عدم تمرکز بر سود
تمرکز بر سود
حوزه عمل محدود
حوزه عمل جهانی
برنامه ریزی برای جهان
علم برنامه ریزی(به تبع علم مدیریت) در مقایسه با عمل برنامه ریزی، از قدمت چندانی(کمتر از یک سده)برخوردار نیست(زاهدی، 1387). اصولاً درپاسخ به این سئوالات که آیا برنامه ریزی مفید است؟ آیا ممکن است؟ آیا مدلی برایش وجود دارد و اگر وجود دارد کدام مدل مناسب است؟ و اینکه برنامه ریزی چه چیزی
شکل 1-3- جایگاه برنامه ریزی برای جهان در مقایسه با برنامه ریزی برای شرکتها
نیست؟ جنگلی از نظریه ها وجوددارندولی این برنامه ها اغلب برای شرکتها طراحی شده اند و البته در روند تکاملی خود به سوی شرکتهای غیرانتفاعی و نیز شرکتهای بین مللی و جهانی نیز سوق یافته اند. با اینحال خلاء نظری در زمینه برنامه ریزی برای جهان، همچنان احساس میگردد(شکل 1-3). البته بررسی تلاشهای انجام شده در امر برنامه ریزی، میتواند چشم انداز مناسبی برای درک تفاوتها و شباهتها و بستری برای شناخت مدل برنامه ریزی مناسب برای جهان را فراهم سازد و لذا با وجود اینکه برخی پیشنهاد میکنند که در روش تحقیق نظریه مبنایی نظام مند از مرور ادبیات صرفنظر شود تا موجب سوگیری ذهن در تحلیل داده ها نگردد، فصل دوم به مرور ادبیات برنامه ریزی می پردازد که خود تصریحی بر شکاف دانش و خلاء نظری در امر برنامه ریزی برای جهان میباشد.
1-3-2-2- تفاوت برنامه ریزی برای جهان با جهانی سازی :
ممکن است این شبهه مطرح باشد که با توجه به روند جهانی سازی، دنبال کردن این روند و تسهیل آن در سراسر جهان به تنهایی کافی است و لذا نیازی به برنامه ریزی برای جهان وجود ندارد. واقعیت این است که علیرغم وجود این شبهه و با وجود تداخل جهانی شدن با امر برنامه ریزی برای جهان، این دو پدیده با هم فرق دارند. انبوه مقالات و مستندات منتشره توسط موافقان(و البته مخالفان) جهانی شدن و تبلیغات فراوان پیرامون آن، زمینه خطای یکسان انگاشتن این دو پدیده را فراهم میسازد. این تحقیق، بدنبال تبیین و نقد مفهوم جهانی شدن نیست ولی باید تاکید کرد که جهانی شدن تنها یکی از عوامل زمینه ای موثر در پارادایم برنامه ریزی برای جهان، میباشد همچنانکه مخالفت با جهانی شدن نیز از سوی دیگر بر این پارادایم تاثیراتی دارد. در کنار جهانی شدن، تغییرات مهم دیگری(که چه بسا از جهانی شدن مهمترند) نیز در برنامه ریزی برای جهان باید لحاظ شوند. برخی از این عوامل نوظهور که موجب افتراق این دو پدیده میشوند، عبارتند از: شهروند جهانی، نئو آنارشیسم(همچنانکه برخی به سازماندهی و استفاده از شبکه اشرار توجه داده اند) و بنیادگرایی گذشته گرا(شاو، 2012) که هردو میتوانند موجب بروز مجدد فاشیسم گردند، تغییرات آب و هوایی، پایداری مالی، پایداری اعتباری، نیاز به سیستم حکمرانی خوب جهانی برای غلبه بر چالشهای عمده بین مللی در قرن بیست و یکم و عصر جهانی شدن(که وجود آن میتوانست مانع سقوط اقتصادی در سال 2008 شود)، مشکلات ناشی از وجه تاریک جهانی شدن(مثل تروریسم و از جمله واقعه یازده سپتامبر)، رشد جمعیت و شهرهای با جمعیت فراتر از تحمل، محدودیت منابع طبیعی بویژه انرژی، وجود تبعیض شدید اقتصادی، بی کفایتی سازمان ملل و ناتوانی آن برای مواجهه با مسائل قرن بیست و یکم و نیاز آن به تجدید ساختار و تغییر شیوه عمل، محدودیت سازمان ملل به خاطر خط مشی اعضاء آن، تاثیر نحوه مدیریت روسای کشورهای بزرگ بر سازمان ملل و توانایی های آن، جنبه های انسانی امنیت و امنیت مردم محور، سوسیالیزم جهانی(ملاچ براون، 2011 ؛ واینر،2011 ) ظهور بریکز و بهار عربی.
1-3-2-3- خلاء نظری با وجود نظریه های اقتصادی و توسعه :
نظریه پردازان اقتصادی و بویژه نظریه پردازان توسعه و پیش از آنها فلاسفه و سیاسیون، ایدئولوژیها و نظریاتی را برای برنامه ریزی جهان مطرح نموده اند. برای مثال رابینز در1937 به بررسی پدیده برنامه ریزی اقتصادی در جهان میپردازد. وی به این نکته اشاره میکند که روشن نیست، کدام هدف بعنوان نیروی تعیین کننده برای برنامه ریزی اقتصادی، عمل میکند. همچنین براین موضوع تأکید دارد که ارزشها در بین انسانهای مختلف متفاوت و حتی درتناقض باهم میباشند. برای مثال اگر از یک نازی،یک کمونیست یا یک لیبرال پرسیده شود که چه چیزهایی را باید برای جهان برنامه ریزی نمود، پاسخهای متفاوتی داده میشوند. او عقیده دارد که بهرحال در دنیای امروز، برنامه ریزی اقتصادی بدلیل کمبود منابع به یک ضرورت تبدیل شده است و هر فعالیت اقتصادی چون پرداخت پول توسط مصرف کننده، مقدار پس انداز برای سرمایه گذاری، تعیین خروجی کارخانجات و… نیازمند انواع برنامه ها میباشند. بدیهی است که برنامه ریزیهای فردی و جداگانه]و نیز برنامه ریزی جداگانه توسط کشورها[ممکن است هم آوای با یکدیگر نباشند و بدون همکاری ممکن است دچار هرج و مرج شوند. لذا ضرورت برنامه ریزی اجتماعی]و برنامه ریزی با مشارکت شهروندان(اطهاری، 1377)[احساس میشود. اما هنوز اتفاق نظر درمورد نحوه برنامه ریزی اجتماعی وجود ندارد. لیبرالهامعتقدند که آزادیهای فردی در چارچوب یک قانون و نظم مناسب میتواند نفع فردی را درخدمت منافع جمعی قراردهد و کمونیستها عقیده دارند که برای هماهنگی فعالیتها، نیاز به کنترل مرکزی وجود دارد. آنارشیستها نیز در سوی دیگر این طیف عقیده دارند که نباید هیچگونه کنترلی اعمال شود. لذا درینجا نیز ممکن است مطرح شود که آیا برنامه ریزی ممکن است یا با امتناع برنامه ریزی مواجهیم؟ کدام ن

وع از برنامه ریزی را بکار بریم؟ بهرحال برنامه ریزی درینجا با برنامه ریزی یک شرکت تفاوت دارد و با کنترل و هدایت حکومتی یا مکانیسمی دیگر، درارتباط میباشد و برنامه های عمومی را جایگزین برنامه های شخصی مینماید یا میکوشد تا برنامه های شخصی را تابع برنامه های عمومی نماید(رابینز، 1937). پیشتازی اقتصاددانان موجب شده است که بسیاری از برنامه ریزیهای مهم در زمینه برنامه های جهانی در سازمان ملل، توسط آنان عملیاتی گردد و در حقیقت در جای اندیشمندان حوزه مدیریت قرار گیرند. ولی آنچه در مدلهای اقتصادی مطرح میشود، درنهایت مدلهایی است که بخشی کوچک از برنامه ریزی برای جهان را میپوشاند و اکنون وقت آن فرارسیده است که اندیشمندان حوزه مدیریت در این بخش، نقش خود را ایفا نمایند.
1-3-2-4- خلاء نظری در پایگاه های اطلاعات و اسناد علمی :
در طی فرایند تحقیق بارها بانکهای اطلاعاتی اینترنتی مختلف مورد کاوش قرار گرفتند، ولی تحقیقی که نحوه برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل را تبیین نماید، بدست نیامد. جدول1-2 جستجوهای نمونه ای از آخرین ترکیبات کلمات مرتبط در بانکهای اطلاعاتی را نشان میدهد. همچنین جستجوی اینترنتی عباراتی
ردیف
تصویر جستجو در بانک اطلاعاتی
1
2
3
4
5
6
7
8
9
جدول 1-2- نمونه ای از جستجو در بانکهای اطلاعاتی.

 
 
چون برنامه ریزی جهانی، برنامه ریزی برای جهان(البته با عبارات انگلیسی و آزمودن ترکیبات مختلفی از آنها و با بهره گرفتن از امکانات پیشرفته تر جستجو) درموتورهای جستجو، جستجو در وبگاه انستیتوی زمینوابسته به دانشگاه کلمبیا و فهرست تحقیقات آن، جستجو در فهرست علائق مطالعاتی اساتید دانشکده استراتژی دانشگاه هاروارد و جستجوهایی ازاین قبیل، برخلاء نظری، تصریح دارند. همچنین جستجو در وبگاههایی چون بانک اطلاعات نشریات کشور در تاریخ2/6/91برای عبارت برنامه ریزی جهانی تنها مقاله سیستم برنامه ریزی جهانی انرژی(محسنی، 1383) را درپیش رو قرارمیدهد که درحقیقت روند برنامه ریزی مصرف انرژی(از منابع اولیه) در جهان را بررسی میکند یا در جستجوی مجدد در گوگل تحقیقاتی تنها با کتب و مقالاتی پیرامون برنامه ریزی برای رقابت در عرصه جهانی، بازارهای جهانی، چگونگی برنامه ریزی کشورهایی چون آمریکا برای تفوق بر جهان یا غلبه آن بر بحرانهای جدیدی چون تروریسم و بحرانهای مالی و نیز لزوم همکاری برای برنامه ریزی محو فقر، بهداشت یا تأمین انرژی، برنامه ریزی برای اقتصاد جهانی از جمله در مکتب کمونیستیو… مواجه میشویم که البته مدل خاصی در زمینه برنامه ریزی برای جهان در آنها وجود ندارد گرچه برخی از مطالب مطرح شده در آنها میتواند در طراحی مدلی برای برنامه ریزی جهان، بکار آید. مثلاً در مقاله ای باعنوان وظایف محاسبات بشری باتوجه به محدودیتهای جهانی(زنگ، لاو، میلر، داجوس، پارکز، هورویتز، 2012)، مسائل جدید مطرح در زمینه نرم افزار نویسی بررسی شده اند و اشاراتی به مدل برنامه ریزی استخراج موفقیت، برنامه ریزی فرصت طلبانه، نحوه برنامه ریزی ویکی پدیا برای تعامل با مشتریان در سراسر جهان و…وجوددارد که درخلق ایده هایی برای برنامه ریزی جهانی میتواند بکار آید.
1-3-2-5- خلاء نظری در ادبیات برنامه ریزی سازمان ملل :