برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان        صفحه

Contents

چکیده : 1

مقدمه. 2

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1-طرح مسئله. 4

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

1-3-پرسش اصلی تحقیق.. 7

1-4-فرضیه های تحقیق.. 7

1-5-روش تحقیق.. 8

1-6-زمان اجرای تحقیق.. 8

1-7-پیشینه تحقیق.. 8

1-8-واژه ها و مفاهیم. 10

1-8-1-مرز. 10

1-8-2- مرزهای شرقی.. 11

1-8-3- توسعه. 11

1-8-4- امنیت ملی.. 12

فصل دوم: مبانی تئوری (نظری)

2-1-مقدمه. 15

2-2-مبنای نظریه امنیت ملی.. 15

2-3-عوامل تهدید كننده امنیت ملی.. 16

2-4-ویژگی‌ها و مختصات نظریه مجموعه امنیتی.. 16

2-5- مفهوم امنیت در قرن بیست و یکم. 17

2-6- تاثیر تغییر سیستمی بر امنیت ملی.. 18

2-7- مولفه‌های جدید امنیت… 19

2-8- سیاست نگاه به شرق.. 20

2-9- نظریه های امنیت… 22

2-9-1-نظریه شومان. 22

2-9-2-نظریه ایده آلیستها 22

2-9-3-نظریه هارولد براون. 23

2-9-4- نظریه جورج آ. كازور. 23

2-10-اظهار نظر هایی در مورد مرزو مرزهای شرقی ایران. 24

2-10-1- نظریه دکتر بهرام امیراحمدیان. 24

2-10-2- نظریه هارولد براون. 24

2-10-4- باگز و هارتشون. 25

2-10-5- نظریه پیتر تیلور. 25

2-10-6-نظریه ماریتن گلاسنر. 25

2-11-نظریه اسلامی امنیت… 26

2-11-1- استقرار و استمرار صلح و امنیت در جامعه بین‌المللی، اقتضای نفی روحیه «برتری خواهی» 26

2-11-2- استقرار و استمرار صلح و امنیت در جامعه بین‌المللی، نفی «استثناگرایی» 26

2-12-ایده دولت ورشکسته. 26

2-13-اجلاس جهانی امن تر: 27

 

2-14- نظریه دکتر محمود واعظی: 28

2-15-دکترمحمدباقرقالیباف: 28

2-16-نظر یه هلال طلایی : 29

2-17- سرهنگ مک گرگور. 29

2-18- لرد کرزن. 29

فصل سوم: محیط شناسی شرقی شهرهای همجوار

3-1-مقدمه. 32

3-2-موقعیت مرزهای شرقی ایران. 32

3-2-1-منطقه مرزی زابل.. 33

3-2-1-1- موقعیت جغرافیایی.. 33

3-2-1-2- فضا و شکل.. 33

3-2-1-3- وسعت… 34

3-2-2-ویژگیهای طبیعی.. 35

3-2-2-1- منابع تامین آب و حوزه آبریز و شبکه رودخانه ها 35

3-2-2-2- اقلیم. 35

3-2-3- ویژگیهای انسانی.. 35

3-2-4-ویژگیهای اقتصادی.. 36

3-2-4-1-اقتصاد کشاورزی و منابع طبیعی و دامپروری.. 37

3-2-4-2-امور زیر بنایی.. 38

3-2-5- ویژگیهای سیاسی.. 40

3-2-6- ویزگیهای فرهنگی و اجتماعی.. 42

3-2-7- ویژگیهای نظامی و امنیتی.. 44

3-3- شهرستان مرزی خواف… 45

3-3-1-موقعیت جغرافیایی شهرستان خواف… 46

3-3-2-تقسیمات سیاسی اداری.. 51

3-3-3-سابقه ی تاریخی.. 51

3-3-4-ویژگیهای طبیعی.. 51

3-3-5-موقعیت اقلیمی : 53

3-3-6-ویژگیهای انسانی.. 54

3-3-7-ویژگیهای اقتصادی.. 55

3-3-7-1-کشاورزی : 55

3-3-7-2-باغداری : 56

3-3-7-3-دامداری : 56

3-3-7-4-صنعت: 57

3-3-8-گسلهای مهم و اساسی منطقه : 58

3-3-9-هواشناسی و شرایط اقلیم (کلیماتولوژی) 59

3-4-شهرستان مرزی تایباد. 59

3-4-1-موقعیت جغرافیایی.. 59

3-4-2- فضا و شکل.. 60

3-4-3-وسعت… 61

3-4-4-ویژگیهای طبیعی تایباد. 62

3-4-4-1-اقلیم و آب و هوا 63

3-4-5-ویژگیهای انسانی تایباد. 63

3-4-5-1-ساختار سنی وجنسی جمعیت… 65

3-4-6-ویزگیهای اقتصادی تایباد. 67

3-4-6-1-پتانسیل های اقتصادی شهرستان. 68

3-4-7-ویژگیهای سیاسی تایباد. 69

3-4-8-ویزگیهای اجتماعی-فرهنگی تایباد. 69

3-5-توپوگرافی مناطق مرزی شرق: 72

3-6- مرزهای ایران و پاكستان. 72

3-6-1-  نقاط حساس و آسیب پذیر مرزهای ایران و پاکستان. 73

3-6-3- منطقه مرزی تایباد: 74

3-6-4- منطقه مرزی کزیک : 75

3-6-5-زابل : 76

3-6-6- میرجاوه: 77

3-6-6-1-بازارچه مرزی میرجاوه : 78

3-6-7- روستای ملیك… 79

3-6-7-1-بازارچه مرزی ملیك : 80

3-6-8-سراوان : 81

3-6-8-بازارچه مرزی كوهك : 82

3-7-پایانه های مرزی ایران. 83

فصل چهارم: یافته های تحقیق- امنیت مرزهای شرقی

4-1-مقدمه. 85

4-2- تهدیدات مرزها : 85

4-2-۱-تهدید سیاسی مثل اعمال فشارهای سیاسی،بایکوت و احضار نماینده 86

4-2-۲-تهدید اقتصادی مثل تحریم اقتصادی یا قاچاق کالا. 86

4-2-۳-تهدید نظامی مثل تشکیل پیمان های نظامی،قاچاق سلاح، آموزش و تحریک عناصر مسلح.. 86

4-2-۴-تهدید فرهنگی مثل ورود اقلام ضد فرهنگی.. 86

4-2-6-حضور اتباع بیگانه افاغنه و پاکستانی،هندی و بنگلادشی.. 87

4-2-7-ترانزیت موادمخدر. 87

4-2-8-حضور نیروهای فرامنطقه ای: 87

4-2-9-وفور سلاح غیرمجاز و مهمات: 87

4-2-10-گسترش تکدی گری: 87

4-2-11-تامین اشرار و گروههای مخالف ایرانی: 87

4-3-ژئوپلیتیک مرزهای ایران و پاکستان. 87

4-4-ژئوپلیتیك مرزهای ایران با افغانستان: 88

4-4-1-نقاط حساس وآسیب پذیر مرز ایران و افغانستان. 89

4-5-خصوصیات وویژگیهای مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران. 89

4-6- تهدیدات ژئوپلیتیكی مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران. 90

4-7-مهاجرت های غیرقانونی در شهرهای مرزی.. 92

4-8-گروگانگیری پرسنل مرزبانی.. 92

4-9-تأثیر پیوندهای قومی – مذهبی مثلث طلایی بر استان‌های مجاور شرقی جمهوری اسلامی ایران. 93

4-9-1-استان‌های مجاور مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران. 93

4-9-2- ایده دولت ورشکسته. 93

4-9-3-مثلث طلایی.. 93

4-9-4-تهدید علیه امنیت داخلی و حاكمیت ملی.. 94

4-9-5-اقدامات عریان جدایی‌طلبانه قومی در استان‌های مجاور شرقی.. 95

4-9-6- عامل تروریسم. 95

4-9-7- نقش تروریسم در اجرای طرح بلوچستان بزرگ آمریکا 95

4-10- تهدیدات ناشی از بی‏‏ثباتی افغانستان. 96

4-10-1- ترانزیت مواد مخدر. 96

4-10-2-تقابل منافع اقتصادی با رقبا 97

4-10-3-تقابل منافع سیاسی با رقبا 97

4-10-4-پایگاه‏‏های آمریکا در منطقه. 98

4-10-5-تجزیه افغانستان. 98

4-10-6- طالبانیسم. 98

4-10-7-ایران‏‏ستیزی.. 99

4-11-نتیجه گیری.. 99

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-ارزیابی فرضیه ها 102

5-1-فرضیه اول. 102

5-2-فرضیه دوم. 104

5-3-فرضیه سوم: 105

5-4-فرضیه چهارم. 106

5-5-نتیجه گیری.. 107

5-6- پیشنهادها 109

فهرست منابع و ماخذ. 112

پیوست ها 117

چکیده :

سیاست خارجی ایران در سه قرن اخیر بر روی مرزهای غربی کشور بود ، اما عملاً این کشور از سوی مرزهای شرقی خود دچار صدمات مهمی شده است، به ویژه پس از تقسیم شبه قاره به سه کشور مستقل در سال 1947 و وقوع اختلافات مرزی میان هند و پاکستان از یک سو و پاکستان و افغانستان از سوی دیگر و نیز وقوع کودتای کمونیستی در افغانستان در سال 1979، ایران همواره با معضلات امنیتی در مرزهای شرقی خود مواجه بوده است. اثرات منفی ناشی از بروز تنش‌ها و بی‌ثباتی‌ها در میان کشورهای شرقی، همواره بر ایران مترتب شده است و نگرانی‌های امنیتی در شرق را به یکی از معضلات اصلی ایران مبدل ساخته است. چراکه مرزهای شرقی ایران که بسیار طولانی هستند با موضوعاتی از قیبیل مواد مخدر، ژئوپلیتیك آب، محل گذر خط لوله صلح گاز، مسائل قومی و مذهبی و حضور کشورهای بیگانه دست به گریبانند. ایران از سمت شرق با دو کشور افغانستان و پاکستان هم‌مرز است؛ کشورهایی که به دلیل دوره‌های طولانی تنش و بی‌ثباتی، نقش زیادی در ایجاد ناامنی در مناطق همجوار خود از جمله ایران دارند. از این‌رو نوشتار حاضر کوشیده تا ریشه‌های ناامنی در مرزهای شرقی ایران را مورد نقد و بررسی قرار دهدچرا که امنیت مرزهای شرقی تاثیر به سزایی در ژئوپلیتیك ج.ا.ا .داشته است. امنیت مرزها پشتوانه ای محکم برای امنیت با ابعاد متنوعش در داخل کشور است و هر گونه ناامنی در مرز قادر است در سیاست های اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و نظامی داخل کشور اخلال ایجاد کند.

كلید واژه: امنیت داخلی – ژئوپلیتیك-مرزهای شرقی – افغانستان-پاکستان

مقدمه

جمهوری اسلامی ایران با 1648195کیلومتر مربع وسعت ،حدود  کره زمین  وخشکی های زمین و در دسته بندی پاندز [1] ایران جزء کشورهای خیلی بزرگ محسوب می شود . وسعت زیاد احتمال تبدیل شدن به قدرت فرامنطقه ای و جهانی را بالا می برد به علاوه در امور دفاعی نقش دارد و معمولا هر مقدار کشور وسیع تر باشد منابع معدنی و طبیعی بیشتری دارد و کشور ایران از لحاظ موقعیت استراتژیک با دارا بودن معادن غنی نفت و گاز و قرار گرفتن در سراسر شمال تنگه خلیج فارس و قرار داشتن بین کشورهای شمالی و منطقه خلیج فارس و بین قاره های آسیا و اروپا و اینکه امن ترین و کوتاهترین مسیر برای ارتباط دادن بین مناطق است از موقعیت استراتژیکی بسیار بالایی برخوردار می باشد و مرزهای کشور بالطبع از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که کشور ایران با 15 کشور مستقل مرز مشترک خشکی و آبی دارد طول مرزهای ایران بالغ بر8731 کیلومتر مربع است که حدود 6031 کیلومتر از خط مرزی را رودخانه ها، مرداب ها و با تلاق، جنگل ها، استپ ها، کویرها، کوهپایه ها و کوهستان ها که در شمار مرزهای خشکی محسوب می شوند، تشکیل می دهند و طول مرزهای دریایی ایران در سه ساحل خلیج فارس، دریای عمان و دریای مازندران نیز 2700 کیلومتر است .مرزهای شرقی ایران که بسیار طولانی هستند با موضوعاتی از قیبیل مواد مخدر، ژئوپلیتیك آب، مسائل قومی و مذهبی و حضور کشورهای بیگانه دست به گریبانند. ایران از سمت شرق با دو کشور افغانستان و پاکستان هم‌مرز است؛ کشورهایی که به دلیل دوره‌های طولانی تنش و بی‌ثباتی، نقش زیادی در ایجاد ناامنی در مناطق همجوار خود از جمله ایران داشته و دارند.

با توجه به وضعیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی شرق کشور و با توجه به امکانات بالقوه (طبیعی و نیروی انسانی ) موجود ، چهار کانون درجه یک که درحال حاضر نیز فعالترین کانون های شرق کشور هستند می بایست مورد توجه بیش از بیش و همه جانبه قرار گیرند . توسعه این کانونها با اهداف امنیت و دفاع ملی و منافع فراملی و توسعه منطقه ای باید بیش از پیش گسترش یابد این کانونها که کانون های درجه یک شرق نامیده می شود واز جنوب به شمال عبارتنداز ( چابهار ، زاهدان ، بیرجند، مشهد) . بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا امنیت مرزهای شرقی تامین گردد.چرا که موقعیت استراتژیکی و منابع غنی از مهمترین عناصر جغرافیایی سیاسی ایران هستند و این امر تاکنون بازتاب خود را بر استراتژی های منطقه ای و جهانی قدرت های بزرگ به جا نهاده است.

-1-طرح مسئله:

مرزسیاسی به پدیده ای فضایی اطلاق می شود که منعکس کننده ی قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و مطابق با قواعد خاص در مقابل حرکت انسان ، انتقال کالایا نشر افکار مانع ایجاد کند یا دست کم آن را محدود سازد(میرحیدر، 1375 ،114)البته از آنجا که کنترل موثر مرزها نیاز به هزینه هنگفت و سنگین ، سیستم های کنترل منطبق بر نوع مرز، نیروهای سازمان یافته ویژه مرزی، تفاهم و همکاری موثر دولت های همسایه و حمایت سازمان های رسمی بین المللی دارد، در بین کشورهای جهان تنها دولت های معدودی مانند اتحادجماهیر شوروی سابق، اسرائیل، یوگسلاوی عهد تیتو، کوبا و چنددولت اروپایی و آمریکای شمالی، قادر به ایجاد سیستم مدیریت موثر بر اداره مرزهایشان شده اند و بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایران از عهده تهیه و تنظیمی مکانیزمی مناسب و کارآمد بر اداره مرزهای کشور برنیامدند (کریمی پور، 221،1379). ایران در محیط پیرامونی خود با چالش‌های امنیتی متعددی روبرو است که به صورت دایمی و به واسطه تحولات و روندهای منطقه‌ای باز تولید می‌شود. جمهوری اسلامی ایران از منظر منطقه‌ای در حوزه‌ای واقع شده است که هیچ گونه ترتیبات امنیتی پایدار و توافق شده در آن وجود ندارد. به رغم پیشرفت نظام‌های امنیت منطقه‌ای در سراسر جهان به ویژه بعد از پایان جنگ سرد و در چارچوب تحولات جهانی شدن، هنوز منطقه پیرامونی ایران فاقد ترتیبات امنیتی نهادینه شده‌ است. تروریسم، افراط‌گرایی، تنش‌های قومی – مذهبی، جرایم سازمان یافته، دولت‌های ضعیف و مداخلات قدرت‌های فرامنطقه‌ای از جمله چالش‌ها و موانع امنیتی عمده‌ای است که ایران در پیرامون خود با آنها روبروست. (عسگری، 1380، 295). پس از سرنگونی طالبان توسط نیروهای آمریکایی، این نیروها در مناطق مختلفی از افغانستان حضور پیدا کردند و دست به احداث پایگاه‌های متعددی از سوی آمریکا و ناتو زدند که این امر، برای ایران تهدید محسوب می‌شود و ایران را در تیررس دشمنان منافع ملی این کشور قرار می‌دهد. با این توصیفات کشورهای همسایه شرقی ایران، افغانستان و پاکستان به دلیل داشتن مشکلات امنیتی تهدیداتی را متوجه منافع ملی ایران ساخته و هزینه‌های جمهوری اسلامی را در خصوص کنترل مرزها افزایش داده‌اند. علاوه بر بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان که از سال‌ها پیش معضل آوارگان افغانی، قاچاق مواد مخدر و دیگر مشکلات اجتماعی را برای ایران به وجود آورد است، در پاکستان نیز فعالیت‌های جریان افراطی طالبان افزایش یافته و به تقابل و درگیری با ارتش آن کشور انجامیده است. در نتیجه با گسترش نفوذ و فعالیت جریان‌های افراطی مانند طالبان و القاعده در منطقه از یک سو و حضور نظامی امریکا به بهانه مقابله با تروریسم در کنار مرزهای شرقی ایران از سوی دیگر، کشور در معرض تهدیدات امنیتی فزاینده‌ای قرار گرفته است. به طوری که موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیكی ایران و ساختار طبیعی فضای ایران برکنش متقابل افراد و گروه‌های اجتماعی تاثیرات متفاوتی گذاشته است. پرداختن به تهدیدات از مرزهای شرقی مسئله مهمی در ژئوپلیتیك کشور است.بخصوص در شرایط فعلی با تحولاتی که در کشورهای واقع در شرق کشور ما و آسیای میانه حادث شده است و کل تحولاتی که در آسیا اتفاق خواهد افتاد، با نفوذ وهابیت مهاجم به کشورهای شرق و پان ترکیسم لائیک به آسیای مرکزی، شرق و شمال شرق کشور از حساسیتهای امنیتی ویژه ای برخوردار شده است . امنیت ملی و فراملی ما ایجاب می کند به شرق کشور و توسعه عمومی و امنیت آن بیشتر توجه نماییم

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق :

مرزهای گسترده زمینی ایران با افغانستان و پاکستان به انضمام مرز آبی‌ای که با کشور پاکستان داریم، گستره وسیعی را تشکیل می‌دهد که کنترل و تأمین امنیت آن، کار مهم و مشکلی است.در عرف بین‌الملل، دو کشور هم‌مرز در تأمین مرز مشترکشان با یکدیگر همکاری داشته و پایگاه‌های مرزی قو‌ی‌ای را سازمان‌دهی می‌کنند اما متأسفانه این عرف در مرز میان ایران با دو کشور افغانستان و پاکستان، شکسته شده است. کما اینکه این دو کشور هیچ پایگاه امنیتی مرزی قوی‌ای ندارند و به دلیل عدم‌توانمندی آنها در کنترل مرزهایشان، مأموران امنیتی و مرزی ما نه تنها مشغول تأمین امنیت مرزهای خودمان هستند بلکه ناگزیر از کنترل مرزهای پاکستان و افغانستان نیز می‌باشند(روزنامه سرمایه تاریخ 30/4/1389). همچنین سیاسی شدن هویت‌های قومی – مذهبی که از یک سو به جهانی شدن تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و از سوی دیگر به آزاد شدن گسل‌های لرزان قومی پس از فروپاشی اتحاد شوروی به ابزار فشاری برای برخی قدرت‌ها به ویژه ایالات متحده آمریکا مبدل شده است. ایده‌های قومی دارای ماهیت متباینی هستند. سیاسی شدن هویت ‌ها می‌تواند تهدیدی جدی علیه تمامیت ارضی و حاکمیت سرزمینی کشورهای چند قومی باشد. استان‌های مجاور مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران دقیقاً مشرف به مثلث طلایی است (مثلث طلایی ناحیه‌ای بیابانی است که دور از دسترس دولت‌های ایران، پاکستان و افغانستان قرار دارد. این ناحیه به دلیل اینکه محل عبور سوق‌الجیشی مواد مخدر، تولید هروئین و انبار تسلیحات نظامی است به مثلث طلایی شهرت دارد). هلال طلایی شامل مناطق کوهستانی سه کشور افغانستان، پاکستان و ایران است. در سال ۱۹۹۱، افغانستان بزرگترین تولیدکننده تریاک در جهان بود و بعد از آن میانمار، که بخشی از مثلث طلایی می‌باشد. هلال طلائی سابقه بسیار طولانی‌تر