1-4-موقعیت اقتصادی انار در ایران و جهان 6

1-5- ارزش غذایی و درمانی انار 8

1-6- اهمیت مدیریت تغذیه در باغات انار 10

1-7- روشهای مختلف مدیریت تغذیه گیاهان 11

1-7-1- كشاورزی متداول (مرسوم) 11

1-7- 2- كشاورزی تلفیقی 12

1-7-3- كشاورزی ارگانیک 13

1-8- تاریخچه تولید میوه­های ارگانیک 13

1-9- لازمۀ جایگزینی کشاورزی متداول با کشاورزی ارگانیک 14

1-10- خاک در کشاورزی ارگانیک 16

1-11- كود دامی و اهمیت آن درحاصلخیزی خاك 17

1-12- کشاورزی ارگانیک در ایران 18

1-13- جنبه اقتصادی کشاورزی ارگانیک 19

1-14- نحوه تغذیه ی باغ­های انار 20

1-15- اثر مدیریت تغذیه بر کمیت و کیفیت محصولات 21

1-16- اثر مدیریت تغذیه بر کیفیت پس از برداشت میوه­ها 23

فصل دوم: مواد و روش­ها

2-1- مکان آزمایش و مواد گیاهی 26

 

2-2- اعمال تیمار 27

2-7- ارزیابی صفات 28

2-8-1- وزن میوه، وزن پوست و آریل (دانه) 28

نسبت وزن پوست به میوه و وزن پوست به آریل 28

2-8-2- طول دانه 28

2-8-3- سفتی یا سختی دانه 29

2-8-4- درصد آب پوست 29

2-8-5-کاهش وزن 29

2-8-6- مواد جامد محلول(TSS) 30

2-8-7- اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) 30

2-8-7- آنتوسیانین کل 30

2-9- فنل کل 32

2-10- فلاونوئید کل 33

2-11- ظرفیت آنتی­اکسیدانی 34

2-12- ترکیب عناصر معدنی پوست میوه و آریل 35

2-12-1- تهیه خاکستر خشک 35

2-12-2- نحوه تهیه عصاره از خاکستر خشک 35

2-12-3- اندازه­گیری مجموع کلسیم و منیزیم 36

2-12-4- اندازه­گیری کلسیم 36

2-12-5- اندازه­گیری فسفر 37

2-12-6- اندازه­گیری نیتروژن کل 38

2-13- تجزیه تحلیل داده­ها 39

3-1- قسمت اول: ارزیابی کیفیت میوه زمان برداشت 41

3-1-1- وزن میوه 41

3-1-2- وزن آریل و نسبت آریل به میوه 41

3-1-3- وزن پوست به آریل 42

3-1-4- وزن پوست و نسبت پوست به میوه 42

 

3-1-5- طول آریل 43

فصل سوم: نتایج و بحث

3-1-6- سفتی دانه (سختی دانه) 43

3-1-7- درصد آب پوست 44

3-1-8- میزان اسیدیته ( pH) 44

3-1-9- مواد جامد محلول (TSS) 45

3-1-10- اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) 45

3-1-11- شاخص برداشت (TSS/TA) 46

3-1-12- آنتوسیانین 46

3-1-13- فنل کل 47

3-1-14- فلاونوئید کل 48

3-1-15- ظرفیت آنتی­اکسیدانی 49

3-1-16- مقدار و نسبت عناصر غذایی در پوست میوه و آریل 49

3-2- قسمت دوم: ارزیابی کیفیت پس از برداشت میوه­ها 53

3-2-1- کاهش وزن 53

3-2-2- فنل کل 54

3-2-3- فلاونوئید کل 55

3-2-4- مواد جامد محلول (TSS) 55

3-2-5- اسیدیته کل ((TA 57

3-2-6- شاخص برداشت (TSS/TA) 57

3-2-7- آنتی­اکسیدان 57

3-2-8- آنتوسیانین کل 58

3-3- نتیجه­گیری کلی 60

 

منابع 63

 

 

 

 

جدول 1-1- سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد انار در استان‌های مختلف کشور ،………………………………………………………..
7
جدول 1-2- میزان تولید و تجارت جهانی محصول انار ………………………………………………………………………………………………………….
8
جدول 1-3- تركیبات موجود در 100گرم قسمت خوراكی میوه انار………………………………………………………………………………………
10
جدول 1-4- مقایسه کشاورزی متداول با کشاورزی ارگانیک………………………………………………………………………………………………….
15
جدول 1-5- ترکیب مواد معدنی موجود در چند نوع کود دامی …………………………………………………………………………………………….
18
جدول2-1- خصوصیات فیزیکی و شیمایی خاک باغ انار مورد آزمایش…………………………………………………………………………………..
20
جدول3-1- مقایسه میانگین خصوصیات فیزیکی میوه و آریل انار رقم رباب در کشت ارگانیک، تلفیقی و متداول……………….
42
جدول 3-2- مقایسه میانگین های ویژگی های کیفی میوه انار رقم رباب درکشت ارگانیک،تلفیقی و مرسوم………………………
44
جدول3-3- مقایسه میانگین های مقدار عناصر معدنی در آریل میوه انار رقم رباب در روش مدیریت ارگانیک تلفیقی و مرسوم
50
جدول3-5- همبستگی بین ویژگی­های کمی و کیفی میوه و آریل انار رقم رباب در روش کشت ارگانیک، تلفیقی و مرسوم
53
جدول 3-6- نتایج مقایسه میانگین تاثیر سیستم­های کشت ارگانیک تلفیقی و ارگانیگ بر میزان کاهش وزن ، فنل و فلاونوئید میوه انار در زمان انبارداری
54
جدول 3-7- اثر مدیریت­های کشت متداول، تلفیقی و ارگاتیک بر برخی ویژگی­های کیفی میوه انار رباب شیراز در طی 3 ماه انبارداری در دمای 8 درجه­ سانتی­گراد.
56
جدول 3-8- اثر مدت زمان انبارداری بر برخی ویژگی های کیفی میوه انار رقم رباب شیراز تولید شده به صورت متداول، تلفیقی و ارگانیک.
57
جدول ضمیمه 1 میانگین مربعات خصوصیات مورفولوزیک میوه انار رقم رباب در سیستم کشت ارگانیک تلفیقی و متداول
76
جدول ضمیمه 2 میانگین مربعات خصوصیات کیفی میوه انار رقم رباب در سیستم کشت ارگانیک تلفیقی و متداول ………..
77
جدول ضمیمه 3-میانگین مربعات خصوصیات کمی و کیفی میوه انار مدیریت­های کشت مرسوم تلفیقی و ارگاتیک در طی 3 ماه انبارداری در دمای 8 درجه­
78
فهرست جدول­ها
 

 

شکل 2-1- منحنی و معادله استاندارد فنل کل بر حسب گالیک­اسید …………………………………………………………………………..
32
شکل 2-2- معادله و منحنی استاندارد فلاونوئید کل بر حسب کاتچین ……………………………………………………………………….
34
شکل 2-3- منحنی و معادله استاندارد فسفر ………………………………………………………………………………………………………………….
38
فهرست شکل­ها
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده فارسی

مقایسه سیستم کشت ارگانیک، تلفیقی و متداول بر عملکرد، کیفیت و عمر انبار مانی میوه انار رقم رباب شیراز

میثم احمدی

تغذیه قبل از برداشت می تواند عملکرد و کیفیت میوه های در زمان برداشت و پس از برداشت را تحت تاثیر قرار دهد. در این پژوهش، اثر مدیریت تغذیه ارگانیک، تلفیقی و متداول بر عملکرد و کیفیت میوه ها در زمان برداشت و عمر انبارمانی میوه ها بررسی شد. خصوصیات فیزیکی میوه و آریل، مواد شیمیایی مرتبط با طعم میوه، ترکیبات آنتی­اکسیدانی میوه و عناصر معدنی آریل و پوست میوه انار اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد که نوع تیمار کودی بر وزن میوه، وزن پوست و وزن آریل تاثیر داشت، اما هیچ اختلاف معنی داری بین تیمارها روی نسبت پوست به میوه، و آریل به میوه مشاهده نشد. خصوصیات شیمیایی مانند میزان pH و TA و TSS/TAمیوه های ارگانیک، تلفیقی و متداول اختلاف معنی­داری نداشتند، اما درصد TSS میوه­های ارگانیک کمتر از سایر تیمار­های بود. مصرف کودهای شیمیایی تاثیری بر میزان آنتوسیانین کل و فلاونوئید کل نداشت، اما بر میزان فنل کل و ظرفیت آنتی­اکسیدانی کل تاثیر منفی گذاشت. نسبت­های نیتروژن به کلسیم، پتاسیم به کلسیم، مجموع پتاسیم و منیزیم به کلسیم، مجموع پتاسیم و نیتروژن به کلسیم در آریل میوه­های ارگانیک تولید کمتر بود. نتایج همچنین نشان داد که درختان اناری که با کود شیمیایی تیمار شدند کاهش وزن میوه بیشتری در مقایسه با میوه­های ارگانیک در طی انبارداری نشان دادند. در طی دوره انبارداری میزان فنل کل و ظرفیت آنتی­اکسیدانی کل میوه­های ارگانیک به طور معنی­داری بیشتر از کشت تلفیقی و مرسوم بود، اما از آنتوسیانین کل کمتری برخوردار بودند. بطورکلی، اگرچه اندازه میوه­های ارگانیک انار اندکی کوچکتر شد، اما از ظرفیت آنتی­اکسیدانی بالاتر و نسبت عناصر غذایی بهتری برخودار بود و در نتیجه عمر انبارمانی بالاتری داشتند.

واژه های کلیدی: انار، ارگانیک، ترکیبات آنتی اکسیدانی و عمر انبارمانی.

 

 

 

 

 

 

 

 

ABSTRACT

Comparision of organic, integrated and conventional cultural systems on yeild, quality and storage life of pomegranate fruits cv. Rabab Shiraz

Maisam Ahmadi

Preharvest fertilization could influence on yield, fruits quality at harvest and postharvest time. In this study, effect of organic, integrated and conventional fertilization management on yield, fruits quality at harvest and storage life was investigated. Physical characteristics of fruit and arils, taste related chemical compounds in fruits, antioxidant compounds, and mineral elements in pomegranate aril and rind was investigated. The results showed that fertilization treatments affected on fruit weight, rind and aril weight, but no significant difference was found among treatments for percentage of rind to fruit ratio, and aril to fruit ratio. There was no significant difference for chemical characteristics such as pH, TA, TSS/TA between organic, integrated and conventional treatments, but TSS percent of organic fruits was lower than other treatments. Chemical fertilizer application could not affect on total antocyanin and flavenoids, but had a negative effect on total phenolic and antioxidant content. Nitrogen to calcium, potassium to calcium, potassium and magnesium to calcium, potassium and nitrogen to calcium ratios organic fruit aril was lower. The results also showed that pomegranate tree which treated with chemical fertilizer showed the lower weight loss than organic fruits during storage. Total phenolic and antioxidant compounds of organic fruits was significantly higher than integrated and conventional fruits during storage, but had lower anthocyanin content. Overall, although organic fruit have lower size, but have been shown higher antioxidant and optimum mineral element ratios, which resulted to show longer storage life.

Key Words: Pomegranate, Organic, antioxidant compounds, and storage life.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

 

مقدمه
مشکلات زیست محیطی متعدد ناشی از بکارگیری نهادهای کشاورزی از قبیل کودهای شیمایی و سموم شیمایی، اذهان را به خود مشغول داشته است که به سمت تولید کشاورزی ارگانیک و توسعه بازارهای عرضه محصولات ارگانیک حرکت کنند. کشاورزی ارگانیک یکی از سیستم­های کشاورزی است که بر حفظ منابع قابل دسترس و حفظ تعادل اکولوژیک و مراحل زیستی متکی است. این سیستم حاصلخیزی خاک را کلیدی برای تولید موفق معرفی می­کند [محمودی و همکاران.، 1387].

سالم بودن مواد غذایی به عنوان اولین شاخص مهم در ارزیابی کیفیت آنها مورد توجه قرار می­گیرد، به طوری كه محصولات تولید شده علاوه بر این كه می­بایست فاقد عوامل بیماریزا و آفات باشند، وجود هر گونه باقیمانده شیمیایی در آن­ها قابل قبول نیست و استفاده از تركیبات شیمیایی مضر برای طبیعت و سلامتی انسان با علامت سوال جدی روبروست. از این رو تولید ارگانیگ محصولات باغبانی باید در اولویت كار تولیدكنندگان قرار گیرد و در تكنولوژی پس از برداشت از مواد شیمیایی مضر نیز استفاده نشود [راحمی، 1382]. از این رو تقاضا برای محصولات ارگانیک به سرعت رو به افزایش است، این امر به خاطر ارزش غذایی بالا، کیفیت بهتر و نگهداری خوب آنها نسبت به محصولات متداول است . بنابراین، اساساً یكی از خاستگاه­های كشاورزی ارگانیك بهبود کیفیت محصولات و افزایش ارزش غذایی آنها است. چرا که کیفیت میوه­ها و سبزی­ها، به طور مستقیم با سلامتی انسان­ها در ارتباط است . طوری که مدیریت ارگانیک زمین­های كشاورزی، امروزه در کشورهای پیشرفته به سرعت در حال افزایش است، که این توسعه به خاطر سالم و بی­خطر بودن غذاهای ارگانیك و حفظ محیط زیست است .

بررسی­ها نشان داده­اند که منابع زیستی (ارگانیک) مانند کود دامی در تلفیق با کود شیمیایی می­تواند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شود، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را افزایش خواهد داد . کودهای دامی علاوه بر اثرات مثبت بیولوژیک و اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به علت این که عناصر غذایی آن به آهستگی آزاد شده و در اختیار گیاه قرار می­گیرند، آلودگی کمتری را در محیط زیست ایجاد می­کنند . گزینش مدیریت کودی به طور زیادی به برنامه­های محیط زیست برای ممانعت از آلودگی زمین، آب و هوا بستگی دارد، بنابراین سیستم مدیریت کودی مناسب شایسته گسترش است [ملکوتی و همکاران.، 1387]. در طول دهه­ی اخیر در جهان افزایش قابل توجهی در تولید تجاری انار به دلیل اهمیت آن در سلامتی مشاهده می­شود [.[Ramezanian et al., 2009

در ایران انار یکی از میوه‌های با ارزشی است که در سطح تجاری وسیعی کشت شده است . قسمت خوراکی این میوه آریل نامیده می‌شود، که در واقع پوشش گوشتی شده بذر است و در حدود 52 درصد وزن میوه انار را تشکیل می‌دهد. آریل شامل78 درصد آب میوه و 22 درصد بذر است. آب انار از 4/85 درصد رطوبت و مقدار قابل توجهی قند، اسید آلی، ترکیبات فنلی، آنتوسیانین، آمینواسید، پروتئین، آسکوربیک اسید و مواد معدنی تشکیل شده است . همچنین انار منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌هاست که فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن به ترکیبات فنلی، و آنتوسیانین‌ها نسبت داده می شود . به‌دلیل نقش موثر انار در سلامتی انسان، در سال‌های اخیر این میوه محبوبیت زیادی پیدا کرد و تولید جهانی آن نیز رو به افزایش است [Borochov-Neori et al., 2011]. انار میوه­ای با ارزش غذایی بالا و سرشار از ویتامین­ها، آنتی­اکسیدان­ها و ترکیبات ضد سرطانی مهم دیگر است . خاصیت آنتی­اکسیدانی میوه انار به علت دارا بودن فلاونوئیدها، فنل­ها، آنتوسیانین­ها و ویتامین­ها است . همچنین محصولات با فعالیت آنتی­اکسیدانی بالاتر معمولا مقاومت بیشتری به تنشهای مختلف دارند،ارزش غذایی و خصوصیات انباری بهتری نیز دارند .

با وجود ارزش غذایی بالای میوه انار، مصرف بیش از اندازه سموم و کودهای شیمیایی باعث کاهش کیفیت میوه و صادرات ان شده است. طبق گزارش­های قبلی شرایط قبل از برداشت میوه­ها و به­خصوص کاربرد بی­رویه سموم و کود­های شیمیایی موجب کاهش ترکیبات آنتی­اکسیدانی و کیفیت میوه کیوی در زمان برداشت و پس از برداشت میوه می­شود. در همین راستا در گزارشی ظرفیت آنتی­اکسیدانی درمیوه­های انگور و توت­فرنگی در سیستم کشت ارگانیک نسبت به مرسوم بیشتر است . در مطالعه­ای که روی میوه سیب در دو سیستم کشت مرسوم و ارگانیک انجام شد تفاوت معنی­داری در میزان ظرفیت آنتی­اکسیدانی میوه­ها مشاهده شد، که نشان دهنده ارزش کیقی بیشتر میوه­های است که سیستم کشت ارگانیک را دریافت کرده­اند.

با توجه به اهمیت مصرف کمتر مواد شیمیایی جهت جلوگیری از آلودگی زیست محیطی، بالاتر بودن ارزش غذایی و همچنین به دلایل اقتصادی و ترغیب کشاورزان به روش­های مدیریت ارگانیک و استفاده از کو­د­های آلی، ضرورت بررسی دقبق­تری ثاثر مدیریت تغذیه ارگانیک، تلفیقی و متداول بر ارزش غذایی و ماندگاری میوه­های انار در این پژوهش دنیال گردید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

کلیات و مرور منابع

 

 

 

 

 

 

 

1- کلیات و مرور منایع
1-1- تاریخچه انار
انار یکی از میوه های خوراکی قدیمی است که تاریخچه‌ی طولانی استفاده در طب سنتی را درکشور‌های مختلف دارد [Caliskan, et al., 2012]. اگرچه تولید و مصرف انار در مقایسه با میوه‌های دیگر پایین است، اما بیش از هزار سال است که تولید می‌شود. انار به صورت وحشی در آسیای مرکزی و ایران رشد می کند و برای اولین بار از ایران به یونان راه یافت و از طرف مشرق به هندوستان و سپس به چین برده شد . گروهی از مورخین بیان کردند که انار به طور وحشی در جنوب قفقاز و جنگل­های شمال ایران، ساوه و پنجاب هندوستان وجود داشته و پس از آن به ترکیه و کرانه­های مدیترانه خاوری برده شد. آثار میوه انار را در مصر باستان از 2500 سال قبل از میلاد تشخیص داده­اند. اعراب­ پس از فتح سرزمین اسپانیا، کشت آن را در آنجا معمول کردند . انار در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان به عنوان یک محصول باغبانی کشت و کار می­شود. در واقع میوه شرایط آب و هوایی سخت است و در مناطق خشک و نیمه خشک بخوبی رونق پیدا کرده است [Kulkarni, et al. 2005]. بدیهی است که بخاطر داشتن طبیعت سخت، هزینه نگهداری پایین و بازده بالا است که در دراز مدت بخصوص در مناطقی که کمبود منابع وجود دارد باعث کشت پایدار آن شده است [Nripendra, et al., 2012]. علاوه بر استفاده خوراکی، استفاده دارویی و زینتی نیز دارد [Naik, et al., 1999].

1-2- مشخصات گیاه­شناسی انار
انار با نام علمیPunica granatum L. یک گونه گیاهی مهم اقتصادی با میوه تجاری متعلق به خانواده Punicaceae
با تعداد کروموزوم 2n=2x=16, 18 می­باشد .[Moslemi, et al. 2010; Norouzi, et al., 2012] جنس Punica شامل 3 گونه­ی P. protopunica، P. nanaو P. granatum L. است[Jbir, et al. 2008; Norouzi, et al., 2012]. انار به صورت درختچه با پاجوش­های فراوان و یا با حذف پاجوش به طور تك تنه رشد می­كند. گل­ها و میوه­های انار به صورت منفرد یا چندتایی در نوك شاخه­های كوتاه كه میخچه نامیده می­شوند، تشكیل می­شود. گلهای انار قرمز مایل به نارنجی، به قطر ۳ سانتی متر و به شكل زنگوله است. درخت انار در اوایل فصل رشد، هر ۱۰-۱۵ روز یك بار ٤-۳ مرتبه گل می­دهد، اما میوه­ها از گل­های بارآور بهار حاصل می­شوند. میوه انار از نوع سته است. و در اطراف دانه­های انار در حین رشد و نمو زائده­ی گوشتی به­نام آریل حاصل می­شود، که بخش خوراکی انار را تشکیل می­دهد [جلیلی مرندی، 1386]. آریل 60-55 درصد کل وزن میوه را شامل می­شود و متشکل از 85- 75 درصد آب میوه و 25-15 درصد دانه است .

1-3- پیدایش و پراکنش انار
اناردرگرمترین مناطق حوضه مدیترانه و جنوب آسیا گسترش یافته است، بر اساس شواهد تاریخی، به نظر می رسد که احتمالا ایران منشاء انار بوده است و از این منطقه به دیگر قسمت­های جهان [Norouzi, et al., 2012]، کشور‌های مدیترانه،هند، چین، پاکستان و افغانستان احتمالا از طریق راه‌های تجاری باستانی گسترش یافته­است [Narzary, et al. 2009]. نوع وحشی آسیای مرکزی در اندازه میوه، شیرینی، زمان رسیدن، آبدار بودن و نسبت دانه‌ها به گوشت تنوع زیادی دارد . امروزه انار‌های وحشی در بخش های از کشور هند، پاکستان، افغانستان و ایران پراکنده است [Narzary, et al. 2009; Parvaresh, et al., 2012]. این کشور‌ها سرزمین گسترده‌ای را تشکیل دادند که می‌تواند یکی دیگر از دلایل دخالت انسان برای مهاجرت انار از طریق راه‌های تجاری قدیمی از خواستگاه اولیه (ایران) به دیگر کشور‌های همجوار مانند افغانستان، پاکستان و هند (مراکز ثانویه منشا و تنوع) باشد [Narzary, et al. 2009].

1-4-موقعیت اقتصادی انار در ایران و جهان
امروزه، ارقام انار در بسیاری از نقاط جهان شامل ایران، اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، تونس، یونان، افغانستان، هند، تا حدودی در امریکا (کالیفرنیا)، چین، ژاپن و روسیه گسترش یافته است [Parvaresh, et al., 2012]. انار یکی از مهم ترین گیاهان باغی بومی در ایران است و اراضی زیر کشت حدود 57.000 هکتار با تولیدی معادل 670.000 تن به کشت آن اختصاص داده شده است . ایران از نظر تولید مقام اول را در جهان دارا است. اما با وجود بازار بسیار خوب برای صادرات تولید آن کمتر از 2در‌صد است. بررسی صادرات انار در ایران نشان می‌دهد که علاوه بر میوه انار، آریل خشک شده انار (انار دانه) نیز به کشور‌های پاکستان و ژاپن صادر گردید [طباطبایی. 1387]. استان‌های فارس، اصفهان، مرکزی،خراسان، یزد، کرمان و سمنان مناطق اصلی تولید انار هستند [Rahimi, 2011]. بطورکلی، سطح زیركشت، میزان تولید و عملكرد انار در ایران در جدول زیر خلاصه شده است.

 

 

 

جدول 1-1- سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد انار در استان‌های مختلف کشور [آمارنامه کشاورزی، 1390]
ردیف
نام استان
سطح زیر كشت (هكتار)
میزان تولید (تن)
عملكرد 

(كیلوگرم در هكتار)
غیربارور
بارور
جمع
1
آذربایجان شرقی
37
329
366
2355
7158
2
آذربایجان غربی
21
97
118
899
9268
3
اردبیل
5/75
55
5/130
620
11273
4
اصفهان
1640
7930
9570
61588
7766
5
البرز
4
18
22
153
8500
6
ایلام
5/118
6/113
1/232
9/1653
14558
7
بوشهر
7/17
5/103
2/121
5/1453
14043
8
تهران
137
830
967
10950
13193
9
چهارمحال و بختیاری
5
159
164
1236
7774
10
خراسان جنوبی
688
3583
4270
24889
6947
11
خراسان رضوی
2482
7995
10476
120966
15131
12
خراسان شمالی
171
189
360
672
3561
13
خوزستان
1043
1270
2313
11627
9155
14
زنجان
242
1205
1447
13600
11286
15
سمنان
1268
2455
3723
51678
21050
16
سیستان و بلوچستان
279
1221
1500
17862
14634
17
فارس
5840
16332
22172
243509
14910
18
قزوین
20
747
767
5600
7497
19
قم
130
3000
3130
30000
10000
20
کردستان
115
131
246
1586
12107
 
21
کرمان
534
2931
3465
29545
10080
22
کرمانشاه
125
471
596
4710
10000
23
کهگیلویه و بویراحمد
151
469
5/619
4808
10251
24
گلستان
361
103
6/464
7/806
7817
25
گیلان
46
366
9/411
3311
9053
26
لرستان
1596
1589
3185
27000
16992
27
مازندران
127
1434
1561
12418
8660
28
مرکزی
643
8456
9099
126104
14913
29
هرمزگان
40
160
200
1206
7538
30
همدان
0
0
0
0
0
31
یزد
835
6182
7017
93794
15172
32
منطقه جیرفت
28
324
352
1950
6019
جمع
18820
70246
89066
908550
12934
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
انار در قسمت‌های ساحلی مدیترانه‌ای اروپا و آفریقا، چین، هند، افغانستان، ایران، عربستان، آرژانتین، ایالات کالیفرنیا و آریزونا امریکا و جنوب مکزیک تولید می‌شود. بعد از ایران بالاترین سطح زیر كشت و تنوع ارقام انار مربوط به هندوستان، تركیه و اسپانیا است كه در سال‌های اخیر كشورهای چین و آمریكا نیز مبادرت به احداث باغات انار در سطح گسترده نموده­اند و كشورهای دیگری مانند استرالیا، آرژانتین و آفریقای جنوبی در صددكشت و سرمایه­گذاری بر روی این میوه می­باشند [محسنی، 1385]. اگرچه اطلاعات دقیق تولید جهانی انار به علت افزایش سریع در تولید، وجود ندارد؛ تولید کنونی انار سالانه بیش از 1.6 میلیون تن تخمن زده می‌شود (جدول 1-1) با توجه به افزایش آگاهی مصرف­کنندگان از اهمیت و ارزش غذایی این میوه انتظار افزایش تقاضای این میوه رو به رشد خواهد بود[Arjmand, 2011].

جدول 1-2- میزان تولید و تجارت جهانی محصول انار [Arjomand., 2011]
میزان تولید و تجارت جهانی محصول انار
کشور
سطح زیر کشت
تولید
صادرات
ایران
65000
1470000
147000
هند
54750
500000
22000
چین
مشخص نیست
2147000
مشخص نیست
امریکا
6070
147000
27000
ترکیه
7600
90000
مشخص نیست
اسپانیا
2400
37000
14700
تونس
2600
25000
2000
فلسطین اشغالی
1500
17000
4000
مصر، مراکش، شیلی، آرژانتین و استرالیا
مشخص نیست
مشخص نیست
مشخص نیست
 

 

1-5- ارزش غذایی و درمانی انار
در سال­های اخیر توجه زیادی به نقش غذا در سلامتی انسان شده است، زیرا مصرف فرآورده­های گیاهی، خطر ابتلا به بسیاری از بیماری­ها، همچون سرطان را کاهش می­دهد. این اثرات مفید تا حدودی مربوط به ترکیباتی با فعالیّت آنتی­اکسیدانی هستند. ترکیبات آنتی­اکسیدانی اولین خط دفاعی در برابر آسیب رادیکال­های آزاد بوده که برای حفظ سلامت و ساختار سلول ضروری­اند . همچنین آب انار به عنوان یک منبع مهم آنتی­اکسیدان­هایی همچون آنتوسیانین­ها­، فنل­ها، و تانن­های قابل هیدرولیز است. الاجیک اسید موجود در آب انار از بروز سرطان جلوگیری کرده و رشد تومورهای سرطانی را کند می­سازد .آب انار خاصیت میکروب­کشی و ضد­عفونی­کنندگی نیز دارد. انار برای کاهش فشار خون، جلوگیری از پیری زودرس، آلزایمر و سکته مفید است .

ترکیبات فنلی موجود در روغن هسته انار نیز اثر بازدارندگی از رگ­زایی[1] (مسدود شدن رگ­ها از طریق تقسیم سلولی) از خود نشان می­دهند، که عامل بسیار مهمی در جلوگیری از رشد سلول­های سرطانی نیز است. همچنین با افزایش مقاومت بدن به عوامل بیماریزا موجب بهبود سیستم ایمنی بدن می­شوند . اسیدهای چرب غیر اشباع آن (اولئیک اسید، پوکنیکیک اسید[2] و تری کوزانیک اسید[3]) میزان لیپوپروتئین­های با چگالی پایین (LDL) خون را کاهش داده و غلظت کلسترول اکسید شده (HDL) خون را افزایش می­دهند. همچنین از مسدود شدن رگ­ها جلوگیری می­کنند. ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، تانن­ها و ویتامین­های آب انار به دلیل خاصیت آنتی­اکسیدانی بالا نقش مهمی در مهار رادیکال­های آزاد اکسیژن و اکسیداسون ایفا کرده و در درمان بیماری­های قلبی و عروقی موثر هستند . مواد و تركیبات موجود در میوه انار در ارقام مختلف اندكی متفاوت است. كه به­طور متوسط به شرح جدول زیر است:

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1-3- تركیبات موجود در 100گرم قسمت خوراكی میوه انار[شناسنامه تصویری انار. 1389].