دانلود پایان نامه ارشد : استاد میرجلالالدّین محدّث اُرمَوی و ادبیّات شیعی و عربی |
 |
حوزه زبان و ادبیّات شیعی و عربی پرداخته شود.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که اوّلاً: تحقیق و تعمّق کردن در متون و ادبیّات شیعی و همچنین؛ فراگرفتن زبان و ادبیّات عربی به عنوان زبان دینی ما، کاری است ضروری و بایسته. ثانیاً: آشنا شدن با وجوه شخصیّت، زندگی و بویژه کارهای پژوهشی این استاد فرهیخته، از جمله: نوشتن تعلیقات، مقدّمهها و تصحیحات پربار او بر متون اصیل شیعی، از جمله کارهای باارزش و ذی قیمتی است که در راه رسیدن به هدف متعالی کمال، نقش بزرگی دارند.
واژگان کلیدی: میرجلالالدّین محدّث ارموی، ادبیّات شیعی، ادبیّات عربی، نقد و تصحیح متون، تعلیقات، حواشی.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اوّل: کلّیّات و تعاریف………………………………………………………………….13-1
1-1- مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………2
1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………….3
1-3- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………3
1-4- ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………….4
1-5- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق……………………………………………………………………………4
1-6- سؤالها و فرضیّههای تحقیق…………………………………………………………………………………..4
1-7- تعریف مفاهیم مطرح شده در سؤالها و فرضیّههای تحقیق…………………………………………..5
1-8- کلید واژگان طرح تحقیق و معادل لاتین آنها…………………………………………………………..7
1-9- پیشینه نظری و تجربی………………………………………………………………………………………….7
1-10- روش اجرای تحقیق………………………………………………………………………………………….8
1-11- سالشمار………………………………………………………………………………………………….13-10
فصل دوم: زندگینامه، ویژگیهای اخلاقی، و علائق استاد میرجلالالدّین محدّث اُرمَوی…………… 45-16
گفتار اوّل………………………………………………………………………………………………………………..16
2-1- زندگی و شرح احوال میرجلالالدّین محدّث ارموی …………………………………………16
گفتار دوم………………………………………………………………………………………………………………..46
2-2- اخلاق و علائق استاد محدّث ارموی……………………………………………………………….46
2-2-1- صفات اخلاقی استاد محدّث……………………………………………………………..46
2-2-1-1- تقیّد به شریعت و دلبستگی شدید به اهل بیت ………………………….46
2-2-1-2- صداقت و درستکاری………………………………………………………………49
2-2-1-3- قدرشناسی………………………………………………………………………………50
2-2-1-4- مناعت طبع و سادهزیستی…………………………………………………………..51
2-2-1-5- وقتشناسی…………………………………………………………………………….53
2-2-1-6- تقوا و اخلاص در عمل…………………………………………………………….53
2-2-2- علائق استاد محدّث ارموی …………………………………………………………………54
فصل سوم: آثار و خدمات استاد محدّث ارموی……………………………………………….119-59
آثار و خدمات استاد محدّث محدّث ارموی……………………………………………………………..60
گفتار اوّل………………………………………………………………………………………………………………..62
3-1- شیوه مقدّمهنویسی، تصحیح و تعلیقهنویسی استاد محدّث ارموی بر متون……………….62
3-1-1- شیوه مقدّمهنویسی…………………………………………………………………………………..62
3-1-1-1- مقدّمههای کتب…………………………………………………………………………………62
3-1-1-1-1- شیوه مقدّمهنویسی استاد محدّث………………………………………………….63
3-1-1-1-1-1- معرّفی مؤلِّف از منابع اصیل………………………………………..64
3-1-1-1-1-2- معرّفی مؤلَّف از منابع اصیل………………………………………..65
3 -1-1-1-1-3- سبب طبع کتاب……………………………………………………..66
3-1-1-1-1-4- بیان اهمّیّت کتاب…………………………………………………..67
3-1-1-1-1-5- معرّفی نسخههای خطّی کتاب……………………………………67
3-1-1-1-1-6- بیان خصوصیّات نسخههای منحصر به فرد……………………68
3-1-1-1-1-7- کلمه اعتذار…………………………………………………………….69
3-1-1-1-1-8- اهدای کتاب……………………………………………………………70
3-1-1-1-1-9- کلمه تقدیر و تشکّر………………………………………………….71
3-1-1-1-1-10- تاریخ اتمام مقدّمه…………………………………………………..73
3 -1-2- تصحیح متون……………………………………………………………………………………….74
3-1-2-1- شیوه استاد محدّث در تصحیح متون……………………………………………………..77
3-1-2-1-1- توضیحات لغوی……………………………………………………………….80
3-1-2-1-2- توضیحات اصطلاحی و کنایی……………………………………………..81
3-1-2-1-3- درج نسخه بدلها………………………………………………………………..83
3-1-2-1-4- ارجاع دادن به منابع و مآخذ دیگر برای تکمیل متن………………….84
3-1-2-1-5- نقد متن……………………………………………………………………………85
3-1-2-1-6- تکمیل و تقویت مطالب متن……………………………………………….85
3-1-2-1-7- برشمردن اشتباه مؤلّف یا شارح…………………………………………….86
3-1-3- تعلیقهنویسی…………………………………………………………………………………………89
3-1-3-1- شیوه تعلیقهنویسی استاد محدّث……………………………………………………….90
3-1-3-1-1- ویژگیهای سبکی………………………………………………………………93
3-1-3-1-2- توضیحات لغوی……………………………………………………………….93
3-1-3-1-3- ذکر قصّهها و حکایتها………………………………………………………..94
3-1-3-1-4- اطّلاعات جغرافیایی…………………………………………………………..94
3-1-3-1-5- وقایع تاریخی…………………………………………………………………..95
گفتار دوم……………………………………………………………………………………………………………….95
3-2- معرّفی اجمالی آثار استاد محدّث ارموی………………………………………………………….95
گفتار سوم……………………………………………………………………………………………………………..105
3-3- شخصیّت علمی استاد محدّث ارموی و جایگاه علمی ایشان……………………………….105
3-3-1- شخصیّت علمی استاد محدّث ارموی………………………………………………….105
3-3-1-1- دقّت و وسواس عالمانه در تحقیق……………………………………………….106
3-3-1-2- علم دوستی…………………………………………………………………………….108
3-3-1-3- روحیّه انتقادی………………………………………………………………………..110
3-3-1-4- رعایت انصاف علمی……………………………………………………………….112
3-3-1-5- فروتنی و تواضع علمی……………………………………………………………..113
3-3-1-6- آزادمنشی و اهل مباحثه بودن…………………………………………………….115
3-3-1-7- سخاوت علمی و نیک محضری…………………………………………………116
3-3-2- جایگاه علمی استاد محدّث ارموی……………………………………………………..117
فصل چهارم: جایگاه استاد محدّث ارموی در ادبیّات شیعی و عربی و تأثیر او در هر دو حوزه شیعی و عربی………… 264-120
جایگاه استاد محدّث در ادبیّات شیعی و عربی و تأثیر او در هر دو حوزه شیعی و عربی…………………121
گفتار اوّل ……………………………………………………………………………………………………………..123
4-1-1- استاد محدّث ارموی و ادبیّات شیعی……………………………………………………………….123
4-1-1-1- زبان و ادبیّات شیعی………………………………………………………………………123
4-1-1-1-1- جایگاه استاد محدّث در ادبیّات شیعی……………………………. 140
4-1-1-1-1-1-ارجاعدادنبهمنابعحدیثیبرایتکمیل و تقویت متن…………..145
4-1-1-1-1-2- ذکر کردن منبع و مرجع آیات و احادیث……………………..146
4-1-1-1-1-3- بیان شأن نزول آیات قرآن…………………………………………147
4-1-1-1-1-4- اثبات جعلیبودن احادیث موضوعه…………………………… 148
4-1-1-1-1-5- اثبات متواتر بودن احادیث…………………………………………150
4-1-1-1-1-6- پاسخدادن به تهمتها………………………………………………….151
4-1-1-1-1-7- معرّفی فرقههای مخالف شیعه……………………………………..154
4-1-1-1-1-8- بیان وقایع تاریخی……………………………………………………155
4-1-1-1-1-9- ترجمه احوال خاندان شیعه…………………………………………156
4-1-1-1-1-10- معرّفی راویان و ثقات أئمّه……………………………………….158
گفتار دوم……………………………………………………………………………………………………………..159
4-2- 1- استاد محدّث ارموی و ادبیّات عربی………………………………………………………………159
4-2-1-1- زبان و ادبیّات عربی……………………………………………………………………..159
4-2-1-1-1- جایگاه استاد محدّث ارموی در ادبیّات عربی……………………………….162
4-2-1-1-1-1- به کار بردن آیات قرآنی در متن………………………….167
4-2-1-1-1-2- به کار بردن احادیث در متن……………………………….168
4-2-1-1-1-3- به کار بردن اصطلاحات عربی…………………………….169
4-2-1-1-1-4- به کار بردن ضربالمثلهای عربی…………………………169
4-2-1-1-1-5- به کار بردن اشعار عربی…………………………………….170
4-2-1-1-1-6- ذکر نکات صرفی…………………………………………….171
4-2-1-1-1-7- به کار بردن عبارات عربی………………………………….172
4-2-1-1-1-8- توضیح حواشی و تعلیقات و مقدّمهها به عربی………..172
4-2-1-1-1-9- تمایل به اطنابگویی در توضیح مطالب……………….173
گفتار سوم……………………………………………………………………………………………………………..173
4-3- بررسی و تحلیل آثار استاد محدّث ارموی………………………………………………………173
4-3-1- تفسیر……………………………………………………………………………………………….. 174
4-3-1-1- تصحیح و انتشار «تفسیر گازر»…………………………………………………..174
4-3-1-2- تصحیح و انتشار «تفسیر شریف لاهیجی»……………………………………..180
4-3-2- حدیث………………………………………………………………………………………………182
4-3-2-1- تصحیح و انتشار «المحاسن»…………………………………………………….182
4-3-2-2- تصحیح و انتشار «شرح فارسی غررالحکم و دررالکلم»…………………184
4-3-2-3- تصحیح و انتشار «شرح احادیث طینت»……………………………………..186
4-3-2-4- تصحیح و انتشار «شرح فارسی شهابالاخبار»……………………………..187
4-3-2-5- تصحیح و انتشار «الرّسالهالعلّیّه»………………………………………………..190
4-3-2-6- تصحیح و انتشار «شرح مأهِ الکلمهِ»…………………………………………..192
4-3-2-7- تصحیح و انتشار شرح عبدالوهّاب بر «مأه الکلمهِ»……………………….195
4-3-2-8- تصحیح و انتشار «مطلوب کلّ طالب…………………………………………195
4-3-3- تاریخ و سیره………………………………………………………………………………………197
4-3-3-1- تصحیح و انتشار «التّفضیل»……………………………………………………..197
4-3-3-2- تصحیح و انتشار «التّعریف بوجوب حقّالوالدین»…………………………198
4-3-3-3- تصحیح و انتشار «آثارالوزراء»………………………………………………….198
4-3-3-4- تصحیح و انتشار «نسائمالاسحار من لطائمالاخبار…………………………200
4-3-3-5- تصحیح و انتشار «فردوس»………………………………………………………203
4-3-3-6- تصحیح و انتشار «الغارات»………………………………………………………206
4-3-3-7- تصحیح و انتشار «الدّلائلالبرهانیّه»…………………………………………….210
4-3-4- اخلاق و عرفان……………………………………………………………………………………211
4-3-4-1- تصحیح و انتشار أسرارالصّلوه………………………………………………….211
4-3-4-2- تصحیح و شرح «رساله زادالسّالک»………………………………………….212
4-3-4-3- تصحیح و انتشار «نجاتیه»………………………………………………………..215
4-3-4-4- تصحیح و انتشار «شش رساله فارسی»………………………………………..216
4-3-4-5- تصحیح و انتشار «شرح فارسی مصباحالشّریعه و مفتاحالحقیقه»………217
4-3-4-6- تصحیح و انتشار «رساله نیّت»…………………………………………………..218
4-3-4-7- تصحیح و انتشار «حکمت اسلام»……………………………………………..218
4-3-5- رجال و تراجم و انساب………………………………………………………………………..221
4-3-5-1- تألیف و انتشار «فیضالإله فی ترجمه قاضی نورالله»………………………221
4-3-5-2- استخراج و طبع فهرست کتاب «التّدوین فی ذکر اخبار قزوین»………221
4-3-5-3- اهتمام و طبع «رجال ابن داوود»………………………………………………..222
4-3-5-4- اهتمام و طبع «رجال ابن برقی»…………………………………………………224
4-3-5-5- اهتمام و طبع «سه رساله در علم رجال»………………………………………225
4-3-5-6- اهتمام و طبع «الفصولالفخریّه»…………………………………………………226
4-3-6- عقائد و کلام………………………………………………………………………………………228
4-3-6-1- تصحیح و انتشار «میزانالملل»………………………………………………….228
4-3-6-2- تصحیح و انتشار «الصَّوارِمُالمُهرَقَه فی نَقدِ الصَّواعِقِالمُحرَقَه»…………..229
4-3-6-3- تصحیح و انتشار «النّقض»……………………………………………………….231
4 -3-6-4- تصحیح و انتشار «مفتاحالتّحقیق»……………………………………………..252
4-3-6-5- تصحیح و انتشار «نِقَاوَهُالاصَابَه فیمَن أجمَعَت عَلَیهِالعِصَابَه»……………..253
4-3-6-6- تصحیح و انتشار «الاصولالاصلیّه»…………………………………………….253
4-3-6-7- تصحیح و انتشار «الحقّالمبین»………………………………………………….254
4-3-6-8- تصحیح و انتشار «الایضاح»……………………………………………………..254
4-3-7- ادبیّات و شعر………………………………………………………………………………………257
4-3-7-1- تصحیح و انتشار «دیوان الحاج میرزا أبوالفضلالطّهرانی»……………….257
4-3-7-2- تصحیح و انتشار «دیوان قوامی رازی»……………………………………….259
4-3-7-3- تصحیح و انتشار «دیوان اشعار راوندی»……………………………………..262
فصل پنجم: نتیجهگیری…………………………………………………………………………………267-265
فهرست منابع………………………………………………………………………………………………287-268
کتابها……………………………………………………………………………………………………………………268
مقالات………………………………………………………………………………………………………………….279
پایگاههای اینترنتی…………………………………………………………………………………………………..287
پیوستها………………………………………………………………………………………………………………288
-1- مقدّمه:
متون و نصوص اسلامی، از جمله ذخایر گرانبها و باارزشی هستند که در معتبرترین گنجینههای دنیای شرق و جهان غرب خفتهاند، و در لابهلای اوراق آنها، حاصل تجارب ظاهری و باطنی هزاران رهرو طریق علم و ایمان، بازتاب یافته است. لذا، حفظ و نشر این آثار که با کتاب خدا و سنّت حضرت رسول9و آداب اهل بیت عصمت و طهارت رابطهای تنگاتنگ دارند و چشماندازهایی تازه در جهان اندیشه و ذوق میگشایند، کاری است ضروری و شایسته. به جرأت میتوان گفت که آثار مکتوب فارسی و عربی بهطور عمده و در اساس، مبلّغ و مروّج اندیشههای اسلامی هستند. از اینرو، برای بیرون کشیدن این آثار پرارزش از زیر گرد غلیظ نسیان، هر چه کوشش شود، اندک است. تصحیح این متون و نصوص و نوشتن تحشیه و تعلیقه بر این متون، به منزله ارائه برنامهای عملی است، برای سیر و سلوک در راه حقّ.
استاد میرجلالالدّین محدّث ارموی، از مصحّحان و محقّقان و عالمان بزرگ ایرانی است که خدمات ارزنده و شایستهای را، در راستای علم و ادب و فرهنگ و معارف دین، ارائه داده است. او نقش بسیار مهمّی در احیای میراث مکتوب اسلامی و بویژه شیعی داشته، آن هم در زمانیکه، کمترین توجّهی به این متون مبذول نمیشد؛ بزرگمردانی چون او، بیتفاوت از اظهار نظرهای این و آن، گنجینههای فکری مسلمانان را احیا کردند.
در میان کارهای پژوهشی او که همه شاخصاند، تصحیح و تحشیه و نگارش تعلیقات گرانبار بر کتاب ارزشمند «النّقض»، درخشش و جلوه ویژهای دارد و در ذهن پژوهشگران و کتابشناسان و متتبّعان، نام محدّث ارموی و «النّقض»، هر یک یادآور دیگری است. دیگر شاهکارهای او نظیر: شرح فارسی «غُررالحکم و دُررالکلم»، «شرح فارسی شهابالاخبار»، «الرّسالهالعلّیّه»، «آثارالوزراء»، «نسائمالاسحار من لطائمالاخبار»، «تفسیر شریف لاهیجی»، «تفسیر گازر»، «صوارمالمُهرَقَه»، «التَّفضیل»، و «المحاسن»، گذشته از موضوعات مهمّ تاریخی، حدیثی، و رجالی؛ آثاری چون تفسیر گازر، از جهت قدمتِ نثرنویسی، مورد توجّه پژوهشگران فارسی زبان هستند.
مروری بر آثار و متون تصحیحی او و تأثیر این متون در ادبیّات شیعی و عربی، نقش و جایگاه استاد را مشخّص میکند. امّا با وجود این، برای شناساندن چهره علمی و آثار و خدمات این استاد بزرگوار، کاری درخور و شایسته انجام نگرفته است. با توجّه به تأثیر فراوانی که این آثار در حوزه ادب شیعی و عربی دارند، میتوان به نقش و جایگاه او پی برد. و شناساندن جایگاه این شخصیّت والا، بر هر پژوهشگر حوزوی و دانشگاهی لازم است.
1-2- بیان مسأله
دین همواره نقش اساسی در پیدایش، تحوّل، و بالندگی تمدّن و علوم و فنون، و بهطورکلّی، فرهنگ عامّ بشری داشته است. و در تمدّن اسلامی، اسلام نقش یگانه و آغازین، در ظهور و شکوفایی آن دارد. همه علوم و فنون، به نوعی منشأ آنها انگیزه دینی و نصوص اسلامی است؛ در رأس علوم، ادبیّات است که ارتباطی تنگاتنگ با متون و نصوص دینی دارد؛ متونی که بیشتر به زبان عربی نوشته شدهاند و رابطهای تنگاتنگ با زبان و ادب عربی دارند. علمای شیعه در پیدایش علوم و فنون شیعی، همیشه پیشگام بودهاند و کتب علمی فراوانی در این زمینه، تدوین و تألیف کردهاند؛ استاد محدّث، یکی از نمونه این عالمان وارسته بود که دارای درد دین بوده، و از سر اعتقاد، کارهای تحقیقی برجستهای، به جامعه فرهنگی و ادبی ارائه کرده است.
او به عنوان یک عالم متعهّد فرهنگ شیعی، کوشید تا با زدودن گرد و غبار از چهره متون اسلامی و بویژه شیعی، بسیاری از این متون را تصحیح، و به زیور طبع آراست. و مقدّمهها و تعلیقات موشکافانه او بر این متون، او را مرجع و منبع بسیاری از علما و فضلا کرده است. کوشیدهایم تا در این پژوهش که مشتی از خروار است و عشری از اعشار، در حدّ توان خود، نقش و جایگاه این عالم وارسته و فاضل برجسته را، در ادبیّات شیعی و عربی بررسی کنیم.
1-3- اهداف تحقیق
آشنا شدن با زندگینامه و آثار و خدمات علما و فضلا، شور و شوقی دیگر به انسان میدهد و او را در ادامه مسیر ناهموار زندگانی، بیشتر دلگرم میکند؛ بالأخصّ عالمان وارستهای که در حوزه دین و معارف اهل بیت، عمری را تلاش و کوشش کردند. استاد میرجلالالدّین محدّث ارموی، از این عالمان وارسته بود که علم و ایمان به بهترین نحو، در وجودش عجین شده بود. تمام وجودش را وقف احیای آثار مکتوب شیعی کرد که عناکب نسیان، تارهای خود را بر روی آنها تنیده بود.
با توجّه به تلاش و کوششهای بیوقفه او در حوزه ادب شیعی و عربی، معرّفیکردن و شناساندن چهره علمی و درجه معرفت او در زمینه کارهای پژوهشیاش، کاری است دلپذیر و وظیفه شرعی هر انسانی، برای الگو قرار دادن او برای طالب علمان.
1-4- ضرورت انجام تحقیق
امروزه تحقیق و پژوهش در متون دینی، و آشنا شدن با زندگانی و آثار و خدمات عالمان دینی، از ارزش والایی برخوردار است؛ چرا که سعادت دنیوی و اُخروی در پی دارد. صرفنظر از تلاشها و خدمات بیوقفه آنها، در
فرم در حال بارگذاری ...
|
[پنجشنبه 1398-07-11] [ 02:37:00 ب.ظ ]
|
