پایان نامه اثربخشی آموزش مهارت های پیش از ازدواج |
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 14
مبانی نظری ازدواج و آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………. 14
تاریخچه ازدواج……………………………………………………………………………………………… 14
تعریف ازدواج……………………………………………………………………………………………….. 15
ازدواجهای کهن……………………………………………………………………………………………… 16
خطوط اصلی تطور………………………………………………………………………………………….. 17
شیوه همسرگزینی…………………………………………………………………………………………….. 18
ازدواج در ایران………………………………………………………………………………………………. 19
تئوری نیازهای مکمل……………………………………………………………………………………….. 19
تئوری تصور از همسر مطلوب………………………………………………………
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 14
مبانی نظری ازدواج و آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………. 14
تاریخچه ازدواج……………………………………………………………………………………………… 14
تعریف ازدواج……………………………………………………………………………………………….. 15
ازدواجهای کهن……………………………………………………………………………………………… 16
خطوط اصلی تطور………………………………………………………………………………………….. 17
شیوه همسرگزینی…………………………………………………………………………………………….. 18
ازدواج در ایران………………………………………………………………………………………………. 19
تئوری نیازهای مکمل……………………………………………………………………………………….. 19
تئوری تصور از همسر مطلوب……………………………………………………………………………. 20
فلسفه ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 22
هدفها و انگیزههای ازدواج و تشکیل خانواده……………………………………………………….. 23
انگیزههای دیگر………………………………………………………………………………………………. 25
ازدواج و اشکال آن…………………………………………………………………………………………. 25
اقسام ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 26
عوامل مؤثر در ازدواج………………………………………………………………………………………. 27
مهمترین عوامل توافق در ازدواج…………………………………………………………………………. 30
عوامل مؤثر ناپایداری و هشداردهنده در ازدواج………………………………………………………. 33
آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………………………….. 39
گرفتن گواهینامه رانندگی در مقایسه با عقد ازدواج………………………………………………….. 41
برنامهریزی برای شغل و حرفه در قیاس با ازدواج…………………………………………………… 42
مبانی نظری ملاکهای همسرگزینی……………………………………………………………………… 43
ساختار خانواده و همسرگزینی……………………………………………………………………………. 43
همسرگزینی در ایران……………………………………………………………………………………….. 44
اصول کلی در انتخاب همسر……………………………………………………………………………… 45
معیارهای انتخاب همسر……………………………………………………………………………………. 48
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام……………………………………………………………….. 54
مبانی نظری رشد فردی…………………………………………………………………………………….. 64
رشد فردی…………………………………………………………………………………………………….. 64
رشد اجتماعی………………………………………………………………………………………………… 65
ارتباط میان رشد اجتماعی و رشد فردی……………………………………………………………….. 70
مهارتهای پیش از ازدواج، ملاکهای همسرگزینی و رشد فردی……………………………….. 70
پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه خارجی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه داخلی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 74
جمعبندی………………………………………………………………………………………………………………. 76
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 78
جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………….. 78
نمونه و روش نمونهگیری…………………………………………………………………………………………… 78
ابزار جمعآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………… 78
شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………. 80
روشهای تجزیهوتحلیل دادهها و آزمون فرضیهها……………………………………………………………. 81
ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………………. 81
فصل چهارم: تجزیهوتحلیل دادهها
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………. 83
یافته استنباطی…………………………………………………………………………………………………………. 85
تجزیهوتحلیل دادهها…………………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………. 87
ملاک محتوایی……………………………………………………………………………………….. 88
ملاک فرآیندی……………………………………………………………………………………….. 90
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها
نتیجهگیری……………………………………………………………………………………………………………… 93
نتیجهگیری در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………… 93
نتیجهگیری در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………….. 94
/>محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………. 96
منابع
الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………. 97
الف) منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 101
پیوستها…………………………………………………………………………………………………………………… 106
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………… 116
فهرست جدولها
عنوان
صفحه
اعتبار (پایایی) پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 79
آمار توصیفی پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی……………………………………………………………….. 84
آمار توصیفی پرسشنامه ملاکهای محتوایی و فرآیندی………………………………………………………. 84
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………… 85
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه رشد فردی…………………………………………………………………. 86
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی…………………………………………. 87
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی………………………………………………….. 88
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای محتوایی………………………………………………. 88
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای محتوایی……………………………………………………….. 89
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای فرآیندی………………………………………………. 90
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای فرآیندی……………………………………………………….. 91
چکیده
هدف این تحقیق تبیین اثربخشی آموزش مهارتهای پیش از ازدواج بر ملاکهای همسرگزینی و رشد فردی دختران مجرد میباشد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل میباشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق عبارت بودند از: 1) پرسشنامه اولویت بخشی ملاکهای همسرگزینی (رفاهی، ثنایی، پاشاشریفی) 2) پرسشنامه مقیاس اقدام برای رشد فردی (روبیتشک). جامعه آماری تحقیق شامل متقاضیان ازدواج مراجعه کننده به مرکز مشاوره بهارنکو که طی شهریور ماه تا آبان ماه 1393 مراجعه کردند و برای انتخاب نمونه از روش نمونهگیری هدفمند یا در دسترس استفاده میشود و افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) جایگزین میشوند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که آموزش مهارتهای پیش از ازدواج بر رشد فردی تأثیر معنادار دارد. دیگر نتایج نشان میدهد که آموزش مهارتهای پیش از ازدواج هم بر ملاکهای همسرگزینی و هم بر ملاکهای محتوایی و فرآیندی تأثیر معنادار دارد.
کلید واژهها: آموزش مهارتهای پیش از ازدواج، رشد فردی، ملاکهای همسرگزینی، ملاکهای محتوایی و ملاکهای فرآیندی.
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
معمولاً جامعه را در اولین تقسیمبندی به چند نهاد اصلی تقسیم میکنند. نهاد خانواده، نهاد آموزش، اقتصاد، حکومت و دین، در جوامع پیشرفته نهاد علم نیز در سده اخیر به نهادهای اجتماعی اضافه شده است. نهاد خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است که با ازدواج آغاز میشود. بنابراین، ازدواج از آنجا که مراسم آغازین این نهاد مهم اجتماعی است، اهمیت بنیادین و پایهای دارد. ازدواج موفق پایه و بنیانی عالی برای ایجاد خانوادهای شاد و مستحکم است و هیچ چیزی در جهان نمیتواند زندگی انسانها را شادابتر و بهتر کند مگر افزایش ازدواجهای موفق (میرمحمدصادقی، 1384).
نیاز به برقراری رابطهای پایدار، صمیمی و توأم با عشق و محبت از مهمترین دلایلی است که سرانجام هر زن و مرد را به سمت انتخاب شریک و ازدواج سوق میدهد و بر همین اساس که بیشتر از 90% جمعیت دنیا حداقل یکبار ازدواج کردهاند (حیدری نسب، 1381). ازدواج خشت بنای خانواده است و در صورتی که بخواهیم در خانواده با مشکلات کمتر و آسیب های کمتری روبرو باشیم، نیاز هست که به امر ازدواج توجه کنیم. توجه به ازدواج، توجه به خانواده است. یکی از مهمترین کارهایی که میتوانیم انجام دهیم آموزش است (میرمحمدصادقی، 1384).
ازدواج مهمترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخهی زندگی خانوادگی محسوب میشود. بدین منظور، وجود مجموعهای از آگاهیها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی میباشد (رفاهی، 1387). یکی از راههای آگاهی افراد در آستانه ازدواج که بر نگرشها و انتظارات مطلوب و نامطلوب در ازدواج و زندگی زناشویی تأثیر دارد، آموختن مهارتهای لازم جهت ارتقاء روابط بین فردی از طریق آموزش به آنها میباشد و آموزش پیش از ازدواج نقش مهمی را در این راستا ایفا میکند (خمسه، 1382).
همسرگزینی و پیمان زناشویی هردو نشانه بالیدگی و پیشرفت شخصی میباشند. گزینش همسر بیگمان یکی از مهمترین تصمیمهایی است که ما در زندگی خود میگیریم )بیرشک، 1384). گرچه ازدواج هنوز بخشی از ساختار جامعه است، اما اکنون دیگر والدین و واسطههای ازدواج، انتخاب همسر را تحمیل نمیکنند و در عوض، بیشتر انتخاب آزاد حاکم است یا اینگونه به نظر میرسد )برنشتاین[1] 1994؛ ترجمه سهرابی،1382). ازدواجهای موفق هستند که در آنها ملاکهای انتخاب همسر به درستی رعایت شده باشد و طرفین از ملاکها خود آگاهی و تعریف روشنی داشته باشند )رفاهی، 1387).
اولویتها و ملاکهای همسرگزینی، ادراکاتی در مورد صفات یا ویژگیهایی هستند که از یک معشوقه خیالی یا همسر بالقوه، مطالبه میشوند وتعداد زیادی از این ادراکات به صورت واضحی با هیجانات در ارتباط هستند )باس[2]، 2007 (. در دهههای گذشته رویکردهای متفاوتی در ارتباط با همسرگزینی شکل گرفته است. که هر یک از آنها، فرآیند و چگونگی انتخاب زوجها توسط افراد متفاوت را از دیدگاههای متفاوت مورد تجزیه وتحلیل قرار میدهد. همچنین هر دیدگاه معیارهایی را که هر فرد در هنگام انتخاب همسر مد نظر قرار می دهد، نیز بررسی می کند )دابویس[3]، 2010).
اقدام برای رشد فردی[4] (PGI) که توسط روبیتشک [5](1998) مفهومسازی شده است، نوعی درگیری فعال و قصدمندانه در فرایند رشد فردی و همچنین در فرایند تغییر و رشد به عنوان یک فرد میباشد. این مقیاس از طریق جستجوی فعالانهی تجارب خودرشد دهنده تمایل کلی به بهبود و ارتقاء خودِ فرد دارد و جهتگیریاش به سوی تغییر و رشد در حیطههای مختلف زندگی میباشد و مجموعهای از مهارتهای گسترش یافته است که شامل شناخت، رفتار، نگرش و انگیزش میشود که یک فرد در هر یک از تجربیات زندگی از خود نشان میدهد (روبیتشک و آشتون[6]، 2009). وقتی که یک فرد به صورت عمدی خودش را درگیر فرآیند رشد میکند، گفته میشود که وی در مسیر فعالیت رشد فردی قرار گرفته است. فعالیت رشد فردی سازهای است که نمایانگر علاقه و توجه فرد به رشد و تغییر در زندگی شخصی خودش به طور کل میباشد. اما میتواند برای رفتار واقعی در حیطههای خاصی از زندگی نیز کاربرد داشته باشد. میتوان به PGI به عنوان سازهای فراشناختی، نوعی آگاهی و کنترلِ درگیری عمدی نگریست، کنترل و آگاهیای که بر روی شناختها و رفتارهای ارتقاءدهندهی رشد در تمام حیطههای زندگی عمل میکند (روبیتشک، 1998) و نشاندهندهی نوعی جهتگیری به سمت درگیری فعالانه و هدفمندانه در فرایند جستجوی رشد میباشد. موضوعاتی که در مشاوره پیش از ازدواج مد نظر قرار میگیرند هدفشان ایجاد تغییرات مثبت در روابط پیش از ازدواج به منظور ارتقاء و بهبود ازدواج است. برنامههای مشاورهی پیش از ازدواج که در ادبیات تحقیقی مربوط به این حیطه مطرح میشوند، شامل موضوعات مختلفی میشوند و این موضوعات در برنامههای مختلف متفاوت میباشد. موضوعاتی که در این حیطه رایجتر هستند شامل موارد زیر میشود: مسایل شغلی، مالی، روابط دوستانه و حمایت اجتماعی، فرزندپروری و کودکان، مذهب، مسایل مربوط به خانواده مبدا، نگرشها و باورها در مورد ازدواج، انتظارات مرتبط با نقش جنسیتی، خصیصههای شخصیتی، ارزشها، سازگاری با زندگی بعد از ازدواج، تعهد به ازدواج، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل تعارض، مهارتهای مقابله، مدیریت هیجانات، تفریح و سرگرمی، اهمیت گذران زمان با شریک رابطه، حل مسئله، و روابط جنسی. جدای از این موارد، مشاوران باید انگیزهی مراجعان را بر شرکت در مداخلاتی همچون مشاورهی پیش از ازدواج مد نظر داشته باشند. مشاوران پیش از ازدواج میتوانند انگیزهی مراجعان را با توجه به دلایل آنها برای مراجعه به مشاورهی پیش از ازدواج و بحث در مورد مزایای مشاورهی پیش از ازدواج تحریک کنند (موری[7]، 2006).
ارتباط پیش از ازدواج دورهای است برای دو نفر که همدیگر را نمیشناسند و میخواهند که همدیگر را بشناسند و درک کنند و قبل از اینکه با هم ازدواج کنند، پیوندهای عشقیای خلق کنند که برای زندگی کردن با همدیگر ضروری است. دوستی قبل از ازدواج و نامزدی با هدف تکمیل واقعیت شناخت صورت میگیرد (اوزگون[8]، 2000).
بیان مسأله
در جوامع امروز، زوجهای جوان در اوایل زندگی با مسائل و مشکلات گوناگون و گاه شدیدی مواجه هستند، بنابراین پیشنهاد اصلی و اساسی، بهرهمندی از خدمات مشاورهای پیش از ازدواج است )صافی، 1381). مشاوره پیش از ازدواج یکی از راههای مناسب برای حفظ تداوم خانوادههاست و از آن جهت که بیشتر جنبه پیشگیری دارد تا درمان، اهمیت بالاتری نیز پیدا میکند )حسینی، 1390).
در دنیای جدید مدام در حال تغییر و تحول فعلی، جوامع انسانی به طور متناوب در حال مواجهه با پدیدههای نو از یک سو پیامدهای غیرمنتظره و پیچیده که تأثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی آنها دارد هستند. خانواده نیز از این جریان مستثنی نبوده و سیر تکاملی آن نیز گویای این نکته است که خانواده در جریان تغییرات اجتماعی و فرهنگی بسیار چهره عوض کرده است. خانوادههای گسترده به هستهای تغییر کرده و همزمان نقشها و تقسیم کار نیز بسیار متفاوت و متنوع شده است. آداب و رسوم ازدواج و تشکیل خانواده تغییر کرده و تکنولوژیهای نو پدید و رسانهها نقش مهمی در تغییر شیوه ارتباطات انسانی و رابطههای شخصی ایفا کردهاند. از سویی همزمان با این تغییرات نیازهای انسانها نیز تغییر کرده است، آنها در این دنیای در حال تغییر خواستار آرامش هستند که میخواهند در خانواده پیدا کنند. این آرامش مستلزم آگاهی از مسائل پیچیده جهان امروز است. این مسائل طیف وسیعی در برمیگیرد از مسائل جنسی گرفته تا مهارتهای زندگی و ارتباطی که بسیاری از این بحرانها به خاطر مسائلی بوجود میآید که بسیار ساده بوده و ناشی از عدم آگاهی است. سیاستگذاری صحیح اجتماعی و آموزشهای عمومی میتواند تا حدودی از این مسائل بکاهد و آگاهی بخش باشد. شناختن انتظارات منطقی باعث خواهد شد که زوجین با روبرو شدن با تجارب زندگی مشترک نا امید نشده و مهارتهای رویارو شدن را یاد بگیرند (چاندران و مالینگام[9]، ترجمه شفیعی و آذرگشب، 1370).
در سالهای اخیر، حرکت برای تقویت زندگی زناشویی به برنامههای آموزشهای قبل از ازدواج کشیده شده است (لو ، زلکیفلی، وانگ و تان[10] ،2002). این آموزشها فرصت مناسبی است که سبب افزایش آگاهی و اطلاع زوجها از نقش خود در ایجاد یک رابطه صحیح و ثمر بخش گشته و بر نگرش و رفتار آنان تأثیر میگذارد (سامراتنگ ، پانواتسو، اماراتیتاد، چایپایم و سیتی امرن[11]، 2003).
آموزشهای قبل از ازدواج دانش نسبت به اهداف ازدواج، شناخت روانشناسی زن و مرد، آگاهی از ملاکهای صحیح ازدواج و برخورداری از شرایط لازم برای ورود به ازدواج تا آموزشهای جنسی را در بر میگیرد (استنلی، ساماتو، جانسون و مارکمن[12]، 2006).
طرح آموزش قبل از ازدواج در ایران از سال 1370 به اجرا درآمده است. هدف از اجرای این طرح، ارتقای سطح آگاهی زوجین در خصوص اهمیت و ضرورت کنترل جمعیت و بهداشت باروری، روشهای مختلف پیشگیری از بارداری، بهبود روابط عاطفی بین زوجین و آشنایی با واحدهای ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی بوده است (مرندی، 1378)، با این حال این سؤال مطرح است که آیا آموزشهای قبل از ازدواج به شیوههای که امروز در کشور اجرا میشود را میتوان به عنوان یک ابزار مؤثر پیشگیری از مشکلات خانوادگی نظیر طلاق، بارداریهای ناخواسته و ازدواجهای ناموفق به حساب آورد؟ مطالعات متعدد نشان میدهد با وجودی که این مشاورهها آگاهی و نگرش زوجین را افزایش میدهند، ولی این افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش در حد مورد انتظار و قابل قبول به همان اندازه که تقاضا برای برنامههای آموزشی پیش از ازدواج در حال افزایش است، نیاز به شواهد تجربی برای مشخص کردن اثربخشی برنامه نیز در حال افزایش است (کارن، گودین، اوتیس و لامبرت[13]، 2004).
از آنجایی که یکی از عواملی که در یک ازدواج موفق مؤثر است، همان الگوها و روشها و ملاکهای همسرگزینی است و این انتخابها و ملاکها خود نیز متأثر از عوامل و خلق و خو و حالتهای عاطفی و هیجانی افراد قرار دارد و تفکرات غیرمعقول و باورهای غیرمنطقی باعث میشود، که جوانان در انتخاب و گزینش و توجه به این ملاکها تحت تأثیر قرار گیرند و همانگونه که ذکر گردید و با توجه به مسائل و مشکلات بوجود آمده برای جوانانی که دچار ناسازگاریهای زناشویی شدهاند و با توجه به آمار طلاق در جامعه و کودکان بیسرپرست، که قربانی یک انتخاب ناآگاهانه و جدایی پدر و مادر از هم میشوند. نقش و توجه جدی به امر گزینش ملاکها و معیارهای همسرگزینی در ازدواج جوانان مشخص و معلوم میگردد (کارن و همکاران 2004). «اگر دخترها و پسرها میدانستند هدف از ازدواج چیست و اگر با معیارهای اصیل در انتخاب همسر آشنایی داشتند به یقین این تعداد از خانوادههای اجتماعی متزلزل نمیشدند» (رشیدپور، 1373).
همچنین از الزامات یک ازدواج موفق، تحول زوجین در زمینه رشد فردی می باشد. مهمترین ابعاد رشد فردی در فرایند زندگی مشترک پس از ازدواج ناظر بر مواردی نظیر رشد فکری، رشد عاطفی، رشد رفتاری، رشد اقتصادی و رشد جنسی میباشد (دشتی و علوی، 1385، نقل از جعفری، 1386). بنابراین هر دختر و پسری که میخواهند با یکدیگر ازدواج کنند باید با تکیه بر توان عقلی و قدرت اندیشیدن، به طور منطقی معیارهای اصولی
……………………. 20
فلسفه ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 22
هدفها و انگیزههای ازدواج و تشکیل خانواده……………………………………………………….. 23
انگیزههای دیگر………………………………………………………………………………………………. 25
ازدواج و اشکال آن…………………………………………………………………………………………. 25
اقسام ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 26
عوامل مؤثر در ازدواج………………………………………………………………………………………. 27
مهمترین عوامل توافق در ازدواج…………………………………………………………………………. 30
عوامل مؤثر ناپایداری و هشداردهنده در ازدواج………………………………………………………. 33
آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………………………….. 39
گرفتن گواهینامه رانندگی در مقایسه با عقد ازدواج………………………………………………….. 41
برنامهریزی برای شغل و حرفه در قیاس با ازدواج…………………………………………………… 42
مبانی نظری ملاکهای همسرگزینی……………………………………………………………………… 43
ساختار خانواده و همسرگزینی……………………………………………………………………………. 43
همسرگزینی در ایران……………………………………………………………………………………….. 44
اصول کلی در انتخاب همسر……………………………………………………………………………… 45
معیارهای انتخاب همسر……………………………………………………………………………………. 48
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام……………………………………………………………….. 54
مبانی نظری رشد فردی…………………………………………………………………………………….. 64
رشد فردی…………………………………………………………………………………………………….. 64
رشد اجتماعی………………………………………………………………………………………………… 65
ارتباط میان رشد اجتماعی و رشد فردی……………………………………………………………….. 70
مهارتهای پیش از ازدواج، ملاکهای همسرگزینی و رشد فردی……………………………….. 70
پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه خارجی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه داخلی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 74
جمعبندی………………………………………………………………………………………………………………. 76
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 78
جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………….. 78
نمونه و روش نمونهگیری…………………………………………………………………………………………… 78
ابزار جمعآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………… 78
شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………. 80
روشهای تجزیهوتحلیل دادهها و آزمون فرضیهها……………………………………………………………. 81
ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………………. 81
فصل چهارم: تجزیهوتحلیل دادهها
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………. 83
یافته استنباطی…………………………………………………………………………………………………………. 85
تجزیهوتحلیل دادهها…………………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………. 87
ملاک محتوایی……………………………………………………………………………………….. 88
ملاک فرآیندی……………………………………………………………………………………….. 90
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها
نتیجهگیری……………………………………………………………………………………………………………… 93
نتیجهگیری در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………… 93
نتیجهگیری در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………….. 94
محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………. 96
منابع
الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………. 97
الف) منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 101
پیوستها…………………………………………………………………………………………………………………… 106
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………… 116
فهرست جدولها
عنوان
صفحه
اعتبار (پایایی) پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 79
آمار توصیفی پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی……………………………………………………………….. 84
آمار توصیفی پرسشنامه ملاکهای محتوایی و فرآیندی………………………………………………………. 84
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………… 85
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه رشد فردی…………………………………………………………………. 86
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی…………………………………………. 87
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای همسرگزینی………………………………………………….. 88
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای محتوایی………………………………………………. 88
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای محتوایی……………………………………………………….. 89
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاکهای فرآیندی………………………………………………. 90
آزمون گروههای مستقل پرسشنامه ملاکهای فرآیندی……………………………………………………….. 91
چکیده
هدف این تحقیق تبیین اثربخشی آموزش مهارتهای پیش از ازدواج بر ملاکهای همسرگزینی و رشد فردی دختران مجرد میباشد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل میباشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق عبارت بودند از: 1) پرسشنامه اولویت بخشی ملاکهای همسرگزینی (رفاهی، ثنایی، پاشاشریفی) 2) پرسشنامه مقیاس اقدام برای رشد فردی (روبیتشک). جامعه آماری تحقیق شامل متقاضیان ازدواج مراجعه کننده به مرکز مشاوره بهارنکو که طی شهریور ماه تا آبان ماه 1393 مراجعه کردند و برای انتخاب نمونه از روش نمونهگیری هدفمند یا در دسترس استفاده میشود و افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) جایگزین میشوند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که آموزش مهارتهای پیش از ازدواج بر رشد فردی تأثیر معنادار دارد. دیگر نتایج نشان میدهد که آموزش مهارتهای پیش از ازدواج هم بر ملاکهای همسرگزینی و هم بر ملاکهای محتوایی و فرآیندی تأثیر معنادار دارد.
کلید واژهها: آموزش مهارتهای پیش از ازدواج، رشد فردی، ملاکهای همسرگزینی، ملاکهای محتوایی و ملاکهای فرآیندی.
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
معمولاً جامعه را در اولین تقسیمبندی به چند نهاد اصلی تقسیم میکنند. نهاد خانواده، نهاد آموزش، اقتصاد، حکومت و دین، در جوامع پیشرفته نهاد علم نیز در سده اخیر به نهادهای اجتماعی اضافه شده است. نهاد خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است که با ازدواج آغاز میشود. بنابراین، ازدواج از آنجا که مراسم آغازین این نهاد مهم اجتماعی است، اهمیت بنیادین و پایهای دارد. ازدواج موفق پایه و بنیانی عالی برای ایجاد خانوادهای شاد و مستحکم است و هیچ چیزی در جهان نمیتواند زندگی انسانها را شادابتر و بهتر کند مگر افزایش ازدواجهای موفق (میرمحمدصادقی، 1384).
نیاز به برقراری رابطهای پایدار، صمیمی و توأم با عشق و محبت از مهمترین دلایلی است که سرانجام هر زن و مرد را به سمت انتخاب شریک و ازدواج سوق میدهد و بر همین اساس که بیشتر از 90% جمعیت دنیا حداقل یکبار ازدواج کردهاند (حیدری نسب، 1381). ازدواج خشت بنای خانواده است و در صورتی که بخواهیم در خانواده با مشکلات کمتر و آسیب های کمتری روبرو باشیم، نیاز هست که به امر ازدواج توجه کنیم. توجه به ازدواج، توجه به خانواده است. یکی از مهمترین کارهایی که میتوانیم انجام دهیم آموزش است (میرمحمدصادقی، 1384).
ازدواج مهمترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخهی زندگی خانوادگی محسوب میشود. بدین منظور، وجود مجموعهای از آگاهیها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی میباشد (رفاهی، 1387). یکی از راههای آگاهی افراد در آستانه ازدواج که بر نگرشها و انتظارات مطلوب و نامطلوب در ازدواج و زندگی زناشویی تأثیر دارد، آموختن مهارتهای لازم جهت ارتقاء روابط بین فردی از طریق آموزش به آنها میباشد و آموزش پیش از ازدواج نقش مهمی را در این راستا ایفا میکند (خمسه، 1382).
همسرگزینی و پیمان زناشویی هردو نشانه بالیدگی و پیشرفت شخصی میباشند. گزینش همسر بیگمان یکی از مهمترین تصمیمهایی است که ما در زندگی خود میگیریم )بیرشک، 1384). گرچه ازدواج هنوز بخشی از ساختار جامعه است، اما اکنون دیگر والدین و واسطههای ازدواج، انتخاب همسر را تحمیل نمیکنند و در عوض، بیشتر انتخاب آزاد حاکم است یا اینگونه به نظر میرسد )برنشتاین[1] 1994؛ ترجمه سهرابی،1382). ازدواجهای موفق هستند که در آنها ملاکهای انتخاب همسر به درستی رعایت شده باشد و طرفین از ملاکها خود آگاهی و تعریف روشنی داشته باشند )رفاهی، 1387).
اولویتها و ملاکهای همسرگزینی، ادراکاتی در مورد صفات یا ویژگیهایی هستند که از یک معشوقه خیالی یا همسر بالقوه، مطالبه میشوند وتعداد زیادی از این ادراکات به صورت واضحی با هیجانات در ارتباط هستند )باس[2]، 2007 (. در دهههای گذشته رویکردهای متفاوتی در ارتباط با همسرگزینی شکل گرفته است. که هر یک از آنها، فرآیند و چگونگی انتخاب زوجها توسط افراد متفاوت را از دیدگاههای متفاوت مورد تجزیه وتحلیل قرار میدهد. همچنین هر دیدگاه معیارهایی را که هر فرد در هنگام انتخاب همسر مد نظر قرار می دهد، نیز بررسی می کند )دابویس[3]، 2010).
اقدام برای رشد فردی[4] (PGI) که توسط روبیتشک [5](1998) مفهومسازی شده است، نوعی درگیری فعال و قصدمندانه در فرایند رشد فردی و همچنین در فرایند تغییر و رشد به عنوان یک فرد میباشد. این مقیاس از طریق جستجوی فعالانهی تجارب خودرشد دهنده تمایل کلی به بهبود و ارتقاء خودِ فرد دارد و جهتگیریاش به سوی تغییر و رشد در حیطههای مختلف زندگی میباشد و مجموعهای از مهارتهای گسترش یافته است که شامل شناخت، رفتار، نگرش و انگیزش میشود که یک فرد در هر یک از تجربیات زندگی از خود نشان میدهد (روبیتشک و آشتون[6]، 2009). وقتی که یک فرد به صورت عمدی خودش را درگیر فرآیند رشد میکند، گفته میشود که وی در مسیر فعالیت رشد فردی قرار گرفته است. فعالیت رشد فردی سازهای است که نمایانگر علاقه و توجه فرد به رشد و تغییر در زندگی شخصی خودش به طور کل میباشد. اما میتواند برای رفتار واقعی در حیطههای خاصی از زندگی نیز کاربرد داشته باشد. میتوان به PGI به عنوان سازهای فراشناختی، نوعی آگاهی و کنترلِ درگیری عمدی نگریست، کنترل و آگاهیای که بر روی شناختها و رفتارهای ارتقاءدهندهی رشد در تمام حیطههای زندگی عمل میکند (روبیتشک، 1998) و نشاندهندهی نوعی جهتگیری به سمت درگیری فعالانه و هدفمندانه در فرایند جستجوی رشد میباشد. موضوعاتی که در مشاوره پیش از ازدواج مد نظر قرار میگیرند هدفشان ایجاد تغییرات مثبت در روابط پیش از ازدواج به منظور ارتقاء و بهبود ازدواج است. برنامههای مشاورهی پیش از ازدواج که در ادبیات تحقیقی مربوط به این حیطه مطرح میشوند، شامل موضوعات مختلفی میشوند و این موضوعات در برنامههای مختلف متفاوت میباشد. موضوعاتی که در این حیطه رایجتر هستند شامل موارد زیر میشود: مسایل شغلی، مالی، روابط دوستانه و حمایت اجتماعی، فرزندپروری و کودکان، مذهب، مسایل مربوط به خانواده مبدا، نگرشها و باورها در مورد ازدواج، انتظارات مرتبط با نقش جنسیتی، خصیصههای شخصیتی، ارزشها، سازگاری با زندگی بعد از ازدواج، تعهد به ازدواج، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل تعارض، مهارتهای مقابله، مدیریت هیجانات، تفریح و سرگرمی، اهمیت گذران زمان با شریک رابطه، حل مسئله، و روابط جنسی. جدای از این موارد، مشاوران باید انگیزهی مراجعان را بر شرکت در مداخلاتی همچون مشاورهی پیش از ازدواج مد نظر داشته باشند. مشاوران پیش از ازدواج میتوانند انگیزهی مراجعان را با توجه به دلایل آنها برای مراجعه به مشاورهی پیش از ازدواج و بحث در مورد مزایای مشاورهی پیش از ازدواج تحریک کنند (موری[7]، 2006).
ارتباط پیش از ازدواج دورهای است برای دو نفر که همدیگر را نمیشناسند و میخواهند که همدیگر را بشناسند و درک کنند و قبل از اینکه با هم ازدواج کنند، پیوندهای عشقیای خلق کنند که برای زندگی کردن با همدیگر ضروری است. دوستی قبل از ازدواج و نامزدی با هدف تکمیل واقعیت شناخت صورت میگیرد (اوزگون[8]، 2000).
بیان مسأله
در جوامع امروز، زوجهای جوان در اوایل زندگی با مسائل و مشکلات گوناگون و گاه شدیدی مواجه هستند، بنابراین پیشنهاد اصلی و اساسی، بهرهمندی از خدمات مشاورهای پیش از ازدواج است )صافی، 1381). مشاوره پیش از ازدواج یکی از راههای مناسب برای حفظ تداوم خانوادههاست و از آن جهت که بیشتر جنبه پیشگیری دارد تا درمان، اهمیت بالاتری نیز پیدا میکند )حسینی، 1390).
در دنیای جدید مدام در حال تغییر و تحول فعلی، جوامع انسانی به طور متناوب در حال مواجهه با پدیدههای نو از یک سو پیامدهای غیرمنتظره و پیچیده که تأثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی آنها دارد هستند. خانواده نیز از این جریان مستثنی نبوده و سیر تکاملی آن نیز گویای این نکته است که خانواده در جریان تغییرات اجتماعی و فرهنگی بسیار چهره عوض کرده است. خانوادههای گسترده به هستهای تغییر کرده و همزمان نقشها و تقسیم کار نیز بسیار متفاوت و متنوع شده است. آداب و رسوم ازدواج و تشکیل خانواده تغییر کرده و تکنولوژیهای نو پدید و رسانهها نقش مهمی در تغییر شیوه ارتباطات انسانی و رابطههای شخصی ایفا کردهاند. از سویی همزمان با این تغییرات نیازهای انسانها نیز تغییر کرده است، آنها در این دنیای در حال تغییر خواستار آرامش هستند که میخواهند در خانواده پیدا کنند. این آرامش مستلزم آگاهی از مسائل پیچیده جهان امروز است. این مسائل طیف وسیعی در برمیگیرد از مسائل جنسی گرفته تا مهارتهای زندگی و ارتباطی که بسیاری از این بحرانها به خاطر مسائلی بوجود میآید که بسیار ساده بوده و ناشی از عدم آگاهی است. سیاستگذاری صحیح اجتماعی و آموزشهای عمومی میتواند تا حدودی از این مسائل بکاهد و آگاهی بخش باشد. شناختن انتظارات منطقی باعث خواهد شد که زوجین با روبرو شدن با تجارب زندگی مشترک نا امید نشده و مهارتهای رویارو شدن را یاد بگیرند (چاندران و مالینگام[9]، ترجمه شفیعی و آذرگشب، 1370).
در سالهای اخیر، حرکت برای تقویت زندگی زناشویی به برنامههای آموزشهای قبل از ازدواج کشیده شده است (لو ، زلکیفلی، وانگ و تان[10] ،2002). این آموزشها فرصت مناسبی است که سبب افزایش آگاهی و اطلاع زوجها از نقش خود در ایجاد یک رابطه صحیح و ثمر بخش گشته و بر نگرش و رفتار آنان تأثیر میگذارد (سامراتنگ ، پانواتسو، اماراتیتاد، چایپایم و سیتی امرن[11]، 2003).
آموزشهای قبل از ازدواج دانش نسبت به اهداف ازدواج، شناخت روانشناسی زن و مرد، آگاهی از ملاکهای صحیح ازدواج و برخورداری از شرایط لازم برای ورود به ازدواج تا آموزشهای جنسی را در بر میگیرد (استنلی، ساماتو، جانسون و مارکمن[12]، 2006).
طرح آموزش قبل از ازدواج در ایران از سال 1370 به اجرا درآمده است. هدف از اجرای این طرح، ارتقای سطح آگاهی زوجین در خصوص اهمیت و ضرورت کنترل جمعیت و بهداشت باروری، روشهای مختلف پیشگیری از بارداری، بهبود روابط عاطفی بین زوجین و آشنایی با واحدهای ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی بوده است (مرندی، 1378)، با این حال این سؤال م
<a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%ab%d8%b1%d8%a8%d8%ae%d8%b4%db%8c-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d9%85%d9%87%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%be%db%8c/"><img class="alignnone wp-image-170859″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/ddsd_001-268x300-268x300.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="171″ height="191″ /></a>
طرح است که آیا آموزشهای قبل از ازدواج به شیوههای که امروز در کشور اجرا میشود را میتوان به عنوان یک ابزار مؤثر پیشگیری از مشکلات خانوادگی نظیر طلاق، بارداریهای ناخواسته و ازدواجهای ناموفق به حساب آورد؟ مطالعات متعدد نشان میدهد با وجودی که این مشاورهها آگاهی و نگرش زوجین را افزایش میدهند، ولی این افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش در حد مورد انتظار و قابل قبول به همان اندازه که تقاضا برای برنامههای آموزشی پیش از ازدواج در حال افزایش است، نیاز به شواهد تجربی برای مشخص کردن اثربخشی برنامه نیز در حال افزایش است (کارن، گودین، اوتیس و لامبرت[13]، 2004).
از آنجایی که یکی از عواملی که در یک ازدواج موفق مؤثر است، همان الگوها و روشها و ملاکهای همسرگزینی است و این انتخابها و ملاکها خود نیز متأثر از عوامل و خلق و خو و حالتهای عاطفی و هیجانی افراد قرار دارد و تفکرات غیرمعقول و باورهای غیرمنطقی باعث میشود، که جوانان در انتخاب و گزینش و توجه به این ملاکها تحت تأثیر قرار گیرند و همانگونه که ذکر گردید و با توجه به مسائل و مشکلات بوجود آمده برای جوانانی که دچار ناسازگاریهای زناشویی شدهاند و با توجه به آمار طلاق در جامعه و کودکان بیسرپرست، که قربانی یک انتخاب ناآگاهانه و جدایی پدر و مادر از هم میشوند. نقش و توجه جدی به امر گزینش ملاکها و معیارهای همسرگزینی در ازدواج جوانان مشخص و معلوم میگردد (کارن و همکاران 2004). «اگر دخترها و پسرها میدانستند هدف از ازدواج چیست و اگر با معیارهای اصیل در انتخاب همسر آشنایی داشتند به یقین این تعداد از خانوادههای اجتماعی متزلزل نمیشدند» (رشیدپور، 1373).
همچنین از الزامات یک ازدواج موفق، تحول زوجین در زمینه رشد فردی می باشد. مهمترین ابعاد رشد فردی در فرایند زندگی مشترک پس از ازدواج ناظر بر مواردی نظیر رشد فکری، رشد عاطفی، رشد رفتاری، رشد اقتصادی و رشد جنسی میباشد (دشتی و علوی، 1385، نقل از جعفری، 1386). بنابراین هر دختر و پسری که میخواهند با یکدیگر ازدواج کنند باید با تکیه بر توان عقلی و قدرت اندیشیدن، به طور منطقی معیارهای اصولی
فرم در حال بارگذاری ...
[پنجشنبه 1398-07-11] [ 02:30:00 ب.ظ ]
|