1ـ4ـ پیشینه تحقیق.. 4

1ـ5ـ اهداف تحقیق.. 4

1ـ6ـ سؤالهای تحقیق.. 5

1ـ7ـ روش تحقیق.. 5

1ـ8ـ مفاهیم و اصطلاحات تحقیق.. 5

1ـ9ـ موانع و محدودیت‌های تحقیق.. 7

فصل دوم: تصوف و تقریب

2ـ1ـ مقدمه. 9

2ـ2ـ تعریف تصوف.. 9

2ـ3ـ ریشه‌های تصوف.. 13

2ـ4ـ پیدایش تصوف در اسلام 16

2ـ5ـ تفاوت عرفان و تصوف.. 19

2ـ6ـ تصوف در قرن هفتم. 20

2ـ7ـ تصوف ایرانی.. 23

فصل سوم: صوفیان ایرانی قرن هفتم

3ـ1ـ مقدمه. 26

3ـ2ـ نجم الدین کبری.. 26

3ـ3ـ بهاءالدین ولد بلخی.. 27

3ـ4ـ عطار نیشابوری.. 29

3ـ5ـ شهاب الدین سهروردی زنجانی.. 36

3ـ6ـ فخرالدین عراقی همدانی.. 37

3ـ7ـ سعدی شیرازی.. 37

3ـ8ـ بهاء الدین احمد سلطان ولد. 40

3ـ9ـ مولانا رومی.. 42

3ـ9ـ1ـ تصوف در دیدگاه مولانا 42

3ـ9ـ2ـ سیر و سلوک مولانا 43

3ـ9ـ 3 ـ قرآن و احادیث در اندیشه مولانا 44

فصل چهارم:  عناصرفکری موثر صوفیان بر تقریب مذاهب

4ـ1ـ مقدمه. 49

4ـ2ـ انتساب سلسله های صوفیه به حضرت امیرالمومنین (علی علیه السلام) 49

4ـ3ـ نقش مولانا درتقریب مذاهب.. 52

4ـ4ـ عشق از نظر مولانا 63

4ـ5ـ دین و انسانیت از دیدگاه مولانا 66

4ـ6ـ محبت و ارادت مولانا به امیرالمومنین (علیه‌السلام) 67

4ـ7ـ  حضرت علی (علیه‏السلام) دستگیردوجهان. 71

4ـ8ـ امام حسین (علیه‏السلام) از نگاه مولوی.. 72

4ـ9ـ داستان موسی و شبان. 78

4ـ10ـ تساهل و تسامح درنگاه مولانا 82

4ـ11ـ مولانا و تعامل با ادیان. 85

4ـ12ـ یهود از دیدگاه مولانا 86

4ـ13ـ کثرت گرایی در نگاه مولانا 87

4ـ14ـ اختلافات مذهبی از دیدگاه مولانا 92

4ـ15ـ صلح کل از نگاه مولانا 94

4ـ16ـ تعصب از نگاه مولانا 96

فصل پنجم:  نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات

5 ـ1ـ مقدمه. 99

5 ـ2 ـ خلاصه مباحث و نتیجه گیری.. 99

5 ـ3 ـ پیشنهادات و راهکارها 105

5 ـ3 ـ 1ـ پیشنهادات پژوهشی.. 105

5 ـ4 ـ پیشنهادات کاربردی.. 106

5 ـ4 ـ 1 ـ انتشار نظرات مولانا در قالب پیام های کوتاه 106

 

5 ـ4 ـ 2 ـ اندیشه های مولانا سر لوحه زندگی سیاستمداران. 106

5 ـ4 ـ 3 ـ تاکید بر محبت اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و اله) 106

5 ـ4 ـ 4 ـ تاکید بر اخلاق.. 106

5 ـ4 ـ 5 ـ تأکید بر مشترکات.. 107

5 ـ4 ـ 6 ـ احترام به یکدیگر. 108

5 ـ4 ـ 7 ـ آگاهی از مذاهب یکدیگر. 109

5 ـ4 ـ 8 ـ اعتدال مذهبی وپرهیز از اعمال تحریک آمیز. 109

5 ـ4 ـ 9 ـ تدوین روایات مشترك بین مذاهب اسلامى.. 110

5 ـ4 ـ 10 ـ رعایت حقوق برادری.. 110

منابع و ماخذ. 111

چکیده

موضوع این تحقیق “نقش تقریبی صوفیان ایرانی در قرن هفتم با تاكید بر نظر مولانا” است كه با  هدف تبیین چگونگی تاثیر نقش صوفیان قرن هفتم درتقریب بین مذاهب صورت گرفته است.

در حقیقت این پژوهش به دنبال این است: كند و كاو در مفهوم تقریب و تصوف و رابطه بین این مفاهیم، بررسی نقش صوفیان قرن هفتم در تقریب مذاهب، بررسی آثار مولانا، شناخت نقش مولانا در تقریب بین مذاهب.

مباحث نظری این پژوهش تركیبی از مقوله‌های تصوف وعرفان، شریعت و طریقت و سیری در زندگی و آثارصوفیان قرن هفتم؛ نقش آنها در تقریب بین مذاهب و به ویژه نقش و جایگاه مولانا در این زمینه است. روش تحقیق در این پژوهش اسنادی است كه با مطالعه اسناد و كتابها به دو صورت حقیقی و مجازی به بررسی مبانی نظری پژوهش پرداخته شده است.

یافته‌های این پژوهش نشان داد؛ كه پیام مولانا پیام صلح و دوستی و بی ریایی برای پیروان همه ادیان است. وی معتقد است كه راههای رسیدن به خداوند متفاوت و هر یك از ادیان و مذاهب از راه خود به سمت او در حركت هستند، اما به هر روی مقصد (خدا) یكی است، بنابر این نباید بین پیروان مختلف ادیان تضاد وجود داشته باشد.

كلید واژه: تصوف، عرفان، تقریب مذاهب، صوفیان قرن هفتم، مولانا.

پیشگفتار

اختلافات مذهبی امروزه یكی از مشكلاتی است كه به ویژه بطور روزمره در كشورهای مسلمان قربانیان زیادی میگیرد. به نظر میرسد؛ مسلمانان بیش از هر زمان دیگری نیازمند توافق و همدلی با یكدیگر در مقابل دشمنان اسلام برای رفع مشكلاتشان هستند. هر چند برخی از این اختلافات ریشه‌های تاریخی دارند، با این حال در طول دوره‌های تاریخی مختلف افرادی بودند كه در جهت همسویی مذاهب تلاشهای بسزایی داشتند، یكی از مهم‌ترین آنها مولانا است كه به زبان شعر در زمینه تقریب بین مذاهب سعی فراوان داشته است. این پژوهش به دنبال بررسی نقش و جایگاه صوفیان قرن هفتم در تقریب مذاهب با تاكید بر نقش مولانا است، البته تلاش شده تا از همه ظرفیت‌های موجود در خصوص تقریب استفاده شود. به این امید كه در نهایت به ارایه راهكارهایی درجهت تقریب مذاهب دست یابیم.

این تحقیق در پنج فصل تنظیم شده است:

فصل اول: كلیات تحقیق چون بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف و… پرداخته شده است.

فصل دوم: به تعاریف، ریشه­ها، تاریخچه پیدایش عرفان و تصوف، تفاوت آنها و تمایز آنها با شریعت و طریقت پرداخته شده است.

فصل سوم: زندگی نامه، شرح اندیشه‌ها و روش‌های صوفیان قرن هفتم ارایه شده است.

فصل چهارم: عوامل موثر بر تقریب مذاهب و به ویژه كند و كاو در دیدگاه‌ها و نظرگاه‌های مولانا در این راستا است.

فصل پنجم: به نتیجه گیری و ارایه راهكارها پرداخت شده است.

1-5-4- سوگیری تفسیر. 13

1-6- تعریف عملیاتی متغیرها 13

1-6-1- اضطراب اجتماعی.. 13

1-6-2- ترس از ارزیابی منفی.. 13

1-6-3- سوگیری توجه. 14

1-6-4- سوگیری تفسیر. 14

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه

2-1- مبانی نظری.. 16

2-1-1- اختلال اضطراب اجتماعی.. 16

2-1-1-1- سیر و شیوع اختلال اضطراب اجتماعی.. 17

2-1-1-2- سبب شناسی اختلال اضطراب اجتماعی.. 18

2-1-1-2-1- عوامل زیستی.. 18

2-1-1-2-1- 1- ژنتیک…. 18

2-1-1-2-1-2- عصب زیست شناختی.. 19

2-1-1-2-2- عوامل سرشتی.. 19

2-1-1-2-2-1- بازداری رفتاری.. 19

2-1-1-2-3- عوامل محیطی.. 20

2-1-1-2-3-1- فرزندپروری.. 20

2-1-1-2-3-2- روابط دوستی با همسالان.. 21

2-1-1-2-3-4- سایر وقایع زندگی.. 22

2-1-1-2-4- رویکرد شناختی.. 23

2-1-1-2-4-1- مدل بک، امری و گرینبرگ (1985) 23

2-1-1-2-4-2- مدل کلارک و ولز (1995) 24

2-1-1-2-4-3- مدل رپی و هیمبرگ (1995) 27

2-1-1-2-5- مدل هافمن و بارلو (2002) 29

2-1-1-2-6- مدل رپی و اسپنس (2004) 31

2-1-2- سوگیری‌های فرآیند پردازش اطلاعات در اضطراب اجتماعی.. 34

2-1-2-1- سوگیری توجه در اضطراب اجتماعی.. 34

2-1-2-1-1- مؤلفه‌های سوگیری توجه. 35

2-1-2-1-2- مکانیزم سوگیری توجه. 36

2-1-2-1-2-1- مدل شناختی بک و کلارک (1997) 36

2-1-2-1-2-2- مدل ویلیامز، واتز، مک‌لئود و متیوز (1997) 37

2-1-2-1-2-3- مدل اهمن (1996) 38

2-1-2-1-2-4- مدل ولز و متیوز (1994) 38

2-1-2-1-2-5- مدل انگیزشی-شناختی موگ و بردلی (1998) 39

2-1-2-1-2-6- نظریه کنترل توجه آیزنک، درخشان، سانتوس و کالوور (2007) 40

2-1-2-1-2-7- مدل بار–هیم (2007) 40

2-1-2-2- سوگیری تفسیر در اضطراب اجتماعی.. 41

2-2- پیشینه عملی.. 42

2-2-1- سوگیری توجه در اضطراب اجتماعی.. 42

2-2-2- سوگیری تفسیر در اضطراب اجتماعی.. 45

2-2-3- برنامه تعدیل سوگیری شناختی.. 48

2-2-3-1- تعدیل سوگیری توجه در اضطراب اجتماعی.. 48

2-2-3-2- تعدیل سوگیری تفسیر در اضطراب اجتماعی.. 50

2-2-4- تعامل سوگیری توجه و سوگیری تفسیر در اضطراب اجتماعی.. 53

2-3- فرضیه‌ها و سوالات پژوهش…. 56

 

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش…. 58

3-2- جامعه آماری.. 58

 

3-3- نمونه و روش نمونه‌گیری.. 59

3-4- ابزار پژوهش…. 59

3-4-1- پرسشنامه هراس اجتماعی (SPIN) 59

3-4-2- پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز (LSAS) 60

3-4-3- فرم کوتاه مقیاس ترس از ارزیابی منفی (FNES-B) 61

3-4-4- پرسشنامه افسردگی بک (BDI) 61

3-4-5- آزمایه پروب دات… 62

3-4-6- پارادایم ارتباط کلمه-جمله (WSAP) 64

3-5- روش اجرا 65

3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 66

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

4-1- آماره‌های توصیفی.. 68

4-1-1- آماره‌های توصیفی متغیر سن.. 68

4-1-2- آماره‌های توصیفی متغیر علائم اضطراب اجتماعی.. 69

4-1-3- آماره‌های توصیفی متغیر سطح اضطراب اجتماعی.. 70

4-1-4- آماره‌های توصیفی متغیر ترس از ارزیابی منفی.. 71

4-1-5- آماره‌های توصیفی متغیر سوگیری توجه. 72

4-1-6- آماره‌های توصیفی متغیر سوگیری تفسیر. 73

4-2- آزمون فرضیه‌ها و سوالات… 76

4-2-1- فرضیه اول.. 76

4-2-2- فرضیه دوم. 78

4-2-3- فرضیه سوم. 79

4-2-4- فرضیه چهارم. 81

4-2-5- سوال اول.. 82

4-2-6- سوال دوم. 83

4-2-7- سوال سوم. 84

4-2-8- سوال چهارم. 85

4-2-9- سوال پنجم.. 86

4-2-10- سوال ششم.. 88

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- تبیین یافته‌ها 90

5-1-1- اثربخشی برنامه تعدیل سوگیری تفسیر بر سوگیری تفسیر. 90

5-1-2- اثربخشی برنامه تعدیل سوگیری تفسیر بر اضطراب اجتماعی
و ترس از ارزیابی منفی.. 93

5-1-3- اثربخشی برنامه اصلاح سوگیری توجه بر سوگیری توجه. 95

5-1-4- اثربخشی برنامه اصلاح سوگیری توجه بر اضطراب اجتماعی
و ترس از ارزیابی منفی.. 95

5-1-5- ارتباط مؤلفه‌های توجه و تفسیر برنامه تعدیل سوگیری شناختی.. 97

5-2- کاربردهای پژوهش…. 100

5-3- محدویت‌های پژوهش…. 101

5-4- پیشنهادات پژوهش…. 101

 

فهرست منابع

منابع فارسی.. 102

منابع انگلیسی.. 104

 

پیوست

برگه اطلاعات و رضایت‌نامه پژوهش…. 113

پرسشنامه هراس اجتماعی کانور (2000) 114

پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز (1987) 115

پرسشنامه ترس از ارزیابی منفی (1983) 116

پرسشنامه افسردگی بک…. 117

 

فهرست جدول‌ها

جدول 4-1- میانگین و انحراف معیار متغیر سن.. 68

جدول 4-2- میانگین و انحراف معیار متغیر علائم اضطراب اجتماعی.. 69

جدول 4-3- میانگین و انحراف معیار متغیر سطح اضطراب اجتماعی.. 70

جدول 4-4- میانگین و انحراف معیار متغیر ترس از ارزیابی منفی.. 71

جدول 4-5- تحلیل کوواریانس سوگیری تفسیر منفی در شرایط تعدیل سوگیری تفسیر. 76

جدول 4-6- تحلیل کوواریانس سوگیری تفسیر خنثی در شرایط تعدیل سوگیری تفسیر. 77

جدول 4-7- تحلیل کوواریانس سوگیری توجه در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 78

جدول 4-8- تحلیل کوواریانس علائم اضطراب اجتماعی در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 80

جدول 4-9- تحلیل کوواریانس سطح اضطراب اجتماعی در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 81

جدول 4-11- تحلیل کوواریانس سطح اضطراب اجتماعی در شرایط تعدیل سوگیری تفسیر. 83

جدول 4-12- تحلیل کوواریانس ترس از ارزیابی منفی در شرایط تعدیل سوگیری تفسیر. 84

جدول 4-13- تحلیل کوواریانس ترس از ارزیابی منفی در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 85

جدول 4-14- تحلیل کوواریانس سوگیری تفسیر خنثی در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 86

جدول 4-15- تحلیل کوواریانس سوگیری تفسیر منفی در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 86

جدول 4-16- تحلیل کوواریانس سوگیری توجه در شرایط تعدیل سوگیری تفسیر. 88

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- میانگین متغیر سوگیری توجه گروه‌های چهار گانه. 72

نمودار 4-2- میانگین متغیر سوگیری تفسیر گروه آزمایش تعدیل تفسیر. 73

نمودار 4-4- میانگین متغیر سوگیری تفسیر گروه کنترل تعدیل تفسیر. 74

نمودار 4-5- میانگین متغیر سوگیری تفسیر گروه کنترل اصلاح توجه. 75

نمودار 4-6- میانگین تعدیل شده سوگیری ‌تفسیر منفی در شرایط تعدیل
‌سوگیری تفسیر. 77

نمودار 4-7- میانگین تعدیل شده سوگیری تفسیر خنثی در شرایط تعدیل
سوگیری تفسیر. 78

نمودار 4-8- میانگین تعدیل شده سوگیری توجه در شرایط اصلاح سوگیری توجه. 79

نمودار 4-9- میانگین تعدیل شده علائم اضطراب اجتماعی در شرایط اصلاح
سوگیری توجه. 80

نمودار 4-10- میانگین تعدیل شده سطح اضطراب اجتماعی در شرایط اصلاح
سوگیری توجه. 81

جدول 4-11- تحلیل کوواریانس علائم اضطراب اجتماعی در شرایط تعدیل
سوگیری تفسیر. 82

نمودار 4-11- میانگین تعدیل شده علائم اضطراب اجتماعی در شرایط تعدیل
سوگیری تفسیر. 82

نمودار 4-12- میانگین تعدیل شده سطح اضطراب اجتماعی در شرایط تعدیل
سوگیری تفسیر. 83

نمودار 4-13- میانگین تعدیل شده ترس از ارزیابی منفی در شرایط تعدیل
سوگیری تفسیر. 84

نمودار 4-14- میانگین تعدیل شده ترس از ارزیابی منفی در شرایط اصلاح
سوگیری توجه. 85

نمودار 4-15- میانگین تعدیل شده سوگیری تفسیر خنثی در شرایط اصلاح
سوگیری توجه. 87

نمودار 4-16- میانگین تعدیل شده سوگیری تفسیر منفی در شرایط اصلاح
سوگیری توجه. 87

 

فهرست شکل‌ها

شکل 2-1- مدل کلارک و ولز (1995) 27

شکل 2-2- مدل رپی و هیمبرگ (1995) 28

شکل 2-3- مدل هافمن و بارلو (2004) 30

شکل 2-4- مدل رپی و اسپنس (2004) 33

چکیده

اختلال اضطراب اجتماعی با سوگیری‌های فرآیند پردازش اطلاعات مشخص می‌شود. افراد با اضطراب اجتماعی ترجیحاً به محرک‌های تهدیدکننده توجه می‌کنند و اطلاعات اجتماعی مبهم را منفی و تهدیدآمیز تفسیر می‌کنند. مطالعات اخیر تأیید نموده‌اند که سوگیری توجه و سوگیری تفسیر در ایجاد و تداوم اختلال اضطراب اجتماعی نقش دارند. با این وجود، ارتباط بین سوگیری توجه و سوگیری تفسیر مبهم باقی مانده است. به منظور تعدیل این سوگیری‌های شناختی و آسیب‌پذیری متعاقب آن نسبت به اضطراب اجتماعی، پارادایم تعدیل سوگیری شناختی طراحی شده است. بر این مبنا، پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط سوگیری توجه و سوگیری تفسیر، اثربخشی برنامه تعدیل سوگیری شناختی- مؤلفه تفسیر بر سوگیری توجه و برنامه تعدیل سوگیری شناختی-­مؤلفه توجه بر سوگیری تفسیر در افراد با اضطراب اجتماعی را آزموده است. در نیل به این هدف، 80 فرد با اضطراب اجتماعی، به تصادف، در چهار گروه‌، گروه‌های تعدیل سوگیری (توجه یا تفسیر) و کنترل (توجه یا تفسیر) جای گرفتند. در برنامه تعدیل سوگیری توجه، شرکت‌کنندگان آزمایه پروب­ دات را تکمیل نمودند که پروب در مقایسه با چهره‌های انزجاری، همواره به دنبال چهره‌های خنثی ارائه می‌شد. شرکت‌کنندگان شرایط تعدیل تفسیر، پارادایم ارتباط کلمه-جمله را تکمیل نمودند که با انتخاب تفسیرهای خنثی بازخورد مثبت و با انتخاب تفسیرهای تهدیدآمیز بازخورد منفی دریافت می‌کردند. قبل و بعد از مداخله، سوگیری توجه، سوگیری تفسیر، علائم اضطراب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی ارزیابی شد. نتایج، کاهش معنادار سوگیری توجه مرتبط با تهدید، سوگیری تفسیر، علائم اضطراب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی را نشان داد. علاوه بر این، افراد گروه تعدیل توجه، تفسیرهای خنثای بیشتر و تفسیرهای منفی کمتری نسبت به پیش‌آزمون در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند. در حالی که درگروه تعدیل تفسیر، نمره پس‌آزمون سوگیری توجه نسبت به پیش‌آزمون تفاوت معناداری نداشت.

مقدمه

اختلال اضطراب اجتماعی[1] که با ترس بارز و پایدار از تعاملات اجتماعی یا موقعیت‌های عملکردی توصیف می‌شود، به صورت معناداری با اختلال در کیفیت زندگی مرتبط است (باررا[2] و نورتون[3]، 2009). این ارتباط از این باور بنیادین دخیل در اضطراب اجتماعی نشات می‌گیرد که فرد معتقد است رفتارش از نظر اجتماعی پیامدهای مصیبت‌باری خواهد داشت و تحقیر یا شرمنده خواهد شد (هافمن[4] و لو[5]، 2006)؛ بنابراین وی تلاش می‌کند از موقعیت‌هایی که ممکن است مورد ارزیابی دیگران قرار گیرد و با بروز نشانه‌های اضطراب خجالت‌زده شود، اجتناب کند؛ اجتناب علاوه بر ایجاد آشفتگی‌هایی در کارکرد فرد، به سهم خود اختلال را تداوم می‌بخشد (ولز[6] و پاپاجورجیو[7]، 1998). بر مبنای این خصیصه، رویکردهای شناختی-رفتاری، اختلال اضطراب اجتماعی را پاسخ فرد به ارزیابی منفی دیگران مفهوم‌پردازی می‌کنند (رپی[8] و هیمبرگ[9]، 1997).

از آنجا که اعتقاد به ارزیابی منفی باور هسته‌ای افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است، این افراد محیط خود را به منظور یافتن هرگونه نشانه بالقوه ارزیابی منفی می‌کاوند. این نشانه‌ها، محرک‌هایی (حالات چهره یا لغات) را شامل می‌شود که خشم یا تنفر را نشان می‌دهند و یا از تهدید اجتماعی (مانند تحقیر) حکایت دارند (هیرن[10]، لیونس[11] و فیلیپات[12]، 2011). به عبارتی سوگیری توجه[13]، یعنی تمایل به توجه انتخابی و گزینشی به نشانه‌های تهدید نسبت به نشانه‌های خنثی، مؤلفه‌ای اساسی در تبیین اضطراب اجتماعی محسوب می‌شود (کلارک[14] و ولز، 1995؛ به نقل از شولتز[15] و هیمبرگ، 2008). در این راستا می‌توان گفت که توجه تسهیل شده[16] به اطلاعات تهدیدکننده، از طریق تسهیل پردازش اطلاعات اجتماعی منفی در مقابل نشانگان بی‌خطر یا مثبت اجتماعی، تداوم اختلال را موجب می‌شود (روزنمن[17]، ورسینگ[18] و امیر[19]، 2011).

نکته حائز اهمیت در این فرآیند این است که اگر چه فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی تمایل دارد توجه خود را به نشانه‌های مبین ارزیابی منفی دیگران در مورد عملکردش در موقعیت‌های اجتماعی و در نتیجه تهدیدآمیز بودن موقعیت معطوف سازد، موقعیت‌های اجتماعی اغلب مبهم هستند. ابهام و عدم وضوح موقعیت، زمینه را برای تحریف معنای نشانه‌های اجتماعی فراهم می‌سازد تا سوگیری تفسیر[20] به عنوان دیگر نقصان فرآیند پردازش اطلاعات[21] در اختلال اضطراب اجتماعی بروز یابد (برد[22] و امیر، 2008). بدین ترتیب که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، در فرآیند شناسایی محیط، اطلاعات مبهم را به صورت منفی یا خطرناک تفسیر می‌کنند و اطلاعاتی را که دیگران تهدیدآمیز می‌دانند، فاجعه‌آمیز تعبیر می‌کنند؛ بنابراین تفسیرهای بی‌خطر یا مثبت کمتر (هیرچ[23] و متیوز[24]، 1997، 2000؛ کانستنس[25]، پن[26]، ایهن[27] و هوپ[28]، 1999) و تفسیرهای تهدیدآمیز بیشتری (امیر، فوآ[29] و کولز[30]، 1998؛ روت[31]، آنتونی[32] و سوینسون[33]، 2001؛ وونکن[34]، بوگلس[35] و وریس[36]، 2003) نشان

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….8

1-4- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………9

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1-مفهوم سلامت روان………………………………………………………………………………11

2-1-1- مفهوم سلامت روان از دیدگاه برخی نظریه پردازان…………………………………………14

2-1-2- اهداف سلامت روان………………………………………………………………………………18

2-1-3- ابعاد سلامت روان……………………………………………………………………………..19

2-1-4- معیارهای سلامت روان…………………………………………………………………………..19

2-2- مفهوم تاب آوری………………………………………………………………………………21

2-2-1- عناصر تاب آوری…………………………………………………………………………..26

2-2-2- ویژگی افراد تاب آور………………………………………………………………………….28

2-2-3- ویژگی های خانواده تاب آفرین…………………………………………………………..30

2-2-4- راهبردهای پرورش تاب آوری درنوجوانان…………………………………………………31

2-3- مفهوم سبک های دلبستگی…………………………………………………………….32

2-3-1- ویژگی های دلبستگی………………………………………………………………….36

2-3-2- اهمیت نظریه دلبستگی…………………………………………………………………….37

2-3-3- علائم دلبستگی کودک به پرستار خود………………………………………………38

2-3-4- دلبستگی در طول زندگی…………………………………………………………..38

2-3-5- ارتباط نظریه دلبستگی با نظریات دیگر…………………………………………….40

2-4- مفهوم رضایت زناشویی……………………………………………………………………….42

2-4-1- پنج مؤلفه در فرایند تعامل زناشویی از منظر برین و مکی……………………………..46

2-4-2- شرایط بقاء خانواده از دیدگاه ژانت و موهر……………………………………………46

2-4-3- عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی………………………………………………………….47

2-4-4- عوامل تعیین کننده موفقیت ازدواج و رضایت زناشویی …………………………………48

2-4-5- مهم ترین عوامل شناخته شده در بهبود کیفیت زندگی زناشویی……………………..48

2-4-6- نظریه های مرتبط با آسیب شناسی زندگی زناشویی………………………………….55

2-5- پیشینه تحقیقاتی در خصوص ارتباط متغیرهای پژوهش……………………………87

2-6- خلاصه و جمع بندی……………………………………………………………………….64

2-7- سوالات پژوهش…………………………………………………………………………64

2-8 تعاریف نظری و عملیاتی اصطلاحات………………………………………………………….65

2-8-1- تعاریف نظری اصطلاحات……………………………………………………………65

2-8-2- تعاریف عملیاتی اصطلاحات………………………………………………………..67

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1- روش پژوهش………………………………………………………………………………..69

3-2- جامعه آماری پژوهش…………………………………………………………………….69

3-3- نمونه آماری و روش نمونه گیری…………………………………………………………….69

3-4- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………..71

3-5- مراحل اجرای پژوهش…………………………………………………………………80

3-6- روش های آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………80

فصل چهارم: نتایج

4-1- یافته های توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش………………………………………82

4-2- ماتریس همبستگی صفر مرتبه متغیرهای پژوهش……………………………………..83

4-3- بررسی یافته های پژوهش……………………………………………………………..84

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………….97

5-2- جمع بندی و نتیجه گیری نهایی………………………………………………………..110

5-3- محدودیت و موانع …………………………………………………………………………111

5-4- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر یافته های پژوهش…………………………………112

5-5- پیشنهادهای پژوهشی مبتنی بر یافته های پژوهش……………………………113

منابع و مأخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………115

 

منابع لاتین ………………………………………………………………………………………126

پیوست‌ها

پیوست الف- 1: پرسشنامه تاب آوری………………………………………………………..133

پیوست الف- 2:  پرسشنامه سلامت روان……………………………………………………136

پیوست الف- 3: پرسشنامه رضایت زناشویی………………………………………………… 138

پیوست الف- 4: پرسشنامه سبک های دلبستگی………………………………………….142

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………144

چکیده:

هدف از این پژوهش پیش بینی سلامت روان و تاب آوری فرزندان بر اساس رضایت زناشویی و سبک‌های دلبستگی مادران  بود. روش پژوهش حاضر توصیفی همبستگی از نوع پیش بینی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان 10 تا 12 ساله دبستان های شهر شیراز که در سال تحصیلی 93-92  مشغول به تحصیل هستند و مادرانشان، تشکیل داده اند. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد  125 نفر از دانش آموزان همراه با مادرانشان به عنوان نمونه آماری تعیین گردید. سپس پرسشنامه های رضایت زناشویی و سبک های دلبستگی برای مادران و پرسشنامه های سلامت روان و تاب آوری برای فرزندان آنان اجرا گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss و آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون خطی ساده، رگرسیون چندگانه همزمان مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که رضایت زناشویی و سبک های دلبستگی مادران، بخشی از واریانس سلامت روان و تاب آوری فرزندان را تبیین می کنند. همچنین رضایت زناشویی قدرت پیش بینی کنندگی قوی تری برای سلامت روان و تاب آوری فرزندان دارد.نتایج نشان داد که رضایت زناشویی برای مادران می تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

فرزندان ارزشمندترین سرمایه جامعه و گرانبهاترین هدیه هایی هستند که خداوند به عنوان امانت به والدین سپرده است. هر کودک که در محیط خانواده رشد می کند چنانچه نیازهای جسمی و روانی او برآورده شود؛ به صورت فردی سالم وارد اجتماع می شود و شکی نیست که سلامت اجتماع با سلامت افراد خانواده تضمین خواهد شد. هیچ جامعه ی نمی تواند ادعای سلامت کند، چنانچه از خانواده هایی سالم برخوردار نباشد. هیچ یک از آسیب های اجتماعی نیست که فارغ از تأثیر خانواده پدید آید و در حقیقت حفظ و تداوم این نهاد مقدس در گرو تداوم و سلامت رابطه بین زن و شوهر می باشد. رابطه زناشویی که زیر بنای نظام خانواده می باشد در زمره پیچیده ترین روابط انسانی است.

بررسی عواملی که می تواند سلامت روان[1] را تداوم بخشد و یا عواملی که افراد را در معرض آسیب‌های روانی و اجتماعی قرار می دهد ضروری به نظر می رسد.طبق تحقیقات انجام شده، افرادى كه به استرس هاى زندگى با خوش بینى و انعطاف پذیرى پاسخ مى دهند و از راهبردهاى مقابله اى سازنده استفاده كرده و كنترل وقایع زندگى را بر عهده مى گیرند، عملكرد سیستم ایمنى بهترى دارند، بهتر با بیمارى مقابله مى كنند و سلامت روانى بالاترى دارند(كوین[2]،2006). از نظر بالبی[3] (1969)، دلبستگى كه پیوند عاطفى بین كودك – مادر است، تعیین كننده بهداشت و سلامت روانى فرد است. گریفن و بارتولومیو[4] (1994) بیان کردند که پیوند عاطفى اولیه در رشد شخصیت، شكل گیرى روابط بین شخصى، شیوه‌هاى مقابله اى خاص، سازش هاى اجتماعى و در نتیجه سلامت روانى تأثیر بسزایى دارد(به نقل از بروجردی، سهرابی و برجعلی،1391). سلامت روانى بالا تضمین كنندة كیفیت مطلوب زندگى حتى در شرایط بحرانى است كه اگر بر اساس عواملى مثل دلبستگى ایمن و راهبرد مقابله اى سازگارانه، در سطح بالایى باشد، كیفیت علائم جسمانى، علائم اضطرابى و چگونگى خواب، كاركرد اجتماعى و افسردگى را در سطح مناسب قرار مى دهد (اسمیت و سگال[5]، 2011).

از طرفی بدیهی است که استواری و استحکام خانواده به ازدواج و رابطۀ زناشویی پایدار و بنیادین بستگی دارد. یعنی هرگونه تزلزل در رضایت زناشویی[6] یا نبود یک ازدواج موفق، علاوه بر آن که آرامش درونی زوج ها را مختل می کند، بقاء و دوام خانواده را نیز در معرض تهدید قرار می دهد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف پیش بینی تاب آوری[7] و سلامت روان فرزندان بر اساس رضایت زناشویی و سبک‌های دلبستگی[8] مادران صورت گرفته است.

2-1- بیان مسأله

موضوع سلامتی از بدو پیدایش بشر و در قرون و اعصار متمادی، مهم و همواره مطرح بوده است.اما هر گاه سخنی از آن به میان آمده، عموما بعد جسمانی آن مدنظر قرار گرفته و کمتر به بعد روانی آن توجه شده است. سازمان بهداشت جهانی ضمن توجه دادن مسئولان کشورها به تأمین سلامت جسمی،روانی و اجتماعی افراد جامعه، همواره بر این نکته تأکید دارد که هیچ یک از این سه بعد بر دیگری برتری ندارد. بدون شک سلامت جسمانی و روانی افراد جامعه اهمیت بسزایی دارد و یکی از مسائل مهم جهان امروز است و تأمین سلامتی اقشار جامعه یکی از مسائل اساسی هر کشوری است که باید آن را از سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی مدنظر قرار داد. تا کنون تعاریف متفاوت از سلامت روانی ارائه شده است.

سازمان بهداشت جهانی سلامت روانی را قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضاد و تمایلات شخصی به طور عادلانه و مناسب می داند. لازم به ذکر است که سلامت روانی با ویژگی های توانمندساز درونی یا منابع درونی قدرت ارتباط دارد. برخورداری از این منابع درونی توانایی فرد را، با وجود شرایط ناگوار و پیشامدهای منفی، برای رشد سازگارانه خود افزایش می دهد تا سلامت روان خود را حفظ نماید(رحیمیان بوگر، نجفی، طباطبائیان،حیدری، دهشیری، ایزدپور،1389). خانواده می تواند عامل سازنده کودک در زمینه جسمی، روانی، عاطفی، ذهنی و مانند آن باشد و یا می تواند عامل انحراف کودک باشد. خانواده یکی از مهمترین و اساسی ترین نهادی است که بر رشد و نمو کودک یاری فراوانی می رساند و کودک برای اولین بار در این جمع است که جهان پیرامون خود را لمس می کند.

ارتباط والد با کودک، از مهمترین مولفه های زندگی اجتماعی بوده و نقش مهمی در سلامت روان والدین و فرزندان ایفا می کند(رز، هاور و هین[1]، 2010). اولین رابطه ی عاطفی و اولین رابطه ی که در الگوی رفتاری بعدی منعکس می شود، بین کودک و مراقب او شکل می گیرد(دی الیا[2]،2001). از آنجا که مراقبان اصلی کودکان هر یک سبک های ارتباطی و تعاملی خاص خود را در ارتباط با کودک به کار می‌برند تا نیازهای کودک را برطرف نمایند، هر یک از این سبک ها تأثیری منحصر به فرد در رشد شخصیت و سلامت روان کودک می گذارد. در این میان بسیاری از سبک های ارتباطی مورد استفاده توسط مراقبین چندان کارآمد نیستند و منجر به شکل گیری سبک های ناسازگارانه ای در کودک می‌شوند که می توانند راهکارهای مقابله ای و سلامت روانی کودک را تحت تأثیر قرار دهند. به نظر می‌رسد مادرانی که از سبک دلبستگی ایمن برخوردارند قادر به برقراری ارتباط گرم و مطمئنی با کودک خود بوده و از این طریق موجبات ارتقاء تاب آوری و نهایتا” سلامت روان فرزندان را فراهم می سازند.

طبق تعریف بالبی (1969) دلبستگی پیوند عاطفی كودك در حال رشد و مادر كه مسئولیت اصلی در مراقبت از وی را بر عهده دارد می باشد. تصور محققان این است كه دلبستگی ایجاد شده در دوران كودكی همچنان به مراحل بعدی زندگی تداوم می یابد و زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. منتهی در بزرگسال علاوه بر اینكه منبع دلبستگی ممكن است تغییر یابد و دلبستگی به همسر و افراد دیگر جایگزین دلبستگی به مادر گردد. همچنین، دلبستگی ماهیت متقابل دارد و هر دو شریك دلبستگی به عنوان منبع دلبستگی به یكدیگر عمل می كنند. ازدواج، بستر تجربی تشكیل و تجربه پیوندهای عاطفی و پیوستنها و گسستنهای مستمری است كه در چارچوب نظریه دلبستگی تبیین می شوند. ارزش تكاملی انسجام دلبستگی ، از یك سو و پیوستگی ازدواج و رضایت زناشویی از سوی دیگر، به صورتی بنیادین پیوند عاطفی دلبستگی و رضایت زناشویی را به هم مرتبط می سازد (به نقل از عطاری و همکاران،1384) و هر دو می توانند سلامت روان اعضاء خانواده را تحت الشعاع قرار دهند. در کنار سبک های دلبستگی مادران ، رضایت زناشویی نیز می تواند از عواملی باشد که بر روی سلامت روان فرزندان اثرگذار است.

به اعتقاد عطاری، عباسی سرچشمه و مهرابی زاده هنرمند(1384)رضایت زناشویی یكی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر عملكرد خانواده می باشد. همه زوج ها به دنبال آن هستند كه از زندگی زناشویی خود لذت ببرند و احساس رضایت داشته باشند.

رضایت زناشویی، یعنی انطباق بین انتظاراتی كه فرد از زندگی زناشویی دارد و آن چه در زندگی خود تجربه می كند برخی از صاحب نظران در تعریف رضایت زناشویی، آن را تابع مراحل چرخه ی زندگی می‌دانند. رضایت یك متغیر نگرشی است، بنابراین، یك خصوصیت فردی برای زن و شوهر محسوب می‌شود. طبق تعریف مذكور رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت بخشی است كه زن و شوهر از جنبه های مختلف روابط زناشویی خود دارند (بیرامی، فهیمی، اکبری، امیری پیچا کلایی،1391).

برادبوری[3] (2010) عنوان می کند رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضعیت رابطه زناشویی یا رابطه عاشقانه کنونی فرد است. رضایت زناشویی می تواند انعکاسی از میزان شادی افراد از روابط زناشویی و یا ترکیبی از خشنود بودن به واسطه بسیاری از عوامل مختص رابطه زناشویی باشد. مادری که از رابطه زناشویی خود خشنود است، احساس و نگرشی مثبت به خود و خانواده خود دارد و احتمالا” با برخورداری از انرژی مثبت حاصل از رضایت زناشویی فرصت های مناسب تری را برای رشد و سلامت فرزندان خود فراهم می سازد.

از جمله عواملی که در کنار سلامت روان مطرح می باشد، تاب آوری افراد است. تاب آوری سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است.

تاب آوری، « فرایند توانایی یا برونداد موفقیت آمیز سازگاری، باوجود چالش ها و موقعیت‌های تهدیدزا و بروندادهای مثبت، باوجود موقعیتهای خطرزا، حفظ شایستگی ها هنگام برخورد با تهدیدها و بهبود آسیب ها» تعریف شده است (کلاوس[4] ،2008؛به نقل از آگنج، هنرپروران و رفاهی،1391).

به بیان دیگر، تاب آوری بر فرایندهای درونی و بیرونی سازگاری موفقیت آمیز مبتنی است؛ فرآیندهای درونی همان تفاوت های ژنتیکی هستند و فرآیندهای بیرونی، تغییرهای ناشی از عوامل زیست شناختی و محیطی، که در اثر رشد و در طول زمان شکل می گیرند. از این حالت با عنوان پویایی  در تاب آوری یاد می‌شود (لایرد[5] ،2004).

افراد تاب آور سازگاری فردی بالایی با عوامل استرسزای محیطی در زندگیشان دارند. لذا تاب آوری مفهوم روانشناختی است که توضیح می دهد چگونه افراد با موقعیت هایی غیرمنتظره کنار می آیند. تاب آوری به معنای سرسختی در مقابل استرس، توانایی برگشت به حالت عادی و زنده ماندن و تلاش کردن در طی شرایط ناگوار است (دوو[6]، 2004).

چکیده :

مدیریت  دانش یکی از مهمترین منابع رقابتی برای هر سازمان محسوب می شود به نحویکه بسیاری معتقدند که شرکت هایی که بتوانند هر چه سریعتر دانش را کسب و به مرحله کاربردی برسانند در یک بازار رقابتی ، موفق تر خواهند بود . از طرفی دیگر رقابت بین شرکتی اهمیت خود را ازدست داده است و رقابت بین زنجیره های تامین جهت ارائه حداکثر ارزش به مشتری مورد تایید گرفته است . مدیریت زنجیره عرضه موقعیت استراژی عملیاتی در هر دو زمینه ی صنایع تولید و خدمات فرض شده است و بیش از 10 سال گذشته شرکت ها به طور جدی استراتژی های مدیریت زنجیره عرضه را در سازمان خود پیاده سازی کرده اند . مدیریت دانش توانمندی اصلی مدیریت زنجیره عرضه و یک عنصر حیاتی از اطلاعات فشرده و محیط های سازمانی چند فرهنگی است . درک اهمیت مدیریت دانش در زنجیره عرضه ، تلاشی است که در این تحقیق انجام شده تا یک چارچوب مفهومی برای مدیریت دانش در مدیریت عرضه ارائه کند و با استفاده از یک مطالعه موردی که توسط شرکت های فرانسوی انجام شده است .

مواردی که در این نوشتار بررسی شده عبارتند از : تعارفی از مدیریت زنجیره تامین ، زنجیره ارزش   ، زنجیره تقاضا و زنجیره عرضه ، نیاز به مدیریت زنجیره تامین ، منافع مدیریت موثر زنجیره تامین ، عناصر مدیریت زنجیره تامین ، مباحث استراتژی ، تاکتیکی و عملیاتی در مدیریت زنجیره تامین و چند موضوع دیگه ….

در پایان نیز با ارائه یک چارچوب مفهومی برای مدیریت زنجیره تامین و مطرح کردن رقابت جدید در محیط مدیریت عملیات سعی شده است از مباحث عنوان شده قبلی نتیجه گیری قابل قبولی صورت گیرد . مدیریت زنجیره تامین جدیدی است که در سال های اخیر بر مدیریت عملیات حاکم شده است . زنجیره تامین شبکه از مراکز توزیع است که یکی از وظایف آن تبدیل مواد خام به محصولات نهایی و توزیع آنها در میان مشتریان است . مدیریت زنجیره تامین فعالیت ها طوری هماهنگ می کند که مشتریان بتوانند محصولات را با کیفیت بالا و با حداقل هزینه به دست آورند . مدیریت زنجیره تامین می تواند بریا شرکت مزیت رقابتی فراتهم سازد . مدیریت زنجیره تامین اشتیاق شرکت را برای همکاری و رقابت افزایش می دهند. دانش مهمترین مزیت رقابتی سازمانها در عصر حاضر محسوب می شود .

چکیده

امروزه استفاده از وسایل نقلیه موتوری زمینی در حمل و نقل، نقش عمده‌ای داشته و روز به روز گسترش می‌یابد و به موازات این گسترش‏، تصادفات ناشی از آن نیز رو به افزایش است و خسارات جانی و مالی هنگفتی به بار می‌آید. از این‌رو بخش عمده‌ای از دعاوی مطالبه خسارت و دعاوی کیفری، مربوط به حوادث ناشی از وسایل نقلیه می‌باشد. مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات رانندگی یکی از مهمترین مباحث حقوق مسئولیت مدنی را به خود اختصاص داده است‏، که هنوز اعمال قواعد عمومی مسئولیت مدنی در این زمینه ناکارآمد و ناموفق بوده و قانونگذار در این حوزه از مسولیت مدنی، از نظریه تقصیر عدول کرده و مسئولیت بدون تقصیر را پذیرفته است. برای تحقق این مسئولیت باید تصادفی رخ داده باشد و خسارتی به بار آمده باشد و میان وقوع تصادم و ایجاد خسارت، رابطه سببیت وجود داشته باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است عوامل خارجی نیز در تحقق مسئولیت تأثیرگذار می‌باشند‏، که از میان آن‌ها قانونگذار در قانون بیمه اجباری مصوب 1387‏، قوه قاهره را از شمول تعهدات بیمه‌گر مستثنی ندانسته است.خسارات وارده به صورت خسارات مادی، بدنی و معنوی می‌باشد و خسارات قابل مطالبه توسط عابر پیاده‏، بر اساس قانون بیمه اجباری مصوب 1387‏، تنها خسارات بدنی است که بر اساس این قانون بدون توجه به جنسیت و مذهب پرداخت می‌گردد. خسارات معنوی وارده طبق این قانون قابل جبران از طریق بیمه‌گر نیست و زیاندیده برای جبران آن باید به قواعد عام مسئولیت مدنی تمسک جوید.در این پایان نامه حقوق زیاندیده از حوادث رانندگی در قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی و سایر قوانین بررسی می گردد.روش جمع آوری مطالب در این پایان نامه به صورت کتابخانه ای می باشد.

 

واژگان کلیدی: بیمه، مسئولیت مدنی، حقوق زیاندیده، حوادث رانندگی.

فهرست مطالب

 

مقدمه. 1

فصل اول:کلیات تحقیق.. 3

1-1-بیان مسئله. 4

1-2-اهداف تحقیق.. 6

1-3-سوالات.. 7

1-4-فرضیه ها 7

1-5-سوابق تحقیق.. 7

1-6-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 7

1-7-روش تحقیق: 9

1-8-موانع و مشکلات تحقیق: 9

1-9-تقسیم مطالب.. 9

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق.. 10

2-1-بیمه.مسولیت.. 11

2-1-1-مفهوم مسوولیت.. 11

2-1-2- اقسام مسئولیت.. 11

2-1-2-1- مسئولیت قراردادی: 11

2-1-2-2- مسئولیت غیرقراردادی (قهری). 13

2-2- مفاهیم مربوط به حوادث رانندگی.. 13

2-2-1- وسیله نقلیه موتوری زمینی و دارنده آن. 14

2-2-1-1- اتومبیل. 14

2-2-1-2- خودرو. 14

2-2-1-3- موتورسیکلت.. 15

2-2-1-4- دارنده وسیله نقلیه. 15

2-2-2- تصادف‏، تصادم‏، سانحه‏ رانندگی.. 16

2-2-2-1- تصادف.. 16

2-2-2-2- تصادم. 16

2-2-2-3- سانحه رانندگی.. 17

2-2-3- شخص ثالث (ثالث،ذی نفغ،زیاندیده،راننده). 17

2-2-3-1- شخص ثالث.. 18

 

2-2-3-2- ذی ‌نفع. 18

2-2-3-3- زیاندیده 18

2-2-3-4- راننده 18

2-3- بیمه. 19

2-3-1- قرارداد بیمه و بیمه مسئولیت.. 19

2-3-2-مسئولیت مدنی دارنده در برابر زیاندیده 19

2-3-3- مسئولیت تضامنی دارنده و راننده در برابر زیاندیده 21

2-3-4- مسئولیت متولیان احداث و نگهداری راهها و ایجاد موانع در برابر زیاندیده 23

2-3-4-1- شهرداری.. 23

2-3-4-2- مسئولیت وزارت راه و ترابری.. 24

2-3-5- مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و عرضه کننده وسیله نقلیه در برابر زیاندیده 25

2-3-5-1- مسئولیت قراردادی تولید کننده 26

2-3-5-2- مسئولیت قهری تولید کننده 27

2-3-6- تقصیر زیاندیده 28

2-3-6-1- تقصیر زیاندیده علت منحصر حادثه باشد: 28

2-3-6-2- تقصیر زیاندیده علت منحصر نباشد. 30

2-4- ارکان خسارات رانندگی و مسئولیت صندوق تأمین خسارت بدنی.. 31

2-4-1- ارکان خسارات رانندگی.. 31

2-4-1-1- انواع خسارت قابل مطالبه. 32

2-4-2- دیه و ارش.. 32

2-4-2-1- پرداخت دیه زیان دید گان. 34

2-4-2-2- هزینه معالجه. 36

2-5 شرکت بیمه (بیمه‌گر). 36

2-5-1- وجود قرارداد بیمه معتبر. 37

2-5-2- تحقق خسارت.. 37

2-5-3-رجوع زیان دیده در موعد مقرر. 38

2-5-4- صندوق تأمین خسارت بدنی.. 39

2-5-4-1- موارد مطالبه خسارت از صندوق تأمین. 40

2-5-4-2- بطلان قرارداد بیمه. 41

2-5-4-3-تعلیق تأمین بیمه‌گر. 41

2-5-4-4- فرار کردن و یا شناخته نشدن مسئول حادثه. 42

2-5-4-5-ورشکستگی بیمه‌گر. 42

2-6-بیمه در ایران. 43

2-6-1-وظایف واختیارات.. 43

2-6-2- اركان بیمه مركزی ایران. 44

2-6-2-1- بیمه اتومبیل. 44

2-6-2-1- تجربه بیمه اتومبیل. 45

2-6-2-3- چگونگی تعیین نرخ بیمه. 48

2-6-3- انواع بیمه اتومبیل وشرایط فعلی آن در ایران. 51

2-6-3-1- بیمه بدنه. 51

2-6-3-2- بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی.. 52

2-6-3-3- بیمه حوادث سرنشین. 52

2-6-3-4- بیمه مسئولیت ناشی از داشتن وسیله نقلیه موتوری.. 52

2-6-3-5- مفهوم دارنده وسیله نقلیه. 53

2-6-4-مفهوم شخص ثالث.. 53

2-7-ثالث.. 55

2-7-1-بیمه وثالث.. 55

2-7-2-نظارت بر انجام خدمات بیمه ای.. 56

2-7-3-راهكارهای كاهش زیان دهی بیمه شخص ثالث.. 58

2-7-4-مفهوم دارنده و مالک در قانون بیمه شخص ثالث.. 58

2-7-5-توسعه پوشش بیمه ای و توسعۀ مفهوم ثالث.. 59

2-7-6-مصادیق  و منظور ازشخص ثالث در قانون بیمه اجباری.. 61

فصل سوم: بررسی بیمه شخص ثالث، پوشش راننده و سرنشین. 64

3-1- شرایط عمومی بیمه نامه. 65

3-2-بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه موتوری.. 67

3-3-اصول حاکم بر بیمه‌های مسئولیت مدنی.. 69

3-3-1- اصل مسئولیت دارنده خودرو. 69

3-3-2-اصل اجباری بودن بیمه مسئولیت مدنی.. 69

3-4- حوادث مشمول بیمه. 69

3-4-1- خسارت‌های قابل جبران. 70

3-4-2-خسارت مالی.. 71

3-4-3- بیمه حوادث سرنشین. 72

3-5-آشنایی با بیمه ، اصطلاحات بیمه ای و برخی از پوشش های آن. 75

3-5-1- پرداخت حق بیمه. 75

3-5-2- بیمه های اجباری و اختیاری.. 76

3-5-3- آشنایی مختصر با بعضی از انواع بیمه ها : 76

3-6-2-موارد دیگر. 79

3-7-عوامل موثربربیمه. 80

3-7-1-عوامل موثرار نرخ بیمه. 80

3-7-2-لزوم توجه به عوامل موثر در نرخ‌گذاری بیمه‌ شخص ثالث.. 82

3-7-3-عوامل موثر بر توسعه صنعت بیمه چیست؟. 83

3-7-4- عدم وجود محصولات جدید در صنعت بیمه. 84

3-8-سهام و بیمه. 85

3-8-1- تاثیر سهامداران بر شرکت های بیمه. 85

3-8-2-عدم وجود ارتباط موثر بین سرمایه و کیفیت عملکرد شرکت های بیمه. 85

3-8-3- رکود جریان خدمات بیمه ای و پرداخت خسارت را دچار اخلال می کند. 86

3-8-4-عدم کارآمدی نرم افزارهای رایانه ای صنعت بیمه. 87

3-9-نقش بیمه و تصادفات.. 87

3-9-1-نقش بیمه در کاهش تصادفات.. 87

3-9-2- تاثیر شیوه های محاسبه حق بیمه در بیمه شخص ثالث.. 92

3-9-2-1-تاثیر بر قیمت خودرو. 94

3-9-2-2-اثرات جانبی.. 94

3-10- نقش بیمه در حوادث.. 95

3-10-1-نقش بیمه در رویایی با حوادث.. 95

3-10-1-1-انواع بیمه کدامند؟. 96

3-10-1-2-چه خطر‌هایی بیمه می‌شوند؟. 97

3-10-1-3-بیمه حوادث گروهی چیست؟. 98

3-10-1-4-بیمه حوادث سرنشین چیست؟. 99

3-10-1-5-چه حوادثی استثنا بوده و تحت حمایت بیمه قرار نمی‌گیرند؟. 99

3-10-1-6-فرانشیز. 100

3-11-مسولیت بیمه در بروز تصادفات.. 100

3-11-1- دریافت خسارت بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه بعد از تصادف.. 100

3-11-2-مسؤولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه موتوری زمینی در حقوق ایران. 102

3-11-3- تئوری های مسؤولیت مالک وسیله نقلیه. 107

پیوست.. 117

رای شماره 339 – 13/8/1354. 117

رای دادگاه دادگاه استان مركز. 119

رأی شماره : 18 – 10/9/1377. 125

رای وحدت رویه شماره 734 مورخ 22/7/1393 هیات عمومی دیوان عالی کشور. 136

رای وحدت رویه شماره 717 مورخ 6/2/1390 هیات عمومی دیوان عالی کشور. 137

بررسی نظریات مشورتی.. 137

فهرست منابع. 162

Abstract. 164

 

 

مقدمه

امروزه اتومبیل نقش حساسی در زندگی افراد دارد و با وجود فواید فراوان و انکارناپذیر‏، زیانهای جانی و مالی زیادی نیز به همراه داشته است و مهمترین بحث مسئولیت مدنی را به خود اختصاص داده است. با وجود این‏، قواعد عمومی مسئولیت به شکل مرسوم خود در این زمینه قابل اجرا نیست و نتایج نادرستی به بار می‌آورد.این اعتقاد به وجود آمده است که باید درباره مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی راه تازه‌ای پیش گرفت و  نظام‌های سنتی و اخلاقی را رها کرد و بیشتر در اندیشه ضرورت‌های اجتماعی بود.

امروزه بیشتر حوادث رانندگی ناشی از رانندگی ناصحیح‏، عدم رعایت ایمنی تولید در ساخت وسایل نقلیه و قطعات یدکی آن‏، اشکالات موجود در معابر از جمله وجود موانع می‌باشد. مهم‌ترین عامل‏، جهت تقلیل حوادث مذکور و جبران عادلانه و منصفانه خسارات ناشی از حوادث مذکور‏، حکومت قواعد و مقررات دقیق و جامع مسئولیت مدنی در این موارد و اجرای صحیح آن توسط مجریان امر می‌باشد.

در حقوق ایران مسئولیت مدنی در حوادث رانندگی عمدتاً بر قواعد و مبانی عام مسئولیت مدنی می‌باشد. البته مبنای خاص مسئولیت مدنی در این حوادث؛ یعنی ماده 1 قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در برابر شخص ثالث مصوب 1387‏[1]، مورد بررسی قرار گرفته است‏، سپس آن دسته از مبانی عام مسئولیت مدنی که در این رشته کاربرد دارد شناسایی و مورد بررسی قرار گرفته است. زیرا در این حوزه از مسئولیت مدنی قواعد سنتی مسئولیت مدنی از جمله نظریه تفصیر نمی‌تواند راهگشا باشد. بسیاری از تصادفات رانندگی، معلول اشتباهاتی است که از هر انسان متعارفی سر می‌زند یا عیبی از وسیله نقلیه است که هر انسان محتاطی را دچار حادثه می‌کند و بنابر نظریه سنتی تقصیر‏، هیچ تقصیری ارتکاب نیافته است. لذا وجود قواعد خاص به گونه‌ای که خسارت وارد به شخص زیاندیده را به سهولت جبران کند به خوبی احساس می‌شد و این ضرورت بود که منجر به تصویب قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث در سال 1387 گردید.

قانونگذار در این قانون از نظریه سنتی تقصیر عدول کرده و مسئولیت بدون تقصیر را پذیرفته است که به نظر می‌رسد قانونگذار برای اینکه به واسطه خطری که در اثر حرکت اتومبیل به وجود می‌آید و محیط خطرناک ایجاد می‌کند‏، از جان افراد حمایت کند و نظریه مسئولیت بدون تقصیر را می‌پذیرد.

در این پایان‌نامه سعی بر آن است که حقوق زیاندیده در حوادث رانندگی مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد. هدف از این پژوهش‏، نمایاندن ضعف‌ها و ارائه راه کارهای مناسب جهت بهبود وضعیت موجود می‌باشد.

 

فصل اول:کلیات تحقیق

 

در این فصل به ذکر بیان مساله و ضرورت انجام تحقیق و پیشینه تحقیق و اهداف تحقیق و.. بسنده می نماییم.

1-1-بیان مسئله

با نگاه به آمارها و ارقام موجود در كشور چه از لحاظ بروز تصادفات كه منجربه قتل و جرح و خسارتهای مالی می شود و چه از لحاظ لطمات اقتصادی كه (زیان تصافات در پاره ای از اوقات  منجر به مرگ نخبگان و دانشجویان كشور شده است) و سرمایه های جبران ناپذیری را از بین برده است، با این وصف ضرورت بازنگری و تحقیق در این امر نمایان می شود. همچنین آمار فروش این بیمه نامه و برآورد نرخ حق بیمه از دلایل اساسی دیگری در ضرورت این تحقیق است. آمارها نشان می دهد اگر چه حق بیمه ونرخ آن به نسبت اقشار مختلف جامعه نرخ بالایی است،‌ و با دقت در محاسبات می توان مبلغ حق بیمه را كاهش دهیم. با گسترش توزیع نرخ وسبك ، نرخ حق بیمه را نیز كاهش دهیم ، به علاوه با وجود این در پاره ای از شركتهای بیمه ضریب خسارت تا 200% است و این ضریب مازاد از جمله زیانهای پرداختی می باشد و این تحقیق سعی در شناسایی عوامل این زیان دارد. در كشور ما این نكته ضروری می نماید كه عدم رضایت بیمه گر و بیمه گذار باعث شده است كه آرمان تعاون را كه در این بیمه نامه در جهان توانسته است یكی از فاكتورهای رفاه عمومی نیز باشد، در كشور نقش موثری در مسائل اجتماعی نداشته باشد. و از منظر دیگر این مسئولیت كه از زمانهای گذشته مورد حمایت همگان بوده است از تمام توان خود بهره نگرفته است.

در مقایسه شركتهای بیمه موجود در دنیا با مقایسه شركتهای بیمه در ایران وتوسعه خدمات این شركتها، همچنین بررسی تنوع خدمات بیمه ای در خصوص بیمه های اتومبیل در این كشورها عدم توسعه بیمه های شخص ثالث و مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه را بهتر در می یابیم، همچنین تاثیر متقابل پیشرفت صنایع وتوسعه صنعت بیمه از دلایل اصلی تقاضای توسعه صنعت بیمه می باشد و ضروری بودن این توسعه در شرایط فعلی از اهم بخشهای اقتصاد كشور است. همین دست مایه است كه زمینه خصوصی سازی را در این صنعت امری مبرم وضروری كرده است. اما دقت نظر در خصوصی سازی در این صنعت باید تا حدی باشد كه زمینه تحولی و پیشرفت فراهم نماید و حداقل افزایش ضریب نفوذ بیمه را در جامعه فراهم نماید و تنوع خدمات بیمه ای را به همراه داشته باشد. در ابتدا باید تعریف دقیقی از محاسبه نرخ تصادفات و رشد تعداد اتومبیل داشته باشیم ودر این راستا پرداخت خسارات وخدمات بیمه را به همان نسبت توسعه دهیم. تحركات قوانین قضایی را در افزایش دیات در نظر بگیریم و هماهنگی لازم را با قوه  قضائیه در تامین پرداخت عزامت داشته باشیم بعلاوه اگر بتوانیم ریسك بیمه های مسئولیتهای مدنی دارندگان خودرو را جایگزین كنیم، توزیع ریسک بیمه های خودرو شخص ثالث را به تمام اقشار جامعه گسترش داده و توانسته ایم به هدف توسعه این صنعت و این شاخه از بیمه نزدیك شویم و در نهایت شركتهای بیمه به عنوان یك بنگاه اقتصادی می بایست هزینه های رشته های مختلف بیمه را از همان رشته تامین كرده و پرداخت نمایند وحتی در رشته های مختلف سود مورد نظر نیز منظور نمایند. با نگاه به آمارها وارقام موجود در كشور چه از لحاظ بروز تصادفات ك منجرب هقتل و جرح و خسارتهای مالی می شودو چه از لحاظ لطمات اقتصادی كه (یان تصافات در پاره ای از اوقات  منجر به مرگ نخبگان ودانشجویان كشور شده است) و سرمایه های جبران ناپذیری را از بین برده است، با این وصف ضرورت بازنگری و تحقیق در اینر امر نمایان می شود. همچنین آمار فروش این بیمه ناور و برآورد نرخ حق بیمه از دلایل اساسی دیگری در ضرورت این تحقیق است. آمارهای نشان می دهد اگر چه حق بیمه ونرخ آن به نسبت اقشار مختلف جامعه نرخ بالایی است ،‌وبا دقت در محاسبات می توان مبلغ حق بیمه را كاهش دهیم. با گسترش توزیع نرخ وسبك ، نرخ حق بیمه رانیز كاهش دهیم ، بعلاوه با وجود این در پاره ای از شركتهای بیمه ضریب خسارت تا 200% است واین ضریب مازاد از جلسه زیانهای پرداختی می باشد و این تحقیق سعی در شناسایی عوامل این زیان دارد. در كشور ما این نكته ضروری می نماید كه عدم رضایت بیمه گر و بیمه گذار باعث شده است كه آرمان تعاون را كه در این بیمه نامه در جهان توانسته است یكی از فاكتورهای رفاه عمومی نیز باشد، در كشرو نقش موثری در مسائل اجتماعی نداشته باشد. و از منظر دیگر این مسئولیت كه از زمانهای گذشته مورد حمایت همگان بوده است از تمام توان خود بهره نگرفته است.

در مقایسه شركتهای بیمه موجود در دنیا با مقایسه شركتهای بیمه در ایران وتوسعه خدمات این شركتها،همچنین بررسی تنوع خدمات بیمه ای در خصوص بیمه های اتومبیل در