عنوان                                                                                                                     صفحه
 
چکیده …………………………………………………………………………………………………………. 1
فصل اول : کلیات تحقیق………………………………………………………………………….. 2
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 3
1-1- بیان مسئله……………………………………………………………………………………………… 4
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………… 6
1-3- هدف تحقیق…………………………………………………………………………………………… 8
1-4- چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………….. 9
1- 5- مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………. 12
1- 6- فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………………….. 13
1-7- روش تحقیق………………………………………………………………………………………… 14
1-8- روش و ابزار جمع­آوری اطلاعات……………………………………………………………….. 14
1-9- جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………… 14
1-10- قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………. 15
1-11- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها و واژه­های کلیدی………………………………. 16
فصل دوم : ادبیات تحقیق………………………………………………………………………… 22
بخش اول : مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………… 23
2-1- قسمت اول : فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………….. 23
2-1-1- تعریف سازمان…………………………………………………………………………………… 23
2-1-2- تعاریف و مفاهیم فرهنگ……………………………………………………………………. 24
2-1-3- ویژگی­های فرهنگ…………………………………………………………………………….. 28
2-1-4- کاربردهای فرهنگ……………………………………………………………………………….. 30
2-1-5- فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………… 30
2-1-6- ‫وﻳﮋﮔﻲهای فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………. 33
2-1-7- عناصر و مولفه­های فرهنگ سازمانی………………………………………………………….. 35
2-1-8- چگونگی شکل­گیری فرهنگ…………………………………………………………………. 36
2-1-9- چرخه حیات فرهنگ سازمانی (بقا و ادامه حیات فرهنگ سازمانی)………………. 37
2-1-10- نقش­ها و کارکردهای فرهنگ سازمانی…………………………………………………….. 38
2-1-11- نظریه­های فرهنگ سازمانی………………………………………………………………….. 40
2-1-11-1- طبقه­بندی دیل و کندی…………………………………………………………………… 40
2-1-11-2- طبقه­بندی کویین و مک­گارس…………………………………………………………. 43
2-1-11-3- طبقه­بندی فرن­هام و گانتر………………………………………………………………….. 45
2-1-11-4- طبقه­بندی پیترز و واترمن………………………………………………………………… 47
2-1-11-5- طبقه­بندی اوچی……………………………………………………………………………… 49
2-1-11-6- طبقه­بندی میلر………………………………………………………………………………. 49
2-1-11-7- طبقه­بندی جفری سانی فیلد……………………………………………………………… 51
2-1-11-8- طبقه­بندی دنیل دنیسون…………………………………………………………………. 52
2-1-11-9- طبقه­بندی هافستد……………………………………………………………………………. 55
2-2- قسمت دوم : ساختار سازمانی…………………………………………………………………….. 60
2-2-1- تعاریف و مفاهیم ساختار سازمانی………………………………………………………… 60
2-2-2- ابعاد طرح سازمانی……………………………………………………………………………….. 63
2-2-2-1- ابعاد محتوایی………………………………………………………………………………… 64
2-2-2-2-  ابعاد ساختاری………………………………………………………………………………… 75
2-2-3- انواع ساختارهای سازمانی………………………………………………………………………. 79
2-2-3-1 – ساختارهای سازمانی بر اساس نظر مینتزبرگ…………………………………………. 81
2-2-3-2- ساختارهای عملی مبتنی بر فعالیت­های سازمان………………………………………. 85
2-2-4- تاثیر پذیری ساختار از فرهنگ……………………………………………………………… 90
بخش دوم : پیشینه

تحقیق……………………………………………………………………………. 92
فصل سوم : روش­شناسی تحقیق………………………………………………………………. 103
3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………………. 104
3-2-  گام­های اجرای تحقیق………………………………………………………………………….. 105
3- 3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………….. 106
3-4- نمونه و نمونه­گیری……………………………………………………………………………….. 106
3-4-1- برآورد حجم نمونه……………………………………………………………………………… 108
3-5- ابزار جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………………………. 110
3-5-1- پرسشنامه…………………………………………………………………………………………. 111
3- 6- روایی و پایایی پرسشنامه………………………………………………………………….. 112
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………. 116
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده­ها……………………………………………………… 117
4-1- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………. 119
4-1-1- تفکیک نمونه بر حسب متغیر جنسیت………………………………………………… 119
4-1-2- تفکیک نمونه بر حسب متغیر سن……………………………………………………….. 120
4-1-3- تفکیک نمونه بر حسب متغیر سابقه خدمت…………………………………………… 122
4-1-4- تفکیک نمونه بر حسب متغیر تحصیلات…………………………………………….. 123
4-1-5- تفکیک نمونه بر حسب سوالات پرسشنامه ابعاد ساختاری…………………………… 125
4-1-6- تفکیک نمونه بر حسب سوالات پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………………. 128
4-1-7- بررسی وضعیت شاخص­های فرهنگ سازمانی…………………………………………. 135
4-2-  آمار استنباطی………………………………………………………………………………………. 136
4-2-1-  بررسی نرمال بودن داده­ها……………………………………………………………………. 139
4-2-2-  بررسی فرضیه­های تحقیق………………………………………………………………… 140
4-2-2-1- فرضیه اصلی……………………………………………………………………………….. 140
4-2-2-2- فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………….. 141
4-2-2-3- فرضیه فرعی دوم………………………………………………………………………….. 143
4-2-2-4- فرضیه فرعی سوم…………………………………………………………………………. 144
4-2-2-5- فرضیه فرعی چهارم………………………………………………………………………. 145
4-2-2-6- فرضیه فرعی پنجم………………………………………………………………………… 147
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها……………………………………………………… 149
5-1- خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. 150
5-2- نتیجه­گیری تحقیق…………………………………………………………………………….. 151
5-2-1- نتایج حاصل از یافته­های توصیفی……………………………………………………… 151
5-2-2- نتیجه حاصل از آزمون فرضیه­ها………………………………………………………….. 155
5-3- پیشنهادهای تحقیق……………………………………………………………………………… 158
5-4- محدودیت­های تحقیق…………………………………………………………………………. 162
5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی…………………………………………………………… 163
منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………… 164
پیوست و ضمائم………………………………………………………………………………………….. 171
چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………….. 177
 

فهرست جداول
 
عنوان                                                                                                                     صفحه
جدول (2-1) طبقه­بندی نظریه­های فرهنگ سازمانی………………………………………………… 40
جدول (2-2) تقسیم­بندی فرهنگ­های سازمانی از نظر کویین و مک­گارس………………… 44
جدول (2-3) طبقه­بندی فرهنگ از نظر پیترز و واترمن……………………………………………. 48
جدول (2-4) ارتباط محیط و ساختار ( ترکیب و تلفیق نظریه­ها)………………………….. 70
جدول (3-1) نسبت نمونه­گیری در تهران…………………………………………………………….. 109
جدول (3-2) نسبت نمونه­گیری در مراکز استان­ها………………………………………………….. 110
جدول (3-3) تفکیک سوال مربوط به هر شاخص………………………………………………… 111
جدول (3-4) نتایج آزمون آلفای کرونباخ…………………………………………………………….. 115
جدول (4-1)  بررسی توزیع فراوانی متغیر جنسیت………………………………………….. 119
جدول (4-2)  بررسی توزیع فراوانی متغیر سن…………………………………………………. 120
جدول (4-3 ) بررسی توزیع فراوانی متغیرسابقه خدمت………………………………………. 122
جدول (4-4)  بررسی توزیع فراوانی متغیر تحصیلات……………………………………….. 123
جدول (4-5)  توزیع سوالات پرسشنامه  ابعاد ساختاری………………………………………… 125
جدول (4-6 ) توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش اول……………………………….. 128
جدول (4-7) توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش دوم……………………………….. 129
جدول (4-8)  توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش سوم………………………………. 130
جدول (4-9) توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش سوم……………………………….. 131
جدول (4-10) توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش سوم……………………………… 132
جدول (4-11) توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش سوم……………………………… 133
جدول (4-12)  توزیع سوالات متغیر فرهنگ سازمانی بخش چهارم………………………….. 134
جدول (4-13) بررسی وضعیت شاخص­های فرهنگ سازمانی…………………………………. 135
جدول (4-14) بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها……………………………………………….. 139
جدول (4-15) آزمون همبستگی پیرسون  بین فرهنگ سازمانی و ابعاد ساختاری……………. 141
جدول (4-16) آزمون همبستگی پیرسون  بین ویژگی فرهنگی جمع­گرایی/فردگرایی و ابعاد       ساختاری        142
جدول (4-17)  آزمون همبستگی اسپیرمن  بین ویژگی فرهنگی مردگرایی/زن­گرایی و ابعاد      ساختاری         143
جدول (4-18) آزمون همبستگی پیرسون  بین ویژگی فرهنگی اجتناب از عدم اطمینان/عدم         اطمینان و ابعاد ساختاری…………………………………………………………………………………………………………………. 144
جدول (4-19) آزمون همبستگی پیرسون  بین ویژگی فرهنگی فاصله قدرت بالا/فاصله قدرت         پایین و ابعاد ساختاری…………………………………………………………………………………………………………………. 146
جدول (4-20) آزمون همبستگی پیرسون  بین ویژگی فرهنگی کوتاه­مدت­نگری/بلندمدت­نگری              و ابعاد ساختاری  147
 

فهرست نمودارها
 
عنوان                                                                                                                     صفحه
نمودار (4-1) بررسی توزیع فراوانی متغیر جنسیت……………………………………………. 120
نمودار (4-2)  بررسی توزیع فراوانی متغیر سن…………………………………………………. 121
نمودار (4-3 ) بررسی توزیع فراوانی متغیر سابقه خدمت……………………………………… 123
نمودار (4-4)  بررسی توزیع فراوانی متغیرتحصیلات………………………………………… 124
 

فهرست اشکال
 
عنوان                                                                                                                     صفحه
شکل (1-1) مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………….. 12
شکل (2-1) الگوی جامعه­پذیری……………………………………………………………………….. 42
شکل (2-2) انواع فرهنگ سازمانی از نظر دیل و کندی…………………………………………… 43
شکل (2-3) انواع فرهنگ از نظر دنیل دنیسون…………………………………………………….. 55
شکل (2-4) تعامل ابعاد ساختاری و محتوایی سازمان……………………………………………… 64
شکل (2-5) نظریه چندلر…………………………………………………………………………………. 72
شکل(2-6) بخش های اصلی سازمان از نظر مینتزبرگ…………………………………………….. 81
شکل(3-1) گام­های اصلی تحقیق………………………………………………………………………. 106
 
 
چکیده :
این پژوهش در ارتباط با موضوع بررسی ارتباط فرهنگ سازمانی و ابعاد ساختاری سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر مدل فرهنگ سازمانی هافستد و به روش توصیفی – پیمایشی انجام پذیرفته است. در این راستا با توجه به مولفه­های مدل هافستد 5 فرضیه فرعی و 1 فرضیه اصلی طراحی شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان شاغل در سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران که بر اساس الگوی مصوب سازمان 35933 نفر می باشند، تشکیل داده­اند. در تحقیق حاضر جامعه مورد بررسی را به دو بخش شهر تهران و مراکز استان­ها تقسیم کردیم. برای تعیین حجم نمونه نیز از فرمول حجم جامعه محدود کوکران استفاده شد و حجم نمونه در تهران 377 نفر و در مراکز استان­ها 363 نفر تعیین گردید. نحوه نمونه­گیری در این پژوهش به دو صورت طبقه­ای ساده (در تهران) و خوشه­ای (در مراکز استانها) بوده است. داده­های پژوهش به وسیله پرسشنامه­های استاندارد  فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی جمع­آوری شدند و در انتها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می­دهد که ویژگی­های فرهنگی جمع گرایی، مرد گرایی، اجتناب از عدم اطمینان، فاصله قدرت زیاد و گرایش به بلندمدت­نگری در سازمان حاکم است و تمامی این ویژگی­ها به جز گرایش به بلندمدت­نگری بر ابعاد ساختاری سازمان صداوسیما اثر گذار هستند .
کلمات کلیدی: فرهنگ سازمانی، ابعاد ساختاری، مدل فرهنگ سازمانی هافستد، جمع­گرایی در مقابل فردگرایی ، مردگرایی در مقابل زن­گرایی، رسمیت، تمرکز، پیچیدگی
 

مقدمه
توجه به فرهنگ در سطح سازمان و جامعه ملی و حتی بین­المللی موضوع غریبی نیست، اما ارزش و اهمیت آن در چند دهه اخیر بیشتر آشکار شده است و اندیشمندان بسیاری به پژوهش در زمینه فرهنگ پرداخته­اند. در محدوده علم مدیریت و سازمان نیز متفکران بسیاری در پی یافتن تعریفی جامع برای فرهنگ سازمانی و تبیین ارتباط آن با ساختار سازمانی هستند(ممی زاده ،1373، 74)
سازمان­ها فراگیرترین پدیده در زندگی اجتماعی بشر امروزی هستند، که برای دستیابی به اهداف و مقاصد خود نیازمند الگوهای تعاملی می­باشند؛ یکی از مهمترین این الگوها، که ارتباط اعضای سازمان را با یکدیگر مشخص می­نماید ساختار سازمان است؛ این الگو که حاصل فراگرد سازماندهی و طراحی سازمان است تعیین­کننده روابط رسمی گزارش­گیری در سازمان می­باشد و نشان­دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و حیطه کنترل مدیران را مشخص می­کند. (اعرابی، 1379، 15).
ساختار سازمان تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که در متون مدیریتی از آنها تحت عنوان عوامل محتوایی یاد شده است و بی­تردید یکی از مهمترین مولفه­های محتوایی تأثیرگذار بر ساختار سازمان فرهنگ سازمانی می­باشد؛ اندیشمند حوزه رفتار سازمانی ادگار شاین فرهنگ سازمانی را اینگونه تعریف کرده است: فرهنگ سازمانی سیستمی است متشکل از ارزش­ها (چه چیزی مهم است و چه چیزی مهم نیست) و عقاید (چطور افراد عمل می­کنند و چطور عمل نمی­کنند) که در تعامل متقابل با نیروی انسانی و ساختار سازمانی بوده و در نتیجه هنجارهای رفتاری را در سازمان بنا می­نهد. (کاظمی،1377،23)
با توجه به اهمیت فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی و نقش مهمی که این دو متغیر در نحوه ارائه خدمات سازمان و تحقق اهداف سازمانی دارند، این تحقیق بر آن است که جنبه های مختلف فرهنگ و ساختار سازمانی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را مورد تجربه و تحلیل قرار داده و رابطه بین فرهنگ سازمانی و ابعاد ساختاری را در این سازمان مورد آزمون قرار دهد.
 

1-1- بیان مسأله
سازمان­ها مجموعه­هایی متشکل از منابع انسانی، مادی و مالی هستند که به طور هماهنگ برای نیل به اهداف مشخصی فعالیت می­کنند (ممی زاده،1373، 75) به عبارت دیگر فرهنگ تک­تک افراد تشکیل­دهنده سازمان، نقش بسیار مهمی در شکل­دهی فرهنگ یک سازمان بازی می­کند چرا که نیروهای انسانی شاغل در سازمان محیط­های سازمانی را شکل می­دهند. محیط، نوع و نحوه اتخاذ و اجرای راهبردها، خط­مشی­ها، قوانین و روش­ها را در سازمان تعریف می­کند و لذا به طور غیرمستقیم نیروی مهم و موثری در شکل دادن به فرهنگ سازمان است.(حقیقی،1380)
یکی از مشکلات اساسی بر سر راه کارایی و اثربخشی سازمان­ها، مسائل ساختاری است. ساختار سازمانی متغیر تعیین­کننده در سازمان­هاست که به عنوان چارچوبی از پیچیدگی وظایف، میزان رسمیت قوانین و مقررات و تمرکز در امتیازات و الگوی روابط رسمی که لازمه تحقق وظایف و اهداف سیستم است (میرسپاسی ،1376) تعریف شده است. ساختارهای موجود در اکثر سازمان­های ایرانی به­طور سنتی طراحی شده­اند، این ساختارها با وظایف فعلی و شرایط محیطی آنها سازگاری ندارند و بعضاً به ابعاد انسانی و انگیزشی نیروی کار نیز توجهی ندارند که سازمان صدا و سیما نیز از این قاعده مستثنی نیست. مطالعه رابطه بین ابعاد ساختاری سازمان با عوامل تأثیرگذار بر آن همواره مورد توجه پژوهشگران علم سازمان و مدیریت بوده است.
در مطالعات سازمان، از ابعاد ساختار با عنوان عوامل ساختاری مشتمل بر رسمی بودن، تخصصی بودن، داشتن استاندارد، سلسله مراتب اختیار، پیچیدگی، متمرکز بودن، حرفه­ای بودن و نسبت­های