1-2 بیان مسأله پژوهش.. 10

1-3 اهمّیت و ضرورت انجام پژوهش.. 10

1-4 هدف ها  و کاربردهای پژوهش.. 12

1-6 فرضیه های پژوهش.. 13

1-6-1 فرضیه اصلی. 13

1-6-2 فرضیات فرعی. 13

1-7  قلمرو پژوهش.. 14

1-7-1 قلمرو زمانی. 14

1-7-2 قلمرو مکانی. 14

1-7-3 قلمرو موضوعی. 14

1-8  روش پژوهش.. 15

1-9 ابزار گردآوری اطلاعات.. 15

1-10 روش تجزیه و تحلیل داده ها 15

1-11 پیشینه ی پژوهش.. 16

1-12 واژگان و اصطلاحات تخصصی پژوهش.. 17

1-12-1 فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 17

1-12-2  توسعه منابع انسانی. 20

1-12-3 مدیریت توسعه منابع انسانی شرکت ملّی گاز ایران. 21

1-13 جمع بندی.. 21

فصل دوّم مبانی نظری و سابقه پژوهشی پژوهش.. 22

2-1  مقدمه. 23

2-2  بخش اول فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 24

2-2-1 تاریخچه فن آوری ارتباطات و اطلاعات (۲۰۰۳ – ۱۹۰۹) 24

2-2-2 تعاریفی از فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 29

2-2-3 زیر ساخت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 31

2-2-4 آشنایی با مفاهیم بنیادی فرآیند فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 36

2-2-5  مهارت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات.. 38

2-2-6  استراتژی های فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه. 40

2-2-7 اهمیت اطلاعات در سازمان. 41

2-2-8 کاربردهای استراتژیک فن آوری اطلاعات.. 43

2-2-9 وظایف فن آوری اطلاعات.. 43

2-2-10 سرمایه گذاری در فن آوری اطلاعات.. 44

2-2-11 انواع سیستم های  اطلاعاتی در سازمان. 45

2-2-12  طبقه بندی سیستم های اطلاعاتی. 46

2-2-13 مقایسه انواع سیستم های اطلاعاتی. 50

2-2-14 فن آوری اطلاعات و علوم رایانه. 51

2-3 بخش دوم توسعه منابع انسانی. 53

2-3-1 تعریف توسعه منابع انسانی. 53

2-3-2 مفهوم توسعه منابع انسانی. 56

2-3-3 مفهوم فرآیند توسعه منابع انسانی. 57

2-3-4 هدف ها ی توسعه منابع انسانی. 61

2-3-5 تفاوت توسعه انسانی با توسعه منابع انسانی. 62

2-3-6 راهبردهای توسعه منابع انسانی. 63

2-3-7 توسعه سازمانی برای بستر سازی توسعه منابع انسانی. 65

2-3-8 ارتباط متقابل و تعامل سیستمی توسعه سازمانی و توسعه منابع انسانی. 66

2-3-9 ابعاد توسعه منابع انسانی. 68

2-3-10 توسعه منابع انسانی به عنوان عامل تحول. 69

2-3-11 برخی از مدل های مطرح در توسعه منابع انسانی. 70

2-3-12  مدل پژوهشی. 75

2-3-13 دلیل انتخاب مدل پژوهش.. 80

2-4 بخش سوم شرکت ملی گاز ایران. 81

2-4-1 مقدمه. 81

2-4-2 آشنایی با تاریخچه صنعت گاز ایران. 82

2-4-3  نگاه اجمالی به گستره اداری و سازمانی شرکت ملی گاز ایران. 85

2-4-4 مدیریت توسعه منابع انسانی شرکت ملّی گاز ایران. 86

2-5 جمع بندی.. 86

فصل سوّم روش پژوهش.. 87

3-1 مقدمه. 88

3-2 روش پژوهش.. 88

3-3 ابزار جمع آوری اطلاعات.. 89

3-4 روایی پرسشنامه. 89

3-5 پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه. 90

3-6 جامعه آماری و نمونه. 91

3-7 پرسشنامه مورد استفاده 92

3-8 روش تجزیه و تحلیل داده ها و مراحل اجرای پژوهش.. 95

3-8-1 مراحل عمومی آزمون فرض آماری.. 96

3-9 جمع بندی.. 99

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده های پژوهش.. 100

4-1  مقدمه. 101

4-2  روش تجزیه ‌وتحلیل داده‌ها 101

4-3  آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی. 101

4-3-1 آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی. 102

4-3-2 آمار توصیفی متغیرهای مربوط به سیستم های فناوری اطلاعات.. 113

4-4  آمار استنباطی. 121

4-4-2 آزمون های نرمالیتی (آزمون كولموگروف – اسمیرنوف) 121

4-4-3  آزمون فرضیات تحقیق. 132

4-4-4 رتبه بندی شاخص ها و متغیرهای پژوهش با استفاده از آزمون فریدمن. 153

4-5 جمع بندی.. 162

فصل پنجم نتیجه گیری و  ارائه پیشنهاد ها 163

5-1 مقدمه. 164

5-2 یافته های پژوهش.. 164

5-3 بحث و نتیجه گیری.. 166

5-4 پیشنهادها 172

5-4-1 پیشنهادهای کاربردی.. 172

5-4-2 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی. 174

5-5 محدودیت های پژوهش.. 174

5-6 جمع بندی.. 175

منابع فارسی. 176

منابع لاتین. 182

پیوست ها 185

چکیده

   بیشتر مطالعات در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] حاکی از تاثیر مثبت و معنادار آن بر توسعه است. امّا هنوز در کشورهای در حال توسعه به علّت وجود ضعف در زیر ساخت هایشان نمی توان به روشنی در این باره نظر داد. بنابراین در این پایان نامه قصد داریم تا نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) را بر توسعه منابع انسانی در شرکت ملّی گاز ایران را در ,وضعیت کنونی مورد بررسی قرار دهیم، که البته شایان به ذکر است که تا کنون در راستای توسعه منابع انسانی با توجه به نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات هیچ گونه پژوهش علمی در ایران صورت نگرفته است و این پژوهش کاملا نو و منحصر بفرد می باشد.

این پژوهش کاربردی که از نوع پژوهش توصیفی- پیمایشی می باشد. پس از جمع‌آوری كامل پرسش­نامه‌ها و نمره‌گذاری آن­ها،‌ كلیه اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش­های آماری استنباطی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نتایج بدست آمده از طریق بهره گیری از تكنیك‌های آمار استنباطی متناسب با فرضیه‌های پژوهش از طریق داده‌های جمع‌آوری ‌شده توسط پرسشنامه‌، مورد آزمون قرار داده ایم که پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، نشان می دهد که  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در توسعه منابع انسانی شرکت ملِی گاز ایران تاثیر مثبت دارد.

  بنابراین با توجه به نتایج پیشنهاد می کنیم که برای بهبود توسعه منابع انسانی و توسعه سازمانی در ایران لازم است که به فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به عنوان یک عنصرهای مهّم برای سرمایه گذاری توجه شود تا زیر ساخت های آن در سازمان محکم بنا شود و با همگامی با تغییرات روز ، داده ها و اطلاعات جدید همگام شده و این امر کمک به بهبود و ارتقائ توسعه همه جانبه نماید.

واژههای کلیدی: فن، فن آوری، اطلاعات، ارتباطات،ICT ، توسعه منابع انسانی(HRD[2])، شرکت ملّی گاز ایران.

فصل اوّل کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

  جهان از نیمه دوم قرن بیستم وارد عصر تازه ای شد که با پایان یافتن عصر صنعتی همراه بود. حرکت پر شتاب علم و فن آوری موتور این تحول بوده است. ابتدا با ورود کامپیوتر به بازار و در ادامه با تحول در حوزه اطلاعات و ارتباطات، کامپیوترها به فن آوری های ارتباطی مانند : تلفن و تلویزیون پیوستند و انقلاب “فن آوری اطلاعات1 ” به وقوع پیوست.

  اجزاء انقلاب اخیر همانند انقلاب های قبلی، دستگاه های فیزیکی نبودند بلکه این” بیت ها ”  بودند که اجزاء اصلی را تشکیل می دادند. به عبارت دیگر اجزاء فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[3]، ایده ها، مشخصات استاندارد، زبان های برنامه نویسی و نرم افزارها، صفحات وب، تالارهای گفتمان[4]، حراج ها و معاملات برخط[5] ، نامه الکترونیکی[6]، پول الکترونیکی، دولت الکترونیکی و از این قبیل هستند. نکته ی مهم این است که تمام این اجزاء از چند ابزار اصلی به وجود می آیند که غایت آن ها نوآوری ترکیبی ” اینترنت ” می باشد.

  این جریان فن آوری در فرآیندهای مختلف اقتصادی مؤثر است و هم زمان در دو طرف عرضه و تقاضا منجر به بهبود و رشد اقتصادی و بهره وری می گردد.  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) نقش دوگانه ای در فضای عصر جدید دارد.  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به عنوان نهاده ای برای صنایع و کالایی نهایی برای بهره برداران محسوب می شود. آن چه در حال حاضر قابل توجه می باشد این است که ساختار آن متکی بر دانش و آگاهی است، نه فقط از این جهت که امروزه فرض می شود دانش و آگاهی از طریق رشد و افزایش بهره وری در تولید اهمیت به سزایی یافت است، بلکه از این جهت که مادی بودن و حالت فیزیکی مواد کم اهمیت شده و مصرف کالاها و خدماتی شبیه نرم افزارهای کامپیوتری، وسایل تفریحی تصویری، تحول بهره گیری از  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) باعث افزایش توان و سرعت پردازش یافته است و بر رشد و بهره وری و توسعه همه جانبه تاثیر می گذارد.

  استفاده ازفن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) باعث افزایش توان و سرعت پردازش اطلاعات، ارزان شدن نسبی قیمت سخت افزار و نرم افزار، رواج استفاده از سیستم های مکانیزه، به وجود آمدن نظام های اطلاعاتی بهینه و دسترسی سریع و آسان به اطلاعات به شکل همزمان و مشترک، امکان انجام محاسبات و مبادله داده ها با سرعت بسیار بالا و در پهنه ی جغرافیایی وسیع شده است.

 با استفاده از  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) امکان تولیدات مشابه با هزینه تمام شده کمتر، افزایش سطح تولیدات با هزینه های یکسان و افزایش سرعت در تهیه و تدارک عوامل تولید و نیز عرضه محصولات بدون نیاز به افزایش هزینه ها به وجود می آید. بنابراین با گسترش مقیاس تولید و ایجاد توانایی ها و فرصت های جدید، اشتغال نیروی ماهر را افزایش می دهد و همچنین با توجه به مطالب بیان شده  فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) موجب افزایش ارزش عملکردها و خدمات  صنعت گاز در سطحی گسترده تر و در نتیجه منجربه پیشرفت، بهره وری و توسعه نیروی انسانی شرکت ملّی گاز ایران می شود.

در این فصل از پایان نامه، روش بکار گرفته شده در فصول بعدی توضیح داده می شود. تبیین و چرایی انتخاب موضوع در کنار توضیح اهمیت اجرای طرح هدف های هستند که در این بخش مورد اشاره قرار خواهند گرفت.