فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. 2
1-2- بیان مسئله. 3
1-3- ضرورت و اهمیت… 4
1-4- اهداف تحقیق.. 5
1-4-1- هدف کلی.. 5
1-4-2- اهداف توصیفی.. 5
1-4-3- اهداف اختصاصی.. 5
1-5- فرضیه‌های تحقیق.. 6
1-6- محدودیت‌های تحقیق.. 6
1-6-1- محدودیت‌های قابل کنترل. 6
1-6-2- محدودیت‌های غیر قابل کنترل. 7
1-7- متغیرهای تحقیق.. 7
1-7-1- متغیر مستقل.. 7
1-7-2- متغیرهای وابسته. 7
1-8- تعریف واژه ها 7
1-8-1- تمرینات پلایومتریک… 7
1-8-2- تمرینات با وزنه. 7
1-8-3- تمرینات ترکیبی پلایومتریک- با وزنه. 8
و
1-8-4- توان انفجاری.. 8
1-8-5- چابکی.. 8
1-8-6- ورزشکار پرورش‌اندام. 8
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1- مقدمه. 9
2-2-مبانی نظری.. 9
2-2-1- قدرت عضلانی و اهمیت آن 9
2-2-2- انواع قدرت… 10
2-2-2-1- قدرت عمومی.. 10
2-2-2-2- قدرت ویژه 11
2-2-2-3- قدرت بیشینه. 11
2-2-2-4- قدرت انفجاری (توان) 11
2-2-2-5- قدرت استقامتی.. 11
2-2-2-6- قدرت مطلق.. 11
2-2-2-7- قدرت نسیی.. 12
2-2-2-8- قدرت ذخیره 12
2-2-2-9- قدرت ایستا 12
2-2-2-10- قدرت پویا 12
2-2-3- عوامل موثر در افزایش قدرت… 12
2-2-3-1- اندازه عضله. 12
2-2-3-2- اهرم و زاویه مفصل.. 13
2-2-3-3- عوامل عصبی.. 13
2-2-3-4- نوع تار عضلانی.. 13
ز
2-2-3-5- طول عضله. 13
2-2-3-6- جنس… 13
2-2-3-7- سن.. 14
2-2-3-8- حرارت… 14
2-2-4- انواع تمرین مقاومتی با توجه به نوع انقباض…. 14
2-2-4-1- روش تمرین ایزومتریک (هم طول) 14
2-2-4-2- تمرن ایزوتونیک (هم تنش) 14
2-2-4-3- روش ایزوکنتیک (هم جنبش) 15
2-2-4-4- روش تمرینی اکسنتریک (برون گرا) 15
2-2-5- تاریخه تمرینات پلایومتریک… 16
2-2-6- تعریف تمرینات پلایومتریک… 16
2-2-7- مبانی نوروفیزیولوژیکی تمرینات پلایومتریک… 17
2-2-7-1- بازتاب کشی در تمرینات پلایومتریک… 18
2-2-7-2- واکنش های حسی عمقی.. 18
2-2-8- ویژگی‌های مکانیکی عضله و تمرینات پلایومتریک… 19
2-2-9- پارامترهای مورد نیاز برای شروع تمرینات پلایومتریک… 19
2-2-10- اصول تمرینات پلایومتریک… 19
2-2-10-1- گرم کردن و سرد کردن. 19
2-2-10-2- شدت بالا. 20
2-2-10-3- اضافه با فزاینده 20
2-2-10-4- حداکثر نیرو، حداقل زمان. 20
2-2-10-5- تواتر. 20
2-2-10-6- حجم. 20
ح
2-2-10-7- بازیافت… 20
2-2-10-8- آمادگی جسمانی.. 21
2-2-10-9- ویژگی تمرین.. 21
2-2-10-10- تفاوت‌های فردی.. 21
2-2-11- معایب و خطرات تمرینات پلایومتریک… 21
2-2-12- ملاحضات کلی حاکم بر تمرینات پلایومتریک… 21
2-2-13- توان بی‌هوازی.. 22
2-2-14- عوامل مؤثر بر توان بی‌هوازی.. 24
2-2-14-1- سن، جنس و توده عضلانی.. 24
2-2-14-2- دمای عضله. 24
2-2-14-3- تمرین.. 25
2-2-14-4- وراثت… 25
2-2-14-5- نوع انقباض عضلانی.. 25
2-2-14-6- درصد توزیع تارهای عضلانی.. 26
2-2-14-7- دامنه حرکت مفصل.. 26
2-2-15- روش‌های ارزیابی عملکرد بی‌هوازی.. 26
2-2-15-1- سنجش عملکرد بی‌هوازی بر اساس سیستم انرژی درگیر. 26
2-2-15-2- استفاده از آزمون‌هایی جهت محاسبه میزان کمبود اکسیژن. 28
2-2-15-3- استفاده از آزمون‌های متناوب جهت اندازه‌گیری میزان لاکتات خون. 28
2-3- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی.. 28
2-3-1- پژوهش‌های انجام شده در خارج کشور. 28
2-3-2- پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور. 34
2-4- جمع بندی.. 42
ط
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1- مقدمه. 43
3-2- روش و طرح تحقیق.. 43
3-3- آزمودنی‌های تحقیق.. 43
3-4- جامعه آماری.. 44
3-5- نمونه آماری.. 44
3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات… 44
3-7- روش جمع‌آوری داده‌ها و مراحل انجام کار. 45
3-7-1- شیوه اندازه‌گیری توان بی‌هوازی.. 45
3-7-2-اندازه‌گیری چابکی.. 46
3-7-3- تمرین ترکیبی پلایومتریک- مقاومتی با وزنه. 48
3-8- تجزیه و تحلیل آماری.. 50
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق
4-1- مقدمه. 51
4-2- نتایج تحقیق.. 51
4-2-1- توزیع متغیرهای تعادل. 53
4-3- آزمون فرضیه‌های پژوهش… 53
4-3-1- فرضیه اول. 53
4-3-2- فرض دوم. 54
4-3-3- فرض سوم. 54
4-3-4- فرضیه چهارم. 55
4-3-5- فرضیه پنجم. 56
4-3-6- فرضیه ششم. 56
ی
4-3-7- فرضیه هفتم. 57
4-3-8- فرضیه هشتم. 57
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه. 59
5-2- خلاصه پژوهش… 59
5-3- بحث و نتیجه گیری.. 60
5-4- جمع بندی.. 66
5-5- پیشنهادهای برخواسته از تحقیق.. 66
5-5-1- پیشنهادهای کاربردی.. 66
5-5-2- پیشنهادهای برای تحقیقات بیشتر. 66
فهرست منابع. 67
Abstract 72
ک
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 3-1. برنامه تمرینی پلایومتریک… 46
جدول 3-2. برنامه تمرینی مقاومتی با وزنه. 47
جدول 3-3. برنامه تمرینی ترکیبی پلایومتریک و مقاومتی با وزنه. 48
جدول 4-1. میانگین و انحراف استاندارد ویژگی‌های فردی آزمودنی‌های دو گروه 52
جدول4-2. نتایج به دست آمده در پیش‌آزمون و پس‌آزمون توان بی‌هوازی بر حسب پرش سارجنت… 52
جدول4-3. نتایج به دست آمده در پیش‌آزمون و پس‌آزمون چابکی.. 53
جدول 4-4. نتایج آزمون کلموگراف اسمیرنوف… 53
جدول 4-5. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات پلایومتریک بر توان بی‌هوازی آزمودنی‌ها 53
جدول 4-6. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات مقاومتی بر توان بی‌هوازی آزمودنی‌ها 54
جدول 4-7. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات ترکیبی بر توان بی‌هوازی آزمودنی‌ها 54
جدول4-8. نتایج آزمون ANOVA برای مقایسه توان بی‌هوازی بین گروه‌ها 55
جدول 4-9. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات پلایومتریک بر چابکی آزمودنی‌ها 56
جدول 4-10. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات مقاومتی بر چابکی آزمودنی‌ها 56
جدول 4-11. نتایج آزمون t زوجی برای بررسی تاثیر تمرینات ترکیبی بر چابکی آزمودنی‌ها 57
جدول4-12. نتایج آزمون ANOVA برای مقایسه چابکی بین گروه‌ها 57
ل
فهرست اشکال
عنوان صفحه
نمودار 4-1. مقایسه پیش آزمون و پس آزمون توان هوازی سه گروه 55
نمودار4-2. مقایسه پیش آزمون و پس آزمون توان هوازی سه گروه 58
م
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی و مقایسه اثر یک دوره برنامه تمرینی پلایومتریک، مقاومتی با وزنه و ترکیبی پلایومتریک – با وزنه بر توان بی‌هوازی و چابکی ورزشکاران پرورش‌اندام شهر گرگان بود. بدین منظور29 نفر از ورزشکاران پرورش‌اندام شهر گرگان (با میانگین سنی 6/2±8/24 سال، قد 1/3±2/177 سانتیمتر و وزن 54/3±5/86 کیلوگرم) بطور داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند. این افراد به صورت تصادفی به سه گروه پلایومتریک (15=n)، مقاومتی با وزنه (15=n) و ترکیبی پلایومتریک- باوزنه (14=n) تقسیم شدند. گروه‌ها به مدت 6 هفته، هفته ای 3 جلسه تمرینات مربوط به خود را انجام دادند. توان بی‌هوازی بوسیله آزمون سارجنت و چابکی بوسیله آزمون 9×4 قبل و بعد از برنامه تمرینی ارزیابی شد. از آزمون آماری t وابسته و تجزیه تحلیل واریانس یکطرفه برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که دو گروه تمرینی پلایومتریک و ترکیبی بر متغیرهای توان انفجاری و چابکی تاثیر معنی‌داری داشته است. با این وجود بین سه شیوه تمرینی در هیچ یک از متغیرها تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. از نتایج چنین نتیجه گیری میشود که تمرینات پلایومتریک و ترکیبی ممکن لست بر توان بی‌هوازی و چابکی تاثیر داشته باشد.
کلمات کلیدی: تمرین پلایومتریک، تمرین مقاومتی، توان بی‌هوازی، چابکی
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
امروزه پیشرفت و بهبود در رکوردها، مهارت‌ها، تکنیک‌ها و تاکتیک‌های ورزشی در یک صد سال اخیر نشانه‌ی گسترش و بسط زیربنای علمی و دانش محققین و مربیان ورزش بوده است. یافته‌های علمی در این زمینه در تنظیم و اجرای برنامه‌های تمرینی قهرمانان ورزش نقش مهمی را بر عهده داشته‌اند. موفقیت‌های ورزشی مرهون یشرفت‌های علمی هستند که در عمل به کار بسته و رهنمودهای متخصصان و دانشمندان علوم ورزشی را چراغ راه خود قرار داده‌اند. یکی از علوم تاثیرگذار در بهبود نتایج و عملکردهای ورزشی، علم تمرین باشد که امروزه به خوبی گسترش یافته و دست یابی به موفقیت بدون تکیه بر آن تقریبا غیر ممکن است. انجام تمرینات خاص برای رسیدن به آمادگی مطلوب در رشته‌های ورزشی و همچنین تندرستی عمومی اهمیت ویژه ای دارد (کردی، 1383). تلاش برای بهبود اجرا، به سرمایه‌گذاری زیادی برای بیشتر ورزشکاران، تمرین کنندگان و مربیان دارد. از جمله مسائل مربوط به ورزش قهرمانی، موضوع آمادگی جسمانی و فیزیولوژیک در بهره برداری بیشتر از توانایی‌های حرکتی و مهارت‌های ورزشکاران در رشته‌های مختلف باشد. پیشرفتهای علوم ورزشی در سالهای اخیر بسار چشمگیر بوده و آمادگی جسمانی نیز بعنوان بخشی مهمی از این پیشرفت‌ها، از تغییر و توسعه دور نبوده است. انجام تمرینات خاص برای رسیدن به آمادگی مطلوب در رشته‌های ورزشی اهمیت ویژه ای دارد(طالب پور، 1379).
قدرت یکی از عوامل اصلی آمادگی جسمانی است که زیر بنای بسیاری از عوامل دیگر از جمله سرعت و توان می‌باشد. علاوه براین، در بسیاری از ورزش‌ها، قدرت به شکل‌های مختلف اهمیت زیادی دارد که رشته پرورش‌اندام نمونه بارزی از آنهاست. ماهیت رشته پرورش‌اندام قدرت است و ورزشکاران این رشته سعی در کسب هر چه بیشتر آن دارند. تمرینات مقاومتی با وزنه که به روش‌های مختلف اجرا میشود راهبرد اصلی ورزشکاران پرورش‌اندام برای کسب قدرت است. تمرین مقاومتی به عنوان انقباض‌های تکراری اختیاری عضله در مقابل مقاومتی تعریف میشود که بزرگتر از مقاومت‌هایی است که بطور طبیعی در فعالیت‌های زندگی روزمره با آن مواجه میشود. معروف است که این نوع تمرین قدرت را از طریق سازگاری در هر دو سیستم عضلانی عصبی افزایش می‌دهد(گایینی و رجبی، 1383).
حرکات مقاومتی سبکتر پلایومتریک، توسعه نیروی برونگرا را افزایش دهند. تمرین پلایومتریک نوعی از تکنیک‌های تمرینی است که بوسیله ورزشکاران رشته‌های مختلف ورزشی به منظور افزایش قدرت و توان انجاری انجام می‌گردد. این نوع تمرینات شامل کشش سریع در یک عضله بلافاصله بعد از انقباض کوتاه شونده یا کانسنتریک همان عضله و بافت پیوندی انجام می‌گردد (دانشمندی، 1382).
1-2- بیان مسئله
کسب موفقیت در بسیاری از ورزش‌ها به توان انفجاری و قدرت عضلانی ورزشکاران بستگی دارد. در پرش‌ها، پرتاب‌ها، دومیدانی و دیگر فعالیت‌ها ورزشکاران باید قادر باشند که از قدرت و سرعت به صورت مؤثری استفاده کنند، چرا که افزایش توان در بین ورزشکاران احتمالاً عملکرد ورزشی آنان را بهبود می‌دهد. توان انفجاری پا به صورت کلی و اجرای پرش عمودی به صورت ویژه به عنوان عناصر مهمی در اجرای ورشکاران و همچنین در انجام فعالیت‌های روزانه آنان محسوب گردد (چو[1]، 1993). از طرفی در بسیاری از ورزش‌ها، به ویژه ورزش‌های تیمی و راکتی، توانایی تغییر سریع جهت و پاسخ به محرک‌های مختلف یکی از عوامل موفقیت در اجرا است.
پروش اندام رشته‌ای است که در آن ویژگی‌های حرکتی تنوع زیادی ندارد و قدرت بعنوان فاکتور اصلی در نظر گرفته میشود. ورزشکاران این رشته برتری بارزی در کاهش آسیب و پایداری عمومی دارند زیرا در بحث قدرت تقریبا سرعت وجود ندارد و اهمیتی ندارد که وزنه با چه سرعتی جابه‌جا میشود. ورزشکاران پرورش‌اندام سعی می‌کنند با افزایش حجم عضلانی که ناشی از افزایش سطح مقطع تارچه‌های انقباضی است به قدرت بیشتر نایل شوند. تمرینات مربوط به قدرت با وزنه‌های خیلی سنگین و تکرار کم بهتر اجرا می‌شوند بطوریکه مقدار وزنه باید به اندازه کافی سنگین باشد تا باعث سازگاری شود. تمرینات مقاومتی با وزنه توان برونده نیروی عضلانی را با افزایش سطح مقطع عضلانی و فراخوانی واحدهای حرکتی بالاببرد. بعضی ورزشکاران انواع تمرینات قدرتی را با بعضی روش‌های تمرینی دیگر ترکیب می‌کنند. از جمله این تمرینات، تمرینات پلایومتریک است. تمرینات پلایومتریک، تسهل سیستم عصبی عضلانی است که منجر به انتقال سریع از انقباض برونگرا و درون‌نگرا شود. این سازگاری‌های عصبی منجر به فراخوانی واحدهای حرکتی بیشتر، بکارگیری انتخابی واحدهای حرکتی در عضلات موافق و انقباض همزمان عضلات کمکی میشود(کاتلین و همکاران[2]، 2004).
مقایسه تمرینات پلایومتریک با تمرینات با وزنه نتایج بحث بر انگیزی ایجاد کرده و به نظر می‌رسد محققان توافقی در مورد موثر بودن نسبی تمرین پلایوتمریک در مقایسه با تمرین با وزنه و یا ترکیب این دو در بهبود قالب توان انفجاری و یا دیگر فاکتورهای آمادگی جسمانی ندارد. در تحقیق حاضر، پژوهشگر به دنبال این موضوع است تا تاثیر هر یک از انواع تمرینات پلایومتریک، مقاومتی با وزنه و ترکیب پلایومتریک با وزنه بر متغیرهای توان انفجاری و چابکی ورزشکاران پرورش‌اندام را بررسی کند. با توجه به این مسئله، پژوهشگر قصد دارد تاثیر شش هفته سه روش تمرینی پلایومتریک، مقاومتی با وزنه و ترکیب پلایومتریک با وزنه بر روی فاکتورهای توان بی‌هوازی و چابکی ورزشکاران پرورش‌اندام شهرستان گرگان را مقایسه کند.
1-3- ضرورت و اهمیت
دامنه ی استفاده از روش‌های مختلف تمرینی در ورزش بسیار گسترده است و استفاده از هر شیوه‌ی تمرینی اطلاعات خاص مربوط به آن را می‌طلبد و هر یک از روش‌های تمرینی برای تقویت فاکتورهای خاصی به کار گرفته میشود. متاسفانه اغلب مشاهده شود که بعضی از مربیان بدون توجه به میزان کارآمدی و قابلیت اثر بخشی تمرین، نسبت به تجویز آن برنامه اقدام می‌کنند. از جمله این برنامه‌های تمرین ناموفق می‌توان به فعالیت‌هایی که زمان نقش مهمی در آن دارد، اشاره کرد.
اجرای هر فعالیتی در حداقل زمان همواره مورد توجه بشر بوده است. توان، از مهمترین عوامل آمادگی جسمانی است که در اغلب رشته‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کند. بسیاری از ورزش‌های انفرادی و تیمی که در آنها به پریدن، ضربه زدن و سرعت نیاز است، به میزان زیادی به توان انفجاری پا بستگی دارد (آروین، 1377). در نتیجه در دهه‌های گذشته تلاش مربیان و محققان بر تعیین مکانیزم‌های تمرینی مناسب برای بهبود توان پا و اجرای ورزشکاران تمرکز یافته است. به احتمال زیاد دو شیوه‌ی تمرینی با وزنه و پلایومتریک بر عوامل حرکتی و جسمانی موثر است ولی در مورد این موضوع که کدام روش بر بهبود فاکتورهایی همچون توان و قدرت مفیدتر است ابهاماتی وجود دارد و همچنین این مسئله که آیا تمرین ترکیبی پلایومتریک – با وزنه تواند نسبت به هر کدام به تنهایی مفیدتر باشد جای بحث و بررسی دارد و این موضوعی است که برای ورزشکاران و مربیان قابل بحث است. در صورت روشن شدن این مطلب، ورزشکاران می‌توانند در زمان کمتر و با صرف هزینه و انرژی کمتر به نتیجه دلخواه درست یابند (پارسا، 1377).
از طرفی، با توجه به نوع تمریناتی که ورزشکاران پرورش‌اندام انجام می‌دهند و سازگاری‌های بوجود آمده در این ورزشکاران در نتیجه تمرینات طولانی مدت، بررسی اثرات تمرینات پلایومتریک و تمرینات مقاومتی با وزنه و فاکتورهای آمادگی جسمانی موضوع جالبی است. مسأله قابل توجه دیگر آن است که هر یک از برنامه‌های تمرینی نیاز به امکانات ویژه ای دارد. بنابراین به دلیل کمبود امکانات و تجهیزات پیشرفته در سالن‌های ورزشی، استفاده از تمرینات پلایومتریک تواند روشی مناسب و جایگزین برای مربیان و معلمین ورزش باشد. مروری بر پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که مطالعات کمی بر ورزشکاران پرورش‌اندام صورت گرفته است و در نتیجه محقق بر آن شد که تاثیر این برنامه‌های منتخب را بر این ورزشکاران بررسی کند.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- هدف کلی
مقایسه تاثیر سه روش تمرینی منتخب پلایومتریک، مقاومتی با وزنه و ترکیبی پلامتریک با وزنه بر توان انفجاری و چابکی ورزشکاران پرورش‌اندام
