مفاهیم و کلیات :…………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل دوم :

مقدمه :………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

2- 1)  دیالکتیک در عصر باستان :………………………………………………………………………………………………………………6

2-2)  رابطه ی منطق و دیالکتیک :…………………………………………………………………………………………………………..11

2-3)  فرق منطق و دیالکتیک :…………………………………………………………………………………………………………………..13

2-4) آیا دیالکتیک تنها محصول فکری غرب است ؟…………………………………………………………………………………15

2-5) دیالکتیک عشق در مثنوی :………………………………………………………………………………………………………18

فصل سوم ، دفتر اول:

3-1) آغاز دفتر اول : نی نامه…………………………………………………………………………………………………………….21

3-2) داستان شاه و کنیزک :………………………………………………………………………………………………………………..27

3-3 ) داستان و بررسی آن با بینش دیالکتیکی :…………………………………………………………………………………27

3-4) نتیجه ی قیاس های نابجا :…………………………………………………………………………………………………………31

3-5) حکایت پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت :…………………………………………………………………………32

3-6)کژ ماندن دهان آن مرد کی نام محمد راصلی الله علیه به تسخر خواند:………………………………………..39

3-7) داستان شیر و نخجیران :…………………………………………………………………………………………………………….44

3-8) داستان طوطی و بازرگان :…………………………………………………………………………………………………………..53

3-9) فقیر و بی خصم دیدن دیده های حس، صالح… :………………………………………………………………………..64

3-10 دربیان آن که چنان که گدا عاشق کرم است:…………………………………………………………………………….68

3-11) کبودی زدن قزوینی بر شانگاه ، صورت شیر :……………………………………………………………………………76

3-12) قصه ی آن کس کی در یاری بکوفت :………………………………………………………………………………………77

3-13) رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر به شکار……………………………………………………………………………….79

3-14) آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف…: ……………………………………………….81

3-15) اعتماد کردن هاروت و ماروت بر عصمت خویش :…………………………………………………………………….84

3-16) قصه ی مری کردن رومیان و چینیان :……………………………………………………………………………………..88

3-17) متهم کردن غلامان و خواجه تاشان مر لقمان را :…………………………………………………………………….92

3-18) تعجب آدم علیه السلام از ظلالت ابلیس یعنی… :…………………………………………………………………….97

فصل چهارم، دفتر دوم:

4-1) حکمت تأخیر مجلد دوم :…………………………………………………………………………………………………………..101

4-2) حکایت اندرز کردن صوفی ، خادم را در تیمار داشت بهیمه…:…………………………………………………….110

4-3) حکایت یافتن شاه باز را به خانه ی کمپیر زن :………………………………………………………………………..114

4-4) حکایت حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه به جهت غریمان :…………………………………………………….116

4-5) حکایت زنده شدن استخوان ها به دعای عیسی علیه الیلام :……………………………………………………119

4-6) حکایت تعریف کردن منادیان قاضی ، مفلس را گرد شهر :………………………………………………………..121

4-7) حکایت امتحان پادشاه به آن دو غلام کی نو خریده بود :…………………………………………………………127

4-8) حکایت کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار در جوی آب:   ……………………………………………………………..142

4-9) حکایت انکار فلسفی بر قرائت ان اصبح ماءکم…:……………………………………………………………………….147

4-10) حکایت انکار کردن موسی (ع) برمناجات شبان:…………………………………………………………………….150

4-11)حکایت پرسیدن موسی (ع) از حق تعالی، سرّغلبه ظالمان……………………………………………………..153

4-12) حکایت نابینای سائل کی دو کوری دارم:……………………………………………………………………………….157

4-13)قصه آن شخص کی اشتر ضاله خود را می جست و می پرسید:………………………………………………159

4-14) قصه اعرابی و ریگ در جوال کردن و …:………………………………………………………………………………..162

4-15) حکایت کرامات ابراهیم ادهم …:…………………………………………………………………………………………….164

4-16) جستن آن درخت کی هر که میوه آن بخورد، نمرد:………………………………………………………………167

4-17) قصه بط بچگان که مرغ خانگی پروردشان:…………………………………………………………………………….168

فصل پنجم، دفتر سوم

5-1) قصه ی خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح…………………………………………………….171

5-2) حکایت فریفتن روستایی شهری را …:……………………………………………………………………………………..173

5-3) قصه اهل سبا و طاغی کردن نعمت ایشان را:…………………………………………………………………………..176

5-4) قصه ی وکیل صدر جهان که متهم شد و از بخارا گریخت:………………………………………………………177

5-5) سیر تحول و تکامل موجودات:…………………………………………………………………………………………………182

5-6) در تفسیر این حدیث مصطفی علیه السلام کی ان الله تعالی خلق الملائکه:…………………………….185

5-7) اطوار و منازل خلقت آدمی از ابتدا:………………………………………………………………………………………….186

*** نتیجه گیری…………………….……………………………………………………………………………….188

*** کاربردها…………………………………………………………………………………………………………………………………..191

چکیده :

واژه ی «دیالکتیک »به معنای فن و شیوه ی مباحثه و مجادله است ، اما اصطلاح دیالکتیک در مکاتب فلسفی، علمی ، سیاسی، اجتماعی و ادبی با اغراض مختلف به کار رفته است . مقصود از دیالکتیک در این پژوهش لزوما با دیدگاه مکاتب پیش گفته منطبق نیست ، هر چند با بخشی از باور های هگل و نیز آن چه هانری کربن در مورد عشق در عرفان ابن عربی گفته است هماهنگ است .

مقصود از «دیالکتیک عشق » در این پایان نامه شوری است که از عشق در نهاد هستی نهاده شده و موجب کمال می شود . مولوی هم چون دیگر عارفان عاشق مبنای هستی را بر عشق استوار می داند ، عشق حضرت حق به ذات خویش . او در بعد عشق روح انسانی به خداوند نیز معتقد است که کمال انسان در گرو فراق است. لذا حضرت حق ، از ذات خویش ما سوی را آفرید تا در نهایت روح خاص در عالم خاک و در کالبد آدم قرار گیرد و این دوری موجب شوق بازگشت و معرفت حق شود . پس برابر نهادی به نام خاک لازم بود تا روح به کمال معرفت برسد والا انسان در مقام فرشتگی باقی می ماند . وجود تن و نفس که مایل به زمین باشند لازم است تا روح قدر عالم وصال را بداند و در حرکتی دیالکتیکی به شناخت و معرفت برسد .

جان گشاید سوی بالا بال ها                        تن زده اندر زمین چنگال ها

انسان کلی است که نهاد روح و برابر نهاد جسم را در خود دارد و از جدال این دو کمال معرفت حاصل می شود .

واژه های کلیدی : مولوی ، مثنوی ، دیالکتیک عشق ، فراق ، نفس ، روح ، انسان .