1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش…. 6

1-4. اهداف پژوهش…. 6

1-4-1. هدف کلی.. 6

1-4-2. اهداف ویژه 6

1-5. سوالات پژوهش…. 7

1-6.محدودیت‌های پروژه 7

1-7. تعریف واژه‌ها 7

1-7-1. فعالیت بدنی.. 7

1-7-2. پوکی استخوان. 8

1-7-3. تراکم مواد معدنی استخوان. 8

1-7-4. شاخص توده بدنی (BMI) 8

1-7-5. سالمندان. 9

فصل دوم

سابقه موضوع و پیشینه تحقیق.. 10

2-1. مقدمه. 11

2-2. مبانی نظری.. 11

2-2-1. مزایای فعالیت بدنی.. 12

2-2-2. استفاده از تعریف گسترده فعالیت بدنی.. 12

2-2-3. آیا نداشتن فعالیت بدنی واقعا مسئله­ جدی است… 13

2-2-4. برخی حقایق بهداشتی درباره نداشتن فعالیت بدنی.. 13

2-2-5. عوامل و شرایط موثر بر فعالیت بدنی.. 14

2-2-6. تعریف فنی فعالیت بدنی.. 14

2-2-7. نقش فعالیت بدنی در سالمندی و بزرگسالان. 16

2-2-7-1. فعالیت بدنی و سالمندان. 16

2-2-7-2. الگوی فعالیت بدنی.. 17

2-2-7-3. رابطه ورزش و فعالیت­های خانگی.. 17

2-2-7-4. تاثیر تغییرات فصلی.. 18

2-2-7-5. موانع فعالیت بدنی در افراد مسن.. 18

2-2-7-6. چه مقدار فعالیت ورزشی کافی است… 18

2-2-8 . استخوان. 19

2-2-8-1. خصوصیات مکانیکی استخوان. 19

2-2-8-2. ریخت شناسی استخوان. 20

2-2-9. مواد معدنی (ماهیت مواد معدنی) 20

2-2-10. عوامل موثر در جرم استخوانی.. 21

2-2-11. افزایش چگالی مواد معدنی استخوان. 22

2-2-11-1. چگالی مواد معدنی استخوان و عملکرد بدنی.. 24

2-2-12. تشکیل و بازجذب استخوان. 24

2-2-13. پوکی استخوان. 24

2-2-14. گسترش پوکی استخوان. 26

2-2-14-1. اثرات پوکی استخوان در جامعه. 26

2-2-14-2. عوامل مستعد کننده پوکی استخوان. 28

2-2-14-3. تشخیص پوکی استخوان. 30

2-2-14-4. اندازه ­گیری توده استخوانی.. 31

2-2-15. پیشگیری از پوکی استخوان. 33

2-2-15-1. عوامل موثر در پیشگیری از پوکی استخوان. 35

2-2-15-2. پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگی با فعالیت بدنی.. 37

2-2-16. عوامل موثر برسازگاری استخوان 37

2-2-17. ورزش…. 39

2-3. مرور ادبیات و سوابق مربوطه. 40

فصل سوم

روش شناسی تحقیق.. 44

3-1. مقدمه. 45

3-2. روش و طرح تحقیق.. 45

3-2-1. جامعه و نمونه آماری تحقیق.. 45

3-2-2. ابزار و روش­های جمع­آوری اطلاعات، وسایل مورد استفاده در پژوهش و روش نمونه گیری .. 46

3-2-3. ملاحظات اخلاقی.. 48

3-3. متغیرهای تحقیق.. 48

3-3-1. متغیر مستقل.. 48

3-3-2. متغیر وابسته. 48

3-3-3. متغیرهای زمینه­ای.. 48

3-4. روش­های تجزیه و تحلیل آماری داده­ ها 49

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل آماری.. 50

4-1. مقدمه. 51

4-2. مشخصات آزمودنی­های تحقیق.. 51

4-3. رابطه فعالیت­های بدنی مختلف بر اساس سن آزمودنی­های پژوهش…. 52

4-4. رابطه فعالیت­های بدنی مختلف بر اساس جنسیت آزمودنی­های پژوهش…. 53

4-5. میزان فعالیت­های بدنی مختلف بر اساس شاخص توده بدنی(BMI) آزمودنی­های پژوهش…. 53

  برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید

4-6. وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در آزمودنی­های پژوهش…. 54

4-6-1. اثر سن بر وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در آزمودنی­های پژوهش…. 54

4-6-2. اثر جنسیت بر وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در آزمودنی­های پژوهش…. 55

4-6-3. اثر BMI بر وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در آزمودنی­های پژوهش…. 55

4-6-4. اثر فعالیت­های بدنی مختلف بر وضعیت BMD در آزمودنی­های پژوهش…. 55

4-6-5. وضعیت تراکم مواد معدنی استخوانی در نواحی ران و کمر در آزمودنی­های پژوهش…. 56

4-6-6. مدل رگرسیون خطی جهت بررسی متغیرهای تاثیرگذار بر تراکم مواد معدنی استخوان. 60

فصل پنجم

بحث و نتیجه­گیری.. 62

5-1. مقدمه. 63

5-2. خلاصه پژوهش…. 63

5-3. یافته‌های پژوهش…. 64

5-4. بحث و بررسی.. 64

5-5. نتیجه‌گیری.. 70

5-6. پیشنهادهای پژوهش…. 70

5-6-1. پیشنهادهای برخاسته از تحقیق.. 70

5-6-2. پیشنهاد برای پژوهش­های آینده 70

منابع. 71

پیوست… 75

چکیده انگلیسی 79

 

 

فهرست جداول                                                                                        شماره صفحه

جدول2-1. چگونه افراد در کلیه سنین به سطح توصیه­ شده فعالیت بدنی می رسند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

جدول2-2. تقسیم بندی توسط نتایج اسکن دگزا و راهنمایی درمان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

جدول شماره 2-3. کلسیم روزانه مورد احتیاج توصیه شده توسط انجمن پوکی استخوان انگلستان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

جدول شماره 2-4. فهرست مواد غذایی حاوی کلسیم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 36

جدول 3-1. تعریف استئوپروز براساس BMD………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

جدول 4-1. مشخصات توصیفی آنتروپومتریکی و دموگرافیک آزمودنی­های پژوهش حاضر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

جدول 4-2. ضریب همبستگی پیرسون فعالیت­های بدنی مختلف و عامل سن در سالمندان شهر امیرکلا در سال 91-90………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

جدول 4-3. میانگین فعالیت­های بدنی مختلف و عامل جنسیت در سالمندان شهر امیرکلا در سال 91-90………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

جدول 4-4. میانگین میزان فعالیت­های بدنی به اشکال گوناگون بر اساس شاخص توده بدنی در سالمندان شهر امیرکلا       در سال91-90………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

جدول 4-5.  وضعیت BMD و عوامل تاثیر گذار بر روی آن در جمعیت سالمند شهر امیرکلا در سال 91-90………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 56

جدول 4-6. ضریب همبستگی پیرسون بین BMD با عوامل تاثیرگذار  در نواحی مختلف در جمعیت سالمند شهر امیرکلا   در سال  91-90………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57
فهرست اشکال                                                                                         شماره صفحه

شکل 2-1. چگالی و توده استخوان طبیعی (چپ) در مقابل استخوان پوک شده(راست)……………………………………………….25

شکل 3-1. دستگاه تراکم سنج استخوان به روش DEXA……………………………………………………………………………………….47

شکل 4-1. رابطه فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در ناحیه ران بر حسب جنسیت افراد…………………………………58

شکل 4-2. رابطه فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در ناحیه کمر بر حسب جنسیت افراد………………………………. 59

شکل 4-3. رابطه فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در گروه های پژوهش……………………………………………………..60
شکل 4-4. مدل رگرسیونی متغیرهای تاثیرگذار بر تراکم مواد معدنی استخوان…………………………………………………………….61

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان : رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان (علی منعمی امیری)

چکیده

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان شهر امیرکلا بود.

روش­شناسی: این مطالعه مقطعی بر روی 1113 نفر فرد سالمند (616 نفر مرد و 497 نفر زن) درشهر امیرکلا انجام شد. فعالیت بدنی با بهره گرفتن از پرسشنامه استاندارد اندازه ­گیری فعالیت بدنی در سالمندان جمع آوری شد. توده مواد معدنی استخوان با روش جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی مضاعف در گردن استخوان ران و مهره­های کمری اندازه ­گیری شد به منظور تجزیه و تحلیل داده­ ها از آزمون­های آماری تی تست و آنالیز واریانس و همچنین ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.

نتایج: نتایج حاکی از این بود که 221 نفر (8/19 درصد) از افراد مورد مطالعه، دارای تراکم مواد معدنی استخوان نرمال (سالم) بودند در حالی که، 505 نفر از افراد شرکت کننده در تحقیق حاضر (3/45 درصد) از نظر تراکم مواد معدنی استخوانی در وضعیت استئوپنی و 387 نفر از آزمودنی­ها (7/34 درصد)، در وضعیت استئوپروز قرار داشتند. در این مطالعه میانگین سن افراد در گروه استئوپروز (3/7±8/69) از گروه استئوپنی (9/6±1/68) و گروه استئوپنی از گروه سالم (7/5±1/66) بالاتر بود (001/0p=). به علاوه، در گروه افراد سالم (166 مرد و 55 زن) و افراد دارای استئوپنی (350 مرد و 150 زن) جمعیت مردان بیشتر از زنان بود، در حالی که در گروه استئوپروز (100 مرد و 287 زن)، تعداد زنان از مردان بیشتر گزارش شد (001/0p=). در این مطالعه میانگین فعالیت بدنی زنان (5/55±6/118) بیشتر از مردان (1/71±3/110) بوده است (035/0p=). همچنین میانگین فعالیت­های تفریحی (6/34±9/62) و کار خانگی (9/32±4/54) در زنان بیشتر از مردان (به ترتیب9/31±1/49 در فعالیت تفریحی و 5/34±1/46 در کار خانگی) بوده است (001/0p=)، در حالی که میانگین فعالیت­های مربوط به شغل در مردان  به طور معنی­داری بیشتر از زنان  بوده است (001/0p=). در این پژوهش رابطه مثبت و معنی­داری بین فعالیت بدنی تام و تراکم مواد معدنی استخوان در ناحیه ران وجود داشته است (001/0p= و 101/0r=)، ولی این رابطه در ناحیه کمر معنی­دار نبوده است (597/0p= و 016/0r=)، گرچه در هردو ناحیه با افزایش فعالیت بدنی، تراکم مواد معدنی استخوان افزایش یافته است (098/0p=). دراین تحقیق میانگین BMI افراد در گروه سالم (9/3±4/29) بیشتر از گروه استئوپنی (3/4±27) و نیز در گروه استئوپنی بیشتر از گروه استئوپروز (9/4±4/26) بوده است (001/0p=). همچنین در این پژوهش رابطه مثبت و     معنی­داری بین BMI و تراکم مواد معدنی استخوان وجود داشت (001/0p=). در این مطالعه، رابطه معکوس و معنی­داری بین سن و فعالیت بدنی (001/0p=) و بین سن و تراکم مواد معدنی استخوان وجود داشت (001/0p=).

بحث و نتیجه گیری: با توجه به رابطه مثبت بین تراکم مواد معدنی استخوان با فعالیت بدنی و BMI، می­توان چنین نتیجه­گیری کرد که احتمالا انجام فعالیت­های تحمل وزن با رعایت اصول ایمنی و شدت پایین برای افراد سالمند مناسب   می­باشد.

کلید واژه­ها: تراکم مواد معدنی استخوان، سالمندی، فعالیت بدنی، شاخص توده بدنی، استئوپروز

 

 

  

فصل اول
کلیات تحقیق
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 

1-1. مقدمه
کاهش میزان تولد کودکان و کاهش مرگ و میر انسان­ها به دلیل بهبود کیفیت بهداشتی و درمانی در چند دهه اخیر سبب افزایش تعداد سالمندان در جهان گردیده است. به دنبال افزایش جمعیت سالمندان، محققین و متخصصین به اهمیت توجه به وضعیت درمان و سلامتی آنان و فراهم آوردن امکانات لازم برای خدمات ویژه در این زمینه پی برده­اند. آمار و اطلاعات منتشر شده از سوی موسسه ملی سالمندان آمریکا(2011)، نشان می­دهد که در جهان در حدود 550 میلیون نفر 65 سال و بالاتر وجود دارد که پیش بینی می­گردد، این رقم تا سال 2030 به یک میلیارد نفر خواهد رسید (15).

با مراقبت­های مناسب می­توان از عمر طولانی لذت برد و پیری سالم و با نشاطی را همراه داشت و از هجوم بیماری و ضعف در امان بود. پیشرفت علم پزشکی و دسترسی آسان به خدمات بهداشتی درمانی موجب کاهش شیوع بیماری­های عفونی و مرگ و میر ناشی از آن گردیده است، یکی از بیماری­های غیر واگیر شایع در دوران سالمندی استئوپروز[1] است و شکستگی‌های استخوانی که از عوارض بالینی شایع این بیماری است هزینه­ های درمانی و مراقبتی زیادی را به جامعه تحمیل می­ کند (10).

بر اساس پیش­بینی­های جهانی، شیوع این بیماری تا سال 2050 افزایش قابل توجه­ای خواهد داشت که علت آن نه تنها افزایش سن جمعیت بلکه تغییرات نامطلوب در شیوه زندگی و رژیم غذایی است (5).

این بیماری در خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد. پس از دوران یائسگی، با کاهش میزان استروژن و کمبود این هورمون، استخوان خاصیت شکنندگی پیدا کرده و از تراکم آن کاسته می­شود. تجربه پوکی استخوان را نیم بیشتری از خانم­ها پس از دوران یائسگی دارند. انجام تست تراکم استخوان میزان پوکی آن را مشخص کرده و به پزشک معالج شما کمک خواهد کرد تا تصمیمات درمانی را اتخاذ کند (19). استئوپروز در نژاد سفید و آسیایی شایع­تر می­باشد و اهمیت آن در شکستگی ناشی از آن است (4). نیمی از افرادی که دچار شکستگی لگن می­شوند به وضعیت عملکردی پیش از شکستگی باز نخواهند گشت (12). استئوپروز یکی از بلایای قرن اخیر است، استئوپروز اپیدمی خاموش عصر حاضر است، چرا که علائم بالینی نداشته و اولین بار خود را با عوارض بیماری که همان شکستگی است نشان می­هد (22).

عوامل متعددی در ایجاد پوکی استخوان شناخته شده که مهم­ترین آنها عبارتند از: ژنتیک، تغذیه، هورمون­های داخلی و بالاخره فقدان ورزش و فعالیت بدنی. پوکی استخوان وقتی رخ می­دهد که سوراخ­های بین استخوانی بزرگتر شده و استخوان شکننده و ضعیف شود. استخوان یک بافت زنده بوده که دائم در حال تغییر است. سلول­های استخوانی پیر توسط سلول­های استئوکلاست[2] از بین می­رود و به جای آن سلول­های استخوانی جدید جایگزین می­شود. در بچگی سلول­هایی که استخوان جدید می­سازند، سریع­تر عمل می­ کنند و تراکم و قدرت بافت استخوانی افزایش می­یابد. در این دوران دو سال طول کشیده تا ساخت استخوان جدید کامل شود در حالی که در بزرگسالی این دوره هفت تا ده سال طول می­کشد. رشد طولی استخوان در سنین 16 تا 18 سالگی متوقف می­شود، ولی از نظر افزایش قدرت استخوانی تا سنین 25 سال ادامه می­یابد. تا سن 35 سالگی تعادلی بین تشکیل استخوان­های جدید و تخریب استخوان وجود دارد و بعد از این سن، کاهش جرم استخوانی بیشتر می­شود و فرد را مستعد پوکی استخوان می­سازد (13).

 

1-2. بیان مسئله:
اکثر کشورهای توسعه یافته جهان، سن تقویمی 65 سالگی را به عنوان تعریف یک فرد پیر یا «مسن» پذیرفته­اند. اما معیار پذیرفته شده سازمان ملل برای اشاره به جمعیت سالمند، سن 60 سال و بالاتر می­باشد. بنا به پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی[3] (WHO)جمعیت بالای 60 سال، تقریبا در تمامی کشورها به دلیل افزایش ­امید به زندگی و کاهش میزان باروری، بیش از سایر گروهای سنی در حال رشد ­است  (77).

جمعیت سالمندان جهان در سال2005، 650 میلیون نفر بوده که تخمین زده می­شود تا سال2050 به 2میلیارد نفر برسد. در ایران نیز نسبت جمعیت سالمندان به دلیل کاهش میزان تولد و دستیابی به مراقبت­های بهداشتی بهتر، رو به افزایش است که این نسبت در سال 2005 تقریبا 3/7 درصد بوده و پیش ­بینی می­شود تا سال2025به 6/11 درصد و تا سال 2050به 6/30 درصد افزایش یابد. همچنان که جمعیت سالمندان افزایش می­یابد، فراوانی بیماری­های مزمن و غیر مسری مثل بیماری­های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون و پوکی استخوان نیز افزایش می­یابد (47).

پوکی استخوان یک پدیده مزمن و پیش­رونده است که با کاهش توده استخوانی در واحد حجم و در هم ریختن ساختمان درونی بافت استخوان و نازک و پوک شدن استخوان مشخص می­گردد و مهم­ترین پیامد آن شکستگی استخوان، در اثر حداقل ضربه یا استرس می­باشد. پوکی استخوان از طرف سازمان بهداشت جهانی پس از بیماری­های قلبی و سرطان به عنوان سومین معضل بهداشتی جهان تعیین شده و اپیدمی خاموش نام گرفته است. تقریباً 20 میلیون آمریکایی از این اختلال متابولیکی استخوانی رنج می­برند و این بیماری مسئول بیش از 2/1میلیون شکستگی در سال است (3).

پوکی استخوان به طور آشکاری گسترش یافته است و هر چه جمعیت جهان پیرتر شوند، این مسئله بیشتر نمودار می­شود. عموم مردم درک درستی از پوکی استخوان و علل و درمان آن ندارند و ضرورت دارد راهکار گسترده­ای برای تدبیر و پیشگیری از آن در نظر گرفت. بر طبق نظر بنیاد بین المللی پوکی استخوان[4] خطر شکستگی ران در یک زن مساوی خطر سرطان سینه و رحم و تخمدان به صورت هم­زمان است و شکستگی­های ران در نتیجه پوکی استخوان هر سال در آمریکا معادل حوادث رانندگی باعث ایجاد مرگ و میر می­شود (13).

برآورده شده است که هزینۀ پزشکی این بیماری در سال معادل 8/3 میلیارد دلار است. عارضه پوکی استخوان در صورتی ممکن است از دوره کودکی آغاز شود که تغذیه ناکافی و نداشتن فعالیت بدنی با یکدیگر ترکیب شوند و مانع از رسوب کافی مواد معدنی استخوان شوند. در بزرگسالی، مواد معدنی استخوان به تدریج کاهش می­یابند و اگر مواد معدنی استخوان کافی نباشند، بعدها فرد در زندگی تا حد زیادی در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می­گیرد. استخوان­ها با افزایش سن، شکننده­تر می­شوند، بیشتر از 32 درصد زنان و 17 درصد مردان تا رسیدن به 90 سالگی، شکستگی لگن را تجربه می­ کنند، 12 تا 20 درصد آنها بر اثر عوارض ناشی از این شکستگی­ها جان خود را از دست می­دهند. تقریباً 10 درصد از حداکثر توده استخوانی تا 65 سالگی و 20 درصد تا 80 سالگی کاهش می­یابد. میزان کاهش توده استخوانی در زنان بیشتر است، تقریباً 20 درصد توده استخوان تا 65 سالگی و 30 درصد آن تا 80 سالگی کاهش می­یابد. پس از 50 سالگی، توده استخوانی مردان تا حدود 1 درصد در سال کاهش می­یابد. در صورتی که در زنان از اوایل دهه سوم زندگی آن­ها آغاز می­شود (پس از یائسگی)، به طوری که میزان کاهش توده استخوانی بین 2 تا 3 درصد در سال است (11). ورزش برای رشد مناسب استخوان ضروری است. اگرچه ورزش هیچ اثری بر طول استخوان ندارد و یا تأثیر آن جزئی است، اما باعث افزایش عرض استخوان و افزایش چگالی آن از طریق رسوب مواد معدنی بیشتر در ماده زمینه­ استخوان می­شود، که استحکام استخوان را افزایش می­دهد (23).

همانگونه که اشاره شد، تغذیه نادرست و نداشتن فعالیت بدنی از جمله عوامل مهم تاثیرگذار بر وضعیت تراکم مواد معدنی استخوانی هستند. که با توجه به این موضوع، در تحقیق حاضر به نقش فعالیت بدنی در وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان شهر امیرکلا پرداخته شد.

 

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش
توجه به این موضوع حائز اهمیت است که ورزش منظم به کاهش سرعت پیری استخوان بندی بدن کمک می­ کند. صرف نظر از سن، افرادی که زندگی فعالی را دنبال می­ کنند، نسبت به افراد غیرفعال هم سن و سال خود، به نحو چشم­گیری جرم استخوانی بیشتری دارند. ورزش می ­تواند محرک­های سالم و مستعدی را برای حفظ و حتی افزایش جرم استخوانی بزرگسالان فراهم کند (21).

با توجه به اینکه پژوهش­های اندکی در زمینه سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان  کشور صورت گرفته و در جهت کاهش چشمگیر هزینه­ های گزاف

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...