چكیده
این پایاننامه با هدف بررسی وجود پیام های پنهان و آشكار در محتوای انیمیشن های والت دیزنی از منظر مغایرت با آموزه های فرهنگی-دینی جامعه ما نگارش شده است. شركت والت دیزنی را می توان معتبرترین و قدیمی ترین كمپانی هالیوود دانست كه ویژه كودكان تا كنون به تولید انیمیشن پرداخته است. این انیمیشن ها در ایران نیز در میان كودكان از محبوبیت ویژه ای برخوردار است. این رساله ابتدا نگاهی اجمالی به تاریخچه انیمیشن و ادبیات تولید شده در حوزه ارتباط میان كودك و تلویزیون و نظریات كارشناسان حوزه ارتباطات و فرهنگ دارد و این مسئله را دنبال می شود كه برنامه غالب تلویزیونی مورد علاقه كودكان كه انیمیشن است چه ساخت هایی را در ذهن مخاطبان خود ایجاد می كند. در ادامه شیوه های تبلیغاتی غالب و همچنین جریان های اصلی انتقال فرهنگ در آمریكا در قالب امپریالیسم فرهنگی، دیپلماسی عمومی و تبلیغات مسلكی مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. با مشخص شدن مختصات حوزه نقد و همچنین جمع آوری ادبیات مناسب به لحاظ چارچوب تئوریك، نقد و بررسی مبتنی بر نشانه شناسی تعداد 11 انیمیشن انجام می گردد. در انتها دو آزمایش نیز انجام شده است كه اولی در حوزه شناخت پیام مخفی انیمیشن ها و دوم شناخت كلیشه ها توسط مخاطبان است. در آزمایش نخست اثبات می شود كه كودكان متوجه پیام های پنهان موجود در انیمیشن ها نمی شوند اما با آموزش رسانه ای می توانیم كمك كنیم كه درك بهتری نسبت به آنها بیابند. در آزمایش دوم نیز به این نتیجه می رسیم كه كودكان متوجه پیام های آشكار انیمیشن و كلیشه های رایج می شوند. اما ارائه سواد رسانه ای به آنها باعث تحریك كنجكاوی و دقت بیشتر بر كلیشه ها و در نتیجه ارائه پاسخ های صحیح می گردد.
كلمات كلیدی:
انیمیشن، والت دیزنی، پیام مخفی
فهرست
فصل اول: كلیات پژوهش… 5
1-1. مقدمه. 5
1-2. بیان مسئله. 6
1-3. اهداف تحقیق.. 7
1-4. سوال های پژوهش.. 8
1-5. فرضیه ها 9
1-6. تعاریف.. 10
1-6.1. انیمیشن. 10
1-6.2. والت دیزنی.. 16
1-6.3. پیام. 23
1-6.4. پیام مخفی.. 24
1-6.5. آموزش و یادگیری پنهان. 34
1-6.6. سواد رسانه ای.. 36
1-6.7. کلیشه سازی.. 37
1-6.8. امپریالیسم فرهنگی.. 39
1-6.9. تماشاگران ایرانی.. 44
1-7. كاربردهای متصور از تحقیق: 46
فصل دوم: چارچوب نظری و ادبیات تحقیق.. 47
2-1. چارچوب نظری.. 47
كودك و رسانه. 49
تاثیر تلویزیون بر رفتار و تربیت.. 51
تلویزیون و فضاسازی رسانه ای.. 53
تلویزیون و آشكارسازی وقایع. 57
تلویزیون و تحریف واقعیت.. 57
تلویزیون و خشونت.. 58
تلویزیون و یادگیری كودكان. 60
و
تلویزیون، ابزار آموزشی.. 61
تلویزیون و انتقال مفاهیم فرهنگی.. 62
انیمیشن و تبلیغات سیاسی.. 64
الف- دیپلماسی عمومی ایالات متحده و نیاز به در اختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 68
ب- دكترین یهود در دراختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 71
ج- اجرای عملیات روانی و نیاز به در اختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 81
فصل سوم:. 83
تحلیل نشانه شناختی: 84
نشانه شناسی فرهنگ و آموزه های اسلامی: 99
مصاحبه. 107
کلیشه سازی و کلیشه ها 109
روش آزمایشی.. 113
انیمیشن های مورد بررسی.. 117
فصل چهارم.. 119
بررسی نشانه شناختی انیمیشن ها 120
کلیشه های یافت شده در انیمیشن ها: 133
پیام های نهفته ی والت دیزنی.. 137
نقد انیمیشن شیر شاه (Lion King). 142
نقد انیمیشن دامبو (Dumbo). 153
طراحی یک آزمایش بر روی گروه انسانی.. 157
آزمایش شماره 1. 159
آزمایش شماره 2. 165
فصل پنجم.. 172
نتیجه آزمایش شماره 1. 179
نتایج آزمایش شماره 2. 179
پیشنهادات.. 181
منابع.. 183
كتب و مقالات فارسی: 183
منابع لاتین. 190
منابع اینترنتی: 194
ز
ضمائم.. 197
ضمیمه شماره 1: 197
ضمیمه شماره 2: 198
ضمیمه شماره 3: 198
ضمیمه شماره 4: 201
ضمیمه شماره 5: 202
ضمیمه شماره 6: 203
ضمیمه شماره 7: 206
ضمیمه شماره 8: 209
ضمیمه شماره 9: 210
ضمیمه شماره 10: 211
ضمیمه شماره 11: 212
ضمیمه شماره 12: 213
ضمیمه شماره 13. 214
ضمیمه شماره 14. 215
1-1. مقدمه
از زمان پیدایش و رواج تلویزیون، بررسی تأثیر محتواهای تلویزیون به خصوص بر روی کودکان یکی از دغدغههای محققان در حوزههای مختلف علوم انسانی بهویژه علوم ارتباطات و روانشناسی بوده و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است. تحولات اخیر در شکل رسانهها و روی کار آمدن وسایل و امکانات جدیدی که استفاده از آنها بسیار آسان است و مهارت خاصی نیاز ندارد، بهرهگیری کودکان از رسانهها را توسعه و گسترش داده است. از آن جمله امکانات ویدئویی است که محتواهای در دسترس کودکان را افزایش داده و موجب شده است که کودکان وقت زیادی را صرف تماشای انواع فیلمها کنند. امروزه یکی از داراییهای کودکان کیفهای «سی. دی» است که پُر است از انواع فیلمها و برنامههای کودکان و بهخصوص انواع فیلمهای انیمیشنی و کمتر کودکی پیدا میشود که بخشی از وقت روزانه خود را با این فیلمها سپری نکند.
یکی از محبوبترین برنامههای کودکان فیلمهای پویانمایی (انیمیشن) هستند و سیستم نمایش و سرگرمی خانگی این امکان را فراهم آورده است که در تمام دنیا، کودکان بارها و بارها این فیلمها را ببینند. در ایران، در طبقهبندی انواع محتواهای نوارهای ویدئویی، یکی از مهمترین و پرطرفدارترین محتواها برنامههای کودکان اعم از فیلم و انیمیشن است. در میان فیلمهای پویانمایی، آثار والت دیزنی شهرتی بینظیر دارد. شرکت والت دیزنی که یکی از مهمترین شرکتها در عرصه ساخت فیلمهای پویانمایی و همچنین ارائه این فیلمها به شکل نمایش خانگی است، بزرگترین شرکت زنجیرهای سرگرمی و رسانهای در جهان است. این شرکت در اکتبر 1923 توسط برادران دیزنی به عنوان یک استودیوی انیمیشن در کالیفرنیا شکل گرفت و مفتخر است به اینکه شرکتی مختص کودکان و خانوادهها ست. از سال 1985 میلادی که دیزنی فروش فیلمهای ویدئویی کودکان را آغاز کرد، از همان آغاز توانست بازار انیمیشن و فیلمهای کودکان در جهان را تحت سلطه خود درآورد.