاص داده است.( ساکس[21]، 1994؛کافیلد، چانگ، دولارد و همکاران[22]، 2004؛ سیو، اسپکتور، کوپر و همکاران[23]، 2005).

در سالهای اخیر توجه به منابع استرس و سبک های مقابله با آن، بسیار مورد توجه و بررسی قرار گرفته و نشان داده شده که به کار گرفتن سبک های مقابله ای مؤثر نقش مهمی در کاهش استرس و در نتیجه رضایت شغلی دارد( فروزنده و دلارام، 1382).

همچنین رضایت شغلی نتایج مثبت گوناگونی از جهت فردی و سازمانی به همراه دارد و بر احساس فرد درباره ی سازمان و علائق وی به مشارکت در حفظ همبستگی کمک می کند و تأثیر قابل توجهی در شیوه تقرب و نزدیکی افراد نسبت به مشاغل خود، میزان تلاش، تعهدات آنان در اثر بخشی سازمان و مهمتر از همه در خودکارآمدی افراد دارد( بیک لیک، 1385).

با آنکه در زمینه رضایت شغلی کارکنان در سازمانها بررسیهای بیشماری از دیدگاههای گوناگون انجام شده، متأسفانه رضایت شغلی بهورزان که از ارکان عمده مشارکت جامعه در مراقبتهای بهداشتی اولیه[24] می باشند و نقش ارزنده ای در ارائه خدمات بهداشتی دارند کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. از آنجاییکه بهورزان می توانند با ارائه همزمان خدمات بهداشتی- درمانی-آموزشی و به ویژه بهداشت روانی[25] در رسیدن به هدفهای اصلی مراقبتهای اولیه بهداشتی یعنی دسترسی تمام مردم به خدمات اساسی بهداشتی نقش حساس و مهمی را ایفا نمایند، به نظر می رسد که بررسی نحوه سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی عمومی آنها می تواند بر ارائه خدمات که همانا مراقبت های بهداشتی اولیه است و کیفیت ارائه خدمات را تحت الشعاع قرار داده و در نهایت منجر به تغییراتی در رضایت شغلی آنها شود. لذا با توجه به این امر پژوهش حاضر به بررسی رابطه سبکهای مقابله با استرس و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان مرد و زن خانه های بهداشت شهرستان دزفول خواهد پرداخت. لذا هدف اصلی از انجام این تحقیق پاسخ دادن به این سؤال می باشد که:

-آیا بین سبک های مقابله با استرس و خودکارآمدی عمومی با رضایت شغلی بهورزان مرد و زن خانه های بهداشت شهرستان دزفول رابطه ی معناداری وجود دارد؟

[1].job satisfaction

[2] .Willem &et al

[3] . Robins