مبحث اول: مقدمه، بیان مساله و سوالات……………………………………………………………………………… 3

مبحث دوم: اهمیت، اهداف و فرضیه………………………………………………………………………………… 13

مبحث سوم: تعریف اصطلاحات و مدل مفهومی………………………………………………………………….. 15

مدل مفهومی……………………………………………………………………………………………………………….. 17

فصل دوم: تحولات کیفرشناختی

مبحث اول: تناسب بین جرم و مجازات…………………………………………………………………………… 19

گفتار اول: مفهوم مجازات………………………………………………………………………………………………. 19

گفتار دوم: طبقه بندی مجازات ……………………………………………………………………………………….. 20

بند اوّل: طبقه بندی مجازات‌ها بر مبنای هدف اجتماعی………………………………………………………….. 20

بند دوّم : طبقه بندی مجازات بر مبنای شدّت وخامت آن ………………………………………………………. 22

بند سوم : طبقه بندی مجازات برمبنای نسبت آنها با هم………………………………………………………….. 30

بند چهارم : طبقه بندی مجازات به لحاظ حقی که محدود شده و یا از بین می‌رود……………………….. 31

بند پنجم : طبقه بندی جرایم از منظر جرم شناسی…………………………………………………………………. 36

مبحث دوم:  اشکالات طبقه بندی جرایم ………………………………………………………………………… 36

گفتار اول: اشکالات نظری …………………………………………………………………………………………….. 36

گفتار دوم : مشکلات اجرایی این طبقه بندی………………………………………………………………………. 37

مبحث سوم : فواید این طبقه بندی…………………………………………………………………………………. 37

گفتار اول : فواید مربوط به صلاحیت و آیین دادرسی………………………………………………………….. 37

گفتار دوم : فواید امور ماهوی…………………………………………………………………………………………. 38

مبحث چهارم : اصل تناسب بین جرم و مجازات……………………………………………………………….. 38

مبحث پنجم : نظام‌های نوین جانشین کیفرسلب آزادی(حبس)……………………………………………… 43

مبحث ششم : مبانی تحولات…………………………………………………………………………………………. 45

گفتار اول : نظام‌مند شدن شروع به جرم…………………………………………………………………………….. 45

گفتار دوم : جرایم سازمان‌یافته………………………………………………………………………………………… 46

گفتار سوم : خلاقانونی برای مبارزه با مجرمان بین المللی………………………………………………………. 47

گفتار چهارم : نظام‌مند شدن تشدید مجازات در تعدد جرم……………………………………………………… 48

گفتار پنجم: تغییرات عمده در تکرار جرم…………………………………………………………………………… 49

گفتار ششم: مبانی مسئولیت کیفری تحت عنوان واحد…………………………………………………………… 51

گفتار هفتم: ادله اثبات دعوا…………………………………………………………………………………………….. 53

گفتار هشتم: برخی تغییرات در موضوع حدود…………………………………………………………………….. 53

گفتار نهم: برخی تغییرات در قصاص و دیات…………………………………………………………………….. 55

فصل سوم: ابعاد تطبیقی

مبحث اول: سن مسوولیت کیفری اطفال…………………………………………………………………………….. 57

مبحث دوم: جنون در قانون جدید مجازات اسلامی………………………………………………………………. 71

مبحث سوم: دفاع مشروع……………………………………………………………………………………………….   73

مبحث چهارم: تخفیف مجازات……………………………………………………………………………………….. 77

مبحث پنجم: مجازات‌های  جایگزین حبس………………………………………………………………………… 80

مبحث ششم: رجم(سنگسار)…………………………………………………………………………………………… 82

فصل چهارم: پیشینه پژوهش و نتیجه‌گیری و پیشنهادات

مبحث اول:پیشینه موضوع پژوهش……………………………………………………………………………………. 86

مبحث دوم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………… 87

مبحث سوم:پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………. 92

مبحث چهارم: محدودیتها………………………………………………………………………………………………. 95

منابع………………………………………………………………………………………………………………………. 100

پیشنویس‌ها

چکیده :

مهمترین قانون کیفری کشور ما قانون مجازات اسلامی است که که از سال 1361 به بعد تحت عناوین مختلف و در بخش‌های گوناگون در کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی یا در صحن مجلس به تصویب رسیده است. بخش‌های مختلف این قانون قبلا تحت عناوین « قانون راجع به مجازات اسلامی»، « قانون حدود و قصاص»، «قانون دیات» و «قانون تعزیرات» تصویب شده و نهایتا به «قانون مجازات اسلامی» مصوب 1370 که بعد ها «قانون تعزیرات» مصوب 1375 نیز به پایان آن اضافه شد، منتهی گشت.

این قانون پس از مدت ها مورد بازنگری قانونگذار قرار گرفته و دستخوش تحولات نسبتا زیادی گردید به طوری که برخی از این تحولات به عنوان نوآوری قانون جدید و برخی دیگر به عنوان تغییرات صریح و ضمنی این قانون به تصویب رسید.

در این تحقیق سعی شده است این تحولات و تغییرات با تطبیق مواد قانون جدید با قانون مجازات اسلامی 1370 مورد نقد و بررسی قرار گیرند.

کلید واژه ها: تحولات، نو آوری، کیفرشناختی،  قانون مجازات اسلامی جدید

فصل اول

کلیات

مبحث اول: مقدمه،بیان مساله و سوالات

«سرکشی نوین» فرایند گذر از کیفرشناسی سزامدار یا درمان‌مدار به‌ کیفرشناسی مبتنی بر نظارت و کنترل گروههای در معرض خطر بزهکاری را که موجب پیدایش نظریه نوینی تحت عنوان عدالت محاسبه‌گر شده است‌ ترسیم می‌کند.بی‌گمان،تحولات یاد شده گذر«دولت اجتماعی»به«دولت‌ اجتماعی امنیت‌مدار»را به تصویر می‌کشند که در آن تأمین و تضمین امنیت‌ به هدف نهایی نظام کیفری و مجازات به وسیله‌ای برای کاهش خطرهای‌ ارتکاب جرم تبدیل می‌شود.وانگهی،کیفرشناسی نوین اصولا دربارهء جمعیتها و افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که از نظر اجتماعی و اقتصادی‌ بی‌فائد به‌نظر می‌رسند(مانند ولگردان و بیکاران).

قانون مهم‌ترین ابزار برای تحقق عدالت و تضمین امنیت در جامعه است و مباحث مرتبط با حقوق جزا به لحاظ مبانی کلان آن، قانونگذار را ملزم به تدوین قانون مجازات می‌کند. قانون مجازات اسلامی فعلی، قرار بود بعد از پایان دوران آزمایشی خود درانتهای سال 90 با قانون جدید مجازات اسلامی جایگزین شود. لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در مرحله استدلال این بود که ایرادهای مشهود، قبل از اجرا رفع شوند تا قانونی جامع و کامل برای اجرا، نهایی شود. لذا در این خصوص در گفت و گو با کارشناسان وضعیت لایحه جدید مجازات اسلامی بررسی شد که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.عمده‌ترین مساله پژوهش حاضر مبین آن است که قانون مجازات اسلامی جدید چه تحولی در نظام کیفری کشورمان ایجاد می کند؟آیا که به عقیده بسیاری از حقوقدانان و کارشناسان حقوق جزا و جرم شناسی ،قانون مجازات اسلامی جدید می تواند تحولی در کاهش خشونت،جرم و جنایت در جامعه نیز تاثیرگذار باشد؟

مهم‌ترین پرسش در برابر این قانون جدید که قرار است پنج سال آینده ما را دربربگیرد این است که چه تغییری در آن داده شده، چه چیزی جرم است و متخلفان باید مراقب چه اعمال و رفتاری از سوی خود باشند؟.

بر اساس گزارش اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی در لایحه یی که تدوین شده بخش تعزیرات دستخوش تغییر نشده است و این بخش های عمومی، دیات، حدود و قصاص است که تغییر کرده است. تقسیم بندی مجازات تعزیری به هشت درجه  از دیگر ویژگی های قانون جدید مجازات اسلامی است که باید بدان پرداخت. معیارهای علمی ،صحیح و اصولی تعریف شروع به جرم برای تشخیص آن و تعیین مجازات درجه‌بندی شده آن کدام است. قانون جدید مجازات اسلامی در خصوص بحث مفهوم شناختی سرکردگی گروه مجرمانه و مواد آن نسبت به جرایم سازمان‌یافته چه تغییری کرده است. چرا هیچ اثری از جرایم بین‌المللی در این قانون به چشم نمی‌خورد. با اشاره به اینکه چرا زمانی که در موضوع جرایم سازمان‌یافته به جرایم سازمان‌یافته بین‌المللی اشاره می‌شود بیشتر به این موضوع پرداخته نمی‌شود. نظام‌مند شدن تشدید مجازات در تعدد جرم  و تغییرات عمده در تکرار جرم چه محورهای دگرگون شده ای را شامل می شود.

اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی تاکید دارند که بخش حدود، قصاص و دیات نیز آنقدر تغییر نکرده و تنها بازنگری و اصلاحاتی در آن انجام شده است. اما مهم‌ترین اتفاق، در بخش کلیات قانون مجازات رقم خورده است. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم حتی مفهوم جرم نیز دستخوش تغییر نشده است و آنچه حائز اهمیت است نگاه کیفری حاکم بر این قانون است. نگاهی به قانون مجازات اسلامی که از سال 1370 تاکنون به اجرا درآمده نشان می دهد که در تعریف جرم تصریح شده بود: «هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود».

اینک در قانون جدید و در همان ماده دوم آن آمده است: «هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود». با نگاهی گذرا به این قانون می توان تغییرات بخش کلیات و تعریف های اولیه را در جدولی ملموس یافت چون تغییرات قانون مجازات جدید متوجه مواد عمومی و مسائل کلی است و در این پژوهش ابعاد جزئی آن طرح مساله تلقی می شود و باید به آن پرداخت.

از آن جمله:

مباحث حساس جرم شناسی، برخوردی است که نظام کیفری با اطفال بزهکار می کند.به دلیل اهمیت سن کودکی و نوجوانی و تاثیری که این دوران درساخت شخصیت آینده کودک می گذارد و همچنین با توجه به اینکه کودک