(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست موضوعات

فصل اول: کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..1

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………4

1-4- اهداف و سوالات…………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4-1- اهداف……………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-4-1-1- هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-4-1-2- اهداف اختصاصی………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4-2- سوالات………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-5- محدوده تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-6- محدودیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-7- واژه­های کلیدی……………………………………………………………………………………………………………………………..6

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..8

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

– بخش اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………10

2-2- پذیرش……………………………………………………………………………………………………………………………………….10

2-2-1- تعریف پذیرش……………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2-2- پذیرش فن­آوری……………………………………………………………………………………………………………………10

2-2-3- موانع پذیرش فن­آوری……………………………………………………………………………………………………………11

– بخش دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-3- منشاء آفات…………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-3-1- تاریخچه کنترل آفات……………………………………………………………………………………………………………..12

2-3-1-1- دوره روش­های سنتی…………………………………………………………………………………………………………12

2-3-1-2- دوره آفت­کش­ها………………………………………………………………………………………………………………..12

2-3-1-3- دوره مدیریت تلفیقی آفات…………………………………………………………………………………………………13

2-4- مدیریت تلفیقی آفات (IPM)……………………………………………………………………………………………………….13

2-4-1- مزایای مدیریت تلفیقی   آفات…………………………………………………………………………………………………..13

2-4-2- عملیات مدیریت تلفیقی آفات…………………………………………………………………………………………………14

2-4-2-1- روش­های کنترل زراعی………………………………………………………………………………………………………14

2-4-2-2- روش­های کنترل بیولوژیک…………………………………………………………………………………………………15

2-4-2-3- روش­های کنترل فیزیکی…………………………………………………………………………………………………….15

2-4-2-4- روش­های کنترل مکانیکی…………………………………………………………………………………………………..15

2-4-2-5- روش­های کنترل شیمیایی……………………………………………………………………………………………………15

2-4-3- ویژگی­های مگس زیتون…………………………………………………………………………………………………………16

2-4-3-1- شکل­شناسی……………………………………………………………………………………………………………………..16

2-4-3-2- زیست­شناسی مگس زیتون………………………………………………………………………………………………….16

2-4-3-3- اهمیت اقتصادی مگس زیتون……………………………………………………………………………………………..18

2-4-3-4- علائم خسارت مگس زیتون………………………………………………………………………………………………..19

– بخش سوم………………………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-4-4- مدیریت تلفیقی مگس زیتون در جهان و ایران…………………………………………………………………………..19

2-4-4-1- ردیابی مگس زیتون……………………………………………………………………………………………………………19

2-4-4-1-1- ردیابی مگس زیتون با بهره گرفتن از تله زرد چسبنده………………………………………………………………19

2-4-4-1-2- ردیابی مگس زیتون با بهره گرفتن از تله مکفیل………………………………………………………………………19

2-4-4-1-3- ردیابی مگس زیتون با بهره گرفتن از تله فرمونی……………………………………………………………………..20

2-4-4-1-4- ردیابی مگس زیتون با بهره گرفتن از اکوتراپ…………………………………………………………………………20

2-4-4-1-5- ردیابی مگس زیتون با بهره گرفتن از بطری­های شفاف…………………………………………………………….20

2-4-4-2- روش­های کنترل مگس زیتون……………………………………………………………………………………………..21

2-4-4-2-1- مبارزه قانونی (اقدامات قرنطینه­ای)…………………………………………………………………………………..21

2-4-4-2-2- مبارزه زراعی………………………………………………………………………………………………………………..21

2-4-4-2-3- مبارزه مکانیکی……………………………………………………………………………………………………………..21

2-4-4-2-4- مبارزه ژنتیکی با بهره گرفتن از روش نرعقیمی………………………………………………………………………..22

2-4-4-2-5- مبارزه بیولوژیک……………………………………………………………………………………………………………22

2-4-4-2-6- مبارزه شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………..22

2-4-4-2-6-1- کنترل شیمیایی همراه با جلب­کننده­ های حشرات کامل……………………………………………………23

2-4-4-2-6-1-1- طعمه­پاشی لکه­ای………………………………………………………………………………………………….24

2-4-4-2-6-1-2- طعمه­پاشی ردیفی………………………………………………………………………………………………….24

2-4-4-2-6-1-3- طعمه­پاشی هوایی………………………………………………………………………………………………….24

2-4-4-2-7- استفاده از ذرات کائولین برای محافظت میوه از مگس زیتون……………………………………………….25

– بخش چهارم……………………………………………………………………………………………………………………………………..25

2-5- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………25

– فصل سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………38

– متدولوژی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….39

3-1- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………40

3-1-1- معرفی شهرستان رودبار………………………………………………………………………………………………………….40

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….42

3-3- جامعه و نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………42

3-4- ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….43

3-5- روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری……………………………………………………………………………………………………..44

3-5-1- روایی…………………………………………………………………………………………………………………………………..44

3-5-2- پایایی…………………………………………………………………………………………………………………………………..44

3-6- متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………….45

3-6-1- متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………………………………45

3-6-1-1- ویژگی­های فردی………………………………………………………………………………………………………………45

3-6-1-2- ویژگی­های نظام زراعی………………………………………………………………………………………………………45

3-6-1-3- ویژگی­های اقتصادی باغداران زیتون…………………………………………………………………………………….45

3-6-1-4- نفوذپذیری اجتماعی باغداران زیتون…………………………………………………………………………………….45

3-6-1-5- همکارب با نهادها……………………………………………………………………………………………………………..45

3-6-1-6- مشارکت اجتماعی باغداران زیتون……………………………………………………………………………………….46

3-6-1-7- فعالیت­های آموزشی- ترویجی باغداران زیتون………………………………………………………………………46

3-6-1-8- دانش فنی باغداران زیتون…………………………………………………………………………………………………..46

3-6-1-9- نوع کانال­های ارتباطی باغداران زیتون………………………………………………………………………………….46

3-6-1-10- نوع روش مورد استفاده برای مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون…………………………………………….47

3-6-1-11- دلایل عمده عدم انگیزه باغداران برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون……………………………………….47

3-7- فرضیه­ های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..47

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………………49

3-8-1- آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………49

3-8-2- آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………..49

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………………51

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………52

4-2- یافته­ های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..52

4-2-1- ویژگی­های فردی…………………………………………………………………………………………………………………..52

4-2-2- ویژگی­های نظام زراعی…………………………………………………………………………………………………………..54

4-2-3- ویژگی­های اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………55

4-2-4- نفوذپذیری اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………58

4-2-5- همکاری با نهادها………………………………………………………………………………………………………………….59

4-2-6- مشارکت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………60

4-2-7- فعالیت­های آموزشی- ترویجی………………………………………………………………………………………………..61

4-2-8- دانش فنی……………………………………………………………………………………………………………………………..62

4-2-9- سه اولویت مهم برای کسب اطلاعات در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون…………………………………64

4-2-10- استفاده از روش­های کنترل مگس زیتون در دوسال اخیر…………………………………………………………..65

4-2-11- سه دلیل عمده ایجاد عدم انگیزه در باغداران زیتون برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون…………………65

4-3- یافته­ های استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………..66

4-3-1- بررسی روابط بین متغیرهای اسمی با متغیر وابسته……………………………………………………………………..66

4-3-2- بررسی روابط بین متغیرهای پیش­بین با متغیر وابسته از طریق ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن..67

4-3-3- تحلیل تشخیصی……………………………………………………………………………………………………………………69

فصل پنجم……………………………………………………………………………………………………………………………………………74

– بحث، نتیجه­گیری و پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………..75

5-1- مرور کلی بر تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..76

5-1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..76

5-1-2- اهداف و سوالات…………………………………………………………………………………………………………………..76

5-1-3- محدوده تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..77

5-1-4- محدودیت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….77

5-1-5- روش و نوع تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..77

5-1-6- متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………77

5-1-6-1- متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………………………….77

5-1-6-2- متغیرهای وابسته……………………………………………………………………………………………………………….77

5-1-7- فرضیه­ های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….77

5-2- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….78

5-2-1- یافته­ های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………….78

5-2-2- یافته­ های استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………82

5-3- بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………….83

5-4- پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………85

5-4-1- پیشنهادهای پژوهش حاضر…………………………………………………………………………………………………….85

5-4-2- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده………………………………………………………………………………………..86

– منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………..87

– پیوست­ها………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

– پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………………………….97

 

فهرست جداول

جدول 3-1- ارزش عددی گویه­های پرسش­نامه. 43

جدول 3-2- ارزش عددی گویه­های پرسش­نامه. 44

جدول3-3- میزان اعتماد (پایایی) پرسش­نامه با بهره گرفتن از روش آلفای كرونباخ.. 44

جدول 4-1- توزیع فراوانی ویژگی­های فردی زیتون­کاران.. 53

جدول  4-2- توزیع فراوانی ویژگی­های نظام زراعی باغداران زیتون.. 55

جدول 4-3-  توزیع فراوانی ویژگی­های اقتصادی باغداران زیتون.. 56

جدول 4-4- میزان نفوذ­پذیری اجتماعی باغداران زیتون به ترتیب اهمیت موضوع.. 58

جدول 4-5- توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه برحسب میزان نفوذ­پذیری اجتماعی.. 59

جدول 4-6- میزان همکاری باغداران زیتون با نهادها، به ترتیب اهمیت موضوع.. 59

جدول 4-7- توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه بر حسب همکاری با نهادها. 60

جدول 4-8- میزان مشارکت اجتماعی باغداران زیتون به ترتیب اهمیت موضوع.. 60

جدول 4-9- توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه بر حسب میزان مشارکت اجتماعی.. 61

جدول 4-10- میزان فعالیت­های آموزشی-ترویجی باغداران زیتون به ترتیب اهمیت موضوع.. 62

جدول 4-11- توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه بر حسب میزان فعالیت­های آموزشی.. 62

جدول 4-12- میزان دانش­فنی باغداران زیتون به ترتیب اهمیت موضوع.. 63

جدول 4-13- توزیع فراوانی باغداران مورد مطالعه بر حسب میزان دانش فنی.. 64

جدول 4-14- روش­های کسب اطلاعات باغداران زیتون در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون.. 64

جدول 4-15- استفاده از روش­های کنترل مگس زیتون در دوسال اخیر. 65

جدول 4-16- دلایل عدم انگیز باغداران برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون.. 66

جدول 4-17- بررسی تاثیر ویژگی­های فردی، زراعی، اقتصادی در میزان استفاده از روش­های کنترل آفت مگس زیتون با بهره گرفتن از کای­اسکویر. 66

جدول 4-18- متغیرها، مقیاس متغیرها، ضریب همبستگی و سطوح معنی­داری آن­ها در جامعه آماری باغداران  زیتون         67

جدول 4-19– تفسیر ضریب همبستگی.. 68

جدول 4-20- متغیرهای وارد­شده در تابع تشخیص به روش گام به گام. 70

جدول 4-21- نتایج حاصل از آزمون معنی­داری تابع.. 71

جدول 4-22- ضرایب تابع تشخیص کانونی.. 71

جدول 4-23- ماتریس ساختار. 72

جدول 4-24- نتایج طبقه ­بندی پاسخ­گویان بر مبنای تابع تشخیص گام به گام. 73

 

فهرست شکل­ها

شکل 2-1- چارچوب نظری تحقیق.. 37

شکل 2-2- نقشه استان گیلان.. 40

شکل 3-1- نقشه شهرستان رودبار. 41

 

فصل اول
کلیات تحقیق

 

1–1– مقدمه                                                    

میزان خسارت­های وارده به تولیدات­کشاورزی به­وسیله علف­های­هرز، بیماری­ها، حشرات و سایرآفات از مجموع خسارت­های وارده به محصولات­کشاورزی که در حدود 35 درصد می­باشد، به ترتیب 45، 30، 20 و 5 درصد تعیین شده است.اگر چه کنترل شیمیایی در مورد بسیاری از عوامل خسارت­زا موثر بوده و تحول زیادی در افزایش تولید بوجود آورده است، اما هزینه و تاثیر نامطلوب آنها بر محیط­زیست و کیفیت محصولات کشاورزی منجر به توجه بیشتر به استفاده از روش­هایی شده است که در آنها نیاز به مصرف مواد شیمیایی کم بوده یا نباشد (رنجبر و همکاران، 1386). تولید محصولات کشاورزی علاوه بر شرایط اقلیمی و مخاطرات پیش ­بینی نشده در وهله اول تابع عوامل مدیریتی خاصی است که تاثیرات مهمی در تولید پایدار کشاورزی دارد. این عوامل به طور کلی شامل مدیریت خاک، آب، آفات و بازاریابی است که هر یک از این بخش­ها، خود دارای مسایل و معضلات بی­شماری است، اما در این بین، مدیریت تلفیقی آفات نقش مهمی در فرآیند تولید محصولات کشاورزی دارد (نوری و همکاران، 1390). خسارت آفات به محصولات کشاورزی دارای سابقه طولانی بوده و هر ساله با وجود مصرف سموم شیمیایی نه تنها خسارت آفات کنترل نمی­شود، بلکه سطح آلودگی مزارع نیز افزایش می­یابد ( نوری و همکاران، 1385 به نقل از شریفی مقدم، 1383).

در سال­های اخیر و با توجه بیشتر بشر به محیط زیست، کارگزاران بخش، مدیریت تلفیقی آفات را به­منظور کنترل آفات و بیماری­های گیاهی معرفی نموده ­اند که مفید و در عین حال بیشتر از دیگر راهکارها به طبیعت نزدیک می­باشد.

مدیریت تلفیقی آفات، یک رهیافت موثر و حساس از نظر محیط زیست برای مدیریت آفات است که بر ترکیبی از روش­های معمول تکیه دارد. برنامه ­های مدیریت تلفیقی آفات از اطلاعات جامع و جاری درباره چرخه زندگی آفات و ارتباطات آنها با محیط استفاده می­ کند (2009 Ofuoku et al.,). ترویج اثر بخش مدیریت تلفیقی آفات نیازمند شناسایی محورها و مؤلفه­ های اصلی مدیریت تلفیقی آفات به­منظور سیاست­گذاری و برنامه ­ریزی عملی با مشارکت کشاورزان است. این مهم می ­تواند از طریق اجرای برنامه ­های مدیریت تلفیقی از طریق رهیافت­های مشارکتی ترویجی همانند رهیافت مدارس مزرعه­ای صورت گیرد، زیرا در فرآیند توسعه سرمایه انسانی مهم­ترین عامل به­شمار می­آید و استفاده از رهیافت­های مشارکتی عامل موفقیت برنامه ­های توسعه کشاورزی از جمله مدیریت تلفیقی آفات محسوب می­شود(شریفی و همکاران، 1386).

علی­­رغم تلاش­های فراوانی که در دهه­های اخیر برای آموزش روستائیان صورت گرفته، هنوز دانش و آگاهی روستاییان برای مدیریت تلفیقی آفات کافی نیست. این امر از آن حکایت دارد که شیوه ­های به­کار گرفته شده از کارایی لازم برخوردار نبوده است. موفقیت برنامه ­های مدیریت تلفیقی آفات به انگیزش­ها، مهارت­ها، و دانش کشاورزان و همچنین مشارکت گروه­های محلی و جوامع بستگی دارد.

زیتون به عنوان یکی از محصولات باغی، به لحاظ نقشی که در راستای تولید روغن خوراکی دارد، از جایگاه ویژه­­ای در جهان برخوردار است. تولید زیتون به دلیل تاثیرپذیری از عوامل جوی و محیطی در کنار مشکل آفات و بیماری­های گیاهی، در امر تولید با خطر مواجه می­باشد. آفت مگس زیتون (Bacterocera oleae)  یکی از آفات مهم زیتون­کاری­های کشور بوده که با توجه به جدید بودن آفت مگس زیتون در ایران، و از طرفی بالا بودن میزان خسارت آن خصوصاً در استانهای گیلان، قزوین و زنجان، این آفت یکی از محدودکننده­ترین عوامل توسعه کشت زیتون در کشور و خصوصاً در شهرستان رودبار می­باشد و با بررسی مرور منابع داخلی، هیچگونه تحقیقی در زمینه شناسایی عوامل موثر بر عدم پذیرش مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون در کشور صورت نگرفته است. لذا این تحقیق سعی دارد با شناسایی عوامل موثر بر عدم پذیرش مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون توسط باغداران شهرستان رودبار، گام موثری درجهت افزایش این پذیرش زیتون­کاران شهرستان رودبار بردارد.

1-2- بیان­مسأله

آفات و بیماریهای­گیاهی از عوامل مهم تهدید­کننده و محدودکننده توسعه کشت زیتون یا هر نبات دیگری نیز می­باشند. نیاز مبرم کشور به روغن و وابستگی شدید به خارج از کشور جهت تأمین آن باعث شد تا سیاست‌گذاران بخش کشاورزی به منظور کاهش وابستگی اقدام به توسعه سطح زیر کشت گیاهان روغنی برای نیل به این هدف کنند که در این راستا یکی از گیاهانی که مقرر شد سطح زیر کشت آن به شدت افزایش یابد، زیتون بود. با توجه به برنامه وزارت جهادکشاورزی در راستای خودکفایی روغن خوراکی، جایگاه زیتون در تولید روغن مورد نیاز کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. شهرستان رودبار دارای1/7804 هکتار (تا پایان سال 91) سطح زیر کشت زیتون، که از این سطوح 9/5625 هکتار باغات بارده و 2/2178 هکتار باغات غیربارده می­بوده (صالحی، سازمان جهاد­کشاورزی استان گیلان) و بدین­جهت یکی از قطب­های تولید زیتون و نیز روغن زیتون در سطح کشور می­باشد. تا چندی پیش به جز شرایط آب و هوایی فاکتور دیگری به طور عمده تهدید کننده این برنامه توسعه نبود ولی از مردادماه سال 83 که برای اولین‌بار آفت مگس زیتون از کشور گزارش شد، زنگ خطر به صدا درآمد و در مدت کمتر از سه ماه دامنه گسترش آفت ۱۳ استان را در بر گرفت. مگس زیتون یکی از مهم‌ترین آفات زیتون است. لارو این آفت با تغذیه از گوشت میوه، باعث ریزش میوه‌ها قبل از برداشت، کاهش کیفیت روغن زیتون و باعث ورود قارچ‌های بیماری­زا از محل سوراخ ورودی لاروها شده و اسیدیته داخل میوه‌ها را به میزان دو تا چهار برابر افزایش می­دهد. اگر میوه‌ها از واریته‌های کنسروی باشد، بازارپسندی محصول به واسطه خسارت مستقیم لاروها از بین می‌رود و هم‌چنین این حشره قادر است باکتری مولد گال زیتون را هم انتقال دهد.

وزارت جهادکشاورزی به جهت جلوگیری از خسارت آفت مگس زیتون، هر ساله هزینه­ های هنگفتی را جهت تهیه و تدارک عوامل و تجهیزات مدیریت تلفیقی آفت متقبل می­شود و خصوصاً نهاده­های کنترل مگس زیتون از قبیل کارت زرد چسبنده، پروتئین هیدرولیزات و سم مالاتیون را بصورت رایگان در اختیار باغ­داران قرار می­دهد ولی باغ­داران زیتون برای کنترل آفت مگس زیتون با مدیریت جهادکشاورزی شهرستان رودبار به روش مدیریت تلفیقی، همکاری نمی­نمایند (سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان، 1391). از آنجایی­که به­دلیل وجود عوامل متعدد فردی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی پیرامون کشاورزان، عوامل زیادی در پذیرش و عدم پذیرش و تغییر در سیستم تاثیر­گذار هستند، بنابراین شناسایی این عوامل و جهت دادن سیاستها به سمت آنها، از جمله راهکارهای اصلی برای پذیرش مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون (Bactrocera oleae) برای باغداران زیتون است لذا این تحقیق سعی دارد عوامل دخیل در عدم­ مشارکت باغ­داران زیتون شهرستان رودبار در مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون را شناسایی، تا براساس آن بتوان راهکاری در جهت افزایش پذیرش مدیریت تلفیقی آفت مگس زیتون توسط باغ­داران زیتون شهرستان رودبار ارائه نماید تا راه­گشای کارشناسان مجری طرح باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت موانع پذیرش فن­آوری­ها در توسعه کشاورزی پایدار، شناخت این عوامل کمتر به صورت یک موضوع فرعی و در چارچوب شناخت عوامل موثر بر پذیرش در مطالعات پیشین به آن پرداخته شده است. به همین دلیل، نمی­توان چارچوب مشخصی برای شناخت موانع اصلی یافت. نکته شایان توجه دیگر، وابسته بودن موانع پذیرش به زمینه اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی منطقه­ای است که فن­آوری­ها در آنجا معرفی شده است که به احتمال زیاد علت اصلی آن، خلاء و نبود یک چارچوب مشخص است (ویسی و همکاران، 1388).

از آنجائی­که کشاورزی به عنوان منبع اصلی در­آمدی 51 درصد جمعیت جهان است، خسارت ناشی از آفات می ­تواند منجر به کاهش معنی­داری در عملکرد و در­آمد شود (FAO, 2009). مگس زیتون به چندین گونه از زیتون­های وحشی نیز حمله می­ کند (Rice, 2000). لارو مگس با تغذیه از میوه­ی زیتون باعث ریزش میوه­ها قبل از برداشت، کاهش کیفیت روغن زیتون، افزایش اسیدیته میوه و ورود قارچ­های پاتوژن از سوراخ ورودی می­شود (Whit and Elson-Haris, 1992).

مگس زیتون (Bactrocera oleae) یکی از مهم­ترین آفات زیتون در مناطق زیتون­خیز دنیا محسوب می­شود(سروش و همکاران، 1389). در باغ­هایی که اقدامات کنترلی در آن­ها اجرا نمی­ شود این آفت تا 100 درصد خسارت ایجاد می­ کند (Cristofard et al., 2005). در ایران از گذشته­ی دور مگس زیتون جزء آفات قرنطینه­ای بوده است. برای اولین بار در تاریخ پنجم مردادماه سال 83 در منطقه­ی رستم­آباد به وجود این آفت پی بردند. متعاقب مشاهده­ آفت در استان گیلان، آلودگی در زیتون­کاری­های سایر استان­ها، از جمله زنجان و قزوین نیز مشخص شد. با ردیابی­هایی که از این آفت در کل کشور به عمل آمد، مشخص شد که بیشتر نقاط زیتون­کاری شده­ی کشور آلوده هستند (Jafari and Rezaei, 2005).

با توجه به اهمیت ویژه­ای که این آفت از نظر زیان اقتصادی روی میوه­ی زیتون دارد، لازمه تهیه­ برنامه اصولی در مدیریت کنترل آن می­باشد. سازمان حفظ­نباتات کشور برای کنترل آفت مگس زیتون از سال 83 در سطح استان­های گیلان، قزوین و زنجان که بیشترین آلودگی به این آفت را داشتند اقدام به توزیع لوازم و تجهیزات کنترل این آفت نمود. در همین سال مقدار 1035000 کیلوگرم میوه آلوده به مگس زیتون، به جهت مبارزه با این آفت در شهرستان رودبار معدوم گردید و در همان سال خسارتی بین90-10 درصد به محصول زیتون باغات شهرستان رودبار وارد آمد (سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان). هم اکنون سازمان حفظ­نباتات با همکاری بخش­های ترویج و حفظ­نباتات مدیریت­ جهاد کشاورزی شهرستان­ رودبار در حال مدیریت تلفیقی این آفت می­باشد و با برگزاری کلاس­های آموزشی، برنامه رادیویی، توزیع لوازم و امکانات مبارزه با آفت