پژوهش حاضر در صدد است با كنكاشی در دیوان این شاعر بزرگ، و با روش كتابخانه‌ای و توصیفی – تحلیلی، به بررسی اقتباس‌های قرآنی در دیوان وی پرداخته و اثرگذاری این امر را در اسالیب بیانی مورد استفادة وی در اشعار خود را، مورد بررسی قرار دهد. استفادة فراوان از آیات قرآن كریم و اقتباس‌های لفظی و معنایی جواهری، از جمله مهمترین نتایجی است كه در این زمینه بدست آمده است.

کلمات کلیدی: قرآن کریم، اقتباس، محمد مهدی جواهری، اقتباس‌های قرآنی جواهری

فهرست مطالب:
مقدمه: 7

1ـ بیان مسأله ی تحقیق.. 7

2ـ پرسش‌های اصلی تحقیق.. 7

3ـ پیشینه‌ی تحقیق.. 7

4ـ ضرورت انجام تحقیق.. 7

5ـ فرضیه‌های تحقیق.. 8

6ـ هدف‌ها و كاربردهای انجام تحقیق.. 8

7ـ روش كار و مراحل انجام تحقیق.. 8

فصل اول: بررسی زندگی، شعر و اغراض شعری محمد مهدی جواهری.. 9

1ـ1ـ زندگی نامه محمد مهدی جواهری.. 10

1ـ2ـ شعر جواهری.. 20

1ـ3ـ اغراض شعری جواهری: 21

1ـ3ـ1ـ مدح: 21

1ـ3ـ2ـ رثاء: 22

1ـ3ـ3ـ وصف: 23

1ـ3ـ4ـ شعر سیاسی: 24

1ـ3ـ5ـ غزل: 24

1ـ4ـ تحول فنی شعر جواهری: 24

1ـ4ـ1ـ مرحلۀ تقلید از گذشتگان.. 25

1ـ4ـ2ـ مرحلۀ سرگردانی و تردّد بین گذشته و حال.. 26

1ـ4ـ3ـ مرحلۀ نهضت و تحوّل.. 27

1ـ5ـ بلندپروازی جواهری.. 28

1ـ6ـ محبّت و زیبایی پرستی جواهری.. 30

1ـ7ـ مردمداری و احساس مسئولیت در برابر جامعه. 31

فصل دوم: تأثیرپذیری شعر عربی از قرآن كریم.. 34

2ـ1ـ اثر قرآن بر زندگی قوم عرب: 35

2ـ2ـ تأثیر پذیری زبان عربی از قرآن كریم: 35

2ـ3ـ ظهور اسلام و پیشرفت شعر. 38

2ـ3ـ شعر در قرآن.. 39

2ـ5ـ دیدگاه قرآن درباره شاعران.. 40

2ـ5ـ1ـ بیان اوصاف شاعران اسلامی: 40

2ـ5ـ2ـ منزلت شعر و شاعر نزد ائمه (ع) 41

2ـ6ـ انواع تأثیر پذیری شعر عربی از قرآن كریم.. 43

2ـ6ـ1 تأثیر لفظی: 43

2ـ6ـ2 تأثیر معنایی: 44

2ـ7ـ اثر قصه‌های قرآن در شعر عربی.. 44

2ـ8ـ نقش آفرینی قرآن در علوم ادبیات عربی.. 46

2ـ9ـ چگونگی زبان و ادبیات در عصر قرآنی.. 47

2ـ10ـ نقش‌آفرینی قرآن در علوم ادبی.. 48

2ـ10ـ1ـ لغت… 48

2ـ10ـ2ـ نحو. 49

2ـ10ـ3ـ علوم بلاغی.. 49

فصل سوم: بررسی اقتباس‌های قرآنی محمد مهدی جواهری.. 52

3ـ1ـ تاریخچه اقتباس: 53

3ـ2ـ انواع اقتباس: 53

3ـ3ـ اقتباس‌های قرآنی محمد مهدی جواهری.. 54

3ـ4ـ نتیجه. 105

فهرست منابع.. 106

مقدمه:
1ـ بیان مسأله ی تحقیق
پس ازنزول قرآن کریم عرصه ادب ومتون نظم ونثرعرب به شدت وسرعت فراوان به طورکلی منقلب شد، ارزشهای پست جاهلی جای خودرابه ارزش‌های والای انسانی، قرآن، سنت نبوی وفرهنگ اسلام داده وآیه‌های قرآن درهمه‌ی عرصه‌های زندگی مردم تجلی یافت ودرگفتمان رسمی وروزمره و در بیداری شب‌ها و عرصه‌های مختلف زندگی، وردزبان خاص وعام شد.

در دوران‌های بعد نیز، شاعران وکاتبان درپیشاپیش این تطور حرکت کرده و آنان بااستفاده ازاسالیب تضمین، اقتباس ودیگراصول بلاغی اشعار و نوشته‌های خودرابه عرصه ظهور رسانیدند، ازجمله آقای محمدمهدی جواهری که ازخاندان علم، فرهنگ وتمدن و فقاهت جواهری برخواسته دراشعارخود ازقرآن وسنت استفاده‌های فراوانی کرده وارزشهای اسلامی را درآن گنجانیده است.

2ـ پرسش‌های اصلی تحقیق
اساس این تحقیق بر مبنای طرح پرسش‌های ذیل بوده است كه پاسخ به آنها، زیر بنای اصلی این پژوهش را تشكیل می دهد:

1ـ اقتباس‌های قرآنی محمد مهدی جواهری در دیوان شعری او به چه صورت بوده است؟

2ـ محمد مهدی جواهری در كدامیك از اغراض شعری تحت تأثیر قرآن بوده است؟

3ـ محمد مهدی جواهری از اسلوب اقتباس در قرآن چه تأثیری پذیرفته است؟

4ـ محمد مهدی جواهری از اقتباس لفظی بیشتر استفاده كرده است یا معنایی؟