1-2- بیان مساله……………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………. 4

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 5

1-4-1- اهداف علمی………………………………………………………………………………………………… 5

1-4-2- اهداف کاربردی…………………………………………………………………………………………….. 5

1-5- سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5

1-6- بهره وران نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………….. 6

1-7- سازماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………………… 6

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 8

2-2- مبانی نظری وجه نقد آزاد……………………………………………………………………………………. 8

2-2-1- مفهوم وجه نقد و معادل وجه نقد………………………………………………………………………. 8

2-2-2- تعریف جریان های نقد و آزاد شرکت………………………………………………………………… 9

2-2-2-1- تعریف جریان نقد آزاد از دیدگاه جنسن………………………………………………………….. 9

2-2-2-2- تعریف جریان وجوه نقد آزاد از دیدگاه لن و پلسن……………………………………………. 9

2-2-2-3- تعریف جریان وجوه نقد آزاد از دیدگاه کاپلند…………………………………………………… 9

2-2-2-4- تعریف جریان وجوه نقد آزاد از دیدگاه آرزاک………………………………………………….. 10

2-2-3- مدل های تعیین جریان های نقد آزاد…………………………………………………………………… 10

2-2-3-1- مدل جنسن برای محاسبه جریان وجوه نقد آزاد…………………………………………………. 11

2-2-3-2- سایر مدل های محاسبه جریان نقد آزاد به عنوان مدل های جایگزین مدل جنسن………… 11

2-2-4- کاربردهای جریان های نقد آزاد…………………………………………………………………………. 13

2-2-4-1- کاربرد جریان وجوه نقد آزاد از دیدگاه سهامداران و تحلیل گران مالی…………………….. 13

2-2-4-2- کاربرد جریان های نقد آزاد از دیدگاه مدیران واحدهای تجاری……………………………… 15

2-2-5- اهمیت جریان های نقد آزاد……………………………………………………………………………… 16

2-2-6- اهداف ارائه صورت گردش وجوه نقد…………………………………………………………………. 18

2-2-9- ارتباط صورت گردش وجوه نقد با سایر صورت های مالی………………………………………. 19

2-2-10- حرکت به سوی جریان های نقدی……………………………………………………………………. 20

2-2-11- مدیریت نقدینگی، توانایی واریز بدهی ها و انعطاف پذیری…………………………………….. 21

2-3- مبانی نظری سیاست تقسیم سود……………………………………………………………………………. 22

2-3-1- عوامل موثر بر سیاست تقسیم سود……………………………………………………………………… 23

2-3-1-1- سود انباشته به عنوان یک منبع تامین مالی…………………………………………………………. 23

2-3-1-2- حفظ ساختار سرمایه…………………………………………………………………………………… 24

2-3-1-3- نیاز سهامداران…………………………………………………………………………………………… 24

2-3-1-4- محدودیت های قانونی………………………………………………………………………………… 25

 

2-3-2- سیاست های متداول تقسیم سود………………………………………………………………………… 25

2-3-2-1- نسبت سود تقسیمی ثابت…………………………………………………………………………….. 25

2-3-2-2- سود ثابت…………………………………………………………………………………………………. 26

2-3-2-3- پرداخت منظم سود ثابت همراه با مبلغ اضافی…………………………………………………… 26

2-3-3- شیوه های پرداخت سود………………………………………………………………………………….. 26

2-3-3-1- پرداخت سود سهام به صورت نقد………………………………………………………………….. 27

2-3-3-2- سهام جایزه………………………………………………………………………………………………. 27

2-3-3-3- تجزیه سهام………………………………………………………………………………………………. 28

2-3-4- نظریه نامربوط بودن سود تقسیمی………………………………………………………………………. 28

2-3-5- نظریه های مربوط بودن سود تقسیمی………………………………………………………………….. 29

2-3-6- نظریه های مربوط به تاثیر سود سهام بر کاهش ثروت سهامدار………………………………….. 30

2-3-6-1- نظریه هزینه معاملاتی………………………………………………………………………………….. 30

2-3-6-2- نظریه اولویت مالیاتی………………………………………………………………………………….. 32

2-3-6-3- نظریه اثر ارباب رجوع…………………………………………………………………………………. 33

2-3-7- نظریه های مربوط به تاثیر سود سهام بر افزایش ثروت سهامدار…………………………………. 34

2-3-7-1- نظریه پرنده ای در دست……………………………………………………………………………… 34

2-3-7-2- نظریه پیام رسانی (علامت دهی)……………………………………………………………………. 35

2-3-7-3- نظریه نمایندگی………………………………………………………………………………………….. 36

2-3-8- نظریه رفتاری………………………………………………………………………………………………… 37

2-3-8- فرضیه جریان نقدی آزاد………………………………………………………………………………….. 38

2-3-9- شیوه های گوناگون تقسیم سود………………………………………………………………………….. 39

2-3-9-1- تقسیم سود منظم………………………………………………………………………………………… 39

2-3-9-2- تقسیم سود نا منظم……………………………………………………………………………………… 41

2-4- مبانی نظری سزمایه گذاری…………………………………………………………………………………… 42

2-4-1- فرصت های سرمایه گذاری………………………………………………………………………………. 42

2-4-2- فرآیند اجرایی و استفاده از فرصت های سرمایه گذاری…………………………………………… 43

2-4-3- تصویب اجرای فرصت های سرمایه گذاری پذیرفته شده…………………………………………. 43

2-4-4- رشد دارایی ها و دلایل سرمایه گذاری در رشد دارایی ها………………………………………… 44

2-4-5- فعالیت های سرمایه گذاری………………………………………………………………………………. 45

2-5- مروری بر مطالعات انجام شده………………………………………………………………………………. 46

2-5-1- مطالعات انجام شده خارجی……………………………………………………………………………… 46

2-5-2- مطالعات انجام شده داخلی………………………………………………………………………………. 49

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 53

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 53

3-3- فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 53

3-4- مدل تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 54

3-5- متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری آن ها……………………………………………………………… 54

3-6- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 57

3-7- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………… 57

3-8- روش جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………. 57

3-9- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها……………………………………………………. 58

3-10- ابزارهای تحلیل رگرسیون………………………………………………………………………………….. 58

3-11- آزمون های آماری……………………………………………………………………………………………. 59

3-12-1-  آزمون خودهمبستگی……………………………………………………………………………………. 59

3-11-2- آزمون معنی دار بودن ضرایب رگرسیون…………………………………………………………….. 60

3-11-3- آزمون معنی داری کل مدل……………………………………………………………………………… 61

3-12- ماهیت داده های ترکیبی…………………………………………………………………………………….. 61

3-12-1- مزیت استفاده از داده های ترکیبی نسبت به سری های زمانی و مقطعی……………………… 62

3-12-2- روش های تخمین……………………………………………………………………………………….. 64

3-12-3- آزمون والد برای تعیین محتوای فزاینده اطلاعات………………………………………………….. 67

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 71

4-2- ماتریس همبستگی……………………………………………………………………………………………… 71

4-3- آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………. 73

4-4- آزمون پایایی متغیرها………………………………………………………………………………………….. 74

4-5- آزمون فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………….. 75

4-5-1- آزمون فرضیه اول…………………………………………………………………………………………… 75

4-5-1-1- آزمون فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………………. 76

4-5-1-2- آزمون فرضیه فرعی دوم………………………………………………………………………………. 79

4-5-1-3- آزمون فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………… 80

4-5-2- آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………………….. 81

4-5-3- آزمون فرضیه سوم………………………………………………………………………………………….. 81

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 84

5-2- یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………………… 84

5-2-1- نتایج فرضیه اصلی اول……………………………………………………………………………………. 84

5-2-1- 1- نتایج فرضیه فرعی اول……………………………………………………………………………….. 85

5-2-1-2- نتایج فرضیه فرعی دوم ………………………………………………………………………………. 85

5-2-1-3- نتایج فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………….. 86

5-2-2- فرضیه اصلی دوم…………………………………………………………………………………………… 87

5-2-3- فرضیه اصلی سوم………………………………………………………………………………………….. 87

5-3- نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………….. 88

5-4- پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………………. 88

5-4-1- پیشنهادات کاربردی نتایج پژوهش……………………………………………………………………… 88

5-4-2- پیشنهاد برای پژوهش های آتی…………………………………………………………………………. 89

 

چکیده

این پژوهش به بررسی رابطه عدم اطمینان جریان نقدی و سود تقسیمی با سرمایه گذاری در دارایی ها در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. دوره زمانی پژوهش سال های 1387 تا 1392 می باشد. متغیرهای سود تقسیمی و عدم اطمینان در جریان وجوه نقد به عنوان متغیر مستقل و سرمایه گذاری به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. روش مورد استفاده برای بررسی موضوع روش داده‌های تابلویی- اثرات ثابت بود. نتایج حاکی از ارتباط منفی و معنادار بین معیارهای عدم اطمینان جریان­های نقدی و سود تقسیمی با سرمایه ­گذاری در شرکت می­باشد؛ یعنی انحراف معیار بازده سهام، انحراف معیار بازده دارایی و جریان نقد عملیاتی ارتباط منفی با سرمایه ­گذاری در دارایی­ها دارند. به عبارت دیگر، شرکت­هایی که ریسک، انحراف معیار و عدم اطمینان کمی دارند توانایی افزایش سرمایه ­گذاری در دارایی­ها را خواهند داشت. همچنین با افزایش عدم اطمینان و کاهش سود تقسیمی شرکت­ها می­توانند سرمایه ­گذاری در دارایی ها را افزایش دهند.

واژگان کلیدی: عدم اطمینان جریان نقدی، سود تقسیمی، سرمایه گذاری در دارایی ها، بورس اوراق بهادار

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

 

1-1– مقدمه

صورت جریان های نقدی، جریان های نقدی ورودی و خروجی ناشی از فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی طی یک دوره مالی را نشان می دهد. این صورت مالی می تواند در مورد توانایی واحد تجاری در ایجاد جریان های آتی وجه نقد، توانایی واحد تجاری در اجرای تعهدات آتی و پرداخت سود سهام تعیین دلایل تفاوت بین سود خالص و جریان های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی چگونگی تاثیر مبادلات نقدی و غیر نقدی بر فعالیت های سرمایه گذاری و تأمین مالی اطلاعاتی ارائه نماید.

شرکت‌هایی که با مسئله‌ی نااطمینانی به جریان نقدی مواجه هستند، در دسترسی به منابع مالی خارجی، مشکلات بیشتری دارند و هزینه‌های سرمایه‌ای بیشتری را متحمل می‌شوند، چرا که وجود این گونه نا اطمینانی، نشان از ریسک بالاتری دارد که تأمین کنندگان سرمایه می‌بایست متقبل شوند. در این حالت، شرکت‌ها به لحاظ مالی بیشتر با محدودیت مواجه شده و می‌بایست به جریان‌های نقدی ایجاد شده در درون شرکت تکیه کنند؛ که این مسئله هم سود تقسیمی و هم سرمایه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در بازار سهام، اگر سرمایه گذاران بتوانند سود های شرکت های مختلف را با موفقیت پیش بینی نمایند، و سهام آن دسته از شرکت ها که از ظرفیت سودآوری مناسب در آینده نزدیک برخوردارند را خریداری و نگهداری نمایند، آن گاه آنها قادر به کسب بازده های مناسبی از پرتفوی سهام خود خواهند بود. با این حال، در شرایط محیطی با عدم تقارن اطلاعاتی، سرمایه گذاران بیرونی به آسانی به اطلاعات داخلی شرکت ها دسترسی ندارند، و یا اطلاعات شرکت ها را در زمان مناسب دریافت نمی نمایند. به همین دلیل مطالعه سیاست تقسیم سود به عنوان یکی از منابع اطلاعاتی شرکت ها در خصوص سودهای مورد انتظار آتی شرکت، از دیدگاه تصمیم گیرندگان داخلی شرکت ها می تواند در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی مزبور سودمند باشد.

در مطالعه، به بررسی رابطه عدم اطمینان جریان نقدی و سود تقسیمی با سرمایه گذاری در دارایی ها در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود. در این فصل از مطالعه، به اختصار به ارائه کلیات تحقیق (بیان مساله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و سوالات تحقیق) پرداخته شده است.

 

 

1-2- بیان مساله

در جهان ایده آل و کامل میلر و مودیلیانی (1961)، تصمیمات مرتبط با سود تقسیمی و سرمایه گذاری به این دلیل از هم تفکیک پذیر هستند، که شرکت‌ها می‌توانند آزادانه سرمایه‌ی مورد نیازشان را کسب نمایند. اگرچه، در یک بازار ناقص سرمایه، که شرکت‌ها در آن قادر به کسب سرمایه‌ی نامحدود برای سرمایه گذاری و سود تقسیمی نیستند، می‌بایست بیشتر به جریان‌های نقدی ایجاد شده درون شرکت متکی باشند. هنگامی که نسبت به این جریان‌های نقدی، نا اطمینانی به وجود می‌آید،  (برای مثال هنگامی که وجوه نقد شرکت تمام شود یا جریان نقدی نوسان پیدا کند)، شرکت می‌بایست دست به کاهش سودهای تقسیمی و سرمایه گذاری زده، دارایی‌های نقدی خود را تعدیل نموده و یا منابع مالی خارجی برای شرکت فراهم نماید (دنگ و همکاران[1]، 2013).

یکی از اطلاعاتی که سرمایه گذاران، تحلیلگران و اعتبار دهندگان به آن اهمیت زیادی می‌دهند وجه نقد و گردش آن و همچنین اطمینان در تداوم و ثبات جریان‌های نقدی می‌باشد. تداوم حیات واحد تجاری بر این وابسته است که بخش اعظم از جریان‌های نقدی آتی آن‌ها ناشی از فعالیت‌های عملیاتی باشد. کسری جریان‌های نقدی ناشی از عملیات مبین این مطلب است که واحد تجاری نتواند این کسری را از طریق سایر منابع مالی و سر مایه گذاری تامین نماید. در حقیقت توانایی یک موسسه در افزایش وجه نقد از طریق فعالیت‌های مالی (منظور اخذ وام و استقراض) وابستگی زیادی به وجه نقد بدست آمده از عملیات دارد. اصولا بستانکاران و سهامداران در موسساتی تمایل به سرمایه گذاری دارند که آن موسسه وجه نقد کافی برای پرداخت بدهی­ها در سررسید و سود سهام را داشته باشد(عرب صالحی و اشراقی، 1390).

شرکت‌هایی که با عدم اطمینان عمده‌ای در جریان وجوه نقد رو به رو هستند از ترس مواجه شدن با کمبود نقدینگی در آینده به احتمال زیاد سود نقدی کمتری پرداخت