1-4-1- هدف اصلی……………………………………………………………………. 10

1-4-2- اهداف فرعی…………………………………………………………………… 10

1-5- فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………… 10

1-6- تعریف متغیر‌ها…………………………………………………………………………… 10

1-6-1- تعاریف مفهومی……………………………………………………………….. 10

1-6-2- تعریف عملیاتی………………………………………………………………… 11

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

2-1- سبک‌های دلبستگی………………………………………………………………………. 13

2-1-1-  تعریف دلبستگی………………………………………………………………. 13

2-1-2- مراحل شکل‌گیری دلبستگی……………………………………………………. 16

2-1-3-دلبستگی در رویکردهای مختلف……………………………………………….. 17

2-1-4- نظریه دلبستگی در دیدگاههای مختلف…………………………………………. 20

2-1-4-1- در سطح روان تحلیل‌گری……………………………………………….. 20

2-1-4-2- در سطح رفتاری نگری………………………………………………….. 20

2-1-4-3- در سطح رفتارشناسی طبیعی…………………………………………….. 21

2-1-5- کنش دلبستگی…………………………………………………………………. 22

2-2- تفاوت‌های فردی در سازمان دلبستگی…………………………………………………… 23

2-2-1-  دلبستگی ایمن………………………………………………………………… 24

2-2-2-  دلبستگی ناایمن……………………………………………………………….. 24

2-2-2-1- ناایمن – اجتنابی………………………………………………………… 25

2-2-2-2- ناامین-مقاوم…………………………………………………………….. 27

2-2-2-3- ناایمن-دوسوگرا…………………………………………………………. 27

2-3- پژوهش‌های انجام شده پیرامون دلبستگی و سازگاری اجتماعی…………………………… 28

2-4- پژوهش‌های انجام شده پیرامون سبک دلبستگی و هوش هیجانی…………………………. 30

2-5- سازگاری اجتماعی……………………………………………………………………….. 30

2-5-1- مقدمه………………………………………………………………………….. 30

2-5-2- تعریف…………………………………………………………………………. 32

2-5-3 نظریات مربوط به سازگاری……………………………………………………… 34

2-5-3-1- نظریه روانکاوی…………………………………………………………. 34

2-5-3-2- نظریه یادگیری…………………………………………………………… 35

2-5-3-3- نظریه روانی اجتماعی اریکسون………………………………………….. 35

2-5-3-4-نظریه آدلر………………………………………………………………… 36

2-5-3-5- نظریه میان فردی سالیوان………………………………………………… 37

2-5-3-6-نظریه روانی اجتماعی هورنای……………………………………………. 37

2-5-3-7-نظریه پدیدار شناختی راجرز……………………………………………… 38

2-5-3-8-نظریه شناختی-اجتماعی بندورا…………………………………………… 39

2-5-3-9-نظریه تبادلات اجتماعی…………………………………………………… 40

2-5-4- ویژگی‌های افراد سازگار……………………………………………………….. 40

2-5-5- ملاک‌های سازگاری خوب……………………………………………………… 42

2-5-6- عوامل موثر بر سازگاری اجتماعی………………………………………………. 44

2-5-6-1-  عوامل فردی……………………………………………………………. 44

2-5-6-2-   عوامل خانوادگی……………………………………………………….. 45

2-5-6-3-  عوامل اجتماعی…………………………………………………………. 46

2-5-6-4-  محیط‌های آموزشی……………………………………………………… 47

2-5-6-5-  نقش  همسالان…………………………………………………………. 47

2-5-6-6-  رسانه های گروهی……………………………………………………… 48

2-6- هوش هیجانی……………………………………………………………………………. 48

2-6-1- هوش هیجانی یا عاطفی چیست؟………………………………………………. 49

2-6-2- مدل‌های هوش هیجانی…………………………………………………………. 50

2-6-2-1- مدل هوش هیجانی بار_آن………………………………………………. 50

2-6-2-2- مدل هوش هیجانی گلمن………………………………………………… 51

2-6-2-3- مدل هوش هیجانی مایر و سالووی………………………………………. 51

2-6-3- اهمیت هوش هیجانی………………………………………………………….. 52

2-6-4- بهره هوشی و هوش هیجانی……………………………………………………. 53

2-6-5- کاربردهای هوش هیجانی………………………………………………………. 54

2-6-6- ارزیابی هوش هیجانی………………………………………………………….. 55

2-6-7- هوش هیجانی پایین و بالا……………………………………………………… 56

2-6-8- چگونه هوش هیجانی را افزایش دهیم؟…………………………………………. 57

2-7- پیشینه‌ی تحقیق…………………………………………………………………………… 58

2-7-1- پیشینه‌ی داخلی پژوهش……………………………………………………….. 58

2-7-2- پیشینه خارجی پژوهش………………………………………………………… 60

فصل سوم : روش پژوهش

3-1- روش پژوهشی…………………………………………………………………………… 64

3-2-متغییرهای پژوهش………………………………………………………………………… 64

3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………….. 64

3-4- شیوه‌ی نمونه‌گیری و حجم نمونه…………………………………………………………. 64

3-5- ابزار پژوهش…………………………………………………………………………….. 64

3-5-1-  پرسشنامه RAAS‌ سبک دلبستگی بزرگسالان 18 ماده‌ای…………………… 64

 

3-5-2-  پرسشنامه سازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی (AISS)………………………… 66

3-5-3-  پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا شرینگ……………………………………… 66

3-6- شیوه ی اجرا……………………………………………………………………………… 68

5-7- روش و ابزار تجزیه و تحلیل…………………………………………………………….. 68

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1- آمار توصیفی…………………………………………………………………………….. 70

4-1-1-جنسیت…………………………………………………………………………. 70

4-1-2- سن…………………………………………………………………………….. 70

4-1-3- وضعیت تاهل……………………………… Error! Bookmark not defined.

4-2- تحلیل نتایج…………………………………………. Error! Bookmark not defined.

فصل پنجم: نتیجه گیری پژوهش

5-1- یافته‌های پژوهش………………………………………………………………………… 85

5-2- محدودیتهای پژوهش…………………………………………………………………….. 91

5-3- پیشنهادهای پژوهش……………………………………………………………………… 92

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………… 92

5-3-2- پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………. 92

منابع…………………………………………………………………………………………….. 94

الف) منابع فارسی………………………………………………………………………… 94

ب) منابع انگلیسی………………………………………………………………………. 100

چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین سبک های دلبستگی باسازگاری اجتماعی و هوش هیجانی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات کرمانشاه انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم تحقیقات واحد کرمانشاه بود که از بین آن ها نمونه ای به حجم 100نفربه روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.یرای گردآوری داده ها از پرسشنامه سبک های دلبستگی بزرگسالان PARS ، پرسشنامه سازگاری برای دانش آموزان دبیرستانی AISS و پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا شرینگ استفاده شد.برای تحلیل داده ها از شاخص های آماری همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس استفاده شد.یافته ها نشان دادند که بین سبک دلبستگی با سازگاری اجتماعی وهوش هیجانی رابطه وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد بین سازگاری اجتماعی و هوش هیجانی رابطه وجود دارد.

کلید واژگان: سبک های دلبستگی ،سازگاری اجتماعی ،هوش هیجانی ،دانشجویان

1-1- مقدمه
هر انسانی می کوشد تا خود را با محیط فیزیکی و روانی اش سازگار کند،زیرا انطباق با شرایط مختلف،از سلامت روانی آدمی حکایت دارد؛البته این سازگاری به معنای همرنگی و پیروی ناهشیار نیست بلکه می تواند دگرگونی را نیز به همراه داشته باشد. گاهی به لحاظ بروز عوامل تنش زا ، سازگاری انسان دچار اشکال شده،به بروز رفتارهای نا سازگار منجر می شوند؛بنابراین سازگاری ،مجموعه کنش ها و رفتارهایی است که فرد در موقعیت ها و شرایط جدید به منظور ارائه پاسخ های مناسب به محرک های موجود از خود بروز می دهد(آقامحمدیان ،1373).

یکی از مهمترین مسائل و مشکلات اجتماعی امروزه در جوامع گوناگون ،نابهنجاری های رفتاری و روانی و روش های مقابله با آنهاست،تردیدی نیست که در مسئله بهداشت روانی،سازگاری ،روز به روز بیشتر اهمیت می یابد.راجرز معتقد است شخصیت ناسازگار،همان فردی است که مورد تهدید درونی واقع شده است و بر عکس افراد سازگار،شخصیت هایی به نظر می رسند که در وجودشان هیچ نشانی از احساس تهدید نمی توان یافت(آقامحمدیان ،1373).

از آنجا که سازگاری می تواند واجد طیف گسترده ای باشد و ابعادی مانند اجتماع ، خانواده ،عواطف ، شغل ، بهداشت و ازدواج را شامل شود ، برخی از صاحب نظران ، سازگاری اجتماعی را رأس سایر ابعاد تلقی می کنند؛ ابعاد مسئله سازگاری ممکن است در هر دوره از زمان و در هر مرحله از تحولات اجتماعی تغییر کند؛ اما جامعه ای نیست که با مسئله ناسازگاری افراد خود مواجه نباشد. خوشبختانه بیشتر افراد با محیط خود هماهنگ هستند و بدون برخورد با دیگران ، خود را با گروهی که به آن وابسته اند ، تطبیق می دهند ولی افراد دیگری نیز هستند که با عادات و خصوصیات فکری و رفتاری خاص و نابهنجار، سازگاری اجتماعی خود را به اختلال دچار می کنند.

عوامل اجتماعی مهمی در بروز سازگاری نقش دارندکه یکی از این عوامل ،پاسخ دهی والد به نیاز های فرد در دوران کودکی است و به تشکیل سبک دلبستگی در کودک منجر می شود(بالبی ،1980).

بدون شک یکی از تحولات بسیار مهم در حوزه روانشناسی معاصر نظریه دلبستگی بالبی است که اهمیت نقش تجارب هیجانی اولیه کودک با مراقبت کننده‌های خود را در رشد هیجانی و شناختی فرد برجسته می‌ سازد(قربانی،1382).

از دیدگاه بالبی (1982، نقل از بری[1]، باروکلون و وردن[2]، 2007) افراد در نتیجه تعامل با                     مراقبت‌کننده‌های دوران کودکی خویش به انتظارهایی درباره‌ی روابط اجتماعی و تجسم‌هایی از خود در رابطه با افراد مهم زندگی خویش، دست می‌یابند که در تمام مراحل زندگی تعیین کرده‌اند. این انتظارها و تجسم تفاوت‌های افراد را در سه زمینه اصلی نشان می‌دهد؛ باورهای افراد درباره‌ی خود و دیگران، کنش‌های بین فردی و نظم جویی‌های عاطفی.

بر‌اساس نظریه دلبستگی فعالیت سیستم دلبستگی محدود به دوران کودکی نبوده و در تام طول زندگی و پیوندهای عاطفی دیگری چون دوستی‌ها، ازدواج، روابط خویشاوندی و… فعال باقی می‌ماند و انسانها در هیچ سنی به طور کامل از احساس اعتماد نسبت به افراد مهم زندگی آزاد نیستند (مظاهری، 1379، آنتیزورث[3]، 1989، هازان و شاور[4]، 1994).

بری و دیگوان[5] (2007) دلبستگی پیوند عاطفی عمیقی است که با افراد خاص در زندگی خود برقرار می‌کنیم طوری که باعث می‌شود وقتی که با آنها تعامل می‌کنیم احساس نشاط و شعف کرده و به هنگام استرس از اینکه آنها را کنار خود داریم احساس آرامش می‌کنیم.

دلبستگی نقش بسزایی در کمک کردن به افراد در برخورد با چالش های موجود دارد. به طوری که الگوهای دلبستگی ناسالم در طی دوره ی کودکی مشکل رفتاری و اعمال بزه را در افراد ایجاد می‌کند (شیور[6]، 2007).

هوش هیجانی جدیدترین تحول در زمینه‌ی فهم رابطه میان تعلق و هیجان است. مفهوم هوش هیجانی یک حیطه‌ی چند عاملی از مجموعه مهارت‌ها و صلاحیت‌های اجتماعی است که بر توانایی‌های فرد برای تشخیص، درک، مدیریت هیجان، حل مسئله و سازگاری تاثیر می‌گذارد و به طرز موثری فرد را با نیازها، فشار و چالش‌های زندگی سازگار می‌کند(برگ و برگ،[7] 2004).

سازگاری و موفقیت افراد وابسته به عملکرد یکپارچه توانش های هیجانی دارد. در واقع هوش هیجانی در پرورش سازگاری با تجارب و حوادث استرس‌زای وقوع یافته، پیش‌بینی اهداف مطلوب در آینده و نیز سازگاری با استرس‌های مزمن نقش اساسی دارد (برون[8]، 2006).

هوش هیجانی مبتنی بر هیجان و عواطف بوده و افراد با هوش هیجانی بالاتر کمتر دچار افسردگی می‌شوند از لحاظ جسمی سالم تر و امکان جذب و بکارگیری آنها در سازمان‌ها و نهادها بیشتر است و از لحاظ مهارت‌های برقراری ارتباط در شرایط بهتری قرار دارند. لذا در این پژوهش تلاش می‌شود ضمن بررسی هوش هیجانی، سازگاری اجتماعی و سبک‌های دلبستگی، نحوه‌ی بکارگیری و تقویت آنها در زندگی روزمره و محیط کار و نیز در امر یادگیری و آموزش را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم.

1-2- بیان مساله
مطابق دیدگاه بالبی، دلبستگی، مهم‌ترین دلیل تداوم و پیوستگی میان تجربه دلبستگی کودکی و دلبستگی در دوران نوجوانی و بزرگسالی، همین الگوهای فعالی درونی است. الگوهای فعال درونی، مدل‌هایی هستند که از تجربیات کودک با مراقبت کننده‌ها به وجود آمده‌اند و نشان دهنده وضعیت فعلی شناختی است که افراد را به سوی این راهبردها و تجربه‌های منطبق با این مدل‌ها هدایت می‌کند دلبستگی برای رشد روانی طبیعی و شکل‌گیری شخصیت سالم و روابط هیجانی مطلوب ضروری است توانایی فرد در تنظیم هیجانی، رشد فراخود و ایجاد همدلی همه مستلزم داشتن یک دلبستگی ایمن است هوش هیجانی در شکل‌گیری، گسترش و ادامه تعاملات انسانی موثر، نقش مهمی دارد و عموما یکی از عوامل اساسی هوش هیجانی این است که فرد راهبردهای ارتباطی را چگونه و در چه زمانی و به چه شکل مورد استفاده قرار دهد (خوشابی و ابوحمزه، 1386)، بار– آن[9] (به نقل از مایر، سالووی و کاروسو[10] 2000) معتقد است که هوش هیجانی یکسری از ظرفیتها، قابلیتها و مهارتهای غیر‌شناختی است که تواناییهای فرد را در برخورد موفقیت‌آمیز با مقتضیات و فشارهای محیطی افزایش میدهند. درباره سبک‌های دلبستگی و هوش هیجانی تحقیقات زیادی صورت گرفته است که نشان می‌دهد بین دو متغیر رابطه وجود دارد پژوهشگران بیان می‌کنند افراد با دلبستگی ایمن از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند (ذراتی، 1385).

کریمی (1391) در پژوهشی نشان داد همبستگی مثبت بیت دلبستگی ایمن و مولفه‌های هوش هیجانی (خود کنترلی، مهارت اجتماعی و همدلی) وجود دارد و می توان نتیجه گرفت افراد با دلبستگی ایمن؛ مهارت‌های تنظیم هیجان بالاتر، ارتباطات بین فردی بیش‌تر و از مهارت‌های همدلی بیشتری برخوردارند. همچنین افراد با دلبستگی اضطرابی از خود کنترلی، مهارت اجتماعی، خود انگیزی و همدلی کمتری برخوردارند. دلبستگی اجتنابی با هیچ یک از زیر مقیاس‌های هوش هیجانی رابطه ندارد.

نتایج پژوهش کافتسیوس[11] (2004) حاکی از رابطه مثبت سبک دلبستگی ایمن با تمامی زیر مقیاسهای هوش هیجانی (به استثنای ادراک هیجانی) و نمره کل هوش هیجانی است، دلبستگی اضطرابی-دوسوگرا با تمامی زیر مقیاسهای هوش هیجانی رابطه منفی دارد ولی این رابطه معنی‌دار نیست.

انجمن روان پزشکان آمریکا (1994) سازگاری اجتماعی را چنین تعریف میکند: هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی که غالبا مستلزم اصلاح تکانه‌ها، هیجان‌ها یا نگرش‌هاست به طور کلی سازگاری اجتماعی را به عنوان جریانی میتوان تعریف کرد که به وسیله‌ی آن روابط میان افراد، گروه‌ها و عناصر فرهنگی در وضعیتی رضایت بخش برقرار باشد (صدیقی، 1380).

یکی از الگوهایی که ممکن است با سازگاری اجتماعی در ارتباط باشد، ظرفیت هیجانی یا هوش هیجانی افراد است؛ همان چیزی که این تحقیق می‌کوشد آن را تبیین نماید. منظور از هوش هیجانی، توانایی فرد در بازنگری احساسات و هیجانهای خود و دیگران، تمیز قائل شدن میان هیجان‌ها و استفاده از اطلاعات هیجانی به صورت سالم در حل مساله و نظم بخشی رفتار است (سالووی و مایر، 2000).

دویلی و مارکیویکز[12] یک تحقیق طولی در مورد دلبستگی والدین و اثرات آن بر سازگاری انجام دادند و نتایج به دست آمده نشان داده است که دلبستگی ایمن بدون تردید با سازگاری با توجه به سطوح مشکلات درونزاد، عزت نفس پیشرفت تحصیلی دو سال بعد، رابطه دارد (دویل، 2005).

بررسی پژوهشها از ارتباط میان سبک های دلبستگی و سازگاری در موقعیت‌های مختلف حاکی است. در پژوهش نیگل وساندین[13]، میان سبک دوسوگرادر زنان و کاهش میزان سازگاری، ارتباطی معنادار گزارش شده است (نیگل و ساندین، 2001).

فرا تحلیلی که توسط اشنایدر[14] و همکاران انجام گرفته است نشان میدهد که بین کیفیت دلبستگی مادر کودک و سازگاری اجتماعی رابطه وجود دارد (اشنایدر، 2001).

در سال های اخیر رابطه ی هوش هیجانی با متغیر های مهمی از جمله سازگاری بررسی شده است (کرمی و همکاران ،1390 ؛ رحیم زاده ،1387؛ میکائیلی و امام زاده ، 1387 ؛ بنکداری ،1384 ؛ فرقدانی ،1383 ؛ مارگوئس و همکاران ،2006 ؛ آدیمیو ،2005 ؛ پارکر و همکاران ،2004 ؛ کریک ،2002 ؛ مایر و همکاران ،2000).همچنین در تحقیقات (رحیم زاده ، 1382 ؛ برک به نقل از افتخار ،1376 ؛ دادستان ، 1374 ؛ ساوک ،2003 ؛ هازان و شیور ،1987 ؛ واتر و وال ،1987 ؛ جان بالبی و مری آینزورث ، 1950 ) رابطه ی سبک های دلبستگی با سازگاری بررسی شده است.

امانی (1391) نتایج این پژوهش نشان داد که میان سبک دلبستگی و سازگاری رابطه معناداری وجود دارد؛ لذا با توجه به پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده است و توجه ویژه به قشر جوان و دانشجو ،تاثیرهوش هیجانی و سازگاری بر روند زندگی ، پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه ی سبک های دلبستگی با سازگاری اجتماعی و هوش هیجانی در بین دانشجویان می باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
کیفیت ارتباط بین فردی، در تحول راهبردهای نظم بخشی هیجانی و عاطفی نقش به سزایی دارد. دلبستگی ایمن از طریق ارتباط با راهبردهای انطباقی و سازش یافته، روابط عاطفی مناسب و در نهایت بهزیستی افراد را پیش بینی می‌کند و دلبستگی ناایمن می‌‌تواند از طریق راهبردهای غیر انطباقی نظم بخشی هیجانی و عاطفی با خلق منفی، اضطراب، اجتناب و مشکلات بین فردی ارتباط داشته باشد.

سازگاری با محیط اطراف برای هر فردی لازم و ضروری است و بدون داشتن سازگاری، علاوه بر این که بسیاری از نیازهای انسانی تامین نمی‌شود، فرد از سوی جامعه به شدت طرد شده و تعاملات اجتماعی او به پایین‌ترین سطح خود می‌رسد. یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات اجتماعی امروزه در جوامع گوناگون، نابهنجاری‌های رفتاری و روانی و روش‌های مقابله با آنهاست، تردیدی نیست که در مسئله بهداشت روانی، سازگاری روبه روز، بیشتر اهمیت می‌یابد. اما جامعه‌ای نیست که با مسئله ناسازگاری افراد خود مواجهه نباشد. خوشبختانه بیشتر افراد با محیط خود هماهنگ هستند و بدون برخورد و اصطکاک با دیگران، خود را با گروهی که به آن وابسته‌اند، تطبیق می‌دهند ولی افراد دیگری نیز هستند که با عادات و خصوصیات فکری و رفتاری خاص و نابهنجار، سازگاری اجتماعی خود را به اختلال دچار می‌کنند. فرآیند سازگاری و ناسازگاری را باید خطی پیوسته،

چکیده پایان‌نامه:
حضرت مهدی «عج» در تاریخ 15 شعبان سال 255 هجری به دنیا آمدند پدربزرگوارشان حضرت امام حسن عسکریj و مادر بزرگوارشان حضرت نرجس می‌باشند. با شهادت امام عسگریj دوره غیبت صغری آغاز گردید و تقریباً 69 سال به طول انجامید در طول غیبت صغری 4 وکیل و نائب خاص وظیفه ارتباط شیعیان با حضرت را عهده‌دار بودندبا مرگ چهارمین نائب خاص حضرت ولی عصر دوران غیبت کبری آغاز گردید و تاکنون ادامه دارد. برای ظهور حضرت علائمی در منابع شیعه معرفی گردیده است که شامل علائم حتمی و غیرحتمی می‌شودومنظوراز علایم حتمی این است که قابل تاویل ومشروط به شرطی نمی‌باشد وبا محقق شدن آنهابه فاصله کمی حضرت ظهور میکنند وعلایم غیر حتمی علایمی هستند که ممکن است در طی چندین سال اتفاق بیفتند. در منابع شیعی پنج علامت به عنوان علائم حتمی اشاره شده است که شامل: 1- خروج سفیانی 2- خسف در سرزمین بیداء 3- قتل نفس زکیه 4- ندای آسمانی 5- خروج یمانی میباشدبه غیر از این پنج علامت که در احادیث زیادی بعنوان علائم حتمی اشاره شده است به دگرگونی‌ها، انقلاب‌ها و حوادث خارق‌العاده‌ای اشاره شده است درکناراین علائم اوضاع آخرالزمان دراحادیث به صورت خیلی زیبایی ترسیم شده است که در فصل سوم به آنها اشاره گردیده است.درروایات نشانه‌هایی هم برای بعدازظهور حضرت اشاره شده است.

واژگان کلیدی: علائم، ظهور، مهدی، شیعه، غیبت

فهرست مطالب
مقدمه. 1

فصل اول: کلیات تحقیق.. 4

بیان مساله. 5

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 6

مرور ادبیات و سوابق مطروحه. 6

کیسانیه. 7

ناووسیه. 7

فرقه ى مغیریه. 8

سبائیه. 8

اسماعیلیه. 9

پیروان مشعشع. 9

صاحب‏الظهور. 9

سنوسى.. 10

مهدى سودانى.. 10

بابیه. 11

اهداف مشخص تحقیق.. 11

سؤالات اصلی.. 11

سؤالات فرعی.. 11

فرضیه‌های تحقیق.. 12

تعریف واژه‌ها 12

روش تحقیق.. 12

فصل دوم: آشنایی اجمالی با خورشید غائب… 14

گفتار اول: طلیعه نور. 15

مادر حضرت مهدیf. 17

ولیمه عمومی.. 17

مخفی بودن تولد حضرت… 18

آگاهی برخی از شیعیان از تولد امام. 19

اختلاف پس از رحلت امام حسن عسکریj.. 20

گفتار دوم: مسئله طول عمر حضرت… 22

مرز نهایی عمر متعارف… 22

نوح.. 22

عیسی بن مریم. 22

خضر. 24

اصحاب کهف…. 25

از منظر عقل.. 26

تجربه‌ی تاریخی.. 26

از نگاه علوم تجربی.. 27

تکمله. 29

در قلمرو قدرت الهی.. 30

گفتار سوم: غیبت… 31

معنای غیبت و چگونگی آن. 31

حفظ جان امام توسط خدا 33

آفتاب پشت ابر. 34

دلائل غیبت امام زمانf. 36

آزمایش مردم. 36

خالی نماندن زمین از حجت… 37

نداشتن یار و یاور و عدم آمادگی و استعداد مردم. 38

به گردن نداشتن بیعت… 39

غیبت صغری.. 39

دوره‌ی اختفا 39

شروع غیبت صغری.. 40

سازمان وکالت… 41

1-ابوعمر و عثمان بن سعید عمری.. 41

وفات عثمان بن سعید. 44

2-ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری.. 45

 

3-ابوالقاسم حسین بن روح.. 45

4- ابوالحسن علی بن محمد سمری.. 47

آغاز غیبت کبری.. 47

فصل سوم: علائم و نشانه‌های قبل از ظهور. 50

گفتار اول: علائم حتمی.. 51

علائم ظهور. 51

الف) نشانه‌های حتمی.. 51

1-خروج سفیانی.. 52

الف) اسم و نسب و خلقیات شخصی.. 52

ب) دین وفرهنگ سفیانی.. 53

کینه سفیانی نسبت به اهل بیت و شیعیان. 54

ج – آغاز جنبش سفیانی.. 55

2- قتل نفس زکیه. 58

3 – خروج یمانی.. 59

4- فریاد و صیحه‌ی آسمانی.. 60

زمان شنیده شدن ندا 60

کیفیت این ندا 61

ندای دوم. 62

خوشحالی مؤمنان از ندای آسمانی.. 62

5- خسف در سرزمین بیداء 63

گفتار دوم: ناآرامی، جنگ، ویرانی.. 64

سید خراسانی.. 64

اصهب و ابقع. 66

عوف سلمی.. 67

مغربی و مصری.. 67

فتنه همگانی و فتنه سرزمین شام. 69

زمین لرزه‌ای در دمشق و اطراف آن. 72

جنگ جهانی در دوران ظهور. 73

گفتار سوم: علائم غیر حتمی.. 78

دنیاپرستی.. 78

رباخواری.. 78

خالی شدن زمین از صالحان. 79

ریاکاری و آراستن ظاهر. 79

وقوع فتنه‌های تاریک… 79

امر به منکر و نهی از معروف… 80

مشارکت در حرام، دوری از احکام مذهبی.. 80

اسلام وارونه می‌گردد. 81

شیوع دروغ. 81

ترویج فحشاء «زنا» 81

تسلط اشرار بر نیکان. 82

آشفتگی کانون مقدس خانواده 82

علنی شدن گناه 83

تکبر و خودپرستی.. 83

تکریم بخاطر ثروت… 83

ترویج غنا و موسیقی.. 83

شراب خواری.. 83

تکریم به خاطر ثروت و گدا 84

از بین رفتن حدود. 84

همسایه آزاری.. 84

لذت گرایی افراطی وغیرمشروع. 85

سیمای مردان و زنان در آخرالزمان. 85

اطاعت مردان از زنان. 85

هم‌جنس بازی.. 86

شبیه شدن مردان به زنان و بالعکس…. 86

معیشت و افتخار. 87

بذل مال در راه فساد و عدم بذل مال در راه خیر. 87

پوشیدن لباس‌های عریان. 88

رواج بیش از حد زنا در بین زنان. 88

محجوریت دین و قرآن. 89

دوری از عرش الهی.. 90

مشخص نبودن زمان ظهور. 91

فصل چهارم: علائم و نشانه‌های بعد ازظهور. 94

گفتار اول: احیای سنت محمدی.. 96

حکومت مستضعفان. 97

امام علیj.. 97

یک دین و یک آئین.. 98

حکم ثروت ها 99

حکم قطایع. 100

کمک برادران دینی به یک دیگر. 100

انتقام از بازماندگان قاتلان امام حسینj.. 100

کشتن دروغگویان. 101

اعدام زناکار و منع کننده از زکات… 101

قضاوت… 102

حکومت بر دل ها 103

گفتار دوم: مکان حکومت و کارگزاران حضرت مهدیf. 105

پایتخت حکومت… 105

کارگزاران دولت مهدی.. 106

مدت حکومت… 108

گفتار سوم: پیشرفت و توسعه. 111

رشد دانش و فرهنگ اسلامی.. 111

شکوفایی دانش و صنعت… 111

گسترش فرهنگ اسلامی.. 114

آموزش قرآن و معارف اسلامی.. 114

رشد معنویت و اخلاق.. 115

امنیت عمومی.. 118

شکوفایی اقتصاد و رفاه اجتماعی.. 119

تقسیم اموال و بخشش دارایی ها 119

ریشه کن شدن فقر از جامعه. 121

عمران و آبادانی.. 122

می‌گیرند. معلم باید استراتژیهای مختلف این عوامل را در هم آمیزد تا پدیدة یادگیری صورت گیرد. برای همین یك معلم كار آزموده باید به شناسایی عوامل مؤثر بر یادگیری بپردازد و اختلالات یادگیری را از بین ببرد و با توجه به تغییراتی جدید كه در كتابهای بخوانیم و بنویسیم بوجود آمده است اطلاعات معلمین نسبت به روز افزایش یابد و برای برقراری ارتباط دانش‌آموزان با دنیای تكنولوژی باید یادگیری صحیح را از پایه شروع بنمائیم.

 

هدف كلی تحقیق :

تعیین و شناخت عوامل مؤثر بر یادگیری دروس بخوانیم و بنویسیم پایه‌های اول و دوم ابتدائی و یاری رساندن به دانش‌آموزان در جهت یادگیری بهتر این دروس

 

اهداف ویژه :

آگاهی داشتن از روش های نوین یاددهی ـ یادگیری
اطلاع داشتن از عوامل مؤثر بر یادگیری
اطلاع داشتن از فنون و تكنولوژی های جدید
آگاهی داشتن از ویژگیهای رشدی ( جسمی و ذهنی ) دانش‌آموزان
 

سئوالات تحقیق :

آیا داشتن هدف و انگیزه یكی از عوامل مؤثر بر یادگیری است ؟
پرسشنامه‌های 10-9-8-7-6-5-4-3-2-1-

آیا دانش‌آموزانیكه آموزش پیش دبستانی دیده اند بهتر از سایر دانش‌آموزان دروس بخوانیم و بنویسیم را فرا می‌گیرند 17؟-16-15-14-13-12-11
آیا روش های مشاركتی نقش مؤثر بر یادگیری دارند ؟ 24-23-22-21-20-19-18
آیا استفاده ازوسایل كمك آموزشی در یادگیری بخوانیم و بنویسیم باید های اول و دوم مؤثر است ؟ 30-29-28-27-26-25
 

متغیرها و تعاریف عملی آنها :‌

در این تحقیق متغیرها به دو دسته وابسته و مستقل تقسیم می‌شوند.

متغیر وابسته :‌یادگیری ( خواندن و نوشتن )

تعریف نظری :‌ تغییرات نسبتاٌ ثابت در رفتار فرد كه در اثر تجربه حاصل می‌شود و در این تحقیق منظور از یادگیری، یادگیری آموزشی و تحصیلی است. از نظر عملی از طریق پرسشنامه بسته پاسخ منظم چند وجهی از معلمین نظر خواهی می‌شود در مورد یادگیری دروس بخوانیم و بنویسیم

متغیر مستقل :‌

عوامل مؤثر ( مانند هدف و انگیزه، رفتن به پیش دبستانی ـ كاربرد وسایل كمك آموزشی )

نظری : مجموعه عوامل تسهیل كننده یادگیری هدف :‌جایی از یادگیری كه دانش‌آموز قصد رسیدن به آن جا را دارد. و انگیزه آنچه كه باعث می‌شود یادگیرنده توجه خود را به سوی یادگیری جلب نماید رفتن به پیش دبستانی، آمادگی ذهنی و عقلی و اجتماعی دانش‌آموزان را افزایش می‌دهد. وسایل   كمك آموزشی یادگیری را عمیق تر می کند.

عملی :‌ كه توسط پرسشنامه منظم بسته پاسخ چند وجهی از معلمین در رابطه با این عوامل نظر خواهی می‌شود.

 

جامعه آماری مورد بررسی :

2200 نفر از معلمین شاغل در پایه‌های اول و دوم مقطع ابتدائی در نواحی 7 گانه مشهد كه سابقه تدریسشان در این 2 پایه 5 سال باشد و مدرك تحصیلی آنها فوق دیپلم به بالا و سابقه آموزشی 10 سال داشته باشند و تركیبی از 1100 نفر مرد و 1100 نفر زن باشند.

نمونه آماری :

با توجه به وسعت و حجم نسبتاٌ زیاد جامعه آماری فوق و روش تحقیق توصیفی از 2200 نفر جامعه آماری 100 نفر در نظر می‌گیریم كه تركیبی از زن و مرد هستند ؛ 50 نفر

حقوق به درستی فراهم گردد.

مقدمه:

کودکی از مراحل بنیادین و بسیار حساس هر انسان در جامعه است. اگر این مرحله به خوبی شناخته شود و به طور مناسب پشت سر گذاشته شود، جامعه مملو از افرادی خواهد شد که قابلیت‌های لازم برای زندگی در وضعیت مطلوب را دارند. کودک نخستین تعامل خود را با محیط، در خانواده آغاز می‌کند و بعد از خانواده، جامعه دومین محیطی است که اثرگذاری و اثر پذیری کودک در آن آغاز می‌شود و کودک اندک اندک در فرآیند رشد اجتماعی قرار می‌گیرد.

از آنجایی که سال‌های اولیه کودکی در رشد و شخصیت و آینده کودک نقش بسزایی دارد، باید به همه ابعاد وجودی کودک از جمله رشد فرهنگی، اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و … است، توجه کرد. هر کشوری متعهد به تأمین نیازهای افراد جامعه خود مخصوصاً کودکان در چارچوب و ظرفیت‌های موجود خود می‌باشد، حائز اهمیت است که تمام توان خود را برای گسترش حقوق کودک بکار گیرد. زیرا نتایج مثبت آن در پیشرفت و رشد جامعه نیز تأثیر چشمگیری دارد. در نتیجه کودکان در آینده با مشکلات کمتری مواجه خواهند شد. با توجه مطالب فوق الذکر و آشکار شدن ارزش‌ها و جایگاه والای کودکان و رعایت حقوق فرهنگی و اجتماعی آنان بعضاً شاهد مشکلات و نابرابری‌هایی هستیم. فلذا سعی بر آن است که راهکارها و پیشنهاد‌هایی برای جلوگیری از این نابرابری‌ها ارائه شود.

1- بیان مسأله

حقوق کودک از زیر مجموعه‌های حقوق بشر محسوب می‌شود. در شناسایی حقوق انسان، شناخت موضوع آن، یعنی انسان، اهمیت بسیاری دارد و شناخت کودک به لحاظ وضعیت خاص وی از ارزش والایی برخوردار می‌باشد. کودک، انسانی است که دارای حقوقی اساسی و مشترک با سایر آدمیان می‌باشد و از کلیه حقوق مدنی برخوردار است از این جهت فرقی با بزرگسالان ندارند، اما قانوناً نمی‌توانند حق خود را اعمال و اجرا کنند و توان حفظ و دفاع از آن‌ها را ندارد. همانطور که این حقوق برای همگان آشکار است و این امر مورد عنایت خاص همه قانونگذاران و مصلحان اجتماعی قرار گرفته است، باید گفت، رعایت حقوق کودکان صرفاً در حد یک امر شخصی و خانوادگی نیست، بلکه باید در جامعه با سایر انسان‌ها یکسان دیده شوند. به عنوان عضوی زنده و پویا در زندگی اجتماعی شریک و سهیم باشند. در این راستا دولت با توجه به ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی کودکان، در حمایت از احقاق حقوق آنان باید بکوشد. زیرا کودکان هر جامعه، آینده سازان آن جامعه‌اند، لذا رعایت حقوق آنان نه تنها آینده سعادتمند آنان، بلکه آینده روشن جامعه را نیز نوید می‌دهد.

2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

کودکان به عنوان عضوی از خانواده و جامعه انسانی به لحاظ آسیب پذیری بسیار و نداشتن توانایی مناسب در دفاع از خود، بیش از دیگران در معرض خطر، تضییع حقوق قرار دارند و باید از ساده‌ترین امکانات زندگی و حقوق اولیه خویش بهره‌مند شوند، زیرا عدم بهره‌مندی از حقوق اساسی، نقض حقوق آنان به شمار می‌آید. باید در جامعه محیطی امن و امکان دسترسی به عدالت برای همه کودکان فراهم شود. از آنجایی که هر کشوری متعهد به تأمین نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افراد جامعه خود می‌باشد ضروری است که به حقوق کودکان که جزئی از همین افراد جامعه به حساب می‌آیند به حداقل اکتفا نکنند و به حد اعلاء بیندیشند.

باید در رشد و تکامل آن‌ها همه توان را بر کف نهاد و به همه جوانب حقوقی کودکان نگریست. رعایت حقوق و پرورش صحیح آنان باعث آینده روشن جامعه می‌شود به همین جهت باید بیشتر از سایر افراد جامعه مورد توجّه و اهمیت قرار گیرند.

تلاش است که از این نابرابری‌ها بکاهیم و اقدامی هماهنگ برای حقوق کودک در سطح بین‌المللی با مشارکت اعضای جامعه جهانی برای رسیدن به سطحی مطلوب و حداقل استانداردهای حقوق بین‌الملل برای کودکان انجام دهیم که آن‌ها هم به عنوان یک انسان از حقوق خود بهره‌مند شوند، تا گام کوچکی در راستای برطرف نمودن این مشکلات برداشته شود.

3- اهداف تحقیق

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل حقوق فرهنگی و اجتماعی کودک در حقوق داخلی کشورها و اسناد بین المللی است. باید نظام حقوق کودکان را با توجه به سایر بخش‌های نظام حقوقی، مد نظر قرار دهیم و دچار افراط و تفریط نشویم و نیازهای مادی، معنوی، روحی، جسمی و شأن انسانی آنان و مسائل بسیاری که پایه‌های اصولی توجه به حقوق این گروه خاص اجتماع است را مد نظر قرار دهیم. اقدامی هماهنگ برای حقوق کودک در سطح بین‌المللی با مشارکت اعضای جامعه جهانی برای رسیدن به سطحی مطلوب و حداقل استانداردهای حقوق بین الملل برای کودکان انجام دهیم تا گام کوچکی در راستای بر طرف نمودن این مشکلات برداشته شود.

4- سوالات تحقیق

1) آیا با توجه به قوانین و مقررات کشور در زمینه نقش دولت و تکلیف والدین در حضانت بر کودکان زمینه بهره‌مندی آنان از حقوق فرهنگی و اجتماعی به نحو مناسب مهیا است؟

2) آیا در این زمینه در حقوق ایران در مقایسه با اسناد بین‌المللی تفاوت‌هایی وجود دارد؟

5- فرضیه های تحقیق

1) در خصوص تکلیف دولت و والدین در زمینه بهره‌مندی کودکان از حقوق فرهنگی و اجتماعی آنان از لحاظ نظری مهیاست، اما در عمل و اجرا با مشکلات رو به رو هستیم.

2) در مقایسه با اسناد بین‌المللی از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی، کنوانسیون حقوق کودک، مقاوله نامه سازمان بین المللی کار تفاوت‌هایی در این زمینه وجود دارد.

6- روش تحقیق

روش تحقیق توصیفی و تحلیلی می‌باشد و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای با بهره گرفتن از منابع معتبر و موثق کتابخانه‌های کشور و نیز جستجوی اینترنتی است. البته در موارد جزئی از روش میدانی نیز استفاده گردیده است.

7- ساختار تحقیق

پایان نامه حاضر در سه فصل کلی تنظیم شده است که هر کدام، بخش‌ها و زیر مجموعه‌هایی در بر دارد:

فصل اول تحت عنوان کلیات شامل چهار بخش می‌باشد؛ در بخش اول، به تعاریف و مفاهیم پرداخته شده. و سپس، پیشینه حقوق کودک در جهان و در ایران مورد بررسی قرار گرفته. در بخش سوم، به آثار و مزایای حقوق فرهنگی و اجتماعی کودک پرداخته شده است و در انتها، جایگاه حقوق   کودک در نظام حقوقی، از نگاه قرآن، در ایران، در اسناد بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل دوم نیز، به حقوق فرهنگی ناشی از حضانت اختصاص داده شده است که شامل دو بخش است؛ بخش اول، حق آموزش و پرورش. بخش دوم، حق آزادی و شرکت در مجامع و اجتماعات.

فصل سوم راجع به حقوق اجتماعی ناشی از حضانت است که شامل دو بخش می‌باشد؛ در بخش اول، به خانواده به عنوان عنصر اساسی پرداخته شده و سپس حق شرایط مناسب زندگی کودک ( حق خوراک، حق مسکن، حق بهداشت، حق تأمین اجتماعی، حق ممنوعیت کار اجباری ) به رشته تحریر در آمده است.

فصل اول: کلیاتی در باب مفاهیم بنیادین

1-1- تعاریف و مفاهیم

1-1-1- حق

انسان موجودی مدنی الطبع است و زندگی به صورت انفرادی برای وی بسیار مشكل و تقریباً غیرممكن خواهد بود، لذا تشكیل جامعه انسانی كه در آن افراد جامعه نیازهای یکدیگر را مرتفع سازند،  ضرورتی اجتناب ناپذیر است. اما در همین جامعه انسانی بعضاً اختلافاتی ایجاد می‌شود كه ضرورت وجود ابزار و دانشی كه بتواند به تنظیم روابط بین افراد جامعه و رفع اختلافات بپردازد احساس می‌شود. ریشه بسیاری از این اختلافات در تصوری است که افراد جامعه از تعریف حق در نظر دارند به این ترتیب که یک طرف حق خود را توسط دیگری از بین رفته می‌داند و این در حالیست كه طرف مقابل منكر چنین ادعایی است، سوالی كه در این قسمت مطرح می‌شود این است كه حق چیست؟ این سوال به ظاهر پیش پا افتاده موثر در بسیاری موضوعات و مفاهیم دیگر است به ویژه اینکه تصور قانونگذار در این خصوص ممکن است به ایجاد حق بیانجامد. در هر حال به لحاظ اهمیت این موضوع فلاسفه، بزرگان دین و حقوقدانان به کرات در این خصوص سخن به میان آورده‌اند و گاهی اختلاف نظر در تعاریفشان دیده می‌شود.

در فرهنگ فارسی معین از حق به معنای راست، درست، مقابل باطل، حقیقت، یقین، عدل، داد، انصاف، سزاواری، شایستگی و… یاد شده است. ( معین، 1389: 405 )

در لغت نامه دهخدا حق در لغت به معنای ثابت یا هر چیز ثابتی است که انکار آن رواست؛ به عبارت دیگر، حق یعنی موجود ثابت. ( دهخدا، 1387: 9142 )

آنچه که بیان شد نشان دهنده آن است که حق واژه‌ای عربی است. که به معنای ثبوت و تحقیق است و وقتی می‌گوییم چیزی تحقق دارد، یعنی ثبوت دارد. ( مصباح و کریمی نیا،20:1380 )

گاه معادل آن در زبان فارسی همتی پایدار به کار برده می‌شود. یعنی هر چیزی که از ثبات و پایداری بهره‌مند باشد، حق است. ( آملی، 1375: 74 )

حق در اصطلاح فقهی نوعی از سلطنت است بر چیزی متعلق به عین، مانند حق تحجیر و حق رهانه و حق غرماء در ترکه میّت؛ یا متعلق به غیر عین، مانند حق خیار. ( قاسم زاده مقدم، 1367: 3 )

در جای دیگری ذکر شده است که حق امتیاز و نفعی است متعلّق به شخص که حقوق هر کشور در مقام اجرای عدالت از آن حمایت می‌کند و به او توان تصرف در موضوع حق و منع دیگران از تجاوز به آن را می‌دهد. ( کاتوزیان،442:1381 )

امّا از لحاظ حقوقی تعریف حق متفاوت است، برخی در تعریف آن آورده‌اند که حق “سلطه و اختیاری است که حقوق هر کشور به منظور حفظ منافع اشخاص به آن‌ها می دهد.” ( کاتوزیان، 1382: 249 )

به نظر می‌رسد حق، نوعی امتیاز خاصّی است که ذی حق از آن بهره‌مند می‌شود و این امتیاز تضمین شده است.

می‌توان اینگونه حقّ را معنا کرد که حق امری است که به سود فردی است و بر عهده دیگران. با این اوصاف حق همیشه در برابر تکلیف قرار می‌گیرد. زیرا جایی که حق مطرح باشد در مقابلش تکلیفی هم وجود دارد. مثلاً وقتی کودک نسبت به پدر حقّ نفقه دارد، در مقابل بر پدر تکلیف است که این حق را ادا کند. البّته عکس این قضیه هم وجود دارد و اینگونه نیست که لازمه هر تکلیفی وجود یک حق باشد.

1-1-2- حق بودن یا حق داشتن

«حق بودن» و «حق داشتن» از دیرباز یكی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان در ساخت اندیشه و عمل فردی و اجتماعی بوده است.

پیشینه طولانی گفت وگوها و نظریه پردازی‌ها درباره «حق» و تأمّلات فراوانی كه متفكران در طول تاریخ نسبت به ابعاد گوناگون حقوق طبیعی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… داشته‌اند، هرگز باعث نشده است كه مسأله «حق» و «حقوق» اهمیت و حساسیت خود را از دست بدهد و در شمار مقولات تاریخمند زندگی انسان درآید! بلكه تا آنجا كه حافظه منابع تاریخی به یاد می‌آورد مسأله حق و حقوق برای انسان اجتماعی مطرح بوده است و هر چه زمان بر آن گذشته اهمیت آن پررنگ‌تر شده است.اینكه گذشت زمان و تكرار بحث و نظر درباره «حق» و «حقوق»، این مهم را از رونق نینداخته، بلكه ضرورت آن را شفاف‌تر نموده است، ارتباط مستقیمی با رشد اندیشه، تحلیل‌ها و تأمّلات علمی بشر در سده‌هـای اخیر دارد. ( ترابی، بی‌تا:1 )

واژه‌های «حق» و «حقوق» هر چند دارای ریشه لغوی یکسانی هستند و چه بسا فرق آن دو فقط در مفرد و جمع بودن باشد، اما در كاربردهای آن دو می‌توان تفاوتی را مورد شناسایی قرار داد؛ واژه «حق»، هم با فعل «بودن» و هم با فعل «داشتن» به كار می‌رود؛ «حق بودن» به معنای مطابق با واقع بودن، ثبات و واقعیت داشتن، و «حق داشتن» به معنای برخورداری از یك امتیاز، امكان و قدرت برای انتخاب كردن. اما واژه «حقوق» در زبان فارسی به صورت یك اصطلاح برای «حق‌های داشتنی» در آمده است و با فعل «داشتن» به كار می‌رود. برخی محققان مباحث فلسفه حقوق، معتقدند كه توجه انسان‌ها در گذشته تاریخ بیشتر معطوف به «حق بودن» در برابر «باطل بودن» بوده است و كمتر به مقوله حقوق به عنوان «حق داشتن» می‌پرداخته‌اند. ( همان منبع، 3 )

به تعبیر این محققان، انسان گذشته به مسأله «حق» بیشتر از زاویه كلامی و اعتقادی نگریسته و دغدغه فهم درست و نادرست را داشته است، تا قلمرو تكلیف و مسؤولیت خود را در قبال آن روشن سازد و از این منظر، حق در مطالعات آنان جنبه مسؤولیت آفرینی و تكلیف زایی داشته است. در حالی كه انسان معاصر حق را از منظر حقوقی مورد توجه قرار داده و همّتش آن است تا میدان‌های اختیار خود را شناسایی كند و دامنه انتخابگری و اعمال اراده و قدرت و خواست خود را گسترش دهد. به نظر اینان، اثبات هر حق در منظر كلامی و فلسفی قدیم، تكلیف‌ها و محدودیت‌هایی را برای انسان به دنبال داشت و اثبات هر حق در نگاه حقوقی جدید، آزادی‌های بیشتری را در اعمال اراده و انتخاب برای انسان به همراه دارد. ( همان منبع، 4 )

این نوع نگاه، گرچه می‌خواهد میان «حق بودن» و «حق داشتن» فـاصله‌ای ژرف پدید آورد و «حق بودن» را مقولـه‌ای سنتی و كهنـه و «حق داشتن» را موضوع نو و جدی برای نسل معاصر معرفی می‌كند. اما براستی اگر میان این دو حق هرگونه ارتباطی را انكار كنیم موضوع «حقوق انسان» به منزله امتیازها و اختیارهای كاملاً قراردادی و بی‌پشتوانه و شكننده تلقی خواهد شد.

هر حقی از نوع «حق داشتن» زمانی جدی و پایدار و قابل دفاع است كه متّكی به حقّی از نوع «حق بودن» باشد و اگر حق‌های بنیادین هستی را نادیده انگاریم، حقوق انسان چون زورقی بی پناه، دستخوش امواج تحلیل‌ها، نظریه‌ها، نیازها خواهد شد و گاه ضد خود را درون خویش خواهد پرورید. ( همان منبع، 5 )

برخی اندیشمندان اوایل قرن بیستم، از جمله حقوقدان آمریکایی، وسلی هوفلد، معتقدند که وقتی از حق سخن می‌گوییم، در همه موارد به یک معنا نیست. وی چهار معنا برای

خلقت انسان از یک زن و مرد است که ارکان خانواده می‌باشند و نیز در آیات دیگر به‌صورت صریح یا تلویحی وظایف اعضاء خانواده بیان گردیده است و در روایات وارده از معصومین«علیهم‌السلام» که به‌عنوان یکی از منابع چهارگانۀ استخراج احکام شرعیۀ فرعیه شمرده می‌شوند به‌صورت کامل تمام جزئیات وظایف و مسؤلیت‌های اعضاء خانواده و حقوق متقابل یکدیگر بیان شده است.

باید دانست انجام هر وظیفه‌ای منوط به آگاهی و اطلاعات لازم دربارۀ آن تکلیف می‌باشد. آگاهی عالمانه و دقیق که در پرتو آن انگیزۀ لازم جهت عمل به آن ایجاد شود. اعضاء خانواده ابتدا آگاه از مسئولیت‌های خویش گردند و آنگاه انتظار عمل به آن تکالیف و وظایف را از آن‌ها داشته باشیم.

وظایف و تکالیف اعضاء خانواده را در یک تقسیم‌بندی به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:

1-وظایف والدین نسبت به فرزندان

2-وظایف فرزندان نسبت به والدین

در فرهنگ غنی اسلام، این حقوق و وظایف به درستی رعایت گردیده؛ مثلاً اگر حق طاعت را برای والدین به گردن و در تعهد فرزندان و حق تربیت را برای فرزندان به گردن والدین (پدر و مادر) بر شمرده، این حق طاعت و این حق تربیت براساس حقوق متقابل جعل شده است؛ یعنی اگر بر فرزند لازم است که از والدین خود اطاعت کند به این دلیل نیست که والدین بر آن‌ها سلطه دارند و صرفاً به خاطر رعایت مصالح آن‌ها باشد؛ بلکه در حق طاعت، مصالح فرزند در نظر گرفته شده است و رعایت این حق، درواقع برای این است که پدر و مادر با فرزند، با هماهنگی کامل زندگی و رشد نمایند. درواقع پدر و مادر با امر و نهی، مطابق مصالح فرزند، علاوه‌براینکه فرزند خود را تربیت می‌کنند، خود در پرتو آن رشد می‌کنند.

اهمیت موضوع رعایت حقوق متقابل والدین و فرزندان برابر با اهمیت تربیت انسان‌های شایسته برای جامعه و استحکام نهاد خانواده است. شناخت صحیح و التزام به رعایت حقوق هریک از والدین و فرزندان می‌تواند جامعه را به سوی اعتدال اخلاقی، اجتماعی و رفتاری سوق دهد؛ به‌طوری‌که والدین شایسته می‌توانند خدمتگزاران مفیدی برای آیندۀ جامعۀ بشری بسازند و فرزندان برخوردار از پدر و مادر شایسته این فرصت را خواهند یافت که خود، پدران و مادران شایسته‌ای برای تربیت نسل‌های آینده باشند.

تحقیقاتی که تابه‌حال توسط دانشمندان و محققین محترم دربارۀ وظایف و تکالیف متقابل والدین و فرزندان صورت گرفته که امید است خدمات آن‌ها موردقبول درگاه پاک احدیت باشد، بیشتر حول محور اخلاقیات است و از منظر روایات وارده به موضوع پرداخته‌اند.

در آنچه که به‌عنوان پایان‌نامه، پیش روی است، تلاش شده است تا در لابه‌لای کتب فقهی و منابع اصیل به‌عنوان کتب پایه و مرجع، هر جا حکمی را که به نحوی بیان‌کنندۀ مسؤلیت‌های متقابل والدین و فرزندان نسبت به همدیگر بوده، یافته و به‌صورت دسته‌بندی‌شده ارائه شود. به بیان دیگر، وظایف و تکالیف متقابل والدین و فرزندان از دیدگاه فقهای امامیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. می‌دانیم که   یکی از نکاتی که در مدخل هر بحث دارای اهمیت می‌باشد، تبیین مسئله، پرسش‌های اصلی، هدف، فرضیه‌ها، روش تحقیق، روش کار و تقسیم مطالب است که در آن موضوع به کار رفته است.

توضیح و بیان این مباحث کمک زیادی به فهم دقیق اصل موضوع می کند؛ بنابراین لازم است قبل از ورود به مبحث اصلی، به ذکر این مباحث پرداخته شود.

 

 

کلیات تدوین رساله:

الف) تبیین مسئله

ب) سؤالات تحقیق

ج) اهداف

د) روش تحقیق

ه) روش کار

و) تقسیم مطالب

 

الف) تبیین مسئله:

خانواده به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی همواره مورد‌توجه ادیان و قانونگذاران بوده است؛ زیرا صلاح و فساد خانواده ارتباط مستقیم با کمال و انحطاط جوامع بشری دارد. در اسلام نیز اهتمام ویژه‌ای به این نهاد شده است. مطالعۀ حاضر به‌منظور بررسی حقوق متقابل والدین و فرزندان نسبت به همدیگر مورد بحث قرار خواهد گرفت و ضمن بررسی