فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                   صفحه

فصل اول : مقدمه و کلیات

1-1اهمیت و ضرورت مطالعه. 2

1-2رودخانه اروند و موقعیت جغرافیایی آن.. 4

1-3- ضرورت لایروبی و پیامدهای زیست محیطی آن.. 6

1-3-1 اثرات لایروبی بر تغییرات فیزیکوشیمیایی و زیستی محیط آب… 7

1-3-1-1 کیفیت آب و عوامل مؤثر بر آن.. 9

1-3-1-2 اهمیت ارزیابی کیفیت آب… 10

1-3-1-3 اثرات لایروبی در محیط آب… 13

1-3-2 تأثیر لایروبی بر غلظت فلزات سنگین در محیط… 17

1-3-2-1- فلزات مورد مطالعه. 19

1-3-3 اثر لایروبی بر ماکروبنتوزها 21

1-3-3-1 تأثیر آلاینده‌ها بر موجودات کفزی.. 23

1-3-3-2 ماکروبنتوزها به عنوان شاخص….. 24

1-4 استفاده از شاخص‌ها در ارزیابی محیط… 26

1-5 اهداف… 27

1-6 فرضیه های تحقیق.. 27

فصل دوم : مروری بر پیشینه و پژوهش

2-1 سابقه انجام تحقیق‌ 29

2-2 مطالعات انجام شده در اروند رود. 29

2-3 مطالعات خارج از کشور. 30

فصل سوم : مواد و روش‌ها

3-1 منطقه مورد مطالعه. 34

3-2 روش‌های نمونه‌برداری به کار رفته در مطالعه حاضر. 36

3-2-1-روشهای میدانی.. 36

3-2-1-1- نمونه‌برداری از آب… 36

3-2-2 روش‌های آزمایشگاهی.. 39

3-2-2-1 اندازه‌گیری آب… 39

3-3-2-2 اندازه‌گیری رسوب… 41

3-2-3 اندازه‌گیری‌های محاسباتی.. 43

3-2-3-1 شاخص کیفیت آبWQI. 43

3-2-3-2 بررسی شاخص کیفیت آب با روش بسکارنWQIBA. 45

3-2-3-3 شاخص های اکولوژیک اجتماعات… 47

3-2-3-3-1 شاخص غالبیت سیمپسون.. 47

3-2-3 -3-2 شاخص تراز زیستی.. 47

3-2-3-3-3 شاخص تنوع شانون – وینر. 47

3-3 ابزار تجزیه و تحلیل آماری.. 48

فصل چهارم :نتایج

4-1 پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب… 50

4-1-1 اکسیژن محلول.. 50

4-1-2 دما 50

4-1-3 شوری.. 51

4-1-4 اسیدیته. 52

4-1-5 هدایت الکتریکی.. 53

4-1-6 کدورت… 53

4-1-7-مقدار مواد جامد.. 54

4-1-8 نیترات… 55

4-1-9 فسفات… 55

4-1-10 تقاضای اکسیژن بیولوژیکی.. 56

 

4-1-11 تقاضای اکسیژن شیمیایی.. 57

4-2 مواد آلی کل در رسوبات… 58

4-3 دانه بندی رسوبات… 59

4-4 غلظت فلزات سنگین در رسوب مراحل مختلف نمونه برداری.. 61

4-7 شاخص‌های اکولوژیک….. 67

4-8 نتایج آزمون همبستگی بین تراکم ماکروبنتوزها و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی.. 68

4-9 نوع و تراکم گونه‌های شناسایی شده. 70

4-10 شاخص کیفیت آبWQI. 71

4-11 نتایج همبستگی میان کیفیت آب WQI با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب… 72

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1 فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب… 75

5-2 شاخص کیفیت آب… 78

5-3تغییر مقدار فلزات سنگین.. 82

5-4 تغییر در سایز رسوبات و مقدار مواد آلی در اثر لایروبی.. 86

5-5 اثر فاکتورهای محیطی بر موجودات بنتیک….. 87

5-6 بررسی شاخص‌های اکولوژیک….. 89

5-7 نتیجه گیری نهایی.. 91

5-8پیشنهادات… 92

منابع

منابع فارسی.. 94

منابع لاتین.. 95

پیوست… 112

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                   صفحه

جدول(1-1) بارآلودگی وارده از فاضلاب‌های شهری، كشاورزی و صنعتی به رودخانه (تن در سال). 5

جدول (1-2) منابع آلاینده تخلیه فاضلاب شهری مؤثر بر رودخانه اروند.. 6

جدول(1-3) سازمان سلامت جهانی(WHO) و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران(ISIRI, 1998). 12

جدول 1-4- برخی از مهم‌ترین اثرات مثبت و منفی لایروبی.. 17

جدول3-1 -مختصات ایستگاه‌های مورد بررسی در منطقه اروند رود. 34

جدول(3-2) اعداد مورد نیاز در محاسبه WQI. 44

جدول(3-3) تعیین کیفیت آب طبق نتایج کمی، در مدل بسکارن 1979. 46

جدول(3-4) درصدهای مؤثر در محاسبه WQIBA. 46

جدول(4-1)میانگین مقدار مواد آلی در رسوب… 58

جدول(4-2) میزان همبستگی بین فاکتورهای محیطی و تراکم ماکروبنتوزها 69

جدول(4-3) گونه‌های شناسایی شده در مراحل مختلف لایروبی در ایستگاه‌های مورد مطالعه و فراوانی‌آن‌ها در متر مربع. 70

جدول(4-4) میزان همبستگی بین کیفیت آبWQI با فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب… 73

جدول(5-1) راهنمای کیفیت آب UNEP, 2008.. 80

جدول (5-2) طبقه‌بندی متداول آلودگی آب در انگلستان براساس …………. 81

جدول(5-3) استاندارهای جهانی غلطت فلزات سنگین در رسوب میکروگرم بر گرم. 82

جدول(5-4) مقدار استاندارد فلزات در محدوده تحمل موجودات آبزی و مقایسه با نتایج مطالعه حاضر. 84

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                   صفحه

شکل1-1- اسکله سیزده بندر خرمشهر در هنگام لایروبی.. 15

شکل1-3 -حمل و انتقال رسوبات اروند رود از اسکله سیزده در هنگام لایروبی.. 22

شکل3-1- نقشه جغرافیایی محدوده مطالعاتی.. 35

شکل 3-2 – موقعیت جغرافیایی مورد مطالعه در منطقه اروند رود. 35

شکل3–5 اندازه گیری برخی از فاکتورهای آب… 37

شکل3–4 نمونه برداری آب در اروند رود اسکله 13. 37

شکل3–3 دستگاه سنجش فاکتورهای محیطی.. 37

شکل3-8 – دستگاه ICP-oes. 38

شکل3-7- نمونه برداری از رسوب در اروند رود. 38

شکل3-10- دستگاه اسپکتروفتومتر. 40

شکل3-9- دستگاه انکوباتور. 40

شکل4-1 تغییرات اکسیژن محلول در چهار نوبت قبل ، درهنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 50

شکل4-2 تغییرات دما در چهار نوبت قبل، در هنگام بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی 2. 51

شکل4-3 تغییرات شوری در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 52

شکل 4-4 تغییرات اسیدیته در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 52

شکل4-5 تغییرات هدایت الکتریکی در چهار نوبت قبل، در هنگام، بعداز لایروبی1 وبعد از لایروبی2. 53

شکل4-6 تغییرات کدورت در چهارنوبت قبل، در هنگام و دو نوبت بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 54

شکل4-7 تغییرات مقدار مواد جامد معلق در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 54

شکل4-8 تغییرات نیترات محلول در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 55

شکل4-9 تغییرات فسفات محلول در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 56

شکل4-10 تغییرات تقاضای اکسیژن بیولوژیکی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 57

شکل4-11 تغییرات تقاضای اکسیژن شیمیایی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 58

شکل4-12 تغییرات میزان مواد آلی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 59

شکل4-13 تغییرات میزان سیلت و رس در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 60

شکل4-14 تغییرات میزان شن و ماسه در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 60

شکل4-15 تغییرات میزان غلظت فلز کادمیم در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 61

شکل4-16 تغییرات میزان غلظت فلز سرب در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 62

شکل4-17 تغییرات میزان غلظت فلز مس در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 62

شکل4-18 تغییرات میزان غلظت فلز روی در رسوب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 63

شکل4-19 تغییرات میزان غلظت فلز کادمیم در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 64

شکل4-20 تغییرات میزان غلظت فلز سرب در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 64

شکل4-21 تغییرات میزان غلظت فلز مس در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 65

شکل4-22 تغییرات میزان غلظت فلز روی در آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 وبعد از لایروبی 2. 66

شکل4-23- همبستگی غلظت فلزات در آب و رسوب بر حسب میکروگرم بر لیتر. 67

شکل4-23 میزان تغییرات شاخص‌های اکولوژیکی در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 68

شکل4-24 تغییرات شاخص کیفیت آب در نوبت‌های قبل، در هنگام، بعد از لایروبی1 و بعد از لایروبی2. 72

 

فصل اول

 

مقدمه و کلیات

 

1-1اهمیت و ضرورت مطالعه

استفاده از راه‌های آبی در پیشبرد اهداف اقتصادی و تجاری هر کشوری ضروری می‌باشد. نیاز به استفاده از حمل و نقل دریایی در برنامه‌های تجارت داخلی و بین‌المللی اجتناب ناپذیر می‌باشد. انتقال طیف وسیعی از کالاها از طریق بزرگ‌راه‌های آب علاوه بر منافع اقتصادی و فراهم نمودن کارایی بالا به عنوان حامی طبیعت و دوستدار محیط زیست شناخته شده است.

رودخانه‌ها جریان‌های تند آبی هستند که مسیرهای طولانی را طی می‌کنند و در طول مسیر خود در نتیجه انجام عمل فرسایش گل و لای بسیاری را به بستر رودخانه انتقال می‌دهند. با گذشت زمان در طول مسیر رودخانه هم زمان با انجام عمل فرسایش، رسوبات به تدریج در بستر انباشته می‌شوند، و اگر لایروبی صورت نگیرد لنگرگاه پر شده و حمل و نقل و تردد کشتی‌ها با مشکل رو به رو می‌گردد. انجام عمل رسوبگذاری عمق رودخانه را کاهش می‌دهد. با توجه به سرعت رسوبگذاری رودخانه، لایروبی به صورت دوره‌ای، انجام می‌شود تا رسوبات جمع شده در كف رودخانه‌ها و دریاچه‌ها جمع آوری شده و عمق مورد نظر به وجود آید. جهت رفت و آمد آسان کشتی‌ها، نیاز به پروژه‌های لایروبی ضروری است. وضعیت کنونی بنادر تجاری بزرگ و برنامه‌های توسعه آن‌ها در آینده، ضرورت تأمین یا حفظ آبخور کافی جهت پذیرش کشتی‌های بزرگ را مشخص می‌سازد. در بندرهای کوچک نیز جهت پیشبرد اهداف گوناگون نگهداری اعماق لازم با تداوم عملیات لایروبی مورد نیاز می‌باشد. ضمن دست‌یابی به این هدف این عملیات سبب تداوم تجارت بین‌المللی، صنعت توریسم و کسب لذت از قایقرانی تفریحی و ماهیگیری در محیط‌های آبی می‌شود. فعالیت‌های لایروبی جهت اعمال مدیریت سیستم های آبی ضروری می‌باشند (Wal et al., 2011). گرچه طبق نظر محققین، این عملیات از جنبه زیست محیطی، اثرات گوناگونی در محیط آب ایجاد می‌کند ولی به منظور دستیابی به راه‌های آبی در بسیاری از کشورهای جهان، این پروژه‌ها اجرا می‌گردند و مقادیر بسیاری از رسوبات بستر دریا، جا به جا می‌شوند (Carvalho et al.,2001).

گسترش فناوری از یک طرف و نیاز به افزایش بازدهی اقتصادی منجر به ساخت کشتی‌های بزرگ‌تر شده است، این امر مستلزم افزایش عرض و عمق بسیاری از رودخانه‌ها و کانال‌ها و ایجاد بزرگراه‌های آبی برای دست‌یابی مناسب به بندرها و لنگرگاه‌ها است. جهت ایجاد بنادر جدید عملیات لایروبی در جهت ایجاد بندر با عمق و عرض مناسب، به کار می‌رود که به آن لایروبی احداثی می‌گویند. برای تداوم در کاربرد این کانال‌ها به لایروبی نگهداری نیاز می‌باشد. این لایروبی با برداشتن مواد رسوبی در کانال‌ها و آبراهه‌ها سبب از بین رفتن مشکلات تردد در این مکان‌ها می‌گردد. هدف از این دو نوع لایروبی ایجاد و تداوم استفاده از کانال‌های آبی می‌باشد. گاهی لایروبی در شهرها و مکان‌های صنعتی به منظور حذف آلاینده‌ها و حفاظت از سلامت محیط زیست آبی می‌باشد، به این لایروبی، لایروبی زداینده یا اصلاحی می‌گویند. در هر صورت لایروبی به هر منظوری که انجام پذیرد، می‌تواند اثرات زیست محیطی را به دنبال داشته باشد که قابل بررسی است (پاک، 1390).

ایجاد آشفتگی در بستر دریا و تغییرات فیزیکی که به دنبال دارد و هم‌چنین احتمال رها شدن آلاینده‌ها از بستر آب به درون ستون آب همه از عواقب لایروبی می‌باشد که با اعمال یک ارزیابی صحیح در جهت مدیریت بهتر می‌توان از بسیاری از خطرات مربوط به حیات آبزیان و تغییرات منفی در محیط زیست دریا جلوگیری به عمل آورد (EPA, 2001; EIA, 2009).

رودخانه‌ اروند یکی از مهم‌ترین منابع آبی کشور ایران می‌باشد، که نقش مهمی در تعادل زیستی، اکولوژیکی، اجتماعی، رشد اقتصادی و پیشرفت صنایع دارد. این رودخانه راه

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق و چارچوب نظری…………………………………………….. 16

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

بخش اول : اهداف آموزشی…………………………………………………………………………………………………………………. 18

بخش دوم : محتوای آموزشی……………………………………………………………………………………………………………… 26

بخش سوم : الگوی تدریس…………………………………………………………………………………………………………………. 68

بخش چهارم : ارزشیابی………………………………………………………………………………………………………………………. 81

بخش پنجم :پیشینه های تحقیق…………………………………………………………………………. 116

بخش ششم :چارچوب نظری………………………………………………………………………………………………………………. 131

فصل سوم :روش تحقیق…………………………………………………………………………………….. 136

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

3-2- جامعه آماری وحجم نمونه……………………………………………………………………………………………………….. 137

3-3- شیوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………… 138

 

3-4-  روش جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………. 138

3-5- ابزارهای جمع آوری………………………………………………………………………………………………………………….. 138

3-6-  تعیین روایی وپایایی ابزاراندازه گیری…………………………………………………………………………………….. 138

3-7- شیوه تجزیه وتحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………….. 138

3-8-  مراحل انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 139

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها…………………………………………………………………….. 140                                                                                    

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 141

بخش اول : توصیف آماری ویژگیهای جمعیت شناسی نمونه پژوهشی…………………………………………… 141

بخش دوم : تحلیل استنباطی داده های مرتبط بامتغیرهای تحقیق………………………………………………… 156

فصل پنجم : خلاصه ،نتیجه گیری وپیشنهاد ها……………………………………………………… 172

خلاصه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 173

یافته های   پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………… 174

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….. 176

محدو یت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………… 180

پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 180

منابع……………………………………………………………………………………………………………….. 181

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 181

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 187

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………… 189

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 189

پیوست ها

چكیده انگلیسی

فهرست نمودارها

نمودار(1-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

نمودار(2-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

نمودار(3-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

نمودار(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

نمودار(5-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 146

نمودار(4-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 142

نمودار(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143

نمودار(4-3)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144

فهرست اشكال

جدول(2-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

جدول(2-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

جدول(3-2…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

جدول(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

جدول 4-1)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 141

جدول(4-2)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 142

جدول(4-3)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143

جدول(4-4)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 145

جدول(4-5)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 148

جدول(4-6)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 151

جدول(4-7)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 154

جدول(4-8)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 155

جدول(4-9)………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-10)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-11)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 159

جدول(4-12)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 160

جدول(4-13)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 160

جدول(4-14)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 161

جدول(4-15)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 161

جدول(4-16)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 162

جدول4-17)………………………………………………………………………………………………………………………………………… 163

جدول(4-18)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 164

جدول(4-19)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 164

جدول(4-20)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165

جدول(4-21)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 166

جدول(4-22)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 166

جدول(4-23)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 167

جدول(4-24)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 168

جدول(4-25)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 168

جدول(4-26)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 169

جدول4-27)………………………………………………………………………………………………………………………………………… 169

جدول(4-28)……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 170

جدول (4-29)……………………………………………………………………………………………………………………………………… 171

 

چكیده

پژوهش حاضر با عنوان راهكارهای غنی­سازی برنامه­ریزی درسی در مدارس عادی از دیدگاه معلمان مقطع دبیرستان شهر تهران درسال تحصیلی 91-90 انجام شد. روش انجام پژوهش، به لحا‌ظ گردآوری داده توصیفی _  پیمایشی به لحاظ هدف پژوهش كاربردی بود. جامعه آماری پژوهش شامل معلمان مقطع دبیرستان ‌شهر تهران درسال تحصیلی 91- 90  به وسیله نمونه­گیری  خوشه­ای تصادفی چند مرحله ای انجام شد و تعداد 340  نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع­آوری شده از آمار توصیفی و آمار

متغیرها و مدل پژوهش…………………….. 10
روش پژوهش……………………………… 15
روش‌ها و ابزار گردآوری اطلاعات…………….. 15
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………… 16
قلمرو پژوهش……………………………………… 16
جامعه و نمونه آماری پژوهش……………………………. 17
تعاریف واژگان کلیدی…………………………… 17
ساختار پژوهش……………………………………… 18
خلاصه فصل 19
فصل دوم

مقدمه…………………………………. 21
مفهوم وجوه نقد…………………………. 23
اهمیت جریان وجه نقد…………………….. 24
رویکردهای تحقیقی درارتباط با سودمندی اقلام تعهدی در پیش بینی جریانهای نقـدی ………………………… 26
عوامل موثر بر پیش بینی جریانهای نقدی……… 29
تعریف مدیریت سود……………………….. 30
اهمیت مدیریت سود ………………………. .30
مدیریت سود یا تقلب……………………… 31
انگیزه های مدیریت سود…………………… 32
کشف مدیریت سود…………………………………… 37
تعریف اقلام تعهدی…………………………………. 39
کیفیت اقلام تعهدی…………………………………. 40
مدل های موجود برای بررسی کیفیت اقلام تعهدی……………… 41
کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای اندازه گیری کیفیت سود 43
ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻧﻘﺪی ﺑﻪ ﺳﻮد…………………………. 44
ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﮐﻞ اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی………………. 44
ﺑﺮآورد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ارﺗﺒﺎط اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ……………… 45
ارﺗﺒﺎط ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی و اراﺋﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ………. 45
مدیریت سود و مدیریت اقلام تعهدی………………………. 47
تحقیقات انجام شده در خارج از کشور ……………………. 50
تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………….. 53
فصل سوم

3-1- مقدمه………………………………… 57

3-2( جامعه آماری پژوهش……………………… 57

3-3) تعیین حجم نمونه پژوهش………………….. 57

3-4) اهداف مشخص تحقیق………………………. 59

3-5) سوال‌های پژوهش…………………………. 60

3-6) فرضیه‌های پژوهش………………………… 60

3-7) روش پژوهش……………………………..   61

3-8) روش و ابزار جمع‌آوری اطلاعات……………… 61

3-9) تعریف متغیرها و نحوه محاسبه آن ها ……….   62

3-10) مدل‌های پژوهش…………………………. 66

3-11) اعتبار درونی و برونی پژوهش…………….. 67

3-12) روش واکاوی مدل‌ها و آزمون فرضیات………… 67

3-13) روش داده‌های پانل……………………… 68

3-14) روش اثراث ثابت……………………….. 69

3-15) آزمون چاو یا F مقید…………………… 70

3-16) آزمون هاسمن………………………….. 71

3-17) آزمون معنی دار بودن مدل……………….. 71

3-18) آزمون معنی دار بودن ضرایب……………… 71

3-19) آزمون مربوط به بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 72

3-20) آزمون‌های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی.. 72

3-21)  فرض نرمال بودن باقیمانده‌ها……………. 72

3-22) فرض عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مستقل…… 73

3-23) فرض مستقل بودن باقیمانده‌ها…………….. 74

3-24) فرض عدم وجود ناهمسانی واریانس ها میان باقیمانده‌ها  74

3- 25) فرض عدم وجود خطای تصریح مدل و خطی بودن مدل 75

فصل چهارم

4-1) مقدمه………………………………… 77

4-2) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق……………… 77

4-3) آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته تحقیق…   79

4-4)آزمون ایستایی متغییرهای پژوهش …………………………………………………………………………………..82

 

4-5) بررسی همبستگی میان متغیرهای تحقیق……….. 83

4-6) بررسی هم‌خطی میان متغیرهای مستقل…………. 86

4-7) نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق………. 86

4-8) خلاصه فصل……………………………… 96

فصل پنجم

5-1) مقدمه………………………………… 98

5-2) خلاصه پژوهش……………………………. 98

5-3) نتایج آزمون فرضیه……………………… 99

5-4)نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..100

5-5) محدودیت‌های تحقیق ……………………… 100

5-6) پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج تحقیق………… 101

5-7) پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده…………. 101

5-8) خلاصه فصل……………………………… 102

منابع و مآخذ………………………………. 103

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………….111

 

 

 

 

فهرست جداول

 

فصل 2

جدول 2- 1 نمایندگان اقلام تعهدی……………………………………………………………………………………………..49

جدول 2-2 خلاصه تحقیقات انجام شده درخارج ازکشور……………………………………………………………….50

جدول2-3 خلاصه تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………….53

فصل 3

جدول3 -1 روندانتخاب نمونه آماری ………………………………………………………………………………………….58

جدول 3-2 فراوانی اعضای نمونه به تفکیک نوع صنعت ………………………………………………………………..59

فصل 4

جدول 4-1 آمارتوصیفی متغییرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………79

جدول 4-2 نتایج آزمون نرمال بودن متغییرارزیابی وپیش بینی جریان های نقدی آتی …………………………80

جدول 4-3 نتایج آزمون نرمال بودن بعدازنرمال سازی ……………………………………………………………………82

جدول 4-4 آزمون مانایی داده ها ………………………………………………………………………………………………..84

جدول 4-5 ماتریس ضرایب همبستگی ………………………………………………………………………………………..85

جدول 4-6 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل اول……………………………………………………………………..87

جدول 4-7 نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل اول…………………………………………………..88

جدول 4-8 نتایج آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………89

جدول 4-9 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل دوم……………………………………………………………………..91

جدول 4-10نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل دوم………………………………………………….91

جدول 4-11  نتایج آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………..93

جدول 4-12نتایج آزمون چاووهاسمن برای مدل سوم…………………………………………………………………….94

جدول 4-13نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل سوم………………………………………………..95

جدول 4-1.نتایج آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………….95

پیوست

جدول الف-1  فهرست شرکتهای نمونه آماری تحقیق…………………………………………………………………..113

 

 

فهرست نمودارها

فصل 4

نمودار4-1 نمایش عدم نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………………81

نمودار4-2 نمایش نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………….83

 

 

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی نقش اقلام تعهدی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی شرکت‌ها است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیلی- علی بوده و مبتنی بر تحلیل داده‌های تابلویی (پانل دیتا) است. در این پژوهش اطلاعات مالی 103 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386 تا 1391 بررسی شده است (618 شرکت – سال). برای تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده‌ی پژوهش از نرم‌افزار 7 Eviews  استفاده شده است. نتایج تحقیق در ارتباط با تایید فرضیه اول پژوهش نشان از آن داشت که اقلام تعهدی اختیاری تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند. همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته در ارتباط با  فرضیه دوم پژوهش به این نتیجه رسیدیم که اقلام تعهدی غیر اختیاری تاثیر معناداری در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی ندارند. در نهایت نتایج پژوهش در ارتباط با تایید فرضیه سوم پژوهش حاکی از آن بود که اقلام تعهدی کل تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند.بطورمختصر نتایج حاصل ازپژوهش بیانگرآنست که اقلام تعهدی اختیاری وکل تاثیرمعنی دارومستقیمی در پیش بینی جریان های نقدی آتی دارند، اما اقلام تعهدی غیراختیاری تاثیرمعنی داری در پیش بینی جریان های نقدآتی ندارند.

واژه های کلیدی:

اقلام تعهدی اختیاری، پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی، اقلام تعهدی غیر اختیاری، اقلام تعهدی کل و پانل دیتا.

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

بر یکدیگر تأثیر گذار است اما سلامت روانی تاثیر گذار ترین متغیر بر سلامت جسمی میباشد. سلامت جسمی مردان  شهرستان خرم آباد بهتر از زنان میباشد ولی از نظر سلامت روانی تفاوتی بین دو گروه وجود ندارد.

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

مقدمه:

بهبود شرایط زندگی وافزایش طول عمروامید به زندگی پدیده سالمندی را دراکثر جوامع بدنبال داشته است وسازمان ملل متحد برنامه«سالمندی فعال»را برای سالمندان مطرح کرده است، سالمندی  فعال یعنی به حداکثررساندن سطح سلامت، مشارکت و امنیت افراد سالمند به منظورتقویت کیفیت زندگی آنها، که هر کدام از اینها تمهیدات اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و اقتصادی خاص خود را می‌طلبد و باتوجه به اینکه جمعیت جهان به سوی سالمندی پیش می رود وبه همراه خود مسائل جدیدی را بوجودآورد.از این رو بررسی عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر بر سلامت  جسمی و روانی سالمندان و مسائل مربوط به سالمندان دارای اهمیت ویژه ای است. بر پایه آخرین پژوهش های سازمان ملل میزان مرگ ومیر درکشورهای روبه رشدکاهش چشم گیری یافته وبا افزایش میزان متوسط عمرتعداد افرادسالخورده نیزفزونی یافته است درکشورهای پیشرفته نسبت افراد بالای65 سال به کل جمعیت به 16درصدرسیده است که این نسبت برای کشورهای درحال رشد حدوداً 5/3 درصدمیباشد.

طبق گزارش مرکز آمار ایران در سرشماری1385 تعداد سالمندان بالای 60 سال در ایران حدود 1/5 میلیون نفرکه این میزان در حدود 3/7 درصد جمعیت کشورو در استان لرستان 7/6 درصد و شهرستان خرم آباد2/6 درصدجمعیت می باشد. در سرشماری سال1390 سالمندان کشور2/8درصد کل جمعیت معادل 2/6 میلیون راسالمندان بالای 60 سال تشکیل می دهدو کشور هم اکنون وارد مرحله‌ نخست سالمندی یعنی جمعیت بالای 60 سال بین 7 تا 14 درصد شده است، پیش‌بینی می‌شود که تا 30 سال آینده وارد مرحله فوق سالمندی، یعنی بیش از 21 درصد جمعیت سالمند شود. اگر این سیرادامه پیداکند، ازاین پس در ایران شاهد جمعیتی خواهیم بودکه ازآن بعنوان جمعیت سالمند یاد می شود)مرکزآمارایران 1385 ،1390).از جمله دلایلی که جمعیت شناسان را به بررسی مسئله سالمندی تشویق میکردپیش بینی کاهش باروری ومرگ و میر در کشورهای درحال توسعه ورسیدن به مرحله سالمندی از یک طرف و نیز نگرانی سیاستگزاران دولتی در آن کشور برای برنامه ریزی صحیح برای آمادگی با مسئله سالخوردگی جمعیت و نیز تأکید سازمان ملل متحد در سال 1982 در اجلاس وین بر مسئله سالمندی بود( کینسلا[1]  به نقل از مارتین و پرستون[2] 1994).

     درمجموع امروزه مسائل ومشکلات سالمندان که باافزایش تعدادونسبت آن مرتبط است آنقدر از دیدگاه ملل جهان اهمیت پیداکرده است که سال 1999،سال بین المللی سالمندان نامیده شده است(مرکز آمار ایران،1385).هرچند چالش اصلی بهداشت عمومی در قرن بیستم، افزایش امید به زندگی بود، در قرن بیست و یک ” زندگی با کیفیت بهتر ” مهمترین دغدغه ها در این حوزه است. بدیهی است چون هدف از زندگی سالمندان فقط داشتن عمر طولانی و زنده بودن نیست، بلکه نوع و کیفیت زندگی آنها نیز مهم می باشد. از این رو ارتقای کیفیت زندگی سالمندان در مرحله اول نیازمند داشتن اطلاعات جامع در مورد کیفیت زندگی آنها است. همچنین افزایش شمار افرادسالمند دچار ناتوانی و اختلال عملکرد و نبود نظام حمایتی درخانواده بعلت کوچکتر شدن خانواده ها، شاغل شدن زنان وپراکنده شدن اعضای خانواده موجب افزایش تقاضابرای مراقبتهای دراز مدت از سالمندان در دهه های آینده خواهد شد   ( ساجدی و همکاران2004 : 36، 105،108).

   گسترش شهرنشینی و زندگی مکانیزه که لازمه آن قبول شیوه های نوین برای زندگی است، اثر معکوسی بر سلامت بخصوص سلامت انسان گذاشته و در ارتباط با مقوله سلامت ابعاد دیگری را مشخص نموده است.دو بعداین ابعاد سلامت روان وجسم افراد جامعه است. مقوله ای که اگرچه تازگی ندارد لیکن از نظر تخصصی دیرزمانی نیست که به آن توجه گردیده است. سازمان بهداشت جهانی نیزسلامتی رارفاه وآسودگی کامل از نظر جسمی و روانی و اجتماعی ونه فقدان بیماری جسمی تعریف نموده است. در این میان سالمندی تغییری است که با گذشت زمان صورت گرفته است، دارای جنبه های مثبت و منفی بوده و پویایی فرایندهای زیستی، ادراک، رشد و تکامل و بلوغ را در بر می گیرد.توجه به شیوع بیمارهای روانی در جامعه، اهمیت تلاش در جهت اعتلای سلامت روانی افراد بارزتر می گردد. مهمترین مسئله در این ارتباط پیشگیری ازمسائلی است که باعث می گردد سلامت جسم و روان افراد جامعه مختل گردد و بالطبع پیامدهای منفی در پی داشته باشد.پیشگیری از بروز این عوامل نیز جز با آشنایی وبررسی عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر بر سلامت جسمی و روانی سالمندان جامعه ای که قصد پیشگیری در آن را داریم ممکن نیست. چرا که آشنایی با وضع موجود ما را در جهت بکارگیری روشهای مناسب، برای از بین بردن عوامل تهدید کننده در سلامت   جسمی و روانی و بکارگیری روش ها و ابزارهای مناسب در این جهت یاری می نماید. بحث سلامت جسمی و روان سالمندان به دلیل پرورش نسل از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از نظر علمی نقش سلامت جسمی و روانی در سطح امید به زندگی سالمندان ارزشمند است.     این زمان که زندگی انسانها روز به روز بیشتر ماشینی می شود، نقش سالمندان را در زندگی خود نمی توان نادیده گرفت زیرا آنان سرشار از تجربه هستند. ترقی،پویایی واعتلای هر جامعه ای با داشتن عناصر و اعضایی سالم وکارآمد در آن اجتماع میسر می باشد، افرادیکه علاوه بر وضعیت جسمانی مناسب از لحاظ وضعیت روحی و روانی نیز در حد متعادل و مطلوبی باشند. بدون تردید نتیجه مطلوب ترکیب سلامت جسمانی و روانی، داشتن جامعه ای شکوفا و با آتیه روشن است. سلامت روانی مقوله ای بسیار حائز اهمیت است چرا که تأثیر روح و روان برعملکرد جسمانی بر هیچکس پوشیده نیست. پرداختن به این بحث به دلیل اهمیتش لازم و ضروری می باشد و نباید فراموش کرد که بسیاری از این سالمندان تا چند سال قبل افرادی سالم، مقتدر، خلاق خوش فکر، تحصیل کرده و مدبر بوده اند و هر یک دریک یا چند زمینه علمی، فرهنگی، هنری اقتصادی و…به جامعه خدمت کرده اند. پس لازم است جامعه نیز آنها را به عنوان سرمایه ملی تلقی کرده و برای حفظ و ارتقای سلامتی، آسایش و رفاه زندگی آنان قدمهای قابل قبولی بردارد. براین اساس تحقیق حاضربا هدف تعیین عوامل اجتماعی،جمعیتی و اقتصادی مؤثر برسلامت جسمی و روانی سالمندان درشهرستان خرم آباد انجام شده است و باشناخت وضعیت سلامت جسمی و روانی جامعه سالمند، به افرادی که قصد برنامه ریزی برای آینده آن جامعه را دارند در بر آوردهای معقولانه کمک خواهند کرد.

1-1- بیان مسئله

تعداد کل سالمندان جهان در سال 2006را 687 میلیون و 923 هزار  نفر برآ ورد شد واعلام  کردندکه این تعداد تا سال 2050 به رقم یک میلیارد و 968 میلیون و 153 نفر خواهد رسید در حالی که هم اکنون60درصد افراد سالمنددر کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند(سازمان ملل متحد2006). در حال حاضر 2/8درصد از کل جمعیت ایران را افراد سالمند بالای 60سال تشکیل میدهندکه معادل 2/6میلیون نفر است. پیش بینی می شود این رقم تا سال 2050 به 26 میلیون و 393 هزار نفر معادل 26 در صد کل جمعیت کشور برسد. امید زندگی برای مردان و زنان ایرانی بعد از 60 سالگی طی سال های 2005 تا 2010 به ترتیب 17 و 18 سال بر آورد شده است. نرخ رشد سالانه جمعیت در فاصله سرشماری های 1375 تا 1385 در کشور ایران6/1 در صد بوده و این  در حالی است که نرخ رشد جمعیت سالمند3/7درصد معادل2/5 میلیون نفر و در فاصله سرشماری 1385 تا 1390 نرخ رشد 2/8 درصد معادل 2/6 میلیون نفراست. با توجه به ساختار کنونی جمعیت کشور انتظار میرود که در سالهای آینده این جمعیت بیش از گذشته نیز افزایش یابد و افزایش نسبت سالمندی در کشور ما از سال 1420 به بعد خود نمایی خواهد کرد(مرکز آمار ایران 1381،1385،1390 ).

جداول 1، 2و3 روند سالخوردگی جمعیت وتصویر های عینی از سالمندان را در کل کشور،استان لرستان وشهرستان خرم آباد را از سال 1335 تا 1385 نشان می دهد.

همانطور که در جداول1،2 و3 ملاحظه میگردد، نسبت جمعیت سالمند کل کشور از جمعیت سالمند شهرستان خرم آباد بیشتر است بنابراین با توجه به کاهش باروری، کاهش مرگ و میر و در نتیجه افزایش طول عمر که پیامد پیشرفت های پزشکی است،موجب افزایش نسبت سالمندان به کل جمعیت شده است.ایران از جمله شهرستان خرم آباد، ازاین قاعده مستثنی نیست. کاهش سطح زاد و ولد و باروری علاوه بر تأثیر قاطعی که بر میزان رشد جمعیت واز آن طریق تعدیل شتاب افزایش تعدادجمعیت داشته، برترکیب وساختار جمعیت نیز تأثیرخواهد گذاشت وکاهش مستمر زاد و ولد و انتقال از باروری طبیعی به باروری کنترل شده به تدریج ساختار سنی جمعیت را ازوضعیت جوانی خارج و به طرف سالمندی سوق می دهد به همین لحاظ، هرم سنی جمعیت ایران که به جرأت میتوان گفت در طول تاریخ همواره قاعده ای گسترده داشته وبه لحاظ تمرکز بیش از 40 درصد از کل جمعیت در سنین کمتر از 15 سال از ساختاری جوان برخوردار بوده، در دو دهه اخیر به سبب کاهش باروری تغییر شکل داده و نوعی فرورفتگی در قاعده هرم سنی ایجاد شده است به همین سبب تغییر شکل هرم سنی، نسبت جمعیت کمتر از 15 سال از رقمی بیش از 45 درصد در سال 1365 به رقمی کمتر از 30 درصد در حال حاضر کاهش و در واقع در فاصله 20 سال با روندی بی سابقه به کمتر از دو سوم تقلیل یافته است(میرزایی 1385: 57).

بنابراین علت اصلی سالخوردگی جمعیت، کاهش باروری طی 50 سال اخیر، باروری کل جهان از حدود5 بچه برای هر زن به حدود 7/2 کاهش یافت وبه نظر می رسد طی 50 سال آینده به حدود 1/2(سطح جانشینی)برسد.هرچند هم اکنون در اکثر کشورهای توسعه یافته،مقدارآن زیرسطح جایگزینی است. کاهش باروری در ایران در نیمه دوم دهه 1360 شروع شد و طی سه دهه اخیر کاهش سریعی داشته است( عباسی شوازی و دیگران 2009).

پس ضرورت پرداختن به موضوع سلامت وسالمندی، در کشورما نیزبه عنوان اولویتی مهم بیش از پیش نمایان می شود. با توجه به اینکه سازمان ملل متحد برنامه «سالمندی فعال» را برای سالمندان مطرح کرده است و سالمندی فعال یعنی به حداکثر رساندن سطح سلامت، مشارکت و امنیت افراد سالمند به منظورتقویت کیفیت زندگی آنها، هرکدام از اینها تمهیدات اجتماعی، بهداشتی،فرهنگی و اقتصادی خاص خود را می‌طلبد. کاهش جمعیت درسن کار به همراه پیری و افزایش وابستگی سالمندان از جمله مهمترین چالش های ناشی از سالمندی جمعیت در سال‌های آینده است. کشور با سالمند شدن جمعیت با چالش های اجتماعی مانند افزایش شکاف نسلی بین جوانان و سالمندان و کاهش

1-9: محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 15

1-10: خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………………………. 15

فصل دوم: ادبیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 16

 بخش اول: مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………… 17

2-1-1: مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 18                 

2-1-2: مفهوم رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………………………………… 18

2-1-3: تعاریف رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………………………… 19

2-1-4: سیر تکوین مفهوم رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………….. 21

2-1-5: دیدگاه های صاحبنظران در خصوص مفهوم رفتار شهروندی سازمانی …………………………… 22

2-1-5-1: دیدگاه چستر بارنارد در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………… 23

2-1-5-2: دیدگاه کاتز و کاهن در رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………. 23

2-1-5-3: دیدگاه اسمیت در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 23

2-1-5-4: دیدگاه اورگان در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 24

2-1-5-5: دیدگاه گراهام در رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………… 26

2-1-5-6: دیدگاه پودساکف در رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………. 27

2-1-6: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………………………………. 28

2-1-7: رفتار درون نقش و فرانقش …………………………………………………………………………………….. 30

2-1-8: پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………………………… 31

2-1-9: رفتار شهروندی سازمانی و همبسته های آن در سازمان ………………………………………………. 33

2-1-10: تعریف فرهنگ ……………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-11: مفهوم فرهنگ سازمانی و اهمیت مطالعه آن …………………………………………………………….. 34

2-1-12: سیر تکوین مفهوم فرهنگ سازمانی ………………………………………………………………………… 35

2-1-13: نقش ها، ویژگی ها و اجزا فرهنگ سازمانی …………………………………………………………….. 36

2-1-14: فرهنگ ملی ………………………………………………………………………………………………………… 39

2-1-15: مطالعات هافستد (ابعاد فرهنگ های ملی) ………………………………………………………………. 40

 

2-1-15-1: فاصله قدرت ………………………………………………………………………………………………….. 41

2-1-15-2: ابهام گریزی …………………………………………………………………………………………………… 42

2-1-15-3: فردگرائی- جمع گرائی ……………………………………………………………………………………. 44

2-1-15-4: زن گونگی- مردگونگی …………………………………………………………………………………… 45

2-1-16: اثرگذاری فرهنگ ملی بر فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………… 46

2-1-17: فرهنگ و رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………………….. 47

2-1-18: مفهوم و تعاریف تعهد سازمانی ……………………………………………………………………………. 48

2-1-19: اهمیت تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………………….. 48

2-1-20: انواع تعهد سازمانی …………………………………………………………………………………………….. 49

2-1-20-1: مدل پورتر و همکاران …………………………………………………………………………………….. 49

2-1-20-2: مدل میر و آلن ……………………………………………………………………………………………….. 50

2-1-20-3: مدل مایر و شورمن …………………………………………………………………………………………. 50

2-1-21: عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………… 50

2-1-22: راهکارهای افزایش تعهد سازمانی …………………………………………………………………………. 52

2-1-23: تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………………………………. 52

2-1-24: خلاصه بخش اول ………………………………………………………………………………………………. 53

بخش دوم: مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………….. 54

2-2: پیشینه تحقیقات ………………………………………………………………………………………………………… 55

2-2-1: پیشینه تحقیقات رابطه بین تعهد و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………………. 55

2-2-1-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 55

2-2-1-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 56

2-2-2: پیشینه تحقیقات ارتباط بین فاصله قدرت و تعهد سازمانی ………………………………………… 56

2-2-2-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 56

2-2-2-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 57

2-2-3:پشینه تحقیقات ارتباط بین جمع گرائی- فردگرائی و رفتار شهروندی سازمانی ……………… 58

2-2-3-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 58

2-2-3-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 59

2-2-4: پیشینه تحقیقات ارتباط بین مردگرائی- زن گرائی و رفتار شهروندی سازمانی ………………. 60

2-2-4-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 60

2-2-4-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 60

2-2-5: پیشینه تحقیقات ارتباط بین ابهام گریزی و تعهد سازمانی ………………………………………….. 61

2-2-5-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 61

2-2-5-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 61

2-2-6: پیشینه تحقیقات ارتباط بین فرهنگ سازمانی با تعهد و رفتار شهروندی سازمانی ………….. 61

2-2-6-1: تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………. 61

2-2-6-2: تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………….. 62

فصل سوم: روش شناسی تحقیق …………………………………………………………………………… 69

3-1: مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………… 70

3-2: روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………. 70

3-3: جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………. 71

3-4: حجم نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………. 71

3-4-1: روش نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………… 72

3-5: ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………. 72

3-6: روائی ……………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-7: پایائی ……………………………………………………………………………………………………………………… 73

3-8: روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………….. 74

3-9: خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………… 79

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات …………………………………………………. 80

4-1: مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 81

4-2: روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………. 81

4-3: مدل مفهومی پژوهش ……………………………………………………………………………………………….. 81

4-3-1: تحلیل مدل مفهومی توسط مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………… 82

4-3-2: خروجی نرم افزار لیزرل ……………………………………………………………………………………….. 82

4-3-3: نتایج مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………………………………………. 83

4-4: آزمون پایائی ابزار (آلفای کرونباخ) ……………………………………………………………………………. 85

4-5: آزمون فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 85

4-5-1: فرضیه اول …………………………………………………………………………………………………………. 86

4-5-2: فرضیه دوم …………………………………………………………………………………………………………. 87

4-5-3: فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………… 89

4-5-4: فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………………………………… 90

4-5-5: فرضیه پنجم ……………………………………………………………………………………………………….. 92

4-6: خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………….. 93

فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات …………………………………………. 95

5-1: مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 96

5-2: مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی اجرای تحقیق ……………………………………………. 96

5-3: یافته ها ………………………………………………………………………………………………………………….. 96

5-3-1: نتایج آزمون ها ……………………………………………………………………………………………………. 96

5-3-1-1: نتایج مدل تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری) ……………………………………………….. 97

5-3-1-2: نتایج آزمون آلفای کرونباخ ………………………………………………………………………………. 97

5-3-1-3: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیات ………………………………………………………………. 97

5-3-1-3-1: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه اول ……………………………………………………….. 97

5-3-1-3-2: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه دوم ……………………………………………………….. 97

5-3-1-3-3: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه سوم ………………………………………………………. 98

5-3-1-3-4: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه چهارم ……………………………………………………. 98

5-3-1-3-5: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه پنجم ……………………………………………………… 98

5-4: بحث و مقایسه ……………………………………………………………………………………………………….. 99

5-4-1: شباهت ها ………………………………………………………………………………………………………….. 101

5-4-2: تفاوت ها …………………………………………………………………………………………………………… 101

5-5: پیشنهادات محقق به سازمان مورد مطالعه ……………………………………………………………………. 101

5-5-1: پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق …………………………………………………………………….. 101

5-5-2: سایر پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………………………….. 103

5-6: پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده ………………………………………………………………………………… 104

5-7: خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………….. 105

 

منابع و مأخذ

عنوان                                                                                                                          صفحه

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………… 107

 

ضمائم

عنوان                                                                                                                          صفحه

پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………………….. 113

خروجی نرم افزارهای SPSS وLisrel  ………………………………………………………………………….. 120

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                          صفحه

جدول 2-1: تفاوت های مهم میان جوامع با فاصله قدرت زیاد و کم ……………………………………… 42

جدول 2-2: تفاوت های مهم جوامع ابهام گریزی قوی و ضعیف ………………………………………….. 43

جدول 2-3: تفاوت های مهم در جوامع جمع گرا و فردگرا ………………………………………………….. 45

جدول 2-4: تفاوت های مهم جوامع مردگرا و زن گرا …………………………………………………………. 46

جدول 2-5: تحقیقات مشابه و نتایج آنها ……………………………………………………………………………. 63

جدول 3-1: نحوه طبقه بندی جامعه آماری ………………………………………………………………………… 72

جدول 3-2: نحوه طبقه بندی نمونه آماری …………………………………………………………………………. 72

جدول 3-3: آزمون های آماری مورد استفاده در تحقیقات مشابه …………………………………………… 75

جدول 3-4: کثرت استفاده از آزمون های آماری در تحقیقات مشابه ……………………………………… 78

جدول 4-1: معادل انگلیسی، نام و نام اختصاری در نرم افزار لیزرل برای هر متغیر …………………. 82

جدول 4-2: نتایج اجرای مدل در بین متغیرهای پژوهش …………………………………………………….. 83

جدول 4-3: برآورد ضرایب اثرات مستقیم، غیرمستقیم و کل متغیرها ……………………………………. 84

جدول 4-4: جدول مربوط به آزمون آلفای کرونباخ ……………………………………………………………. 85

جدول 4-5: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر تعهد بر رفتار شهروندی سازمانی .. 86

جدول 4-6: ضریب رگرسیونی تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی …………………………….. 86

جدول 4-7: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر فاصله قدرت بر تعهد سازمانی …… 88

جدول 4-8: ضریب رگرسیونی فاصله قدرت و تعهد سازمانی …………………………………………….. 88

جدول 4-9: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر جمع گرائی بر رفتار شهروندی ….. 89

جدول 4-10: ضریب رگرسیونی جمع گرائی و رفتار شهروندی سازمانی ……………………………… 89

جدول 4-11: مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر مردگرائی بر رفتار شهروندی …… 91

جدول 4-12: ضریب رگرسیونی مردگرائی و رفتار شهروندی سازمانی ………………………………… 91

جدول 4-13: : مشخص کننده های کلی تحلیل رگرسیونی تأثیر ابهام گریزی بر تعهد سازمانی .. 92

جدول 4-14: ضریب رگرسیونی ابهام گریزی بر تعهد سازمانی …………………………………………… 93

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                        صفحه

شکل 1-1: مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………. 12

شکل 2-1: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از نظر اسمیت و همکاران ……………………………………. 24

شکل 2-2: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از نظر اورگان …………………………………………………….. 25

شکل 2-3: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی به زعم گراهام ……………………………………………………. 26

شکل 2-4: ابعاد رفتار شهروندی سازمانی از دید پودساکف و همکاران ………………………………… 28

شکل 2-5: ویژگی های ده گانه فرهنگ سازمانی از دید رابینز ……………………………………………… 37

شکل 4-1: مدل مفهومی پژوهش …………………………………………………………………………………….. 81

شکل 4-2: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرهای تحقیق با استفاده از نرم افزار لیزرل در حالت استاندارد .. 82

شکل 4-3: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرهای تحقیق با استفاده از نرم افزار لیزرل در حالت معناداری .. 83

شکل 4-4: تأثیر رگرسیونی متغیر تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی …………………………. 87

شکل 4-5: تأثیر رگرسیونی متغیر فاصله قدرت بر تعهد سازمانی …………………………………………. 88

شکل 4-6: تأثیر رگرسیونی متغیر جمع گرائی بر رفتار شهروندی سازمانی ……………………………. 90

شکل 4-7: تأثیر رگرسیونی متغیر مردگرائی بر رفتار شهروندی سازمانی ……………………………….. 92

شکل 4-8: تأثیر رگرسیونی متغیر ابهام گریزی بر تعهد سازمانی …………………………………………… 93

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

مقدمه:
شرایط کاملاً متحول و حاکم بر سازمان ها، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی آن ها در چنین شرایطی، نیاز آن ها را به نسل ارزشمندی از کارکنان بیش از پیش آشکار نموده است. این کارکنان بی تردید وجه ممیز سازمان های اثربخش از غیر اثربخش هستند (رامین مهر و همکاران، 1388). مطالعه رفتار کارکنان در محیط های کاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است. مباحثی همچون ادراک، انگیزش، نگرش های شغلی، فرهنگ، جوسازمانی و… از جمله مواردی هستند که به بررسی بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازد، اما بحثی که در دو دهه اخیر مطرح شده و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان را نیز به خود جلب کرده، رفتار شهروندی سازمانی[1] (OCB) است (امینی و همکاران، 1386).

پژوهشگران سازمانی به تلاش هایی که فراتر از وظایف تعریف شده کارکنان باشد، رفتار شهروندی سازمانی می گویند. اهمیت اینگونه رفتارها به حدی است که برخی از محققان این حیطه را بر آن داشته تا بدنبال شناخت محرک های آن باشند ( علیزاده و همکاران، 1388، 28). در تحقیقات متغیرهای متعددی از قبیل رضایت شغلی، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی، شخصیت، سبک رهبری و…، در احتمال بروز رفتار شهروندی سازمانی شناسایی شده اند.

مدارک و شواهد گویای این حقیقت است که فرهنگ سازمانی پیش شرط بنیادی برای تقویت و پرورش رفتار شهروندی سازمانی محسوب می شود (علیزاده و شهرانی، 1387). در بیست و چند سال گذشته فرهنگ سازمانی مورد توجه خاص صاحبنظران قرار گرفته است و صدها محقق در خصوص فرهنگ سازمانی، شروع به تحقیق نموده و کتب و مقالات فراوانی را به رشته تحریر درآورده اند (اندرخوا و صفایی، 1383). در تحقیقاتی که در خصوص فرهنگ ارائه گردیده است تقریباً همه (8/98 درصد) تأکید بر اهمیت و تأثیر آن بر رفتار سازمانی و مسائل مدیریت منابع انسانی داشته اند (علیون، 1387، 5). بر این اساس الگوهای مختلفی جهت شناخت و بررسی فرهنگ سازمانی از سوی پژوهشگران و صاحبنظران ارائه گردیده که مدل چهار بعدی هافستد از جمله آن ها می باشد. هافستد[2] (1998) بیان می دارد که مدیریت و سازمان ها از ابتدا تا انتها زیر نفوذ فرهنگ هستند.

در این بخش پس از تشریح و بیان موضوع تحقیق، اهمیت موضوع و انگیزش انتخاب آن بطور تفصیلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس هدف اصلی از انجام پژوهش، چارچوب نظری، فرضیات پژوهش، مدل مفهومی پژوهش ارائه خواهد شد. در آخر نیز تعاریف متغیرهای اصلی پژوهش، قلمرو پژوهش و محدودیت های آن ذکر می گردد.

 

تشریح و بیان مسأله
امروزه سنجش رفتار افراد در محیط کار و سازمان با هدف دستیابی به نوعی از رفتار فردی که به کارائی و اثربخشی سازمانی کمک دهد مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، زیرا سازمان بدون تمایل کارکنان به همکاری قادر به توسعه اثر بخشی خود نیستند. سازمان ها نیازمند کارکنانی می باشند که فراتر از الزامات رسمی و قانونی شغل خود تلاش کنند (سبحانی نژاد و همکاران، 1388، 9). آنچه امروزه در ادبیات مدیرت بدیهی می نماید آن است که سازمان ها به کارکنانی با تمایل به حرکت در فراسوی الزامات رسمی شغل نیاز دارند (Morrison, 1994). رفتارهای مثبت فراتر از نقش، تحت عنوان “رفتار شهروندی سازمانی” مورد توجه قرار گرفته و غفلت از آن ها در ارزیابی عملکرد کارکنان پذیرفتنی نیست، چرا که سازمان ها به لزوم مشارکت داوطلبانه، خودآگاه و بلند مدت افراد در جهت دستیابی به اهداف سازمانی واقف شده اند (کاخکی و قلی پور، 1386).

سازمان ها برای دستیابی به کارائی و اثربخشی، مفهوم رفتار شهروندی سازمانی را رایج نموده و چنین رفتارهائی را در سازمان های دولتی و خصوصی گسترش داده اند، بنابراین امروزه مطالعه رفتار شهروندی سازمانی به موضوعی اساسی در سازمان ها تبدیل شده است (Garg & Renu, 2006, 529). رفتار شهروندی سازمانی برای هر سازمان مطلوب است چرا که با متغیرهای سازمانی مهمی چون: رضایت شغلی، نگهداری سیستم و بهره وری سازمانی ارتباط دارد. نتایج مطالعات نشان می دهد مدیران می توانند رفتار شهروندی سازمانی را با ایجاد و بهبود محیط کاری مثبت، پرورش دهند (Turnipseed & Murkison, 1996). طی دو دهه گذشته تحقیقات متعددی به منظور دستیابی به عوامل زمینه ساز بروز رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است. محققان در این مدت در تلاش برای نشان دادن عوامل تقویت کننده رفتار شهروندی سازمانی بوده اند (Barbuto et al, 2001). شناخت عوامل زمینه ساز و همبسته رفتار شهروندی از آن جهت اهمیت دارد که با مشخص شدن آن عوامل، سازمان می تواند در جهت تقویت آن ها اقداماتی به عمل آورده و از این طریق امکان بهره برداری بیشتر و بهتر از پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی فراهم می شود (سبحانی نژاد، 1389، 68). در تحقیقات متغیرهای متعددی از قبیل رضایت شغلی، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی، شخصیت، سبک رهبری و…، در احتمال بروز رفتار شهروندی سازمانی شناسائی شده اند که در این تحقیق به بررسی فرهنگ سازمانی (ابعاد فرهنگی هافستد) و تأثیر آن در بروز رفتار شهروندی سازمانی می پردازیم.

امروزه یکی از بحث انگیزترین مباحث مجامع گوناگون، بالاخص در جوامع به اصطلاح در حال رشد، فرهنگ سازمانی می باشد. این واژه مفهومی را در بر دارد که تأثیرات عمیقی بر زندگی افراد و جوامع گزارده است و از سوی دیگر رابطه مستقیمی با اندیشه و عملکرد کارکنان ادارات دارد (اندرخورا و صفائی، 1383، 2). توجه به فرهنگ در سطح سازمان و جامعه موضوع تازه ای نیست، اما ارزش و اهمیت آن چند دهه ائی است که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و اندیشمندان بسیاری به تحقیق و پژوهش در این زمینه پرداخته اند. در محدوده علم مدیریت و سازمان نیز متفکران بسیاری در پی تعاریفی جامع برای آن و نیز تبیین ارتباط آن با ساختار سازمانی و در نتیجه تبیین ویژگی ها و عناصر فرهنگ سازمانی و تأثیر آن بر رفتار افراد سازمان پرداخته اند (همان منبع).

در سال 1974 هافستد به مطالعه پایگاه بزرگ داده های تحقیقی در مورد ارزش های مردم در 50 کشور جهان پرداخت. تحلیل های آماری که وی بر روی ارزش های مشابه