استاد مشاور:
دکتر فرح نیازکار
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
پیوند انسان با خداوند و جلوه‌های آفرینش، یکی از درون مایه‌های شعری اغلب شاعران عرصه زبان و ادبیات فارسی از دوره‌ی آغازین شعر تاکنون بوده است. این ویژگی در شعر و اندیشه‌های برخی شاعران به دلایل خاص بیشتر نمود پیدا کرده است.
سعدی شیرازی شاعر بنام سبک عراقی که در قرن هفتم می زیست در اشعار خویش به ویژه بوستان تلاش کرده است با ترسیم مدینه‌ی فاضله در ذهن خویش انسان‌ها را بدین سمت و سو سوق دهد.
یکی از محتواهای غالب در این کتاب که در بیشتر اشعار آن به چشم می خورد. همین اندیشه‌ی ناب، تجلی پیوند انسان با خداوند و آفریده‌های اوست.
پژوهشگر در این پایان نامه کوشش دارد با خواندن تمام ابیات سعدی نامه این ویژگی شعری سعدی را به دقّت مورد نقد و بررسی قرار دهد.
مهمترین دستاوردی که از این پژوهش به دست آمد آن است که بوستان شیخ تجلی گاه زیستن برای خداست و او جلوه‌هایی از پیوندها هم چون دادگری، نیکوکاری، رعیت پروری و … را می آفریند که عمل به آنها انسان را به سرچشمه‌ی خوبی‌ها پیوند می زند و آرمان شهری ساخته می‌شود که در اندیشه‌ی سعدی جلوه گر است.
کلید واژهها: خداوند، سعدی، بوستان، پیوند، جلوهها
مقدمه
سعدی چون پیامبری بود که در یک دوره از تاریخ سیاسی ایران ظهور کرد که جامعه‌ی ایرانی در گرداب پیامدهای ناشی از قتل و غارت‌های قوم مغول دست و پا می زد. آنجا که یأس و ناامیدی بر پیکره‌ی اخلاقی ایرانیان ضربه می زد و آنها را به سوی فلاکت و نابودی سوق می‌داد.
درآن برهه از تاریخ ایران، هر چند خطه‌ی فارس با تدبیر حاکمان آن از این غارت‌ها در امان مانده بود؛ ولی سعدی می‌داند که گرد و غبار غم و رنج این فتنه به جای جای ایران پراکنده می‌شود.
اکنون او به عنوان یک اصلاح گر که افکاری برتر از اندیشه‌های بشری زمان خود دارد چه وظیفه‌ی خطیری را بر دوش می‌کشد. چگونه باید عمل کند که امیدی روشن به آینده فرا روی بشر ناامید قرار گیرد.
سعدی سال‌ها در میان اقوام مختلف زیست و با اخلاق گروه‌های زیادی از مردم آشنا شد و تجربه‌ها آموخت تا با کوله باری از تجربه و احساس قدم به زادگاه خود، شیراز، بگذارد و آنچه را می‌داند و در اندیشه خود می‌گذراند در بوستان و گلستان به نگارش در آورد تا آیندگان را بهرهها باشد.
در این پژوهش، نگارنده قصد دارد به کمک اندیشمندان علم و ادب به ویژه استادان بزرگوارم جناب آقای دکتر محمودی و سرکار خانم دکتر نیازکار سیری اخلاقی و پیوندی در بوستان سعدی داشته و از این رهگذر به نمایش جلوه‌های پیوند انسان با خداوند و آفریده‌های او بپردازد. پیوند و ارتباط بنده با خداوند و آفریده‌های او در بوستان هدف متعالی است که سعدی با شیوه‌ی تمثیل و حکایات در کلام خود به تصویر می‌کشد تا رسالتی که در دنیای اندیشه‌ی پربار خود دارد به انجام برساند.
در جلوه گاه‌اندیشه‌ی سعدی آن چه به روشنی قابل تصور است همه چیز حول محوری استوار که همان آفریدگار است، می چرخد.
سعدی در بوستان باب‌هایی را بر روی انسان باز می‌کند که هر کدام دری است برای ایجاد و
پیوند و ارتباط با خداوند.
به قول علی دشتی «از همان باب اول که «در تدبیر و عدل رأی» سخن رانده و از نخستین حکایت بوستان، روح انسان دوستی سعدی، مرد اجتماع و اخلاق که عدالت و مردمی‌را اساس کشوربانی می‌داند تجلی می‌کند.» (دشتی، 1380: 281)
او وقتی از عدل و انصاف می‌گوید عدالت را که یکی از محورهای ارتباطی جلوه‌های پیوند با خداست در کاسه‌ی پادشاهان می‌ریزد تا زیردستان و رعیت را سیراب کند.
بر آن باش تا هرچه نیت کنی
نظر در صلاح رعیت کنی…
240/43
از آن بهره ورتر در آفاق نیست
که در مُلک رانی به انصاف زیست
246/43
احسان و نیکوکاری فضیلتی که گشایش اخروی را نصیب بنده می‌کند
کرم کن که فردا که دیوان نهند
منازل به مقدار احسان دهند
564/56
وقتی عشق و شور آفرینی می‌کند، هدفش ساختن روحی پاک و هدایت زندگی برای پیوند با حضرت حق است.
اگر میرم امروز در کوی دوست
قیامت زنم خیمه پهلوی دوست
1733/104
سرفرو آوردن در برابر حکم و رای خداوند و راضی به رضای حق بودن، اندیشه‌ای است که تجلی گاه معرفه الله است.
چو رد می نگردد خدنگ قضا
سپر نیست مر بنده را جز رضا
2620/141
قناعت پیوندی سعادت بخش که توانگری را به دنبال دارد.
قناعت توانگر کند مرد را
خبر کن حریص جهان گرد را
2704/145
عالم بوستان جهان تربیت است و اصلاح نفس و دگرگونی اندیشه‌ها برای سلامتی پیوندها.
سخن در صلاح است و تدبیر و خوی
نه در اسب و میدان و چوگان و گوی
2874/153
در بوستان تفکر در پدیده‌های هستی و نعمت‌های او انسان را به سپاس گزاری برمی انگیزد تا جلوه‌ای دیگر از پیوندها رقم بخورد.
عطایی است هر موی از او بر تنم
چگونه به هر موی شکری کنم؟
ستایش خداوند بخشنده را
که موجود کرد از عدم بنده را
3313-3312/171
در اندیشه‌های سعدی، عنایت خداوند همیشه شامل احوال بندگان است و توبه دروازه‌ای است برای ایجاد پیوندهای دوباره حتی بعد از سال‌ها غفلت.
موضوعات: بدون موضوع
لینک ثابت
