خام و میزان گاز تولیدی به ترتیب 87/0، 88/0 و 84/0 بود. بالا بودن همبستگی بین روش های کیسه های نایلونی و تولید گاز  نشان دهنده صحت استفاده از روش تولید گاز با هزینه کمتر در تعیین قابلیت هضم مواد خوراکی است.

واژه های کلیدی: چین های یونجه، خوشخوراکی، کیسه های نایلونی، تولید گاز.

فصل اول:بررسی منابع
 

فصل اول:بررسی منابع
1–1- مواد خوراکی1 و طبقه بندی آن:

خوراک به ماده ای اطلاق می شود که حیوان بتواند آن را بخورد و مواد مغذی آن را برای تامین نیازهای خود مورد استفاده قرار دهد. بطور کلی مواد خوراکی از مواد مرکبی تشکیل شده است که پس از خورده شدن توسط حیوان ، در طول دستگاه گوارش هضم شده و به مواد ساده و قابل جذب تبدیل می شوند (نیکخواه و امانلو،1374؛نویدشاد و جعفری،1379؛ نجف نژاد،1385).

قسمت عمده ی غذای دام را گیاهان و پس مانده فرآورده های گیاهی و حیوانی تشکیل می دهند. مواد موجود در غذا باعث واکنش های حیاتی و تشکیل بافت های بدن حیوان می شود. به این مواد ، مواد مغذی گفته می شود (دهقانیان و نصیری مقدم،1384). در اکثر مواد خوراکی ، مواد مغذی به مقدار کم یا زیاد و با قابلیت هضم متفاوت وجود دارد (دهقانیان و نصیری مقدم،1384؛نجف نژاد،1385) . ولی مواد خوراکی علاوه بر تامین مواد مغذی به عنوان کاهش دهنده اکسیداسیون مواد مغذی، امولسیون کننده چربی ها، تامین حجم مناسب و طعم بکار گرفته می شوند. باید توجه داشت که همه ترکیبات موجود در خوراک دام، مواد مغذی قابل استفاده نیستند. در حقیقت بعضی از مواد مصرف شده، نامحلول و یا غیرقابل هضم اند و ممکن است بعضی از آنها تحت شرایطی ، بسیار سمی باشند (نیکخواه و امانلو،1374).

در مطالعه تغذیه و خوراک دادن دام لازم است توجه کافی به مواد خوراکی مبذول گردد، زیرا آنها مواد خاصی هستند که برای تولید دام ضروری می باشند. در حیوانات اهلی که برای تولید غذا یا الیاف پرورش می یابند. تبدیل موثر مواد خوراکی به فراورده های مفید، جهت استفاده انسان از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا، شناسایی بعضی از ترکیبات شیمیایی و غذایی گروه های مهم مواد خوراکی زمینه درک بهتری را در مورد تغذیه عملی دام فراهم می کند.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 Feedstuff-1
 

بطور کلی در غذا همان موادی موجود است که در بدن حیوان نیز وجود دارد، ترکیبات تشکیل دهنده در یک خوراک شامل مواد آلی و مواد معدنی می باشند، مواد آلی شامل اجزایی همچون کربوهیدرات ها، لیپید ها،پروتئین ها،اسیدهای نوکلئیک،اسیدهای آلی و ویتامین ها می باشند. فرق بدن حیوان و غذا در متفاوت بودن نوع ترکیبات مواد و همچنین مقدار ترکیباتی است که هر یک از این مواد در آن یافت می شوند (دهقانیان و نصیری مقدم،1384). مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه دام را بطور کلی و برحسب تعریف می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد : 1- مواد خوراکی متراکم     2- مواد خوراکی خشبی (نیکخواه و امانلو،1374؛ نویدشاد و جعفری، 1379).

1-1-1- مواد خوراکی متراکم(کنسانتره ای) :

بنا به تعریف، مواد خوراکی متراکم، دارای الیاف خام کم، قابلیت هضم بالا و در نتیجه انرژی قابل دسترس بالایی برای دام می باشند و بر حسب نوع ماده متراکم، برخی از آنها پروتئینی و گروهی صرفا از ارزش انرژی زایی بالایی برخوردارهستند. مواد متراکم در جیره غذایی نشخوارکنندگان به عنوان مکمل جیره پایه و متعادل کننده مواد مغذی، که به همراه مصرف علوفه در مواقعی که نیاز دام بالا است، مورد استفاده قرار می گیرند (نیکخواه و امانلو، 1374؛نویدشاد و جعفری، 1379).

1-1-2- مواد خوراکی خشبی(علوفه ای) :

این گروه از مواد خوراکی دارای الیاف خام بالا (بیشتراز18 درصد) و میزان پروتئین متوسط   می باشند. قابلیت هضم نسبتا کم و در نتیجه انرژی قابل استفاده آنها برای دام در حد بالایی نیست.

الیاف علاوه بر تحریک عمل نشخوار و تولید بزاق، دارای قابلیت بافری می باشند. قابلیت بافری الیاف گیاهی از خصوصیات جذب سطحی آنها منشاء می گیرد که تمایل دارند آب، یون ها و سایر مواد محلول را به خود جذب کنند. بارزترین خصوصیت جذب سطحی الیاف،ظرفیت تبادل کاتیونی است که درواقع تعیین کننده ظرفیت بافری الیاف می باشد. ظرفیت تبادل کاتیونی دیواره سلولی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی الیاف، خاصیتی است که در تنظیم فعالیت تخمیری نقش های قابل   توجهی به آن نسبت داده شده و مقدار آن بسته به نوع الیاف متفاوت است. الیاف گیاهی یون های هیدروژن را طی فرایند تخمیر شکمبه ای، در سطح خود جذب و به آهستگی آزاد می کنند،بنابراین تامین کننده درجاتی از خاصیت بافری در شکمبه می باشند (شورنگ، 1379).

دیواره سلولی گیاهان، ساختمان پیچیده ای دارد که شامل پلیمرهای بزرگ سلولز، همی سلولز و لیگنین است. ارتباط نزدیک فیزیکی و شیمیایی بین مواد تشکیل دهنده دیواره سلولی، از تجزیه پذیری کربوهیدرات های ساختمانی گیاهان بوسیله میکروفلور شکمبه، جلوگیری می نماید                    (کانال و همکاران1، 1990).

در شرایط آب و هوایی ایران از کمبودهای اساسی در تغذیه دام، کمبود علوفه است. از سوی دیگر به علت شرایط نامناسب برداشت و نگهداری، بخش قابل توجهی از مواد مغذی علوفه از بین می رود (چاجی و همکاران، 1385).

والدو2 (1986) عوامل مهم در تبدیل علوفه به تولیدات دامی را بصورت زیر بیان می نماید.

ماده خشک مصرفی و یا انرژی مصرفی، قابلیت هضم، بازدهی تبدیل انرژی هضم شده به انرژی متابولیسمی و بازدهی انرژی متابولیسمی به انرژی خالص در تولیدات دامی.

Canale Et Al-1 

Waldo-2
علوفه ها اصولا مواد خوراکی هستند که بیشتر در تغذیه علفخواران مورد استفاده قرار می گیرند و بخش اصلی جیره غذایی آنها را شامل می شوند. زیرا شرایط دستگاه گوارش نشخوارکنندگان و نوع میکروب هایی که در آن استقرار یافته اند،این توانایی را به دام می دهند که به راحتی از مواد علوفه ای به عنوان ماده خوراکی استفاده کنند.خود مواد علوفه ای نیز به صورت های مختلف از جمله علوفه خشک،علوفه تازه و سیلوها می تواند به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرارگیرد (نیکخواه و امانلو، 1374؛ صوفی سیاوش و جانمحمدی، 1383). مصرف حداقل مواد خشبی به صورت علوفه توسط گاوشیری برای سلامت دام و فعالیتهای طبیعی دستگاه گوارش ضروری است                               (بیات وهمکاران، 1385).

نشخوارکنندگان به مقدار کافی الیاف خام از منبع علوفه با شکل فیزیکی مناسب نیاز دارند. نشان داده شده است که با افزایش سطح فیبر و اندازه قطعات علوفه با افزایش فعالیت جویدن و به تبع آن افزایش جریان بزاق، pH شکمبه،نسبت استات به پروپیونات و سطح چربی شیر همراه است                       (علی جو و همکاران، 1385).

ترکیبات مغذی علوفه ها در مقایسه با محصولات دانه ای، به مراتب بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی (خاک،اقلیم،شیوه مدیریت) قرار می گیرد. برداشت علوفه ها در زمان های متفاوت و مراحل مختلف رشد گیاه، امکان پذیر می باشد. عملکرد علوفه خشک قابل هضم در مرحله گلدهی در بالاترین مقدار خود می باشد ولی در مرحله قبل از گلدهی و مرحله رسیدگی دانه ها این مقدار کمتر است (اسنیمن و ژوبرت، 1996)1 در صورتی که برای دانه ها چنین امکانی وجود ندارد.این تغییرات در مراتع و مزارع شدیدتر است زیرا که امکان برداشت علوفه یکنواخت و همزمان وجود ندارد. معمولا موادی که تراکم آنها در علوفه ها کمتر است بیشتر دستخوش تغییرات قرار می گیرد. مواد معدنی از نظر اینکه با غلظت های خیلی کم در منابع خوراکی تجمع می یابند  و از طرفی عمدتاً به خاک هرمنطقه بستگی زیاد دارد، از دامنه تغییرات گسترده تری برخوردار هستند (فضایلی،