قدرت این آموزه‌ها کدام حیطه های تاریخ این دو تمدن شامل می شود ؟

برای پیدا کردن جواب، به کاوش در دو دین جهان شمول کنونی، یعنی مسیحیتی که دین اکثریت مغرب زمین محسوب می شود؛ و اسلام، که به عنوان یک دین شرقی، بیشترین پیروانش را در خاورمیانه دارد؛ خواهیم پرداخت. انتخاب این دو دین به علت شرایط ویژه­ای است که پیروان این دو دین به آن مبتلا شده اند؛  مسلمانان که دین خود را جدای از شریعت نمی دانند بعد از قرون متوالی پیشرفت، اکنون در عقب ماندگی علمی و اقتصادی به سر می برند و مغرب زمین که در زمان اوج مسلمین، چیزی نداشتند کمی بعد از افول مسلمین، پله­های صعود را شروع به ساختن نمودند.

برای پیدا کردن سوال­ها، نخست با توجه به شاخصه­های تمدن­سازی که ارائه خواهد شد، به جستجو در عرصه‌های رشد و انحطاط واقع شده در این دوتمدن بزرگ، خواهیم پرداخت. و سپس آموزه‌های تاثیرگذار در هر کدام از حیطه­های بررسی شده را مروری می کنیم؛ تا به نتیجۀ مورد نظر دست پیدا کنیم که:

ادیان الهی، به علت الهی بودنشان تا زمانی که حقیقت آموزه­هایش دچار تحریف نشده کاروان بشری را به سوی اعتلا سوق می‌دهد؛ اما وقتی انسان با سوء استفاده‌ها و برداشت‌های انحرافی خود حقایق را دچار تحریف نمود، از تأثیرگذاری آموزه‌ها جز اسمی بیشتر باقی نخواهد ماند .

لذا بر آنیم تا بعد از ذکر کلیات، دو فصل بعدی را به ذکر پیشرفت ها و انحطاط‌های صورت گرفته در حیطۀ تاریخی بعد از ظهور اسلام در این دو سرزمین بپردازیم؛ و در دو فصل آخر هم آموزه             های  تاثیر گذار دین اسلام و مسیحیت را برای پیشرفت در آن حیطه ها مشخص خواهیم کرد.

کلید واژه‌ها: مسلمین، مغرب زمین، آموزه‌های دینی، تمدن، پیشرفت، انحطاط

 

فهرست مطالب

تقدیم:.. .

قدردانی.. .

چکیده.. .

فهرست مطالب.. .

مقدمه.. .

فصل اول:

كلیات و مفاهیم

بیان مساله.. 2

گفتار اول: کلیات. 3

روش تحقیق:.. 3

سوال اصلی:.. 3

سوالات فرعی:.. 3

هدف تحقیق:.. 3

جهت نوآوری:.. 4

قلمرو تحقیق:.. 4

گفتار دوم: مفاهیم. 4

الف- تمدن.. 4

1- معنای لغوی… 5

2- معنای اصطلاحی.. 5

3- مولفه های تمدن ساز.. 6

ب-فرهنگ.. 7

1- لغت.. 7

2- اصطلاح.. 8

ج- رابطۀ فرهنگ و تمدن.. 9

د- باور.. 9

ه- دین.. 11

1- معنای لغوی.. 11

2- معنای اصطلاحی.. 12

1) تعریف دین از نگاه غربیان.. 12

2) تعریف دین از دید متفکران اسلامی.. 13

ز- باور دینی.. 14

ک- تعامل فرهنگ، تمدن و باور دینی.. 14

ل- پیشرفت.. 15

م- انحطاط.. 16

عوامل انحطاط.. 16

ن- تأثیر جهان بینی در پیشرفت و انحطاط.. 17

ح- مغرب زمین.. 18

و- مسلمین.. 19

فصل دوم:

حیطه‌های رشد و انحطاط مسلمین

گفتار اول: حیطه های رشد و شکوفایی. 23

الف- فرهنگی- علمی.. 24

1- شکل گیری روحیه علم آموزی در بین مسلمین.. 24

2- عقلانیت متعامل با نقل.. 25

3- توجه به دستاوردهای فکری ملل و نحل دیگر.. 26

1) ترجمه و تقلید.. 26

2( بومی سازی.. 27

4- شکل گیری علوم و دانشمندان در اسلام.. 28

1) علوم اسلامی.. 28

 

قرائت.. 28
تفسیر.. 29
حدیث.. 29
فقه و اصول.. 30
عرفان نظری.. 30
کلام.. 32
2) علوم دیگر و دانشمندان مسلمان این عرصه.. 32

شیمی.. 32
مکانیک.. 33
ریاضیات.. 34
طب.. 34
نجوم.. 35
4- تأسیس مراکز علمی.. 36

1) بیت الحکمه.. 36

2) نظامیه.. 37

3) کتابخانه‌ها.. 37

4) حوزه های علمیه و دانشگاه‌ها.. 38

ب- تربیتی- اخلاقی.. 39

1- تشکیل پایه‌های خانواده.. 40

2- عرفان عملی و عرفا.. 40

3- مسجد مرکز تربیت.. 42

4- سیرۀ عملی علمای این عرصه.. 42

1) کتب اخلاقی و دانشمندان این عرصه.. 42

2) استقلال فکری دانشمندان.. 43

5- اخلاق در بین مسلمین.. 44

1) مدارا.. 44

2) برابری.. 44

3) آزادی مذهب.. 45

ج-  اجتماعی- سیاسی.. 45

1- گسترش مناطق تحت تسلط.. 45

2- ثبات حاکمیت.. 46

3- سازمان های اداری و اجتماعی.. 46

1) دیوان.. 47

2) نهاد حسبه.. 47

3) تشکل های بین المللی جهان اسلام.. 48

ج- اقتصادی.. 48

1- تجارت.. 49

2- منابع طبیعی.. 50

3- کشاورزی.. 50

گفتار دوم: حیطه های انحطاط. 51

الف-  فرهنگی- علمی.. 51

1- از بین رفتن مراکز علمی و کتابخانه‌ها.. 52

2- تحجر.. 53

3- جریان های عقل گریز.. 54

1) تکفیر.. 55

2)  بی فایده خواندن علوم طبیعی.. 55

4- درباری شدن علم.. 56

5- وضعیّت امروز علم و فرهنگ دربین مسلمین.. 56

1)  بی سوادی عمومی.. 56

2)  فرار مغزها.. 57

ب- تربیتی- اخلاقی.. 57

1- سقوط اخلاقی.. 57

2- تخریب نهاد اخلاق در جامعه.. 58

2- تجمل گرایی.. 60

3- اباحیگری صوفیانه و کنار انداختن ظاهر شریعت.. 61

ج- اجتماعی- سیاسی.. 62

1-  غصب خلافت، اولین قدم انحراف.. 63

2-حکام فاسد.. 64

1)  بحران مشروعیت.. 65

2) استبداد.. 65

3) ثروت اندوزی خلفا و امرا.. 66

4) ضعف سیاست و خیانت.. 67

5) حکام دست نشاندۀ امروز.. 68

6) جدایی مردم از حکام.. 68

3- شکل گیری جریان های تروریستی و تند رو.. 69

4- تجزیۀ ممالک اسلامی.. 71

5- هجوم دشمنان.. 71

ج- اقتصادی.. 72

1- مسلمانان مصرف کننده.. 73

2-اقتصاد تک محصولی.. 74

3- نابرابری تراز تجاری.. 74

فصل سوم:

حیطه‌های  رشد و انحطاط مغرب زمین

گفتار اول: حیطه‌های رشد  مغرب زمین. 77

الف – فرهنگی- علمی.. 78

1- شکل گیری دانشگاه ها و نظام آموزش کارآمد.. 78

2- تغییر نظام آموزشی در غرب.. 79

1)  سازمان حقوقی مستقل.. 79

2)  جای دادن رسمی علوم طبیعی و عقلی در آموزش.. 80

3)  نظام استاندارد ارزیابی و ارتقا علمی.. 80

3- انقلاب های علمی در غرب.. 81

1)  نهضت ترجمه.. 81

2)  واردات علم از مسلمانان.. 83

3)  نهضت اصلاح دینی.. 84

4)  کشفیات جدید علمی.. 84

5)  انقلاب صنعتی.. 85

6)  تربیت نیروهای ماهر.. 86

اهداف نظام آموزشی غرب.. 86

ب- تربیتی- اخلاقی.. 87

1- مسیحیان، همزیستان  مسلمانان.. 88

2- نظم و انضباط اجتماعی.. 89

3- حقوق بشر.. 89

4-  رشد اخلاق محیط زیستی.. 90

5- حقوق زنان.. 91

ج- اجتماعی- سیاسی.. 92

1- نهضت های اصلاح طلبانه.. 92

1)  پروتستانتیسم.. 92

2)  دموکراسی خواهی.. 93

2- تاثیر  انقلاب صنعتی بر سیاست و اجتماع.. 93

1-  رشد جامعه مدنی.. 94

2- کشف قاره های جدید.. 95

3-  شهر نشینی.. 96

د- اقتصادی.. 96

1- تجارت.. 97

2- تشکیل اتحادیه ها و اصناف.. 98

3- رونق کشاورزی.. 98

4- ظهور بانکداری.. 99

5- نتایج اقتصادی انقلاب صنعتی.. 99

گفتار دوم: حیطه های انحطاط. 101

الف- فرهنگی- علمی.. 101

1- اومانیسم گرایی علمی.. 102

1) رنسانس.. 102

2) دانشمندان هنجار شکن.. 103

3) عقل گرایی افراطی.. 105

2- علم و بحران محیط زیست.. 106

ب- تربیتی- اخلاقی.. 107

1- سكولاریزاسیون.. 107

1) بحران معنویت.. 108

2) مادی گرایی.. 110

3) قوانین ضد اخلاقی.. 111

2- فساد دستگاه دینی.. 112

1)  فساد کلیسا.. 112

2)  ظلم کلیسا.. 113

3- سست شدن بنیادهای اخلاق.. 115

1)  سقوط ارزش ها.. 115

2)  ضد ارزش ها ابزار تبلیغ کالا.. 116

3)  شیوع بیمارى هاى جنسی.. 117

4)  هم جنس گرایی.. 117

4- اومانیسم.. 117

آزادی افسار گسیخته.. 118

5- بیگانگى انسانها.. 119

6- پوشاندن سقوط ارزشها با ماسک حقوق بشر.. 120

ج- اجتماعی- سیاسی.. 121

1- بیماریهاى عصبى و روانى.. 121

2- افزایش نا امنی.. 122

3-  ‫فروپاشی  نهاد خانواده، عامل فساد جامعه.. 123

1)  افزایش طلاق و بروز ناهنجاریهای اخلاقی.. 124

2)  سردی روابط خانوادگی.. 125

3)  ﻫﻢﺧﺎﻧﮕﻲ ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺪون ازدواج 126

4)  جریان های ضد خانواده.. 127

4- رهبانیت و عزلت اجتماعی.. 128

5- توحش.. 129

1)   جنگ های صلیبی.. 129

2)  جنگ های جهانی.. 130

3)  استعمار و بهره كشی.. 131

د- اقتصادی.. 132

به هم بستگی اقتصاد بین المللی.. 133

فصل چهارم:

باورهای دینی تاثیرگذاردر رشد و انحطاط مسلمین

گفتار اول: باورهای اعتقادی. 136

الف- باورهای موثر در رشد.. 137

1- توحید.. 137

2)  آرامش بخشی.. 138

3) پاسخ به احساس تنهایی.. 138

2- نبوت و امامت.. 140

1) نقش آموزشی.. 140

2) الگو دهی.. 140

3) انتظار در امتداد امامت.. 141

3- معاد.. 141

1) صبر.. 142

2)  بازدارندگی.. 142

3)  تشویق.. 143

ب- باورهای موثر در انحطاط.. 143

1- درک نادرست از توکل.. 144

2- اهلبیت گریزی.. 145

3- اعتقاد به کفایت محبت اهل بیت.. 146

4- جبرگرایی.. 147

گفتار دوم: باورهای اخلاقی. 149

1-در قبال خدا.. 149

1)  شناخت خدا.. 149

2)  عبادت و پرستش.. 150

2- در قبال خود.. 150

2)  اصلاح نفس.. 151

2)  خویشتن شناسی.. 151

3)  حفظ سلامت و بهداشت جسم و روان.. 152

3- در قبال دیگران.. 153

1)   روابط ایمانی.. 153

محبت.. 153
مساوات و برادری.. 154
امر به معروف و نهی از منکر.. 154
2)  روابط انسانی.. 155

عدل عمومی.. 156

3- در قبال محیط زیست.. 157

1)  نگاه الهی به طبییعت.. 158

2)  تاثیر طبیعت در انسان.. 158

3)  منابع طبیعی و اعمار آن.. 159

4)  مسولت اخلاقی نسبت به تمام موجودات.. 159

4)  وظایف حکومت اسلامی در قبال محیط زیست.. 160

گفتار سوم: باورهای عملی. 160

الف- سیاسی.. 161

1- همگرایی دین و سیاست.. 162

2- همگرایی مردم ، حکومت و اسلام.. 163

3- حاکمیت قانون الهی.. 163

4- جهانی اندیشی.. 164

ب- اجتماعی.. 165

1- روابط اجتماعی بر اساس برادری و برابری.. 166

2- تعاون.. 166

3- همبستگی.. 167

4- انضباط اجتماعی.. 167

5- اهتمام به خانواده.. 168

1) محبوبیت خانواده در اسلام.. 168

2)  ازدواج سنت الهی.. 168

3) قبح تجرد.. 169

ج-  اقتصادی.. 169

1-  رعایت اخلاق  در اقتصاد.. 170

2- نفی فقر.. 170

4- کار و تلاش.. 171

1) کرامت کارگر در اسلام.. 172

2) کارگر در صف مجاهد.. 172

د- علمی.. 173

1- اسلام دین علم و خرد.. 173

2-قرآن و دعوت به تجربه و حس.. 175

3- کسب علم و عبادت.. 176

4- عقل ابزاری اسلامی.. 177

5- ترغیب به علم آموزی.. 178

6- توصیه به استفاده از علوم سایرین.. 179

7- احترام به دانشمندان.. 179

ب- باورها در انحطاط.. 179

باورهای دنیا گریز.. 180

احکام عملی. 181

1- احکام عبادی.. 183

1- احکام –  مالی.. 184

3-  احکام سیاسی.. 185

4-  احکام جزایی.. 186

5- احکام خوردنیها.. 187

6- احکام خانواده.. 187

فصل پنجم:

باورهای دینی تأثیرگذار در رشد و انحطاط مغرب زمین

گفتار اول: باورهای موثر در پیشرفت مغرب زمین.. 189

الف- باورهای اعتقادی موثر در رشد.. 189

1- تثلیث.. 190

1)  پدر.. 191

2)  پسر.. 191

3)  روح القدس.. 191

همراه همیشگی مردم.. 192
روح القد س ضامن اقتدار کلیسا.. 192
2- کتاب مقدس.. 193

1)  اناجیل.. 194

2) اعمال و  نامه های رسولان.. 194

3)  مکاشفات.. 195

3- کلیسا.. 195

نقش کلیسا در جامعه مسیحی.. 196

4- عیسی مسیح.. 197

1)  الگوی بشری برای مردم.. 197

2)  رستاخیز مسیح.. 198

3)  امید به تشکیل حکومت جهانی.. 199

5- اعتقاد به آخرت.. 199

ب- باورها ی اعتقادی موثر در انحطاط.. 200

1- نجات یا انتخاب پیشین.. 200

2- سه گانگی.. 201

3- عیسی بشری در مقام الوهیت.. 201

شورای نیقیه مرجع اعلام الوهیت.. 202

4- آموزه انتخاب پیشین.. 202

5- اعتراف.. 204

اثر نامطلوب.. 204

گفتار دوم: باورهای اخلاقی.. 205

الف- باورها در رشد.. 206

1) خدا به عنوان مالک طبیعت.. 215

2)  خدا به عنوان شوهر طبیعت.. 216

3) خدای تجسم یافته در طبیعت.. 217

ب- باورها در انحطاط.. 217

1- در قبال خدا.. 217

2- نسبت به خود.. 218

3- در قبال دیگران.. 219

4- در قبال محیط زیست.. 219

گفتار سوم: باورهای عملی.. 220

الف- باورها در رشد.. 220

1- سیاسی.. 220

1) آموزه نهضت ساز.. 221

2) ریشه بدبینی به سیاست مند بودن مسیحیت.. 222

2-  ا جتماعی.. 223

1)  حفظ انسجام جامعه.. 223

2)  امور عام المنفعه.. 224

3) حمایت از خانواده.. 224

حجاب.. 224
اهمیت دادن به ازدواج و قبح طلاق.. 225
صیانت از کانون خانواده.. 226
قبح طلاق.. 226
قبح شهوت پرستی.. 227
قبح هم جنس گرایی.. 227
قبح سقط جنین.. 228
4) زهد و فروتنی.. 228

3- علم سازی آموزه ها.. 229

1) قابل شناخت بودن طبیعت.. 230

اعتقاد به هستی وقابل فهم بودن آن.. 230
اعتقاد به آفرینش.. 230
غلبه نظره تایید آمیز نسبت به طبیعت.. 231
2) نقش مذهب پروتستان در علم جدید.. 231

4- اقتصادی.. 232

1) احترام به کار.. 232

2) کار یک وظیفه الهی (Berfur).. 233

3) آموزهی تقدیر.. 234

ب- باورها در انحطاط.. 236

1 – سیاسی و اجتماعی.. 236

1)  جدایی دین از سیاست.. 236

2) کلیسا و استعمار.. 238

کلیسا پیش قراول استعمار.. 238
کمک مالی استکبار به کلیسا.. 239
3) نگاه سرسختانه به زن.. 240

4) سختگیری بی جا در طلاق.. 241

5) تحسین تجرد.. 241