ده
ده
فهرست اشکال
عنوان
صفحه
شکل 2-1- ساختار شیمیایی برخی از ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز…………………………………………………………….
7
شکل 2-2- نمودار شماتیک از محور HPG در ماهیان…………………………………………………………………………………..
9
شکل 2-3- مسیرهای اصلی عملکرد ترکیبات شبه­استروژنی موجود در محیط…………………………………………………….
12
شکل 2-4- مکانیسم اثر هورمون استرادیول در تولید VTG و Zrp در ماهیان…………………………………………………….
13
شکل 3-1- عروس­ماهی زاینده­رود صید شده از رودخانه زاینده رود…………………….. …………………………………………
18
شکل 3-2- موقیعت جغرافیای ایستگاه­های نمونه­برداری…………………………………………………………………………………
19
شکل 3-3- ایستگاه چمگردان…………………………………………………………………………………………………………………..
20
شکل3-4- خون­گیری از ساقه دمی عروس­ماهی زاینده­رود……………………………………………………………………………..
21
شکل 3-5- لام هماسیتومتر……………………………………………………………………………………………………………………….
22
شکل 4-1- ساختار ماکروسکوپی بیضه و تخمدان در عروس­ماهی زاینده­رود……………………………………………………..
39
شکل 4-2- مقایسه میانگین GSI جنس نر عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف…………………………………….
40
شکل 4-3- مقایسه میانگین GSI جنس ماده عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف…………………………………
40
شکل 4-4- تصویر گناد جنس ماده در ایستگاه خرسونک و چمگردان……………………………………………………………..
43
شکل 4-5- نمودار ترسیم شده توسط دستگاه بیوآنالیزور برای نمونه RNA شماره 5 متعلق به ایستگاه چشمه­دیمه……..
48
شکل4-6- توالی نوکلئوتید و آمینواسید ویتلوژنین در P. Esfahani………………………………………………………………..
51
شکل4-7- توالی نوکلئوتید و آمینواسید بتا-اکتین در  P. Esfahani……………………………………………………………….
53
شکل 4-8- آنالیز فیلوژنیکی توالی­های پروتئین ویتلوژنین در P. Esfahani و سایر مهره­داران………………………………
55
شکل 4-9- منحنی استاندارد غلظت­های مختلف CDNA ویتلوژنین در QPCR…………………………………………………
56
شکل 4-10- منحنی استاندارد غلظت­های مختلف CDNA بتا-اکتین در QPCR………………………………………………..
56
شکل 4-11- مقایسه میانگین بیان ژن VTG در جنس ماده عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف………………
57
شکل 4-12- مقایسه میانگین بیان ژن VTG در جنس نر عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف………………….
58
 
 
 
یازده
فهرست جداول
عنوان
صفحه
جدول 2-1- معرفی برخی از EDCها به همراه برخی منابع تولیدکننده و اثرات احتمالی آن­ها بر زیستمندان………………
6
جدول 3-1- محل و موقعیت جغرافیایی صید عروس­ماهی زاینده­رود………………………………………………………………….
20
جدول 3-2- اولیگونوکلئوتیدهای طراحی شده برای حصول قطعات مورد نظر در ویتلوژنین و بتا-اکتین……………………
31
جدول 4-1-  ویژگی­های زیستی ماهیان صید شده در ایستگاه­های نمونه­برداری رودخانه زاینده­رود………………………….
34
جدول 4-2- ویژگی­های فیزیکوشیمیایی آب در ایستگاه­های نمونه­برداری…………………………………………………………..
35
جدول 4-3- میانگین برخی از فاکتورهای خونی در عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف…………………………
36
جدول 4-4- میانگین شاخص­های محاسبه­ای گلبول­های قرمز در عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف………..
37
جدول 4-5- میانگین درصد گلبول­های سفید مشاهد شده در عروس­ماهی زاینده­رود در ایستگاه­های مختلف …………….
38
جدول 4-6- قطر تخمک در ماهیان صید شده در ایستگاه­های مختلف نمونه­برداری………………………………………………
42
جدول 4-7- نسبت جنسی ماهیان صید شده در ایستگاه­های مختلف نمونه­برداری………………………………………………….
44
جدول 4-8-کمیت و کیفیت نمونه­های RNA……………………………………………………………………………………………….
46
جدول 4-9- میزان شباهت توالی کامل نوکلئوتید ویتلوژنین در P. Esfahani با برخی دیگر از گونه­ها…………………….
49
جدول 4-10- میزان شباهت توالی کامل آمینواسید ویتلوژنین در P. Esfahani با برخی دیگر از گونه­ها…………………..
49
جدول 4-11- میزان شباهت   توالی کامل نوکلئوتید بتا-اکتین در P. Esfahani با برخی دیگر از گونه­ها…………………..
52
جدول 4-12- میزان شباهت توالی کامل آمینواسید بتا-اکتین در P. Esfahani با برخی دیگر از گونه­ها…………………..
52
 
 
 
دوازده
 

                                                                                                                            فصل اول

مقدمه

طی دو دهه اخیر، موضوع حفاظت از محیط زیست در مقابل آلاینده­های طبیعی یا مصنوعی حاصل از فعالیت­های انسان، توجه و نگرانی­های زیادی را با خود به همراه داشته است [18]. این نگرانی­ها موجب ایجاد علاقه در بسیاری از دولت­ها، سازمان­های بین­المللی، جوامع علمی، صنایع شیمیایی و عموم مردم برای تشکیل برنامه­ها، کنفراس­ها و کارگاه­های تحقیقاتی در مورد موضوعات مربوط به ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز (EDCها­)[1] گردیده است. ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز ماده یا ترکیبی از مواد هستند که عملکرد (های) سیستم درون­ریز را تغییر می­دهند و در نتیجه موجب اثرات متعدد بر سلامت یک جاندار سالم، دودمان و یا (زیر) جمعیتی از آن می­شوند [32]. به عبارت دیگر هر ترکیبی که در تولید، ترشح، انتقال، اتصال، عملکرد و یا حذف هورمون­های طبیعی بدن مداخله کند و باعث تغییر وظایف طبیعی آن­ها همچون نمو، رفتار، باروری، بقا و همئوستازی شود را ترکیب مخرب سیستم درون­ریز می­نامند. این ترکیبات می­توانند باعث ایجاد تومورهای سرطانی، نقایص مادرزادی و سایر ناهنجاری­های توسعه­ای شوند. از جمله این ناهنجاری­ها می­توان به ناتوانی در یادگیری، مشکلات حاد در توجه و شناخت، توسعه مغزی،  بدشکلی در بدن، توسعه اندام­های تولیدمثلی، ماده­سازی در جنس نر یا اثرات مردانه بر جنس ماده اشاره کرد [23].

EDCها ممکن است به صورت طبیعی و یا در اثر فعالیت­های انسانی تولید شوند و شامل گروه­های مختلفی از مواد شیمیایی از قبیل هورمون­های طبیعی و ساختگی، اجزاء گیاهی، آفت­کش­ها، ترکیبات مورد استفاده در صنعت پلاستیک سازی و محصولات مربوط به بهداشت فردی و سایر محصولات و آلاینده­های جانبی حاصل از صنایع هستند. برخی از

این ترکیبات چربی­­دوست و بنابراین پایا هستند و می­توانند مسافت­های طولانی بین مرزهای طبیعی جابجا شوند اما برخی دیگر آب­دوست هستند و به سرعت در محیط یا در بدن