استاد مشاور:
آقای مهندس حمید قربانی
خانم دکتر جمیله توکلی نیا
نیمسال دوم تحصیلی 94- 1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
در نیمه دوم قرن بیستم، بخصوص در سه دهه آخر آن، شهرها با سرعت زیادی گسترش یافته و کشورها با سرعت بیشتری به شهرنشینی و افزایش شهرها و جمعیت شهری خود دست زده اند. رویکرد صرف شهرسازی به ابعاد کالبدی- کارکردی شهر بدون توجه به ارزشها و اهداف اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن، فلسفه وجودی شهرها، به عنوان محلی برای زندگی را با تردیدهای جدی مواجه کرده است، به گونه ای که عمده انتقادات علیه این نوع برنامه ریزی، متوجه اهداف و ارزش های اجتماعی و کیفی و به عبارتی «قابل زیست بودن شهر» متمرکز شده بود. از آنجایی که بیش از نیم قرن از آغاز آپارتمان سازی در کشور می گذرد. دلایل زیاد و متفاوتی برای این موضوع بیان شده است؛ از جمله زیاد شدن جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر که بر افزایش آپارتمان سازی و توسعه ی آپارتمان نشینی تاثیر می گذارند. با توجه به وجود مجتمع های مسکونی و بلند مرتبه سازی های صورت گرفته در منطقه 22 تهران، هدف این تحقیق این بود که با مطالعات و انجام تحقیقاتی جامع در راستای پایداری اجتماعی، چارچوبی مناسب برای برنامه ریزی مجتمع های مسکونی جهت ارتقای تعلقات اجتماعی و کیفیت سکونت و دستیابی به شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را پیشنهاد کند. روش مطالعه در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی است و با نگرش سیستمی پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی منطقه 22 تهران را مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری مورد پرسشگری 60 نفر از ساکنین مجتمع های مسکونی و 20 نفر از مسئولین و تعاونی های مسکن مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل های آماری پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزارSPSS و بر اساس آزمون کولموگروف – اسمیرنوف جهت برازندگی توزیع نرمال به دادهها انجام شد و سپس از آزمون T-testبا ارزش آزمون 3 و ارزش آزمون 5/1 و آزمون فریدمن جهت تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق دسترسی به زمین، تعاونی های مسکن و غیره موجب هدایت سازمان ها و ارگان های دولتی، نظامی و غیره به این منطقه شده است و در پرسشنامه مربوط به ساکنین، نتایج تحقیق نشان داد که زندگی در مجتمع های مسکونی علاوه بر افزایش امنیت و کاهش هزینه های عمومی زندگی موجب کاهش حس تعلق به مکان و انزوا و بیگانگی شده است.
کلمات کلیدی: توسعه پایدار، پایداری اجتماعی، مجتمع مسکونی، منطقه 22 تهران
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1 فصل اول: کلیات تحقیق… ………………………………………………………………………………….3
1-1 مقدمه. 3
1-2 طرح مسئله. 5
1-3 سوالات تحقیق.. 7
1-4 فرضیات تحقیق.. 7
1-5 اهداف تحقیق.. 7
1-6 روش تحقیق.. 8
1-7 روش برآورد حجم نمونه. 9
1-8 روایی و پایای ابزار اندازه گیری.. 9
1-9 محدودیت های تحقیق.. 10
1-10 مراحل تدوین پایان نامه. 11
1-11 پیشینه تحقیق.. 12
1-11-1 پایان نامه های داخلی.. 12
1-11-2 مقالات داخلی.. 13
1-11-3 مقالات و پایان نامه های خارجی.. 15
1-12 تعاریفی از کلمات کلیدی تحقیق.. 16
1-12-1 توسعه پایدار Sustainable Development)) 16
1-12-2 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 16
1-12-3 مجتمع مسکونی (Residential Complexes) 17
2 فصل دوم: تعاریف و مبانی و چهارچوب نظری تحقیق… 19
2-1 مقدمه. 19
2-2 بیان مفاهیم و تعاریف تحقیق.. 19
2-2-1 توسعه (Development) 19
2-2-2 تعریف پایداری (sustainability) 19
2-2-3 توسعه پایدار (Sustainable Development) 20
2-2-4 شهر پایدار (sustainability City ) 20
2-2-5 پایداری اجتماعی (Social sustainability) 20
2-2-6 سرمایه اجتماعی (Social capital) 20
2-2-7 مسکن (Housing) 21
2-2-8 مسکن پایدار (Housing sustainability) 22
2-2-9 آپارتمان (apartement) 22
2-2-10 مجتمع های مسکونی (Residential Complexes) 22
3- مبانی نظری تحقیق.. 22
2-3-1 مفهوم توسعه پایدار (Sustainable Dvelopment) 22
2-3-2 اصول توسعه پایدار (Principles of sustainable development) 25
2-3-3 دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 26
2-3-3-1 دیدگاه اقتصاد نئو کلاسیک: 26
2-3-3-2 دیدگاه اکولوژی.. 26
2-3-3-3 دیدگاه عدالت بین نسلی.. 27
2-3-3-4 دیدگاه توازن مواد. 27
2-3-4 شاخص های توسعه پایدار 29
2-3-5 الگوی گسترش فضایی شهرها 30
2-3-5-1 پراکنش افقی شهری.. 30
2-3-5-2 پراکنش شهری (Urban distribution) 33
2-3-5-2-1 پیامدهای الگوی پراکنش شهری.. 33
2-3-5-3 رشد فشرده (Compact City) 34
2-3-5-4 گسترش عمودی شهر ((Vertical expansion of the city.. 36
2-3-6 مفهوم فضا (Space) 37
2-3-6-1 فضای شهری (CitySpace) 37
2-3-6-2 انواع فضای شهری.. 39
2-3-6-2-1 فضای خصوصی.. 39
2-3-6-2-2 فضایی نیمه خصوصی/ نیمه عمومی.. 39
2-3-6-2-3 فضای عمومی.. 39
2-3-6-3 فضاهای اجتماعی (Social Spaces) 40
2-3-7 ناپایداری اجتماعی (Social Unsustainability) 41
2-3-8 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 42
2-3-9 دیدگاه ها و نظریات در حوزه پایداری اجتماعی در سطح جهان.. 45
2-3-9-1 جان اورتون و همکاران.. 45
2-3-9-2 دیویدسون و ویلسون.. 46
2-3-9-3 نظریه کنش پارسونز. 46
2-3-9-4 برملی و همکاران.. 47
2-3-9-5 بارون و گانلت… 47
2-3-9-6 براملی و همکاران.. 48
2-3-9-7 جان و لی.. 48
2-3-9-8 تین و همکاران.. 48
2-3-9-9 ریک گیت ماریو. 49
2-3-10 شاخص های کلیدی در پایداری اجتماعی.. 50
2-3-11ابعاد مختلف پایداری اجتماعی.. 56
2-3-11-1 حس تعلق و و ابستگی (Sense of belonging and affiliation) 56
2-3-11-2 شاخصه های حس تعلق و وابستگی.. 57
2-3-11-2-1 حس رضایت (Sense of Satisfaction) 57
2-3-11-2-2 حس مالکیت (Sense of Ownership) 58
2-3-11-2-3 مدت اقامت (Length of stay) 58
2-3-11-3 مشارکت (partnership) 58
2-3-11-4 امنیت (Security) 60
2-3-11-5 هویت اجتماعی (Social identity) 62
2-3-11-6 گروه ها وطبقات اجتماعی (Social classes and groups) 63
2-3-11-7 عدالت اجتماعی و برابری (Social justice and equality) 63
2-3-11-8 دسترسی (Access) 65
2-3-11-9 رفاه اجتماعی (social welfare) 65
2-3-11-10 آموزش (Education) 66
2-3-11-11 تعامل اجتماعی (Social interaction) 66
2-3-12 مفهوم کاربری زمین (Land Use) 68
2-3-13 مفهوم زمین شهری (Urban land) 69
2-3-13-1 ویژگی های زمین شهری.. 69
2-3-13-2 اثرات واگذاری زمین شهری.. 70
2-3-14 کاربری مسکونی (Residential Users) 70
2-3-15 مسکن (Housing) 71
2-3-16 مفهوم مسکن پایدار (Sustainable Housing) 72
2-3-17 جایگاه مسکن به لحاظ بعد اهمیت… 74
2-3-17-1 بعد اقتصادی مسکن.. 74
2-3-17-2 بعد اجتماعی مسکن.. 75
2-3-17-3 بعد حقوقی مسکن.. 76
2-3-18 برنامه ریزی مسکن (Housing Planning) 76
2-3-19 آپارتمان نشینی (Apartment retreat) 78
2-3-20 سابقه و پیشینه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در جهان.. 79
2-3-21 سابقه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در ایران.. 81
2-3-22 مجتمع مسکونی (Residential Complex) 82
2-3-22-1 فضاهای باز در مجتمع های مسکونی بلند مرتبه. 84
2-3-23 سابقه کشورهای مختلف در حوزه پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی.. 86
2-3-23-1 اتریش…. 86
2-3-23-2 دانمارک… 86
2-3-23-3 انگلستان.. 87
4-نظریات و دیدگاه های تحقیق.. 87
2-4 نظریات در حوزه پایداری اجتماعی و مسکن.. 87
2-4-1 نظریه اجتماعی و کیفی توسعه. 87
2-4-2 نظریه اکولوژی اجتماعی شهری.. 88
2-4-3 نظریه سرمایه اجتماعی.. 91
2-4-3-1 دیدگاه های در باب سرمایه اجتماعی.. 93
2-4-3-1-1 نظریه کلمن.. 93
2-4-3-1-2 نظریه بوردیو. 94
2-4-3-1-3 نظریه فرانسیس فوکویاما 95
2-4-3-1-4 نظریه پونتام: 95
2-4-3-1-5 نظریه باس…. 96
2-4-3-1-6 نظریه لوری.. 96
2-4-3-1-7 نظریه پا اکستون.. 97
2-4-4 نظریه توسعه اجتماعی.. 97
2-4-5 نظریه رشد هوشمندی شهری.. 99
2-4-5-1 اصول رشد هوشمند. 99
2-4-5-2 مزایای رشد هوشمند. 100
2-4-5-3 استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 100
2-4-6 نظریه مجتمع های شهری اریک گلودن.. 103
2-4-7 نظریه شهر سالم.. 103
2-4-7-1 شاخص های شهر سالم.. 105
2-4-7-2 راهکارهای دستیابی به شهر سالم.. 106
2-4-8 نظریه کیفیت زندگی.. 106
2-4-9 مدل بوم شناختی مکتب شیکاگو. 108
2-4-9-1 هجوم و جانشینی.. 109
2-4-9-2جدایی و تجمع.. 110
5-مدل به کار رفته در تحقیق.. 111
2-5 تکنیک مدلSWOT.. 111
2-6 جمع بندی و نتیجه گیری.. 118
3 فصل سوم: شناخت و معرفی محدوده مورد مطالعه. 121
3-1 مقدمه. 121
3-2 معرفی محدوده مورد مطالعه منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 121
3-3 مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 125
3-4 موقعیت استراتژیک منطقه 22 تهران.. 126
3-5 ویژگی های طبیعی منطقه 22 تهران.. 126
3-5-1 توپوگرافی و ژئومورفولوژی.. 126
3-5-2 زمین شناسی.. 130
3-5-3 خاک… 131
3-5-4 منابع آب… 132
3-5-5 پوشش گیاهی.. 132
3-6 بررسی منطقه از بعد های مختلف… 133
3-6-1 ویژگی های جمعیتی………………………………………………………………………………………..133
3-6-2 ویژگی های اقتصادی منطقه 22.. 135
3-6-2-1 عملکرد منطقه در بخش بودجه و اعتبارات… 137
3-6-3 ویژگی های آموزشی منطقه 22.. 138
3-6-4 ویژگی های کالبدی در منطقه 22 تهران.. 139
3-6-4-1 وضعیت مسکن منطقه. 141
3-6-4-2 تعاونی های مسکونی.. 142
3-6-5 ویژگی های تفریحی- گردشگری منطقه 22.. 144
3-6-6 ویژگی های خدماتی در منطقه 22.. 144
3-6-7 ویژگی های اجتماعی محدوده مورد مطالعه. 145
3-6-8 زیر ساخت های شهری منطقه 22 تهران.. 148
3-6-9 طرح تفصیلی جدید ملاک عمل منطقه 22.. 151
3-7 نتیجه گیری.. 154
4 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش…. 155
4-1-مقدمه. 156
4-2- تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامههای توزیع شده در بین ساکنین……….156
4-2-1 یافته های توصیفی نمونه آماری ساکنین مجتمعهای مسکونی.. 156
4-2-1-1-جنسیت… 156
4-2-1-2- تحصیلات… 157
4-2-1-3- وضعیت تأهل.. 158
4-2-1-4- وضعیت اشتغال.. 159
4-2-1-5- سن.. 160
4-2-1-6- تعداد فرزندان.. 161
4-2-1-7- وضعیت مالکیت… 162
4-2-1-8- مساحت واحد. 163
4-2-1-9- دلیل انتخاب مجتمع مسکونی.. 165
4-2-1-10- مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 166
4-3 تحلیل توصیفی مربوط به سنجش شاخص های مربوط به تعامل اجتماعی.. 168
4-4 تحلیل سوالات تشریحی پرسشنامه ساکنین در مجتمع های مسکونی.. 172
4-5 تجزیه و تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی با مدل SWOT.. 177
5 فصل پنجم: آزمون و فرضیات، نتیجه گیری و پیشنهادات… 182
5-1 مقدمه. 183
5-2-تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه های مسئولین و تعاونی های مسکن.. 183
5-2-1-شاخصهای آمار توصیفی(مرکزی و پراکندگی) 183
5-2-2-آزمون کولموگروف – اسمیرنوف… 184
5-2-3-آزمون فرضیه اول.. 185
5-3 شاخصهای آماری (مرکزی و پراکندگی) 187
5-3-1 شاخصهای آماری برای گویه های پرسشنامه های ساکنین.. 187
5-3-2- شاخصهای آماری برای متغیرهای پژوهش…. 190
5-3-3-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف… 191
5-3-4-آزمون فرضیه دوم. 192
5-4 میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………………………………….199
5-5 نتیجه گیری.. 200
5-6 پیشنهادات… 201
5-7 منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………………203
فهرست ضمائم
جداول
جدول شماره 2-1: دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 28
جدول شماره 2-2: شاخص های توسعه پایدار…… 29
جدول شماره 2-3: علل پراکنش افقی.. 31
جدول شماره 2-4: پیامدهای پراکنش افقی در شهرها 32
جدول شماره 2-5: علل نظری ناپایداری اجتماعی در جوامع شهری.. 42
جدول شماره 2-6: اهداف عمده پایداری اجتماعی در شهرهای مختلف جهان.. 54
جدول شماره 2-7: مفهوم یابی معیارهای پایداری اجتماعی.. 55
جدول شماره 2-8: معیارهای سنجش عدالت بر اساس دیدگاه های راولز و هاروی.. 64
جدول شماره 2-9: پایداری اجتماعی از دیدگاه سازمان های جهانی و نظریه پردازان.. 67
جدول شماره 2-10: جنبه های مختلف در برنامه ریزی مسکن.. 77
جدول شماره 2- 11: استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 102
جدول شماره 2-12: شاخص های شهر سالم.. 105
جدول شماره 3-1: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران.. 128
جدول شماره 3-2: ساختار سنی جمعیت منطقه 22 بر حسب گروه های سنی.. 134
جدول شماره 3-3: گزارش مقایسه ای اعتبارات مصوب سالهای 92- 88 137
جدول شماره 3-4: وضعیت فعالیت های اقتصادی ساکنین منطقه 22.. 137
جدول شماره 3-5: شاغلان بر حسب جنس و گروه های فعالیت در منطقه 22.. 138
جدول شماره 3-6: سطح سواد در منطقه 22 بر حسب تفکیک جنسیتی و جمعیت 6 ساله و بیشتر 139
جدول شماره 3-7: تعداد واحدهای مسکونی منطقه 22.. 141
جدول شماره 3-8: بررسی تعاونی های مسکونی در منطقه 22 تهران.. 142
جدول شماره 3-9: تعداد مصوبات شورایاری با منطقه و نواحی، 92- 1390.. 146
جدول شماره 3-10: آمار فعالیت های شهرداری در حوزه سلامت… 147
جدول شماره(4-1): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای جنسیت ساکنین.. 156
جدول شماره(4-2): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای تحصیلات ساکنین.. 157
جدول شماره(4-3): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت تأهل ساکنین.. 158
جدول شماره(4-4): توزیع فراوانی و درصد فراوانی وضعیت اشتغال ساکنین.. 159
جدول شماره(4-5): توزیع فراوانی و درصد فراوانی رده ی سنی ساکنین.. 160
جدول شماره(4-6): توزیع فراوانی و درصد فراوانی تعداد فرزندان خانوار ساکنین.. 161
جدول شماره(4-7): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت مالکیت ساکنین.. 162
جدول شماره(4-8): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مساحت واحد ساکنین.. 164
جدول شماره(4-9): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای دلیل انتخاب مجتمع مسکونی ساکنین 165
جدول شماره(4-10): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مدت اقامت ساکنین.. 166
جدول شماره(4-11): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید؟…………………… 167
جدول شماره(4-12): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است؟…….. 169
جدول شماره(4-13): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال میزان اعتماد شما به همسایه کدام یک از موارد زیر است؟ 170
جدول شماره(4-14): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال چنانچه در مجتمع رفتار نابهنجاری مشاهده کنید چگونه برخورد خواهید نمود ؟. 171
جدول شماره 4-15: مزایا و معایب داخل مجتمع مسکونی……………………………………………..176
جدول شماره 4-16: مقایسه زوجی نقاط قوت… 178
جدول شماره 4-17: مقایسه زوجی نقاط ضعف… 178
جدول شماره 4-18: مقایسه زوجی نقاط فرصت… 178
جدول شماره 4-19: مقایسه زوجی نقاط تهدید. 178
جدول شماره 4-20 : ماتریس عوامل موثر داخلی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی 179
جدول شماره 4-21 : ماتریس عوامل موثر خارجی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی 179
جدول شماره 4-22: راهبردهای ارائه شده درراستایی پایداری اجتماعی.. 180
جدول شماره (5-1): شاخصهای آمار توصیفی نظیر میانگین، انحراف استاندارد، کمترین، بیشترین، دامنه تغییرات 183
جدول شماره (5-2): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن……………………………………………………………………………………………………………….. 185
جدول شماره (5-3): نتایج آزمون تی تک نمونهای برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن 186
جدول شماره(5-4): نتایج آزمون فریدمن برای رتبه بندی عوامل مؤثر بر ساخت و ساز مجتمعهای 187
جدول شماره(5-5): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین 188
جدول شماره(5-6): شاخصهای آماری(مرکزی و پراکندگی) برای متغیرهای پژوهش. 190
جدول(5-7): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال متغیرهای پژوهش 192
جدول شماره(5-8): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین 195
جدول شماره(5-9) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای شاخصها………………………………… 198
جدول شماره(5-10) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای میزان هزینههای عمومی زندگی 198
جدول شماره (5-11): میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………..199
نمودارها
نمودار شماره3-1: هرم سنی جمعیت منطقه 22.. 135
نمودار شماره 3-2: درصد واحدهای مسکونی در منطقه 22 تهران.. 141
نمودار شماره(4-1): نمودار میله ای برای جنسیت نمونه آماری ساکنین.. 157
نمودار شماره(4-2) برای تحصیلات نمونه آماری.. 158
نمودار شماره(4-3) برای وضعیت تأهل.. 159
نمودار شماره(4-4) برای وضعیت اشتغال.. 160
نمودار شماره(4-5) برای رده ی سنی.. 161
نمودار شماره(4-6) برای ردهی سنی.. 162
نمودار شماره(4-7): برای وضعیت مالکیت… 163
نمودار شماره(4-8) برای مساحت واحد. 164
نمودار شماره(4-9) برای دلیل انتخاب واحد مسکونی مجتمع مسکونی.. 166
نمودار شماره(4-10) برای مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 167
نمودار شماره(4-11) برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید. 168
نمودار شماره (4-12) برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است… 169
نمودار شماره (4-13) برای سؤال معیار اعتماد شما به همسایه. 170
نمودار شماره (4-14) برای سؤال چنانچه در مجتمع رفتار نابهنجاری مشاهده کنید. 171
نمودار شماره 4-15: بررسی میزان حس تعلق ساکنین در مجتمع مسکونی.. 172
نمودار شماره 4-16: بررسی میزان ذهنیت ساکنین مجتمع قبل از سکونت……………………173
نمودار شماره 4-17: ارتباط مشارکت بین همسایگان با رفاه و آسایش داخل مجتمع.. 174
نمودار شماره 4-18: مجتمع دارای فضایی برای تعامل ساکنین.. 175
نمودار شماره 4-19: بررسی دعوا و نزاع بین ساکنین مجتمع مسکونی.. 176
نقشه ها
نقشه شماره 3-1: موقعیت جغرافیایی منطقه 22 تهران………………………………………………..123
نقشه شماره 3-2: نقشه وضع موجود منطقه 22 تهران…………………………………………………..124
نقشه شماره 3-3: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران……………………………………..129
اشکال
شکل شماره 2-1: مدل ادراکی توسعه پایدار 28
شکل شماره 2-2: شاخص ها، راهبردها و رویکردهای پایداری اجتماعی.. 52
شکل شماره 2-3: بررسی شاخص های اجتماعی در آپارتمان نشینی.. 53
شکل شماره 2-4: سه استاندارد در پایداری اجتماعی.. 55
شکل شماره 2-5: رابطه مشارکت با پدیده های اجتماعی.. 60
شکل 2-6: چرخه ارزیابی پایداری اجتماعی، جامعه…………………………………………………………….68
شکل شماره 2-7: روابط کلیدی در مسکن پایدار 74
شکل شماره 2-8: فرایند گسترش آپارتمان نشینی.. 79
شکل شماره 2-9: مدل سرمایه اجتماعی.. 92
شکل شماره 2-10: شاخص متغییرهای کیفیت زندگی…………………………………………………108
شکل 4-1: ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک……………………………………………………181
مقدمه
مسکن یکی از نیازهای اساسی انسان است که موقعیت اجتماعی، کیفیت زندگی و رفاه و جایگاه او را در جامعه تعیین می کند. خانه ها مکانی هستند که باید خوب طراحی و خوب ساخته شوند و به طور مطلوب در ارتباط یا عوامل محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار گیرد. در واقع می توان گفت مسکن بر روی زندگی روزمره انسان، سلامت و امنیت و رفاه او تاثیر می گذارد در واقع به عنوان یک عنصر کالبدی می تواند ارتباط دهنده بین جامعه و محیط زیست باشد (Golubchikov & Badyina, 2012:9). بیش از نیم قرن از آغاز آپارتمان سازی در کشور می گذرد. دلایلی زیاد و متفاوتی برای این موضوع بیان شده است؛ از جمله زیاد شدن جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر که بر افزایش آپارتمان سازی و توسعه ی آپارتمان نشینی تاثیر می گذارند. هر چند تمامی دلایل بیان شده به طور مستقیم و غیر مستقیم با این موضوع ارتباط دارند. اما مجتمع های به عنوان پیچیده ترین و اساسی ترین عملکرد در عرصه معماری دو قرن اخیر به حساب آمده و می توانند تاثیرات بسیار زیادی بر رفتار ساکنین و روابط آنها داشته باشند. این مجتمع ها ترکیب فضاهای باز و بسته متعددی هستند که به هم مرتبط بوده و در هم تنیده اند. فضای باز به عنوان بخش جدایی ناپذیر مجتمع های مسکونی، هم از نظر روابط اجتماعی و هم از نظر ساختار و منظر شهری حائز اهمیت هستند. در واقع فضاهای باز مسکونی به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی هستند و موجب فرآهم آمدن موقعیت هایی برای رشد خلاقیت، زمینه معاشرت تقابل و تعامل اجتماعی ساکنین می شوند (یزدانی و تیموری، 1391: 86). توانایی یک جامعه در دنبال کردن ابعاد پایداری، تا حدود زیادی به توانایی اجتماع یعنی مردم، نهادها و اوضاع جغرافیایی و بوم شناختی آن جامعه بستگی دارد. ایجاد توانایی شامل قابلیت های انسانی، علمی، فناورانه، سازمانی، نهادی و منابع جامعه می شود. یکی از اهداف اصلی در ایجاد توانایی، افزایش قدرت ارزیابی و شناخت مسائل مربوط به انتخاب خط مشی و شیوه هایی اجرای طرق مختلف توسعه است که به درک مردم جامعه مورد نظر از محدودیت ها، قوت ها و الزامات زیست محیطی بستگی دارد. به طور مسلم، هدف پایداری بقاء انسانهاست که افزون بر ابعاد بوم شناختی و اقتصادی، دارای بعد اجتماعی نیز هست. در بعد اجتماعی پایداری هدف ایجاد فرآیند توسعه ای است که تداوم آن منوط به گسترش روز افزون همبستگی و یکپارچگی اجتماعی است. در حقیقت، مهم ترین اهداف در این بعد، خلق تمدن انسانی با توزیع عادلانه درآمدها به منظور کاهش فاصله بین اغنیا و فقرا است. در این بعد، باید نقش همبستگی، هماهنگی در عمل و مشارکت بین بخش ها و افراد را ایفا کند. برای این نوع توسعه به واقعیت جهانی و منطقه ای تبدیل شود همکاری و تفاهم بین المللی ضروری است (ساسان پور، 1390: 140). پایداری اجتماعی در عملکرد توسعه نقش مهمی را ایفا می کند و سطح تمرکز در توسعه پایدار برای دستیابی به پایداری اجتماعی به عوامل تاثیرگذار در توسعه و برنامه ریزی توسعه برای حال و آینده بستگی دارد. از منظر جهت گیری اجتماعی برای بهینه سازی ظرفیت مداوم توسعه به عنوان یک موقعیت مکانی طولانی مدت برای روابط انسانی و توسعه فرهنگی مناسب می باشد. این پژوهش به دنبال آن است تا با بررسی شاخص های پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی میزان پایدار بودن آن را از جهت حس تعلق، مشارکت، برابری، همبستگی اجتماعی، دسترسی و… بررسی کند و نتایج آن را در جهت اجرای بودن در برنامه های و پروژه ها در مورد مجتمع مسکونی قرار دهد.
-2 طرح مسئله
در نیمه دوم قرن بیستم، بخصوص در سه دهه آخر آن، شهرها با سرعت زیادی گسترش یافته و کشورها با سرعت بیشتری به شهرنشینی و افزایش شهرها و جمعیت شهری خود دست زده اند. رویکرد صرف شهرسازی به ابعاد کالبدی- کارکردی شهر بدون توجه به ارزشها و اهداف اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن، فلسفه وجودی شهرها، به عنوان محلی برای زندگی را با تردیدهای جدی مواجه کرد، به گونه ای که عمده انتقادات علیه این نوع برنامه ریزی، متوجه اهداف و ارزش های اجتماعی و کیفی و به عبارتی «قابل زیست بودن شهر» متمرکز شده بود (مهدیزاده، 1381: 292-