فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
 
1
                            چکیده
 
2
       فصل اول-  کلیات پژوهش 

–    مقدمه
 
3
–         بیان مسئله پژوهش
 
4
–         اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
 
7
–         اهداف پژوهش
 
8
–         سوالات تحقیق
 
8
–         فرضیات تحقیق
 
9
–         مفاهیم و واژگان
 
12
–         قلمرو تحقیق
 
12
–         مدل تحقیق
 
 
فصل دوم- ادبیات تحقیق
 
13
–          بخش اول
 
12
–         پیشینه و سابقه موضوع پژوهش
 
 
–         بخش دوم
 
16 

16
–         مروری بر تئوری های مرتبط با پژوهش
 
–         مقدمه 

–         پست و نظریه های توسعه

–        مفاهیم توسعه

–        توسعه

–        نوسازی

–        نوسازی و توسعه

–        مروری اجمالی بر تاریخچه نظریه های توسعه
 
17
 
18
 
19
 
20
 
21
 
فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
 
 
22
                   –    نظریه های کلاسیک توسعه 

–    نظریه های مدرن توسعه
23
–         نظریه های پسامدرن توسعه
27
–         نگرش سیستمی نسبت به توسعه
30
–         نظریه های ارتباطات و توسعه
30
–         نظریه های ارتباط برای توسعه
31
–         پارادیم نوسازی
32
–         نظریه ارتباطات و نوسازی
33
–         گذر از جامعه سنتی
34
–         موانع نوسازی و توسعه
34
                 –   موانع ایدوئولوژیک
34
                   –    موانع انگیزشی
35
–         موانع نهادی
35
–            موانع تشکیلاتی
36
–            تأثیر عوامل فرهنگی بر اداره امور توسعه
37
–         پست و توسعه 

–         مقدمه

–        پست یک عامل توسعه اجتماعی

–        پست یک عامل توسعه فرهنگی

–        پست یک عامل توسعه اقتصادی

–              بخش سوم

–        خدمات ارتباطی پست
37
36
37
38
40
40
فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
 
 
40
                   –    مقدمه 

–    تاریخچه صنعت خدمات پستی در ایران
41
–         فرآیند های عملیاتی پست
43
–         کیفیت و امنیت خدمات
47
–         سطح دسترسی
48
–         تحولات جهانی و اثر آن بر پست
48
–         بررسی تحولات ارتباطات و فناوری اطلاعات و اثر آن بر روی پست
49
–         تأثیر فناوری های ارتباطی بر روی پست
50
–         اینترنت و پست
52
–         تأثیر فناوری ارتباطات بر روی پست
54
                 –   علاقه مصرف کنندگان به استفاده از کاغذ
56
                   –    نقش فناوری اطلاعات در جانشینی نامه
59
–         بررسی جهانی شدن و اثر آن بر پست
61
–            تأثیر جهانی شدن بر پست
 
–         بخش چهارم
63
–         پست به مفهوم یک نهاد ارتباطی 

–         مقدمه

–        بررسی نقش و جایگاه پست در نظام اجتماعی

–        نقش پست در حفظ محیط زیست

–        نقش پست در کاهش سفرهای درون شهری

–         نقش پست در فرآیند های نظام اداری

–        نقش و جایگاه پست در نظام فرهنگی
63
65
68
70
71
73
 

فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
73
                   –    بررسی نقش پست در ارتقاء جایگاه فرهنگی عمومی 

–    بررسی نقش پست در ارتقاء جایگاه تخصصی جامعه
75
–         بررسی نقش پست در تسهیل ارتباطات فرهنگی
78
–         بررسی و نقش و جایگاه پست در نظام اقتصادی
79
–         نقش پست در صرفه جویی و بهره وری
81
–         بررسی نقش و جایگاه پست در نظام سیاسی
81
–         بررسی نقش پست در ارتباط دو سویه سازمان های غیر دولتی – مردم
86
–         بررسی نقش پست در ارتباط دو سویه بین المللی حکومت ها- مردم
87
–         تحلیل خدمات پستی
88
–         تحلیل تاریخ شناختی پست در ایران
89
                 –   تحلیل فرهنگ شناختی پست در ایران
92
                   –    تحلیل جامعه شناختی پست در ایران
93
–         مدل ارتباطی در پست
 
–         بخش پنجم
99
–            کیفیت زندگی شهری
99
–         مفهوم کیفیت زندگی 

–        خاستگاه مفهوم کیفیت زندگی

–        تعریف کیفیت زندگی

–     کیفیت زندگی به مثابه رضایت از زندگی

–        تعاریف مبتنی بر وجوه چندگانه

–        رویکرد عاملیتی و کیفیت زندگی
99
100
100
101
103
 
فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
 
 
103
                   –    رویکرد مطلوبیت گرایی 

–    رویکرد ارزش های عام
108
–         رویکرد نیاز محور
117
–         رویکرد ساختاری و کیفیت زندگی
118
–         رویکرد دیالکیتیک دموکراتیک برنارد
120
–         کیفیت فراگیر زندگی برگر- اشمیت و نول
122
–         سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی
124
–         ابعاد کیفیت زندگی شهری
 
فصل سوم– روش شناسی پژوهش
 
–         مقدمه
125
                 –   نوع و روش اجرای پژوهش
126
                   –    روایی و پایایی ابزار سنجش
127
–         جامعه آماری و تعیین حجم نمونه
128
–        روش‌های نمونه‌گیری
128
–            روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
 
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل پژوهش 

–        مقدمه

– تجزیه و تحلیل توصیفی (ویژگی های جامعه شناختی)

–     داده های توصیفی سوالات پرسشنامه

–         تجزیه و تحلیل استنباطی (بررسی و آزمون فرضیه ها)

 
125
125
132
 
 

فهرست مطالب

صفحه
                           عنوان
 
 
142
فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات 

–   بخش اول- نتایج
142
–         یافته های ناشی از ادبیات تحقیق
143
–         یافته های ناشی از گویه های تحقیق
144
–         یافته های ناشی از آزمون فرضیه ها
147
            –  بخش دوم – پیشنهادات
147
–         پیشنهادات ناشی از ادبیات تحقیق
148
–         پیشنهادات ناشی از فرضیه ها
150
–         پیشنهادات برای محققین آتی
150
                 –   محدودیت و دشواری های تحقیق
152
  فهرست منابع و مآخذ
 

فهرست جدول ها

صفحه
عنوان
                          
 
 
 
51
تاریخچه اختراع و شیوع نامه الکترونیکی
جدول 2- 1
52
فنآوری ها جدید تأثیر گذار بر پست
جدول 2- 2
70
بازار بالقوه فعالیت های پستی و سهم شرکت پست
جدول 2- 3
102
حوزه های مختلف بکارگیری مفهوم کیفیت زندگی براساس مطالعه فرانس
جدول 2- 4
116
فهرست قابلیت های کارکردی پایه ای ناسباوم
جدول 2-5
121
کیفیت زندگی و تغییر اجتماعی در دو سطح فردی و اجتماعی
جدول 2-6
127
ارزیابی پایایی ابزار اندازه گیری
جدول 2-3
130
توزیع فراوانی به تفکیک جنسیت پاسخگویان
جدول 4- 1
131
توزیع فراوانی به تفکیک میزان تحصیلات پاسخگویان
جدول 4- 2
132
جدول توزیع فراوانی به تفکیک شغل
جدول 4- 3
133
توزیع فراوانی به تفکیک وضعیت تأهل پاسخگویان
جدول 4- 4
134
توزیع فراوانی به تفکیک سن پاسخگویان
جدول 4- 5
136
مقایسه میانگین و انحراف معیار
جدول 4-6
137
توزیع فراوانی و پاسخ به سوالات گرایش به استفاده از خدمات نوین پستی
جدول 4-7
139
توزیع فراوانی و پاسخ به سوالات کیفیت زندگی شهری
جدول 4-8
142
آزمون فرضیه  رابطه استفاده از خدمات ارتباطی نوین و کیفیت زندگی شهری
جدول 4-9
143
آزمون فرضیه  رابطه استفاده از خدمات ارتباطی نوین و کیفیت اقتصادی شهری
جدول 4-10
144
آزمون فرضیه  رابطه استفاده از خدمات ارتباطی نوین و کیفیت اجتماعی زندگی شهری
جدول 4-11
145
آزمون فرضیه  رابطه استفاده از خدمات ارتباطی نوین و کیفیت محیطی زندگی شهری
جدول 4-12
 

فهرست نمودارها

صفحه
عنوان
                          
 
 
 
50
زمان مورد نیاز (به سال) برای نفوذ رسانه در میان افراد جامعه آمریکا
نمودار 2- 1
54
نرخ رشد نامه در مقایسه با سایر بدیل ها در بازار ارتباطات   2000- 2010
نمودار 2- 2
55
ترجیح استفاده کنندگان برای دریافت مطالب 

 
نمودار 2- 3
130
توزیع فراوانی به تفکیک جنسیت پاسخگویان
نمودار 4- 1
131
توزیع فراوانی به تفکیک میزان تحصیلات پاسخگویان
نمودار 4- 2
132
توزیع فراوانی به تفکیک شغل پاسخگویان
نمودار 4- 3
133
توزیع فراوانی به تفکیک وضعیت تأهل پاسخگویان
نمودار 4- 4
134
توزیع فراوانی به تفکیک سن پاسخگویان
نمودار 4- 5
136
مقایسه میانگین ها
نمودار 4- 6
 

فهرست اشکال

صفحه
عنوان
                          
 
 
 
12
مدل تحقیق
شکل 1- 1
44
نمایی شماتیک تز فرآیند عملیات پستی
شکل 2- 1
59
ابعاد جهانی شدن
شکل 2- 2
60
جنبه فرهنگی جهانی شدن
شکل 2- 3
93
مدل ارتباطی ارسطو
شکل 2- 4
94
مدل ارتباطی لاسول
شکل 2- 5
94
مدل ارتباطی شانون و ویور
شکل 2- 6
97
مدل ارتباطی در پست
شکل 2- 8
114
بازسازی رویکرد قابلیتی سن در زمینه کیفیت زندگی
شکل 2- 9
 
 
چکیده

«پست» از قدیمی ترین نهادهای بشری و اولین سازمان ارتباطی جهان است. مطالعات تجربی حاكی از آن است كه پست عامل مهمی در امر توسعه ملت ها بوده و بین توسعه بخش پستی و پیشرفت و توسعه کشورها, رابطه همبستگی وجود دارد. همچنین «پست» به عنوان یك عامل زیربنایی در بسیاری از حوزه‌های زندگی جوامع پیشرفته، نقشی اساسی ایفا نموده است.نگاهی به وضعیت پست كشور حاكی از عدم توسعه و توانمندی مورد انتظار این سازمان در ایران است. متوسط سرانه ترافیك مرسولات پستی، به عنوان شاخص اصلی ارزیابی توسعه یافتگی پست، در كشورهای پیشرفته بیش از 500 مرسوله است، این آمار در كشور ایران به زحمت به عدد 12 مرسوله می رسد و عملاً پست ایران عملكرد موفق و مورد انتظار خود را ندارد. این در حالی است كه بر اساس پیش بینی های صورت گرفته ترا از سوی دیگر مطالعات انجام شده حاکی از این نکته است که حجم ترافیک مرسولات پستی در کشور, سالانه در حدود 4 میلیارد فقره می باشد که تنها قریب به20 درصد آن جذب شبکه پستی کشور می شود و بقیه توسط عناصر و مؤسسات غیر رسمی, مثل پایانه های مسافربری یا توسط خود افراد که اصطلاحاً به «خود پستچی گری» تعبیر می شود، انجام می گیرد. در این تحقیق ضمن تبیین جایگاه پست به عنوان یک نهاد ارتباطی، بررسی رابطه گرایش به استفاده از خدمات ارتباطی نوین پست بر روی ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی کیفیت زندگی شهری به عنوان اهداف تحقیق، تعریف و پژوهش كتابخانه ای و میدانی برای دستیابی به این اهداف انجام شده است.روش اجرای تحقیق «پیمایشی» بوده و برای گردآوری اطلاعات برای آزمون فرضیه ها از ابزار «پرسشنامه» استفاده شده است. عمده ترین نتایج تحقیق حاكی از آن است كه بین گرایش به استفاده از خدمات و سرویس های نوین پست و  کیفیت زندگی شهری ساکنان منطقه 13 پستی رابطه معنا داری وجود. جهت این رابطه عکس بوده و شدت آن متوسط می باشد.

1-1- مقدمه

اگر چه پیدایش شهر و شهرنشینی به چندین هزار سال پیش از میلاد مسیح، در دره های بزرگ بین النهرین، نیل و چین می رسد، لیكن انقلاب صنعتی تحولی جدید در عرصه شهرنشینی بود كه منجر به پدید آمدن شهرهای قارچی،ظهور شهرهای میلیونی و پیدایش نواحی شهری گردید.نخستین شهرهای صنعتی در انگلستان ظاهر شدند چنانكه دود كارخانه ها و تأسیسات صنعتی به فضای شهری تصویری داد كه تا آن زمان در تاریخ شهرنشینی دیده نشده بود. به تدریج شهرها دو قطبی شدند و مناطق فقیرنشین كارگری با واحدهای مسکونی آلوده و غیربهداشتی در پیرامون مراكز صنعتی و تجاری شهر ظاهر شدند (شكویی، 1383 : 171 ).

شهرها در سال 2020 جمعیتی معادل 75 درصد کل جهان را در خود جای خواهند داد که تقریبا 2 درصد از فضای جهان را تشکیل می دهد.شهرها و مناطق شهری با توجه به تمرکز جمعیت، زیرساخت ها، دانش، منابع و فعالیت های اقتصادی می توانند نقش بسزایی در تحقق توسعه پایدار و ریشه کن کردن فقر در چارچوب اقتصاد سبز داشته باشند. شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استاندارد هایی است كه در یك مفهوم کلی می توان آن را استانداردهای «كیفیت زندگی» نامید. كیفیت زندگی در واقع مفهومی چند بعدی و پیچیده است كه از سوی متفكران علوم شهری و سایر اندیشمندان علوم مختلف مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته است. (منصوریان،ارزیابی كیفیت زندگی در نواحی روستایی، 1388:ص43)

مبحث كیفیت زندگی به تازگی در ادبیات توسعه پایدار و برنامه ریزی توسعه اجتماعی و مباحث اقتصاد نوین مطرح شده و جایگاه ویژه ای یافته است و دولت ها در سطح ملی و محلی و نیز موسسات متعددی بر روی سنجش و شاخص سازی آن كار می كنند  و بر اساس مطالعات انجام شده و تحقیقات کارشناسان و محققان مختلف سه عامل  فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی در کنار یکدیگر به عنوان مهمترین و اصلی ترین شاخص های مفهوم کیفیت زندگی شناسایی شده اند. كمپ و همكاران (Kamp et al., 2003) معتقدند كه توافقی در ادبیات كیفیت زندگی وجود دارد كه براساس آن مولفه های فیزیكی، اجتماعی و اقتصادی، اساس اجتماع محلی را تشكیل می دهند و این مولفه ها به طور سیستماتیک برای معرفی محتوای مفاهیم قابلیت زیست پذیری، پایداری و كیفیت زندگی استفاده شده اند. كامانگی و همكاران (Camagni et al., 1998) نیز به مولفه های فیزیكی، اقتصادی و اجتماعی كیفیت زندگی شهری اشاره كرده اند و معتقدند كه تعادل این مولفه ها، كیفیت زندگی را در هر لحظه از زمان تحت تاثیر قرار می دهد. محققان دیگری از قبیل هاردی (Hardi, 2006) ، ونگ (Wong, 2006) ، رینر (Rinner, 2007) و تالن و همكاران (Talen et al., 2007) نیز اظهار داشته اند كه محیط فیزیكی، اجتماعی و اقتصادی هسته اصلی مطالعه كیفیت زندگی شهری را شكل می دهند. (رضوانی،توسعه و سنجش شاخص های کیفیت زندگی، 1388:ص21)

در واقع، شهر همانند یك موجود زنده است كه خود را با احتیاجات زمان سازگار می كند. شهرهای اولیه به آن دلیل توسعه یافتند، كه توانستند به احتیاجات ساكنان خود پاسخ مثبت دهند. با افزایش جمعیت و رشد و گسترش شهر نشینی، روحیات و شیوه زندگی مردم نیز به تناسب آن تغییر نموده و محدود شدن مردم در برورکراسی های موجود و چارچوب های خاص تعریف شده در زندگی شهری، طبیعتاً مشکلاتی را در زمینه مسائل مختلف از قبیل: سلامت جسمی و روانی شهروندان، ترافیک، آلودگی محیط زیست، اتلاف زمان و هزینه و … بوجود می آورد. تغییر در شکل و ساختار شهرها، با تغییرات خاص در نوع روابط انسان های ساکن در آن  همراه بوده است کمرنگ شدن خرده فرهنگ ها و سنت ها و تغییر در مناسبات افراد در همه گروههای اجتماعی، از روابط بین فردی گرفته تا خانواده ها و کل جامعه، در یک تعامل مستمر با گسترش شهر نشینی، اثر گذاری و اثر پذیری متقابلی بر هم داشته و در حقیقت جریان ارتباطات نبض و شریان اصلی حرکت جامعه را تشکیل می دهد که در این راستا وسایل ارتباطی نقش مهمی در بهبود و تسهیل این امور ایفاء می نمایند و تأثیر  به سزایی  به صورت مستقیم و غیر مستقیم در کاهش مشکلات شهری  دارند .(قبول درپست،1386:ص76)