فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 14
مبانی نظری ازدواج و آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………. 14
تاریخچه ازدواج……………………………………………………………………………………………… 14
تعریف ازدواج……………………………………………………………………………………………….. 15
ازدواج­های کهن……………………………………………………………………………………………… 16
خطوط اصلی تطور………………………………………………………………………………………….. 17
شیوه همسرگزینی…………………………………………………………………………………………….. 18
ازدواج در ایران………………………………………………………………………………………………. 19
تئوری نیازهای مکمل……………………………………………………………………………………….. 19
تئوری تصور از همسر مطلوب………………………………………………………

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 14
مبانی نظری ازدواج و آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………. 14
تاریخچه ازدواج……………………………………………………………………………………………… 14
تعریف ازدواج……………………………………………………………………………………………….. 15
ازدواج­های کهن……………………………………………………………………………………………… 16
خطوط اصلی تطور………………………………………………………………………………………….. 17
شیوه همسرگزینی…………………………………………………………………………………………….. 18
ازدواج در ایران………………………………………………………………………………………………. 19
تئوری نیازهای مکمل……………………………………………………………………………………….. 19
تئوری تصور از همسر مطلوب……………………………………………………………………………. 20
فلسفه ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 22
هدف­ها و انگیزه­های ازدواج و تشکیل خانواده……………………………………………………….. 23
انگیزه­های دیگر………………………………………………………………………………………………. 25
ازدواج و اشکال آن…………………………………………………………………………………………. 25
اقسام ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 26
عوامل مؤثر در ازدواج………………………………………………………………………………………. 27
مهمترین عوامل توافق در ازدواج…………………………………………………………………………. 30
عوامل مؤثر ناپایداری و هشداردهنده در ازدواج………………………………………………………. 33
آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………………………….. 39
گرفتن گواهینامه رانندگی در مقایسه با عقد ازدواج………………………………………………….. 41
برنامه­ریزی برای شغل و حرفه در قیاس با ازدواج…………………………………………………… 42
مبانی نظری ملاک­های همسرگزینی……………………………………………………………………… 43
ساختار خانواده و همسرگزینی……………………………………………………………………………. 43
همسرگزینی در ایران……………………………………………………………………………………….. 44
اصول کلی در انتخاب همسر……………………………………………………………………………… 45
معیارهای انتخاب همسر……………………………………………………………………………………. 48
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام……………………………………………………………….. 54
مبانی نظری رشد فردی…………………………………………………………………………………….. 64
رشد فردی…………………………………………………………………………………………………….. 64
رشد اجتماعی………………………………………………………………………………………………… 65
ارتباط میان رشد اجتماعی و رشد فردی……………………………………………………………….. 70
مهارت­های پیش از ازدواج، ملاک­های همسرگزینی و رشد فردی……………………………….. 70
پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه خارجی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه داخلی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 74
جمع­بندی………………………………………………………………………………………………………………. 76
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 78
جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………….. 78
نمونه و روش نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………… 78
ابزار جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………… 78
شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………. 80
روش­های تجزیه­و­تحلیل داده­ها و آزمون فرضیه­ها……………………………………………………………. 81
ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………………. 81
فصل چهارم: تجزیه­وتحلیل داده­ها
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………. 83
یافته استنباطی…………………………………………………………………………………………………………. 85
تجزیه­و­تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………. 87
ملاک­ محتوایی……………………………………………………………………………………….. 88
ملاک­ فرآیندی……………………………………………………………………………………….. 90
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها
نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………… 93
نتیجه­گیری در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………… 93
نتیجه­گیری در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………….. 94
برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید />محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………. 96
منابع
الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………. 97
الف) منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 101
پیوست­ها…………………………………………………………………………………………………………………… 106
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………… 116
 
 
 
فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                
صفحه
اعتبار (پایایی) پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 79
آمار توصیفی پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی……………………………………………………………….. 84
آمار توصیفی پرسشنامه ملاک­های محتوایی و فرآیندی………………………………………………………. 84
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………… 85
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه رشد فردی…………………………………………………………………. 86
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی…………………………………………. 87
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی………………………………………………….. 88
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های محتوایی………………………………………………. 88
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های محتوایی……………………………………………………….. 89
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های فرآیندی………………………………………………. 90
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های فرآیندی……………………………………………………….. 91
 
 
 
چکیده
هدف این تحقیق تبیین اثربخشی آموزش مهارت­های پیش از ازدواج بر ملاک­های همسرگزینی و رشد فردی دختران مجرد می­باشد. پژوهش حاضر از حیث  هدف، کاربردی و از حیث روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می­باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق عبارت بودند از: 1) پرسشنامه اولویت­ بخشی ملاک­های همسرگزینی (رفاهی، ثنایی، پاشاشریفی) 2) پرسشنامه مقیاس اقدام برای رشد فردی (روبیتشک). جامعه آماری تحقیق شامل متقاضیان ازدواج مراجعه کننده به مرکز مشاوره بهارنکو که طی شهریور ماه تا آبان ماه 1393 مراجعه کردند و برای انتخاب نمونه از روش نمونه­گیری هدفمند یا در دسترس استفاده می­شود و افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) جایگزین می­شوند.  نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که آموزش مهارت­های پیش از ازدواج بر رشد فردی تأثیر معنادار دارد. دیگر نتایج نشان می­دهد که آموزش مهارت­های پیش از ازدواج هم بر ملاک­های همسرگزینی و هم بر ملاک­های محتوایی و فرآیندی تأثیر معنادار دارد.
 
کلید واژه­ها: آموزش مهارت­های پیش از ازدواج، رشد فردی، ملاک­های همسرگزینی، ملاک­های محتوایی و ملاک­های فرآیندی.
 
 
فصل اول
کلیات تحقیق
 
 
مقدمه
معمولاً جامعه را در اولین تقسیم­بندی به چند نهاد اصلی تقسیم می­کنند. نهاد خانواده، نهاد آموزش، اقتصاد، حکومت و دین، در جوامع پیشرفته نهاد علم نیز در سده اخیر به نهادهای اجتماعی اضافه شده است. نهاد خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است که با ازدواج آغاز می­شود. بنابراین، ازدواج از آنجا که مراسم آغازین این نهاد مهم اجتماعی است، اهمیت بنیادین و پایه­ای دارد. ازدواج موفق پایه و بنیانی عالی برای ایجاد خانواده­ای شاد و مستحکم است و هیچ چیزی در جهان نمی­تواند زندگی انسان­ها را شاداب­تر و بهتر کند مگر افزایش ازدواج­های موفق (میرمحمدصادقی، 1384).
نیاز به برقراری رابطه­ای پایدار، صمیمی و توأم با عشق و محبت از مهمترین دلایلی است که سرانجام هر زن و مرد را به سمت انتخاب شریک و ازدواج سوق می­دهد و بر همین اساس که بیشتر از 90% جمعیت دنیا حداقل یکبار ازدواج کرده­اند (حیدری نسب، 1381). ازدواج خشت بنای خانواده است و در صورتی که بخواهیم در خانواده با مشکلات کمتر و آسیب های کمتری روبرو باشیم، نیاز هست که به امر ازدواج توجه کنیم. توجه به ازدواج، توجه به خانواده است. یکی از مهمترین کارهایی که می­توانیم انجام دهیم آموزش است (میرمحمدصادقی، 1384).
ازدواج مهمترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخه­ی زندگی خانوادگی محسوب می­شود. بدین منظور، وجود مجموعه­ای از آگاهی­ها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی می­باشد (رفاهی، 1387). یکی از راه­های آگاهی افراد در آستانه ازدواج که بر نگرش­ها و انتظارات مطلوب و نامطلوب در ازدواج و زندگی زناشویی تأثیر دارد، آموختن مهارت­های لازم جهت ارتقاء روابط بین فردی از طریق آموزش به آن­ها می­باشد و آموزش پیش از ازدواج نقش مهمی را در این راستا ایفا می­کند (خمسه، 1382).
همسرگزینی و پیمان زناشویی هردو نشانه بالیدگی و پیشرفت شخصی می­باشند. گزینش همسر  بیگمان یکی از مهمترین تصمیم­هایی است که ما در زندگی خود میگیریم )بیرشک، 1384). گرچه ازدواج هنوز بخشی از ساختار جامعه است، اما اکنون دیگر والدین و واسطه­های ازدواج، انتخاب همسر را تحمیل نمی­کنند و در عوض، بیشتر انتخاب آزاد حاکم است یا این­گونه به نظر می­رسد )برنشتاین[1] 1994؛ ترجمه سهرابی،1382). ازدواج­های موفق هستند که در آنها ملاک­های انتخاب همسر به درستی رعایت شده باشد و طرفین از ملاک­ها خود آگاهی و تعریف روشنی داشته باشند )رفاهی، 1387).
اولویت­ها و ملاک­های همسرگزینی، ادراکاتی در مورد صفات یا ویژگی­هایی هستند که از یک معشوقه خیالی یا همسر بالقوه، مطالبه می­شوند وتعداد زیادی از این ادراکات به صورت واضحی با هیجانات در ارتباط هستند )باس[2]،  2007 (. در دهه­های گذشته رویکردهای متفاوتی در ارتباط با همسرگزینی شکل گرفته است. که هر یک از آن­ها، فرآیند و چگونگی انتخاب زوج­ها توسط افراد متفاوت را از دیدگاه­های متفاوت مورد تجزیه وتحلیل قرار می­دهد. همچنین هر دیدگاه معیارهایی را که هر فرد در هنگام انتخاب همسر مد نظر قرار می دهد، نیز بررسی می کند )دابویس[3]، 2010).
اقدام برای  رشد فردی[4] (PGI) که توسط روبیتشک [5](1998) مفهوم­سازی شده است، نوعی درگیری فعال و قصدمندانه در فرایند رشد فردی و همچنین در فرایند تغییر و رشد به عنوان یک فرد می­باشد. این مقیاس از طریق جستجوی فعالانه­ی تجارب خود­رشد دهنده تمایل کلی به بهبود و ارتقاء خودِ فرد دارد و جهتگیری­اش به سوی تغییر و رشد در حیطه­های مختلف زندگی می­باشد و مجموعه­ای از مهارت­های گسترش یافته است که شامل شناخت، رفتار، نگرش و انگیزش می­شود که یک فرد در هر یک از تجربیات زندگی از خود نشان می­دهد (روبیتشک و آشتون[6]، 2009). وقتی که یک فرد به صورت عمدی خودش را درگیر فرآیند رشد می­کند، گفته می­شود که وی در مسیر فعالیت رشد فردی قرار گرفته است. فعالیت رشد فردی سازه­ای است که نمایانگر علاقه و توجه فرد به رشد و تغییر در زندگی شخصی خودش به طور کل می­باشد. اما می­تواند برای رفتار واقعی در حیطه­های خاصی از زندگی نیز کاربرد داشته باشد. می­توان به PGI به عنوان سازه­ای فراشناختی، نوعی آگاهی و کنترلِ درگیری عمدی نگریست، کنترل  و آگاهی­ای که بر روی شناختها و رفتارهای ارتقاء­دهنده­ی رشد در تمام حیطه­های زندگی عمل می­کند (روبیتشک، 1998) و نشان­­دهنده­ی نوعی جهت­گیری به سمت درگیری فعالانه و هدفمندانه در فرایند جستجوی رشد می­باشد. موضوعاتی که در مشاوره پیش از ازدواج مد نظر قرار می­گیرند هدفشان ایجاد تغییرات مثبت در روابط پیش از ازدواج به منظور ارتقاء و بهبود ازدواج است. برنامه­های مشاوره­ی پیش از ازدواج که در ادبیات تحقیقی مربوط به این حیطه مطرح می­شوند، شامل موضوعات مختلفی می­شوند و این موضوعات در برنامه­های مختلف متفاوت می­باشد. موضوعاتی که در این حیطه رایج­تر هستند شامل موارد زیر می­شود: مسایل شغلی، مالی، روابط دوستانه و حمایت اجتماعی، فرزندپروری و کودکان، مذهب، مسایل مربوط به خانواده مبدا، نگرشها و باورها در مورد ازدواج، انتظارات مرتبط با نقش جنسیتی، خصیصه­های شخصیتی، ارزش­ها، سازگاری با زندگی بعد از ازدواج، تعهد به ازدواج، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل تعارض، مهارتهای مقابله، مدیریت هیجانات، تفریح و سرگرمی، اهمیت گذران زمان با شریک رابطه، حل مسئله، و روابط جنسی. جدای از این موارد، مشاوران باید انگیزه­ی مراجعان را بر شرکت در مداخلاتی همچون مشاوره­ی پیش از ازدواج مد نظر داشته باشند. مشاوران پیش از ازدواج می­توانند انگیزه­ی مراجعان را با توجه به دلایل آنها برای مراجعه به مشاوره­ی پیش از ازدواج و بحث در مورد مزایای مشاوره­ی پیش از ازدواج تحریک کنند (موری[7]، 2006).
ارتباط پیش از ازدواج دوره­ای است برای دو نفر که همدیگر را نمی­شناسند و می­خواهند که همدیگر را بشناسند  و درک کنند و قبل از اینکه با هم ازدواج کنند، پیوندهای عشقی­ای خلق کنند که برای زندگی کردن با همدیگر ضروری است. دوستی قبل از ازدواج و نامزدی با هدف تکمیل واقعیت شناخت صورت می­گیرد (اوزگون[8]، 2000).
 
بیان مسأله
در جوامع امروز، زوج­های جوان در اوایل زندگی با مسائل و مشکلات گوناگون و گاه شدیدی مواجه هستند، بنابراین پیشنهاد اصلی و اساسی، بهره­مندی از خدمات مشاوره­ای پیش از ازدواج است )صافی، 1381). مشاوره پیش از ازدواج یکی از راه­های مناسب برای حفظ تداوم خانواده­هاست و از آن جهت که بیشتر جنبه پیشگیری دارد تا درمان، اهمیت بالاتری نیز پیدا می­کند )حسینی، 1390).
در دنیای جدید مدام در حال تغییر و تحول فعلی، جوامع انسانی به طور متناوب در حال مواجهه با پدیده­های نو از یک سو پیامدهای غیرمنتظره و پیچیده که تأثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی آن­ها دارد هستند. خانواده نیز از این جریان مستثنی نبوده و سیر تکاملی آن نیز گویای این نکته است که خانواده در جریان تغییرات اجتماعی و فرهنگی بسیار چهره عوض کرده است. خانواده­های گسترده به هسته­ای تغییر کرده و همزمان نقش­­ها و تقسیم کار نیز بسیار متفاوت و متنوع شده است. آداب و رسوم ازدواج و تشکیل خانواده تغییر کرده و تکنولوژی­های نو پدید و رسانه­ها نقش مهمی در تغییر شیوه ارتباطات انسانی و  رابطه­های شخصی ایفا کرده­اند. از سویی همزمان با این تغییرات نیازهای انسان­ها نیز تغییر کرده است، آن­ها در این دنیای در حال تغییر خواستار آرامش هستند که می­خواهند در خانواده پیدا کنند. این آرامش مستلزم آگاهی از مسائل پیچیده جهان امروز است. این مسائل طیف وسیعی در برمی­گیرد از مسائل جنسی گرفته تا مهارت­های زندگی و ارتباطی که بسیاری از این بحران­ها به خاطر مسائلی بوجود می­آید که بسیار ساده بوده و ناشی از عدم آگاهی است. سیاست­گذاری صحیح اجتماعی و آموزش­های عمومی می­تواند تا حدودی از این مسائل بکاهد و آگاهی بخش باشد. شناختن انتظارات منطقی باعث خواهد شد که زوجین با روبرو شدن با تجارب زندگی مشترک نا امید نشده و مهارت­های رویارو شدن را یاد بگیرند (چاندران و مالینگام[9]، ترجمه شفیعی و آذرگشب، 1370).
در سا­ل­های اخیر، حرکت برای تقویت زندگی زناشویی به برنامه­های آموزش­های  قبل از ازدواج کشیده شده است (لو ، زلکیفلی، وانگ و تان[10] ،2002). این آموزش­ها فرصت مناسبی است که سبب افزایش آگاهی و اطلاع زوج­ها از نقش خود در ایجاد یک رابطه صحیح و ثمر بخش گشته و بر نگرش و رفتار  آنان تأثیر می­گذارد (سامراتنگ ، پانواتسو، اماراتیتاد، چایپایم و سیتی امرن[11]، 2003).
آموزش­های قبل از ازدواج دانش نسبت به اهداف ازدواج، شناخت روان­شناسی زن و مرد، آگاهی از ملاک­های صحیح ازدواج و برخورداری از شرایط لازم برای ورود به ازدواج تا آموزش­های جنسی را در بر می­گیرد (استنلی، ساماتو، جانسون و مارکمن[12]، 2006).
طرح آموزش قبل از ازدواج در ایران از سال 1370 به اجرا در­آمده است. هدف از اجرای این طرح، ارتقای سطح آگاهی زوجین در خصوص اهمیت و ضرورت کنترل جمعیت و بهداشت باروری، روش­های مختلف پیشگیری از بارداری، بهبود روابط عاطفی بین زوجین و آشنایی با واحدهای ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی بوده است (مرندی، 1378)، با این حال این سؤال مطرح است که آیا آموزش­های قبل از ازدواج به شیوه­های که امروز در کشور اجرا می­شود را می­توان به عنوان یک ابزار مؤثر پیشگیری از مشکلات خانوادگی نظیر طلاق، بارداری­های ناخواسته و ازدواج­های ناموفق به حساب آورد؟ مطالعات متعدد نشان می­دهد با وجودی که این مشاوره­ها آگاهی و نگرش زوجین را افزایش می­دهند، ولی این افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش در حد مورد انتظار و قابل قبول به همان اندازه که تقاضا برای برنامه­های آموزشی پیش از ازدواج در حال افزایش است، نیاز به شواهد تجربی برای مشخص کردن اثربخشی برنامه نیز در حال افزایش است (کارن، گودین، اوتیس و لامبرت[13]، 2004).
از آنجایی که یکی از عواملی که در یک ازدواج موفق مؤثر است، همان الگوها و روش­ها و     ملاک­های همسرگزینی است و این انتخاب­ها و ملاک­ها خود نیز متأثر از عوامل و خلق و خو و حالت­های عاطفی و هیجانی افراد قرار دارد و تفکرات غیرمعقول و باورهای غیرمنطقی باعث می­شود، که جوانان در انتخاب و گزینش و توجه به این ملاک­ها تحت تأثیر قرار گیرند و همان­گونه که ذکر گردید و با توجه به مسائل و مشکلات بوجود آمده برای جوانانی که دچار ناسازگاری­های زناشویی شده­اند و با توجه به آمار طلاق در جامعه و کودکان بی­سرپرست، که قربانی یک انتخاب ناآگاهانه و جدایی پدر و مادر از هم می­شوند. نقش و توجه جدی به امر گزینش ملاک­ها و معیارهای همسرگزینی در ازدواج جوانان مشخص و معلوم می­گردد (کارن و همکاران 2004). «اگر دخترها و پسرها می­دانستند هدف از ازدواج چیست و اگر با معیارهای اصیل در انتخاب همسر آشنایی داشتند به یقین این تعداد از خانواده­های اجتماعی متزلزل نمی­شدند» (رشیدپور، 1373).
همچنین از الزامات یک ازدواج موفق، تحول زوجین در زمینه رشد فردی می باشد. مهمترین ابعاد رشد فردی در فرایند زندگی مشترک پس از ازدواج ناظر بر مواردی نظیر رشد فکری، رشد عاطفی، رشد رفتاری، رشد اقتصادی و رشد جنسی می­­باشد (دشتی و علوی، 1385، نقل از جعفری، 1386). بنابراین هر دختر و پسری که می­خواهند با یکدیگر ازدواج کنند باید با تکیه بر توان عقلی و قدرت اندیشیدن، به طور منطقی معیارهای اصولی

……………………. 20
فلسفه ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 22
هدف­ها و انگیزه­های ازدواج و تشکیل خانواده……………………………………………………….. 23
انگیزه­های دیگر………………………………………………………………………………………………. 25
ازدواج و اشکال آن…………………………………………………………………………………………. 25
اقسام ازدواج…………………………………………………………………………………………………. 26
عوامل مؤثر در ازدواج………………………………………………………………………………………. 27
مهمترین عوامل توافق در ازدواج…………………………………………………………………………. 30
عوامل مؤثر ناپایداری و هشداردهنده در ازدواج………………………………………………………. 33
آموزش پیش از ازدواج…………………………………………………………………………………….. 39
گرفتن گواهینامه رانندگی در مقایسه با عقد ازدواج………………………………………………….. 41
برنامه­ریزی برای شغل و حرفه در قیاس با ازدواج…………………………………………………… 42
مبانی نظری ملاک­های همسرگزینی……………………………………………………………………… 43
ساختار خانواده و همسرگزینی……………………………………………………………………………. 43
همسرگزینی در ایران……………………………………………………………………………………….. 44
اصول کلی در انتخاب همسر……………………………………………………………………………… 45
معیارهای انتخاب همسر……………………………………………………………………………………. 48
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام……………………………………………………………….. 54
مبانی نظری رشد فردی…………………………………………………………………………………….. 64
رشد فردی…………………………………………………………………………………………………….. 64
رشد اجتماعی………………………………………………………………………………………………… 65
ارتباط میان رشد اجتماعی و رشد فردی……………………………………………………………….. 70
مهارت­های پیش از ازدواج، ملاک­های همسرگزینی و رشد فردی……………………………….. 70
پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه خارجی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 71
پیشینه داخلی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 74
جمع­بندی………………………………………………………………………………………………………………. 76
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 78
جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………….. 78
نمونه و روش نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………… 78
ابزار جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………… 78
شیوه اجرا………………………………………………………………………………………………………………. 80
روش­های تجزیه­و­تحلیل داده­ها و آزمون فرضیه­ها……………………………………………………………. 81
ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………………. 81
فصل چهارم: تجزیه­وتحلیل داده­ها
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………. 83
یافته استنباطی…………………………………………………………………………………………………………. 85
تجزیه­و­تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه اول……………………………………………………………………………………………. 85
آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………. 87
ملاک­ محتوایی……………………………………………………………………………………….. 88
ملاک­ فرآیندی……………………………………………………………………………………….. 90
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها
نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………… 93
نتیجه­گیری در مورد فرضیه اول…………………………………………………………………………… 93
نتیجه­گیری در مورد فرضیه دوم………………………………………………………………………….. 94
محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………. 95
پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………. 96
منابع
الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………. 97
الف) منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 101
پیوست­ها…………………………………………………………………………………………………………………… 106
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………… 116
 
 
 
فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                
صفحه
اعتبار (پایایی) پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 79
آمار توصیفی پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………………………………. 83
آمار توصیفی پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی……………………………………………………………….. 84
آمار توصیفی پرسشنامه ملاک­های محتوایی و فرآیندی………………………………………………………. 84
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه رشد فردی………………………………………………………… 85
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه رشد فردی…………………………………………………………………. 86
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی…………………………………………. 87
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های همسرگزینی………………………………………………….. 88
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های محتوایی………………………………………………. 88
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های محتوایی……………………………………………………….. 89
آزمون F یا آنوا (ANOVA) پرسشنامه ملاک­های فرآیندی………………………………………………. 90
آزمون گروه­های مستقل پرسشنامه ملاک­های فرآیندی……………………………………………………….. 91
 
 
 
چکیده
هدف این تحقیق تبیین اثربخشی آموزش مهارت­های پیش از ازدواج بر ملاک­های همسرگزینی و رشد فردی دختران مجرد می­باشد. پژوهش حاضر از حیث  هدف، کاربردی و از حیث روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می­باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق عبارت بودند از: 1) پرسشنامه اولویت­ بخشی ملاک­های همسرگزینی (رفاهی، ثنایی، پاشاشریفی) 2) پرسشنامه مقیاس اقدام برای رشد فردی (روبیتشک). جامعه آماری تحقیق شامل متقاضیان ازدواج مراجعه کننده به مرکز مشاوره بهارنکو که طی شهریور ماه تا آبان ماه 1393 مراجعه کردند و برای انتخاب نمونه از روش نمونه­گیری هدفمند یا در دسترس استفاده می­شود و افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) جایگزین می­شوند.  نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که آموزش مهارت­های پیش از ازدواج بر رشد فردی تأثیر معنادار دارد. دیگر نتایج نشان می­دهد که آموزش مهارت­های پیش از ازدواج هم بر ملاک­های همسرگزینی و هم بر ملاک­های محتوایی و فرآیندی تأثیر معنادار دارد.
 
کلید واژه­ها: آموزش مهارت­های پیش از ازدواج، رشد فردی، ملاک­های همسرگزینی، ملاک­های محتوایی و ملاک­های فرآیندی.
 
 
فصل اول
کلیات تحقیق
 
 
مقدمه
معمولاً جامعه را در اولین تقسیم­بندی به چند نهاد اصلی تقسیم می­کنند. نهاد خانواده، نهاد آموزش، اقتصاد، حکومت و دین، در جوامع پیشرفته نهاد علم نیز در سده اخیر به نهادهای اجتماعی اضافه شده است. نهاد خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است که با ازدواج آغاز می­شود. بنابراین، ازدواج از آنجا که مراسم آغازین این نهاد مهم اجتماعی است، اهمیت بنیادین و پایه­ای دارد. ازدواج موفق پایه و بنیانی عالی برای ایجاد خانواده­ای شاد و مستحکم است و هیچ چیزی در جهان نمی­تواند زندگی انسان­ها را شاداب­تر و بهتر کند مگر افزایش ازدواج­های موفق (میرمحمدصادقی، 1384).
نیاز به برقراری رابطه­ای پایدار، صمیمی و توأم با عشق و محبت از مهمترین دلایلی است که سرانجام هر زن و مرد را به سمت انتخاب شریک و ازدواج سوق می­دهد و بر همین اساس که بیشتر از 90% جمعیت دنیا حداقل یکبار ازدواج کرده­اند (حیدری نسب، 1381). ازدواج خشت بنای خانواده است و در صورتی که بخواهیم در خانواده با مشکلات کمتر و آسیب های کمتری روبرو باشیم، نیاز هست که به امر ازدواج توجه کنیم. توجه به ازدواج، توجه به خانواده است. یکی از مهمترین کارهایی که می­توانیم انجام دهیم آموزش است (میرمحمدصادقی، 1384).
ازدواج مهمترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخه­ی زندگی خانوادگی محسوب می­شود. بدین منظور، وجود مجموعه­ای از آگاهی­ها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی می­باشد (رفاهی، 1387). یکی از راه­های آگاهی افراد در آستانه ازدواج که بر نگرش­ها و انتظارات مطلوب و نامطلوب در ازدواج و زندگی زناشویی تأثیر دارد، آموختن مهارت­های لازم جهت ارتقاء روابط بین فردی از طریق آموزش به آن­ها می­باشد و آموزش پیش از ازدواج نقش مهمی را در این راستا ایفا می­کند (خمسه، 1382).
همسرگزینی و پیمان زناشویی هردو نشانه بالیدگی و پیشرفت شخصی می­باشند. گزینش همسر  بیگمان یکی از مهمترین تصمیم­هایی است که ما در زندگی خود میگیریم )بیرشک، 1384). گرچه ازدواج هنوز بخشی از ساختار جامعه است، اما اکنون دیگر والدین و واسطه­های ازدواج، انتخاب همسر را تحمیل نمی­کنند و در عوض، بیشتر انتخاب آزاد حاکم است یا این­گونه به نظر می­رسد )برنشتاین[1] 1994؛ ترجمه سهرابی،1382). ازدواج­های موفق هستند که در آنها ملاک­های انتخاب همسر به درستی رعایت شده باشد و طرفین از ملاک­ها خود آگاهی و تعریف روشنی داشته باشند )رفاهی، 1387).
اولویت­ها و ملاک­های همسرگزینی، ادراکاتی در مورد صفات یا ویژگی­هایی هستند که از یک معشوقه خیالی یا همسر بالقوه، مطالبه می­شوند وتعداد زیادی از این ادراکات به صورت واضحی با هیجانات در ارتباط هستند )باس[2]،  2007 (. در دهه­های گذشته رویکردهای متفاوتی در ارتباط با همسرگزینی شکل گرفته است. که هر یک از آن­ها، فرآیند و چگونگی انتخاب زوج­ها توسط افراد متفاوت را از دیدگاه­های متفاوت مورد تجزیه وتحلیل قرار می­دهد. همچنین هر دیدگاه معیارهایی را که هر فرد در هنگام انتخاب همسر مد نظر قرار می دهد، نیز بررسی می کند )دابویس[3]، 2010).
اقدام برای  رشد فردی[4] (PGI) که توسط روبیتشک [5](1998) مفهوم­سازی شده است، نوعی درگیری فعال و قصدمندانه در فرایند رشد فردی و همچنین در فرایند تغییر و رشد به عنوان یک فرد می­باشد. این مقیاس از طریق جستجوی فعالانه­ی تجارب خود­رشد دهنده تمایل کلی به بهبود و ارتقاء خودِ فرد دارد و جهتگیری­اش به سوی تغییر و رشد در حیطه­های مختلف زندگی می­باشد و مجموعه­ای از مهارت­های گسترش یافته است که شامل شناخت، رفتار، نگرش و انگیزش می­شود که یک فرد در هر یک از تجربیات زندگی از خود نشان می­دهد (روبیتشک و آشتون[6]، 2009). وقتی که یک فرد به صورت عمدی خودش را درگیر فرآیند رشد می­کند، گفته می­شود که وی در مسیر فعالیت رشد فردی قرار گرفته است. فعالیت رشد فردی سازه­ای است که نمایانگر علاقه و توجه فرد به رشد و تغییر در زندگی شخصی خودش به طور کل می­باشد. اما می­تواند برای رفتار واقعی در حیطه­های خاصی از زندگی نیز کاربرد داشته باشد. می­توان به PGI به عنوان سازه­ای فراشناختی، نوعی آگاهی و کنترلِ درگیری عمدی نگریست، کنترل  و آگاهی­ای که بر روی شناختها و رفتارهای ارتقاء­دهنده­ی رشد در تمام حیطه­های زندگی عمل می­کند (روبیتشک، 1998) و نشان­­دهنده­ی نوعی جهت­گیری به سمت درگیری فعالانه و هدفمندانه در فرایند جستجوی رشد می­باشد. موضوعاتی که در مشاوره پیش از ازدواج مد نظر قرار می­گیرند هدفشان ایجاد تغییرات مثبت در روابط پیش از ازدواج به منظور ارتقاء و بهبود ازدواج است. برنامه­های مشاوره­ی پیش از ازدواج که در ادبیات تحقیقی مربوط به این حیطه مطرح می­شوند، شامل موضوعات مختلفی می­شوند و این موضوعات در برنامه­های مختلف متفاوت می­باشد. موضوعاتی که در این حیطه رایج­تر هستند شامل موارد زیر می­شود: مسایل شغلی، مالی، روابط دوستانه و حمایت اجتماعی، فرزندپروری و کودکان، مذهب، مسایل مربوط به خانواده مبدا، نگرشها و باورها در مورد ازدواج، انتظارات مرتبط با نقش جنسیتی، خصیصه­های شخصیتی، ارزش­ها، سازگاری با زندگی بعد از ازدواج، تعهد به ازدواج، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل تعارض، مهارتهای مقابله، مدیریت هیجانات، تفریح و سرگرمی، اهمیت گذران زمان با شریک رابطه، حل مسئله، و روابط جنسی. جدای از این موارد، مشاوران باید انگیزه­ی مراجعان را بر شرکت در مداخلاتی همچون مشاوره­ی پیش از ازدواج مد نظر داشته باشند. مشاوران پیش از ازدواج می­توانند انگیزه­ی مراجعان را با توجه به دلایل آنها برای مراجعه به مشاوره­ی پیش از ازدواج و بحث در مورد مزایای مشاوره­ی پیش از ازدواج تحریک کنند (موری[7]، 2006).
ارتباط پیش از ازدواج دوره­ای است برای دو نفر که همدیگر را نمی­شناسند و می­خواهند که همدیگر را بشناسند  و درک کنند و قبل از اینکه با هم ازدواج کنند، پیوندهای عشقی­ای خلق کنند که برای زندگی کردن با همدیگر ضروری است. دوستی قبل از ازدواج و نامزدی با هدف تکمیل واقعیت شناخت صورت می­گیرد (اوزگون[8]، 2000).
 
بیان مسأله
در جوامع امروز، زوج­های جوان در اوایل زندگی با مسائل و مشکلات گوناگون و گاه شدیدی مواجه هستند، بنابراین پیشنهاد اصلی و اساسی، بهره­مندی از خدمات مشاوره­ای پیش از ازدواج است )صافی، 1381). مشاوره پیش از ازدواج یکی از راه­های مناسب برای حفظ تداوم خانواده­هاست و از آن جهت که بیشتر جنبه پیشگیری دارد تا درمان، اهمیت بالاتری نیز پیدا می­کند )حسینی، 1390).
در دنیای جدید مدام در حال تغییر و تحول فعلی، جوامع انسانی به طور متناوب در حال مواجهه با پدیده­های نو از یک سو پیامدهای غیرمنتظره و پیچیده که تأثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی آن­ها دارد هستند. خانواده نیز از این جریان مستثنی نبوده و سیر تکاملی آن نیز گویای این نکته است که خانواده در جریان تغییرات اجتماعی و فرهنگی بسیار چهره عوض کرده است. خانواده­های گسترده به هسته­ای تغییر کرده و همزمان نقش­­ها و تقسیم کار نیز بسیار متفاوت و متنوع شده است. آداب و رسوم ازدواج و تشکیل خانواده تغییر کرده و تکنولوژی­های نو پدید و رسانه­ها نقش مهمی در تغییر شیوه ارتباطات انسانی و  رابطه­های شخصی ایفا کرده­اند. از سویی همزمان با این تغییرات نیازهای انسان­ها نیز تغییر کرده است، آن­ها در این دنیای در حال تغییر خواستار آرامش هستند که می­خواهند در خانواده پیدا کنند. این آرامش مستلزم آگاهی از مسائل پیچیده جهان امروز است. این مسائل طیف وسیعی در برمی­گیرد از مسائل جنسی گرفته تا مهارت­های زندگی و ارتباطی که بسیاری از این بحران­ها به خاطر مسائلی بوجود می­آید که بسیار ساده بوده و ناشی از عدم آگاهی است. سیاست­گذاری صحیح اجتماعی و آموزش­های عمومی می­تواند تا حدودی از این مسائل بکاهد و آگاهی بخش باشد. شناختن انتظارات منطقی باعث خواهد شد که زوجین با روبرو شدن با تجارب زندگی مشترک نا امید نشده و مهارت­های رویارو شدن را یاد بگیرند (چاندران و مالینگام[9]، ترجمه شفیعی و آذرگشب، 1370).
در سا­ل­های اخیر، حرکت برای تقویت زندگی زناشویی به برنامه­های آموزش­های  قبل از ازدواج کشیده شده است (لو ، زلکیفلی، وانگ و تان[10] ،2002). این آموزش­ها فرصت مناسبی است که سبب افزایش آگاهی و اطلاع زوج­ها از نقش خود در ایجاد یک رابطه صحیح و ثمر بخش گشته و بر نگرش و رفتار  آنان تأثیر می­گذارد (سامراتنگ ، پانواتسو، اماراتیتاد، چایپایم و سیتی امرن[11]، 2003).
آموزش­های قبل از ازدواج دانش نسبت به اهداف ازدواج، شناخت روان­شناسی زن و مرد، آگاهی از ملاک­های صحیح ازدواج و برخورداری از شرایط لازم برای ورود به ازدواج تا آموزش­های جنسی را در بر می­گیرد (استنلی، ساماتو، جانسون و مارکمن[12]، 2006).
طرح آموزش قبل از ازدواج در ایران از سال 1370 به اجرا در­آمده است. هدف از اجرای این طرح، ارتقای سطح آگاهی زوجین در خصوص اهمیت و ضرورت کنترل جمعیت و بهداشت باروری، روش­های مختلف پیشگیری از بارداری، بهبود روابط عاطفی بین زوجین و آشنایی با واحدهای ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی بوده است (مرندی، 1378)، با این حال این سؤال م

 

<a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%ab%d8%b1%d8%a8%d8%ae%d8%b4%db%8c-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d9%85%d9%87%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%be%db%8c/"><img class="alignnone wp-image-170859″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/ddsd_001-268x300-268x300.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="171″ height="191″ /></a>

 

طرح است که آیا آموزش­های قبل از ازدواج به شیوه­های که امروز در کشور اجرا می­شود را می­توان به عنوان یک ابزار مؤثر پیشگیری از مشکلات خانوادگی نظیر طلاق، بارداری­های ناخواسته و ازدواج­های ناموفق به حساب آورد؟ مطالعات متعدد نشان می­دهد با وجودی که این مشاوره­ها آگاهی و نگرش زوجین را افزایش می­دهند، ولی این افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش در حد مورد انتظار و قابل قبول به همان اندازه که تقاضا برای برنامه­های آموزشی پیش از ازدواج در حال افزایش است، نیاز به شواهد تجربی برای مشخص کردن اثربخشی برنامه نیز در حال افزایش است (کارن، گودین، اوتیس و لامبرت[13]، 2004).
از آنجایی که یکی از عواملی که در یک ازدواج موفق مؤثر است، همان الگوها و روش­ها و     ملاک­های همسرگزینی است و این انتخاب­ها و ملاک­ها خود نیز متأثر از عوامل و خلق و خو و حالت­های عاطفی و هیجانی افراد قرار دارد و تفکرات غیرمعقول و باورهای غیرمنطقی باعث می­شود، که جوانان در انتخاب و گزینش و توجه به این ملاک­ها تحت تأثیر قرار گیرند و همان­گونه که ذکر گردید و با توجه به مسائل و مشکلات بوجود آمده برای جوانانی که دچار ناسازگاری­های زناشویی شده­اند و با توجه به آمار طلاق در جامعه و کودکان بی­سرپرست، که قربانی یک انتخاب ناآگاهانه و جدایی پدر و مادر از هم می­شوند. نقش و توجه جدی به امر گزینش ملاک­ها و معیارهای همسرگزینی در ازدواج جوانان مشخص و معلوم می­گردد (کارن و همکاران 2004). «اگر دخترها و پسرها می­دانستند هدف از ازدواج چیست و اگر با معیارهای اصیل در انتخاب همسر آشنایی داشتند به یقین این تعداد از خانواده­های اجتماعی متزلزل نمی­شدند» (رشیدپور، 1373).
همچنین از الزامات یک ازدواج موفق، تحول زوجین در زمینه رشد فردی می باشد. مهمترین ابعاد رشد فردی در فرایند زندگی مشترک پس از ازدواج ناظر بر مواردی نظیر رشد فکری، رشد عاطفی، رشد رفتاری، رشد اقتصادی و رشد جنسی می­­باشد (دشتی و علوی، 1385، نقل از جعفری، 1386). بنابراین هر دختر و پسری که می­خواهند با یکدیگر ازدواج کنند باید با تکیه بر توان عقلی و قدرت اندیشیدن، به طور منطقی معیارهای اصولی

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...