(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

در هر اجتماع انسانی در مکانهای گوناگون چه شهری یا روستایی ایجاد امکانات آمد و رفت از ضروریات اجتناب ناپذیر به شمار می آید و در این حرکتها نیز سعی بر این است که با حمل مایحتاج انسان مسائل مورد نظر را نیز حل نمایند. حال اگر سیستمی استوار پدید آید که بتواند این رفت و آمدهای انسانی و حمل کالاهای مورد نیاز آنها را در این فضا به صورت صحیح تنظیم نماید ، می توان از یک برنامه ریزی حمل و نقل صحبت به میان آورد . برنامه ریزی حمل ونقل  شهری یک ارزیابی مداوم برنامه های حمل و نقل برای رسیدن به اهداف و مقاصد توسعه تمام یک استان و یک جامعه شهری است ، به عبارت دیگر برنامه ریزی حمل ونقل فن نظام یافته ای از تجزیه و تحلیل عناصر حمل ونقل و ترافیک است که هدف آن ایجاد ایمنی در سیستم حمل و نقل کار آمد و ناسب در ارتباط با نیازهای جاری و آینده و اولویتهای جامعه می باشد .در این پژوهش سعی داریم با استفاده از ابزار برنامه ریزی حمل ونقل مکان های مناسب برای نصب شمارنده های ترافیکی جهت دستیابی به تقاضای سفر در شبکه حمل و نقل شهری بررسی  کنیم.

 

کلمات کلیدی:

ماتریس مبدا-مقصد تقاضای سفر ، مدل های مکان یابی ، مکان یابی شمارنده های ترافیک

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق و ساختار پایان نامه…………………………………………………………… 8

ضرورت و اهداف برنامه ریزی حمل و نقل شهری………………………………. 9
ضرورت آگاهی از تقاضای سفر برای برنامه ریزی شهری……………………. 10
تعریف مساله……………………………………………………………………………. 14
محتویات ………………………………………………………………………………… 14
1-4-1 فصل اول : کلیات تحقیق……………………………………………………. 19

1-4-2  فصل دوم : ادبیات موضوعی و پیشینه ی تحقیق………………………. 19

1-4-3  فصل سوم : روش تحقیق………………………………………………….. 19

1-4-4  فصل چهارم : نتایج تحقیق………………………………………………. 19

1-4-5  فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………… 19

 

فصل دوم: ادبیات موضوعی و پیشینه ی تحقیق………………………………………………………. 22

مقدمه……………………………………………………………………………………… 23
روش های مدل کردن ترافیک……………………………………………………….. 24
تخمین ماتریس تقاضای مبدا-مقصد با استفاده از رویکرد آماری…………. 30حداکثر احتمال……………………………………………………………… 30
حداقل مربعات عمومی………………………………………………….. 31
استنباط بیزین……………………………………………………………… 33
2-4     تعیین تعداد و محل شمارشگرهای ترافیکی………………………………………. 35

فصل سوم: ارائه مدل ریاضی……………………………………………………………………………… 45

مقدمه……………………………………………………………………………………… 46
تعریف مسئله……………………………………………………………………………. 46
ارایه ی مدل ریاضی پیشنهادی………………………………………………………. 48اندیس­ها…………………………………………………………………….. 48
پارامترها…………………………………………………………………….. 48
متغیرهای تصمیم­گیری…………………………………………………… 49
مدل ریاضی………………………………………………………………… 49
تحلیل مدل…………………………………………………………………. 50
فصل چهارم: محاسبات و یافته­های تحقیق……………………………………………………………… 52

مقدمه……………………………………………………………………………………… 53
مثال عددی……………………………………………………………………………….. 53
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات آتی……………………………………………………………….. 56

نتیجه­گیری……………………………………………………………………………….. 57
پیشنهادات آتی………………………………………………………………………….. 58
منابع………………………………………………………………………………………………………………. 59

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………… 59

منابع لاتین………………………………………………………………………………………………….. 59

 

    

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                         صفحه

فصل چهارم

جدول (4-1) کمان های بهینه مثال عددی شبکه حمل و نقل…………………………………………… 53

 

جدول(4-2) مؤلفه های ماتریس تقاضای سفر اولیه……………………………………………………….   54

جدول (4-3) مؤلفه­های ماتریس تقاضای سفر تخمینی………………………………………………….. 54

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                      صفحه                

فصل اول

شکل(1-1)شبکه کوچک برای اثبات وجود ماتریس تقاضای سفر چندگانه……………………….. 17

فصل دوم

شکل(2-1)اهمیت جریان خالص و ناخالص با توجه به قانون 3 یانگ……………………………….. 38

شکل(2-2)نمودار میانگین اطلاعات زوج مبدا-مقصد w  با توجه به احتمال سفر آن……………… 41

فصل سوم

شکل(3-1)مثال شبکه ساده برای بررسی مساله تکرار لینک …………………………………………… 50

فصل چهارم

شکل(4-1)شبکه حمل و نقل مورد بررسی………………………………………………………………… 53

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

1-1- ضرورت و اهداف برنامه­ریزی حمل­و­نقل شهری

رشد و توسعه­ی جوامع شهری، سبب افزایش نیاز این جوامع به خدمات همگانی و اجتماعی شده­است. انجام بسیاری از فعالیت­های اجتماعی و اقتصادی نیازمند تسهیلات حمل­ونقلی است. شهرها برای خدمات حمل­ونقل تا حدود زیادی به سیستم خیابان­های خود متکی هستند. این سیستم­ها برای جواب­گویی به تقاضای فزاینده­ی ترافیک اتومبیل­ها، ترافیک تجاری، حمل­ونقل عمومی، دسترسی به زمین­های اطراف و همچنین پارکینگ­ها، همیشه در حال تحمل بار اضافی هستند.

تسهیلات حمل­ونقل نیاز اساسی یک جامعه برای رشد و توسعه است. با توجه به سرمایه­ی عظیم لازم برای انواع پروژه­های شهری، نتایج عدم برنامه­ریزی مناسب از همیشه حادتر شده است. این موضوع، لزوم توجه به برنامه­ریزی صحیح در حیطه حمل­ونقل را مورد تأکید قرار می­دهد. عدم برنامه­ریزی صحیح بخش حمل­ونقل می­تواند خسارت­های زیادی  را بر روی توسعه­ی شهر، منطقه و حتی یک کشور داشته­باشد. به­عنوان مثال در ترافیک شهری مشکلات عدیده و محسوسی وجود دارد که لزوم توجه به برنامه­ریزی حمل­ونقل را نمایان می­سازد؛ خیابان­های شلوغ، آلودگی هوای شهرها، تصادف­های ترافیکی و خسارت­های مالی و جانی حاصل از تصادف­ها، راه­بندان­ها، بهم خوردن نظم و آرامش مراکز مسکونی و درمانی، ایجاد استرس و فشار روحی، اشکال در دسترسی مناطق مختلف و . . .. همه­ی این موارد لزوم برنامه­ریزی حمل­ونقل را در سطح شهری و برون­شهری روشن می­سازد.

در مباحث مربوط به حمل­ونقل، منظور از برنامه­ریزی فرآیند یا فعالیتی است که طی آن اقدامات لازم احتمالی برای آینده جهت سوق دادن یک مجموعه یا سیستم حمل­ونقلی به سوی یک وضعیت دلخواه مورد بررسی قرار می­گیرد. وضعیت دلخواه یادشده می­تواند به یک­سری اهداف مثبت در آینده و یا پیشگیری از ایجاد مسائل و مشکلات در آینده را شامل گردد. این فرآیند در نهایت منجر به اتخاذ تصمیم و سپس انجام اقدامات مؤثر در راستای تحقق و حصول اهداف و وضعیت دلخواه می­گردد.

هدف از برنامه­ریزی سیستم­های حمل­ونقل، طراحی نزدیک به بهینه­ی مجموعه تسهیلات حمل­ونقل موجود و روش­های به­کارگیری آن­هاست. همچنین هدف دیگر برنامه­ریزی سیستم­های حمل­ونقل، به­کارگیری تسهیلات حمل­ونقل جدید در آینده است، به­گونه­ای که با توجه به تسهیلات حمل­ونقل موجود، اهداف مورد نظر به بهترین وجه ممکن ارضا گردند.

مهم­ترین موضوعی که در برنامه­ریزی حمل­ونقل وجود دارد، ارتباط آن با آینده و به عبارت دیگر آینده­نگری در آن است، زیرا یک فعالیت برنامه­ریزی مربوط به اقداماتی است که در زمان­های مختلف در آینده انجام خواهدگرفت و بین زمان انجام اقدام و زمانی که نتایج و تأثیرات آن احساس می­شود، ممکن است یک فاصله­ی زمانی نسبتاً طولانی وجود داشته باشد. این فاصله به عوامل زیادی از قبیل موضوع و مقادیر کمی و کیفی اقدام مورد نظر بستگی دارد.

فرآیند پیش­بینی سفر یکی از پرکاربردترین قسمت­های برنامه­ریزی حمل­ونقل است. این فرآیند مختص برنامه­ریزی حمل­ونقل شهری و برون­شهری بوده و به­کارگیری آن در برنامه­ریزی حمل­ونقل با توجه به اطلاعات مؤثر و آنالیز دقیق می­تواند به عنوان یک شاخص پیش­بینی برای توسعه­ی آینده به­کار گرفته­شود. فرآیند پیش­بینی سفر دارای یک ساختار عمومی است که بر اساس تجربه و آزمایش به­دست آمده­است، و درواقع ساختار کلی این مدل نتیجه­ی جربیات و مطالعات دهه­ی 60 میلادی بوده که در دهه­های بعد هم تغییر چندانی نکرده­است.

 

1-2- ضرورت آگاهی از تقاضای سفر برای برنامه­ریزی شهری

تحلیل و طراحی سیستم­های حمل­ونقل نیازمند تخمین تقاضای فعلی و پیش­بینی تقاضای آینده می­باشد. این تخمین­ها و پیش­بینی­ها می­تواند با استفاده از منابع اطلاعاتی و روند­های آماری به­دست­آیند. شرط برنامه­ریزی درست در حیطه­ی حمل­ونقل شهری چه در سطح استراتژیک و چه در سطح کارکردی آگاهی از تقاضای حمل­ونقل را می­طلبد. به­عبارت دیگر، برنامه­ریزی حمل­ونقل شهری بدون آگاهی از تقاضای سفر اگر ناممکن نباشد بسیار دور از ذهن است. اطلاعات مربوط به تقاضای سفر منطقه­ی مورد مطالعه، در ماتریسی تحت عنوان ماتریس تقاضای سفر مبدأ-مقصد ذخیره می­شود. برای داشتن تعریفی از این ماتریس می­توان گفت: ماتریسی که هریک از مؤلفه­های آن تعداد سفر از یک ناحیه­ی ترافیکی به ناحیه­ی دیگر برای هدف سفر خاص در یک دوره­ی زمانی مرجع (برای مثال ساعت پیک، متوسط روز و …) را نشان دهد، ماتریس تقاضای سفر و یا اصطلاحاً ماتریس تقاضای مبدأ-مقصد نامیده می­شود. این ماتریس را می­توان  مهم­ترین ورودی برای مسائل برنامه­ریزی و طراحی سیستم­های حمل­ونقل دانست. اطلاعات تقاضای سفر مبدأ-مقصد، مهندسین ترافیک را در شناسایی تقاضای سفر روی تسهیلات موجود و یا آتی حمل­ونقل، کافی بودن پارکینگ­ها و ترمینال­ها، کافی بودن تسهیلات حمل­ونقل عمومی موجود، بهترین محل برای پل­ها و ترمینال­های جدید، اطلاعات مورد نیاز برای برنامه­ریزی، تعیین محل و طراحی سیستم خیابان­های جدید، سیستم بزرگراه­ها و آزادراه­ها، راه­های جدید و توسعه­ی آن­ها، اطلاعات لازم برای برنامه­ریزی، مکان­یابی و طراحی یا توسعه­ی سیستم­های حمل­ونقل عمومی، اولویت­های اجرائی و راه حل­های اقتصادی برای برنامه­های توسعه و . . . کمک می­نماید.

قبل از فرآیند پیش­بینی سفر ابتدا باید به منطقه­بندی و ناحیه­بندی محدوده­ی مورد مطالعه پرداخت:

نگاه ما تکنولوژیست های آموزشی به مقوله یادگیری، نگاهی سطحی و مقطعی نیست، مسلماً ما یادگیری، یادسپاری و بهبود عملكرد را، فرایندی اصولی و سازنده می دانیم که توان ایجاد آن از طراحی های متناسب برمی آید. نگاهی که وقتی آن را وارد حیطه های خردتر نظام آموزشی مانند: برنامه های آموزشی و تربیتی برای پایه های مشخص تحصیلی می کنیم، شاهد افول ضعف ها و پویایی بالنده هستیم. جایگاهی که علم طراحی آموزشی[1] با ساخت و بافت خود آن را در زمینه یادگیری و انگیزه های دانستن به وجود آورده است.
طراحی، به معنی اختراع کردن، اندیشیدن یا تنظیم یک نظریه ذهنی، ترسیم و آماده کردن پیش نویس یک نقشه، اختصاص دادن یا بکار گیری منابع برای دستیابی به یک هدف و بالاخره تهیه یک نقشه کاری برای حصول به آنچه که از پیش تعین شده است، می باشد (رضوی،۱۳۸۶).
کار طراح، نقشه کشی برای آینده است، و این طراحی در هر زمینه ای که انجام شود نامی خاص به خود می گیرد. که در اینجا بحث از طراحی آموزشی است که طراح به نقشه کشی و فراهم آوردن برنامه ای برای آموزش دست می زند که طراحی آموزشی نامیده می شود. امروزه وظایف طراحان آموزشی نسبت به گذشته دستخوش تغییراتی شده است و این تغییرات به سبب عواملی از قبیل ظهور دیدگاه های جدید در یادگیری، فن آوری های نوین مانند: فن آوری رایانه و اینترنت، و نیز بروز و ظهور فن آوری عملکرد پدید آمده است (رضوی،۱۳۸۶).


2-1- بیان مسأله :

در دنیای امروز، سیستم های آموزش و پرورش کشورهای دنیا بسیار متحول شده اند. تغییرات با شتاب ثانیه ها همراه است. قرن حاضر، تبلور پیچیده ترین سطح علوم و فنون خواهد بود. به دنبال این تغییرات و پیشرفت های نوین و اساسی در همه حیطه ها، نظام های آموزشی دیگر در شکل و قالب خود، بدان شکل موجود، قادر به ادامه حیات نخواهند بود. زیرا؛ هدف ها، برنامه ها و راهبردها و سطوح اجرا، دیگر جوابگوی این تغییرات نیست. بررسی برای شکوفایی و تحول نظام های آموزشی، به ویژه روی محتوای دروس و شکل های ارائه «آموزش» و «یادگیری» آن، این مطلب را تأکید می کند که با چنین متغیرهای پیچیده و نوین در جهان مادی؛ نظام آموزشی قادر به تولید علم و شکوفایی نیست، و یا حتی در قالب امروزی، مجالی برای ادامه حیات نخواهد داشت (احدیان، 1382). یادگیری، در نظام تعلیم و تربیت ما به گونه های مختلفی تعریف و تعبیر شده است. در بعد سنتی آن، وجود یک کلاس و یک برنامه طراحی شده براساس یک نیاز کمی و مشروط به شرایط خاصی، از جمله: حرکت به سمت پایه بعدی و گرفتن امتیازی که به نمره قبولی معروف است آن را شکل می دهد. در بعد نوین و جدیدتر آن بهای خاصی به فراگیر، یعنی دریافت کنندگان اصلی آموزش داده شده است و رسیدن به مفهوم یادگیری را، در داخل برنامه جای داده است (رضوی، ۱۳۸۶).
تكنولوژی آموزشی، با رویكردهایی كه در مورد طراحی عنوان كرده، توجه متخصصین را به سمت اهمیت این رشته در مسائل انسانی می برد. مدل های طراحی آموزشی بسیار گوناگون، و بر حسب نظریات مختلف ارائه شده اندو در تجربیات گوناگون آموزشی در كشور های جهان، مطلوبیت خود را نشان داده اند، با تفكر بر روند ها و بر نامه های آموزشی، در اغلب نظام های موفق، این سوال در ذهن پرورانده می شود،كه علت توفیقات آنها در چیست؟ و آنها چگونه با متحول شدن عرصه های علوم و فنون ،به هدف های اصولی خود می رسند؟ (سیف، 1376).
از آنجاییكه كه نداشتن یك نقشه و برنامه در هر مرحله از تربیت انسان ها، بر پیچدگی مشكلات آموزشی، یادگیری و ساختاری افزوده، ونه تنها در مورد انسان، بلكه كل جریان های موجود در جامعه را، به لحاظ ارتباط عمودی و افقی مسائل تربیتی، با مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به مخاطره می كشاند، مشكل یادگیری، ریزش یادگیرندگان در دوره های تحصیل، عدم انتخاب درست رشته های تحصیلی، تكرار پایه، نرسیدن به عرصه تولید علم و در نهایت، عقب ماندگی اساسی انسانی، همه از مشكلات جنبی نبود طرح های مناسب در آموزش است (فردانش،۱۳۸۵). عدم توجه به برنامه ریزی محتوا و شیوه های ارائه، با توجه به دیدگاه های فلسفی تربیتی و جریان های آموزشی در همین زمینه مشکل را چند برابر کرده است. این مسئله، بویژه در مورد فراگیرانی مسئله سازتر می شود که، در پایه های حساس تحصیلی قرار دارند. برنامه های تعلیماتی ما در مقاطع جدید، با شکلی همراه است که، از جلب توجه و رضایت فراگیران، در برخورد با محتواهای مخصوصاً جدیدتر، بسیار ناتوان است. حال، چه بسا که همین محتواها، اساس انتخاب علایق، زمینه های شغلی و رشته های تحصیلی كارآموزان را تعیین می کند (همان منبع).
از سویی همه‌ ساله‌ در جهان‌ ده‌ها میلیون‌ كارگر قربانی‌ حوادثی‌ می‌شوند كه‌ منجر به‌ كشته‌ شدن‌ و یا از كارافتادگی‌ تعداد كثیری‌ از آن‌ها می‌گردد. بر طبق‌ آمار منتشر شده‌ در كشورهای‌ پیشرفته‌ صنعتی‌، سالانه‌ از هر ده‌ نفر كارگر یكی‌ دچار سانحه‌ می‌شود و در نتیجه‌ اینگونه‌ سوانح‌، پنج‌ درصد روزهای‌ كار ملی‌ به‌ هدر می‌رود. حوادث‌ ناشی‌ از كار از سویی‌ سبب‌ ناراحتی‌ فرد كارگر و یا افراد خانواده‌اش‌ می‌شود و از سوی‌ دیگر سبب‌ از بین‌ رفتن‌ سرمایه‌ و تزلزل‌ بنیان‌ اقتصادی‌ جامعه‌ می‌گردد (گرامی نژاد، ۱۳۹۰).
بررسى ها نشان داده است كه درصد نسبتا بالایى از حوادث، بواسطه خطاى انسانى بوقوع مى پیوندد خطاى عملكرد انسان، جنبه هاى مختلفى دارد كه جهل، نادانى وناآگاهى از عاقبت عمل یكى از مهمترین این جنبه ها می باشد و براى از بین بردن آن، باید نیروى كار و اشخاص را نسبت به خطراتى كه در محیط كار تهدیدشان مى كند، آگاه كرد و آموزش را به آنان ارائه داد. محققین زیادى كوشیده اند تا با دستیابى به میزان آگاهى كارگران از مسائل ایمنى و بهداشتى، بتوانند برنامه آموزشى مناسبى را دراین زمینه اجرا نمایند. البته توجه به عامل انسانى در ارتقاء ایمنى محیط هاى كارى، بدین معنى نیست كه دیگر فاكتورهاى مطرح در ایمنى و بهداشت كار نظیر طراحى صحیح ماشین آلات، آرایش مناسب ماشین آلات در محیط كار، حفاظتها، وسائل حفاظت فردى… از اهمیت كمترى برخوردار هستند، بلكه درواقع تمام آنهاجزئى از یك برنامه جامع ایمنى را طلب مى كنند. وقتى علیرغم رعایت كلیه ضوابط ومقررات ایمنى، بازرسى و… حوادث همچنان نرخ بالایى را به خود اختصاص مى دهند، توجه به عامل انسانى كه یكى از فاكتورهاى مهم در بروز حوادث ومسائل ایمنى است اهمیت فوق العاده اى پیدا می كند (علیجان، 1372).
یکی از مشکلات مهم آموزشی به ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، مشکل نداشتن آموزشهای خاص در ارتباط با ایمنی و بهداشتی برای كارآموزان فنی و حرفه ای به عنوان شاغلین آینده می باشد. ایمنی به عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و همچنین بهداشت حرفه ای به عنوان مفاهیمی جهت ارزیابی میزان تماس با آلاینده های مختلف و متعدد محیطهای کار از جمله موارد حائز اهمیتی هستند که سازمان فنی و حرفه ای با طراحی های دوره های آموزشی می بایست به آن توجه نمایند. بدیهی است شناسایی و کنترل خطرات برای بالا بردن سطح عملكرد در سایه دارا بودن محیطی بهداشتی، ایمن است. از این رو پژوهش حاضر با در نظر گرفتن اینكه میزان بسیار بالای حوادث ناشی از كار در اثر عوامل فیزیكی، عدم توجه به استفاده از تجهیزات ایمنی فردی، عدم شناخت كافی از فرهنگ بهداشت و ایمنی و … در مراكز فنی و حرفه ای است و نیز با توجه به پیشرفت های اخیر در   زمینه طراحی دوره های آموزشی بر اساس الگوهای مهارتی و رفتاری، این پژوهش در پی طراحی آموزشی بر اساس بازده های یادگیری مدل كرامپ و بررسی تأثیر آن بر روی مهارتهای كارآموزان فنی و حرفه ای شهر ایلام می باشد. از آنجاییكه تا كنون به مسأله بهداشت و ایمنی كار بر اساس مدل كرامپ پرداخته نشده است، پژوهش حاضر از این لحاظ جدید می باشد. با استفاده از الگوی پیشنهادی طراحی شده سعی در آموزش و به یادسپاری بهتر عوامل مرتبط با بهداشت و ایمنی كار و نیز كاهش میزان خطرات ناشی از كار، ارتقاء فرهنگ بهداشت و ایمنی كار و بهبود عملكردهای مهارتی در بین كارآموزان فنی و حرفه ای دارم.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق:
هنگام اجرای روش ها و راهبردهای ایمنی شغلی، صنعتی و محیطی با مشكلات و تناقضاتی رو به رو می شویم. توجه به این مسائل، موجب كاهش تأثیرات محیطی و پیشگیری از حوادث احتمالی می شود. اگرچه مزایای این امر بسیار قابل توجه است، اما تحقیقات نشان می دهد كه اهمیت و ضرورت معیارهای ایمنی در سازمانها، به طور كامل پذیرفته نشده است. معیارها و برنامه ریزی های پیشگیری از حوادث با هدف افزایش ایمنی محیط، موجب بهبود سلامت و زندگی انسانها و كاهش تأثیرات محیطی نامطلوب شده است. علاوه بر مزیت های یادشده، سبب كاهش هزینه و پیشگیری از خطر نیز خواهد شد ( وزارت بهداشت و ایمنی محیط کار ایالات متحده[2]، 2002). بهداشت و سلامت كارگران ضامن سلامت و رشد اقتصاد وبه تبع از اجزاء مهم توسعه است. یك نیروى كار سالم علاوه بر فایده رساندن به خود به علت تعاملى كه با جامعه و اطرافیان خود دارد، سلامت جامعه را نیز سبب می شد و این مساله در گرو داشتن آگاهى مناسب نسبت به بهداشت كار و مسائل ایمنى است. با توجه به اینكه حوادث یكى از علل مهم به خطر افتادن سلامت افراد است و این مساله در محیط كار نمود بیشترى پیدا مى كند. رعایت اصول ایمنى مى تواند به نوعى سلامت كارگر را تضمین كند پس لازم است هر نیروى كار آگاهى كافى از ایمنى و بهداشت كار داشته باشد (همان منبع).
موضوع بهداشت و ایمنی كار، ازجمله موضوعاتی است كه شامل انواع مفهوم، قانون، روش كار و نمودهای مشخص و نا مشخص است، از آنجایی كه اغلب فعالیت های آموزشی، كه توسط مربیان برای كارآموزان تهیه می شود، به صورتی است كه برداشت سطحی، در حد حفظ و درك مفاهیم را فراهم می آورد. این در حالی است، كه ما باكارآموزانی روبه رو هستیم كه وارد مقطعی جدید شده اند و برای اولین بار، با بعضی از موضوعات درسی به صورت تخصصی مواجه می شوند. با توجه به اینكه طرح های درسی كه موجود می باشد، توانایی كامل ارائه و آموزش موارد فوق را ندارند (موریسون[3] ترجمه رحیمی دوست، 1387). ضرورت ایجاب می كند، این موضوعات و مفاهیم را در قالبی قرار دهیم كه متناسب با آن ها باشد. بهداشت و ایمنی كار، تعاریف، مفاهیم و قوانین متعددی دارد، پس لازم است الگویی برای آن طراحی و اجرا گردد تا تسهیل كننده یادگیری تعاریف، مفاهیم و قوانین آن باشد.
الگوی طراحی آموزشی كرامپ، از جمله الگو های طراحی آموزشی با ساختار الگوریتمی می باشد، كه نحوه ارائه و چیدمان اجزاء آموزش رابه شكلی مناسب، در مورد انواع موضوع، مفهوم، و قانون بیان می كند.(بلبین و بلبین[4]، 1972). این الگو، با استفاده از عملكرد های پایانی مورد انتظار، سطح عملكرد ها را به بالاترین مرحله از جمله، یادگیری روش كاری (دانستن نحوه عملكرد در موقعیتی خاص) انتقال می دهد، و روش رسیدن به این عملكرد ها را برای انواع موضوعات و مفاهیم روشن می كند. بلبین[5] (1972) این اعتقاد را دارد كه «الگوی كرامپ» دارای نقطه ی اوجی است و آن تطبیق هدفهای آموزش با روشهای آموزشی است (رمی زفسكی، ترجمه فردانش،۱۳۹۰).
با تو جه به آنچه كه ذكر گردید ضرورت داشتن دوره های آموزشی بهداشت كار بر اساس الگوهای طراحی آموزشی برای سازمان فنی و حرفه ای را می توان در موارد زیر بر شمرد:
۱- میزان تأثیر گذاری الگوهای طراحی آموزشی در حوزه های مختلف علوم، از علوم پایه گرفته تا علوم انسانی و مهارت های فنی و زبان آموزی و… باید دقیقاً و به صورت مستندات علمی مشخص گردد تا برنامه ریزان و مسئولین آموزشی بتوانند برنامه ریزی مناسبی در به کارگیری الگوی آموزشی بهداشت و ایمنی کار در مراکز فنی و حرفه ای داشته باشند.
۲- یادگیری کارا و مفید بهداشت و ایمنی کار برای دست اندرکاران نظام های آموزشی خصوصاً نظام فنی و حرفه ای کشورمان، یکی از معضلات پیش روست و از طرفی نمی توان به راحتی از کنار نتایج یادگیری بهداشت و ایمنی کار به راحتی گذشت؛ زیرا، امروزه در بسیاری از علوم در همه عرصه های بدون تسلط بر بهداشت و ایمنی در محیط کار انجام هر کار علمی، آموزشی و اقتصادی، بسیار سخت و زمان بر و پر هزینه است.
۳- توسعه ی کارگاه های آموزشی و تدوین برنامه ها و دستورالعملهایی که اخیراً وزارت آموزش فنی و حرفه ای برای ارتقاء سطح کیفیت تدریس در مدارس در پیش گرفته و منابع مالی و انسانی زیادی را در این مسیر هزینه می کند، نیازمند دستیابی به آثار و نتایج چنین پژوهش هایی در حوزه ی الگوهای طراحی آموزشی هستند.
۴- هنوز بسیاری از دست اندرکاران آموزش فنی و حرفه ای، مدیران و مربیان و اولیا و از همه مهمتر کارآموزان به میزان تأثیر یا عدم تأثیر استفاده از طراحی آموزشی در زمینه بهداشت و ایمنی كار، پی نبرده و اغلب آنها به اینگونه طراحی ها به عنوان ابزارهایی دست و پا گیر، نه ابزارهایی کارآمد برای افزایش مهارت های كارآموزان می نگرند.


4-1- اهداف پژوهش:

۱-۴-۱- اهداف کلی پژوهش :
– طراحی الگوی آموزشی بهداشت و ایمنی کار بر اساس مدل كرامپ.
– تعیین میزان تاثیر الگوی آموزشی طراحی شده بر ارتقاء مهارت های کارآموزان.

2-4-1- اهـداف ویژه پژوهش:
۱- تعیین میزان تأثیر الگوی آموزشی طراحی شده در ارتقاء آگاهی از عوامل زیان آور فیزیكی محیط كار دركارآموزان.
۲- تعیین میزان تأثیر الگوی آموزشی طراحی شده بر چگونگی استفاده از وسایل حفاظت فردی و تجهیزات مرتبط با بهداشت و ایمنی كار (بهبود مهارت های بازتابی) دركارآموزان.
۳- تعیین میزان تأثیر الگوی آموزشی طراحی شده بر ایجاد گرایش و ارتقاء فرهنگ مرتبط با بهداشت و ایمنی كار در كارآموزان.
۴- تعیین میزان تأثیر الگوی آموزشی طراحی شده در بهبود به یادسپاری عوامل جلوگیری از بروز حوادث ناشی از كار برای كارآموزان.
۵- تعیین میزان تأثیر الگوی آموزشی طراحی شده برچگونگی بكارگیری(دانستن نحوه عملكرد در موقعیتی خاص)، مهارت های مرتبط با بهداشت و ایمنی كار توسط كارآموزان.




5-1- فرضیات پژوهش:

۱-۵-۱- فرضیه اصلی:
الگوی آموزشی طراحی شده بهداشت و ایمنی كار در ارتقاء سطح مهارت های كارآموزان مؤثر است.
2-5-1- فرضیات فرعی:

۱- آموزش از طریق الگوی طراحی شده موجب ارتقاء آگاهی از عوامل زیان آور فیزیكی محیط كار، برای كارآموزان می گردد.
۲- آموزش از طریق الگوی طراحی شده بر چگونگی استفاده از وسایل حفاظت فردی و تجهیزات مرتبط با بهداشت و ایمنی كار (بهبود مهارت های بازتابی) توسط كارآموزان مؤثر است.
۳- آموزش از طریق الگوی طراحی شده موجب گرایش و ارتقاء فرهنگ مرتبط با حفاظت و ایمنی كار برای كارآموزان می گردد.
۴- آموزش از طریق الگوی طراحی شده موجب بهبود به یادسپاری عوامل جلوگیری از بروز حوادث ناشی از كار برای كارآموزان می گردد.
۵- آموزش از طریق الگوی طراحی شده بر چگونگی بكارگیری(دانستن نحوه عملكرد در موقعیتی خاص)، مهارت های مرتبط با بهداشت و ایمنی كار توسط كارآموزان مؤثر است.



6-1- تعریف مفهومی متغیرها :

مهارتهای عملی: مهارتهای هستند که با فرآیندهای عضلانی سروکار دارند راهبردهای روان- حرکتی بر این فرض استوار هستند که برای ایجاد تغییرهای رفتاری موثر باید سرعت مهارت های حرکتی را تغییر داد (كریم آقائی،۱۳۸8 ).

 مقدمه:

ورزش بر سیستم قلب و عروق آثار مثبتی دارد و موجب افزایش توانمندی عضلات بدن می شود که در این میان ،دستگاه تنفس نیز توانایی بیشتری پیدا می كندشنا درمقایسه با سایر فعالیت های ورزشی تمام اعضاء بدن را در حالت ورزش قرار می دهد وتاثیر

بیشتری بر روی سیستم تنفسی ورزشکاران دارد. ازآنجایی که  بخش تنفسی دربدن یکی ازبخش های حیاتی ومهم می باشد ، این پژوهش در نظر دارد با بررسی موضوع و ارائه راهکارهایی به جلوگیری ازآسیب ها و تقویت فواید ورزش بر سیستم تنفسی گام بردارد. در واقع در این پژوهش  تاثیرانجام مداوم ومنظم دو نوع ورزش شنا و بدمینتون برسیستم تنفسی دختران ورزشکار 10 تا 15 ساله که طی 3سال گذشته هفته ای سه جلسه تمرین داشته اند را بررسی و در مقابسه با گروه غیر ورزشکار راهکارها و راه حلهای مناسب بیان و بررسی شده است.

 روش تحقیق:

این پژوهش یک تحقیق نیمه تجربی است که در آن ورزشکاران حرفه ای شناگر وبدمینتون کار 10-15ساله که بطور منظم در3 سال گذشته هفته ای 3 جلسه تمرین داشته اند وگروه کنترل که هیچ نوع فعالیت ورزشی منظم نداشتند بعنوان نمونه های تحقیق در این مطالعه شرکت خواهند کرد .با توجه به این تحقیق افرادی که دچار بیماریهای تنفسی و اسم ویا در معرض حیوانات خانگی وافراد سیگاری و یا مواد شوینده هستند از این تحقیق  حذف  شد ه اند.در این طرح 3گروه آزمودنی شامل گروه  کنترل(20)نفرگروه شناگر (20) نفر بدمینتون کار(20)نفر تست اسپیرومتری گرفته می شود.سپس نتایج این سه گروه با بهره گرفتن از نرم افزار  spssمقایسه می شود.

یافته ها:

بررسی ها نشان میدهد میدهد در سطح اطمینان 95% فرض 0H برابری میانگین هر شاخص در گروه های مورد مطالعه  و فرض 1H تفاوت معنا دار این میانگین ها خواهد بود. با بهره گرفتن از آزمون ANOVA مشاهده می شود در تمامی متغیر های مورد مطالعه α P-value<می باشد .چون مقدار P-Value از α کوچکتر شده است، پس فرض 0H رد می شود و اختلاف معنی دار در گروه های مورد مطالعه و در قبل و بعد از اسپری وجود دارد.

نتایج :

با مقایسه این گروه ها می توان گفت ورزش می تواند در سیستم تنفسی اثرات مطلوبی داشته باشد و حجم وظرفیت ریوی ورزشکاری که به طور مداوم ورزش می کنند نسبت به  افراد غیر ورزشکار اختلاف معنا داری وجود دارد . و این اختلاف در ورزشکاران شنا گر نسبت به ورزشکاران بدمینتون کار بیشتر می باشد. همچنین بین حجم ها وظرفیت های ریوی دختران شناگر وبدمینتون کار و افراد تمرین نکرده اختلاف معناداری وجو دارد.. بدین ترتیب ریه ها باید در هر زمان قادر به پاسخگویی به نیاز فزاینده بدن برای اكسیژن باشند.

لغات کلیدی:ورزش شنا،ورزش بدمینتون ،سیستم تنفسی

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

 

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1مقدمه.. 2

1-1-1 رابطه ورزش با دستگاه تنفس.. 4

1-1-2 تنظیم سیستم تنفسی.. 6

1-1-3  تنفس در ورزش.. 8

1-2-بیان مسأله.. 11

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش.. 13

1-4 فرضیه های پژوهش.. 15

1-5 اهداف تحقیق.. 15

1-6 روش تحقیق.. 15

1-7 ابزارگردآوری اطلاعات.. 16

1-8 روش تجزیه وتحلیل اطلاعات.. 16

1-9 محدودیت های پژوهش.. 16

1-9-1 محدودیت های تحت کنترل.. 16

1-9-2 محدودیت های غیر قابل کنترل.. .

1-10 پیش فرضهای تحقیق.. 17

1-11 تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق.. 17

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش.. 19

2-1-مقدمه.. 20

2-2 سیستم تنفسی.. 20

2-3 آناتومی دستگاه تنفس.. 22

2-4 تهویه در سیستم تنفسی.. 23

2-5 مهمترین اثرات ورزش بر دستگاه تنفس.. 24

2-6 بیماری‌های سیستم تنفسی.. 26

2-7پیشینه پژوهش.. 32

2-7-1پژوهشهای داخلی.. 32

2-7-2پژوهشهای خارجی.. 34

فصل سوم: روش پژوهش.. 38

3-1مقدمه.. 39

3-2 روش تحقیق.. 39

3-3  انواع پژوهش.. 41

3-4  جامعه آماری.. 42

 

3-5 روش نمونه گیری.. 42

3-6- حجم نمونه.. 42

3-7  روش های جمع‌آوری داده ها.. 43

3-8  روش آماری.. 43

فصل چهارم: یافته های پژوهش.. 45

4-1- مقدمه.. 46

4-2- توصیف داده های جمعیت شناختی وعمومی به کمک آمارتوصیفی.. 46

4-3 آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در گروه های مورد مطالعه.. 50

4-4-بررسی داده های آماری.. 54

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 61

5-1- مقدمه.. 62

5-2- بحث.. 62

5-3-نتیجه گیری.. 64

5-4- پیشنهادات کاربردی.. 67

5-5-پیشنهادات پژوهشی.. 68

منابع.. 69

ضمائم.. 75

پرسشنامه.. 76

کدهای 26 گانه اخلاقی حفاظت از آزمون انسانی در پژوهش های علوم پزشکی   79

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

جدول 2-1تهویه در سیستم تنفسی.. 24

جدول 4-1- مشخصات عمومی آزمودنی های ورزشکار شناگر.. 47

جدول 4-2- مشخصات عمومی آزمودنی های ورزشکاران بدمینتون.. 48

جدول 4-3- مشخصات عمومی آزمودنی های غیر ورزشکار.. 49

جدول 4-4- مشخصات دموگرافیک آزمودنی ها بر اساس سن،قد و وزن.. 50

جدول4-5- آزمون Shapiro – wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های ورزشکاران شناگر.. 51

جدول4-6- آزمون  Shapiro-wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های ورزشکار بدمینتون.. 51

جدول4-7- آزمون  Shapiro-wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های غیر ورزشکار.. 52

جدول 4-8- آمار توصیفی مربوط به بررسی میانگین واستاندارد دیویشن در نمونه مورد مطالعه.. 53

جدول 4-9- جدول بررسی نرمالیتی (k-s)  متغیرهای پژوهش.. 54

جدول 4-10- مقایسه  FEV1.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 54

جدول 4-11- مقایسه  FVC.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 55

جدول 4-12- مقایسه  FEV1.FVC.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 56

جدول 4-13- مقایسه  PEF.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 56

جدول 4-14- مقایسه  PEF2575.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 57

جدول 4-15- مقا یسه FEV1 در گروه های ورزشكار و کنترل.. 57

جدول 4-16- مقایسه FVC در گروه های ورزشكار و کنترل.. 58

جدول 4-17- مقایسه FEV1.FVC در گروه های ورزشكار و کنترل.. 59

جدول 4-18- مقایسه PEF در گروه های ورزشكار و کنترل.. 59

جدول 4-19- مقایسه  PEF.25.75در گروه های ورزشكار و کنترل.. 60

 

 

 

 

 

فصل اول: 

کلیات تحقیق
 

 

1-1مقدمه

اهمیت فعالیت فیزیکی در حفظ و ارتقا سلامت به اثبات رسیده است. کاهش چاقی، افزایش آمادگی قلبی – عروقی و افزایش توان عضلانی از تاثیرات ورزش در ارتقا سلامت می باشد ولی تاثیر فعالیت فیزیکی بر تست های تنفسی بدرستی شناخته نشده است برخی مطالعات نشان داده اند فعالیت فیزیکی مستمر می تواند عملکرد سیستم تنفسی را بهبود بخشد (1) از طرف دیگر فعالیت فیزیکی به عنوان یک عامل ایجاد کننده برونکواسپاسم [1]مطرح می باشد (2) به طوری که درصد قابل توجهی از ورزشکاران بدون این که هیچ سابقه ای از آسم داشته باشند در حین فعالیت ورزشی و یا پس از آن دچار برونکواسپاسم می شوند که درصدی از این افراد علامت دار می شوند این حالت پس از 10 دقیقه فعالیت ورزشی تا 30 دقیقه پس از توقف ورزش اتفاق می افتد ولی حداکثر آن بین 5 تا 10 دقیقه پس از توقف ورزش می باشد(3) این برونکواسپاسم حتی در بسیاری از ورزشکاران حرفه ای نیز دیده شده است به عنوان مثال، 11 % از اعضای تیم ملی آمریکا (67 نفر از 597 ورزشکار) در المپیک سال 1984 و همچنین 23 % ورزشکاران آمریکایی شرکت کننده در المپیک زمستانی 1998 به آسم یا آسم ورزشی مبتلا بوده اند علی رغم مطالعات متعدد انجام شده هنوز این موضوع که ورزش و نوع فعالیت فیزیکی باعث اسپاسم برونش ها می شود و یا ورزش زمینه ساز تاثیر عوامل محرک بر سیستم تنفسی می گردد مورد بحث است (4) در هوای سرد ورزش سبب افزایش تماس راه های هوایی با هوای خشک و سرد و در هوای گرم باعث تماس با گرده های گیاهان و مواد آلاینده حرفه ای شده و همین موضوع سبب ایجاد اسپاسم و انقباض راه های هوائی می شود (5) با توجه به اینکه در حین ورزش، نیاز به اکسیژن و تنفس افزایش می یابد و گردش هوا در مجاری هوایی بیشتر است، از یک سو فرصت گرم و مرطوب شدن هوا کمتر بوده و از سوی دیگر تماس با مواد آلرژن افزایش می یابد و به این ترتیب احتمال ایجاد برونکواسپاسم در حین ورزش تشدید می شود (6و7) وقتی میزان اسپاسم ایجاد شده به حدی باشد که سبب کاهش FEV1 به میزان 10 % یا بیشتر نسبت به قبل از ورزش شود و یا تغییری به میزان 10 تا 25 % در  [2]PEFR ایجاد نماید اصطلاح آسم ورزشی به کار می رود  و برخی مطالعات نیز کا هش حداقل 5/6 % را به عنوان برونکواسپاسم خفیف تفسیر نموده اند. که بر حسب نوع ورزش و شرایط محیطی آن بین 10 تا 15 % در افراد بدون سابقه آسم و آلرژی گزارش شده است ولی قطعا میزان اسپاسم به میزان کمتر که باعث کاهش کمتری در ظرفیت هوایی گردد بیشتر می باشد(2و8). هر نوع فعالیت فیزیکی می تواند باعث تغییراتی در تست های تنفسی گردد ولی در برخی ورزشها که با حرکات سریع و شروع انفجاری همراه هستند، مصرف اکسیژن در ورزشکار طی ورزش بیشتر و در نیتجه نیاز به فعالیت بیشتر سیستم تنفسی می باشد و به طور منطقی باید تاثیر ورزش بر این سیستم نیز بیشتر باشد (9) مطالعات مختلفی بر روی انواع ورزش ها و برونکواسپاسم ناشی از آنها انجام شده است و بر این اساس ورزش ها به دو دسته تقسیم می شوند دسته اول ورزش هایی هستند که احتمال ایجاد برونکواسپاسم در آنها زیاد است این ورزش ها عموما ورزش هایی هستند که یا در هوای سرد و خشک انجام می شود مانند اسکی و هاکی روی یخ و یا ورزش هایی هستند که به حجم تهویه ای بالایی نیاز دارند مانند بسکتبال و فوتبال آمریکایی، تنیس ، بدمینتون ،دوچرخه و دو استقامت. دسته دوم ورزش هایی که ورزش مدت کوتاهی به طول می انجامد مانند وزنه برداری و ورزش های رزمی و یا از شدت بالایی برخوردار نیستند مانند گلف، والیبال و شنا (10و11) مطالعات کمی بر روی تاثیر سریع ورزش بر تست های تنفسی ورزشکاران در سایر کشورها انجام شده است. ودر مطالعات انجام شده  توجه بسیار کمی به ورزشکاران نوجوان و همچنین سیستم تنفسی آنها شده است .از این رو هدف این مطالعه بررسی تاثیرات تمرینات مداوم منظم بدمینتون  و شنا برروی سیستم تنفسی دختران و مقایسه آن با تاثیر عدم فعالیت ورزشی منظم  بر سیستم

بر اساس ماده ی 3  قانون ناجا هدف از تشکیل این نیرو ، استقرار نظم و امنیت و تأمین آسایش عمومی و فردی و نگهبانی و پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی ، در چارچوب این قانون، در قلمرو کشور جمهوری اسلامی ایران است. در حال حاضر ، ناجا عهده دار وظایف و مأموریت های بسیار حساس و پر مسئولیت است که از سوی قانونگذار به طور خاص در قالب ماده ی 4 قانون ناجا پیش بینی گردیده است ، این وظایف و مأموریت ها همراه با توسعه  اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی در عرصه های مختلف ، مسئولیت های جدیدی را متوجه این نیرو    می گرداند.

با توجه به بروز رفتار توسط انسان به هنگام احساس نیاز و تلاش در جهت بر آوردن آن نیازها ، به منظور ایجاد احساس رضایت و آرامش از یک طرف و وجود سازمان های مختلفِ پاسخگو ، در جهت رفع نیازها از طرف دیگر، زمانی باید کارایی سازمان ها را مثبت ارزیابی کنیم که فرایند ارائه خدمت در جهت رفع نیاز انسان ( به عنوان خدمت گیرنده ) توسط سازمان های ارائه دهنده  خدمات صورت گیرد تا از این طریق رضایت خدمت گیرندگان تأمین شود . به عبارتی ، کارایی هر سازمانی در نحوه  سرویس دهی باید متناسب با خواسته ها و میزان رضایت گروه های هدف ( خدمت گیرندگان)  مورد ارزیابی قرار گیرد ( رضائیان ، 1383 ، 423 ) .

لذا برای القای چنین ارزشی بهره وری در سازمان لازم است الگوهای سازمانی موجود بر اساس شرایط و مقتضیات و ارزشها و باورهای حاکم بر جامعه دوباره شناسایی وتبیین شده و با شناخت فرهنگ مطلوب الگوی فرهنگی متناسب را پی ریزی کرد ( الوانی 1378 ، 43 ) .

نظامی گری همچون هر حرفه دیگری ارتباط تنگاتنگی با اخلاق دارد و گزاف نیست اگر گفته شود که اهمیت صلاحیت اخلاقی همسنگ صلاحیت علمی و حرفه ای او زیر ذره بین اجتماع است . نقض اصول اخلاقی یک پلیس که منتهی به اعمال خلاف شئون انتظامی خواهد انجامید ، علاوه بر اینکه اعتماد مردم را خدشه دار می کند بلکه شأن و رسالت این شغل خطیر را از منظر جامعه با سوالات جدی مواجه می کند.

اقدامات و رفتارهای تک تک همکاران بر دیدگاه جامعه در خصوص این حرفه مهم موثر است. فلذا یک پلیس باید در پندار ، گفتار و کردار و رعایت شئونات انتظامی چنان باشد که نامِ نیک شغل خود را پاس دارد و نیز از راه شرافت خارج نگردد . همچنین انتظار می رود پلیس در کلیه شئون زندگی و حرفه ای به شئونات انتظامی نیز پایبند باشد . شایان ذکر است که علت عمده رفتارهای خلاف شئون همکاران ، سوء نیت آنها نیست ، بلکه ناآگاهی نسبت به ماهیت موضوع و افعال صادره از ایشان است .

پلیس به عنوان متولی تامین نظم و امنیت در جامعه می باشد و با توجه به اینکه او در برخورد با جرایم، خواهان برقراری نظم و انضباط و اجرای قانون است . به همین علت نگاه مردم یک جامعه به پلیس متفاوت تر از بقیه بوده و ایشان را مظهر انضباط می دانند که با این اوصاف ارتکاب اعمال خلاف شئون انتظامی از مهمترین تهدیدات ناجا بشمار می آید. پس فرماندهان می بایست با نگرشی عمیق در این موضوع تامل کرده و در صدد کاهش این اعمال باشند. ( یاراحمدی ، 1391 ، 163 )

لذا این پژوهش  در صدد است ، به بررسی عوامل سازمانی موثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان  مورد مطالعه گشت انتظامی شهرستان تبریز در سال 1392 بپردازد .

فصل بندی پژوهش حاضر بدین صورت است که فصل اول : مقدمه ، طرح مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق ، اهداف تحقیق ، سوالات تحقیق ، فرضیه های تحقیق ، الگوی مفهومی تحقیق ، قلمرو تحقیق، تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای اصلی.  فصل دوم : مقدمه ، مبانی نظری ، مرور ادبیات و نظریه ها ، پیشینه تحقیق ، چارچوب نظری تحقیق ، مدل تحقیق . فصل سوم : نوع و روش تحقیق ، شناسایی متغیرها ، جامعه آماری ،گزارش پایائی و روائی تحقیق. فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و فصل پنجم : نتیجه گیری ، پیشنهادات و محدودیتهای تحقیق خواهد بود.

1- 2 طرح مسئله

ایجاد و حفظ نظم در امور ، لازمه زندگی اجتماعی انسانها است در صورتی که در یک محیط کاری سازمانی مقررات وضوابطی برای ایجاد نظم بر قرار نباشد دیر یا زود هرج و مرجی نا خواسته دامنگیر سازمان و کارکنان آن خواهد بود وموجب بی نظمی وپایین آمدن روحیه وکارایی کارکنان میشود وهمه از اثرات آن زیان خواهند دید.

بررسی های آماری سامانه نظارت همگانی نشان می دهد که اکثر شکایت هایی که از سوی مردم به ناجا فرستاده می شود مربوط به سوء رفتار کارکنان ناجاست که در واقع مردم از سردی و عدم احساس وظیفه پلیس در پیگیری ها ناراحت هستند . این امر بیانگر آن است برخوردهای پلیس با مردم مناسب نیست  و هر کس بر اساس سلیقه و تمایل شخصی با مشکلات و مسائل بوجود آمده برخورد می کنند.

استفاده مناسب و کارآمد از نیروی انسانی در اجرای اهداف سازمانی از مهمترین عوامل موفقیت سازمان ها در عصر کنونی می باشد. تامین کارکنانی که مطابق اهداف سازمانی از عهده وظایف محوله در جهت پیشبرد اهداف و خط مشی های سازمان بر آمده و نقش خود را به خوبی ایفا کنند از دغدغه های مهم این فرماندهی است. سازمان پلیس به لحاظ گستردگی وظایف و نقش حساس آن در برقراری نظم و امنیت و ارتباط مستمر و دائمی آن با اقشار مختلف جامعه باید توانایی سازماندهی نیروی انسانی عظیم خود در به کارگیری کارکنان جهت نیل به اهداف سازمانی را داشته باشد.

بد رفتاری پلیس ، ارتکاب جرم ، فساد و سوء رفتار از عوامل  بروز اعمال خلاف شئون انتظامی بوده که با گذشت زمان می تواند تبدیل به یک مسئله گردد. به عبارت دیگر شأن نیروی انتظامی یك اصطلاح كلی است كه اگر بخواهیم آن را تعریف كنیم ، می گوییم انتظاراتی كه جامعه از نیروی انتظامی دارد  و اگر نیروی انتظامی بر خلاف آن عمل و رفتاری انجام دهد ، می گویند خلاف شأن انجام داده است .

پلیس به عنوان متولی تامین نظم و امنیت در جامعه می باشد و با توجه به اینکه او در برخورد با جرایم، خواهان برقراری نظم و انضباط و اجرای قانون است . به همین علت نگاه مردم یک جامعه به پلیس متفاوت تر از بقیه بوده و ایشان را مظهر انضباط می دانند. با این اوصاف ارتکاب اعمال خلاف شئون انتظامی از مهمترین تهدیدات ناجا بشمار می آید. پس فرماندهان می بایست با نگرشی عمیق در این موضوع تامل کرده و در صدد کاهش این اعمال برآیند. ( یاراحمدی ، 1391 ، 163 )

ف   رماندهی نیروی انتظامی، همواره به اهمیت ارتقای بُعد رفتاری کارکنان ناجا، بویژه کارکنانی که در تعامل با مردم می باشند تاکید دارد و نیز بر جملات و کلمات انتخابی توسط کارکنان در مواجهه با ارباب رجوع، تاکید داشته است. ( ابتهاج ، 1385 ) .

از آنجایی كه نیروی انتظامی یكی از مهمترین سازمان ها و تشكیلاتی است كه برقراری نظم و امنیت در جامعه را بر عهده دارد ، عملكرد این نهاد می تواند زمینه ساز ایجاد احساس امنیت ، اعتماد نسبت به پلیس باشد یا برعكس احساس ناامنی و عدم اعتماد به آنان را سبب شود. بنابراین عملكرد مثبت و نحوه نگرش و تعاملات و كنش آنان علاوه بر اینكه در ایجاد حس امنیت در اذهان و افكار مردم موثر است ، بر نحوه قضاوت و تفكر مردم نسبت به پلیس بی تاثیر نخواهد بود و این قضاوت می تواند در صورت مثبت بودن منجر به تعامل مطلوب مردم با پلیس در انجام وظایفی كه بر عهده دارد، شود و كاركنان نیز باید برخورد های خوب و مناسبی را اتخاذ كنند.

منابع انسانی توانمند و با انگیزه، ارزشمندترین سرمایه سازمان ها بوده و در صورت به کارگیری با ترکیب مناسب ، می تواند کمبودهای احتمالی دیگر منابع را تا حدودی جبران نماید. عدم کنترل و نظارت در هر سازمان موجب حذف یا اتلاف استعدادهای بالقوه و به تبع آن کاهش کارآیی آنها می گردد و حذف افراد ناکارآمد در راستای رضایت مشتریان و افزایش کیفیت ارائه ی خدمات و حمایت از کارکنان توانا و دارای صلاحیت معنا پیدا می کند لذا حفظ و نگهداری این منبع مهم یکی از ضرورت های سازمانی تلقی می گردد.

بدیهی است که موضوع کنترل و نظارت برای سازمان پلیس به لحاظ وظایف مهم و حساس آنها به عنوان مجری قانون و تأمین کننده نظم و امنیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است .سازمان پلیس جهت تحقق اهداف سازمانی خود مستلزم وجود کارکنانی است که از توانمندی و مهارت بالایی برخوردار باشند. شناخت عوامل سازمانی موثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان هم می تواند در کاهش جرایم کارکنان عامل اساسی به شمار رود.

بنابراین می توان با افزایش سطح آگاهی های اجتماعی ، فرهنگی ، روان شناختی و سیاسی ماموران پلیس ، آنها را در خدمت رسانی به شهروندان یاری کرد. ( ابتهاج ، 1385 ).

پرسش اصلی پژوهش این است که عوامل سازمانی موثر بر اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت  انتظامی کدامند ؟ و به چه ترتیب و سازوكارى مى توان تخلفات كاركنان  گشت انتظامی دركلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد .

چالش های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در مورد موضوع تحقیق حاضر به شرح زیر  می باشد :

الف ) غیبت     ب) تمارض      ج) رشوه   د ) برخورد نامناسب مامورین با مردم

آگاهی از مسیر شغلی پلیس و ویژگیهای آن و عوامل تاثیرگذار بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی پلیس یکی از دغدغه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریزبوده است که با گذشت زمان تبدیل به یک مسئله گردیده است. تخلفات پرسنل عبارتند از 1- غیبت پرسنل از محل کار – 2- کم کاری کارکنان – 3- تمارض کارکنان به بیماری جهت اعزام به بهداری و اخذ گواهی سطح سلامتی – 4- اخذ رشوه – 5 – ضرب و شتم مجرمین توسط کارکنان – 6- بد رفتاری و فحاشی متهمین توسط کارکنان . جرائم وتخلفات کارکنان ریشه در هر موضوعی که داشته باشد نمی تواند بی ارتباط با نادیده انگاشتن سلامت کاری از سوی آنان باشد.

البته نباید فراموش کرد که مردم نیز در تعامل سازنده با پلیس بی تاثیر نیستند. متاسفانه امروزه شهروندان هنگامی که قانون به ضررشان است آن را فراموش می کنند ولی در اوقاتی که به نفع آنهاست به شدت خواهان اجرای آن هستند و این حاکی از آن است که مدنیت ، علی رغم بوجودآمدن شهرهای بزرگ و تکنولوژی مدرن هنوز در بین مردم نهادینه نشده است و اغلب مردم به حقوق خود قانع نیستند و حق خود را بر حق دیگران مقدم می دانند .

موضوع اصلی تحقیق که بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی تبریز است ، لیکن به دلیل فراوانی مؤلفه های عوامل سازمانی دو عامل فرهنگ و ساختار که جزو مؤلفه های ریشه ای در عوامل سازمانی هستند را انتخاب کرده و به بررسی آنها پرداخته ایم. تا اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز را شناسایی کرده و عوامل موثر بر آنها را از نظر علمی بررسی و نشان دهیم که به چه ترتیب و سازوكارى مى توان تخلفات كاركنان  گشت انتظامی در كلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد و مشکل سازمان را برطرف نماییم.

1-4  اهمیت و ضرورت تحقیق

 

تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در اسناد و مدارک موجود ، بیانگر آن است که انجام مطالعات علمی در رابطه با این تحقیق از سابقه چندانی برخوردار نیست. در واقع تا کنون تحقیقی با عنوان تحقیق پیش رو در رابطه با بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی در شهر تبریز صورت نپذیرفته است.

بنابراین ضرورت اهمیت و پرداخت به مسئله مذکور از این رو حائز اهمیت است که استاندارد سازی و تعالی رفتار کارکنان ، تقویت واحد های تخصصی و حرکت به سمت حرفه ای شدن در ماموریت ها و طرح ها باید از اولویت برنامه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در سال های اخیر باشد. بر همین اساس ، سعی خواهد شد که تمامی نیروهای پلیس بنا بر یک الگوی استاندارد رفتاری و به طور همسان رفتار کنند.

با توجه به بررسی پژوهش ها و سوابق کاری که محقق در نیروی انتظامی داشته است ، مشاهده شده که نیروی انتظامی ، اکثراً به دلیل اعمال خلاف شئون کارکنان ، از طرف مردم سلب اعتماد شده و برای سازمان و جامعه مشکل ساز بوده است. به همین دلیل انجام این پژوهش ضروری به نظر آمده تا بتوانیم راه حلی برای کاهش اعمال خلاف شئون در کارکنان گشت انتظامی پیدا کرده و مثمر ثمر واقع شویم.

دغدغه فکری بنده به عنوان یک محقق ، از انجام این تحقیق ، کاهش و به حداقل رساندن اعمال خلاف شئون ، در رفتار و عملکرد کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز است . با توجه به تحقیقات طولانی و سوابق کاری بنده در نیروی انتظامی به این نتیجه رسیدیم که در این مورد تحقیقات لازم و کافی و اثر بخش صورت نگرفته است. لذا انجام چنین پژوهش علمی را در این برهه ی زمانی ، لازم و ضروری دانستیم.

شناسایی تأثیر عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت ضمن آگاهی خود آنان ، به فرماندهان نیز کمک می کند تا عوامل گشت را از نظر ویژگی های روانی و شخصیتی مورد ارزیابی قرار دهند و آنهایی را انتخاب کنند که دارای ویژگی هایی هستند که در تحقیقات گوناگون نشان داده شده است برای یک پلیس خوب بودن مورد نیاز است. همچنین می تواند نقشه راهی باشد برای فرماندهان تا با تکمیل آموزش ، کارایی و تأثیر گذاری آنها را ارتقاء دهند . ضرورت این تحقیق به این دلیل است كه پلیس معتقد است كه راه اندازی گشت ها به صورت سواره و پیاده می تواند موجب پیشگیری از وقوع جرم شود . به همین دلیل از دیرباز در ساختار تشكیلاتی واحدهای انتظامی از قبیل آگاهی ها و كلانتری ها واحدهای گشت آشكار پیش بینی شده است و بخشی از اعتبارات پلیس صرف این كار می شود. از سال 1376 فرماندهی انتظامی تهران بزرگ نیز با همین اعتقاد اقدام به راه اندازی گشت انتظامی علاوه بر گشت های كلانتری ها و آگاهی ها در سطح تهران بزرگ كرده است.

 

 

1-4- اهداف تحقیق.. 5

1-5- سؤالات تحقیق.. 5

1-6- فرضیه‏های تحقیق.. 6

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- تعاریف بازداشت موقت… 8

2-2- تاریخچه شکل گیری بازداشت موقت در اسلام. 8

2-3- اقسام زندان در اسلام. 13

فصل سوم: بررسی فقهی بازداشت موقت

3-1- کرامت انسانی و بازداشت موقت در شرع. 17

3-2- دلائل مشروعیت بازداشت موقت… 18

3-2-1 قرآن. 18

3-2-2 سنت… 20

3-2-3 اجماع. 21

3-2-4 عقل.. 22

3-3- انگیزه و هدف شارع از تعیین بازداشت موقت… 22

3-4- موارد ذکر شده از بازداشت موقت در فقه. 23

3-4-1 بازداشت موقت متهم به قتل.. 23

3-4-2 بازداشت موقت تروریست‌ 28

3-4-3 بازداشت موقت جانی، تا زمان تكمیل شروط از سوی اولیای دم‌ 29

3-4-4 بازداشت موقت متهم  به دزدی‌ 30

3-4-5 بازداشت موقت برای اقامه حد.. 31

3-4-6 بازداشت كفیل‌ 32

3-4-7 بازداشت شهود تا وقت نماز عصر‌ 33

3-5- حقوق بازداشت شدگان در فقه. 36

3-5-1 حق بازداشتی در صورت تبرئه‌ 36

3-5-2 حق بازداشتی برای حضور در مراسم مذهبی‌ 39

3-5-3 حق ملاقات با نزدیكان. 40

3-5-4 حق رفاه‌ 40

3-5-5 حق تعجیل در محاكمه‌ 41

3-5-6 حق خلوت کردن بازداشتی با همسرش… 42

3-5-7 حق مداوای بازداشتی و پرداخت مخارج معالجه. 43

3-6- احکام بازداشتگاه. 44

 

3-6-1 جداسازی بازداشتگاه زنان و مردان. 44

3-6-2 جداسازی بازداشتگاه افراد بزرگسال و اطفال و مسلمانان از غیر مسلمانان. 45

3-6-3 تحریم شكنجه بازداشت شدگان برای گرفتن اقرار‌ 47

فصل چهارم: بازداشت موقت در حقوق

4-1- قرارهای تامین کیفری.. 50

4-2- ماهیت قرار بازداشت موقت… 53

4-3- انتقادات وارد شده بر بازداشت موقت… 55

4-3-1 مغایرت داشتن با اصل برائت… 56

4-3-2 پیدایش پیش داوری منفی نسبت به متهمان. 57

4-3-3 تعارض بازداشت موقت با برخی نهادهای کیفری.. 58

4-3-4 پرهزینه بودن بازداشت موقت… 59

4-3-5 لطمه به حیثیت و موقعیت اجتماعی متهم.. 60

4-4- اهداف بازداشت موقت… 60

4-4-1 شدت مجازات قانونی.. 61

4-4-2 جلوگیری از فرار یا پنهان شدن متهم.. 62

4-4-3 محو نمودن آثار جرم و تبانی.. 62

4-5- اقسام بازداشت موقت در حقوق موضوعه. 63

4-5-1 موارد اختیاری صدور قرار بازداشت موقت… 63

4-5-2 موارد الزامی صدور قرار بازداشت موقت… 67

4-6- تشریفات شکلی صدور قرار بازداشت موقت و اعتراض به آن. 76