برای به دست آوردن پاسخ، از نظریه اسطوره ی رولان بارت استفاده شده است. برای شناخت اسطوره وی باید از نشانه شناسی او شروع کرد. زیرا اسطوره مورد نظر وی سطح دوم دلالتگری نشانه ی ضمنی است. نشانه ضمنی خود از دال و مدلولی ساده به دست می آید. یک دال ( شکل ) و مدلول ( محتوا ) نشانه ای را شکل می‌دهند که این نشانه دارای یک معنای صریح است و این معنای صریح همان دلالت آن محسوب می شود. و همین دلالت در نشانه ضمنی به مثابه دالی خواهد بود که با مرتبط شدن به مدلول های دیگر سطح دلالتگری بعدی را شکل می دهد و زمانی که آن با تم‌های وسیع تری به وسیله خواننده ربط داده شود، به یک پیام یا معنای دومی منجر می‌گردد که دارای قاب بازتر ایدئولوژیکی است. بارت این دومین سطح از دلالت‌گری را سطح “اسطوره” می‌نامد.

روش مورد استفاده در این پژوهش، روش کیفی است و محقق برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از ابزار مصاحبه ی عمیق بهره جسته است. در این کار از 27 هنرمند و کارشناس در حوزه کودک اعم از کارگردانان فیلم انیمیشن، رئال، نویسنده و فیلمنامه نویس، نگارگر کتاب کودک، تهیه کننده و کارشناس برنامه و کتاب کودک مصاحبه گرفته شده است و دیدگاه های آنان با سیزده سوالی که از قبل طراحی شده بود، به دست آمد. البته از بین پنج کارشناس کودک، دیدگاه های سه تن از آن ها پس از استخراج داده ها گرفته و به عنوان اطلاعات تکمیلی آورده شده است. برای خوانش اطلاعات و داده ها، پاسخ ها به شکل گزاره در آمده و در 40 جدول مربوط به هر سوال قرار داده شد. با توجه به داده های استخراجی، مشخص شد هنرمندان دیدگاه های پراکنده ای از اسطوره در حوزه کودک دارند.

از دیگر علل نبود شخصیت های درون فرهنگی – تاریخی، به بخش مدیریت در این حوزه بر می گردد. در مدیریت کلان و فرهنگی، سیاستگذاری های نادرست و عدم سرمایه گذاری، چه مالی و چه زمانی، پویایی لازم را از حوزه کودک گرفته است. این که کودک در هر شرایط سنی، دارای چه ویژگی های شخصیتی است و خواسته ها و آمال کودک در آن گروه سنی خاص چیست؟ از دغدغه های اصلی در این حوزه است. این است که نوشته ها و ساخته ها در این زمینه ( اسطوره ) از نظر کمی بسیار کم و از نظر کیفی در سطح قابل قبولی از نگاه کودک نیستند. اگر نمونه هایی استثنایی نیز وجود داشته باشد به خاطر مدیریت فصلی و عدم سرمایه گذاری و حمایت، معمولا ادامه نخواهند داشت.

واژگان کلیدی: رسانه، فرهنگ، هویت، کودک، نماد، اسطوره

فهرست
الف. فهرست مطالب

چکیده

فصل اول: 1.طرح تحقیق

1-1 مقدمه                                                                                                                         1

2-1 طرح مساله  4

3-1 اهداف تحقیق    7

1-3-1 هدف اصلی                                                                                                         7

2-3-1 هدف های فرعی                                                                                        7

4-1 ضرورت و اهمیت تحقیق    8

فصل دوم: 2. مرور مبانی نظری و پیشینه تحقیق

1-2 مقدمه  10

1-1-2 رشد و تکامل کودک ” هوشی، اجتماعی و اخلاقی ”                                                    12

الف. رشد هوشی کودک     12

ب. رشد اجتماعی کودک     14

ج. رشد اخلاقی کودک     14

2-1-2 معنا شناسی و ارتباط در محصولات فرهنگی کودکان                                                      15

3-1-2 تاریخچه اسطوره                                                                                                 19

الف. تعریف اسطوره  19

ب. اسطوره شناختی   22

2-2 چهارچوب نظری تحقیق    26

1-2-2 نشانه شناسی در نزد برخی نشانه شناسان و بارت                                                         26

2-2-2 اسطوره ی بارت                                                                                               27

3-2 پیشینه تحقیق    36

– پایان نامه ها                                                                                                              36

–  مقاله ها                                                                                                                37

– پژوهش                                                                                                                    38

– کتاب ها                                                                                                                     38

4-2 سوال های تحقیق    38

1-4-2 سوال اصلی                                                                                                             38

2-4-2 سوال های فرعی                                                                                                  38

فصل سوم: 3.روش تحقیق

1-3 مقدمه  39

2-3 پژوهش کیفی    40

3-3 تاریخی مختصر از تحقیق کیفی    40

4-3 ویژگی های اساسی تحقیق کیفی    41

1-4-3 انتخاب صحیح نظریه ها و روش های مناسب                                                                  42

2-4-3 به رسمیت شناختن و تحلیل دیدگاه های مختلف                                                           42

3-4-3 تاثیر محققان بر تحقیق شان به منزله ی بخشی از فرایند تولید دانش                                42

4-4-3 تنوع رویکردها و روش ها                                                                                     42

5-3 ضرورت آیین نامه های اخلاقی در تحقیق کیفی    42

6-3 مصاحبه  43

7-3 رویکرد مصاحبه در گردآوری داده ها 44

8 -3 شرایط برگزاری یک مصاحبه مطلوب    46

9-3 انواع مصاحبه بر اساس ترتیب پرسش ها 46

1-9-3 مصاحبه ساخت یافته                                                                                            47

2-9-3 مصاحبه غیر ساخت یافته                                                                                   47

الف. مصاحبه متمرکز  48

ب. مصاحبه بالینی   50

ج. مصاحبه هدایت نشده  50

د. مصاحبه روایی   50

ه. مصاحبه فرافکنی   51

و. مصاحبه عمیق   52

3-9-3 مصاحبه نیمه ساخت یافته                                                                                      53

الف. مصاحبه متمرکز  53

ب. مصاحبه نیمه استاندارد  54

ج. مصاحبه مساله محور  54

د. مصاحبه با متخصصان   54

ه. مصاحبه قوم نگارانه  54

10-3 مصاحبه عمیق روشی برتر در مطالعات ارتباطی    54

1-10-3 هدف های مصاحبه ی کیفی                                                                                  55

2-10-3 مزایای مصاحبه ی عمیق                                                                                56

3-10-3 محدویت های مصاحبه عمیق                                                                                 56

4-10-3  اجرای مصاحبه عمیق                                                                                56

5-10-3  روش ثبت داده ها                                                                                       57

6-10-3  مراحل مصاحبه ی عمیق                                                                          57

12-3 انواع مصاحبه از نگاه لیندلف     60

13-3 راه کارهایی برای گرفتن اطلاعات    61

14-3 مقابله با پارازیت در جریان ارتباط دو سویه مصاحبه  61

1-14-3 پارازیت های مربوط به مصاحبه شونده                                                                   62

2-14-3 پارازیت های مربوط به مصاحبه کننده                                                                   63

15-3 دستورالعمل هایی برای برگزاری مصاحبه  64

16-3 نکات مهم در طرح پرسش ها 64

17-3 محاسن روش مصاحبه  65

18-3 معایب روش مصاحبه  65

19-3 مصاحبه از نظر دفعات اجرا 66

الف. مصاحبه یکباره                                                                                                      66

ب.مصاحبه چند باره                                                                                                        66

20-3 تحلیل اطلاعات به دست آمده  67

21-3 جامعه ی تحقیق    67

22-3 حجم نمونه تحقیق    67

23-3 تعریف عملیاتی متغیرها 68

فصل چهارم: مرور یافته های تحقیق

1-4 مقدمه  70

1-1-4 گزاره                                                                                                                74

2-4 داده ها و اطلاعات استخراج شده  76

3-4 اهداف تحقیق    138

1-3-4 سوال اصلی                                                                                                        138

2-3-4 سوال های فرعی                                                                                                  139

فصل پنجم: 5.جمه بندی و نتیجه گیری تحقیق

1-5 مقدمه  144

2-5 محدویت های تحقیق    146

3-5 جمع بندی و نتیجه گیری    147

4-5 پیشنهادها 155

پیوست ها

« رزومه ای کوتاه از هنرمندان مصاحبه شونده »  157

« سه نمونه از مصاحبه های گرفته شده از هنرمندان »  167

« گزاره های استخراج شده از پاسخ های مصاحبه شوندگان »  220

منابع    252

ب. فهرست جدول داده ها

 الف. جدول کدگزاری مصاحبه شوندگان  72

 ب. جدول کد گذاری پرسش ها 73

جدول 1-1-1 / تعریف اسطوره- نیازها و آرزوهای بشری   76

جدول  2-1-2/ تعریف اسطوره- فرهنگ     77

جدول 3-1-3 / تعریف اسطوره- داستان و قهرمان داستانی   78

جدول 4-1-4 / تعریف اسطوره- ارتباط گر انسان با جهان هستی   79

جدول 5-1-5 / تعریف اسطوره- تاریخ   80

جدول 6-1-6 / تعریف اسطوره- دیگر موارد  81

جدول1-2-7 / جایگاه و محل اسطوره- فرهنگ و دین   84

جدول 2-2-8 / جایگاه و محل اسطوره- ادبیات و کتاب ها 85

جدول 3-2-9 / جایگاه و محل اسطوره- تاریخ و تمدن  86

جدول 4-2-10 / جایگاه و محل اسطوره- دیگر موارد  87

جدول1-3-11 / هویت سازی اسطوره- تاثیر اسطوره بر هویت انسان  89

جدول 1-4-12 / پردازش و خلق اسطوره-پردازش یا خلق اسطوره  91

جدول1-5-13 / افرادی که می توانند به ساخت اسطوره بپردازند- هنرمند  93

جدول2-5-14 / افرادی که می توانند به ساخت اسطوره بپردازند – دیگر موارد  94

جدول1-6-15 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- شخصیت اسطوره  96

جدول 2-6-16 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- نگاه به کودک     98

جدول 3-6-17 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- شکل داستان  100

جدول 4-6-18 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- توجه به ساختار ظاهری و روبنایی   101

جدول 5-6-19 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- دیگر موارد  102

جدول 6-6-20 / ویژگی های اسطوره برای کودک 12-7 سال- سفید و سیاه یا خاکستری بودن شخصیت    103

جدول 1-7-21 / علت جای خالی اسطوره های بومی در دنیای کودک ایرانی- مدیریت    106

جدول 2-7-22 / علت جای خالی اسطوره های بومی در دنیای کودک ایرانی- هنرمند  109

جدول 3-7-23 / علت جای خالی اسطوره های بومی در دنیای کودک ایرانی- مدیریت و هنرمند  111

جدول 4-7-24 / علت جای خالی اسطوره های بومی در دنیای کودک ایرانی- رسانه  113

جدول 5-7-25 / علت جای خالی اسطوره های بومی در دنیای کودک ایرانی- دیگر موارد  114

جدول 1-8-26 / تحقیق و پژوهش در تولید محصولات فرهنگی- تحقیق و پژوهش در انجام کار  116

جدول 1-9-27 / رصد کردن بازخوردها-گرفتن بازخورد کارها 118

جدول 1-10-28 / وجود برنامه های فرهنگی غیر بومی در بازار فرهنگی بومی- موافق بودن یا نبودن  120

جدول 1-11-29 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- داشتن نگاه بین المللی در تولید  121

جدول 2-11-30 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- نگاه به کودک در تولید 122

جدول 3-11-31 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی-کیفیت محصولات تولیدی   123

جدول 4-11-32 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- برنامه ریزی و مدیریت   124

جدول 5-11-33 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- قدرت رسانه ها 125

جدول 6-11-34 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- تحقیق و پژوهش در کار  126

جدول 7-11-35 / تکنیک های استفاده شده در برنامه های غیر بومی با پذیرش جهانی- دیگر موارد  127

جدول 1-12-36 / ساختار برنامه های غیر بومی- ساختار زیربنایی و روبنایی تولیدات    129

جدول 1-13-37 / راهکار پیشنهادی برای پذیرش اسطوره های بومی- مدیریت    131

جدول 2-13-38 / راهکار پیشنهادی برای پذیرش اسطوره های بومی- انجام تحقیق و پژوهش     133

جدول 3-13-39 / راهکار پیشنهادی برای پذیرش اسطوره های بومی- نگاه حرفه ای به ساختار کار  134

جدول 4-13-40 / راهکار پیشنهادی برای پذیرش اسطوره های بومی- دیگر موارد  135

ج. جدول کسانی که دعوت به همکاری شدند  145

 

 

 

 

ج. فهرست جدول گزاره های مصاحبه شوندگان

جدول گزاره های کد 1 – نورالدین زرین کلک     220

جدول گزاره ی کد 2 – سید علیرضا گلپایگانی   221

جدول گزاره های کد 3 – علیرضا کاویان راد  222

جدول گزاره های کد 4 – بهرام  عظیمی   223

جدول گزاره های کد 5 – حسین مرادی زاده  225

جدول گزاره های کد 6 – علیرضا فرمانی   226

جدول گزاره های کد 7 – ملوس مراد  227

جدول گزاره های کد 8 – احمد عربانی   229

جدول گزاره های کد 9 – مصطفی رحماندوست    230

جدول گزاره های کد 10 – محمود برآبادی   232

جدول گزاره های کد 11 – محمدرضا یوسفی   233

جدول گزاره های کد 12- محمدرضا شمس     234

جدول گزاره های کد 13 – سید علی شجاعی   236

جدول گزاره های کد 14 – مجید راستی   237

جدول گزاره های کد 15 – بیژن شکرریز  238

جدول گزاره های کد 16 – بهروز غریب پور  240

جدول گزاره های کد 17 – سیروس حسن پور  241

جدول گزاره های کد 18 – علی اصغر آزادان  242

جدول گزاره های کد 19 – سعید رزاقی ثمینی   244

جدول گزاره های کد 20 – علیرضا گلدوزیان  245

جدول گزاره های کد 21 – پیمان رحیمی زاده  246

جدول گزاره های کد 22 – کیانوش غریب پور  248

جدول گزاره های کد 23 – علی زارعان  249

جدول گزاره های کد 24 – شهرام اقبال زاده  250

-1 مقدمه
     قرن بیست و یکم دوره ی جهانی شدن فرهنگی در عرصه های بین المللی است. اگر اواخر قرن گذشته، اروپا در مسیر یکی شدن اقتصادی و مرزهای سیاسی به موفقیت دست یافت، این عصر، سخن از یکی شدن فرهنگی است. تمامی این تغییرات رویکردی، از کشورهای صنعتی آغاز و به کشورهای جهان سومی ختم می گردد و نیز در این عرصه ها معمولا کشورهای جهان سوم، نقطه آسیب محسوب می شوند.

     اصطلاح ” کشور در حال گذر ” برای توصیف کشورهای جهان سوم، سخن از آدمی آشفته و بی نظم است که با شتاب بسیار می دود و در رسیدن او نیز، تضمینی وجود ندارد ( محسنیان راد،15:1389 ).

به نظر می رسد نسخه های پیچیده شده ی غیربومی، برای کشورهای دیگر کارگر نیفتد و برای هر کشوری باید از درون فرهنگ و بستر تجربیات او نسخه نوشت و امید به ترقی داشت.

در بازار امروز پیام ارتباطی، ” چه می گوید ” بسیار مهم تر از ” چه کسی می گوید ” است ( همان:28 ). اما به نظر می رسد در حوزه ” بازار پیام فرهنگی ” این هر دو مهم است؛ این که چه کسی، چه می گوید.

مردم شناسان بر این باورند معنی در ذهن به ظهور می رسد و از رفتار فرد سر برمی آورد. در تعریف معنی ر.لینتون بیان می کند، « معنی مجموعه ای از خصایص فرهنگی مرکب از پیوندهایی است که هر جامعه ای به آن نسبت می دهد. این گونه پیوندها ذهنی اند و غالبا جنبه ناهشیارانه دارند و فقط به طــور غیر مستقیم در رفتــار آنان متجلی می شــونـد » ( همان:66 ).

در همین رابطه می توان به همان داستان معروف اختلاف معنی سگ در ذهن یک زوج اشـاره کرد. زبان این زن و شوهر یکی است، هر دو برای واژه سگ در دفتر لغت معنی خود، یک معادل را دارند ولی معنی سگ برای این هر دو متفـاوت است یعنی در حافظـه درازمدت آن ها، معنـی متفاوت نسبت به یکـدیگــر نگه داری می شود.

ویلیام بی من به نقل از تـرنـر می نـویســـد: « نمــاد[1] چه عینی و چه انتــزاعی، از نظـــر کارکــردی، ســازوکـاری است که در چـارچـوب یک نظام فـرهنگی، پـدیـده هـایی ملموس و عینی را به ” معـانی ” مربوط می ســـازد » ( همان ). اصطلاح نماد و نشانه در حوزه فلسفه زبان، زبان‌شناسی، ارتباط‌شناسی و هنر بیش تر کاربرد دارد ( همدانی، منبع اینترنتی ) که به اعتقاد محسنیان راد، نماد خود عامل زایش فرهنگ است آن جایی که پدیده های ملموس و عینی را در چارچوب یک نظام فرهنگی به معانی مرتبط می سازد. همان طور که اشنایدر فرهنگ را، نظامی از ” نمادها و معانی ” تعریف کرده است ( محسنیان راد،68:1389 ).

در همین رابطه می بینیم که در ساخت کارتون ها و نوشتن شخصیت های قهرمانی، برای انتقال پیام و معنی مورد نظر برای مخاطب کودک بیش تر از نمادها و اشکال ملموسی استفاده می شود که برای کودک قابل هضم باشد. زیرا هنوز ذهن انتزاعی کودک شکل نگرفته است و معنی واژگان به درستی برای او قابل فهم نیست. و هر فرهنگی برای انتقال پیام خود از نمادهای فرهنگی – بومی خود کمک می گیرد. گروهی از ارتباط شناسان که اکثریت را هم در برمی گیرند معتقدند؛ « معنی از طریق پیام منتقل می شود – پس مـعـنی سوار بـر پیام قابل جا به جایی است – مـاننــد لیـنــدگرن، رایـت، لارسـن، مـــوریس و ولـــوند بــرگ » ( همان:69 ).

در بحث اسطــوره سازی بــرای کودک، مساله همذات پنـــداری او در مقابل اسطوره ها، بسیار حائز اهمیت است. همذات پنداری کودک نشان از پذیرش الگو از طرف او دارد. معمولا در همذات پنداری، فرد با اسطوره و قهرمان داستان یکی می شود و کاملا در آن شخصیت غرق می گردد. حال با این توضیحات، آیا همذات پنداری کودک ایرانی با اسطـــوره های کارتونی غیـربـومـی به معنای انتقال ” معنی ” به ذهن او نیست؟ در حالی که فرستنده و گیرنده از دو فرهنگ مجزا هستند. یا می توان این طور نتیجه گرفت که همذات پنداری یعنی همان تشکیل محتوای حافظه درازمدت موجود در هیپوکامپ مغز؟ دیوید برلو توضیح می دهد ” معنی ها در ما هستند نه در پیام “. ولی آیا برای کودک هم همین طور است؟ آیا نمی توان گفت معنی در کودک، در حال ساخت است و پیام هایی که به او می رسد در حال شکل دادن به معناها در ذهن او هستند؟

ناصر باهنر یکی از محققان در حوزه برنامه سازی برای کودکان، در پاسخ به همین پرسش که تفاوت مخاطب کودک با بزرگسال با توجه به رویکرد نظریه دیوید برلو، در چیست؟ پاسخ داد؛ این که گفته می شود معنا در ذهن مخاطب وجود دارد یک چیز عام است که هم برای مخاطب بزرگسال و هم مخاطب کودک صادق است. اما نوع معانی و حجم معنی در این دو نوع مخاطب تفاوت می کند . ممکن است یک کودک، معانی که دارد به لحاظ کمی مثلا 30 درصد یک بزرگسال باشد. ولی به هر حال کودک هم یک معانی همراه خود دارد. جریان شناخت گرایی در روان شناسی بر همین امر استوار است. معتقدند؛ برای شناخت انسان ها ( مخاطبان ) در حوزه  دانش روانشناسی باید به سراغ چیز هایی رفت که آن ها درک می کنند یا درک کردند. یعنی شناختی که آن ها از پدیده ها و مفاهیم اطراف خود دارند. بنابراین ” معنا در ذهن وجود دارد ” در هر دو مخاطب صادق است. این در واقع یک مکتب است. مثلا در مورد مفهوم خدا؛ مفهوم خدا برای خردسال که فقط با خانواده و اطرافیان خود سر و کار دارد و حداکثر با مهدکودک، همان مفهوم پدر است. همان انسانی است که جنسش جنس مذکر است. می خورد، می آشامد و می خوابد. پس کودک هم یک مفهومی از خدا در ذهن خود دارد. اما بر اساس آن چیزی که در پیرامونش اتفاق می افتد. وقتی جلوتر بیاییم در دوره ابتدایی، مفهوم خدا تغییر پیدا می کند. بعضی بچه ها در این مقطع سنی می گویند خدا مثل نور است، مثل روح است. چون با مفهوم روح آشنا شدند یا حداقل چیزهایی در مورد آن شنیده اند. با نور و ویژگی ها و مختصاتش که فوق العاده است، آشنا شده اند. پس خدا را با معانی ذهنی خودشان که فرا انسانی است مقایسه می کنند. در این جا مفهوم خدا که کاملا انسانی و محدود است تبدیل می شود به مفهومی فرا انسانی. ولی هم چنان غیرمجرد است. در دوره ی نوجوانی و مقطع دبیرستان، دیگر فرد با توجه به قوتی که به لحاظ عقلانی پیدا کرده است، مفاهیم مجرد یا معانی مجرد را برای خدا به کار می گیرد. پس نوع معانی در مورد یک موضوع ( خدا ) متفاوت می شود. به همین ترتیب در مورد سایر موضوعات نیز این اتفاق می افتد.

در بحث انتقال پیام و معنا، و تفاوت آن بین کودکان و بزرگسالان، احتیاج به یک پژوهش جداگـانه ای ست که از حوصله ی این تحقیق خارج است. ذکــــر این نکته از قول محسنیان راد نیز لازم است که در مورد این مـوضـوع ( مخاطب کودک )، دانشگاه بیرمنگام سال هاست که به امر تحقیق و پژوهش مشغول است. و از این نظر دانش مخاطب شناسی ما، عقب افتاده است. این در حالی است که شناخت مخاطب یکی از عوامل موفقیت در ارتباط برقرار کردن با مخاطب هدف است. در واقع مخاطب شناسی یکی از ابعاد مهم در علوم ارتباطات محسوب می شود که در کشور ما به آن اهمیت لازم داده نمی شود. حتا در ساخت برنامه های کودک و نوجوان، به شرایط سنی مخاطب توجه نمی شود و در پخش برنامه ها نیز زمان بندی درستی برای گروه های مختلف سنی دیده نمی شود.

در تحقیق حاضر با توجه به داده ها و اطلاعات به دست آمده، جای خالی اسطوره ها در محصولات فرهنگی مهر تایید خورده است. و مشکل اصلی به دو بخش مدیریت و هنرمند در حوزه کودک برمی گردد. به علت عدم تامین مالی و زمانی برای هنرمند و عدم برنامه ریزی مهندسی شده، باعث شده است که در بخش اسطوره های نوشتاری و به خصوص اسطوره های تصویری ما دچار ضعف بسیاری باشیم. هم چنین عدم خلاقیت و ابداع در هنرمند، پویایی در این حوزه را از بین برده است.

در فصل دوم این پژوهش ( مبانی نظری تحقیق ) در خصوص معنا و اسطوره ی مورد نظر توضیحات بیش تری ارائه گردیده است که به روشن شدن مساله کمک بیش تری خواهد نمود.

  2-1 طرح مساله
با توجه به اهمیت الگوها در شکل گیری شخصیت و حیات فردی و اجتماعی کودک، می توان الگوها را به شکل مستقیم و غیر مستقیم، مربی کودکان دانست .فقدان الگوهای برخاسته از هویت ملی و مذهبی جامعه، منجر به بیگانه شدن کودکان شده، کودکانی که نسل جوان و آینده را ساخته و میراث دار فرهنگ آن جامعه محسوب می شوند. صالحی امیری در کتاب دیپلماسی فرهنگی می نویسد؛ هویت اصلی هر جامعه، فرهنگ آن جامعه است و بدون شناخت فرهنگ، ماهیت جوامع مختلف قابل دسترسی نخواهد بود ( صالحی امیری،15:1389 ). فرهنگ هویت دهنده است و در واقع رکن اساسی شخصیت و هویت انسانی ملت ها در فرهنگ و میراث تاریخی آن ها نهفته است ( همان:19 ). ناصر باهنر معتقد است، مفهوم هویت فرهنگی تا حد زیادی با میراث فرهنگی، آن چه که از گذشتگان به ارث رسیده است، ارتباط دارد ( باهنر،16:85 ). روح الامینی در کتاب خود زمینه فرهنگ شناسی می نویسد؛ افسانه ها، داستان ها، قصه ها، قهرمانان و اسطوره های هر قوم و ملتی، در ساخت و شناخت فرهنگ جامعه، از اهمیت بسیاری برخوردار هستند ( روح الامینی، 76:1388 ).

می دانیم فرهنگ ساخته اندیشه بشر، نسل به نسل منتقل می شود و هویت فرهنگی افراد جامعه را می سازد. این سینه به سینه شدن از راه زبان، خط، نقش و نگار، اسباب و ابزار و به ویژه در عصر جدید از طریق رسانه های جمعی صورت می گیرد. از دریچه ی نگاه جلال ستاری « فرهنگ به مثابه میراث، رودخــانه طویلی است که به دریاچه ی نسلی معین از افراد انسان می ریزد و به آنان، ارزش های اخلاقی و زیباشناختی و مرام ها و مسلک ها و تاریخ و نشانه ها و رمزها را منتقل می کند » ( ستاری،97:1385 ). ادوارد تیلر نخستین مردم شناسی که تعریف دقیقی از فرهنگ ارائه می دهد و در واقع مبدع مفهوم علمی فرهنگ است، می نویسد: ” فرهنگ یا تمدن مجموعه ای پیچیده از معرفت، عقاید، هنر، اخلاقیات، قوانین، آداب و همه ی قابلیت ها و عادات دیگری است که انسان چون عضوی از جامعه آن ها را می آموزد ” ( بلوکباشی،31:1388 ). فرانتس بواس از دیگر انسان شناسان معتقد است؛ هر فرهنگ معرف کلیتی خاص و منحصر به فرد است ( پهلوان،55:1378 ). وی در یکی از تحقیقات میدانی خود دریافت سازمان اجتماعی بیش تر از فرهنگ تاثیر می پذیرد تا از محیط طبیعی ( همان:52 ).

فرهنگ به عنوان وجدان و خودآگاهی جوامع انسانی است که اگر در انتقال آن خللی ایجاد شود باید در انتظار مرگ فرهنگی بوده که دستاورد آن از خود بیگانگی است. ستاری، ارتباط فرهنگ و هنر را در جوامع انسانی به مثابه روح ملت می داند که در ادامه توضیح می دهد مراد وی از روح، فکر موجود در تن جوامع انسانی است (ستاری،103:1385 ). به همین دلیل اشاره می کند به این سخن رنه ماهو دبیـر فقید و اسبق یونسکو، که او فرهنگ را ” بهبود کیفیت زندگی ” افراد جامعه تعریف می کند ( همان ). در حقیقت فرهنگ دارای سه کارکرد عمده است؛ به صورت یک اسم مستقل و انتزاعی، فراگرد عام رشد فکری، معنوی و زیبایی شناسانه را می نمایاند. در کاربرد عام و خاص، معرف روش زندگی معینی است. و در کارکرد سوم توصیف آثار و تجربیات فکری است. و  به خصوص فعالیت های هنری را هدف می گیرد ( پهلوان،6:1378 ).