مقدمه:ژرفای کشش و گوناگونی کوشش انسان در طریق حقیقت.. 2

بیان مساله و روش تحقیق.. 15

پرسش‌های اصلی و فرعی تحقیق 17

فرضیه‌های تحقیق: 18

پیشینه تحقیق موضوع : 18

فصل دوم: کمیل بن زیاد، تبار، دوره های حیات و ابعاد شخصیت

کمیل بن زیاد، تبار و خاندان او 21

کمیل بن زیاد در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، خلفاء و امامان اهل بیت علیه السلام 22

کمیل، صاحب و یار دوران غربت امام علی علیه السلام 24

کمیل فرماندار امام علی.. 27

منزلت علمی و معنوی کمیل در نظر حضرت امیر علیه السلام 32

دعاى كمیل‏ و برخی محورهای عمده آن. 40

آستانه و آرامگاه کمیل بن زیاد 41

کمیل نامه. 43

فصل سوم: «حدیث حقیقت» اسناد، نسخه‌ها و شروح

الف ـ سندشناسی حدیث حقیقت.. 46

ب ـ  منابع کهن و حدیث حقیقت(نسخه ها و شروح) 51

ج ـ معرفی برخی از نسخه ها و شروح حدیث حقیقت.. 71

شرح منسوب به علامه حلی و انتساب آن، مآخذ و نسخه ها 71

شرح حدیث حقیقت، ابن همام شیرازى، روش تحقیق و تصحیح .. 77

حدیث حقیقت در آثار سید حیدر آملی 81

شرح حدیث حقیقت، خواجه محمد دهدار 84

شرح حال و زندگینامه محمد بن محمود دهدار شیرازی.. 85

شرح حدیث حقیقت، محمد على بن محمد حسین خلخالى و روش تصحیح آن. 88

شرح حدیث حقیقت، شیخ على بن محمد جواد مرندى.. 91

شرح حدیث حقیقت، قاسم علی اخگر حیدرآبادی.. 93

شرح حدیث الحقیقه، سیدحسن مصطفوی 99

فصل چهارم: شرح و تفسیری از «حدیث حقیقت»

مقدمه : شرحی بر حدیث حقیقت.. 102

«ما الحقیقۀ»، حقیقت چیست؟ 106

«مالک و الحقیقۀ». 114

«او لست صاحب سرّک». 116

«بلی و لکن یرشّح علیک ما یطفح منی». 120

«قال: او مثلک یخیب سائلاً؟». 124

کشف سبحات الجلال من غیر اشارة 126

«زدنی بیانا». 132

« محو الموهوم مع صحو المعلوم». 134

« هتک الستر لغلبة السِّر». 140

« جذب الاحدیۀ لصفۀ التوحید». 145

«نور یشرق من صبح الازل». 149

عنوان                                                       صفحه

فصل اول چارچوب نظری… 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 ضرورت انجام تحقیق.. 6

1-3 سوالات پژوهشی.. 7

1-4  فرضیات تحقیق.. 7

1-5 اهداف تحقیق.. 8

1-6 روش تحقیق.. 8

فصل دوم مبانی نظری… 11

2-1 پیشینه پژوهش…. 12

2-1-1 پیشینه پژوهش در خارج از کشور 12

2-1-2پیشینه پژوهش در داخل کشور 17

2-2 ارزیابی اثرات تجمعی محیط زیستی.. 18

2-2-1  تعاریف دیگر راجع به اثرات تجمعی: 20

2-2-2 واژه­های کلیدی تعریف شده در رابطه با ارزیابی اثرات تجمعی.. 20

2-3 تاریخچه. 23

2-3-1 دستورالعمل­ها و مفاهیم اولیه ارزیابی اثرات تجمعی.. 24

2-3-1-1 کانادا 1994.. 24

2-3-1 -1-1 دستورالعمل فرآیند انجام ارزیابی اثرات تجمعی کانادا 25

2-3-1-2 دستورالعمل اتحادیه امریکا1996.. 25

2-3-1-3 دستورالعمل اتحادیه اروپا 1997.. 26

2-3-1-4 دستورالعمل استرالیا 1990.. 26

2-4 روشهای ارزیابی اثرات تجمعی.. 27

2-4-1 روش Ad Hoc. 27

2-4-2 چک­لیستها 28

2-4-3 ماتریس­ها Matrices 28

2-4-4 مدلسازی، مدلسازی مفهومی با شبکه­ها و سیستم­های نموداری.. 30

2-4-5 مدلسازی، مدلسازی شبیه­سازی کامپیوتری.. 30

2-4-6 تجزیه و تحلیل روند  Trends Analysis 30

2-4-7 تجزیه و تحلیل مکانی- نقشه­برداری و روی­همگذاری Spatial Analysis 31

2-4-8 تجزیه و تحلیل سیمای سرزمین  Landscape Analysis 31

2-4-9  تجزیه و تحلیل اکوسیستم Ecosystem Analysis 32

2-4-10 تجزیه و تحلیل ظرفیت قابل تحمل Carrying Capacity Analysis 32

2-4-11 روشهای تطبیقی.. 33

2-4-12  شبکه­ها Networks 33

2-4-13 تجزیه و تحلیل مکانی- سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS. 34

2-5 انتخاب روش مناسب CEA.. 35

2-5-1 نکات کلیدی برای انتخاب روشها 35

2-5-2 ویژگیهای روشهای CEA.. 36

2-6 فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) 36

2-6-1 اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 37

2-6-2 مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 37

2-6-2-1 ساختن سلسله مراتبی.. 38

2-6-2-2 محاسبه وزن.. 38

2-6-3روشهای محاسبه وزن نسبی.. 39

2-6-4 مزایای فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 40

2-7 سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) 41

2-7-1 ارتباط مراحل CEA با GIS. 42

2-7-2 ضرورت استفاده از GIS. 43

2-7-3 کاربرد GIS در CEA.. 44

2-7-4 مزایای بالقوه از لینک کردن GIS با CEA.. 44

2-7-5 محدودیتهای GIS. 45

2-8 روش معکوس فاصله: (Inverse Distance Method) 45

2-9 ماتریس تعامل در CEA.. 46

2-9-1 روش ماتریس چندگانه آرگون.. 46

2-10 ماتریس پاستاکیا (RIAM) 47

2-11 نتیجه­گیری از روشهای ارزیابی اثرات تجمعی.. 52

فصل سوم: مواد و روشها 57

1-3 معرفی منطقه مورد مطالعه. 58

3-1-1-منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی.. 58

3-1-2 مشخصات منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی.. 59

3-1-2-1 سایت شماره 1.. 61

3-1-2-2- سایت شماره 2.. 61

3-1-2-3- سایت شماره 3.. 62

3-1-2-4 – سایت شماره 4.. 64

3-1-2-5 – سایت شماره 5.. 66

3-2 شناسایی منابع آلاینده در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 68

3-2-1 آلودگی هوا 68

3-2-2 آلودگی پساب مجتمع­ها 70

3-3 بررسی وضعیت محیط زیستی اطراف منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 70

3-3-1 خورموسی.. 70

3-1-3 اهمیت خوریات… 72

3-1-4 اقلیم.. 74

3-1-4-1 بـاد. 74

3-1-5 توپوگرافی: 75

3-1-6 زمین­شناسی.. 76

3-1-7 محیط بیولوژیکی.. 76

3-1-7-1پوشش گیاهی.. 76

3-1-7-2حیات وحش (فون منطقه) 78

3-5 مطالعات اجتماعی و اقتصادی فرهنگی.. 81

3-5-1 جمعیت… 81

3-5-2 صنعت… 81

3-6 ویژگیهای پارامترهای مورد بررسی.. 82

3-6-1- نیاز شیمیایی به اکسیژن.. 83

3-6-2 اسیدیته. 83

3-6-3 کدورت… 83

3-6-4 کل مواد جامد محلول در آب ( TDS) 83

3-6-5 منوکسیدکربن CO.. 89

3-6-6 اکسیدهای ازت NOx. 89

3-6-7 دیاکسید گوگرد SO2 90

3-6-8  تراز فشار صوت   Sound Pressure Level 94

3-7 روش تحقیق.. 99

3-7-1 عملیات میدانی.. 101

3-7-2 ابزارها و نرمافزارها 101

3-7-3 چگونگی جمع­آوری و تجزیه و تحلیل داده­ها 101

3-7-4 محاسبه شاخص آلودگی.. 104

فصل چهارم: یافته­ها 107

4-1 نتایج.. 108

4-1-1 بررسی آلودگی هوا 118

4-1-2 بررسی آلودگی آب… 119

4-1-3 بررسی آلودگی صوت… 121

4-1-4 ماتریسهای تعاملی.. 128

4-1-4-1 ماتریس تعاملی آلاینده­های هوا 128

4-1-4-2 ماتریس تعاملی آلاینده­های آب… 130

4-1-4-3 ماتریس تعاملی آلایندههای صوت… 133

فصل پنجم بحث و نتیجه­گیری… 137

5-1 مقایسه روش سیستم اطلاعات جغرافیایی با ماتریس تعاملی در ارزیابی اثرات تجمعی   138

5-1-1 سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) 138

5-1-2 ماتریس تعاملی.. 139

5-2پاسخ به سوالات پژوهشی.. 140

5-3 بحث… 143

5-4 برنامه­های مدیریت محیط­زیستی.. 146

5-4-1 برنامه کنترل کیفیت و کمیت آب… 146

5-4-2 برنامه کنترل کیفیت هوا و صدا 146

5-4-3 تنظیم برنامه کنترل و پایش محیط­زیستی.. 147

5-4-4 برنامه­های کنترل شاخص­های اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی.. 147

5-4- 5 ارائه گزارش نتایج.. 148

5-4-6 مراقبت و پایش طرحهای مدیریت… 148

5-4-7 بررسی و مراقبت در طرح مدیریت بازسازی منطقه. 148

5-4-8 مراقبت و بررسی در طرح مدیریت آلاینده­ها 149

5-4-9 اطلاعرسانی و آموزش…. 149

5-5 راهکارهای فنی و مدیریتی کاهش و کنترل آلایندهها سازگار با محیط­زیست… 150

5-6 محدودیت­های تحقیق.. 151

5-7 پیشنهادات… 151

منابع.. 153

پیوست ها 162

فهرست شکل‌ها و نمودارها

عنوان                                                                                                              صفحه

شکل 1-1 نمودار مراحل کلی انجام تحقیق.. 9

شکل2-1: ساختار معیارهای تصمیم­گیری در چهار سطح (اقتباس از قدسی پور،1384) 38

شکل 3-1 موقعیت منطقه مورد مطالعه. 58

شکل 3-2تصویر ماهواره ای سال 2000منطقه ویژه اقتصادی و خورهای اطراف آن.. 59

شكل 3-3:  نقشه جامع منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر (علیشاهی و همکاران، 1387). 60

شكل 3-4: نمایی از واحد الفین پتروشیمی مارون.. 62

شكل 3-5: نمایی از دودكشهای موجود در منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر. 69

شکل 3-6 منطقه بین جزرمدی خورموسی.. 72

شکل 3-7: موقعیت خوریات ماهشهر. 73

شكل 3-8: گل‌باد شهرستان ماهشهر. 75

شکل 3-9: مرز منطقه ویژه اقتصادی و مجتمع­های فعال از نظر پساب… 85

نمودار3-1:  غلظت آلاینده COD از خروجی فاضلاب مجتمع­ها 86

نمودار3-2: غلظت سالانه TDS خروجی مجتم­عهای پتروشیمی.. 86

نمودار3-3: غلظتهای pH خروجی مجتمع­ها 87

نمودار 3-4: غلظت کدورت از خروجی فاضلاب مجتمع­ها 87

شکل 3-10: مرز منطقه ویژه و موقعیت مجتمعهای فعال ازنظر آلودگی هوا 91

نمودار 3-5: غلظت  سالانهNOx مجتمع­های منطقه. 92

نمودار 3-6: غلظت  سالانه CO مجتمع­های منطقه ویژه 92

نمودار3-7: غلظت  سالانه SO2 مجتمع­های منطقه ویژه 93

شکل 3-11: مرز منطقه ویژه و نقاط نمونه­برداری صوت… 95

شکل 3-12: مرز منطقه ویژه و موقعیت خوریات منطقه. 99

شکل 3-13 مرز منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 100

نمودار4-1 : مقایسه آلاینده CO مجتمع­های منطقه ویژه 108

نمودار4-2: مقایسه آلاینده NOx مجتمع­های منطقه ویژه 108

نمودار4-3: مقایسه آلاینده 2SO مجتمع­های منطقه ویژه 109

نمودار4-4:  مقایسه آلاینده  COD مجتمع­های منطقه ویژه 109

نمودار4-5: مقایسه میزان کدورت خروجی فاضلاب مجتمع­های منطقه ویژه 109

نمودار4-6:  مقایسه آلاینده TDS مجتمع­های منطقه ویژه 110

شکل4-1: پهنه­بندی آلاینده NOx 111

شکل  4-2: طبقه­بندی آلاینده NOx 111

شکل 4-3: پهنه­بندی آلاینده SO2 خروجی از مجتمع­ها 112

شکل 4-4: طبقه­بندی آلاینده SO2 112

شکل4-5: پهنه­بندی آلاینده CO خروجی از مجتمع­ها 113

شکل 4-6: طبقه­بندی آلاینده CO.. 113

شکل 4-7 : پهنهبندی کمی کدورت خروجی از مجتمع­ها 114

شکل 4-8: طبقه­بندی کیفی میزان کدورت فاضلاب خروجی مجتمع­ها 114

شکل 4-9 : پهنه­بندی آلاینده TDS خروجی از مجتمع­ها 115

شکل4-10: طبقه­بندی میزان TDSخروجی فاضلاب مجتمع­ها 115

شکل  4-11: پهنه­بندی آلاینده pH خروجی از مجتمع­ها 116

شکل 4-12: طبقه­بندی میزان pHخروجی فاضلاب مجتمع­ها 116

شکل 4-13 : پهنه­بندی آلاینده COD خروجی از مجتمع­ها 117

شکل 4-14 طبقه­بندی میزان COD خروجی فاضلاب مجتمع­ها 117

شکل 4-15: نقشه اثرات تجمعی آلاینده­های هوای خروجی از دودکش مجتمع­ها 119

شکل 4-16: نقشه اثرات تجمعی آلاینده­های فاضلاب خروجی از مجتمع­ها 120

شکل 4-17: نقشه اثرات تجمعی صوت… 122

شکل 4-18: نقشه اثرات تجمعی آب بر خاک منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 124

شکل 4-19: نقشه اثرات تجمعی آب در بخشهای آبی موجود در منطقه ویژه 124

شکل 4-21: طبقه­بندی میزان اسیدیته خروجی از فاضلاب مجتمع­ها و خوریات منطقه. 125

شکل 4-20: طبقه­بندی میزان کدورت خروجی از مجتمع­ها و کدورت موجود در خوریات منطقه  125

شکل 4-22: نقشه اثرات تجمعی آب بر خورموسی و منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. 126

شکل 4-23: نقشه شاخص تجمعی آلودگی فلزات سنگین خوریات ماهشهر. 126

شکل 4-24: نقشه شاخص تجمعی آلودگی پارامترهای آب خوریات ماهشهر. 127

شکل 4-25: نقشه شاخص تجمعی آلودگی فاضلاب مجتمع­ها 127

شکل 4-26 : موقعیت مجتمع­های کدبندی شده هوا 129

شکل 4-27 : موقعیت مجتمع­های کدبندی شده آب… 131

نمودار4-8: میزان دامنه حرفی اثرات… 136

فهرست جداول

عنوان                                                                                                              صفحه

جدول 2-1 مقایسه EIA و CEA در سطح پروژه 26

جدول2-2مقادیرکمی قضاوتهای مدل AHP(مقیاسی برای انجام مقایسه­های زوجی) 39

جدول 2-3 ارتباط مراحل CEA با GIS. 42

جدول 2-4: معیارهای ارزیابی.. 49

جدول 2-5 : محدوده مقادیر برای مقدار ES. 50

جدول 3-1  جمعیت شهرستان ماهشهر در سال 1390.. 81

جدول 3-2: مقادیر میانگین سالانه آلاینده­های پساب خروجی فاضلابهای مجتمع­های منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر(بر حسب ppm) 84

جدول 3-3 : استانداردهای خروجی فاضلاب از مجتمع­های پتروشیمی (بر حسب ppm) 85

جدول  3-4: نتایج بدست آمده از آمار توصیفی مربوط به پارامترهای فاضلاب خروجی مجتمع­ها 85

جدول 3-5: وزن­های بدست آمده از پرسشنامه. 88

جدول  3-6 : وزن مربوط به طبقات اسیدیته آب… 88

جدول 3-7 : وزن مربوط به TDS. 88

جدول 3-8 : وزن مربوط به کدورت… 89

جدول 3-9 : وزن مربوط به COD.. 89

جدول3-10: میانگین سالانه آلاینده­های هوای خروجی دودکش­های مجتمع­های  منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر 90

جدول  3-11: استانداردهای آلاینده­های هوا 91

جدول 3-12: نتایج بدست آمده از آمار توصیفی مربوط به آلاینده­های هوا خروجی از دودکش مجتمع­ها 91

جدول 3-13 : وزن مربوط به CO.. 93

جدول 3-14 : وزن مربوط به SO2 93

جدول 3-15 : وزن مربوط به NOx 94

جدول 3-16: مقادیر میانگین آلاینده­های  صوت خروجی از مجتمع­های منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر (برحسب دسی بل) 94

جدول 3-17:  نتایج بدست آمده از آمار توصیفی صوت مجتمع­ها 95

جدول 3-18 : موقعیت جغرافیایی خوریات ماهشهر. 96

جدول 3-19 : مقادیر آلاینده­های خوریات ماهشهر (بر حسب میلی گرم بر لیتر) 96

جدول 3-20 : مقادیر فلزات سنگین خوریات ماهشهر (برحسب میکروگرم بر گرم) 97

جدول 3-21 : مقادیر شاخصهای تجمعی آلودگی خوریات… 97

جدول 3-22 : مقادیر شاخص تجمعی فلزات سنگین خوریات… 98

جدول3-23: استاندارد کیفیت رسوب حفاظت محیطزیست نیویورک برای فلزات سنگین  (برحسب میکروگرم بر گرم) 98

جدول 3-24: استانداردهای مربوط به پارامترهای آب… 98

جدول  3-25: نتایج بدست آمده از آمار توصیفی پارامترهای خوریات ماهشهر. 99

جدول 3-26: طبقه­بندی کیفی شاخص درجه آلودگی اصلاح شده 104

جدول3-27: کنشهای متقابل بین پروژه­های مختلف… 105

جدول 4-1 : کدبندی مجتمع­ها جهت ایجاد ماتریس تعاملی آلاینده­های هوا 129

جدول 4-2 : تعیین ضرایب تعاملی بین مجتمع­ها 130

جدول 4-3 : ماتریس محاسبه اثرات تجمعی.. 130

جدول 4-4 : کدبندی مجتمع­ها جهت ایجاد ماتریس تعاملی آلاینده­های آب… 132

جدول 4-5 : تعیین ضرایب تعاملی بین مجتمع­ها 132

جدول 4-6 : ماتریس محاسبه اثرات تجمعی.. 133

جدول 4-7 : کدبندی مجتمع­ها جهت ایجاد ماتریس تعاملی صوت… 134

جدول 4-8 : تعیین ضرایب تعاملی بین مجتمع­ها 135

جدول 4-9 : ماتریس محاسبه اثرات تجمعی.. 135

جدول 4-10 : نتایج حاصل از ماتریس پاستاکیا 136

چکیده
نظام اکولوژیکی ، نظامی فراگیر و به­هم پیوسته می­باشد و اقدامات انسانی نیز ترکیبی از فعالیتهای بزرگ ، کوچک و تکراری می­باشند. آنچه مسلم است ، این است که هر تصمیم و اقدام انسان بر محیط­زیست اثر می­گذارد به عبارتی دیگر ، فعالیتهای انسانی ، چه خرد و چه کلان در بستر نظام اکولوژیکی مجتمع می­گردند. در کشور ایران ارزیابی آثار توسعه بر محیط­زیست فقط در سطح پروژه به صورت (ارزیابی اثرات توسعه[1]) انجام می­شود. ضعف قابل توجه پروژه­های متمرکز بر EIA به­طور­کلی عدم توانایی کافی آن در رسیدگی به اثرات تجمعی بر محیط­زیست است اگر چه گزارش­های ارزیابی آثار توسعه بر محیط­زیست اطلاعات مفیدی در راستای پروژه فراهم می­نمایند، اما اثرات تجمعی پروژه­ها را در کنار هم که در طول زمان آشکار می­شوند نادیده می­گیرند. در این تحقیق ابتدا روش­های ارزیابی اثرات تجمعی بیان شد و سپس برای ارزیابی اثرات تجمعی صنایع پتروشیمی موجود در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر از بین روش­های ارزیابی اثرات تجمعی دو روش سامانه اطلاعات جغرافیایی و ماتریس تعاملی استفاده گردید. نتایج حاصل از این دو روش از نظر ماهیت متفاوت بوده و از نظر مزایا و معایب و میزان داده­های مورد نیاز برای هر روش مورد مقایسه قرار گرفت. لایه­های اطلاعاتی رستری از پهنه­بندی آلاینده­ها بصورت جداگانه نقشه­سازی و تلفیق شده و نقشه اثرات تجمعی آب، هوا و صوت مجتمع­های پتروشیمی تهیه گردید. مرحله بعدی محاسبه میانگین شاخص تجمعی برای آلاینده­های مربوط به خورموسی که مهمترین زیستگاه آبی در اطراف منطقه مطالعاتی است. مرحله بعدی نیز استفاده از روش ماتریس تعاملی با توجه به نزدیکی موقعیت مکانی مجتمع های پتروشیمی و به منظور کمی کردن اثرات صورت گرفت. در­نهایت با استفاده از ماتریس پاستاکیا که همان روش ارزیابی سریع است و استفاده از نظرات کارشناسی  میزان تجمعی بودن اثرات بر هر یک از محیط­های فیزیکی-شیمیایی، بیولوژیکی- اکولوژیکی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- فنی در مرحله بهره­برداری مشخص گردید.

واژه­های کلیدی: ارزیابی اثرات تجمعی، سامانه اطلاعات جغرافیایی،  ماتریس تعاملی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر

فصل اول
چارچوب نظری
1-1 مقدمه
بشر در مواجهه با محیط­زیست که بقای وی به طور اجتناب­ناپذیری بدان وابسته است. شیوه معقولی را اتخاذ ننموده و به جای جامع­نگری، مال­اندیشی و برنامه­ریزی جهت بهره­وری دیرپا از محیط پیرامونش به بهره­گیری آنی و منفعت­جویی فوری و گذرا دلخوش داشته است (وهاب­زاده، 1372).

امروزه یکی از ارکان اقدامات حفاظتی از منابع طبیعی در مقابل اثرات زیانبار ناشی از پساب­ها، دودکش­ها و سروصدای ناشی از صنایع پتروشیمی، تجزیه و تحلیل اثرات آلودگی­ها بر جوامع­زیستی بویژه عناصری که از بیشترین حساسیت و آسیب­پذیری نسبت به آلودگی­های صنایع برخوردارند، می­باشند.

اولین بار صنعت پتروشیمی در امریکا پا به عرصه وجود گذاشت و امریکایی­ها اصطلاح « Petrochemicals» را برای مواد خام حاصله از نفت معمول نمودند و سپس در اروپا و ممالک دیگر استفاده از مواد نفتی به عنوان مواد خام اولیه آغاز گردید. در ایران نیز برای اولین بار در سال 1343 شمسی شرکت ملی صنایع پتروشیمی وابسته به شرکت ملی نفت ایران تشکیل شد و فعالیت­های خود را در این زمینه از صنعت آغاز نمود. صنایع پتروشیمی در ایران قدمتی در حدود نیم قرن دارد (مستجابی، 1387). اولین سازمان نسبتا متشکل برای این منظور بنگاه شیمیایی وابسته به وزارت اقتصاد بود. عمده­ترین فعالیت این بنگاه ایجاد کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس در سال 1338 بود تا اینکه در سال 1343 طبق قانون، کلیه فعالیت­هایی که به عنوان ایجاد و توسعه صنایع پتروشیمی توسط واحدهای تابعه وزارت خانه­ها و سازمان­های مختلف دولتی انجام می­شد، در شرکت ملی نفت ایران متمرکز گردید و شرکت مزبور برای تامین این منظور شرکتی فرعی به نام شرکت ملی صنایع پتروشیمی را تاسیس کرد. هدف اصلی این شرکت تولید فرآورده­های فرعی از نفت و مشتقات نفتی و گاز طبیعی و سایر مواد خام اعم از آلی و معدنی است. (رافعه­نژاد، 1386). شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وزرات نفت از بدو تاسیس در سال 1342 تا کنون نقش مهمی را در توسعه اقتصادی، گسترش صادرات غیر­نفتی و تامین مواد اولیه صنایع پایین دستی ایفا کرده و می­کند. این صنعت تا پایان جنگ تحمیلی 800 هزار تن انواع محصولات پتروشیمی را تولید کرد که در پایان برنامه پنج ساله سوم به مقدار 857 هزار تن انواع پلیمر توسعه یافت و پیش­بینی می­شود تا پایان سال 1388 یعنی پایان برنامه چهارم توسعه به رقم 10.4 میلیون برسد. در حال حاضر 11 طرح در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر، 15 طرح در منطقه ویژه اقتصادی پارس و 15 طرح در سایر مناطق کشور در دست احداث یا اجرا است که تاکنون 21 طرح مستقل و طرح توسعه برنامه پنج ساله دوم به بهره­برداری رسیده و 11 طرح نیز در دست مطالعه است.

از طرف دیگر بطور بالقوه، صنایع پتروشیمی به عنوان یکی از بزرگترین منابع آلاینده محیط­زیست محسوب می­شوند. امروزه کنترل و کاهش اثرات آلودگی ناشی از صنایع

چکیده :

در این تحقیق رابطه بین مولفه های یادگیری سازمانی با بهره وری منابع انسانی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق، کلیه مدیران ارشد ، میانی و اجرایی شهرداری شهرستان محلات می‌باشد. تعداد مدیران اصلی برابر 15 نفر، تعداد مدیران میانی برابر 28 نفر و تعداد مدیران اجرایی برابر 19 نفر می‌باشند.جهت جمع آوری داده های تحقیق از پرسشنامه استفاده گردید.پرسشنامه این تحقیق، شامل 24 سوال هفت گزینه‌ای می باشد. برای تعیین میزان تاثیر هر یک از ابعاد یادگیری سازمانی و همچنین برای رتبه‌بندی ابعاد یادگیری سازمانی در بهره­وری منابع انسانی از روش شباهت به گزینه ایده‌‎آل فازی یا تاپسیس فازی (FTOPSIS) استفاده می‌شود.

در این تحقیق 5 عامل مهم که شامل مهارت‌های فردی ، مدل‌های ذهنی ، چشم انداز مشترک، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی است بررسی شد و معلوم شد با استفاده از نظر مدیران اصلی مهارت‌های فردی بیشترین تاثیر و چشم انداز مشترک کمترین تاثیر را در بهره‌وری منابع انسانی در سازمان دارد.

با استفاده از نظر مدیران میانی مهارت‌های فردی بیشترین تاثیرو یادگیری تیمی کمترین تاثیر را در بهره‌وری منابع انسانی در سازمان دارد. با استفاده از نظر مدیران اجرایی مدل‌های ذهنی بیشترین تاثیر و چشم انداز مشترک کمترین تاثیر را در بهره‌وری منابع انسانی در سازمان دارد.

کلید واژه ها : یادگیری سازمانی ، بهره وری منابع انسانی ، مهارت‌های فردی ، مدل‌های ذهنی ، یادگیری تیمی ، تفکر سیستمی ، چشم انداز مشترک.

  1-1  مقدمه:

درمحیط کسب وکارامروزتغییرات با گام های سریع به وقوع می پیوندند.سازمان ها درعرصه رقابت درمحیط کسب وکارجهانی ملزم هستند تا نسبت به تغیرات مستمر واکنش مطلوب داشته ویا از بین بروند. یک سازمان به منظور برتری یافتن ازسایرسازمان ها باید منابع انسانی را توسعه داده ومیزان اطلاعات و دانش در دسترس را افزایش دهد.کارکنان و دانشی که درسرآنهاست,منابع بسیارارزشمندی برای سازمان هاهستند.دانش و چگونه دانستن، منابع استراتژیک سازمان هاهستند که باید مدیریت شده وتوسعه داده شوند. ازاین رو یادگیری سازمانی و تولید دانش درطول چند سال اخیرمورد توجه قرارگرفته است . (Hornstein,2006;Otala,2000; Paajane& Kantola,2008)

یکی از راههای کسب مزیت رقابتی پایدار،  تاکید و توجه بر یادگیری مستمر کارکنان سازمان به منظور نیل به اهداف سازمانی با حداکثر اثربخشی است. مسلما، محیط متغیر امروز، به سازمانها اجازه نخواهد داد که در مقابل فشارهای ناشی از مهارت، توانایی هاو تکنولوژی‌های رقبا، به صورت سنتی و همیشگی اداره شوند. (شهابی,1384)

یادگیری سازمانی فرآیندی پویاست که سازمان را قادر می سازد به سرعت  با تغیر سازگاری یابد.این فرآیند شامل تولید دانش جدید,مهارت هاورفتارها می شود.یادگیری سازمانی راه اصلی ایجاد کاردانشی وبهبود کارایی سازمان است.پس یک سازمان موفق باید دریادگیری پویا باشد(. (Zhang et al. 2009

همچنین دیگر سازمانهای بزرگ و پیچیده ای که دهه های قبل به وجود آمده بودند،  کارساز نیستند و حکم دایناسورهایی را دارند که توان تطبیق خود با محیط را نداشتند و محکوم به فنا شدند. سازمانهای بزرگ با ساختارهای سنتی توان و انعطاف لازم جهت همسویی با تغییرات محیط پیرامونی بویژه با توجه به مسایل جهانی شدن را ندارند و برای بقای خود ناچارند یا تغییر ساختار دهند یا خود را به ابزارهایی مجهز کنند تا توان مقابله با تغییرات جهانی را به دست آورند. یکی از مهمترین این ابزارها،  ایجاد سازمان یادگیرنده ، نهادینه کردن یادگیری سازمانی است. بنابراین،  سازمانهایی موفق‎تر هستند که زودتر،  سریع‎تر و بهتر از رقبا یادبگیرند. سازمانها به جای رفتارها و حرکتهای سنتی خود که در بهترین شکل آن در برگیرنده آموزش نیز می‎بود، تبدیل به سازمانی شوند که همواره یاد می‎گیرند، یعنی کوشش خود را در جهت یادگیری به عنوان یک امتیاز رقابتی به کار می‎برند.(میرکمالی,1389)

 1-2 بیان مسئله:

 اهمیت بهره ­وری و لزوم بررسی آن با توجه به سطوح رقابتی ،  پیچیدگی فن آوری، تنوع سلیقه ها، کمبود منابع و سرعت تبادل اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. بهره وری منابع انسانی یکی از مهمترین عواملی است که در پیشرفت هر سازمان نقش ایفا می کند  . امروزه به بهره­ وری منابع انسانی و تعیین جایگاه انسان و سهم وی در تولید کالا و ارائه خدمات بیش از پیش توجه می شود و یکی از استراتژی های بهره وری توجه به نقش منابع انسانی است (الوانی و احمدی، 1380) .

بهره وری منابع انسانی یعنی به حداکثر رساندن استفاده از منابع انسانی به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان به منظورحرکت در جهت اهـداف   سازمان با کمترین زمان و حداقل هزینه (مینایی فرد، 1387 ). به زعم سوما نت بهره وری منابع انسانی از دیدگاه مدیران یعنی دستیابی به همه چیز با هم تواُم با عملکرد موثر .

از طرفی یادگیری سازمانی نوعی توانایی است که همه سازمانها باید آنرا دریابند وتوسعه دهند.دلیل این نکته این است که هر قدر سازمانها در امر یادگیری سازمانی پیشرو باشند.بهتر می تواننداشکالات خود را تشخیص دهند و اشتباهات را تصحیح کنند (نجف بیگی، 1379 ، 190 ). بنابراین با وجود یادگیری درسطح سازمان فوق می توان ضمن شناسایی اشکالات واشتباهات موجود وموثر بر بهره وری منابع انسانی، در مجموعه مورد نظر  بر مشکل اشاره شده فوق نیز فا ئق آمد.

یادگیری سازمانی فرایند به روز رسانی و تغییر الگـوهای ذهنی  مشترک سازمان است که از طـریق اکتساب و بکارگیری اطلاعات، خلق دانش ونهادینه کردن آن در سازمان منجر به کسب مزیت رقابتی ،  افزایش سودآوری ودر نهایت بهبود عملکرد می شود .

یادگیری قلب فعالیت های بهره وری است ،  به عبارت ساده تر یادگیری شکل جدید کار است . (مارکورات ، ترجمه زالی، 1385 ). بنابراین رابطه بین یادگیری سازمانی وبهره وری را می توان با توجه به دیدگاه «ری استاتا» به اینصورت بیان کرد  که یادگیری افراد و سازمانها یک منبع همیشگی و پایدار برای سود آوری رقابتی است که باعث افزایش کارایی سازمان می شود. یادگیری به افراد کمک می کند تا آنها آینده را ببینند و بفهمند و آن را در اختیار بگیرند و در نیل به اهداف سازمان استفاده کنند. با توجه به تعریف اثر بخشی «میزان نیل به اهداف تعیین شده » اثر بخشی سازمان افزایش می یابد. همانطور که می دانیم دو بعد اصلی بهره وری،  کارایی و اثر بخشی است. لذا با بکارگیری یادگیری در سطح سازمان موجبات ارتقاء بهره وری بوجود می آید . منظور از  این تحقیق آن است که با تـاکید بر نقش آموزش در تحقق اهداف بتواند مسئله افزایش بهره وری منابع انسانی را در شهرداری محلات که به عنوان یکی از دغدغه های اصلی مدیران ارشد سازمان می باشد مورد بررسی قرار دهد . این درحالی است که بحث آموزش و بهسازی منابع انسانی یکی از ارکان مهم مدیریت منابع انسانی است ( جزنی، 1378 ؛ سید جوادیان ، 1387).

با توجه به تدوین برنامه استراتژیک پنج ساله شهرداری محلات (1389) یکی از اهداف مهم تقویت نظام مدیریت شهری با تکیه بر بیشترین مشارکت است، که این مشارکت تنها در سایه یادگیری سازمانی ایجاد می شود. بنابراین شهرداری با اشاعه یادگیری­درسطح سازمان می تواند ضمن پیشبرد اهداف استراتژیک مشکل پایین بودن  بهره­وری نیروی انسانی خود را نیز حل کند. از طرفی به دلیل عدم توجه کافی به یادگیری در سطح سازمان مورد نظر ،  محقق ضمن به اثبات رساندن این مسئله که بهره وری سازمانی متاثر از یادگیر ی سازمانی است به دنبال ارائه راهکارهایی به جهت حل مشکل یادگیری به عنوان عاملی مهم بر بهره وری منابع انسانی شهرداری محلات می باشد . مسئله این است که شهرداری محلات از پایین بودن  بهره­وری نیروی انسانی در مجموعه خود رنج می برد. واین افت به دلیل  پایین بودن یادگیری سازمانی می باشد.

1-3  اهمیت و ضرورت تحقیق:

برای سازمان همواره این خطر وجود دارد که با گذشت زمان به تدریج شیفته الگوهای سنتی و انعطاف ناپذیر خود شده و در تغییر و تکامل آن قدمی برندارند و آخرالامر با الگو های نامناسب به نابودی کشیده شوند.به عقیده پیتر سنگه اگر سازمان ها می خواهند موفق شوند باید سطوح دانش خود را افزایش دهند و این امر فقط با آموختن عملی می شود(سنگه,1385).

بهره وری همواره معلول یک دسته متغیرها ی مداخله گر است که روشنایی آن را کدر می کنند. عواملی چون پایین بودن سطح کیفی انجام امور، ناکارآمد بودن ساختار، ضعف نظام های مدیریتی، فقدان شایسته سالاری در مدیریت، فقدان بسترهای فرهنگی مناسب برای اجرای طرحهای مرتبط با بهره وری، نارضایتی شغلی کارکنان، فقدان ثبات شغلی مدیران و کارکنان، فقدان اعتماد میان مدیران و کارکنان، کمبود آموزش های مناسب و به روز در زمینه نظام بهره وری، نداشتن چشم انداز دوربرد در مدیریت، روشن نبودن مأموریت های سازمان، کمبود اخلاقیات کاری در کارکنان، کمرنگ شدن نظام مشارکت کارکنان در درون سازمان، کیفی نبودن نظام مدیریت و دلایل دیگر، بهره وری را به صورت متغیری پیچیده درآورده است.

کیفیت زندگی کاری دو جنبه دارد : جنبه فردی به معنای آنکه فرد کاری سودمند دارد و چگونگی انجام آنرا می داند ، آنرا در شرایط فیزیکی پسندیده ای انجام می دهد  و دستمزد مناسبی دریافت می کند.

(دکتر صائبی ، 1381)جنبه سازمانی به معنای آنکه سازمان کیفیت زندگی کاری کارکنان را به منظور افزایش دارایی های خود محدود نکند و با همکاری موثر کارکنان،  با بهره وری و افزایش سودآوری ، دستاوردها را برای طرفین به حداکثر برساند.

 بنا بر اهمیت موضوع ، در حال حاضر تقریبا تمامی کشورهای توسعه یافته و برخی از کشورهای در حال توسعه ، سرمایه گذاری های زیادی را در جهت بهبود و ارتقا بهره وری در سطح ملی ، منطقه ای و سازمانی نموده اند و رشد و توسعه روزافزون خود را مرهون توجه و نگرش صحیح به این موضوع هستند. بنابراین بهره وری مفهومی است جامع و کلی که افزایش آن بعنوان یک ضرورت ، جهت ارتقا سطح زندگی ، رفاه بیشتر ، آرامش و آسایش که هدف اساسی برای همه کشورهای جهان محسوب می شود ، همواره مدنظر دست اندرکاران سیاست و اقتصاد بوده است.( اسمیت ، 2001)

با توجه به اینکه شهرداری ها از سازمان های خود تامین از لحاظ مالی می باشند به منظورغلبه بر شرایط نامطمئن پیچیده و پویا تنها راهی که پیش روی مدیران سازمان قرار دارد داشتن نیروی انسانی توانمند و کارامد که بنیاد ثروت و دارایی های حیاتی سازمان به حساب می آیند, توجه بسیاری را به ارمغان خواهد آورد.جهت تحقق این مهم بهترین راهبرد,استفاده از مولفه های یادگیری سازمانی, در فرآیند­های اموزشی و سازمانی است.با توجه به اهمیت فعالیت­های تحقیقاتی در این زمینه , پژوهش­هایی از این دست لازم است تا با عنایت به این دستاوردهای آن,گامی موثر در جهت ارتقای سطح کیفی شهرداری و دستیابی به سازمانی موثر و تحول پذیر برداشته شود.

 1-4  اهداف تحقیق

1-4-1 هدف کلی:

رتبه بندی ابعاد یادگیری سازمانی در بهره وری منابع انسانی در شهرستان محلات.

 1-4-2 اهدف فرعی:

1- نهادینه کردن یادگیری سازمانی در شهرداری محلات جهت افزایش بهره وری منابع انسانی .

2- آموزش و کسب دانش حرفه ای با تاکید بر یادگیری سازمانی.

3- ایجاد خلاقیت و نوآوری متاثر از یاد گیری سازمانی در میان کارکنان.

 با توجه به موضوع پایان نامه واینکه ما به دنبال رتبه بندی ابعاد یادگیری هستیم یعنی موضوع مبتنی بر

رتبه بندی است ، بنابراین فرضیه نداریم. لذا سوالات تحقیق مبنای کار می باشد.  

1-5 سوالات تحقیق

1-5-1 سوال اصلی تحقیق :

 میزان اهمیت رتبه بندی هر یک از ابعادیادگیری سازمانی در بهره وری منابع انسانی سازمان چگونه است؟

 1-5-2  سوالهای  فرعی تحقیق:

1- رتبه مهارت‌های فردی در بهره وری منابع انسانی سازمان چگونه است ؟

2- رتبه مـدل‌های ذهنی در بهـره وری منابع انسانی سازمان چگونه است ؟

3- رتبه چشم انداز مشترک در بهره وری منابع انسانی سازمان چگونه است ؟

فهرست مطالب

مقدمه……………………………………. 12

فصل اول …………………………………. 12

1-1 خورشید ………………………………. 13

1-1-1 ساختار داخلی خورشید …………………. 16

1-2 ساختار سطحی و جو خورشید ……………….. 16

1-2-1 فوتوسفر ……………………………. 17

1-2-2 کرومسفر ……………………………. 18

1-2-3 ناحیه انتقالی یا گذر ………………… 18

1-2-4 کرونا………………………………. 19

1-3 گرانولهای خورشیدی …………………….. 20

1-5 بررسی مسئله­ی گرمایش تاج خورشیدی ………… 21

1-5-1 نقش میدان مغناطیسی و امواج آلفون در گرمایش تاج     22

1-5-2 اتصال مجدد مغناطیسی …………………. 23

1-5-3 جذب تشدیدی …………………………. 24

1-5-4 ترکیب فازی …………………………. 24

1-6 سیخک­های خورشیدی……………………….. 24

1-6-1 انواع سیخک­ها …………………….. 27

1-6-1-1 سیخک­های نوع 1 ……………….. 27

1-6-1-2 سیخک­های نوع 2………………… 28

1-6-2 ویژگی های فیزیکی و ظاهری سیخک­ها ……. 29

1-6-2-1 دما و چگالی …………………. 29

1-6-2-2 خمیدگی ……………………… 30

1-6-2-3 جهت گیری سیخک­ها ……………… 30

1-6-2-4 سرعت سیخک­ها …………………. 31

1-6-2-5 قطر سیخک­ها ………………….. 33

1-6-2-6 طول عمر سیخک­ها ………………. 33

1-6-2-7 طول موج رصدی سیخک­ها …………… 34

1-6-2-8 تعداد سیخک­ها …………………. 34

1-6-2-9 ابعاد سیخک­ها………………….. 35

1-6-2-10 ارتفاع سیخک­ها ……………….. 37

1-6-2-11 عرض سیخک­ها ………………….. 38

1-7 بررسی نوسانات سیخک­ها ………………….. 40

1-7-1 ماهیت نوسانات عرضی در سیخک­ها ……….. 44

1-7-1-1 کنیک مدها ……………………. 44

1-7-1-2 امواج آلفون ………………….. 45

1-8 پارامتر β در جو خورشید ………………… 46

1-9 انواع نوسانات خورشیدی …………………. 47

1-10 بررسی نوسانات 5 دقیقه ای در کرونا ……… 49

1-11 تاریخچه مطالعات حول نوسانات 5 دقیقه ای …. 50

1-11-1 نحوه کانال زدن نوسانات 5 دقیقه ای به کرونا     50

1-11-2 بررسی مدل شوکهای بازگشتی توسط هالوگ .. 53

1-11-3 بررسی زاکاراشویلی و همکارانش حول نوسانات 5 دقیقه ای ………………………………………… 56

فصل دوم

2-1 جایگاه شبیه سازی در پژوهش های اختر فیزیکی ………….  59

2-2 معادلات MHD…………………………… 61

2-3 حل دستگاه معادلات MHD………………….. 67

2-4 نگاهی دقیق تر به معادله القا …………… 68

2-5 جمع بندی معادلات MHD…………………… 70

2-6 MHD آرمانی ………………………….. 72

2-7 خطی سازی معادلات MHD…………………… 75

2-8 کد TMC……………………………….. 81

فصل سوم

3-1 مروری بر نحوه تشکیل نوسانات و معرفی مدل …. 85

3-2 معادلات توصیف کننده­ی مدل………………… 87

3-3 نتایج بدست آمده با اعمال شرایط در کد TMC…. 98

3-4 بحث پیرامون نتایج بدست آمده ……………. 109

3-5 فهرست منابع…………………………… 113

فهرست اشکال

فصل اول: بررسی منابع

شکل (1): تصویری از خورشید و بخش­های تشکیل دهنده­ی آن………………………………………………………15

شکل (2): نمودار تغییرات دما بر حسب ارتفاع در ناحیه تاج خورشید………………………………………………19

شکل (3): تصویری از گرانول­های سطح خورشید، رصد خانه ملی نجوم……………………………………………20

شکل(4): تصویری از ماتل­های رصد شده توسط Hinode/SIT …………………………………………………….21

شکل (5): تصویری از سیخک­های لبه خورشید که توسط تلسکوپ نوری گرفته شده……………………… 25

شکل (6): تصویری نزدیک از سیخکهای لبه خورشید گرفته شده توسط SOT……………………………………27

شکل(7): تصویری از سیخک­های نوع 1و 2…………………………………………………………………………………28

شکل(8): یک طرح شماتیکی از نحوه بوجود آمدن امواجMHD و سیخک­های نوع 2 از طریق EBS…………………………………………………………………………………………………………………………………………29

شکل(9): تصویر گرفته شده از سیخک­ها در نواحی فعال خورشید توسط SOT………………………………. 31

شکل(10): بررسی افزایش تعداد سیخکها تا ارتفاع 7000 کیلومتری و کاهش تعداد از آن ارتفاع به

بعد……………………………………………………………………………………………………………………………………………36

شکل(11): شماتیکی از ابعاد سیخکها…………………………………………………………………………………………….37

شکل(12): شماتیکی از شگردFWHM…………………………………………………………………………………………38

شکل(13):مسیر حرکت 9 سیخک مطالعه شده………………………………………………………………………………41

شکل(14): تصاویری از نحوه حرکت مدهای کینک و آلفون چرخشی در تیوبهای شار…………………………45

شکل(15): طیف نوسانات خورشیدی که توسط GOLF در سال 1996 گرفته شده…………………………….49

شکل(16): سرعت پلاسمای شبیه­سازی شده در طول تیوب شار خمیده با زاویه 45 درجه…………………..51

شکل(17): تغییرات شدت نوسانات حلقه­های کرونایی…………………………………………………………………….52

شکل(18): تغییرات سطح مقطع تیوبهای شار مغناطیسی نسبت به ارتفاع…………………………………………….54

شکل(19): تغییرات ارتفاع ناحیه گذر با زمان در مدل شوک بازگشتی با زمان……………………………………..55

شکل(20): نمودار سرعت بر حسب ارتفاع در زمان t=250s و  ……………………………57

فصل دوم:مبانی و روش­ها

شکل(1): شبیه­سازی­های گوناگون در اخترفیزیک امروز…………………………………………………………………..61

شکل(2): نمایشی از زفتار پلاسمای آرمانی در اثر هم­روی……………………………………………………………….75

شکل(3): کشیده شدن خطوط میدان با حرکت پلاسما و آغاز آشفتگی……………………………………………….81

فصل سوم: بررسی نتایج

شکل(1): نمودار تغییرات انرژی جنبشی نوسانات 5 دقیقه­ای به انرژی کل………………………………………99

شکل(2): نمودار تغییرات انرژی مغناطیسی نوسانات 5 دقیقه­ای نرمالیزه شده بر حسب انرژی مغناطیسی در

t=0………………………………………………………………………………………………………………………………………..100

چكیده

نوآوری و خلاقیت به عنوان نیروی حرکتی تمام موسسات و سازمان های یک جامعه بخصوص برای دانشگاه ها که وظیفه تربیت نیروی انسانی را دارند امری ضروری می باشد.تحقیق حاضر باهدف شناخت و معرفی راهکارهای ارتقاء نوآوری در موسسات آموزش عالی بر مبنای مدل تعالی عملکرد مالکوم بالدریج به صورت پیمایشی و به وسیله پرسشنامه های محقق ساخته در بین78 نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه ایلام صورت گرفته است.سوالات این پژوهش شامل هفت سوال در باره ی راهکارهای گسترش نوآوری بر مبنای هفت معیار بالدریچ است که در نهایت با استفاده از نرم افزار spss به محاسبه میانگین رتبه ای راهکارهای به دست آمده پرداخته ایم که برای این کار از فرمول همبستگی رتبه ای فریدمن استفاده شده است.نتایج به دست آمده حاکی از ارائه راهکارهایی برای ارتقاء نوآوری در دانشگاه بودهئ به علاوه اینکه معیار رهبری در این مدل دارای بیشترین امتیاز از نظر پاسخگویان بوده است و این موضوع به معنای اهمیت نقش رییس دانشگاه در گسترش نوآوری نسبت به سایر معیارهای این مدل بوده است.

کلید واژه ها

نو آوری، موسسات آموزش عالی، مدل مالکوم بالدریچ

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

چكیده

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1. مقدمه 2

1-2. بیان مسئله 4

1-3. ضرورت واهمیت انجام تحقیق: 7

1-4. اهداف تحقیق: 8

1-4-1. اهداف جزئی تحقیق. 8

1-5. سوالات تحقیق: 9

1-6. تعریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق: 9

1-7. معیارهای هفت گانه مدل تعالی بالدریج. 10

1-7-1. معیار یک (رهبری) 10

1-7-2. معیار دو (خط مشی و استراتژی) 10

1-7-3. معیار سه ( تمرکز بر دانشجویان، ذینفعان و بازار) 11

1-7-4. معیار چهارم (اندازه گیری، آنالیز و مدیریت دانش) 11

1-7-5. معیار پنج ( تمرکز بر نیروهای کاری) 11

1-7-6. معیار شش (مدیریت فرآیندها) 12

1-7-7. معیار هفت (نتایج) 12

1-8. تعاریف عملیاتی تحقیق. 12

1-8-1. معیار رهبری. 12

1-8-2. معیار برنامه ریزی راهبردی. 12

1-8-3. معیار تمرکز بر دانشجویان. 13

1-8-4. معیار سنجش،تحلیل و مدیریت دانش.. 13

1-8-5. معیار تمرکز بر اعضاء هیات علمی. 13

1-8-5. معیار مدیریت فرآیندها 13

1-8-6. معیار نتایج عملکرد 14

فصل دوم:  پیشینه تحقیق

پیش درآمد فصل دوم 16

مدل مالکوم بالدریج. 16

نگاهی بر مدل کانجی. 17

نگاهی بر مدل تعالی عملکرد EFQM.. 18

الف)معیارهای توانمندی سازمان: 18

ب) نتایج: 19

نگاهی بر مدل ادوارد دمینگ… 19

تاریخچه ی نوآوری و خلاقیت در سازمان ها 20

سیر تکامل موضوع نوآوری را می توان در ۵ موج خلاصه نمود: 21

موج اول: دیدگاه شومپیتر. 21

موج دوم: نوآوری تکنولوژیک… 22

موج سوم: نوآوری صنعتی. 22

موج چهارم: 22

موج پنجم: نوآوری علمی ۱۹۹۳. 22

امواع مدل های نوآوری در سازمان. 23

انواع روش های نوآوری. 24

1- مهارگسلی ذهنی  یا بارش فکری(Br  St) 24

2-قوانین افزایش کیفیت اجرایی روش (( Br  St 24

3-شکل نوشتاری مهار گسلی ذهنی (BrW) 25

4- فرآیند بازتعریف اکتشافی(HRP) 25

5- مرور قیاس ها 25

6-نظریه ابداعانه حل مساله (TIPS) 25

7-  مدل (IMS) 26

نتیجه گیری از مطالب فصل. 29

فصل سوم: روش شناسی

3-1. پیش درآمدی برفصل سوم 31

3-2. روش تحقیق. 31

3-3. جامعه و نمونه آماری. 32

3-4. روشها یا ابزارهای گردآوری داده‌ها 33

3-5. نحوه ساخت پرسش‌نامه محقق‌ساخته 33

3-6. روایی و پایایی روش و ابزار: 34

3-7. روش های آمار توصیفی: 34

3-8. روش های آمار استنباطی: 34

فصل چهارم: نتایج تحقیق

پیش درآمدی برفصل چهارم 37

جامعه آماری. 37

نتایج جدول: 98

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

پیش درآمدی بر فصل پنجم 102

خلاصه تحقیق. 103

نتایج. 106

نتیجه‌گیری و بحث: 115

مقایسه نتایج تحقیق با موارد مشابه 117

محدویت‌های تحقیق: 121

محدودیت‌های در اختیار و كنترل محقق: 121

محدودیت‌های خارج از كنترل و اختیار محقق: 121

پیشنهادات تحقیق. 122

پیشنهادات کاربردی: 122

پیشنهادات پژوهشی: 123

منابع و ماخذ 124

فهرست جداول

عنوان                                                                                                        صفحه

جدول1-3 .   انطباق سؤالات تحقیق با سؤالات پرسشنامه

جدول 1-4 .  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری

جدول 2-4 .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه

جدول3-4.   اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه

جدول 4-4.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان

جدول5-4.  نظارت نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف و استراتژی

جدول 6-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه

جدول 7-4.   نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری

جدول 8-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌ها

جدول 9-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان

جدول 10-4.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان

جدول 11-4.   ایجاد راهکار برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان

جدول 12-4.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان و بازار کار

جدول 13-4.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش

جدول 14-4.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش

جدول 15-4. گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش

جدول 16-4.  راهكارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش

جدول 17-4.  نقش نیروهای كاری در ارتقاء نوآوری

جدول 18-4.  اثرگذاری تمركز بر نیروهای كاری در گسترش نوآوری

جدول 19-4.  نظرات نمونه آماری در مورد چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه

جدول 20-4.  ایجاد راهكاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای كاری

جدول 21-4.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرآیند

جدول 22-4.  افرادی که می‌توانند با مدیریت فرآیندها منجر به نوآوری در دانشگاه گردند

جدول23-4.  فرآیندهایی كه منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند

جدول 24-4.   اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند

جدول 25-4.   نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه

جدول 26-4.  نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه

جدول 27-4.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری

جدول 28-4.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه كه منجر به نوآوری گردد

جدول 29-4.  نتایج آمار توصیفی

جدول 30-4 .  آزمون فریدمن  برای ارزش های سازمانی مربوط به رهبر

جدول 31-4   آزمون فریدمن  برای فعالیت های مربوط به رییس دانشگاه

جدول 32-4.   آزمون فریدمن  برای فعالیت های نوآورانه رییس دانشگاه

جدول 33-4.   آزمون فریدمن برای اختیارات رییس برای تشویق کارکنان

جدول 34-4 .  آزمون فریدمن  برای تدوین اهداف بر اساس منافع ذینفعان

جدول 35-4.   آزمون فریدمن  برای اهداف دانشگاه منجر به گسترش نوآوری

جدول36-4.   آزمون فریدمن  برای اصول مربوط به خط مشی دانشگاه

جدول37-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به اهداف

جدول38-4   آزمون فریدمن برای تمرکز بر بازار کار و ذینفعان

جدول 39-4.   راهکار های گسترش نوآوری با تمرکز بر بازار کار

جدول 40-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با تمرکز بر منافع  ذینفعان

جدول 41-4.   آزمون فریدمن برای راهکارهای  نوآوری  با توجه به و بازار کار

جدول 42-4 .  آزمون فریدمن برای  موارد مربوط به مدیریت دانش

جدول 43-4.   آزمون فریدمن برای  مدیریت دانش برای ارتقاء نوآوری

جدول 44-4.   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به مدیریت دانش

جدول 45-4.   آزمون فریدمن برای راهکار ارتقاء نوآوری در دانشگاه

جدول 46-4   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به تمرکز بر  اعضاء هیات علمی

جدول 47-4.   آزمون  فریدمن برای اهمیت تمرکز بر نیروهای کاری

جدول 48-4.   آزمون فریدمن برای تمرکز بر نیروهای کاری

جدول 49-4.   آزمون فریدمن برای اشاعه نوآوری توسط نیروهای کاری

جدول 50-4   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به معیار مدیریت فرایندها

جدول 51-4.   آزمون فریدمن در مورد مدیریت فرآیند ها

جدول 52-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به مدیریت فرآیندها

جدول 53-4.   آزمون همبستگی فریدمن برای نوآوری با توجه به فرآیندها

جدول 54-4.   آزمون فریدمن برای معیار نتایج

جدول 55-4.   آزمون فریدمن برای نتایج دانشگاه که حاصل برنامه ریزی دانشگاه است

جدول 56-4.   آزمون  فریدمن در موردتبدیل معیار نتایج بدست آمده

جدول 57-4   آزمون فریدمن در مورد بهترین نتیجه از فعالیت های دانشگاه

جدول 58-4  نتایج سوالات تحقیق

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                        صفحه

نمودار 1-4.  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری

نمودار 2-4. .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه

نمودار 3-4.  اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه

نمودار4-4.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان

نمودار5-4.  توزیع پراکنش نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف

نمودار6-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه

نمودار 7-4. نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری

نمودار 8-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌های دانشگاه

نمودار 9-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان دانشگاه

نمودار 10-4.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان

نمودار11-4.   ایجاد راهکا برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان

نمودار 12-4.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان

نمودار 13-4.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش و اطلاعات

نمودار14-4.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش

نمودار 15-4 . گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش

نمودار 16-4.  راهكارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش

نمودار17-4.  نقش نیروهای كاری در ارتقاء نوآوری در دانشگاه

نمودار 18-4.  اثرگذاری تمركز بر نیروهای كاری

نمودار 19-4. چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه

نمودار 20-4. راهكاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای كاری

نمودار21-4.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرآیندها

نمودار 22-4.  افرادی که با مدیریت فرآیندها منجر به نوآوری می گردند

نمودار23-4.  فرآیندهایی كه منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند

نمودار 24-4. اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند

نمودار 25-4. نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه

نمودار 26-4.  نظرات نمونه آماری در مورد نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه

نمودار27-4.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری

نمودار 28-4.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه

نمودار 29-4.  نتایج  تحقیق

فهرست شكل‌ها

عنوان                                                                                                        صفحه

1- 1. مدل قشه مفهومی مالکوم بالدریچ

1-4.  مدل مفهومی نتایج تحقیق

فصل اول

كلیات تحقیق

1-1. مقدمه

با پیشرفت های روز افزون علم و فناوری و جریان گستردگی اطلاعات و ارتباطات جوامع امروزی بیش از پیش دچار پیچیدگی و چالش شده است.لذا هر جامعه و سازمانی برای بقاء و جلوگیری از رکود و عقب ماندگی نیازمند تحول و نوآوری است. و از آنجا که نو آوری تغییری است معنی دار که برای بهبود خدمات و فرآیندهای سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای ذینفعان سازمانها صورت می گیرد برای دستیابی به تمامی ابعاد مقوله ی نوآوری باید بر تمامی بخش های یک سازمان متمرکز شد.)شرفی،1387)

در این بین دانشگاهها به عنوان سازمان هائی که نقش اساسی در تولید اندیشه های جدید و نیز انباشت و انتقال دانش جدید دارند و به صورتی روزافزون نیازمند به روزسازی و ارتقاء نوآوری هستند که  مورد توجه ما در مطالعه ی پیش رو قرار گرفته اند. از میان مدل های تعالی کیفیت و نوآوری نیز مدل مالكوم بالدریج[1] را در نظر گرفته ایم که بر مبنای این مدل سازوکارها و مجموعه ارزشها و مفاهیم کلیدی در قالب 8 معیار برای ارتقاء نوآوری تعریف شده است.از جمله مزایای عمده این مدل بر سایر مدل های تعالی عملکرد موجود مانند: مدل کانجی[2]، EQFM [3]و یا دمینیگ[4] این است که با توجه به مطالعه ما در حوزه ی محیط آموزشی دانشگاه این مدل مراکز آموزشی را دربرگرفته و شامل می گردد.(صفایی فخری وجلال وندی،1389)

از طرفی کیفیت آموزشی و پژوهشی از جمله دغدغه هائی است که همیشه نظام های دانشگاهی برای دستیابی به آن تلاش می کنند.

بنابراین ارتقای مستمر کیفیت آموزش عالی مستلزم استفاده از ارزیابی آموزشی است و لزوم استقرار یک سیستم ارزیابی کارآمد و هدفمند در نظام آموزشی عالی به منظور بررسی و ارزشیابی کیفیت و نوآوری های آموزشی امری اساسی است که شاید امروزه بیش از پیش نیاز به آن از طرف دانشگاه ها و مراکز آموزشی احساس می شود.(لبانی مطلق،1387)

بر این اساس آنچه که نیاز است یک مدل یا ابزار است که فرآیندی سیستماتیک برای پیشبرد و مدیریت که با هدف بهبود عملکرد سازمانها در کلیه ابعاد و ارتقای کیفیت طراحی شده باشد.اگر چه هیچ یک از الگوهای بهبود کیفیت بدون محدودیت نیست مفید بودن مدل بالدریج در آموزش عالی نسبت به سایر مدل های مشابه به روشنی مشخص است زیرا این معیار با شروع فرآیند بهبود و ارزیابی نظام یافته چهارچوب قابل اعتمادی را از طریق تغییرات همراه با نوآوری فراهم می کند.(لبانی مطلق،1387)

پژوهش حاضر بنا بر تعاریفی که از مقوله نوآوری در موسسات آموزش عالی وجود دارد به بررسی راهکارها و روش هایی می پردازدکه بر مبنای اصول هشت گانه مدل مالکوم بالدریج منجر به گسترش نوآوری در این موسسات می گردد.در این راستا با طرح پرسشنامه هایی در ارتباط با هر یک از معیار های مدل و نیز انجام مصاحبه با افراد صاحب نظر در زمینه تحقیق به جمع آوری اطلاعات لازم پرداخته ایم که در نهایت بتوانیم بتوانیم به جمع بندی و نتیجه گیری از این نظرات راهکارهای مقتضی و مورد استفاده برای نوآوری را که بنابر تعریف فرآیند هدایت شده طرح ایده های جدید و دانش جدید در باب تولیدات و خدمات یک سازمان است بر مبنای مدل مالکوم بالدریج بیابیم. (احدی و مسچی،1387)