دانلود پایان نامه دکتری: اثر ناهمگونیهای افقی و قائم بر روی انتشار امواج آكوستیك در دریای عمان |
گیری شده و رسوبات دریای عمان در محیط GIS گردآوری گردیده و تغییرات فصلی این دادههابه صورت سه بعدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با بهره گرفتن از دادههای اندازه گیری شده، کانالهای صوتی عمیق در دریای عمان شناسایی میشود.نتایج نشان میدهد، كه اكثر این کانالها در اعماق بین 1600 تا 1800 متری در سواحل جنوبی دریای عمان قرار دارند. با بررسی تغییرات سه بعدی و نیمرخهای افقی دریای عمان، مشخصمیشود كه جریان خروجی از خلیج فارس به دریای عمان باعث ایجاد ناهمگونی افقی در محیطخواهد شد.این پدیده باعث وارونگی نمایههای قائم دما و شوری میشود، و در نتیجه باعث وارونگی نیمرخ سرعت صوت خواهد شد. در این تحقیق، برای بررسی اثر ناهمگونی افقی بر روینحوۀ انتشار صوت از روش تئوری پرتو (در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد) استفاده میشود. همچنینهمانندسازی جریان نفوذی در آزمایشگاه و اثر آن بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی در دو فرکانس kHz50 و kHz120 مورد بررسی قرار میگیرد. در ضمن از روش تئوری پرتو برای بررسی اثر ناهمگونیهای قائم بر روی انتشار صوت ناشی از پدیده تغییرات ریز مقیاس استفاده شده است.این مطالعه نشان میدهد که جریان نفوذی و ساختار ریز قائم سرعت صوت باعث تغییرات در شکل، دامنه، تا خیر زمانی، فشار آکوستیکی و افت و خیزهای سیگنال خواهد شد. به طور مثال، وجود ساختار ریز قائم باعث پخش انرژی صوتی و کاهش مکانهای تاریک میشود. در ضمن در این مطالعه با بهره گرفتن از روش عددی کواردیچر، معادله موج آکوستیکی حل گردید. و برای صحت سنجی مدل از دو مثال معتبر در پیشینه تحقیق استفاده شد و نتایج بدست آمده تطابق بسیار خوبی با این دو مثال را نشان میدهد.
فصل اول: مقدمه و کلیات
1-1- مقدمه
فناوری ارسال سیگنال صوتی از میان لایه های مختلف آب در سیستمهای مخابرات زیر آب کاربرد فراوانی دارد. سیگنالهای آكوستیكی هنگامی كه از میان لایه های آب عبور كنند، در زمانهای مختلف، دچار تغییراتی بر روی شكل و فاز میشوند. اقیانوس محیط پویا و دائما” در حال تغییر است و هر کدام از پدیدههای اقیانوسی دارای خصوصیات منحصر به فردی میباشند. به طور مثال پدیدههای همچون جریانات، امواج داخلی و تلاطمهای کوچک مقیاس، لایه بندی افقی، جریانات نفوذی و افت و خیزهای دما و شوری در راستای قائم باعث ایجاد تغییرات بر روی سیگنال آكوستیكی میشوند. هر كدام از این پدیده ها باعث ایجاد اكو بر روی سیگنال خروجی میشوند. تنها خصوصیت فیزیکی اقیانوس که بر انتشار امواج آکوستیکی تأثیر میگذارد، سرعت صوت میباشد که دارای مقدار عمومی m/s 1500 در اقیانوسهای استوایی و معتدل است (تغییرات چگالی نیز بر انتشار این امواج مؤثر هستند، اما این تغییرات روی تمام ستون آب اقیانوسی قابل چشم پوشی هستند، ولی در لایههای رسوبی در کف اقیانوس به عنوان فاكتور مهم در محاسبات در نظر گرفته میشود). سرعت صوت در اقیانوس تابعی از سه متغیر است: دما، شوری و فشار (یا عمق). این تابع، تابعی افزایشی از هر سه متغیر است. عبارتی ساده و تجربی برای سرعت صوت (m/s) برگرفته از مطالعه Mackenzie (1981) به صورت ذیل ارائه شده است.
كه c سرعت صوت بر حسب و عمق بر حسب متر و شوری بر حسب واحد در هزار (PPT) در محدوده ، T دما بر حسب درجه سلسیوس میباشد. یک بررسی معمولی، نشان میدهد سرعت صوت حدود m/s 4 به ازای یک درجه تغییر دما، m/s 5/1 به ازای افزایش صد متر عمق و m/s 1 برای افزایش PPT1 افزایش مییابد.
2-1- هدف تحقیق
به طور کلی، ناهمگونیهای افقی به دلیل جریانات، پدیها[1] و جبههها به وجود میآیند، همچنین ناهمگونیهای قائم به دلیل ساختار تغییرات ریز قائم دما و یا شوری ایجاد میشوند. در دریای عمان یکی از پدیدههای که در مطالعات قبلی به آن اشاره شده است، جریان آب شوری و گرمی است که از خلیج فارس به دریای عمان سرریز میشود. مطالعات زیادی در زمینه مشخصات این جریان انجام شده است. ورود این جریان نفوذی به دریای عمان باعث ایجاد وارونگی در دما و شوری در اعماق بین 200 تا 400 متری میشود و هر چه این جریان به اقیانوس هند نزدیکتر میشود از ضخامت آن کاسته میشود. این جریان نفوذی باعث ایجاد وارونگی در ساختار قائم سرعت صوت میشود. برای بررسی اثر این جریان بر روی انتشار صوت در برخی از مکانهای ایجاد وارونگی، شبیه سازی انتشار صوت در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به مشکلات و محدودیتهای آزمایشهای آکوستیکی در مسیر جریان برون ریز خلیج فارس در محیط واقعی، سعی شده است با بهره گیری از یک مدل آزمایشگاهی، جریان برون ریز خلیج فارس را شبیه سازی نموده، و اثر این جریان را بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی بررسی گردد.
1-2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق
مدلسازی دقیق انتشار امواج صوتی، و بررسی اثرات محیطی، اولین قدم در طراحی و ساخت سیستمهای پیشرفته صنعتی و نظامی دریایی (زیر آبی) و برآورد کارآیی تجهیزات به کار گرفته شده در محیط زیردریا میباشد. تجهیزاتی که بر مبنای امواج صوتی کار میکنند در زمینههای مخابرات زیردریا، تعیین موقعیت و کشف هدفهای ناشناخته زیر دریا، کشتیرانی، ناوبری و هدایت زیردریایی، کنترل، مراقبت و دفاع ضد زیردریایی، زمینشناسی، آشکارسازی زیردریایی، صیادی پیشرفته، اقیانوس نگاری، نقشه برداری و تصویربرداری بستر دریا، و اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز، مورد استفاده قرار میگیرند. امروزه ابزار مدلسازی و شبیهسازی، مهمترین وسیلهای است كه استفاده كنندگان، طراحان سیستم و پژوهشگران میتوانند توسط آن، پارامترهای طراحی سیستمهای مورد نظر را در شرایط محیطی مختلف بررسی نمایند. ضمن اینكه، این كار (در مقایسه با انجام آزمایشهای تجربی در دریا) هزینه بسیار كمتر و بازدهی بیشتری دارد.
2-2-1- سوالات اساسی تحقیق
سئوالات اساسی این تحقیق شامل موارد ذیل است:
1- آیا ناهمگونی قائم محیط ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت تاثیر دارند و چنانچه اثر دارند در چه فركانس هایی بر روی انتشار صوت تاثیر می گذارند؟
2- آیا شار خروجی از خلیج فارس به دریای عمان (ناهمگونی افقی) باعث تغییر شكل و شیفت زمانی سیگنالهای آكوستیكی خواهد شد؟
3- آیا می توان در مدلسازی انتشار سرعت صوت فقط تغییرات قائم یك نیمرخ سرعت در نظر گرفت (مستقل از برد) و یا بایستی چند نیمرخ قائم در نظر گرفته شود؟
4- آیا تغییرات فصلی بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی اثر دارد؟
3-2-1- نوآوری ها
1- تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر جریان نفوذی (جریان خروجی خلیج فارس به دریای عمان) بر روی انتشار صوت در داخل كشور انجام نشده است.
2- در دنیا تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر پراکندگی به واسطۀ جریان نفوذی در آزمایشگاه انجام نشده است.
3- مطالعه اثر ناهمگونی های قائم ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت
4- شناسایی کانالهای صوتی عمیق و نیز کانال های سطحی به واسطۀ نفوذ جریان ترموهالاین در دریای عمان
3-1- نحوه انتشار صوت
یكی از پارامترهای موثر در انتشار صوت، تغییرات نیمرخ سرعت صوت میباشد. بر اساس تئوری پرتو چنانچه گرادیان سرعت صوت منفی باشد، پرتوها به سمتی که سرعت صوت کاهش مییابد، خم میشوند. ولی چنانچه گرادیان سرعت صوت مثبت باشد، پرتوها به سمت بالا خم میشوند. در نواحی كه امواج صوتی در آن نفوذ نمیکنند، ناحیه تاریك[1] میگویند. در ضمن مشابه این موضوع در هوا نیز وجود دارد. یعنی وقتی دمای نزدیك زمین سرد باشد امواج صوتی به پایین خم میشوند و بالعكس اگر هوا در ارتفاعات سردتر باشد امواج صوتی به بالا منحرف میشوند (شکل 1-1).
4-1- کانال صوتی عمیق
نیمرخ قائم سرعت صوت در آب عمیق در شکل (1-2a) نمایش داده شده است. در این شکل عمقی است که کمینه سرعت در آن رخ میدهد. این عمق، محور کانال صوتی زیر آبی است. بالای این محور، سرعت صوت عمدتا” به دلیل افزایش، دما زیاد میشود و در زیر این محور به دلیل فشار هیدروستاتیکی زیاد میشود. اگر چشمه صوت روی محور کانال یا نزدیک آن قرار بگیرد، برخی بخشهای انرژی صوتی در کانال به دام انداخته میشوند و داخل آن منتشر میشود، بدون اینکه به سطح و یا بستر برخورد كند. شکل (1-2b) شماتیكی از كانال صوتی عمیق را نشان میدهد. این شکل نمونه ای از انتشار صوت در کانال است.
این نوع موجبر بین عمقهای مشاهده میشود. عمق محور کانال معمولا” 1000 تا 1200 متر است. در مناطق استوایی این عمق به 2000 متر و در عرضهای بالاتر به نزدیک سطح منتقل میشود. بیشترین مسافت طی شده در کانالهای صوتی عمدتا” توسط جذب آب دریا محدود میشود. انتشار صوت با فرکانس پایین به دلیل جذب پایین در این كانال، می تواند تا صدها و بلکه هزارها کیلومتر منتشر شود (Etter, 2003).
5-1- رفتار موج آكوستیكی در لایهها
1-5-1- انعکاس
انتشار صوت در سطح دریا، کف دریا، اشیاء غرق شده و تغییرات خصوصیات فیزیکی باعث میشوند، که سیگنالهای اضافی با طول پالسهای متفاوت در گیرنده مشاهده گردد. همان طوری که در شکل (1-3) مشاهده میشود همیشه اولین سیگنال مربوط به سیگنال مستقیمی است که به گیرنده میرسد (مسیر یک)، سیگنال بعدی که کمی دیرتر
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1398-07-10] [ 10:33:00 ب.ظ ]
|