1-2-2-تحقیقات انجام شده در خارج از ایران ……………………………………………………………… 14

1-3-هدفهای تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 16

1-3-1-هدف کلی…………………………………………………………………………………………………. 16

1-3-2-اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………… 16

2-4-ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………….. 16

فصل دوم

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-تعریف جرم ………………………………………………………………………………………………….. 19

2-3-عوامل جامعه شناختی ارتکاب جرم………………………………………………………………………. 24

2-4-تاریخچه جرم شناسی……………………………………………………………………………………….. 30

2-4-1-کج رفتاری در اندیشه ایران قبل از اسلام ……………………………………………………………. 30

2-4-2- یونان قدیم………………………………………………………………………………………………… 31

2-4-2-1- جالینوس……………………………………………………………………………………………….. 31

2-4-2-2- افلاطون ……………………………………………………………………………………………….. 32

2-4-3- قرون وسطی ……………………………………………………………………………………………… 32

2-4-4- از رنسانس تا اوایل قرن هجدهم ……………………………………………………………………… 33

2-4-5- قرن هجدهم………………………………………………………………………………………………. 33

2-4-6- از قرن نوزدهم تا زمان حال……………………………………………………………………………. 34

2-5-مهمترین عوامل شکل گیری جرم در ایران………………………………………………………………. 34

2-6-جرم و عوامل جرم زا……………………………………………………………………………………….. 39

2-7-عناصر تشکیل دهنده جرم………………………………………………………………………………….. 40

2-8-انواع جرم……………………………………………………………………………………………………… 40

2-9-شرایط تحقق جرم……………………………………………………………………………………………. 42

2-10-مراحل ارتکاب جرم……………………………………………………………………………………….. 43

2-11-عوامل مؤثر بر بروز جرم و جنایت………………………………………………………………………. 44

2-11-1-عوامل اجتماعی و جرم………………………………………………………………………………… 47

2-11-2-عوامل اقتصادی و جرم………………………………………………………………………………… 47

2-11-3-عوامل فرهنگی و جرم…………………………………………………………………………………. 48

2-12-محیط و جرم………………………………………………………………………………………………..   48

2-13-طرح پیشگیری از ارتكاب جرم………………………………………………………………………….. 49

2-14-جنسیت و جرم………………………………………………………………………………………………. 51

2-15-زنان و جرم………………………………………………………………………………………………….. 54

2-16-نوع جرم زنان……………………………………………………………………………………………….. 54

2-17-بررسی تفاوت نوع جرایم زنان  و مردان……………………………………………………………….. 55

2-18-تئوری های جرم …………………………………………………………………………………………… 57

2-18-1-تئوریهای زیستی ……………………………………………………………………………………….. 57

2-18-1-1-عقاید دانشمندان قبل از لمبروزو………………………………………………………………….. 57

2-18-1-2-نقد نظرات لمبروزو…………………………………………………………………………………. 58

2-18-2- تئوری های روانشناختی ……………………………………………………………………………… 60

2-18-3- تئوری های جامعه شناسی……………………………………………………………………………. 62

2-18-3-1-نظریه های جامعه شناختی فردگرایان دربارة ارتکاب جرمات…………………………….. 62

2-18-3-2-نظریه های آنومی…………………………………………………………………………………… 62

2-18-3-3- نظریه آنومی دوركیم……………………………………………………………………………… 63

2-18-3-4-نظریة آنومی رابرت مرتن…………………………………………………………………………. 64

2-18-3-5-نظریة رابرت آگینو، مسنرو روز نفلد……………………………………………………………. 64

2-18-3-6-نظریة آنومی و ساختار خانوادة ویلیام گود……………………………………………………. 66

2-18-3-7-نظریة همنشینی افتراقی ادوین ساترلند………………………………………………………….. 67

2-18-3-8-نظریة بر چسب زنی یا انگ زنی بكر و لمرت……………………………………………….. 67

2-18-3-9-نظریة كنترل اجتماعی هیرشی……………………………………………………………………. 68

2-19-نظریه های جرم شناختی جرائم زنان……………………………………………………………………. 69

2-20-چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………… 70

2-21- مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………………….. 73

2-22-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………. 75

2-22-1-فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………… 75

2-22-2-فرضیه های فرعی……………………………………………………………………………………….. 75

فصل سوم

3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 77

3-2-روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 77

3-3- فرآیند تحقیق………………………………………………………………………………………………… 78

3-4-ابزار جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………………. 80

3-5-تعریف مفاهیم و واژگان تحقیق…………………………………………………………………………… 81

3-5-1-تعاریف نظری واژگان…………………………………………………………………………………… 81

3-5-1-1-تعریف متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………… 81

3-5-1-2-متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………….. 82

3-5-2-تعریف عملیاتی واژگان…………………………………………………………………………………. 83

3-7- اعتبار وپایایی پرسشنامه ها…………………………………………………………………………………. 85

3-4 –جامعه آماری و حجم نمونه………………………………………………………………………………. 86

3-4-1-  فرمول حجم نمونه ……………………………………………………………………………………… 87

3-5- روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………… 87

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………………………. 88

فصل چهارم

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-1-جداول فراوانی ها متغیر های دموگرافیک……………………………………………………………….. 91

4-1-1 توزیع فراوانی متغیر سن………………………………………………………………………………….. 91

4-1-2- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات………………………………………………………………………… 92

4-1-3- توزیع فراوانی متغیر وضعیت اشتغال………………………………………………………………….. 93

4-1-4- توزیع فراوانی متغیر نوع شغل………………………………………………………………………….. 93

4-1-5- توزیع فراوانی متغیر محل سکونت……………………………………………………………………. 94

4-1-6- توزیع فراوانی متغیر سن پدر…………………………………………………………………………… 95

1-4-7- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات پدر…………………………………………………………………… 96

4-1-8- توزیع فراوانی متغیر شغل پدر………………………………………………………………………….. 97

4-1-9- توزیع فراوانی متغیر سن مادر………………………………………………………………………….. 98

4-1-10- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات مادر………………………………………………………………… 99

1-4-11- توزیع فراوانی متغیر شغل مادر……………………………………………………………………… 100

4-1-12- توزیع فراوانی متغیر سن همسر…………………………………………………………………….. 101

4-1-13- توزیع فراوانی متغیر تحصیلات همسر…………………………………………………………….. 102

4-1-14- توزیع فراوانی متغیر شغل همسر……………………………………………………………………. 103

4-1-15- توزیع فراوانی متغیر سن فرزند اول………………………………………………………………… 104

4-1-16-توزیع فراوانی متغیرتحصیلات فرزند اول…………………………………………………………. 105

4-1-17-توزیع فراوانی متغیر شغل فرزند اول……………………………………………………………….. 106

4-1-18-توزیع فراوانی متغیر سن فرزند دوم………………………………………………………………… 107

4-1-19-توزیع فراوانی متغیر تحصیلات فرزند دوم………………………………………………………… 108

4-1-20-توزیع فراوانی متغیر شغل فرزند دوم……………………………………………………………….. 109

4-1-21-توزیع فراوانی متغیر درآمد خانوار………………………………………………………………….. 110

4-1-22-توزیع فراوانی متغیر طبقه اجتماعی…………………………………………………………………. 111

4-1-23-توزیع فراوانی متغیر…………………………………………………………………………………… 112

4-1-24-توزیع فراوانی متغیر…………………………………………………………………………………… 113

4-1-25-توزیع فراوانی متغیر قبل از محکومیت با چه کسانی زندگی می کردید؟……………………. 114

4-1-26-توزیع فراوانی متغیر آیا پدر شما همسر دیگری دارد؟………………………………………….. 115

4-1-27- توزیع فراوانی متغیر آیا مادر شما ازدواج مجدد داشته است؟………………………………… 116

4-1-28- توزیع فراوانی متغیر روابط بین خواهران و برادران شما در خانواده چگونه بوده است؟…. 117

4-1-29-توزیع فراوانی متغیر در صورت داشتن نامادری به طور کل رفتارش با شما چگونه بوده است؟ 118

4-1-30- توزیع فراوانی متغیر در صورت داشتن نا پدری به طور کل رفتارش با شما چگونه بوده است؟ 119

4-1-31- توزیع فراوانی متغیر نوع جرم………………………………………………………………………. 120

4-1-32-توزیع فراوانی متغیر سال ارتکاب جرم……………………………………………………………. 121

4-1-33- توزیع فراوانی متغیر دفعات دستگیری…………………………………………………………….. 122

4-1-34- توزیع فراوانی متغیر میزان محکومیت زندان……………………………………………………… 123

4-1-35- توزیع فراوانی متغیر سایر جرم ها………………………………………………………………….. 124

4-1-36- توزیع فراوانی متغیر اعتیاد ………………………………………………………………………….. 125

4-1-37-توزیع فراوانی متغیر ولگردی………………………………………………………………………… 126

4-1-38- توزیع فراوانی متغیر قتل……………………………………………………………………………… 127

4-1-39-توزیع فراوانی متغیر فرار از خانه……………………………………………………………………. 128

4-1-40- توزیع فراوانی متغیر انحراف جنسی……………………………………………………………….. 129

4-1-41- توزیع فراوانی متغیر حمل مواد مخدر…………………………………………………………….. 130

4-2-آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………………………………. 159

4-2-1-فرضیه اصلی: …………………………………………………………………………………………… 159

4-2-2-فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………………………… 170

4-2-3-فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………….. 175

4-2-4-فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………….. 190

4-2-5-فرضیه فرعی چهارم…………………………………………………………………………………….. 199

فصل پنجم

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 233

5-1-بحث و بررسی……………………………………………………………………………………………… 233

5-1-2-بحث و بررسی آمار توصیفی…………………………………………………………………………. 233

5-1-2 بحث و بررسی فرضیات……………………………………………………………………………….. 234

5-2پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………… 239

5-3-پیشنهادهایی برای محققین آینده………………………………………………………………………… 240

منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………. 241

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………… 253

چکیده:

تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل جامعه شناختی ارتکاب جرائم  در بین زنان زندانی شهر کرمان در سال 1392 انجام شد، روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. با توجه به هدف پژوهش، جامعه آماری این پژوهش را  کلیه زنان زندانی شهر کرمان تشکیل دادند. و با استفاده نمونه گیری تصادفی ساده و جدول مورگان با واریانس خطای 0.05 حجم نمونه 219 نفر برآورد شد و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته در رابطه با جرائم زنان  با پایایی 72/0 استفاده شده است. پس از جمع آوری ادبیات و پیشینه تحقیق وآراء و اندیشه های صاحب نظران  ، داده ها ی مورد نیاز جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار spss21  در دو سطح توصیف و استنباط و با استفاده از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون ،تحلیل واریانس f و t نمونه های مستقل و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان از وجود رابطه بین عوامل جامعه شناختی و بروز جرم در زنان زندانی شهر کرمان داشت.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

رفتار اجتماعی انسان ها دارای نظم و الگو است.و زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد با هنجارهای اجتماعی است.اگر ما از قواعد اجتماعی پیروی نمی کردیم، فعالیت هایمان دستخوش هرج و مرج می گردید.اما همواره همه افراد با انتظارات اجتماعی همنوایی نمی کنند و اغلب از قواعدی که انتظار می رود تبعیت کند منحرف می شوند. بطوریکه وجدان عمومی را جریحه دار می نماید که نسبت به این ارتکاب جرمات گاه تحمل و گاهی برخورد می شود.

انسان ها از گذشته ای دور تا کنون در پی شناخت علل و عوامل ارتکاب جرمات و کجرویها بوده اند. از از دید جامعه شناختی، کجروی به عنوان یک واقعیت اجتماعی همواره در طول تاریخ بشری در اشکال مختلف و نسبت های متفاوت وجود داشته است. در بینش جامعه شناختی در تحلیل ارتکاب جرم روی چند نکته تأکید می شود. یکی اجتماعی بودن این پدیده و دیگری نسبیت آن است .( گیدنز ، 1998: 135)

جامعه شناسان، ارتکاب جرم را پدیده ای اجتماعی دانسته اند چون معتقدند همانطوری که علت هر امر اجتماعی را باید در امر اجتماعی دیگر جستجو کرد، ارتکاب جرمات نیز نتیجه شرایط اجتماعی و محیطی است.

لذا در تکوین و تشکیل شخصیت فرد بیش از هر چیز بایست بر تأثیر عوامل جامعه شناختی و شرایط اجتماعی که شخص در آن پرورش می یابد و رشد می کند اهمیت قائل شد. به نظر آنان محیط نقش مهم و اساسی در ایجاد عوامل جرم زا خواهد داشت. بنابراین تلاش در راه شناخت ابعاد و زوایای مختلف و پنهان این پدیده در سطح جامعه و در بین گروهها و اقشار مختلف و کاربرد روشهای عملی جهت ریشه یابی آن بر کسی پوشیده نیست. روشن است عوامل مؤثر در ارتکاب جرم اجتماعی گوناگون و متنوع می باشد.از جمله وضعیت اقتصادی خانواده، تعارضات و کشمکش های خانوادگی، طلاق، سوابق والدین در بزهکاری، معاشرت با افراد ناصالح، شغل و میزان درآمد، محیط زیست نامناسب و…

تاکنون نظریاتی متفاوت از موروثی بودن و تأثیر عوامل کروموزوم ها و نیازهای جسمی مجرم تا تأثیر مسایل اجتماعی بر ارتکاب جرمات از سوی صاحبنظران ارائه شده است. با توجه به پیچیدگی رفتار آدمی نمی توان یک عامل را به عنوان عامل مسلط رفتار ارتکاب جرمی تلقی کرد. بلکه عوامل متعدد منجر به پیدایش رفتار ارتکاب جرمی می گردد که شناخت این عوامل نباز به تحقیق و بررسی دارد. ( ربیعی ، 1387: 43)

مسأله جرم و ارتکاب جرم اجتماعی تنها منحصر به مردان نمی باشد و زنان نیز از صدمات این معضل اجتماعی در امان نیستند و به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی-اجتماعی، گرایش روز افزون برای ارتکاب به جرایم به چشم می خورد. با توجه به اینکه مسایل و مشکلات زنان به دلیل برخی مخطورات و قیود ناشی از فرهنگ جوامع سنتی و شرایط اجتماعی اهمیت کمتری یافته، لذا این تحقیق در پی بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر بروز جرم در بین زنان زندانی است. به امید اینکه تحقیق حاضر در روشن ساختن بخش کوچک از مسایل اجتماعی امروز سهمی پیدا نماید.

2-1- بیان مسأله

یکی از مسائل پیچیده و ناراحت کننده فعلی که توجه بسیاری از محققین، جامعه شناسان و روانشناسان و متخصصین امروز را به خود معطوف داشته موضوع جرم و ارتکاب جرم می باشد. اما در همه این حوزه ها زنان که نیمی از جمعیت جامعه می باشند عملا کمتر مورد توجه بوده و در واقع بیشتر نظریه های کجروی زنان را تقریبا مورد بی اعتنایی قرار داده اند. شاید این مسئله به این دلیل باشد که میزان تبهکاری و ارتکاب جرم زنان نسبت به مردان اندک بوده و یا به نظر می رسد که اندک باشد. برای پاسخ به این که چرا زنان در مقایسه با مردان کمتر مرتکب جرم می شوند، نظرات مختلفی وجود دارد. عده ای از نظریه پردازان این مسئله را ناشی از عوامل درونی و بیولوژیکی می دانند. عده ای نیز معتقدند که زنان فاقد نیروی کار لازم برای ارتکاب جرم هستند و بیشتر مفعولانه عمل می کنند .عده ای دیگر دیدگاهی کاملا متفاوت دارند. به نظر آنها کم بودن جرایم زنان به فقدان نیرو، خوبی ذاتی یا مسایل بیولوژیکی مربوط نمی شود. آنان معتقدند که زنان موجوداتی مکار و حیله گرند و خوب می دانند که چطور در دام قانون گرفتار نشوند. در نتیجه جرایم آنها کمتر از جرایم مردان علنی می شود.( خاکپور ،1384: 79 )

پدیده های اجتماعی بایکدیگر رابطه متقابل و تنگاتنگ دارند. برای پدیده جرم و بزهکاری نیز نمی توان تنها یک عامل را عامل وقوع جرم دانست. گرچه در تبیین علل وقوع ارتکاب جرم عوامل شخصی و محیطی هر دو مورد توجه می باشد لیکن فرض کلی بر این است که عوامل محیطی نیروی غالب است و عوامل شخصی را تحت تأثیر قرار می دهد از بررسی ها چنین بر می آید که هر چند هنوز میزان جرایم زنان نسبت به مردان پایین است اما روند رو به رشد جرایم زنان محسوس است. (ماکوبی ، 1979 : 112) .بالا بودن جرایم زنان آثار و عواقب نامطلوب دارد که جبران آن مشکل می باشد. متلاشی شدن خانواده ها، تزلزل در ارزشها و هنجارهای اجتماعی که جامعه بر پایه آن استوار است از پیامدها و آثار نامطلوب جرایم می باشد.در پاسخ به این سوال که آیا از هم گسیختگی خانواده  خانواده در بروز جرم زنان موثر است با ید گفت که خانواده نخستین «نظام نهادی» عمومی است ، که برای رفع نیازمندیهای حیاتی و عاطفی انسان و بقای جامعه ضرورت تام دارد. جامعه پذیری ناقص موجب بروز رفتارهای خلاف هنجار اجتماعی را فراهم می آورد. روانشناسان نشان می دهند که محیط خانواده رابطه مستقیمی با بروز رفتار ارتکاب جرمی و ارتکاب جرم دارد. طرز تفکر والدین با سایر اعضای خانواده به هر شکلی که باشد، در رفتار فرزندان آنها تأثیر می گذارد. اگر خانواده کانون خشونت و تنش باشد، فرزندان به بیرون از خانه پناه می برند و دختران به علت ویژگی های جنسی خود در خطر آسیب قرار می گیرند. ( ماکوبی ،1979 : 81 )

ساترلند می نویسد غالبا شرایط زیر در خانواده موجب ارتکاب بزه فرزندان می شود :

1ـ بزهکاری سایر افراد خانواده یا فساد اخلاقی و الکلی بودن سایرین.

2ـ فقدان والدین در اثر فوت یا طلاق یا ترک یکدیگر.

3ـ عدم کنترل والدین در اثر غفلت یا علل دیگر.

4ـ ناسازگاری موجود در منزل نظیر تحکم یکی از اعضای خانواده، حمایت زیاد از بعضی از فرزندان یا اشتیاق زیاد نسبت به آنها، سختگیری بیش از حد معمول، حسادت بعضی از افراد نسبت به دیگران، شلوغی وضع خانواده و دخالت بستگان و غیره.

علاوه بر این زنان به علت حاکم بودن فرهنگ سنتی بر جامعه و اکثر خانواده ها، فرصت های تحصیلی و شغلی محدودتر و تبعیض جنسیتی، همواره در معرض محرومیت های اقتصادی و اجتماعی می باشند که جواب گوی این سوال است که آیا پایگاه اجتماعی و اقتصادی و میزان تحصیلات زنان در بروز جرم آنان موثراست، که این امر زمینه ساز آسیب پذیری زنان می باشد، به طوریکه جمعیت فعال زنان هنوز در مقایسه با مردان ناچیز است. ساترلند از نظر برابری یا عدم برابری زنان با مردان می نویسد؛«شاید بتوان مهمترین اختلاف بین زن و مرد را در این دانست که زن ها سخت مراقبت می شوند و اعمال آنها سخت تحت کنترل قرار می گیرند .( کی نیا ، 1380 : 599)

به علاوه زنان شاغل در مقایسه با مردان، از مزایای برابری برخوردار نیستند. بی سوادی زنان به دلیل پایین بودن میزان سواد، فاقد زمینه لازم برای کسب مهارتهای شغلی هستند. بی سوادی زنان نه تنها عامل بازدارنده زنان در عرصه نیروی کار آنها در حیطه فعالیتهای اقتصادی، بلکه آنان را نسبت به حقوق و مسئولیتهای اجتماعی و خانوادگی آسیب پذیر می گرداند.همچنین نظام هنجاری سنتی، زن را از لحاظ اقتصادی، وابسته و تابع مرد تربیت می کند و این وابستگی در میان قشرهای اجتماعی که از نظر میزان سواد و آگاهی های اجتماعی در سطح نازلتر هستند بیشتر به چشم می خورد. از سوی دیگر باید به پاسخ صحیح به این سوال که آیا محیط زندگی فرد از لحاظ وجود افراد شرور و ناباب در بروز جرم موثر است برسیم. پس از هم پاشیدگی خانواده، از دست دادن پدر یا همسر به عنوان سرپرست و نان آور خانواده زن را در شرایطی که  استقلال اقتصادی یا تکیه گاهی نداشته باشد، با مشکل روبرو می سازد. اگر به دلایلی، چون بی سوادی یا کم سوادی و ناآگاهی اجتماعی و نداشتن منبعی برای تأمین معاش و فقدان مرجعی برای تأمین نیازهای مادی و فرار از فشارهای زندگی و وجود محیط های ناسالم زندگی به راههای خارج از هنجارهای مرسوم اجتماعی متوسل می شوند .( کی نیا ، 1380 : 93) . در این مطالعه سعی بر این است به این سوال اساسی تحقیق پاسخ داده شود که: چه عوامل جامعه شناختی  در بروز انواع جرم در بین زنان زندانی موثر اند ؟ پژوهش حاضر که به زمینه های اجتماعی مؤثر در ارتکاب جرم زنان توجه دارد بی تردید وقوع جرم و نوسانات کمی و کیفی آن را معلول عللی می داند که در جامعه ایجاد شده است. ابتدا باید توجه داشت که در وقوع ارتکاب جرم عوامل شخصی و محیطی هر دو مؤثر می باشند . پس با توجه به اهمیت متغیرها و سوالات ذکر شده برانیم تا به بررسی رابطه بین عوامل جامعه شناختی بر بروز انواع جرم در بین زنان زندانی شهر کرمان بپردازیم.

1-2-1- تحقیقات انجام شده در ایران

گلچین، (1385) در تحقیقی با عنوان “ارتکاب جرم اجتماعی جوانان در آیینة پژوهش ها” که محقق درپی پاسخ دادن به این سوال بوده است كه رفتار ارتکاب جرمی و كجروی اجتماعی نوجوانان و جوانان تابع و مرتبط با چه عوامل و شرایطی است؟ پژوهش های مذکور پس از غربال گری لازم به تعداد ٥٧ پژوهش محدود شدند و براساس ملاك های شكلی و محتوایی از پیش تعیین شده ای ، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند و در مجمو ع ١٢ پژوهش برای ارزیابی نهایی انتخاب شد. در این پژوهش ها در مجموع ٩٦٥ دختر و 2459 پسر و بر رو ی هم جمعیتی بالغ بر ٣٤٢٤ نفر مورد مطالعه قرار گرفته اند. این امر، ارزش این مطالعه و نتا یج حاصل از پژوهش های مزبور را بیشتر معلوم می سازد. نتایج نشان می دهد: کجروی و بزهکار ی نوجوانان تحت تاثیر یا در رابطه با عواملی همچون جنس، سن، پایگاه اجتماعی خانواده، درجة مذهبی بودن والدین، میزان تماس افراد با دوستان کجرو، عضو یت در گرو ه های بزهکاری، وضعیت تحصیلی، میزان تعلق به مدرسه، میزان شرکت والد ین در جلسات انجمن اولیاء و مربیان است. و  متغیرهایی که بیشترین تکرار و تأیید را در ارتباط با ایجاد، زمینه سازی و تقو یت رفتار ارتکاب جرمی وبزهکاری نوجوانان داشته اند به ترتیب عبارتند از: پایگاه اقتصادی اجتماعی، میزان ارتباط نوجوان با گروه دوستان ناهمنوا و تمایل و عضویت در آن گروه ها، نوع و میزان نظارت و کنترل والدین بر رفتار نوجوانان و میزان گسیختگی و نابساما نی خانواده. و نتایج دیگر تحقیق حاکی از آن است که تقریبًا در همة انواع کجروی، پسران بیش از دختران مرتکب رفتار ارتکاب جرمی شده اند.

صالحی و حجازی (1385) در پژوهشی با هدف تحلیل دیدگاه دانشجویان تحت پوشش کمیتة امداد امام خمینی(ره) در زمینة عوامل موثر در بروز ارتکاب جرمات اجتماعی انجام شده است. که نمونة پژوهشی آن شامل ۱۲۰ دانشجوی پسر و دختر تحت پوشش كمیتة امداد بوده و با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی گزینش شده  اند.  یافته ها نشان می دهند که از کل واریانس تبیین شده، 05/24 درصد را عامل خانواده و گروه همگنان؛ 21/22 درصد را عامل اعمال کنترل شدید؛ 16/22 درصد را عامل وضعیت اقتصادی و  47/21 درصد را عامل امور فرهنگی  آموزشی تبیین می کند. بنابراین نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عامل خانواده و گروه همگنان؛ اعمال کنترل شدید؛ وضعیت اقتصادی و امور فرهنگی – آموزشی 89/89 درصد  واریانس عوامل موثر در بروز ارتکاب جرمات اجتماعی  تبیین می کند. و بین این چهار عامل، عامل خانواده و گروه همگنان بالاترین میزان تبیین واریانس ارتکاب جرمات اجتماعی را دارد.

عابدینی (1387) در تحقیقی با عنوان ویژگی های شخصیتی مجرمین خطرناک؛ اظهار می کند: جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی عمده مسئولیت جرم و جنایت را ناشی از روابط اجتماعی، اقتصادی و… می دانند. و صاحبنظران متعدد در خصوص تأثیر عوامل ژنتیکی، روانی و اجتماعی در ارتکاب جرائم و شکل گیری شخصیت مجرمان با هم اتفاق نظر دارند.

عارفی،  مرضیه (1389) در تحقیقی با عنوان” مقایسه مکان کنترل، عزّت نفس، و اختلالات شخصیتی میان زنان زندانی (با تأکید بر زنان با مجرمیت منکرات) و زنان عادی”  به این نتیجه رسید که  تفاوتهای معناداری را در متغیرهای عزّت نفس، افسردگی، رفتار ضد اجتماعی، پارانوئید، خستگی روانی و خود بیمارانگاری زنان زندانی با زنان عادی وجود

فهرست مطالب

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 1

بخش اول : كلیات………………………………………………………………………………………………………6

فصل نخست : مفاهیم ……………………………………………………………………………………

فهرست مطالب

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 1

بخش اول : كلیات………………………………………………………………………………………………………6

فصل نخست : مفاهیم …………………………………………………………………………………….7

مبحث نخست : مفهوم مالكیت فكری و انواع آن…………………………………….7

گفتار نخست : تعاریف مالكیت فكری از دیدگاه حقوقدانان داخلی.7

گفتار دوم :  تعاریف مالكیت فكری در كنوانسیون ها و معاهدات بین المللی……………………………………………………………………………..9

مبحث دوم : تعریف زیر شاخه های مالكیت فكری……………………………….10

گفتار نخست : مالكیت ادبی و هنری……………………………………….12

گفتار دوم :  مالكیت صنعتی…………………………………………………..14

فصل دوم : تاریخچه مالكیت فكری………………………………………………………………..16

مبحث نخست : مروری بر تاریخچه مالكیت فكری……………………………….16

گفتار نخست : تاریخچه مالكیت فكری در جهان………………………16

گفتار دوم : تاریخچه مالكیت فكری در ایران……………………………21

مبحث دوم : تاریخچه موافقت نامه تریپس…………………………………………..23

فصل سوم : توصیف موافقت نامه تریپس…………………………………………………………26

مبحث نخست : اهداف موافقت نامه تریپس…………………………………………26

مبحث دوم : ویژگیهای موافقت نامه تریپس………………………………………27

مبحث سوم : ماهیت و ارتباط موافقت نامه تریپس با معاهدات قبل از خود29

گفتار نخست : ارتباط با كنوانسیون برن……………………………………29

گفتار دوم :  ارتباط با كنوانسیون پاریس…………………………………..31

گفتار سوم : ارتباط با كنوانسیون رم…………………………………………33

گفتار چهارم : ارتباط با معاهده حقوق مالكیت فكری در مورد مدارهای یكپارچه ………………………………………………………………..34

فصل چهارم : اصول حقوقی حاكم بر موافقت نامه تریپس………………………………….34

مبحث نخست : اصل رفتار ملی………………………………………………………….34

گفتار نخست : در موافقت نامه تریپس…………………………………….34

گفتار دوم : در كنوانسیون پاریس…………………………………………….36

گفتار سوم : اصل رفتار ملی در قوانین ایران……………………………..37

مبحث دوم : اصل دولت كاملة الوداد…………………………………………………..39

گفتار نخست : اصل دولت كاملة الوداد در موافقت نامه تریپس…..39

گفتار دوم :  اصل دولت كاملة الوداد در قوانین ایران………………….41

مبحث سوم : اصل جلوگیری از سوء استفاده از حق………………………………44

بخش دوم : آثار الحاق در حوزه مالكیت ادبی و هنری…………………………………………………..46

فصل نخست : اثرهای قابل حمایت…………………………………………………………………47

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….47

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………50

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….54

فصل دوم : اثرهای غیر قابل حمایت……………………………………………………………….59

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….59

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………59

 

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….60

فصل سوم : حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………………………61

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….61

گفتار نخست : حقوق مادی……………………………………………………61

الف ) : ویژگیها………………………………………………………..63

الف 1 : قابلیت نقل و انتقال……………………………………….63

الف 2 : موقتی بودن………………………………………………….64

ب ) : انواع حقوق مادی……………………………………………65

ب 1 : حق تكثیر و انتشار………………………………………….65

ب 2 : حق پاداش و جایزه نقدی………………………………..65

ج ) شرایط تخقق……………………………………………………..67

گفتار دوم : حقوق معنوی (اخلاقی ) در قوانین ایران…………………70

الف ) : ویژگیها………………………………………………………..70

الف 1 : غیر قابل نقل و انتقال……………………………………70

الف 2 : عدم محدودیت زمانی و مكانی……………………….70

ب ) : مصادیق………………………………………………………….71

ب 1 : حق ارائه و انتشار عمومی اثر……………………………71

ب 2 : حق انصراف (استرداد )……………………………………71

ب 3 : حق تمامیت اثر……………………………………………….71

ب 4 : حق دسترسی به اثر…………………………………………72

ب 5 : حق ولایت بر اثر…………………………………………….72

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………74

گفتار نخست : حقوق مادی……………………………………………………74

الف ) : انواع حقوق مادی…………………………………………74

الف 1: حق تكثیر و انتشار…………………………………………75

الف 2 : حق تعقیب…………………………………………………..76

الف 3 : حق اجاره…………………………………………………….76

ب ) شرایط تخقق…………………………………………………….77

گفتار دوم : حقوق معنوی………………………………………………………78

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….80

فصل چهارم : مدت حمایت…………………………………………………………………………..83

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….83

گفتار نخست  : در حقوق مادی………………………………………………83

الف ) در اثرهای عمومی……………………………………………83

ب )  در اثرهای مشترك…………………………………………….84

ج ) در اثرهای بی نام یا با نام مستعار………………………….85

د ) در آثار عكاسی……………………………………………………85

ه ) در اثرهای سفارشی………………………………………………86

و ) در نرم افزارهای رایانه ای…………………………………….87

گفتار دوم : مدت حمایت در حقوق معنوی……………………………..87

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………87

گفتار نخست  : در حقوق مادی………………………………………………87

الف ) در اثرهای عمومی……………………………………………87

ب )  در اثرهای مشترك…………………………………………….88

ج ) در اثرهای بی نام یا با نام مستعار………………………… 89

د ) در آثار عكاسی و هنرهای کاربردی ………………………89

ه ) در اثرهای سینمایی………………………………………………90

و ) در نرم افزارهای رایانه ای…………………………………… 90

گفتار دوم : در حقوق معنوی………………………………………………… 91

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….91

فصل پنجم : محدودیت ها و استثنائات……………………………………………………………92

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….92

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………96

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….98

فصل ششم : حقوق مرتبط……………………………………………………………………………..98

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….98

الف ) اثرهای مورد حمایت……………………………………………………98

ب ) حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………..99

ج ) معیارهای حمایت…………………………………………………………101

د ) مدت حمایت………………………………………………………………..102

ه ) محدودیت ها و استثنائات……………………………………………….103

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس………………………………………………….104

الف ) اثرهای مورد حمایت………………………………………………….104

ب ) حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………107

ج ) معیارهای حمایت…………………………………………………………109

د ) مدت حمایت………………………………………………………………..110

ه ) محدودیت ها و استثنائات……………………………………………….110

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………..112

فصل هفتم : ضمانت اجرا……………………………………………………………………………113

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………..113

گفتار نخست : ضمانت اجرای مدنی……………………………………..114

گفتار دوم : ضمانت اجرای كیفری………………………………………..118

گفتار سوم : مقررات اداری و گمركی…………………………………….121

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس………………………………………………….122

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………..123

بخش سوم : آثار الحاق در حوزه مالكیت صنعتی………………………………………………………..124

فصل نخست : حقوق اختراعات……………………………………………………………………125

مبحث نخست : اختراع و حق اختراع………………………………………………..125

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..125

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….128

مبحث دوم : شرایط اختراع………………………………………………………………129

گفتارنخست : در قوانین ایران……………………………………………….128

1) شرایط ماهوی……………………………………………………129

الف-1) جدید بودن (تازگی داشتن)………………………….129

الف-1-1) تازگی محلی ( سرزمینی)…………………………131

الف -1-2) تازگی مطلق………………………………………….131

الف-1-3) تازگی نسبی…………………………………………..132

زوال تازگی……………………………………………………………132

استثنائات وارد بر زوال تازگی…………………………………..133

ب) ابتکاری بودن اختراع…………………………………………136

ج) کاربرد صنعتی داشتن………………………………………….137

2 ) شرایط شکلی……………………………………………………138

استثنائات ثبت اختراع………………………………………………139

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….145

استثنائات ثبت اختراع………………………………………………147

مبحث سوم : حقوق اعطایی……………………………………………………………..149

گفتارنخست : در قوانین ایران……………………………………………….149

الف )حقوق مادی…………………………………………………..149

ب ) حقوق معنوی………………………………………………….152

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….152

مبحث چهارم : اعطای پروانه و واگذاری……………………………………………154

مبحث پنجم : اجازه بهره برداری………………………………………………………155

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..155

الف )  مجوزهای بهره برداری اختیاری……………………..155

ب) مجوز بهره برداری اجباری…………………………………156

ج) شرایط اعطای مجوز اجباری……………………………….156

د)  ابطال یا لغو گواهینامه اختراع……………………………..160

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….161

الف) مجوز بهره برداری اجباری……………………………..161

ب) شرایط اعطای مجوز اجباری………………………………162

ج) ابطال یا لغو گواهینامه اختراع…………………………….167

مبحث ششم: مدت حمایت………………………………………………………………167

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..167

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….168

مبحث هفتم :رعایت حق تقدم………………………………………………………….168

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..168

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….169

مبحث هشتم : ضمانت اجرای مالكیت صنعتی……………………………………169

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..169

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….173

الف ) وظیفه اثبات در ثبت فرآیند……………………………..173

ب ) اقدامات موقتی………………………………………………..173

ج ) ضمانت اجرای مدنی………………………………………..175

د ) ضمانت اجرای کیفری………………………………………..175

مبحث نهم : آثار الحاق در حق اختراع……………………………………………176

فصل دوم : علائم تجاری…………………………………………………………………………….178

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………..178

گفتار نخست : مدت حمایت……………………………………………….180

گفتار دوم : مهلت استفاده از علامت جاری ثبت شده …………… 181 گفتار سوم : حقوق اعطایی…………………………………………………. 181

گفتارچهارم : اعطای پروانه و واگذاری …………………………………182

گفتارپنجم :  علایم غیر قابل ثبت …………………………………………183

گفتار ششم : ضمانت اجرا ………………………………………………….184

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………185

گفتار نخست : مدت حمایت ………………………………………………185

گفتار دوم : حقوق اعطایی …………………………………………………..186

گفتار سوم : اعطای پروانه و واگذاری …………………………………..187

گفتار چهارم : علائم مشهور ………………………………………………..188

گفتارپنجم :  علائم غیر قابل ثبت …………………………………………189

مبحث سوم : آثار الحاق …………………………………………………………………190

فصل سوم : طرح صنعتی …………………………………………………………………………….190

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….190

گفتار نخست : شرائط ثبت و حمایت …………………………………..191

گفتار دوم : طرحهای صنعتی غیر قابل ثبت ……………………………192

گفتار سوم : موارد منع ثبت طرح صنعتی ………………………………192

گفتار چهارم : حقوق اعطایی ……………………………………………….193

گفتار پنجم : مدت حمایت ………………………………………………….194

گفتار ششم : استثنائات طرح صنعتی …………………………………… 194

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………195

گفتار نخست : طرح صنعتی در کنوانسیون پاریس ………………….196

گفتار دوم : شرایط حمایت از طرح های صنعتی ……………………196

گفتار سوم : طرح های مسنوجات ………………………………………..197

گفتار چهارم : حقوق اعطایی ……………………………………………….197

گفتار پنجم : مدت حمایت ………………………………………………….198

مبحث سوم : آثار الحاق ………………………………………………. ……………….198

فصل چهارم : نشانه های جغرافیایی ……………………………………………………………..198

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….198

گفتار نخست : شرایط حمایت …………………………………………….200

گفتار دوم : حمایت از نشانه های همنام ……………………………….200

گفتار سوم : نشانه های غیر قابل حمایت ………………………………201

گفتار چهارم : ضمانت اجرا …………………………………………………202

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………202

مبحث سوم : آثار الحاق  ………………………………………………………………..205

فصل پنجم : طرحهای ساخت مدارهای یكپارچه ……………………………………………205

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….205

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………206

.7

مبحث نخست : مفهوم مالكیت فكری و انواع آن…………………………………….7

گفتار نخست : تعاریف مالكیت فكری از دیدگاه حقوقدانان داخلی.7

گفتار دوم :  تعاریف مالكیت فكری در كنوانسیون ها و معاهدات بین المللی……………………………………………………………………………..9

مبحث دوم : تعریف زیر شاخه های مالكیت فكری……………………………….10

گفتار نخست : مالكیت ادبی و هنری……………………………………….12

گفتار دوم :  مالكیت صنعتی…………………………………………………..14

فصل دوم : تاریخچه مالكیت فكری………………………………………………………………..16

مبحث نخست : مروری بر تاریخچه مالكیت فكری……………………………….16

گفتار نخست : تاریخچه مالكیت فكری در جهان………………………16

گفتار دوم : تاریخچه مالكیت فكری در ایران……………………………21

مبحث دوم : تاریخچه موافقت نامه تریپس…………………………………………..23

فصل سوم : توصیف موافقت نامه تریپس…………………………………………………………26

مبحث نخست : اهداف موافقت نامه تریپس…………………………………………26

مبحث دوم : ویژگیهای موافقت نامه تریپس………………………………………27

مبحث سوم : ماهیت و ارتباط موافقت نامه تریپس با معاهدات قبل از خود29

گفتار نخست : ارتباط با كنوانسیون برن……………………………………29

گفتار دوم :  ارتباط با كنوانسیون پاریس…………………………………..31

گفتار سوم : ارتباط با كنوانسیون رم…………………………………………33

گفتار چهارم : ارتباط با معاهده حقوق مالكیت فكری در مورد مدارهای یكپارچه ………………………………………………………………..34

فصل چهارم : اصول حقوقی حاكم بر موافقت نامه تریپس………………………………….34

مبحث نخست : اصل رفتار ملی………………………………………………………….34

گفتار نخست : در موافقت نامه تریپس…………………………………….34

گفتار دوم : در كنوانسیون پاریس…………………………………………….36

گفتار سوم : اصل رفتار ملی در قوانین ایران……………………………..37

مبحث دوم : اصل دولت كاملة الوداد…………………………………………………..39

گفتار نخست : اصل دولت كاملة الوداد در موافقت نامه تریپس…..39

گفتار دوم :  اصل دولت كاملة الوداد در قوانین ایران………………….41

مبحث سوم : اصل جلوگیری از سوء استفاده از حق………………………………44

بخش دوم : آثار الحاق در حوزه مالكیت ادبی و هنری…………………………………………………..46

فصل نخست : اثرهای قابل حمایت…………………………………………………………………47

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….47

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………50

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….54

فصل دوم : اثرهای غیر قابل حمایت……………………………………………………………….59

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….59

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………59

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….60

فصل سوم : حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………………………61

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….61

گفتار نخست : حقوق مادی……………………………………………………61

الف ) : ویژگیها………………………………………………………..63

الف 1 : قابلیت نقل و انتقال……………………………………….63

الف 2 : موقتی بودن………………………………………………….64

ب ) : انواع حقوق مادی……………………………………………65

ب 1 : حق تكثیر و انتشار………………………………………….65

ب 2 : حق پاداش و جایزه نقدی………………………………..65

ج ) شرایط تخقق……………………………………………………..67

گفتار دوم : حقوق معنوی (اخلاقی ) در قوانین ایران…………………70

الف ) : ویژگیها………………………………………………………..70

الف 1 : غیر قابل نقل و انتقال……………………………………70

الف 2 : عدم محدودیت زمانی و مكانی……………………….70

ب ) : مصادیق………………………………………………………….71

ب 1 : حق ارائه و انتشار عمومی اثر……………………………71

ب 2 : حق انصراف (استرداد )……………………………………71

ب 3 : حق تمامیت اثر……………………………………………….71

ب 4 : حق دسترسی به اثر…………………………………………72

ب 5 : حق ولایت بر اثر…………………………………………….72

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………74

گفتار نخست : حقوق مادی……………………………………………………74

الف ) : انواع حقوق مادی…………………………………………74

الف 1: حق تكثیر و انتشار…………………………………………75

الف 2 : حق تعقیب…………………………………………………..76

الف 3 : حق اجاره…………………………………………………….76

ب ) شرایط تخقق…………………………………………………….77

گفتار دوم : حقوق معنوی………………………………………………………78

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….80

فصل چهارم : مدت حمایت…………………………………………………………………………..83

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….83

گفتار نخست  : در حقوق مادی………………………………………………83

الف ) در اثرهای عمومی……………………………………………83

ب )  در اثرهای مشترك…………………………………………….84

ج ) در اثرهای بی نام یا با نام مستعار………………………….85

د ) در آثار عكاسی……………………………………………………85

ه ) در اثرهای سفارشی………………………………………………86

و ) در نرم افزارهای رایانه ای…………………………………….87

گفتار دوم : مدت حمایت در حقوق معنوی……………………………..87

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………87

گفتار نخست  : در حقوق مادی………………………………………………87

الف ) در اثرهای عمومی……………………………………………87

ب )  در اثرهای مشترك…………………………………………….88

ج ) در اثرهای بی نام یا با نام مستعار………………………… 89

د ) در آثار عكاسی و هنرهای کاربردی ………………………89

ه ) در اثرهای سینمایی………………………………………………90

و ) در نرم افزارهای رایانه ای…………………………………… 90

گفتار دوم : در حقوق معنوی………………………………………………… 91

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….91

فصل پنجم : محدودیت ها و استثنائات……………………………………………………………92

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….92

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………………………96

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………….98

فصل ششم : حقوق مرتبط……………………………………………………………………………..98

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………….98

الف ) اثرهای مورد حمایت……………………………………………………98

ب ) حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………..99

ج ) معیارهای حمایت…………………………………………………………101

د ) مدت حمایت………………………………………………………………..102

ه ) محدودیت ها و استثنائات……………………………………………….103

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس………………………………………………….104

الف ) اثرهای مورد حمایت………………………………………………….104

ب ) حقوق پدیدآورندگان……………………………………………………107

ج ) معیارهای حمایت…………………………………………………………109

د ) مدت حمایت………………………………………………………………..110

ه ) محدودیت ها و استثنائات……………………………………………….110

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………..112

فصل هفتم : ضمانت اجرا……………………………………………………………………………113

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………..113

گفتار نخست : ضمانت اجرای مدنی……………………………………..114

گفتار دوم : ضمانت اجرای كیفری………………………………………..118

گفتار سوم : مقررات اداری و گمركی…………………………………….121

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس………………………………………………….122

مبحث سوم : آثار الحاق…………………………………………………………………..123

بخش سوم : آثار الحاق در حوزه مالكیت صنعتی………………………………………………………..124

فصل نخست : حقوق اختراعات……………………………………………………………………125

مبحث نخست : اختراع و حق اختراع………………………………………………..125

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..125

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….128

مبحث دوم : شرایط اختراع………………………………………………………………129

گفتارنخست : در قوانین ایران……………………………………………….128

1) شرایط ماهوی……………………………………………………129

الف-1) جدید بودن (تازگی داشتن)………………………….129

الف-1-1) تازگی محلی ( سرزمینی)…………………………131

الف -1-2) تازگی مطلق………………………………………….131

الف-1-3) تازگی نسبی…………………………………………..132

زوال تازگی……………………………………………………………132

استثنائات وارد بر زوال تازگی…………………………………..133

ب) ابتکاری بودن اختراع…………………………………………136

ج) کاربرد صنعتی داشتن………………………………………….137

2 ) شرایط شکلی……………………………………………………138

استثنائات ثبت اختراع………………………………………………139

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….145

استثنائات ثبت اختراع………………………………………………147

مبحث سوم : حقوق اعطایی……………………………………………………………..149

گفتارنخست : در قوانین ایران……………………………………………….149

الف )حقوق مادی…………………………………………………..149

ب ) حقوق معنوی………………………………………………….152

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….152

مبحث چهارم : اعطای پروانه و واگذاری……………………………………………154

مبحث پنجم : اجازه بهره برداری………………………………………………………155

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..155

الف )  مجوزهای بهره برداری اختیاری……………………..155

ب) مجوز بهره برداری اجباری…………………………………156

ج) شرایط اعطای مجوز اجباری……………………………….156

د)  ابطال یا لغو گواهینامه اختراع……………………………..160

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….161

الف) مجوز بهره برداری اجباری……………………………..161

ب) شرایط اعطای مجوز اجباری………………………………162

ج) ابطال یا لغو گواهینامه اختراع…………………………….167

مبحث ششم: مدت حمایت………………………………………………………………167

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..167

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….168

مبحث هفتم :رعایت حق تقدم………………………………………………………….168

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..168

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….169

مبحث هشتم : ضمانت اجرای مالكیت صنعتی……………………………………169

گفتار نخست : در قوانین ایران……………………………………………..169

گفتار دوم : در موافقت نامه تریپس……………………………………….173

الف ) وظیفه اثبات در ثبت فرآیند……………………………..173

ب ) اقدامات موقتی………………………………………………..173

ج ) ضمانت اجرای مدنی………………………………………..175

د ) ضمانت اجرای کیفری………………………………………..175

مبحث نهم : آثار الحاق در حق اختراع……………………………………………176

فصل دوم : علائم تجاری…………………………………………………………………………….178

مبحث نخست : در قوانین ایران………………………………………………………..178

گفتار نخست : مدت حمایت……………………………………………….180

گفتار دوم : مهلت استفاده از علامت جاری ثبت شده …………… 181 گفتار سوم : حقوق اعطایی…………………………………………………. 181

گفتارچهارم : اعطای پروانه و واگذاری …………………………………182

گفتارپنجم :  علایم غیر قابل ثبت …………………………………………183

گفتار ششم : ضمانت اجرا ………………………………………………….184

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………185

گفتار نخست : مدت حمایت ………………………………………………185

گفتار دوم : حقوق اعطایی …………………………………………………..186

گفتار سوم : اعطای پروانه و واگذاری …………………………………..187

گفتار چهارم : علائم مشهور ………………………………………………..188

گفتارپنجم :  علائم غیر قابل ثبت …………………………………………189

مبحث سوم : آثار الحاق …………………………………………………………………190

فصل سوم : طرح صنعتی …………………………………………………………………………….190

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….190

گفتار نخست : شرائط ثبت و حمایت …………………………………..191

گفتار دوم : طرحهای صنعتی غیر قابل ثبت ……………………………192

گفتار سوم : موارد منع ثبت طرح صنعتی ………………………………192

گفتار چهارم : حقوق اعطایی ……………………………………………….193

گفتار پنجم : مدت حمایت ………………………………………………….194

گفتار ششم : استثنائات طرح صنعتی …………………………………… 194

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………195

گفتار نخست : طرح صنعتی در کنوانسیون پاریس ………………….196

گفتار دوم : شرایط حمایت از طرح های صنعتی ……………………196

گفتار سوم : طرح های مسنوجات ………………………………………..197

گفتار چهارم : حقوق اعطایی ……………………………………………….197

گفتار پنجم : مدت حمایت ………………………………………………….198

مبحث سوم : آثار الحاق ………………………………………………. ……………….198

فصل چهارم : نشانه های جغرافیایی ……………………………………………………………..198

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….198

گفتار نخست : شرایط حمایت …………………………………………….200

گفتار دوم : حمایت از نشانه های همنام ………

 

<a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%a7-%d8%b9%d9%86%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a2%d8%ab%d8%a7%d8%b1-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%a7%d9%82-%d8%a7%d9%8a/"><img class="alignnone size-medium wp-image-170860″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/dsdss_001-300x233-300x233.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="233″ /></a>

 

……………………….200

گفتار سوم : نشانه های غیر قابل حمایت ………………………………201

گفتار چهارم : ضمانت اجرا …………………………………………………202

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………202

مبحث سوم : آثار الحاق  ………………………………………………………………..205

فصل پنجم : طرحهای ساخت مدارهای یكپارچه ……………………………………………205

مبحث نخست : در قوانین ایران ……………………………………………………….205

مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس …………………………………………………206

                                        

 

1- مقدمه

یکی از مهمترین ابزارهای پژوهش که از نظر محتوای اطلاعاتی اهمیت زیادی دارد، پایان نامه است که از جمله منابع مهم پژوهشی محسوب می شود و  با حمایت و پشتیبانی علمی و فنی پژوهشگران عرصه های گوناگون دانش و فناوری، نقش کلانی را در توسعه علمی هر کشور ایفا می کند. پایان نامه ،خروجی فعالیت پژوهشی در تحصیلات دوره های تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری است و انتظار می رود تحقیق به عنوان شالوده پژوهش علمی، در آن به دقت مراعات شده باشد )4( .

بررسی ها نشان میدهد دربسیاری از پایان نامه های دانشگاهی، دانشجویان در انتخاب موضوع بر اساس تمایلات شخصی،تجربه کاری و مسایل روز عمل می کنند که این مسئله در همه رشته ها از جمله رشته حسابداری به خوبی نمود پیدا کرده است به گونه ایی که معمولا دانشجویان این رشته موضوع پایان نامه خود را بر اساس محل کار و سهولت دسترسی به داده های مورد نیاز انتخاب می کنند و  دقت نظر در خصوص  اهمیت و محتوای موضوع انتخابی و ارتباط آن با مفاهیم بنیادی و مبانی نظری آن رشته  در مراحل بعد مورد توجه قرار می گیرد.افزایش بی رویه انجام پایان نامه های دانشگاهی رشته حسابداری در بورس اوراق بهادار به دلیل سهولت دستیابی به اطلاعات اولیه که بعضا به موضوعات مدیریت مالی و اقتصاد و نه حسابداری پرداخته اند،خودگواهی بر این مدعاست .

بررسی تحلیل محتوای گرایش های پژوهشی در پایان نامه های  دانشگاهی، از جمله روش های عمده مشاهده اسنادی است که به وسیله آن می توان ضمن بررسی ابعاد مختلف انجام شده در پایان نامه ،نقاط ضعف،کاستی ها همچنین نیازهای پژوهشی مربوط به رشته دانشگاهی را مورد ارزیابی قرار داد و با برنامه ریزی دقیق و با ارایه راهکارهای موثر در جهت عمق بخشیدن به پایان نامه های دانشجویی و نیز کاربردی تر نمودن آنها بیشتر گام برداشت.

بنابراین در این پژوهش سعی شد که ابعاد مختلف حوزه های موضوعی، قلمرو مکانی و  اهداف ،روشها و ابزار پژوهش  همچنین تفکیک جنسیتی در پایان نامه های حسابداری انجام شده توسط دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته

حسابداری در ایران شناسایی ، بررسی  و تحلیل گردد تا بر این اساس بتوان در مورد مهمترین موضوعاتی که در حال حاضر مورد توجه بوده و موضوعاتی که به هر دلیل کمتر به آن ها پرداخته شده است ،قضاوت کرد. همچنین از این طریق می توان به نقاط ضعف موجود در پایان نامه های  داخلی و خلأهای پژوهشی، تا حدودی پی برد و در نهایت در جهتارتقاء حوزه ی پژوهشهای حسابداری گامی نو و کاربردیبرداشت.

 

2- مبانی نظری و مروری بر پیشینه پژوهش
تحقیقات مشابه موضوع پژوهش حاضر  ،در حوزه های مشابه نظیر حسابداری و مدیریت انجام گردیده که نشان دهنده اهمیت موضوع در حوزه دانشی است.

اولر و همکاران ( 0102 ) در پژوهشی با موضوع توصیف پژوهشهای حسابداری به بررسی مقالات منتشر شده در شش مجله حسابداری ا ز 1960 تا 2007  پرداخته اند  .نتایج پژوهشهای آنها نشان می دهد که مجموعه ی در حال رشد تحقیقات حسابدار ی به طور فزاینده ای در رابطه با دو موضوع اقتصاد و امور مالی می باشد .موضوعات حسابداری مالی و روش های آرشیوی به صورت غالب تر از پیش مورد استفاده قرار میگیرند .البته این روند در مجله های مختلف متفاوت است .همچنین به گرایش محققان از دیدگاه هنجاری به رویکرد اثباتی اشاره میکنند.

هاپ وود)2117 ( با مقاله ای با عنوان  “تحقیقات حسابداری کجایند؟  “بیان میکند که، بیان روند پیشروی تحقیقات حسابداری، با توجه به تغییرات اتفاق افتاده، بسیار سخت گردیده است .همچنین حسابداری مالی و مدیریتی باید با دنیای تجاری پیچیده حاضر، دست بگریبان شوند  .چنین فرآیندی در تاریخچه حسابداری با وجود حاکمیت سرمایه داری، چیز جدیدی نیست اما در دهه های اخیر، حسابداری سعی در پاسخگویی به تغییر در نحوه عمل شاغلین در حرفه و شکل های پیچیده سازمانی، تغییر در ترکیب روابط متقابل سازمانی و حرکت به سوی دانش مبتنی بر اقتصاد، متناسب با جابجایی وتحولات شرکتها نموده است.

توتل و دیلارد)2117 ( در مقاله ای با عنوان“ فراسوی سبقت :به هم ریختگی ساختاری در تحقیقات حسابداری دانشگاهی  “بیان میکند که، تنوع در موضوعات تحقیقات حسابداری به طور چشمگیری محدود گردیده است .به ویژه در دهه گذشته موضوعات حسابداری مالی محروم از ادغام با سایر   موضوعات دیگر گردیده است.یافته های تحقیق نشان داد که بین سالهای 1926 تا  2006 نسبت مقاله های غیر مالی منتشره در مجله بررسی حسابداری آمریکا از بالای %  80 به یک سوم کاهش یافته و این روند در بیشتر مجلات تخصصی آمریکایی نیز مشاهده میگردد .رشته حسابداری نیازهای عملیاتی فراتر از حسابداری مالی دارد و بهتر است از مراجع قانونگذار مطالبه نماییم تا تنوع موضوعات حسابداری را ارتقا بخشند.

باکلی )1967( پژوهش های حسابداری را به دسته هایآرشیوی، تحلیلی، میدانی، موردی و نظری تقسیم میکند.

کارگان )1994( روشهای تجربی، بازار سرمایه ای، رفتاری، تحلیلی و مدل سازی اقتصادی و تشریحی را به عنوان طبقه بندی پژوهش های حسابداری معرفی می نماید.

لوکا و کاسانن )1996(  طبقه بندی پژوهش های حسابداری را به صورت آماری، تجربی و موردی معرفی می نمایند.

کوت سی و همکارش   )2112( نمایه ای از تحقیقات حسابداری موجود در مجلات تخصصی حسابداری در شمال آفریقا در طی سالهای  2111 تا  2119  ایجاد نموده اند. روش بکار گرفته شده برای تجزیه و تحلیل مقاله های مربوط بر اساس مطالعات بین المللی متفاوتی است و نتایج تحقیق نشان میدهد که روشهای متفاوت، دید گسترده ای نسبت به نمایه نمودن این تحقیقات ایجاد می نماید.

فوگارتی و همکارش) 2116 ( در تحقیقی، دستاویزی از یک سری موضوعات ویژه فراهم نمودند تا حسابداری را به عنوان یک رشته علمی تاسیس نماید .نتایج تحقیق نشان دهنده افزایش موضوعات حسابداری مالی و کاهش چشمگیر سایر موضوعات میباشد.

اولر) 2111( روش های آرشیوی، تجربی، میدانی،مروری، میدانی، نظری و هنجاری را به عنوان روشهای مورد استفاده در پژوهش های حسابداری برمیشمارد.

سالتریو) 2111( پژوهش های حسابداری را به بخش های آرشیوی، تجربی، تحلیلی، موردی و میدانی تقسیم می نماید.

الالیری) 2111(  روش شناسی پژوهش های حسابداری را به 4 بخش هدف پژوهش، مبانی نظری پژوهش، استراتژی پژوهش و روش پژوهش تقسیم مینماید .

درایران نیز اعتمادی،حصارزاده و بذر افشان)1391(در پژوهشی با عنوان پیمایش پژوهشهای حسابداری مدیریت ایران و استرالیا به این نتیجه رسیدند که علی رغم همبستگی معنا داری که بین رویکردهای تحقیقاتی ایران و استرالیا در حوزه های مورد بررسی وجود دارد،لکن میزان تنوع زیر طبقات حوزه های مزبور در ایران کمتر بوده و زمینه هایی وجود دارد که تا کنون کمتر مورد توجه پژوهشگران کشور قرار گرفته است.

نتیجه پژوهش نیکومرام،رهنمای رودپشتی و بیات) 1388( با عنوان بررسی دلایل کمبودپژوهشهای تجربی انجام شده در حوزه حسابداری مدیریت این بود  که باید بدانیم چه تئوری و کدام سیستم با چه ویژگی هایی بکاربرده شود.همچنین الزام به کاربرد تئوری مختص امور مالی احساس می شود.

نتیجه پژوهش رهنمای رودپشتی،بنی طالبی دهکردی وکاویان)1391( با عنوان تحلیل محتوای نشریات دارای رتبهعلمی-پژوهشی حسابداری در ایران ،این بود که نشریات  تا حد زیادی در حال انحراف از مسیر درج مقالات مرتبط با اهداف موضوعی مشخص شده ازسوی آنها میباشند و به جای انتشار مقالات با موضوع حسابداری حرکت چاپ مقالات به سمت موضوعات مالی است.اگرچه نسبت انحراف در همه مجلات بررسی شده یکسان نبود.

پایان نامه آذر پادیار در سال 1381 با موضوع بررسی پراکندگی پایان نامه های تحصیلی حسابداری با تاکید بر الگوهای موجود و کاربرد روش پژوهش در آن ها نیز به بررسی گرایش پایان نامه های حسابداری از طریق رویکردی موسوم به نسبی گرایی پرداخته است در قالب این رویکرد از طریق عناصری چون نمونه، موضوع، تئوری و روش پژوهش ،6 حوزه شناسایی شد . بر اسا س نمونه انتخاب شده از پایان نامه ها نشان داد که حدود 95 % از پایان نامه های موجود از روش های پژوهشی غیرتجربی استفاده نموده اند.

اعتمادی و فخاری ) 1383 ( در پژوهشی با موضوع تبیین نیازها و اولویتهای پژوهش هایی حسابداری به ارائه الگویی جهت هم سویی پژوهش های، آموزش و عمل می- پردازند .

نتایج پژوهش های آن ها نشان میدهد که شکاف زیادی بین دیدگاههای نمایندگان طیف تئوریکی و عملی راجع به اولویت بندی های پژوهش هایی وجود دارد.

نتیجه پژوهش رهنمای رودپشتی،بنی طالبی دهکردی و کاویان)1393( با عنوان تحلیل محتوای نشریات دارای رتبه علمی-پژوهشی حوزه مالی در ایران  و مقایسه با نشریه finance آمریکا ،این بود که روند پرداختن به موضوع مدیریت مالی در مجلات تخصصی علوم  مالی ایران و آمریکا در صدر مقالات منتشره در این نشریات بوده است. اما در کنار آن تنوع انتخاب مقالات در مجلات تخصصی حوزه مالی نیز وجود دارد.

دیانتی دیلمی و شاهینی) 1392 ( در پژوهشی با عنوان غفلت از تئوری حسابداری: مقایسه تطبیقی مقالات حسابداری در مجلات معتبر داخل و خارج از ایران تغییر گرایش تحقیقات حسابداری دانشگاهی را در 2 مجله بررسیهای حسابداری و حسابرسی در ایران از سال 1371 الی 1391 و مجله بررسی حسابداری در آمریکا از سال 1993تا  2112 ، مورد بررسی قرار دادند.

یافته های این تحقیق نشان میدهد که پرداختن به تئوری حسابداری در مقالات ایرانی نسبت به مقالات خارجی،کمتر است. همچنین استفاده از روش آرشیوی تجربی و نفوذ علوم اقتصاد و مالی ،که هر دو از عوامل کاهنده ارائه تئوری حسابداری می باشند، در مقالات ایرانی نسبت به مقالاتخارجی بیشتر و پرداختن به موضوعات حسابداری مالی، کمتر است که دلیل آن افزایش فزاینده ی مقالات با ساختار و داده های بازار سرمایه میباشد.

نتیجه پژوهش رهنمای رودپشتی،بنی طالبی دهکردی و کاویان)1393( با عنوان تحلیل محتوای نشریات دارای رتبه علمی-پژوهشی حوزه مالی در ایران و مقایسه با نشریه finance آمریکا ،این بود که روند پرداختن به موضوع مدیریت مالی در مجلات تخصصی علوم  مالی ایران و آمریکا در صدر مقالات منتشره در این نشریات بوده است. اما در کنار آن تنوع انتخاب مقالات در مجلات تخصصی حوزه مالی نیز وجود دارد.

دیانتی دیلمی و بردبار) 1392( در پژوهشی دیگر با عنوان مطالعه ی تطبیقی روش شناسی مقالات حسابداری در مجلات معتبر داخل و خارج از ایران به مطالعه ی تطبیقی روش شناسی مقالات حسابداری در مجلات معتبر داخل و خارج از کشور پرداختند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، تنوع در بخشهای مختلف روش شناسی مقالات خارجی نظیر روشهای تبیینی،اکتشافی، کیفی، تجربی، طولی، غیر موردی، تاریخی، قوم نگاری، علی، تحلیل محتوا و میدانی بیشتر از مقالات داخلی است.

 

3- روش شناسی پژوهش و روش اجرای آن

این پژوهش از نظر تئوری، در حیطه پژوهش های اثباتی حسابداری قرار می گیرد . پژوهش اثباتی شامل مجموعه روشهایی است که علاوه بر بیان مشاهدات، به بررسی روابط بین متغیرهای مورد مشاهده نیز می پردازد . همچنین، این پژوهش از لحاظ طبقه بندی بر مبنای هدف از نوع پژوهش های توصیفی است. از نظر نوع زمان انجام پژوهش، این پژوهش پس رویدادی است. در پژوهش پس رویدادی محقق به دنبال کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاصی میباشد که قبلا وجود داشته یا رخ داده است . بنابراین، متغیر وابسته و مستقل هر دو در گذشته رخ داده اند و بر همین مبنا این نوع پژوهش را غیرتجربی یا پس از وقوع )پس رویدادی( می نامند  )7(.

از طرفی با توجه به استفاده از نمونه ای از جامعه جهت اجرای روشها و آزمونهای پژوهش و تعمیم نتایج حاصله به کل جامعه، این پژوهش از لحاظ نوع استدلال جهت نتیجه گیری ،جزء پژوهش های استقرایی قرار می گیرد .

همچنین از آن جهت کیفی است که بیش از آنکه به شمارش و کمی سازی پرداخته شود ،به شناسایی مولفه ها توجه شده است. همچنین تحلیل  استقرایی است چون  قبل از بررسی محتوای این صفحات، هیچ قالب یا چارچوب از پیشتعیین شده ای در ذهن نداشته و صرفا به شناسایی مؤلفه هایموجود پرداخته است .

این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی بوده و از نظر تحلیل ،تحلیلی- توصیفی است. با توجه به هدف تحقیق، از روش تجزیه و تحلیل آماری استفاده شده است.

داده های مربوط به پایان نامه ها از طریق سامانه ایران داک و منابع موجود در کتابخانه دانشگاههای مورد نظر  گردآوری شده است. از آنجا که بعضی از عناوین و موضوعات دارای اشتراک هستند، تلاش شد در حد امکان، مجموعه انتخابی برحسب موضوعات غالب، تفکیک و طبقه بندی شود .

بنابراین، طبقه بندی انجام شده مطلق نیست و برحسب نوع دیدگاه افراد ممکن است، تغییراتی در آن ها ایجاد شود.

در این پژوهش 611 نسخه پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته حسابداری  ) از هر دانشگاه 121 پایان نامه( از دانشگاه های تهران،شهید چمران اهواز، شیراز و دانشگاههای آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران و تهران مرکز طی سالهای 91- 1386 به صورت هدفمند انتخاب شد و نتایج به دست آمده با استفاده از آمار توصیفی مورد ارزیابی قرار گرفت.

علت انتخاب دانشگاههای ذکرشده به دلیل سابقه طولانی مدت این دانشگاهها در پذیرش دانشجوی مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته حسابداری؛ همچنین اساتید برجسته  و با سابقه و مطرح موجود در این دانشگاهها می باشد که با مرتبه استاد تمام و دانشیار و استادیاری به امر هدایت پایان نامه های دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته حسابداری می پردازند .

 

3-1- پرسش های پژوهش

مهم ترین پرسش هایی که دراین مطالعه مورد توجه بوده است، عبارتند از:

توزیع فراوانی نسبت جنسیتی پدیدآورندگان در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی نسبت جنسیتی استادان راهنما در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی قلمرو مکانی تحقیقات از نظر سازمانی در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟  توزیع فراوانی قلمرو مکانی تحقیقات از نظر شهری در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی مقوله های موضوعی و زیرگروههای آنها در پایان نامه های حسابداری در دانشگاههای ایران چگونه است؟
توزیع فراوانی نتایج آماری در پایان نامه های موردبررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی ابزار جمع آوری داده ها در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی از لحاظ هدف ،در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
توزیع فراوانی نوع دانشگاه از نظر دولتی یا آزاد در پایان نامه های مورد بررسی چگونه است؟
 

4- متغیرهای پژوهش

متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش شامل 11 متغیر  زیر است:

1( جنسیت دانشجویان ) زن یا مرد ( هر سال 5 دانشجوی زن و 15 دانشجوی مرد در هر دانشگاه بررسی شده است. 

2( جنسیت استاد)ان(راهنما ، )زن یا مرد( 

3( توزیع مکان انجام پایان نامه، که موضوع هر  پایان نامه بر اساس فراوانی در 4 مکان بورس اوراق بهادار-سازمان حسابرسی-بانک وسایر دستگاهها تقسیم بندی شد.

4( توزیع شهری که پایان نامه در آن انجام شده و جامعه آماری در آن شهر است، که نتایج  به 2 گروه شهر تهران و سایر شهرها تقسیم شده است.

5( نتایج آماری: هر پایان نامه از نظر نتایج حاصله در  یکی از

3 گروه کاربردی-بنیادی-توسعه ای طبقه بندی شد.

6( نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده های پایان

-CLEMENTINE-EVIEWS- SPSS نامه ، که در 4 گروه .تقسیم  گردیدند  MATLAB

7( ابزار گردآوری، ابزار جمع آوری داده ها در هر پایان نامه به یکی از 3 مورد پرسشنامه، مصاحبه و نرم افزار داده های بورس تقسیم شد.

8( محتوای پایان نامه، از لحاظ محتوا ،پایان نامه ها به 5 گروه زیر تقسیم شدند: حسابداری، حسابرسی،مدیریت مالی، مدیریتی و سایرموضوعات مرتبط نظیر اقتصاد و… 

9( هدف پایان نامه:از لحاظ هدف ،پایان نامه ها به موارد زیر دسته بندی شدند: پیمایشی- پیمایشی- توصیفی-تحلیلی1 تجربی- نیمه تجربی(- توصیفی-تحلیلی-توصیفی- کتابخانه ای-تحلیل محتوا-مدلسازی-بنیادی

11( نوع دانشگاه : دانشگاههایی که پایان نامه های آنها موردبررسی قرار گرفت به دو گروه دانشگاههای دولتی ودانشگاههای آزاد اسلامی تقسیم شدند.

11( در این تحقیق پس از بررسی هر پایان نامه از لحاظ  11

متغیر مطرح شده در فوق ،داده ها گردآوری شد. پس از استخراج و دسته بندی پایان نامه های مورد بررسی از نظر 11 متغیر مورد نظر  ،جداول و درصد مربوط به هر موضوع در هر دانشگاه طی دوره زمانی مورد بررسی استخراج گردید.

 

نتایج پژوهش
5-1- نتایج تحلیل توصیفی داده ها

1- جامعه مکانی پژوهش مورد نظر ، 5 دانشگاه آزاد تهران مرکز، دانشگاه آزاد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه تهران، دانشگاه چمران اهواز و دانشگاه شیراز ودر هر دانشگاه جمعا 121 پایان نامه در طی مدت 6 سال مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج این تحلیل در جدول 1  نشان داده شده است.

 

جدول شماره 1  نام دانشگاه
درصد
فراوانی
 
 %21
 121
دانشگاه آزاد تهران مرکز
%21
121
دانشگاه آزاد علوم تحقیقات تهران
%21
121
دانشگاه تهران
%21
121
دانشگاه چمران اهواز
%21
121
دانشگاه شیراز
 %111
 611
کل
 

2- این پژوهش به بررسی و تحلیل محتوای پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد رشته حسابداری طی بازه زمانی 91-1386 می پردازد که نتایج آن در جدول 2 نشان داده شده است.

جدول شماره 2 سال مورد بررسی
درصد
فراوانی
سال
 
 1667
 111
 86
 
1667
111
 87
 
1667
111
 88
 
1667
111
 89
 
1667
111
 91
 
1667
111
 91
 
 
درصد
فراوانی
سال
 
 1667
 111
 86
 
1667
111
 87
 
1667
111
 88
 
1667
111
 89
 
1667
111
 91
 
1667
111
 91
 
 %111
 611
کل
 
 
 
 
 
 
 
 

3- اولین متغیر مورد بررسی جنسیت دانشجویانی است که پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی در جدول 3 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 3 جنسیت دانشجویان
درصد
فراوانی
 
 25
 151
زن
 75
 451
مرد
 111
 611
کل
 

4- دومین متغیر مورد بررسی جنسیت استاد راهنمایی است که هدایت پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد حسابداری را برعهده داشته است .نتایج حاصل از این بررسی در جدول 4 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 4 جنسیت استاد)ان(راهنما
درصد
فراوانی
 
 1767
 116
زن
 8263
 494
مرد
 %111
 611
کل
 

سومین متغیر مورد بررسی توزیع مکان انجام پایان نامه ها است که در 4 مکان بورس اوراق بهادار،سازمان حسابرسی ،بانک و سایر دستگاههای اجرایی مورد ارزیابی قرار گرفته است .

نتایج حاصل از این بررسی در جدول 5 نشان داده شده است. جدول شماره 5 مکان انجام پایان نامه

درصد
فراوانی
 
 6765
 415
بورس اوراق بهادار
 21
 121
سازمان حسابرسی
 467
 28
بانک
 768
 47
سایر
 111
 611
کل
 

 

چهارمین متغیر مورد بررسی توزیع شهری است که پایان نامه در آن انجام شده و جامعه آماری در آن شهر قرار دارد که بطور کلی  شامل 2 گروه شهر تهران و سایر شهرها است. نتایج حاصل از این بررسی در جدول 6 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 6 شهر مورد نظر
درصد
فراوانی
 
 9168
 545
تهران
 962
 55
سایر
 111
 611
کل
 

پنجمین متغیر مورد بررسی نتایج آماری پایان نامه ها است که هر پایان نامه از نظر نتایج حاصله در 3 گروه کاربردی،بنیادی و توسعه ای قرار می گیرد.نتایج حاصل از این بررسی در جدول 7 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 7- نتایج پژوهش
درصد
فراوانی
 
 8163
 488
کاربردی
 665
 39
بنیادی
 1262
 73
توسعه ای
 111
 611
کل
 

ششمین متغیر مورد بررسی، نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده های پایان نامه ها است  که در 4 گروه زیر

-CLEMENTINE-EVIEWS-    SPSS:تقسیم  شده       اند

MATLAB  نتایج حاصل از این بررسی در جدول 8 نشان داده شده است.

 

 

جدول شماره 8 نرم افزار مورد استفاده
درصد
فراوانی
 
 55
 331
 SPSS
 3867
 232
 EVIEWS
 /5
 3
 CLEMENTINE
 568
 35
 MATLAB
 111
 611
کل
 

هفتمین متغیر مورد بررسی ابزار جمع آوری داده ها در هر پایان نامه است که شامل یکی از 3 مورد زیر پرسشنامه ،مصاحبه و نرم افزار داده های بورس  اوراق بهادار بوده است.نتایج حاصل از این بررسی در جدول9  نشان داده شده است.

 

جدول شماره 9 ابزار گردآوری
درصد
فراوانی
 
 2867
 172
پرسشنامه
 /2
 1
مصاحبه
 7162
 427
نرم افزار داده های بورس
 111
 611
کل
 

هفتمین متغیر مورد بررسی، محتوای پایان نامه ها است.به این منظور پایان نامه ها از لحاظ محتوا ، به 5 گروه زیر تقسیم شدند: حسابداری، حسابرسی، مدیریت مالی، مدیریتی و سایر موضوعات مرتبط.  نتایج حاصل از این بررسی در جدول 11 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 11 توزیع محتوا
درصد
فراوانی
 
 44
 264
حسابداری
 1962
 115
حسابرسی
 2163
 45
مدیریت مالی
 765
 45
مدیریتی
 9
 54
سایر
 111
 611
کل
 

 

 

هشتمین متغیر مورد بررسی، نوع دانشگاه  ها از لحاظدولتی و آزاد بودن است. نتایج حاصل از این بررسی در جدول 11 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 11  از نظر نوع دانشگاه
درصد
فراوانی
 
 61
 361
دولتی
 41
 241
آزاد
 111
 611
کل
 

نهمین متغیر مورد بررسی، تحلیل اهداف پایان نامه ها است.به این منظور پایان نامه ها از لحاظ اهداف ، به 9 گروه زیر تقسیم شدند: پیمایشی، توصیفی،  تحلیلی1تجربی-نیمه تجربی، توصیفی-تحلیلی، توصیفی، کتابخانه ای، تحلیل محتوا، مدلسازی و  بنیادی. نتایج حاصل از این بررسی در جدول 12نشان داده شده است.

 

جدول شماره 12 اهداف پایان نامه
درصد
فراوانی
 
367
 21
 پیمایشی
668
 41
 توصیفی
64
 386
 (تحلیلی1تجربی-نیمه تجربی
1
 8
 توصیفی-تحلیلی
1
 3
 توصیفی
367
 21
 کتابخانه ای
11
 66
 تحلیل محتوا
368
 24
 مدلسازی
5
 31
 بنیادی
 111
 611
کل
 

5-2- نتایج تحلیل موضوعی

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آمار توصیفی داده های مستخرج از 11 متغیر پژوهشی  مورد بررسی، نتایج زیر را نشان میدهد.

از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی در مقطع کارشناسی ارشد رشته حسابداری،در مجموع 21 درصد داده ها معادل 121 پایان نامه متعلق به هر دانشگاه می باشد که در طی سالهای 91-1386 مورد بررسی قرار گرفته است.

1-در خصوص جنسیت دانشجویان نتایج آماری نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی، 151 پایان نامه معادل 25درصد توسط دانشجویان زن و مابقی معادل 75 درصد توسط دانشجویان مرد انجام شده است که وجود بازار اشتغال مناسب برای این رشته همچنین گرایش به فعالیت های اقتصادی در مردان نسبت به زنان بر اساس ویژگی های رفتاری می تواند از جمله دلایل وجود تفاوت جنسیتی در رشته باشد.

در خصوص جنسیت استادان راهنمای پایان نامه ،نتایج آماری نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، تنها 116پایان نامه معادل 1767درصد توسط استادان راهنمای زن و مابقی معادل 8263 درصد توسط استادان راهنمای مرد هدایت و راهنمایی شده است،این تفاوت می تواند به دلایل ذکر شده در خصوص جنسیت دانشجویان باشدکه در مورد بالا به آنها اشاره شد.
در خصوص سومین متغیر یعنی توزیع مکان انجام پایان نامه که در 4 مکان بورس اوراق بهادار، سازمان حسابرسی ، بانک وسایر دستگاه ها اعم از دولتی و موسسات خصوصی مورد بررسی قرار گرفت،نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 415 پایان نامه معادل 6765درصد در بورس اوراق بهادار تهران،121 پایان نامه معادل 21 درصد در سازمان حسابرسی ،28 پایان نامه معادل 467 درصد در بانک و 47 پایان نامه معادل 768 درصد در سایر دستگاهها انجام شده است .از آنجا که بورس اوراق بهادار به عنوان بازار مالی ایران مطرح میشود ،همچنین امکان انجام انواع پژوهشها با موضوعات مالی،اقتصادی، حسابداری و حسابرسی در این مکان وجود دارد و از همه مهمتر سهولت دسترسی به داده های مورد نیاز برای انجام پژوهشهای علمی از دلایلی است که عمده پژوهشها در این مکان انجام می شود. .
در خصوص چهارمین متغیر یعنی توزیع شهری که پایان نامه در آن انجام شده و جامعه آماری در آن شهر است،توزیع شهرها به دو گروه تهران و سایر شهرها تقسیم شد .نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 545 پایان نامه معادل 9168درصد در شهر تهران و مابقی یعنی 55 پایان نامه معادل 962 درصد در سایر شهرها انجام شده است.به دلیل آنکه عمده ترین زیر ساختهای انجام پژوهشهای اقتصادی،مالی و حسابداری در پایتخت گنجانده شده ،مسلما انتظاری جز نتیجه به دست آمده نیز نخواهد رفت.
در خصوص پنجمین متغیر یعنی نتایج آماری، هر پایان نامه از نظر نتایج حاصله در یکی از سه گروه کاربردی ،بنیادی وتوسعه ای مورد بررسی قرار گرفت . نتایج استخراج شده نشانمی دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 488 پایان نامه معادل 8163 درصد از نوع کاربردی،39 پایان نامه معادل 665 درصد از نوع بنیادی و مابقی یعنی 73 پایان نامه معادل
1262 درصد از لحاظ نتایج از نوع توسعه ای هستند.نوع و ماهیت پژوهشهای حسابداری و مالی به گونه ای است که با پژوهشهای کاربردی محقق می شود.هرچند با ایجاد زیر ساختها و بستر مناسب می توان زمینه انجام پژوهشهای بنیادی و توسعه ای را فراهم نمود.

6- در خصوص ششمین متغیر یعنی نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده های پایان نامه ،4 گروه نرم افزارCLEMENTINE ،EVIEWS ، SPSS    و

 MATLAB مورد ارزیابی قرار گرفتند که نتایج حاصل از استخراج داده ها نشان داد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 331 پایان نامه معادل 55درصد از  نرم افزار SPSS ،232 پایان نامه معادل 3867 درصد از نرم افزار 

EVIEWS ، 3 پایان نامه معادل 5/1 درصد از نرم افزار CLEMENTINE و مابقی یعنی  35 پایان نامه معادل 568  درصد از  نرم افزار  MATLAB استفاده کرده اند .عدم آشنایی با نرم افزار های اقتصاد سنجی نوین می تواند از علل عدم گرایش و کاربرد گسترده سایر نرم افزار ها در پژوهشهای حسابداری باشد.

7-در خصوص هفتمین متغیر یعنی ابزار گردآوری داده ها،ابزارهای موجود در قالب 3 موردپرسشنامه، مصاحبه و نرم افزار داده های بورس اوراق بهادار مورد بررسی قرار گرفتند .

نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 172 پایان نامه معادل 2867 درصد از پرسشنامه ،1 پایان نامه معادل 2/1درصد از مصاحبه و مابقی یعنی  427 پایان نامه معادل 7162 درصد از نرم افزار داده های بورس اوراق بهادار استفاده کرده اند.از آنجا که حجم عمده پژوهشها در تهران و در بورس اوراق بهادار انجام می شود، لذا انتظاری جز نتیجه به دست آمده در این قسمت نیز نمی رود.

در خصوص هشتمین متغیر یعنی محتوای پایان نامه ،پایان نامه ها از لحاظ محتوا به 5 گروه محتوای حسابداری،حسابرسی،مدیریت مالی، مدیریتی و سایرموضوعات مرتبط نظیر اقتصاد تقسیم شدند.  نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 264 پایان نامه معادل 44 درصد دارای محتوای حسابداری،  115 پایان نامه معادل 1962 درصد دارای محتوای حسابرسی ،122 پایان نامه معادل 2163 درصد دارای محتوای مدیریت مالی ،45 پایان نامه معادل 765 درصد دارای محتوای مدیریتی هستند و مابقی یعنی  54 پایان نامه معادل 9درصد به سایر موضوعات مرتبط نظیر اقتصاد پرداخته اند.با توجه به انکه پایان نامه های مورد بررسی متعلق به رشته حسابداری است،بنابراین اختصاص تنها 44 درصد پژوهشها به موضوع حسابداری  ،نیازمند بررسی دلایل عدم گرایش به انجام پژوهش با محتوای حسابداری است که انجام چنین پژوهشهایی،قطعا تاثیر بسیاری در ارتقاءجایگاه این رشته در بین سایر دانشها و علوم خواهد داشت.
در خصوص نهمین متغیر یعنی هدف پایان نامه، از لحاظ هدف ،پایان نامه ها به موارد 1-پیمایشی، 2-توصیفی ،3-تحلیلی )تجربی-نیمه تجربی( 4-توصیفی-تحلیلی 5–توصیفی، 6 -کتابخانه ای،7 -تحلیل محتوا، 8 –مدلسازی و 9- بنیادی تقسیم بندی شده اند.
 نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 21 پایان نامه معادل 367  درصد دارای هدف پیمایشی ، 41 پایان نامه معادل668درصد دارای هدف توصیفی ،386 پایان نامه معادل 64   درصد دارای هدف تحلیلی)تجربی-نیمه تجربی(  ، 8 پایان نامه معادل 1  درصد دارای هدف توصیفی-تحلیلی،   3 پایان نامه معادل 1 درصد دارای هدف  توصیفی ،21 پایان نامه معادل 367  درصد دارای هدف  کتابخانه ای، 66 پایان نامه معادل 11درصد دارای هدف  تحلیل محتوا، 24 پایان نامه معادل 368  درصد دارای هدف  مدلسازی و مابقی معادل 31 پایان نامه  یعنی 5 درصد دارای هدف بنیادی هستند.بر اساس اهداف پایان نامه ها ،اختصاص 64 درصد از پژوهشها به موضوعات تحلیلی نشان از عمیق بودن محتوای پایان نامه ها انجام گرفته دارد.

11- در خصوص دهمین متغیر یعنی نوع دانشگاهی که دانشجویان در آن تحصیل می کنند،دانشگاهها به دو گروه  دولتی  وآزاد تقسیم شدند. نتایج استخراج شده نشان می دهد از مجموع 611 پایان نامه مورد بررسی ، 361 پایان نامه معادل 61 درصد  در دانشگاههای دولتی و مابقی یعنی  241 پایان نامه معادل 41 درصد در دانشگاههای آزاد مورد بررسی انجام شده است.

 

6- نتیجه گیری و بحث

نتایج پژوهش نشان داد که جنسیت اکثر دانشجویان در بازه زمانی مورد بررسی پژوهش،مرد  و همچنین جنسیت استادان راهنمای پایان نامه ها نیز ،مرد می باشد.در خصوص توزیع مکان پایان نامه بر اساس نتایج بورس اوراق بهادار در رتبه اول و به ترتیب سازمان حسابرسی،  سایر دستگاهها و بانک در رتبه های بعدی قرار دارند که نشانگر ظرفیت فراوان بورس اوراق بهادار به عنوان مکان مناسب جهت انجام بخش عمده ای از پایان نامه های رشته حسابداری در مقطعکارشناسی ارشد است.

از آنجا که بورس اوراق بهادار در شهر تهران قرار دارد ،لذا عمده پژوهشهای صورت گرفته نیز در شهر تهران انجام شده است که نشانگر عدم توزیع مناسب ظرفیت های پژوهشی در سایر شهرهای کشور است.نتایج این پژوهش با سایر پژوهشهای انجام شده در این زمینه از جمله پادیار هماهنگ است.

در خصوص بررسی نتایج آماری هر پایان نامه که از نظر نتایج حاصله، در یکی از 3 گروه کاربردی،بنیادی و توسعه ای قرار می گیرد، اکثر پایان نامه های انجام شده در این پژوهش از نوع کاربردی با 3/81% و سپس توسعه ای با 2/12 %و در آخر پژوهشهای بنیادی با 5/6% است.که بیانگر اولویت توجه به نوع پژوهشهای موجود در انجام پایان نامه های کارشناسی ارشد این رشته دارد.

در زمینه نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده های پایان نامه در این رشته  ،4  نرم افزار پر کاربرد ترSPSS  ،CLEMENTINE  ،EVIEWS و MATLAB  از لحاظ میزان کاربرد مورد ارزیابی  قرار گرفتند که نتایج آن به ترتیب با 55% ، 7/38% ، 5% و 8/5% است و نشان دهنده میزان کاربرد گسترده نرم افزار SPSS در پژوهشهای حسابداری می باشد.

از دیگر متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش ابزار جمع آوری داده ها در هر پایان نامه بود که به طور کلی  از 3  طریق  پرسشنامه، مصاحبه و نرم افزار داده های بورس مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج بررسی این متغیر نشان می دهد که 2867% از طریق پرسشنامه ،2% از طریق مصاحبه و مابقی یعنی 2/71% از طریق نرم افزار های رایج مرتبط با داده های بورس اوراق بهادار جمع آوری گردیده است که با توجه به اینکه عمده پژوهشها در بورس اوراق بهادار انجام میشود،کاربرد نرم افزار های رایج مرتبط با داده های بورس اوراق بهادار  دارای بالاترین فراوانی است. 

یکی از علل توجه کمتر به زمینه های موضوعی غیر بازار سرمایه ای،می تواند این باشد که داده های مورد استفاده در این پژوهش ها، سخت تر از پژوهش های بازار سرمایه ای در دسترس قرار می گیرند.  

در خصوص بررسی متغیر محتوای پایان نامه ها ، محتوای  پایان نامه ها به 5 گروه حسابداری،حسابرسی ،مدیریت مالی ،مدیریتی و سایر موضوعات مرتبط نظیر اقتصاد و مباحث بین رشته ای تقسیم شد و پس از جمع آوری داده ها و تحلیل آنها نتایج نشان داد که  44% محتوای پایان نامه ها به موضوعات حسابداری ،1962 % به موضوعات حسابرسی ، 2163% به

 

موضوعات مدیریت مالی،765% به موضوع مدیریتی و مابقی 9 % به سایر موضوعات مرتبط با رشته پرداخته اند.نتایج این بخش با نتایج پژوهش انجام شده توسط رهنمای رودپشتی و همپژوهان هماهنگ می باشد.

در خصوص اهداف ، پایان نامه ها ،بیشترین میزان پایان نامه ها  ،پژوهشهای با هدف تحلیلی)تجربی-نیمه تجربی( و کمترین میزان پایان نامه ها از لحاظ هدف ،توصیفی-تحلیلی  با یک درصد. میباشد . علت عدم تمایل به این دسته پژوهش های میتواند به دلیل نبود شرایط و امکانات کافی برای اجرای این دسته پژوهش ها باشد. همچنین جمع آوری داده از طریق روش میدانی، نیازمند صرف وقت و تلاش بیشتر از سوی محقق است .علاوه بر این  استفاده از روش میدانی، نیازمند همکاری افراد یا مؤسساتی است که اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق آنها جمع آوری می گردد . همه ی این موارد نیازمند زمان بیشتر در مقایسه با پژوهش ها ی کتابخانه ای است. 

با توجه به نتایج پژوهش پیشنهادهای زیر عنوان میگردد:

1( ایجاد پایگاه اطلاعاتی در زمینه ی موضوعات نیازمند پژوهش و حوزه هایی که با خلأ پژوهشی مواجه هستند .در واقع تهیه یک پایگاه اطلاعاتی به کمک اساتید و صاحب نظران رشته حسابداری به منظور رفع نیازهای پژوهش هایی حسابداری و ارتقاء رشته،  چه از نظر تئوری و چه از نظر عمل، موثر خواهد بود.

2( توجه بیشتر پژوهشگران به روش شناسی پژوهشها و فعالیت در زمینه ی روشهای مورد نیاز پژوهش در حسابداری. 

3( انجام پژوهشی با موضوع بررسی سیر  تغییرات پژوهش های حسابداری از سالهای گذشته تا کنون درداخل و خارج از کشور  

4( در این پژوهش به بررسی تطبیقی ساده یا پیچیده بودن تحلیلهای آماری مورد استفاده در پژوهش های داخلی و خارجی پرداخته نشد .پیشنهاد میشود در پژوهشی، میزان پیچیده بودن روشهای آماری مورد استفاده داخلی و خارجی نظیر نوع رگرسیونهای مورد استفاده، مقایسه گردد.

5( مبانی نظری، استدلال و نوع تئوری مورد استفاده در پژوهش در این پژوهش مورد بررسی قرار نگرفت، پیشنهاد میگردد در پژوهشی این موارد مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

 

فهرست منابع  

جهان­ در حال ­تغییر امروز، پیشرفت­های ­فراوانی ­در ­زمینه‌های مختلف از جمله تولید به صورت خودکار ایجاد نموده است­ و چشم اندازهایی که کامپیوتر و اینترنت بوجود آورده‌اند، رشد فزاینده تجارت جهانی، پایان جنگ سرد و پدیده جهانی شدن همگی چالش‌ها و چشم اندازهایی را برای مدیران سازمان‌ها ایجاد نموده ­است که باید بتواند مسیر مناسبی را انتخاب نمایند. تغییرات با سرعت فزاینده­ای­ در ­حال روی­ دادن است. ادامه استراتژی امروز دارای ریسک است و البته روی کردن به استراتژی جدید هم نیز بدون ریسک ومخاطره نمی‌باشد آنچه که بدیهی­است، این است که نیروهای جهانی زندگی شخصی هر فردی را تحت تاثیرخود قرار می‌دهد که ما نام آن را همان جهانی شدن می‌گذاریم که در کنار تمام مسائل و مشکلاتش فرصتهای درخشان فراوانی را برای مدیران ما در پی خواهد داشت.

مدیران خبره و آگاه از این فرصت‌ها به نحو احسن بهره‌برداری می‌کنند. آنان دیگر به روش‌های بازرگانی قدیم خود متکی نیستند بلکه می‌دانند در بلند مدت شرکت‌هایی در بازار موفق خواهند بود که از منابع بازاریابی ­بهره­برداری ­بهینه ­نمایند.­ بازاریابی ­جدید با شناسایی و سنجش نیازها، خواسته­ها سلیقه‌ها و اولویت‌های برآورده نشده مشتریان آغاز می­شود و پس از انتخاب بازار یا بازارهای هدف و در نظرگرفتن ویژگ   ی‌های مشتریان، با نگرشی دقیق، در زمینه محصول، قیمت، توزیع و ترفیع فروش سیاست‌هایی تنظیم می‌کند. در ‌بازاریابی نوین خدمت به مشتری هدف اصلی است کاربرد بازاریابی نوین فقط در مورد کالاهای مصرفی صادق نیست بلکه محصول می‌تواند خدمت، فعالیت، مکان، سازمان، ایده و یا یک فرد باشد بنابراین بسیاری از سازمانهای غیرانتفاعی و غیر تجاری و خدماتی مانند موسسه‌های آموزشی خیریه، عام المنفعه، اجتماعی و سیاسی نیز

 واژه های کلیدی: شایستگی اخلاقی،  متغیرهای رشدی ،  متغیرهای هیجانی ،  جنسیت

  

                                                  ” فهرست مطالب“

عنوان………………………………………………………………………………….…….….صفحه                                                                                                           

                                               فصل اول:کلیات پژوهش   

مقدمه. 1

بیان مساله:. 5

اهداف پژوهش. 10

سوالات پژوهش. 10

اهمیت و ضرورت پژوهش. 11

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها. 12

تعریف مفهومی. 12

تعریف عملیاتی. 13

                          فصل دوم: پیشینه نظری وادبیات پژوهشی

دیدگاههای فلسفی اخلاق. 21

رویکرد های جامعه شناختی نسبت به اخلاق. 22

نظریه های روان شناختی اخلاق. 23

نظریه شناختی ویگوتسگی و اخلاق. 36

بازسازی داربست. 37

نقش داربست در رویکرد رشدی –  شناختی برای آموزش اخلاقی. 39

نظریه شخصیتی لیفتون از منش اخلاقی. 40

متغیرهای پژوهش. 41

خانواده وکارکرد آن. 41

نقش هیجان در  رشد اخلاقی. 46

هیجان شرم وگناه. 48

نظر برخی روان شناسان در درباره شرم و گناه. 49

پدیدار شناسی شرم و گناه. 50

تفاوت شرم و گناه. 50

موقعیت هایی که تداعی کننده شرم و گناه هستند.. 52

اندازه گیری هیجانات خود- آگاهی. 53

همبسته ها و تفاوت های جنسیتی شرم و گناه. 54

همدلی. 55

منابع اقتدار اخلاقی. 56

تمایز قدرت و اقتدار. 56

جنسیت و استدلال اخلاقی. 58

نظریه گیلیگان در باره جهت گیری های اخلاقی. 60

متغیرفرهنگ و رشد اخلاقی. 62

مطالعات  تفاوت های جنسیتی در رشد اخلاقی. 65

مدلها و اخلاق. 68

نمونه هایی از پژوهش های مدل معادلات ساختاری درباره رشد اخلاقی   70

جمع بندی پیشینه پژوهش. 72

   

                                           فصل سوم: روش اجرای پژوهش

روش پژوهش. 75

جامعه و نمونه. 76

روش گردآوری داده ها. 77

ابزارهای جمع آوری اطلاعات. 77

مقیاس باورها ودرگیری معنوی .. 78

پایایی. 79

روایی. 79

 

الف) تحلیل عاملی اکتشافی:. 79

ب )تحلیل عاملی تاییدی. 81

مقیاس منابع اقتدار اخلاقی. 82

پایایی. 83

روایی. 83

الف) تحلیل عاملی اکتشافی. 83

ب )تحلیل عاملی تاییدی. 86

پرسشنامه خود گزارشی خانواده. 87

پایایی. 88

روایی. 88

الف) تحلیل عاملی اکتشافی. 88

ب) تحلیل عاملی تاییدی. 90

شاخص واکنش بین فردی. 91

پایایی. 92

روایی . 92

الف) تحلیل عاملی اکتشافی. 93

ب) تحلیل عاملی تاییدی. 95

آزمون قضاوت اخلاقی. 97

پایایی. 98

روایی . 98

تحلیل عاملی اکتشافی. 98

آزمون عاطفه خودآگاهی. 99

پایایی. 100

روایی . 100

تحلیل عاملی اکتشافی. 100

پایایی. 101

روایی. 101

تحلیل عاملی اکتشافی. 102

روش تحلیل داده ها. 103

بررسی پیش فرض ها. 109

                                                فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها             

                                

توصیف آماری متغیرهای تحقیق. 113

ماتریس همبستگی و کوواریانس متغیر های نهفته پژوهش. 116

بررسی الگوی پیشنهادی تحقیق. 117

اصلاح الگو کلی. 135

سوال شماره یک. 137

سوال شماره ی دو. 137

سوال شماره ی سه. 138

داده های مربوط پسران. 138

داده های مربوط دختران. 139

مقایسه دوگروه  بر اساس مدل نیکویی برازش. 140

سوال شماره چهار. 144

سوال  شماره پنج. 144

 

                                               فصل پنجم   : بحث ونتیجه گیری

بحث. 145

نتیجه گیری. 152

محدودیت های پژوهش:. 155

پیشنهادهای پژوهشی:. 156

توصیه ها به مسئولان آموزشی ، معلمان و والدین:. 157

مسئولان آموزشی: 157

معلمان:. 158

اقدامات والدین:. 159

منابع………………………………………………………………………………………………….161

پیوستها

مقدمه

       امروزه مساله اخلاق و تربیت اخلاقی از اهمیت خاصی برخوردار است و لزوم پرداختن جدی به آن،  بیش از گذشته احساس می شود؛ زیرا از یک سو جوامع امروزی دچار گرفتاری هایی،  چون سستی اعتقاد،  مادی گری،  پوچ گرایی ، سست شدن مبانی خانوادگی، الکلیسم، اعتیاد و رشد روزافزون بیماریهای روانی شده اند که اخلاقیات محکم و مناسب می تواند در پیش گیری از این معضلات وآفات، تاثیر به سزایی داشته باشد و از سوی دیگر، تاکید آموزش و پرورش بر حیطه شناختی و توجه به تخصص و رقابت های فشرده ناشی از آن،  موجب غفلت از این حوزه شده است؛ بنابراین  باید به کرات و به روش های گوناگون یادآوری شودکه تربیت انسان متخلق به اخلاق، اولین شرط برای تعالی جامعه  و حرکت آن به سوی کمال است، چرا که، پیشرفت فرد تنها در ابعاد فنی و مادی می تواند  مشکل آفرین نیز باشد (کدیور،1379).

     اغلب پژوهشگران، بیشتر از دیدگاه فلسفه به اخلاق متمرکز می شوند. آنها اغلب بر این باور هستند که ارزشیابی دقیق اخلاق در حیطه فلسفه صورت می گیرد. همچنین مردم برداشت مبهمی از اخلاق دارند؛ احساسی که با بایدها و نباید ها همراه است و اغلب از والدین ، گروه های اجتماعی، محیط سیاسی یا تعلق مذهبی به دست می آید. اخلاق و عناصر سازنده آن، موضوع مورد علاقه والدین و مربیان آموزشی است، ولی کودکان با امر و نهی های والدین و بزرگترها، اغلب سردرگم می شوند تا ارشاد.

     مطالعه رشد اخلاقی طی دهه های گذشته، دچار تغییر و تحولاتی شده است. این حوزه از نظر تنوع نظریه های مطرح شده و موضوعات، به طور قابل توجهی گسترش پیدا کرده است. نظریه ها گسترش پیدا یافته اند تا رشد اخلاقی را در حوزه روانشناسی- روانشناسی اجتماعی، روان شناسی شناختی، علوم اعصاب شناختی …مورد بررسی قرار دهند. برای مثال تلاش های علمی اخیر در حوزه زیست شناسی می کوشد برای اخلاق، پایه های زیست شناسی پیدا کند؛ همین طور پژوهش های مردم شناسی می خواهد نقش فرهنگ را در رشد اخلاقی بررسی نماید. به طورکلی، پژوهش های جدید در حوزه رشد اخلاقی، در برگیرنده موضوعات زیر است:آزادی های شهروندی، فرهنگ، روابط بین گروهی، نژاد، تعصب، تفاوت های جنسی، روابط خانوادگی، شیوه های فرزندپروری، وجدان، ارزشها، خدمات اجتماعی،  پرخاشگری ، طبیعت، حقوق کودکان و….

     از طرف دیگر، بررسی نظریه های رشد اخلاقی روان شناسان غربی، ما را به این نتیجه می رساند که می توان آنان را در سه گروه بزرگ قرار داد.گروه اول از روان شناسان غربی (از جمله لارن1، 1983، گودال2،1990 ، دو وال3،1991 و1996، راین4، 1997، هافمن5، 2000،و هاید6 ، 2001) ریشه اخلاقیات و رفتار اجتماعی را در تاریخ تکامل زیستی انسان می دانند.گروهی دیگر از جمله روان تحلیل گرانی چون فروید7(1961/1925) و نظریه پردازان یادگیری اجتماعی چون بندورا8 (1977) اخلاقیات را سازگاری با هنجارهای اجتماعی تلقی می کنند.گروه سوم، که دیدگاه هایشان بیش از همه مورد توجه واقع شده است، روان شناسانی هستند که سطح رشد شناختی را اساس اخلاق می دانند ژان پیاژه (1932/1965) و لارنس کلبرگ(1976) بیش از هر روان شناس دیگر این گروه را نمایندگی می کنند. بنیادهای فکری برخی دیگر از روان شناسان ازجمله گیلیگان9 (1982) و رست10 ( 1986) را می توان در شمار گروه اخیر دانست ( به نقل از لطف آبادی،1384).

     در پاسخ به این سوال که، چرا رشد اخلاقی در دوره نوجوانی اهمیت دارد؟ دلایل نظری و سیاسی ویژه ای را  می توان ارائه کرد . یکی از دلایل سیاسی این است که تحقیق در دوره نوجوانی، تحت تاثیر این  عقیده عمومی است که نوجوانان از نظر اخلاقی نقص هایی دارند، لاجرم باید این نقص ها و راه های برطرف کردن آنها مطالعه شود. یک مرکز ملی نظرسنجی در آمریکا از بزرگسالان خواسته بود که نظرخود را درباره نوجوانان بیان کنند. حدود سه چهارم این افراد بیان کرده بودند که نوجوانان نقص هایی را در حوزه اخلاق دارند و تنها حدود 15/. درصد نوجوانان را مثبت ارزیابی کرده بودند. وقتی به ادبیات تحقیق  مراجعه می کنیم، متوجه می شویم که دلیل اصلی این سوءبرداشت،  به باور اشتباهی مربوط می شود که در ارتباط با نوجوانی وجود دارد، درحالی که نوجوانی پایه ای برای بزرگسالی است و ویژگیهای مخصوص به فرد خود را دارد و در واقع می توان گفت که از طریق دوره نوجوانی ارزشهای اخلاقی انتقال می یابد. نوجوانان  در مقایسه با کودکان ، وقت کمتری را والدین می گذرانند؛  بنابراین همسالان می توانند به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در رشد اخلاقی نوجوانان مد نظر قرار گیرند(هارت[1] وکارلو[2]، 2005).

          همچنین، پژوهشگران مختلف بر این باورند که در تمایلات اخلاقی و رفتارهایی همچون،  نوع دوستی و پرخاشگری پایه زیست شناختی وجود دارد (کارلو،کویس3، دودگ4، 1998، ایزنبرگ5، فابیس6، 1999).  در واقع ، بروز مجدد فرایندهای زیستی در دروه بلوغ ممکن است بر رشد اخلاقی در دوره نوجوانی تاثیر بگذارد. تغییرات جسمانی و زیستی دوران بلوغ ممکن است حساسیت هیجانی و صمیمیت و در ادامه،  هیجانات مبتنی بر مراقبت رفتارهای اجتماعی را افزایش دهد ( به عنوان مثال همدلی و ناهمدلی).  در مقابل، تغییرات هورمونی با تحریک پذیری و پرخاشگری در ارتباط بوده،  ممکن است نوع دوستی و پرخاشگری را تسهیل کند (فابیس ، کارلو، کوپاندف7، لایبل8 ، 1998). در مطالعه ای نشان داده شده است که قسمت هایی از مغز در طول تصمیم گیری اخلاقی فعال می شوند. مطالعه همزمان نقش عوامل تاثیرگذار زیستی و اجتماعی،  می تواند ما را در ارائه مدلهای قوی یاری کند (همان منبع).

      در حوزه جنسیت هم مطالعاتی چندی صورت گرفته است. برخی از پژوهشگران (کارلو، مالتی1 وگومیرم2،1998) به این نتیجه رسیده اند که دختران، در مقایسه با پسران، همدلی و رفتار اجتماعی بیشتری از خود نشان می دهند. قابل توجه این که جنسیت، اغلب به عنوان متغیر تعدیل کننده ای در پیش بینی رفتار اخلاقی کودکان به کار رفته است (هاستینگس3،2000). بار4و هیگنز5 (1998) دریافته اندکه شیوه های فرزند پروری، تاثیرات متفاوتی بر رفتار اخلاقی پسران و دختران دارد؛ بنابراین، فرایند اجتماعی شدن ممکن است مفاهیم (معنای) متفاوتی برای دختران وپسران داشته باشد. همچنین جنسیت، روابط بین فرایندهای شناختی ، عاطفی و رشد اخلاقی در کودکان را تعدیل می کند. پژوهشگران دیگر(هینات6، برینو7 و همکاران، 1998) دریافته اند که روابط بین این متغیرها و رشد اخلاقی فقط در بین پسرها معنادار است. تحقیقات بیشتری لازم است تا فرایندهای مرتبط با رفتارهای اخلاقی پسران و دختران را بررسی کند، همچنین ضروری است بررسی شود که چرا  پیش بینی  کننده های رشد اخلاقی متفاوت هستند ( نقل برنت،2007). 

     با توجه به اهمیت و جایگاه رشد اخلاقی، شناسایی وتحلیل نقش متغیرهای مختلف محیطی وشخصی در پیش بینی سطح آن، همواره مورد توجه صاحبنظران و پژوهشگران این حوزه بوده است. یکی از حوزه های مطالعه این موضوع،  بررسی عوامل مرتبط با شایستگی اخلاقی است . در بین عوامل مختلف، متغیرهای رشدی و متغیرهای هیجانی می توانند نقش تعیین کننده ای داشته باشند. در این تحقیق بررسی اولویت های اخلاقی و پیش بینی آن بر اساس متغیرهای رشدی وهیجانی مدنظر است.

بیان مساله:

   بیش از هفت دهه است که بررسی تحول اخلاقی، یکی از محورهای اصلی پژوهش در روان شناسی را تشکیل داده است. مطالعه تحول ارزشهای اخلاقی، مستلزم تعیین فرایندهایی است که بر اساس آنها کودک قواعد و هنجارهای مورد انتظار جامعه ای راکه در بطن آن متحول می شود، می پذیرد و درونی می کند. درونی سازی را می توان فرایندی دانست که به واسطه آن هنجارها و ارزشها به صورت بخشی از نظام انگیزشی فرد در می آیند و حتی بدون آنکه فشاری از سوی دیگران تحمیل شود، رفتار وی را هدایت می کنند (برچ1،1997، ترجمه دادستان،1383).

     در حوزه روانشناسی امروز، دو جهت گیری نظری برجسته در ارتباط با رشد اخلاقی ظهور کرده است :یادگیری اجتماعی/شناخت اجتماعی و ساختار گرایی شناختی. هر دو رویکرد، نگاهی نه اخلاق محور به انسان دارند (نه خوب و نه بد) و به اهمیت تجارب او در رشد اخلاقی تاکید می کنند. علاوه بر این، هر دو دیدگاه، رویکردی کلی به زندگی و تمام مراحل آن دارند و بر دو دهه از زندگی تاکید می کنند(توماس،1997). با وجود این، هریک از دو نظریه منحصر به فرد بوده، به طرزی خاص تبیین می شوند. ابتدا نظریه شناختی-اجتماعی بررسی می شود.

    برای فهم جهت گیری های نظری مختلف، ارزیابی اینکه این جهت گیری بر چه چیزی متمرکز است، کمک کننده است. این جهت گیری ها، بر ارزش هایی متمر کز است (به عنوان مثال: تعهد، اعتقاد راسخ) که از سوی گروه مطرح شده و شخص به آن پایبند می شود (به عنوان مثال:خانواده، جامعه، ملیت). ارزش شخصی عبارت است از اعتقاد فرد در مورد شیوه های  عملکرد خوب و بد در ارتباط با دیگران، و ارزش  مشترک، عبارت است از تعهدی که شخص به طور کلی نسبت به افراد مختلف جامعه دارد (توماس،1997). نمونه هایی از ارزشهای تعهد عبارت است از احترام به طبیعت (زندگی)، احترام به توانمندی های دیگران و اهمیت حمایت از دیگران در زمانهای مورد نیاز (توماس،1997). در جهت گیری یادگیری اجتماعی/شناخت اجتماعی، رشد اخلاقی موفقیت آمیز به این صورت تعریف شده است:”پذیرفتن ارزشها و تعهدات گروه که شخص به آن گروه تعلق دارد و رشد منفی، یعنی بکارگیری  یا پرداختن به رفتارهایی که پیامد های منفی دارند” (به عنوان مثال، ناتوانی در یادگیری از نتایج). پذیرش ارزش های تعهدات گروه بیشتر از طریق الگوپذیری محیطی صورت می پذیرد (بندورا،1991 ). در مرحله بعد، این ارزش ها و تعهدات می تواند به رفتار تبدیل شود،  به شرط آنکه در عمل به کار گرفته شوند. جهت گیری شناختی/اجتماعی و یادگیری اجتماعی، رفتارهای ویژه را به عنوان مساله ای اخلاقی یا غیر اخلاقی طرح نمی کنند، چرا که از نظر محتوای اجتماعی، امری نسبی است. حال آنکه رفتار های عمومی به عنوان ارزشهای کلی و تعهدات تبدیل شده به عمل، در جوامع اتفاق می افتند؛ برای مثال، ارزشی چون به” دارایی دیگران احترام بگذارید در” قالب دارایی دیگران را ندزدید” جلوه می کند.  مطابق با جهت گیری شناخت اجتماعی/یادگیری اجتماعی، این اعمال خود به خود رفتارهای اخلاقی نامیده نمی شوند، بلکه کارکردی موفقیت آمیز برای جامعه دارند. از این رو، وقوع مجدد این رفتارها در طی زمان، نشان می دهد که آنها برای یک جامعه کار،  بدون توجه به اینکه این رفتارها اخلاقی هستند، حالت سازگارانه ای دارند.

       در جهت گیری ساختارگرایی شناختی، بر اکتساب قوانین توجه شده، که ناگزیر در تضاد با جهت گیری اکتساب رویکرد شناختی – اجتماعی است. از این رو، رشد اخلاقی موفقیت آمیز به عنوان اکتساب قوانین- به جای ارزشها  – تعریف شده است. قوانین به عنوان خواصی (خاصیت) بیرونی از دنیا تصور می شود که  ممکن است به صورت خواص جسمانی (مادی) شبیه آب یا خواص تعامل اجتماعی، شبیه روابط زناشویی باشد. این قوانین، گویا جهانی هستند و از موقعیت فرهنگی “نسبی گرایی”، که در دیدگاه یادگیری اجتماعی مطرح است ، مجزا هستند (توماس1،1997) .

     برای توضیح بیشتر در مورد نظریه ساختارگرایی شناختی، طرح نظریه شناختی پیاژه قابل توجه است.ژان پیاژه 2معروفترین نظریه پرداز ساختارگرایی شناختی است. او اخلاق را در ارتباط با بازی مورد مطالعه قرارداده و در حین بازی ها، قواعد مورد نظر را به دست آورده است (پیاژه 1968،1973) .پیاژه بر این باور است که کودکان هفت تا یازده ساله قادرند  خواص مادی چیزها را حفظ کنند (به عنوان مثال آنها می توانند همان  مقوله قبلی را حفظ کنند،  حتی وقتی که مایع از یک ظرف به ظرف دیگر ریخته شود) . پیاژه معتقد بودکه رشد ذهنی، پایه ای برای استدلال اخلاقی بعدی است (پیاژه واینهلدر،1969).  نمونه دیگر، تشریح  قوانین ساختارگرایی شناختی” اخلاق خود پیرو” است.اخلاق خود پیرو، اشخاصی را شامل می شودکه قضاوتهای خود را بر اساس احترام دوطرفه ، عدالت و احترام به دیگران قرار می دهند(پیاژه،1965).

     در نتیجه ،جهت گیری های یادگیر ی اجتماعی /شناخت اجتماعی و ساختارگرایی شناختی، تاثیر عمیقی بر حوزه رشد اخلاقی داشته اند. هر دو رویکرد، مطالعه رشد اخلاقی را در شکلی پویا پیگیری می کنند. رویکرد شناختی اجتماعی /یادگیری اجتماعی بر عوامل بافتی متمرکز است، در حالیکه ساختارگرایی شناختی بر اعمال ذهنی هشیار تمرکزکرده است. تفاوت دیگر این است که نظریه های ساختارگرایی شناختی، هیجان را به عنوان عاملی برجسته در رشد اخلاقی در نظر می گیرد، حال آن که در نظریه های شناختی اجتماعی و یادگیر ی اجتماعی ، جزء شخصیت غیر منطقی در نظرگرفته می شود. به عنوان مثال هر یک از دو رویکرد،  درباره احساس شرم، همدردی، ترس، شهوت و غیره درکارهای پژوهشی خود، به شکلی متفاوت نگاه می کنند. نظریه های ساختارگرایی شناختی به این نکته می پردازند که چه اشخاصی در موقعیتی فرض شده منطقی عمل می کنند، در حالی که نظریه های شناختی اجتماعی و یادگیر ی اجتماعی، مایل هستند تفاوت بین تفکر منطقی و رفتار واقعی را در موقعیت های واقعی زندگی مورد توجه قرار دهند. برای مثال، نظریه پرداز ساختارگرایی شناختی ممکن است ازکسی بخواهد که برای قضاوت ها و واکنش هایش به موقعیتی فرضی، پرسشنامه ای را پر کند، در حالی که نظریه پرداز یادگیری اجتماعی شناختی، ممکن است واکنش شخص را نسبت به آن موقعیت بسنجد و سپس آن را  با رفتار در زندگی واقعی  او مقایسه کند.

     نظریه رشد اخلاقی کلبرگ، نقش شناخت و هیجان را تبیین می کند، اما در مراحل اولیه بر شناخت متمرکز است . نظریه های رسمی معاصر به این نتیجه گیری رسیده اند که مهارتهای منتج  از تعامل عاطفی-شناختی ، ثبات (همسانی) بین قضاوت اخلاقی و رفتار اخلاقی را تسهیل می کند. رست  مدلی چهارجزئی از رشد اخلاقی ارائه داده است که عبارتند از: انگیزش اخلاقی1، حساسیت اخلاقی2، استدلال اخلاقی3 و منش اخلاقی4. این اجزا در قالب فرایندی چند بعدی عمل می کنندکه رشد اخلاقی را تسهیل کرده، آنگاه رفتار اخلاقی را تحریک می نماید. رابطه بین این اجزا دقیق نیست و همین امر باعث می شودکه فرصت شناسایی فرایندهای تاثیرگذار بر رشد اخلاقی از بین برود (مورتون5،2006).

     مطالعات انجام گرفته تا امروز بر استدلال اخلاقی متمرکز هستند و استدلال اخلاقی به تنهایی 20- 10 درصد واریانس را در رفتار اخلاقی پیش بینی می کند ( توماس،1994،2000). رست درباره نیاز به سه جزء اضافی رشد اخلاقی، بحث جالبی را پیشنهاد می کند که این پیش بینی را ترقی می بخشد. رست این اجزاء را به صورت مستمر و پویا مفهوم سازی کرده که با هم در تعاملند و به انتخاب های(گزینه های) اخلاقی منجر می شود. بنابراین او این اجزا را به عنوان مهارتهایی درونی برای افراد ارزیابی نکرده است. با وجود این ، منطقی به نظر می رسد که مهارتهای موجود در هر جزء اخلاقی می تواند بررسی شود تا روش های پیشرفت اخلاقی را ارزیابی کند. اگرچه فرایندهای روانشناختی درونی، پیش بینی بهتری از رفتار (عمل) اخلافی را به دست نمی دهند، ولی محققان تا امروز، تنها رابطه بین این چهار جزء را ارزیابی کرده اند و به خاطر مشکلات اندازه گیری، تنها دو جزء به طور همزمان مورد بررسی قرار گرفته است.  با این حال، کاربرد مدل چهارجزئی در برنامه های آموزشی با موفقیت انجام شده است . نقل قول های اولیه از این کاربردها به این جمع بندی رسیده است که شواهد تجربی بیشتری نیاز است تا نشان دهدکه:1) چگونه اجزاء به شکل بهتری تعریف عملیاتی می شوند؟ 2)رابطه بین اجزاء چگونه است؟ 3)رابطه بین اجزاء و مدلهای رشد اخلاقی چگونه است؟.

    مدل معادلات ساختاری فعلی از جنبه های مختلف، منحصر به فرد است و با جزئیات توضیح داده می شود. اول اینکه دو نوع تاثیر در پیش بینی شایستگی قضاوت اخلاقی مطرح است :تاثیرات رشدی و تاثیرات هیجانی (عاطفی). دوم اینکه مدل حاضر می تواند در جهت فراخنای زندگی (کل عمر) همچون پیشرفت در جهت پیش بینی متغیر نتیجه (پیامد) شایستگی قضاوت اخلاقی، که بعدها اتفاق می افتد، برنامه ریزی شود. در نهایت  مدل حاضر ،  دو جهت گیری قبلی – یعنی ساختارگرایی شناختی و یادگیری شناختی،اجتماعی-  را با هم ترکیب کند .

   این مدل اولویت های اخلاقی را پیش بینی کرده که می تواند به دو بخش متغیرهای رشدی و هیجانی تقسیم شود .متغیرهای رشدی از سه جزء تشکیل شده اند که عبارتند از:

1)کارکرد خانواده 2) زندگی معنوی 3) انتساب به منابع اخلاقی (به عنوان مثال دوستان و خانواده ).  شمول این سه سازه در مدل، در پیش بینی رشد اخلاقی به وسیله تحقیقات قبلی حمایت شده است (به عنوان مثال بندا1،2004، کینگ2 و فاروو3، 2002). موریس4، رابینسون5 و ایزنبرگ6 (2006) در ارتباط با کارکرد خانواده، زندگی معنوی و انتساب به منابع قدرت و شایستگی قضاوت اخلاقی،  رابطه بین رفتار ضد اجتماعی (به عنوان مثال :رفتار اخلاقی )،  خانواده، دوستان و تاثیرات مذهبی را با تحقیقاتی  نشان داده اند.

    سه جزء هیجانی :1) همدلی 2 ) شرم 3 ) احساس گناه که هیجانات اخلاقی نامیده می شوند در مدل حاضر تبیین خواهند شد.

     درمجموع با توجه به مبانی نظری (جهت گیری های یادگیر ی اجتماعی /شناخت اجتماعی و ساختارگرایی شناختی) وسوابق پژوهشی (پژوهش های محدود) تحقیق حاضر با عنوان” بررسی اولویت های اخلاقی و پیش بینی آن بر اساس متغیرهای رشدی وهیجانی” به دنبال آزمودن اثرات متغیرهای رشدی (کارکرد خانواده، زندگی معنوی، انتساب به منابع اخلاقی) و متغیرهای هیجانی (همدلی، شرم، احساس گناه) با توجه به متغیر جنسیت بوده است.

  اهداف پژوهش

هدف اصلی پژوهش، شناسایی رابطه بین متغیرهای رشدی، هیجانات اخلاقی و اولویت در قضاوت اخلاقی و ارائه  مدلی جهت تبیین روابط این متغیرهاست.

اهداف دیگر:

شناسایی نقش متغیرهای رشدی در پیش بینی اولویت های قضاوت اخلاقی.
بررسی نقش متغیرهای هیجانات اخلاقی در پیش بینی اولویت های اخلاقی.
مقایسه مدل علی مربوط به روابط میان متغیرهای رشدی، هیجانات رشد اخلاقی، و اولویت های قضاوت اخلاقی در دانش آموزان دختر و پسر
 

سوالات پژوهش

بر اساس الگوی مفهومی پیشنهاد شده، سوالات پژوهش به شرح زیر است:

آیا متغیر های کارکرد خانواده، زندگی معنوی و انتساب به منابع اخلاقی به طور غیر مستقیم اولویت های  قضاوت اخلاقی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
) آیا متغیرهای همدلی ، شرم ، احساس گناه به طور علی و مستقیم اولویت های  قضاوت اخلاقی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
آیا بین دوجنس از نظر کارکرد خانواده ، زندگی معنوی، انتساب به منابع اخلاقی و اولویت قضاوت اخلاقی تفاوت وجود دارد؟
آیا بین دو جنس از نظر متغیرهای همدلی، شرم ، احساس گناه و اولویت قضاوت اخلاقی تفاوت وجود دارد؟
آیا الگوی پیشنهادی برای تبیین اولویت اخلاقی نوجوانان با توجه به متغیرهای رشدی و هیجانی، مناسب است؟
اهمیت و ضرورت پژوهش

      کیفیت آموزش در سالهای اخیر در دوره دبیرستان مورد توجه قرارگرفته، و والدین و دانش آموزان می خواهند با توجه به هزینه های پرداختی، آموزش مناسبی به دست آورند. دوره دبیرستان، سهم قابل توجهی در رشد کلی دانش آموزان، به خصوص در استدلال اخلاقی دانش آموزان دارد. محیط های آموزشی می تواند نقش قابل توجهی در تحریک دانش آموزان به تفکر عمل اخلاقی داشته باشد. دانش آموزان دوره دبیرستان در مرحله شکل گیری هویت هستند و رشد هویت هم، ارتباط تنگاتنگی با آموزش مذهبی و اخلاقی دارد.

       پژوهش حاضر از دو جهت کاربردی وبنیادی، دارای اهمیت است. از نظر کاربردی به دلیل اینکه اخلاق یکی از مقولات اساسی در زندگی انسان است و نبود یا آموزش نادرست آن می تواند برای قشرهای مختلف جامعه، بویژه برای دانش آموزان یا نوجوان دوره دبیرستان بسیار آسیب زا بوده، و خطراتی جدی برای فرد خانواده و جامعه داشته باشد و احتمال گرایش فرد را به رفتارهای ناشایست، ضد اجتماعی و بزهکارانه بیشتر می کند. بنابراین، تحقیق حاضر در این زمینه می تواند به برنامه ریزان کتب درسی ، معلمان و والدین کمک کند تا با اصول علمی به تربیت و رشد اخلاقی فرزندان بپردازند و از پیامدهای ناگوار تضعیف اخلاق در نوجوانان جلوگیری کنند.

  از نظر بنیادی، ارائه مدلهای علی برای تبیین روابط علی میان متغیرهای رشدی و هیجانات اخلاقی در پیش بینی شایستگی قضاوت اخلاقی، به نظریه پردازی کمک می کند و فرضیه های مختلفی را برای آزمودن پیش روی محققان علاقه مند به حوزه تعلیم و تربیت ، به خصوص  روانشناسی تربیتی وآموزشگاهی قرار می دهد.  همچنین در این پژوهش، جنسیت نیز مورد توجه است و بررسی این متغیرمی تواند نتایج  قابل توجهی در برداشته باشد.

  تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

محیط خانوادگی ناکارآمد1:
تعریف مفهومی

محیط خانوادگی ناکارآمد عبارت است از الگوهای ارتباطی قالبی و ثابت که در محیط خانواده شکل گرفته، منفی و ناسالم هستند ( بیوورز2 وهامپسون3، 1990).

    تعریف عملیاتی

       سیاهه خانوادگی خودسنجی، ویرایش دوم برای سنجش خانواده ناکارآمد در نظر گرفته شده است. این آزمون  بر اساس مقیاس درجه بندی لیکرت تهیه شده و پاسخ به سوال ها،  پنج درجه ای است. سیاهه خانوادگی خودسنجی دارای پنج خرده مقیاس به شرح زیر است: عبارتند از: شایستگی / سلامتی، تعارض ، پیوستگی  ،رهبری،  بیانگری                                         

زندگی معنوی:
   تعریف مفهومی.

      زندگی معنوی در قالب رابطه شخصی فرد با قدرت بالاتر و رفتارها و تفکرات مرتبط  با آن تعریف شده است . زندگی معنوی در این مطالعه، با مذهبی خاص مرتبط نیست و برای هر فرد قابل دسترس است. همین طور ، با سازمان ها در ارتباط نیست و بدین ترتیب، در قالب چگونگی حضور فرد در خدمت مذهب به جای ارتباط با قدرت بالاتر تعریف نمی شود. زندگی معنوی اصلی،  به این شکل تعریف شده است :” پیوند با قدرت بالاتر ، درگیری آیینی ، توانایی داشتن ایمان و عقیده ، احساس معنی دار بودن ، درگیر در جامعه یا صحبت کردن با کسی در ارتباط با عقیده و تجارب معنوی “. ابعاد دیگر زندگی معنوی عبارت است از فعالیت های هستی گرایانه ، کاربردهای فردی و بینش. فعالیت های هستی گرایانه عبارتند از : دیدگاه گیری معنوی و انعکاس معنی در زندگی  روزمره. کاربردهای فردی آن نیز شامل فروتنی و به کارگیری معنویت در زندگی روزمره است. بینش، شامل توانایی پذیرش چیزهایی است که قابل تغییر نیستند (هتچ1 ، بورگ2 ، ناییرهاس3 و هیلمیچ4 ، 1998 ) .

    تعریف عملیاتی 

 مقیاس باورها و درگیری معنوی2. این ابزار چهار خرده مقیاس  دارد که عبارتند از: معنویت اصلی3 باور به قدرت بالاتر، ماهیت ارتباط، ارتباط واقعی، تجارب واقعی، تجارب معنوی، احساس معنی، داشتن عقیده و درگیری (مشغول شدن)  معنوی (کریمر5، آیرون سون 6، پور7، 2009)

– اسناد به منابع اقتدار اخلاقی 8

   تعریف مفهومی

       اسناد به منابع اقتدار اخلاقی این چنین تعریف شده است: “سطح اسناد داده شده تاثیر به منابع قدرت در امر تصمیم گیری اخلاقی “.  به عبارت دیگر، اسناد به منابع اقتدار اخلاقی عبارت است از آنچه اشخاص یا گروه ها بر تصمیم گیری اخلاقی فرد تاثیر گذاشته اند. منابع تاثیرگذاری اقتدار اخلاقی عبارتند از : الف) خود علاقه مندی  ب) خانواده  ج) معلمان، دوستان و رسانه ها  د) بهزیستی جامعه   ت) برابری   پ) موسسات مذهبی   ش) موسسات دولتی (وایت،1997).

    تعریف عملیاتی

مقیاس منابع اخلاقی تجدید نظر شده9